22.08.2015 Views

िव दे ह िवदेह Videha িবেদহ िवदेह

Videha_01_06_2009 - WordPress.com

Videha_01_06_2009 - WordPress.com

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्'<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>'३५ म अंक ०१ जून २००९(वषर् २ मास १८ अंक३५)<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> http://www.videha.co.in <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly eMagazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका नव अंक <strong>दे</strong>खबाक लेल पृ सभकेँ िरेश कए <strong>दे</strong>खू। Always refresh the pagesfor viewing new issue of VIDEHA. Read in your ownscriptRoman(Eng)Gujarati Bangla Oriya Gurmukhi Telugu Tamil Kannada Malayalam Hindiएि<strong>ह</strong> अंकमे अिछ:-१. संपादकीय सं<strong>दे</strong>श२. ग२.१. चेतना सिमित ओ नायमंच ेमशंकर िसं<strong>ह</strong>२.२. कथा- सुभाषच यादव-परलय1


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्२.३. यावतर्न - पाँचम खेप- कुसुम ठाकुर२.४ वगरो<strong>ह</strong>ण अथत लोकतंीय मुिक्त -यामल सुमन२.५ <strong>िव</strong>कासक पक्षमे आयल जना<strong>दे</strong>श: बा<strong>ह</strong>ुबल आ पिरवारवादपर जनता कयलक चोट २.मायिमक परीक्षापिरणाम २००९-सोझाँ आयल ामीण ितभा- नवेदु कुमार झा२.६. कथा-दृिकोण कुमार मनोज कयप२.७.सगर राित दीप जरए: ६६म आयोजन :३० मई,२००९: मधुबनी- िमिथलेश कुमार झा२.८.लोिरक गाथामे समाज ओ संकृित- गजे ठाकुर2


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्३. प३.१. आशीष अनिच<strong>ह</strong>ार३.२. डॉ.शंभु कुमार िसं<strong>ह</strong>-दू टा क<strong>िव</strong>ता३.३.बड़का सड़क छ<strong>ह</strong> लेन बला-गजे ठाकुर३.४. <strong>िव</strong>वेकानंद झा-तीन टा टटका प३.५. सतीश च झा-िसंगर<strong>ह</strong>ारक फूल३.६. जीवन याा- सुबोध ठाकुर3


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्३.७.<strong>ह</strong>मर मीत-स तोष कुमार िम३.८. योित-टाइम मशीन४. िमिथला कला-संगीत-िय पा<strong>ह</strong>ुन - िजते झा, जनकपुर५. ग-प भारती -मूल गुजराती प आ तकर अंेजी अनुवाद- <strong>ह</strong>ेमांग आिनकुमार <strong>दे</strong>साइ मैिथली अनुवाद-गजेठाकुर६. बालानां कृते-१. <strong>दे</strong>वांशु वसक मैिथली िच-ृंखला (कॉिमक्स); आ२. मय-<strong>दे</strong>श याा आ<strong>दे</strong>वीजी- योित झा चौधरी4


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्7. VIDEHA FOR NON RESIDENT MAITHILS (Festivals of Mithila date-list)7.1.Original poem in Maithili by Ramlochan Thakur Translated into English by Gajendra Thakur7.2.THE COMET- English translation of Gajendra Thakur's Maithili NovelSahasrabadhani translatedby Jyoti.<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> ई-पिकाक सभटा पुरान अंक ( ेल, ितर<strong>ह</strong>ुता आ <strong>दे</strong>वनागरी मे ) पी.डी.एफ. डाउनलोडक लेल नीचाँक िलंकपर उपलध अिछ। All the oldissues of <strong>Videha</strong> e journal ( in Braille, Tirhuta and Devanagari versions ) are available for pdf download at thefollowing link.<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> ई-पिकाक सभटा पुरान अंक ेल, ितर<strong>ह</strong>ुता आ <strong>दे</strong>वनागरी रूपमे<strong>Videha</strong> e journal's all old issues in Braille Tirhuta and Devanagari versions<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> आर.एस.एस.फीड।"<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>" ई-पिका ई-पसँ ात करू।अपन िमकेँ <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>क <strong>िव</strong>षयमे सूिचत करू।↑ <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> आर.एस.एस.फीड एनीमेटरकेँ अपन साइट/ लॉगपर लगाऊ।लॉग "लेआउट" पर "एड गाडजेट" मे "फीड" सेलेक्ट कए "फीड यू.आर.एल."मेhttp://www.videha.co.in/index.xml टाइप केलासँ से<strong>ह</strong>ो <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> फीड ात कए सकैत छी।5


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्१. संपादकीयमैिथलीक समया घर-घरसँ मैिथलीक िनकासन अिछ, जखन ि<strong>ह</strong>दीमे एक <strong>ह</strong>ाथ अजमेलाकबाद नाम नि<strong>ह</strong> भेला उर लोक मैिथलीक कथा-क<strong>िव</strong>ता िलिख आ सपादक-आलोचक भएअपन म<strong>ह</strong>वाकांक्षाक भारसँ मैिथली कथा-क<strong>िव</strong>ताकेँ भिरया र<strong>ह</strong>ल छिथआ माक्सर्वाद, फेिमिनमआ धमर्िनरपेक्षता घोिसया-घोिसया कए कथा-क<strong>िव</strong>तामे भरल जा र<strong>ह</strong>ल अिछ आ तरक िनधरणसए<strong>ह</strong> कऽ र<strong>ह</strong>ल अिछ; तर<strong>ह</strong>ीनताक बेढ़ वाद बनल अिछ। जे गरीब आ िन जातीयक शोषणआ ओकरा <strong>ह</strong>तोसाि<strong>ह</strong>त करबामे लागल अिछ से माक्सर्वादक शरणमे, जे मि<strong>ह</strong>लाकेँ अपमािनतकेलि<strong>ह</strong> से फेिमिनम आ िमिथला राय आ संघक शरणमे आ जे सादाियक छिथ ओधमर्िनरपेक्षताक शरणमे जाइत छिथ। ओना सादाियक लोक फेिमिनम, मि<strong>ह</strong>ला <strong>िव</strong>रोधीमािक्सर्म आ एि<strong>ह</strong> तर<strong>ह</strong>क कतेक गठबंधन आ मठमे जाइत <strong>दे</strong>खल गेल छिथ।क्यो राजकमलक बड़ाइमे लागल अिछ तँ क्यो याीक आ धूमकेतुक तँ क्यो सुमनजीक। आ<strong>ह</strong>ुनका लोकिनक तँ की पक्ष राखत तकर आिरमे अपनाकेँ आगाँ रािख र<strong>ह</strong>ल अिछ।याीक पारोकेँ आ राजकमल आ धूमकेतुक कथाकेँ आइयो वीकार नि<strong>ह</strong> कएल गेल अिछ-एि<strong>ह</strong> तर<strong>ह</strong>क अनगर्ल लाप ! क्यो राजकमलक <strong>िव</strong>वादापद कथाक सपादन कए वयं <strong>िव</strong>वादउप कए अपनाकेँ आगाँ रािख र<strong>ह</strong>ल छिथ तँ क्यो - ई के नव आिब गेल लेखनमे (!) से उठा र<strong>ह</strong>ल अिछ।मा मैिथल ाण आ कणर् कायथक लेखनक बीच सीिमत ितयोिगता जाि<strong>ह</strong> क<strong>िव</strong>-कथाकारकेँ <strong>िव</strong>चिलत कए र<strong>ह</strong>ल छि<strong>ह</strong> आ ि<strong>ह</strong>दी छोिड़ मैिथलीमे अएबाक बाद जाि<strong>ह</strong> गितसँ ओई सभ करतब कए र<strong>ह</strong>ल छिथ ितनका मैिथलीक मुख्य समयापर यान कि<strong>ह</strong>या जएति<strong>ह</strong> सेनि<strong>ह</strong> जािन? सेमीनारमे साि<strong>ह</strong>य अकादमी पुरकार ात ए<strong>ह</strong>न जुझारू कथाकार, सपादक आसमालोचक सभकेँ अपन पु-पुी-पीक संग मैिथलीमे नि<strong>ह</strong> वरन् ि<strong>ह</strong>दी मे (अंेजी ायःसामयर्सँ बा<strong>ह</strong>र छि<strong>ह</strong> तेँ) गप करैत <strong>दे</strong>िख <strong>ह</strong>तभ रि<strong>ह</strong> जाइत छी। मैिथलीमे बीस टािलखन<strong>ह</strong>ार छला<strong>ह</strong> आ पाँचटा पढ़िन<strong>ह</strong>ार, से कोन <strong>िव</strong>वाद उठल <strong>ह</strong>ोएत? राजकमल/ याीकमैिथलीक लेखन सौय अिछ से <strong>ह</strong>ुनकर सभक गोट-गोट रचना पिढ़ कए <strong>ह</strong>म कि<strong>ह</strong> सकैत6


