Oudenbosch.pdf

Brabant werd echter aangelegd door de Zuid-Nederlandsche Stoomtramweg-Maatschappij(ZNSM). Wel kwam dit pas vrij laat tot stand.Vanuit Breda ontstond op 24 juli 1890 een verbindingmet Antwerpen (via Zundert en Wernhout)en op 17 augustus 1890 met Oudenbosch (viaEtten en Hoeven). In Oudenbosch waren vier halten:Velletri (Bosschendijk), Tivoli (Kerkstraat),Markt en Wagenhoek. Aan de Wagenhoek werdin het koffiehuis van A.J.P. Vermeulen het ‘tramstation’gevestigd.Bij de aankomst van een stoomtram van de ZNSM, ergens in West-Brabant, is een klein deel van de buurtschap uitgelopen. Met de tram werdenook de ‘nieuwtjes’ en de boodschappen uit de stad aangevoerd.Foto uit circa 1930, collectie Marius Broos.De caféhouder werd aangesteld tot agent van deZNSM en belast met het aannemen en afgevenvan goederen. In 1901 werd hij opgevolgd doorzijn zoon C.S.M. Vermeulen. Daarna prijkte aande gevel het bord Café-Restaurant C. Vermeulen,Station v/d Stoomtram, terwijl in de gevel van hetpand Goederenkantoor ZNSM stond. Op 1 november1916 nam Vermeulen echter ontslag alsagent en werd hij opgevolgd door de 57-jarigeC.J.J. Keij. Deze was oorspronkelijk metselaarvan beroep, maar kon het in deze functie wat rustigeraan doen. Keij woonde een paar huizen verderop.Wel bleef het tramstation voor reizigers bijVermeulen gevestigd.Op oudejaarsdag 1892 werd de verlenging vande lijn vanuit Oudenbosch (Wagenhoek) totSteenbergen via Oud Gastel en Kruisland feestelijkin gebruik genomen. Bij het Gastelsveer hadmen een brug over de Roosendaalse Vliet gebouwd.Andere lijnen, zoals Gastelsveer − Roosendaal,volgden. Als sluitstuk opende men op 15december 1906 de ‘bietenlijn’ Oud Gastel − Fijnaart− Willemstad. Het dorp Oud Gastel werdeen echt tramwegknooppunt.Trams vol suikerbietenDe stoomtram bewees onschatbare diensten voorde ontsluiting van het platteland. Zij was bij uitstekhet vervoermiddel voor het gewone volk.Over het algemeen reden dagelijks vier tot zestrams in elke richting. Dat was meer dan voldoendevoor het geringe reizigersvervoer in dezestreek. De meeste mensen gingen nog steeds tevoet of met de fiets. Tot in de jaren twintig werdengemengde trams (zowel personen als goederenvervoer)ingezet. Uit de vervoercijfers per trein inOudenbosch blijkt duidelijkdat de stoomtram geen enkeleconcurrentie voor hetspoorwegbedrijf betekende.De stoomtram moest hetvooral hebben van de suikerbieten.De ZNSM kende vanhet begin af aparte tramsvoor het suikerbietenvervoer.Zij bezat trouwens het grootsteaantal goederenwagensvan alle tramwegmaatschappijenin Nederland. Niet minderdan 218 open wagensmet een draagvermogen vantien ton hebben hier rondgeredenvoor de suikerfabrieken.Voor de rest van hetgoederenvervoer had deZNSM slechts 29 geslotenwagens nodig. De suikerfabriekvan de Firma Daverveldt,Binck & Co te Oudenbosch kreeg in 1896een aansluiting op de ZNSM. Vanaf de Wagenhoekliep het zijspoor langs het ziekenhuis en eindigdeaan de zuidzijde van de fabriek op het gor.Na de sluiting van de fabriek in 1917 werd hetspoor spoedig opgebroken. De N.V. Beetwortelsuikerfabriek‘De Mark’ vroeg en kreeg in 1903 eenconcessie van het gemeentebestuur, maar heeftdaar voorzover bekend geen gebruik van gemaakt.Autobussen en vrachtauto’sTot aan het uitbreken van de Eerste Wereldoorlogin 1914 ging het de plattelandstram redelijkvoor de wind. Maar brandstoftekorten, loonsverhogingenen werktijdverkortingen joegen demaatschappijen na deze oorlog op zware lasten.Nog veel dramatischer bleek de niet te stuitenopmars van het wegverkeer. In de Eerste Wereldoorlogwas de verbrandingsmotor in een uitgerijptstadium gekomen. Als een olievlek verspreiddenautobussen en vrachtauto’s zich over het platteland.Geen dorp of gehucht of het werd wel aangedaandoor een autobus, die de inwoners vooreen appel en een ei kon meenemen. Volgens de16