06.01.2015 Views

dogu-turkistan-sempozyumu

dogu-turkistan-sempozyumu

dogu-turkistan-sempozyumu

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

هۆر شهرقىي تۈركىستان سۆهبهت يىغىنى<br />

سهركىسى جانتالياق ئۆلتۈرۈلدى.‏ بۇ ۋەقهدىن كېيىن،‏ بازارقۇل بويىنىڭ باشقا<br />

بىر قوماندانى زايىپ بويىغا مهنسۇپ 1000 ئائىله بىلهن بىرگه دەسلهپته بۇغدا<br />

رايونىغا،‏ كېيىن باركۆلگه كۆچۈپ كېتىشكه مهجبۇر بولغان.‏ شهرقىي تۈركىستان<br />

قازاقلىرىنىڭ ئالتاي رايونىدىكى مۆتىۋەر زاتلىرىدىن شهرىپخان تۆرە 1933<br />

يىلى ئالتا رايونىدىكى قازاقلارنىڭ باشقا مۆتىۋەر زاتلىرى بىلهن بىلله خىتاي<br />

هاكىمىيىتىگه قارشى تۇرۇش ههرىكىتىنى باشلىۋەتتى . ٥ يهنه بىر تهرەپتىن،‏ 1931<br />

يىلى شهرقىي تۈركىستاننىڭ ئۇيغۇر رەهبهرلىرىدىن خوجا نىياز هاجىم ۋە يولۋاس<br />

بهگ باشچىلىقىدا،‏ تۇڭگانلارنىڭمۇ قېتىلىشى بىلهن شهرقىي تۈركىستاننىڭ جهنۇبى<br />

تهرىپىدىمۇ ئىنقىلاۋىي ههرىكهت باشلاندى.‏ باركۆل ۋە قۇمۇل رايونىدىكى خوجا نىياز<br />

هاجىم،‏ يولۋاس ۋە تۇڭگانلارنىڭ سهركهردىسى ماجۇڭيىڭ يول باشچىلىقىدىكى<br />

بۇ ئىنقىلاۋىي ههرىكهتكه كهرەي – جانتهكهي - تاسبىيكه بويىنىڭ سهركهردىسى<br />

ئهلىپ قامىسباي ئوغلى مال چارۋا يوللاپ،‏ ماددىي ياردەم قىلدى.‏ ئهلىپ قامىسباي<br />

ئوغلىنىڭ بۇ ئىشى ئۈرۈمچىدىكى ختاي هاكىمى شېڭ شىسهينىڭ غهزىۋىنى<br />

قوزغىدى.‏ شېڭ شىسهي ئۈرۈمچىدىن يوللىغان ئهسكهرلهر دۇۋان هادى ‏(ئېلىپ<br />

شاپقان)دا ئولتۇرغان ئهلىپ قامىسباي ئوغلىنى ‏(ئۆيىدە)‏ بوغۇزلاپ ئۆلتۈرگهندىن<br />

كېيىن،‏ ئائىلىسى ۋە ئهتراپىدىكى تۇغقانلىرىدىن 60 ئائىلىنى شۇ ۋاقىتنىڭ<br />

ئۆزىدىلا ئۆلتۈرىۋەتكهن ئىدى.‏ 1936 يىلى بىلهن 1939 يىلى ئارىسىدا ختاينىڭ<br />

زۇلۇملىرى تۈپهيلىدىن باركۆلدىن گهنسۇغا قېچىپ بارغان قازاقلارنىڭ سانى 12000<br />

مىڭغا يهتكهن.‏<br />

- 20 ئهسىرنىڭ 30 يىللىرىغىچه بۇ زۇلۇملارنى چهككهن قازاقلار ئۆز رەهبهرلىرىگه<br />

قىلىنغان بۇ زۇلۇمغا نارازىلىق بىلدۈرۈپ،‏ 1941 يىلى 300 كىشىلىك بىر گۇرۇپپا<br />

ئالدى بىلهن شهرقىي تۈركىستاننىڭ شىمالى تهرىپىدىكى تىبهت رايونىغا يۆتكىلىپ<br />

بېرىپ،‏ ئاندىن هىندىستانغا ئىلتىجا قىلىشقا مهجبۇر بولغان.‏ دىققهت قىلىشقا<br />

تىگىشلىك مهسىله شۇكى،‏ پاناهلىق تىلىگۈچى بۇ قازاقلارنىڭ رەهبهرلىرىمۇ<br />

زامانىدا ئۆز ئۆيلىرىدە خىتايلار تهرىپىدىن پۈتۈن ئائىله ئهزالىرى بىلهن بىرلىكته<br />

ئۆلتۈرۈلگهن ئهلىپ قامىسباي ئوغلىنىڭ ئوغلى ئهلىسخان باتۇر ٦ ۋە ئالتايدا خىتايلار<br />

تهرىپىدىن ئۆلتۈرۈلگهن كهرەي – جانتهكهي - بازارقۇل سهركهردىسى جانتايلاقنىڭ<br />

تۇغقانلىرى زايىپ ۋە ئۇنىڭ ئوغلى ئوسمان تهيجى ‏(ئوسمان تاشتان)‏ ٧ ئىدى.‏ 1933<br />

يىلى ئۇيغۇر،‏ قازاق ۋە تۇڭگانلارنىڭ بىرلهشمه ئازادلىق ههرىكىتى،‏ ئۇ دەۋردىكى<br />

ختاي ۋالىيسى شېڭ شىسهينىڭ سوۋېت ئىتتىپاقىدىكى ستالىننىڭ ئهسكىرىي<br />

152

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!