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्छी। ताि<strong>ह</strong> िथित मे- ई <strong>िव</strong>वाद र<strong>ह</strong>ए एि<strong>ह</strong> क<strong>िव</strong>तामे आ एि<strong>ह</strong> कथामे-एि<strong>ह</strong> तर<strong>ह</strong>क गप आिन आओकर पक्षमे अपन तकर् दए अपन लेखनी चमकाएब? आ तकर बाद याीक बाद पि<strong>ह</strong>लउपयासकार फलना आ राजकमलक बाद पि<strong>ह</strong>ल क<strong>िव</strong> िचलना-आब तँ कथाकार आ क<strong>िव</strong>कजोड़ी से<strong>ह</strong>ो सोझाँ अबैत अिछ, एक दोसराक भिक्तमे आ आपसी वादकेँ आगाँ बढ़एबा लेल।मैिथलीक मुख्य समया अिछ जे ई भाषा एि<strong>ह</strong> सीिमत ितयोगी (दुघर्षर्!) सभक आपसीम<strong>ह</strong>वाकांक्षाक मािरक बीच मिर र<strong>ह</strong>ल अिछ। क<strong>िव</strong>-कथाकार मैिथलीकेँ अपन कैिरअर बनालेलि<strong>ह</strong>, घरमे मैिथलीकेँ िनकािसत कए सेमीनारक वतु बना <strong>दे</strong>लि<strong>ह</strong>। तखन कतए पाठक आकोन <strong>िव</strong>वाद! जे समया <strong>ह</strong>म <strong>दे</strong>िख र<strong>ह</strong>ल छी जे बच्चाकेँ मैिथलीक वातावरण भेटओ आ सभजाितक लोक एि<strong>ह</strong> भाषासँ ेम करिथ ताि<strong>ह</strong> लेल कथा आ क<strong>िव</strong>ता कतए आगाँ अिछ? कएकटा<strong>िव</strong>ज्ञान कथा, बाल-िकशोर कथा-क<strong>िव</strong>ता कैिरयरजीवी क<strong>िव</strong>-कथाकार िलिख र<strong>ह</strong>ल छिथ। आ ओघर-घरमे प<strong>ह</strong>ुँचए ताि<strong>ह</strong> लेल कोन यास भए र<strong>ह</strong>ल अिछ? सए-दू सए कॉपी पोथी छपबा कएतकर समीक्षा करबा कए सए-दू सए कॉपी छपएबला पिकामे छपबा कए तकर फोटोटेटकॉपी घरमे रािख फोडर बना कऽ पुरकार लेल रािख र<strong>ह</strong>ल छिथ। िसलेबसमे अपन िकताबलगेबा लेल कएल गेल ितकड़मक वातावरणमे <strong>ह</strong>मर आस गैर मैिथल ाण-कणर् कायथपाठक आ लेखकपर जाए िथर भए गेल अिछ।“<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>” ई-पिका अतजलपर ई-कािशत भए <strong>ह</strong>जारक-<strong>ह</strong>जार पाठकक ने<strong>ह</strong> पओलक,ऑनलाइन कामेट कथा-क<strong>िव</strong>ता सभकेँ भेटलैक जाि<strong>ह</strong>मे बेशी पाठक गैर मैिथल ाण आकणर् कायथ र<strong>ह</strong>िथ, से <strong>ह</strong>म <strong>ह</strong>ुनकर सभक उपनाम <strong>दे</strong>िख अदाज लगाओल।मैिथल ाण आ कणर् कायथ तँ पाठक बिन रि<strong>ह</strong>ये नि<strong>ह</strong> सकैत छिथ, शी याीकबादक एकमा जन उपयासकार आ कुलानद िमक बादक एकमा स<strong>ह</strong>ी अथर्मे क<strong>िव</strong> (!) कउपािध लेल लालाियत भए जाइत छिथ। अपनाकेँ घोड़ा आ बाघ आ दोसरकेँ गधा आ बकरीक<strong>ह</strong>बा काल ओ मूल िदशा आ समयासँ अपनाकेँ फराक करैत छिथ। अपन कथा-क<strong>िव</strong>तापरआममुग्धताक ई िथित समीक्षाक दुबर्लतासँ आएल अिछ। एि<strong>ह</strong>एकमा शदसँ जे <strong>ह</strong>मरा <strong>िव</strong>तृणा<strong>ह</strong>ोइत अिछ तकर िनदान <strong>ह</strong>म मैिथलीकेँ <strong>दे</strong>ल लो-पोइजिनंगक ित “<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>” ई-पिकाक मैिथलीसाि<strong>ह</strong>य आदोलनमे <strong>दे</strong>खैत छी।7


