1 GRAIMÉAR GAEILGE na mBRÁITHRE CRÍOSTAÍ An ... - Scriobh.ie

236•leis an réamhfhocal le chun aidhm, oibleagáid, cinniúint, féidearthacht, etc., aléiriú. Cuirtear ag roimh an ngníomhaí (nó i gcumasc leis) má luaitear é: tá sé le marú(aidhm); tá obair le déanamh agam (oibleagáid); is dócha nach raibh Seán le bá an lá sin(cinniúint); níl le feiceáil ach carraigeacha (féidearthacht).•leis an réamhfhocal do (nó cumasc de do agus an aidiacht shealbhach) chungníomhú leanúnach a léiriú. Má luaitear an gníomhaí cuirtear an réamhfhocal ag roimhe nó igcumasc leis: tá mé do mo chrá ag Seán; tá an bia á ullmhú aici; bhíomar dár marú.18.39 D'fhéadfadh athbhrí bheith i gceist nuair a bhíonn an gníomhaí agus an cuspóiraraon sa tríú pearsa agus ar aon uimhir, agus ar aon inscne más san uatha dóibh, i gcásannamar seo: tá Tomás á mholadh; bhí Síle á cáineadh; beidh siad á dtriomú; tá saighdiúirí ádtraenáil.Sna ceithre shampla sin thuas ní féidir a rá cé acu gníomhaí nó cuspóir atá sa dara focal denabairt. Mar shampla, d'fhéadfaí an dá aistriú Béarla seo a leanas a chur ar an gcéad abairt:Tom is praising him nó Tom is being praised.Más é an gníomhaí atá i gceist is féidir an athbhrí a sheachaint trí ainmní a dhéanamh denchuspóir: Tá sé á mholadh ag Tomás; bhí sí á cáineadh ag Síle; bhí siad á dtraenáil agsaighdiúirí. Más é an cuspóir atá i gceist is féidir an athbhrí a sheachaint trí leagansaorbhriathair a úsáid: táthar ag moladh Thomáis; bhíothas ag cáineadh Shíle; beifear ádtriomú; táthar ag traenáil saighdiúirí.18.40 Leaganacha le réamhfhocail éagsúla:faoi: faoi mhallbhruith;idir: idir bheith eatarthuó: tá na cearca ó bhreith; tá gnó an lae ó dhéanamh; ó bheith ag siúlthar: thar bheith maith; thar fulaingttrí: trí bheith mall.