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्एतए साल भिरमे सएसँ बेशी लेखक जुड़ला<strong>ह</strong> तँ पाठकक संख्या लाख टिप गेल। बच्चा आमि<strong>ह</strong>लाक संग जाि<strong>ह</strong> तर<strong>ह</strong>ेँ गैर मैिथल ाण-कणर् कायथ पाठक आ लेखक जुटला<strong>ह</strong> सेअुत छल। <strong>ह</strong>मर एि<strong>ह</strong> गपपर <strong>दे</strong>ल जोरकेँ िकछु गोटे (मैिथली) साि<strong>ह</strong>यकेँ खिडत करबाकयास क<strong>ह</strong>ता<strong>ह</strong> मुदा <strong>ह</strong>मर ाथिमकता मैिथली अिछ, मैिथली साि<strong>ह</strong>य आदोलन अिछ। ई भाषाजे मिर जाएत तखन ओकर ाइंग रूममे बैसल दुघर्षर् सपादक-क<strong>िव</strong>-कथाकार-िमिथला रायआदोलकत आ समालोचकक की <strong>ह</strong>ोएति<strong>ह</strong>।सुभाषच यादवजीक कथाक पुनः पाठ आभाषाक पुनः पाठ एि<strong>ह</strong> रूपमे <strong>ह</strong>मरा आर आकिषर्त करैत अिछ। ने पाठकक कमी आ नेसमीक्षाक कमी र<strong>ह</strong>ल एि<strong>ह</strong> बेर आ ई घटना सभ िदन आ सभ प़क्षमे मैिथलीकेँ सबल करत सेआशा अिछ।मैिथलीक नामपर कोनो कोमाइज नि<strong>ह</strong>।जे अपन घर-पिरवार नि<strong>ह</strong> स<strong>ह</strong>ािरसकला<strong>ह</strong> से कोन-कोन भाषायी पुरकार ात कएने छिथ, पता नि<strong>ह</strong> िमिथला राय कोनास<strong>ह</strong>ािर सकता<strong>ह</strong> आ ओकर <strong>िव</strong>धान सभामे कोन भाषामे बजता<strong>ह</strong>, जखन <strong>ह</strong>ुनका ओतए समािनतकएल जएति<strong>ह</strong>। जे घरमे मैिथली नि<strong>ह</strong> बजैत छिथ से लेखक आ क<strong>िव</strong> बनल छिथ (ि<strong>ह</strong>दी-मैिथलीमे समान अिधकारसँ) ि<strong>ह</strong>दी अनुवाद मैिथली कथा-क<strong>िव</strong>ताक करैत छिथ!!मराठी, उदूर्,कड़सँ मैिथली अनुवाद पुरकार िनलर्जतासँ लैत छिथ। वणम केर अथर् पुछबि<strong>ह</strong> से नि<strong>ह</strong>अबैत छि<strong>ह</strong>, अिलफ-बे-से केर ज्ञान नि<strong>ह</strong>, मराठीमे कोनो बच्चा धिरसँ गप करबाक सामयर्नि<strong>ह</strong> छि<strong>ह</strong>।आ मैिथलीमे ई कुकृय केलाक बादो <strong>ह</strong>ुनकर माथ फुटबासँ एि<strong>ह</strong> ारे बिच जाइत छि<strong>ह</strong> कारणअपने छपबा कए समीक्षा करबैत छिथ से पाठक तँ छि<strong>ह</strong>ये नि<strong>ह</strong>। पाठक नि<strong>ह</strong> र<strong>ह</strong>एमे <strong>ह</strong>ुनकालोकिनकेँ फाएदा छि<strong>ह</strong>।क्यो िचगुत सभा खोिल मिणपकेँ बेिच र<strong>ह</strong>ल छिथ तँ क्यो मैिथल (ाण) सभा खोिलसुमनजीक यापारमे लागल अिछ-मिणप आ सुमनजीक आिरमे अपन धंधा चमका र<strong>ह</strong>ल अिछआ मिणप आ सुमनजीकेँ अपमािनत कए र<strong>ह</strong>ल अिछ। कथा-क<strong>िव</strong>ता सं<strong>ह</strong> सभक सपादककचेला चपाटी मैिथलीक सवर्कालीन कथाकार-क<strong>िव</strong>क संकलनमे थान पािब जाइत छिथ भने<strong>ह</strong>ुनकर कोनो सं<strong>ह</strong> नि<strong>ह</strong> आएल <strong>ह</strong>ोइि<strong>ह</strong> वा कथा-क<strong>िव</strong>ताक संख्या द<strong>ह</strong>ाइमे नि<strong>ह</strong> प<strong>ह</strong>ुँचल छि<strong>ह</strong>।पिका सभक से<strong>ह</strong>ो वए<strong>ह</strong> िथित अिछ। यिक्तगत म<strong>ह</strong>वाकांक्षामे कटाउझ करैत िबन पाठककई पिका सभ वयं मिर र<strong>ह</strong>ल अिछ आ मैिथलीकेँ मािर र<strong>ह</strong>ल अिछ।8


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्ाइंग रूममे िबना फीडवकर्क िलखल लोककथा जाि<strong>ह</strong> भाषामे िलखल जाइत <strong>ह</strong>ोअए ओतएएि<strong>ह</strong> तर<strong>ह</strong>क <strong>ह</strong>ायापद कटाउझ वाभा<strong>िव</strong>क अिछ। आब तँ अतजलपर से<strong>ह</strong>ो मैिथलीक िकछुजालवृपर जाितगत कटाउझ आ अपशदक योग <strong>दे</strong>खबामे आएल अिछ। माक्सर् आफेिमिनट बिन तकरो यापार शुरू करिथ आ अपन तरक यूनताक एि<strong>ह</strong> तर<strong>ह</strong>ेँ पूितर् करबसीिमत ितयोिगता मय अप ितभायुक्त साि<strong>ह</strong>यकारक <strong>ह</strong>िथयार बिन गेल अिछ। जे माक्सर्कआदर करत से ई िकएक क<strong>ह</strong>त जे <strong>ह</strong>म माक्सर्वादी आलोचक आिक लेखक छी? <strong>ह</strong>ँ जेमाक्सर्क धंधा करत तकर <strong>िव</strong>षयमे की क<strong>ह</strong>ी, धंधा तँ सुमन, राजकमल, याी,मिणप......सभक शुरू भेल अिछ।सुच्चा मैिथली सेवी कथाकार आ पाठक जे धूरा-गरदामे जएबा लेल तैयार <strong>ह</strong>ोिथ, बच्चा , ीआ जनताक साि<strong>ह</strong>य रचिथ आ अपन ऊज मैिथलीकेँ जी<strong>िव</strong>त रखबा मामे लगाबिथ ओ ेणीतैयार <strong>ह</strong>ोएबे टा करत। “<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>” ई-पिका कैक टा मठकेँ तोिड़ <strong>दे</strong>लक अिछ आ सवर्ाा आसभसँ लोकिय मैिथली साि<strong>ह</strong>य आदोलनक रूपमे एि<strong>ह</strong> अिभयानक सभ रोड़ाकेँ खतम करबालेल <strong>ह</strong>जार लेखक आ दस लाख पाठक तैयार करत माने एखनसँ दस गुणा- आ से अिगलाआबएबला दस साल िस करत।<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>:स<strong>दे</strong><strong>ह</strong>:1 (<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> वषर् 2: मास:13 :अंक:25) छिप कए आिब गेल िमिथलाक्षर आ<strong>दे</strong>वनागरी दुनू वसर्नमे- <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> ई-पिकाक पि<strong>ह</strong>ल 25 अंकक चुनल रचनाक संग। <strong>िव</strong>शेषजानकारी िंट फॉमर्क पॉनसर काशक साइट http://www.shruti-publication.com/ पर उपलधअिछ। संगि<strong>ह</strong> आकइवमे <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>:स<strong>दे</strong><strong>ह</strong>:1 केर दुनू वसर्न डाउनलोड लेल उपलध अिछ। ेलवरूप से<strong>ह</strong>ो (पचीस अंकक आ बादक सभ अंकक से<strong>ह</strong>ो) <strong>दे</strong>वनागरी आ िमिथलाक्षर वसर्नकसंग आकइवमे डाउनलोड लेल उपलध अिछ। <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>:स<strong>दे</strong><strong>ह</strong>:2 जनबरी 2010 मे ई-पिकाक26-50 अंकक चुनल रचनाक संग िंट फॉमर्मे छपत।संगि<strong>ह</strong> "<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>" केँ एखन धिर (१ जनवरी २००८ सँ ३० मई २००९) ७९ <strong>दे</strong>शक ८१० ठामसँ २२,८९५ गोटेारा <strong>िव</strong>िभ आइ.एस.पी.सँ १,७७,४०० बेर <strong>दे</strong>खल गेल अिछ9


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(गूगल एनेलेिटक्स डाटा)- धयवाद पाठकगण।अपनेक रचना आ ितियाक तीक्षामे।गजे ठाकुरनई िदली। फोन-09911382078ggajendra@videha.co.inggajendra@yahoo.co.in1Usha Yadav said...nirbhik aa tathyapoorna sampadakiya , maithili ker vikas ahi sabh san lok se sambhav chhaik, jativadi manasiktaklok sabh ekar bad ahit kay chukal chhathiReply06/07/2009 at 12:14 PM2Keshav Mahto said...bahut nik class lelahu paakhandi sabhak bhai jiReply06/06/2009 at 11:11 PM310


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्Manoj Sada said...35m ankak sampadakiya hriday ke sparsh kaylak, mathadhish sabh aab kat karot dhartah aa maithili aaga rahat,videhak dekhayal bat se lok shiksha lethu nahi te bat dharathu२. ग२.१. चेतना सिमित ओ नायमंच ेमशंकर िसं<strong>ह</strong>२.२. कथा- सुभाषच यादव-परलय२.३. यावतर्न - पाँचम खेप- कुसुम ठाकुर11


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्२.४ वगरो<strong>ह</strong>ण अथत लोकतंीय मुिक्त -यामल सुमन२.५ <strong>िव</strong>कासक पक्षमे आयल जना<strong>दे</strong>श: बा<strong>ह</strong>ुबल आ पिरवारवादपर जनता कयलक चोट २.मायिमक परीक्षापिरणाम २००९-सोझाँ आयल ामीण ितभा- नवेदु कुमार झा२.६. कथा-दृिकोण कुमार मनोज कयप२.७.सगर राित दीप जरए: ६६म आयोजन :३० मई,२००९: मधुबनी- िमिथलेश कुमार झा२.८.लोिरक गाथामे समाज ओ संकृित- गजे ठाकुर12


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्डॉ. ेमशंकर िसं<strong>ह</strong> (१९४२- ) ाम+पोट- जोिगयारा, थाना- जाले, िजला- दरभंगा। 24 ऋचायन, राधारानी िस<strong>ह</strong>ा रोड, भागलपुर-812001(िब<strong>ह</strong>ार)। मैिथलीक विर सृजनशील, मननशील आऽ अययनशील ितभाक धनी साि<strong>ह</strong>य-िचतक, िदशा-बोधक, समालोचक, नाटक ओ रंगमंचक िनणात गवेषक,मैिथली गकेँ नव-वरूप <strong>दे</strong>िन<strong>ह</strong>ार, कुशल अनुवादक, वीणसपादक, मैिथली, ि<strong>ह</strong>दी, संकृत साि<strong>ह</strong>यक खर <strong>िव</strong>ान् तथा बाङला एवं अंेजी साि<strong>ह</strong>यक अययन-अवेषणमे िनरत ोफेसर डॉ.ेमशंकर िसं<strong>ह</strong> ( २० जनवरी १९४२ )क <strong>िव</strong>लक्षण लेखनीसँ एकपर एक अक्षय कृित भेल अिछ िनःसृत। ि<strong>ह</strong>नक ब<strong>ह</strong>ुमूयगवेषणामक, मौिलक, अनूिदत आऽ सपािदत कृित र<strong>ह</strong>ल अिछ अ<strong>िव</strong>रल चिचर्त-अिचर्त। ओऽ अदय उसा<strong>ह</strong>, धैयर्, लगन आऽ संघषर्कऽ तमयताक संग मैिथलीक ब<strong>ह</strong>ुमूय धरोरािदक अवेषण कऽ <strong>दे</strong>लिन पुतकाकार रूप। ि<strong>ह</strong>नक अवेषण पूणर् थ आऽ बधकारआलेखािद यापक, िचतन, मनन, मैिथल संकृितक आऽ परपराक िथक धरो<strong>ह</strong>र। ि<strong>ह</strong>नक सृजनशीलतासँ अनुािणत भऽ चेतनासिमित, पटना िमिथला <strong>िव</strong>भूित समान (ता-प) एवं िमिथला-दपर्ण,मुबई विर लेखक समानसँ कयलक अिछ अलंकृत। सितचािर दशक धिर भागलपुर <strong>िव</strong><strong>िव</strong>ालयक ोफेसर एवं मैिथली <strong>िव</strong>भागायक्षक गिरमापूणर् पदसँ अवकाशोपरात अनवरत मैिथली<strong>िव</strong>भागायक्षक गिरमापूणर् पदसँ अवकाशोपरात अनवरत मैिथली साि<strong>ह</strong>यक भडारकेँ अिभविर्त करबाक िदशामे संलग्न छिथ,वतसारवत-साधनामे।कृित-मौिलक मैिथली: १.मैिथली नाटक ओ रंगमंच,मैिथली अकादमी, पटना, १९७८ २.मैिथली नाटक पिरचय, मैिथलीअकादमी, पटना, १९८१ ३.पुरुषाथर् ओ <strong>िव</strong>ापित, ऋचा काशन, भागलपुर, १९८६ ४.िमिथलाक <strong>िव</strong>भूित जीवन झा, मैिथलीअकादमी, पटना, १९८७५.नायावाचय, शेखर काशन, पटना २००२ ६.आधुिनक मैिथली साि<strong>ह</strong>यमे <strong>ह</strong>ाय-यंग्य, मैिथलीअकादमी, पटना, २००४ ७.पािणका, कणर्गोी, कोलकाता २००५, ८.ईक्षण, ऋचा काशन भागलपुर २००८ ९.युगसंिधकितमान, ऋचा काशन, भागलपुर २००८ १०.चेतना सिमित ओ नायमंच, चेतना सिमित, पटना २००८मौिलक ि<strong>ह</strong>दी: १.<strong>िव</strong>ापित अनुशीलन और मूयांकन, थमखड, िब<strong>ह</strong>ार ि<strong>ह</strong>दी थ अकादमी, पटना १९७१ २.<strong>िव</strong>ापित अनुशीलनऔर मूयांकन, ितीय खड, िब<strong>ह</strong>ार ि<strong>ह</strong>दी थ अकादमी, पटना १९७२, ३.ि<strong>ह</strong>दी नाटक कोश, नेशनल पिलकेशन <strong>ह</strong>ाउस, िदली१९७६.अनुवाद: ि<strong>ह</strong>दी एवं मैिथली- १.ीपादकृण कोटकर, साि<strong>ह</strong>य अकादमी, नई िदली १९८८, २.अरय फिसल, साि<strong>ह</strong>य अका<strong>दे</strong>मी, नईिदली २००१ ३.पागल दुिनया, साि<strong>ह</strong>य अका<strong>दे</strong>मी, नई िदली २००१, ४.गो<strong>िव</strong>ददास, साि<strong>ह</strong>य अका<strong>दे</strong>मी, नई िदली २००७५.रक्तानल, ऋचा काशन, भागलपुर २००८.िलयातरण-१. अीयानाट, मनोज काशन, भागलपुर, १९६७। सपादन-गवलरी, म<strong>ह</strong>ेश काशन, भागलपुर, १९६६, २. नव एकांकी, म<strong>ह</strong>ेश काशन, भागलपुर, १९६७, ३.प-पुप, म<strong>ह</strong>ेशकाशन, भागलपुर, १९७०, ४.पदलितका,म<strong>ह</strong>ेश काशन, भागलपुर, १९८७, ५. अनिमल आखर, कणर्गोी, कोलकाता, २०००६.मिणकण, कणर्गोी, कोलकाता २००३, ७.<strong>ह</strong>ुनकासँ भेट भेल छल,कणर्गोी, कोलकाता २००४, ८. मैिथली लोकगाथाकइित<strong>ह</strong>ास, कणर्गोी, कोलकाता २००३, ९. भारतीक िबलािड़, कणर्गोी, कोलकाता २००३, १०.िचा-<strong>िव</strong>िचा, कणर्गोी, कोलकाता13


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्२००३, ११. साि<strong>ह</strong>यकारक िदन, िमिथला सांकृितक पिरषद, कोलकाता, २००७. १२. वुआिड़भिक्ततरिणी, ऋचा काशन,भागलपुर२००८, १३.मैिथली लोकोिक्त कोश, भारतीय भाषा संथान, मैसूर, २००८, १४.रूपा सोना <strong>ह</strong>ीरा, कणर्गोी, कोलकाता, २००८।पिका सपादन- भूिमजा २००२चेतना सिमित ओ नायमंचोफेसर ेमशंकर िसं<strong>ह</strong>सां कृितक, साि<strong>ह</strong>ियक आ कलाक मुख् य के र<strong>ह</strong>ल अिछ िब<strong>ह</strong>ारक शासिनक राजधानी परना।जीवकोपाजर्नाथर् िमिथलांचलवासी चुर पिरमाण में एि<strong>ह</strong> म<strong>ह</strong>ानगर में िनवास करैत छिथ। मैिथली भाषा-भाषीक एतेक <strong>िव</strong>शाल जनसंख् या वाला म<strong>ह</strong>ानगरक मातृभाषानुरागी लोकितक स याससँ अपन भाषा आसाि<strong>ह</strong> यओ रंगमंचक <strong>िव</strong>कास में म<strong>ह</strong> वपूणर् भूिमका िनव<strong>ह</strong> कयलक अिछ। मैिथली रंगमंचक <strong>िव</strong>कास में एि<strong>ह</strong>म<strong>ह</strong>ानगरक चेतना सिमित (1952) एक ेसराक समानाथ अिछ, कारण् एि<strong>ह</strong> क्षे में जे िकछु अवदानअिछ ओ पटना आ वेतना सिमितक योगदान एकि<strong>ह</strong> बात िथक। आब ई योजनीय भ’ गेल अिछ जेजनमानस ओि<strong>ह</strong> अवदान केँ जानय आ जँ म<strong>ह</strong> वपूणर् अिछ तॅा ओकर मुक् त क ठे शंसा क’ कए ओकरा वीकार करय। रंगमंचक क्षेमें चेतना सिमितक नायमंचक अवदानक पूणर् िमिथला चल एवं िमिथलेकारक्षे क अवदान सँ पिरिचत <strong>ह</strong>ोयबाक <strong>ह</strong>ेतु ेमशंकर िसं<strong>ह</strong> (1942) एवं नायसा वाचय (2002) कअवलोकन कयल जा सकैछ।ई िन<strong>िव</strong>र्वाद स य िथक जे िमिथला चल आ िमिथलेतर क्षे में मैिथली रंगमंचक शौिकया रंगमंख् कसंख् या अतय त सीिमत अिछ। यिप बीसम शता दीक तृतीय,चतुथर् आ वंचम दशक में सम भारतीय वतंता-संाम में संिल त र<strong>ह</strong>ला, जाि<strong>ह</strong> कारणेँ नाटक सदृ य समवेदक कला मक सृजन <strong>िव</strong>किसत नि<strong>ह</strong>भ’ पौलक, तथािप प-तं पौरािणक, ऐित<strong>ह</strong>ािसक तथा सामािजक नाटकक मंचन <strong>ह</strong>ोइत र<strong>ह</strong>ल। ए<strong>ह</strong>न तुितक मूल उे य छलैक रा आ समाजक समक्ष एक उच् च कोिटक आदशर् तुत करब। ए<strong>ह</strong>नशौिकया रंगमंच अ य त संख् या में समाजक संग जुडल आ एि<strong>ह</strong> सँ आगॉं बिढ क’ ओ बे तँ जीवनकअिभ न अंगे बिन सकल आ ने सां कृितक, साि<strong>ह</strong>ियक एवं कला मक <strong>िव</strong>कासक साघ् य में। वतंा मकप चात् यिक्त- यिक्तक दृिकोण में पिरवतर्न भेलैक आसमाज में सां कृितक. साि<strong>ह</strong>ियक एवं कला मक<strong>िव</strong>कासक अव ार खुिज गेलैक। वाधीनोतर युग में सां कृितक एवं कला मक <strong>िव</strong>कासक अव ारखुिज गेलैका। वाधीनो तर युग में सां कृितक, साि<strong>ह</strong>ियक एवं कला मक िथितक यथाथर् िचणजानबाक, बुझबाक आव यकता म<strong>ह</strong>सूस भेलैक समाज एवं जनमानस केँ। सामा य जनमानसक सुख-दुख,आशा-िनराशा, कु ठा संास, अस तोष, क्षोभ, ोध एवं जीजी<strong>िव</strong>षा केॅा वाणी <strong>दे</strong>वाक <strong>ह</strong>ेतु नाटक कारकअ तर उेिलत भेलिन आ एि<strong>ह</strong> िदशा में सोझे-सोझ िथितक वणर्न करबाक <strong>ह</strong>ेतु नाटकक आय लेलिनशनै:-शनै: रंगमंच सामािजक जीवनक सिकट अबैतगेल आ वतर्मान िथित में तँ ओ एक अिभका य अंगबिन गेल अिछ। एकर पिरणाम एतबे नि<strong>ह</strong> भेलैकते शौिकयाक संगि<strong>ह</strong>-संग अर् यावसाियक वा यावसाियक तर पर जनमानस रंगमंचक म<strong>ह</strong> व केँ वीरकारलक। एि<strong>ह</strong> में सबसँ ा ित पिरवतर्न भेल14


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्जे मि<strong>ह</strong>ला समुदाय एकि<strong>ह</strong> में अपन स<strong>ह</strong>भािगता <strong>दे</strong>व ार भ कयलिन। <strong>ह</strong>ुनका सभक सिय स<strong>ह</strong>भािगताकफल वरूप शनै:-शनै: ई मरलव जीवनक अ<strong>िव</strong>भा य अंग बनाय लागला िक तु अ य त दुभग् य पूणर् िथितिथक जे िमिथला चल वा िमिथलेतर क्षे में अािप यावसाियक रंगमंचक ादुभवे नि<strong>ह</strong> भेलैक।पटना सदृश म<strong>ह</strong>ानगर में चेतना सिमितक त वावधान में नायिभनयक यााक शुभार भ भेलैक तकरेफल वरूप नायांचनक पर पराक सूपात भेलैक जाि<strong>ह</strong> में गृि<strong>ह</strong>णी मि<strong>ह</strong>ला वगर् क स<strong>ह</strong>भािगताऍं एकर ाणमें नव प दन भरलक जे अनुवर्र छल। चेतना सिमितक थापनोपरा त सां कृितक गित<strong>िव</strong>िधक संगि<strong>ह</strong>-संग रंगमंचक क्षे में नवजागरणक संचार भेलैक सन् 1954 ई. सँ। िक तु आरिभक काल में अनभूतएंकाकॴक मंचन <strong>ह</strong>ोइंत ाकर <strong>िव</strong>वर एा आगॉं ज्ञतुत कयल जायत, मुदा सन् 1973 ई. सँ अपयर् तएंकाकी बा नाटकक मंचन <strong>ह</strong>ोइत अ ािब र<strong>ह</strong>ल अिछ। भारतीय गणतं से ए<strong>ह</strong>न कोनो म<strong>ह</strong>ानगर, नगर काक बा नि<strong>ह</strong> अिछ जनय िनयिमत रूप से नाय- तुित नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ोइत अिछ, िक तु नायमंच अपन र तुितसँ एकरा मूतर् रूप दान करबा में सक्षम िस भेज अिछ।चेतना सिमितक त वावधान में आयोिजत <strong>िव</strong>ापित पवर्क ित शनै:-शनै:जनमानस में एक बल वारकउावना <strong>ह</strong>ोइेत <strong>दे</strong>िख एकर कायर्कािरणी सिमितक अघ् यक्ष िदवाकर झा (19141996) एवं सिचवफटाशंकर दास (19232006) अनु व कयलिन जे ई सं था मा साि<strong>ह</strong>ियक गित<strong>िव</strong>िध पर केिंत नि<strong>ह</strong>र<strong>ह</strong>य, युत एकरा में अ यिधक गितशीलता अनबाक <strong>ह</strong>ेतु आ ओइन जनमानसक संगजोडबाक योजन बुझलान जकरा <strong>ह</strong>ेतु मनोरंजनक िकछु ए<strong>ह</strong>न कायर्म सुिनि चत कयल जाय जेअिधकािधक संख् या से ज मानस एि<strong>ह</strong> आयोजन में स<strong>ह</strong>भागी बिन सकिथ तथा एकर िया-कलाप में अपनउपिथित दजर् करा एकिथ। एि<strong>ह</strong> सोच केँ िया रूप <strong>दे</strong>बाक िनिमत कायर्कािरणी सिमित एकउपसिमियक गठन कयलक जाि<strong>ह</strong> से बाबू ल मीपित िसं<strong>ह</strong> (1907-1979), आन द िम (1क924-2006), गोपाल जी झा गोपेश (1क931) एवं कामे वर झा केँ ईभार <strong>दे</strong>ल गेलिन जे एकरा कोनाियया<strong>िव</strong>त कयल जाय ताि<strong>ह</strong> संग में अपन ठोस <strong>िव</strong>चार कायर्कािरणी सिमितक समक्ष तुत करिथ।उपसिमितक सद य लोकित एक वरेँ अपन <strong>िव</strong>चार कायर्कािरणीक समक्ष ज्ञतुत कायलिन जेिमिथलांचलक गौरव-गीमाक पुनरख् यान आ नायसाि<strong>ह</strong>ियक पुरातन पर पराकेँ पुनरूजी<strong>िव</strong>त करबाक <strong>ह</strong>ेतुएि<strong>ह</strong> मंच सँ नायिभनयक पर पराक शुभार भ काय जाय। उपसिमितक <strong>िव</strong>चार सँ स<strong>ह</strong>सत भ’कायर्कािरणी सिमित जनमानसक <strong>ह</strong>ृदय में मातृभाषानुराग केँ जागृत करबाक िनिमत नाययोजनकयोजनीयताक आव यकता अनुभव कयलक तथा एकरा ियािपन करबाक िदशा में यासरत भेल।सिमित अपन योगव था में नाययोजनक शुभार भ नाटकाऍं नि<strong>ह</strong> क’ कए एकांकी सँ करबाक िन चयकयलक, कारण ओि<strong>ह</strong> समय मैिथली में अिभनयोपयोगी नाटकक सवर्था अभाव छलैक आ एकि<strong>ह</strong> नाटककेँ बार बार अिभनीतकरण समुिचत नि<strong>ह</strong> बुझलका उपसिमितक ादज्ञस लोकित अिभनयोपयोगी एंकाकीकअ वे सण करब ार भ कयलिन। अिभनयोपयोगी एंकाकीक <strong>ह</strong>ेतु मैिथलीक वरे य साि<strong>ह</strong> य-मनीषी लोकितकसंग स पकर् साधल गेल। एि<strong>ह</strong> िदशा में उपसिमित केँ सफलता भेंटलैक जे समकालीन मैिथली साि<strong>ह</strong> य15


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्पर अपन अिमट छाप छोड िन<strong>ह</strong>ार ब<strong>ह</strong>ु<strong>िव</strong>धावादी रचनाकार <strong>ह</strong>िरमो<strong>ह</strong>न झा (1908-1989) सँ स पकर्साधल गेल आ <strong>ह</strong>ुनकाऍं अनुरोध कयल गेल जे एक ए<strong>ह</strong>न एकांकी अिभनेयाथर् सिमित केँ उपलबधकराबिथ जाि<strong>ह</strong>मे िमिथलाक <strong>िव</strong>ा-वदाय ताक गौरव-गाथाक उ लेख् <strong>ह</strong>ो। ओ सिमितक एि<strong>ह</strong> आ<strong>ह</strong> केँ वीकार क’ म डन िम (1958) एकांकीक रचना क’ कए ओकर पा डुिलिप सिमितक त कानीनपदािधकारी लोकिनके उपल ध करौलिथन जे िमिथबाक अतीत केँ उािषत करैछ जाि<strong>ह</strong>सँ जनमासपिरिचतभ’ सकिथ।अिभनयोपयुक् त एकांकीक पा डुिलिप उपल ध भेलाक प चात् सिमितक पदािधकारी लोकित अ यािधकउ साि<strong>ह</strong>त भ’ िनणर्य लेलिन जे अिप मैिथली रंगमंच पर मि<strong>ह</strong>ला अिभनेीक भूिमका में िमिथला चल वािमिथलेतर क्षे में पुरूष अिभनेति<strong>ह</strong> ारा अिभनेीक भूिमकाक िन पादन कराओल जाइत छल, ताि<strong>ह</strong>पर पराक खिडत करबाक िदशा में सिमित सोचब ार भ कयलका ई अनु व कयल जाय लागलजँमि<strong>ह</strong>ला कलाकार उपल ध भ’ जािथ तँ नाय मंचन <strong>िव</strong>शेष वाभा<strong>िव</strong>क भ’ जाघत। मुदा ई एक जिटलसमस् या छल। मि<strong>ह</strong>ला कलाकार औती<strong>ह</strong> कतयऍं ? कोनो मैिथलानी मंच पर आिब अिभनय करिथ सेसोचनाइयो सा<strong>ह</strong>सक काज छल, तखन ताव राखब आ मना क’ <strong>ह</strong>ुनका मंच पर उतारब आओर किठनछल। सिमित मैिथली रंगमंच पर एक ाित अनबाक िदशा में यासरत भेज, कारण सिमितक सततयास र<strong>ह</strong>ल अिछ ले एि<strong>ह</strong> मंच सँ ए<strong>ह</strong>न अिभनव कायर् कयलजाय जकर सुपिरणाम <strong>ह</strong>ैत जे जनमानसक<strong>ह</strong>ृदय में रंगमंचक ित आकषर्ण भावनाक उदय <strong>ह</strong>ोय तैक तथा नाय िभनय में वाभा<strong>िव</strong>कता आओताकोनो मैिथलानी रंगमंचार आिब अिभनय करिथ ई सोच बो िनराधार छल। ई अ य त सा<strong>ह</strong>सक काजछल, तखन िकनको समक्ष ए<strong>ह</strong>न स् ताच रखाब आ <strong>ह</strong>ुनका मनाक’ मंच पर उतारब ओ<strong>ह</strong>ूसँ किठन छल।सिमित सोचलक जे ओ<strong>ह</strong>ी मैिथलीनीक समक्ष ताव राखल जाय जिनका <strong>ह</strong>ृदय में मैिथल सं कृितकउ कषर्मय पर परा में आयोिजत <strong>ह</strong>ो<strong>ह</strong>त सां कृितक अनु गनवा कायर्मक ित आकषर्ण आ आगाध ा<strong>ह</strong>ोइत। सिमित एि<strong>ह</strong> <strong>िव</strong>षस सँ पूणर् पिरिचत छल जे <strong>ह</strong>िरमो<strong>ह</strong>न झा उदारवादी गितशील <strong>िव</strong>चार-धाराकसाि<strong>ह</strong> य-मनीषी छिथतेँ सिमितक पदािधकारी लोकित <strong>ह</strong>ुनक आय में उपिथत भ’ अपन मलोभावना केँरूपािचत करबाक िनिमत <strong>ह</strong>ुनका स<strong>िव</strong>नय सा<strong>ह</strong> अनुरोध कयलक जे एि<strong>ह</strong> योजना केँ िया<strong>िव</strong>त करबाकिनिमत कृपया अपन धमर्-प नी सुभा झा (1911-1982) केँ अपन एकांकी में भारतीक भूिमका मेंअिभनय करबाक अनुमित दान कयल जाय। िकछु क्षण में ओ इन तत: क िथित में आिब गोला<strong>ह</strong> जेकी कयल जाय ? ओ अपन रचनािद में िमिथला चल नारी जागरणक खंखनाद करैम र<strong>ह</strong>िथ तेँ ओ अपनउदारवादी दृिकोणक पिरचय दैत स<strong>ह</strong>णर् सां कृितक चेतना स प न, मैिथल समाजक समक्ष एि<strong>ह</strong> चुनौतीकेँ वीकार क’ कए युग-युग सँ आिब र<strong>ह</strong>ल ब धन केँ तोिड मंच पर अयली<strong>ह</strong> आ सुभा केँ म डनिमक प नी भारतीक भूिमका में रंगमंच पर उपिथत <strong>ह</strong>ैबाक अनुमित <strong>दे</strong>लिथन जे सवर्थम मैिथलानीरंगकमक रूप में मैिथली रंगमंच पर अवतािरत भ’ एि<strong>ह</strong> अव धाराक ार केँ भ<strong>िव</strong> यक <strong>ह</strong>ेतु खोिल<strong>दे</strong>लिन जकरा एक ऐित <strong>ह</strong>ािसक घटना क<strong>ह</strong>ब समुिचंत <strong>ह</strong>ैत आ मैिथल समाजक <strong>ह</strong>ेतु काश त भ बिन16


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्गेली<strong>ह</strong>।मैिथली रंगमंच पर सुभा झा पदापर्ण मि<strong>ह</strong>ला रंगकम में एक ाित आिन <strong>दे</strong>लका चेतना सिमितएवं रंगमंच <strong>ह</strong>ेतु ई एक ऐित<strong>ह</strong>ािसक घटना भेलैक आ मैिथली रंगमंचक इित<strong>ह</strong>ास में एक नव अघ् याय कशुभार भ भेलैक। <strong>ह</strong>ुनका सँ अनुािणत भ’ पटना <strong>िव</strong> व<strong>िव</strong>ालक नातको तर <strong>िव</strong>भागक एक छाापिनभरनीक भूिमका में रंगमंच पर उपिथित दजर् करौलिन ओ छली<strong>ह</strong> अि<strong>ह</strong> या चौधरी। एि<strong>ह</strong> एकांकीअिभनय भेल छल लेडी टीफे स स<strong>ह</strong>ाल में। म डन िमक भूिमका में उतरस र<strong>ह</strong>िथ आय<strong>िव</strong>तर्कउपस पादक यदुन दन शम आ <strong>ह</strong>ुनक प नी भारतीक भूिमका में सुभा झा। पिनभरनीक भूिमका कथनेर<strong>ह</strong>िथ अि<strong>ह</strong> या चौधरी आ िठठराक भूिमकाक िनव<strong>ह</strong> कथने र<strong>ह</strong>िथ इिडयन नेशनक इ का त झा।िबगत शता दीक ष ठ दशकक उतरार् अथत् सन् ई. में चेतना िस मितक रंगमंच पर एि<strong>ह</strong> एकांकीकसफलतापूवर्क मंच थकयलगेल तथा मि<strong>ह</strong>ला रंगकम अपन स<strong>ह</strong>भािगता सँ एकरा अिधक ाणव तबनोलिन। सुभा झा एवं अि<strong>ह</strong> या चौधरी क मैिली रंगमंच पर उपिथित आ <strong>ह</strong>ुनका सभक अिभनयकौशल एतेक बेसी भावो पादक भेल जे मि<strong>ह</strong>ला वगर् एि<strong>ह</strong> कलाक दशर्न में अपन कुशल कलाकािरताकपिरचय <strong>दे</strong>लिन जाि<strong>ह</strong> सँ ो साि<strong>ह</strong>त भ’ अधुनातन रंगमंच एतेक <strong>िव</strong>किसत भ’ सकल अिछ तकर ेय आेय <strong>ह</strong>ुनके लोकित केँ छिन। समाजक ित सोच, अपन उतरदरिय वक ित ितवता, याग, सेवा-भावना आ कमर् िन ठाक पिरणाम िथकजे मि<strong>ह</strong>ला रंगकम सचे टता, त परता आ अपन अिभनय-कौशलकपिरचय द’ र<strong>ह</strong>ल छिथ। मैिथली रंगमंचक इित<strong>ह</strong>ास में एकर ऐित<strong>ह</strong>ािसक म<strong>ह</strong> व छैक।सिम ित ारा तुत एंकाकीक मंचन अनेक िदन धिर पटनाक अितिरक् त अ यो थान पर चिचर्त-अिचर्त<strong>ह</strong>ोइत र<strong>ह</strong>ल, जाि<strong>ह</strong>सँ अनुािणत भ’ सिमित क पदािधकारी लोकितक <strong>िव</strong>चार भेलिन जे ितवषर् <strong>िव</strong>ापितसि<strong>ह</strong>त पप सव पर कोना-ने-कोनो एउकांकीक मंचन अव य कयल जाय, कारण जनमानसक अिभरूिचनायमंचन िदस <strong>िव</strong>शेष जागृत भेल आ अिधकािधक संख् या में जनमानसक स<strong>ह</strong>भािगनी <strong>ह</strong>ोमचलागल।पुन: ऐित<strong>ह</strong>ािसक पृ ठभूिम पर अधृत गो<strong>िव</strong> द झा लडडाक एकांकी वीर कीितर् िसं<strong>ह</strong>क मंयब कयल गेलजाि<strong>ह</strong> में कीितर् िसं<strong>ह</strong>क अज वीर िसं<strong>ह</strong> क राजितलक कराय <strong>ह</strong>ुनके <strong>ह</strong>ाथे कीितर् िस<strong>ह</strong>ं केँ िसं<strong>ह</strong>ासनारूढकरसबाक जिटल सम या छल जे मौिलक एवं मातृ ने<strong>ह</strong> क <strong>िव</strong>लक्षण आदशर् केँ रंगमंच पर तुत करबकिठन सम या छल। ए<strong>ह</strong>ू एकांकीक मंचन थानीय लेडी टीफे सस <strong>ह</strong>ालक ागंन में भेल छल।सिमितक त वकालीन सिचव पनारासण ठाकुर केँ आशंका छलिन जे ऐित<strong>ह</strong>ािसकताक पृ ठभूिम में िलिखतएकांकीक मंचन किठन <strong>ह</strong>ोइछ, तेँ बार बार ओकर असफलताक आशंका यक् त करैत र<strong>ह</strong>िथ, िक तु संयोगसँ एकट तुित अ य त सफल भेलन दशर्कक मानस प<strong>ह</strong>ल पर एकर व थ ाव पडलैक। यिपगणपित ठाकुरक म<strong>ह</strong>ेँ असलान सँ दान रूप में ा त रा य वीकार करयबासँ <strong>ह</strong>ुनक उ वल विर धूिमलभ’ जाइछ तथािप िनदशक <strong>ह</strong>ुनक चािरिक उ कषर् केँ एकशन सँ तुत कयलिन।सा मािजक पृ ठभूिम पर आधािरत एकांकी गो<strong>िव</strong> द झा क मोछसं<strong>ह</strong>ार (1965) फतोक घटना एि<strong>ह</strong> रूपेँ<strong>िव</strong> य त अिछ जकरा मंच पर तुत करब ओि<strong>ह</strong> समय में मंचीय-कौ-राजक अभाव रि<strong>ह</strong>त <strong>ह</strong>ुँ अ य त17


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्सफलता पूवर्क ओकर मंचन भेला। एि<strong>ह</strong> एकांकी में मि<strong>ह</strong>ला अिभनेीक अभाव छल तेँ एकर तुित मेंकोनो कारक किठनताक अनुभव िनदशक केँ नि<strong>ह</strong> भेजिन। एकर िनदशन कथने र<strong>ह</strong>िथ गोपाल जी झागोपेश (1931) िमिथलाक ितिनिध (1963) एकांकीक मंचन से <strong>ह</strong>ो चेतनाक मंच पर भेल अिछ जकरलेखक आ िनदशन गो<strong>िव</strong> द झा वयं कयलिन। एि<strong>ह</strong> में दू मि<strong>ह</strong>ला अिभनेीक छैक जकर अिभनय मेंमि<strong>ह</strong>ला अिभनेीक भूिमका में पुन: ाचीन पर परा केँ था<strong>िव</strong>त कयल गेल जे पुरूषॲ ारा मि<strong>ह</strong>लाअिभनेी भूिमकाक िनव<strong>ह</strong> काओल गेल।सन् 1962 ई. में चीनी आमणक पृ ठभूिम में गोपालजी झा गोपेश िलिखत गुडक चोट धोकड जानयतथा भारत-पाक युक समय <strong>िव</strong>नु<strong>िव</strong>वा<strong>ह</strong>े िरागत क मंख् न चेतनाक त वावधान में <strong>िव</strong>ापित मृित पव सवपर मंिचत भेल छल लेटी टीफे सस <strong>ह</strong>ालक ं गन में। एि<strong>ह</strong> तुित में भारती लाक वक् सर्क ोफाइटरमजुर्न ठाकुरक संगि<strong>ह</strong>-संग नगीना कुमर एवं िनरंजन झा मि<strong>ह</strong>ला अिभनेीक रूव में मंच पर उपिथत भेलर<strong>ह</strong>िथ, पुरूष पा केँ मि<strong>ह</strong>लाक भूिमका में <strong>दे</strong>िखक’ जनमानसॅ केँ कोनो आ चयर् नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ोइत छलैक एवंनायक-नाियकाक िया- कलाप में मयदाक वचन पर कोनो आ चयर् वा यवधान नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ोइत छलैक। एि<strong>ह</strong>अिभनय में भाग लेिन<strong>ह</strong>ार अ य कलाकार में इिडयन नेशानक बेचन झा. ियनारायण झा आ राजे झाभूित अपन-अपन भूिमकाक िनव<strong>ह</strong> सफलता पूवर्क कयलिन। उक् त दुनू एकांकी में गीतगाइिनक भूिमकामें कमला <strong>दे</strong>वी एवं <strong>ह</strong>ुनक सरबी लोकितक स<strong>ह</strong>योग चेतनाक मंच केँ उपल ध भेल छपैक।चेतना ारा िनयिमत मंचक थापनाक पूवर् <strong>िव</strong>ापित पव सव पर जे एकांकी मंिचत भेल ओ िन न थअिछ:वषर् एकांकी एकांकीकार1958 म डनिम <strong>ह</strong>िरमो<strong>ह</strong>न झा1959 मोछ स<strong>ह</strong>ांर गो<strong>िव</strong> द झा1960 िमिथलाक ितिनिध गो<strong>िव</strong> द झा1961 धेराक सनेस गो<strong>िव</strong> द नारायण झा1962 गूडक चोट धाकडे जानय गोपाल जी झा गोपेश1965 वीर कीितर् िसं<strong>ह</strong> गो<strong>िव</strong> द झा1966 िबनु <strong>िव</strong> नोद िरागमन गोपाल जी झा गोपेशउपयुर्क् त पर पराक जे शुभार भ भेल छलैक ताि<strong>ह</strong> में कितपय अपिर<strong>ह</strong>ायर् कारणेँ यितम भ’ गेलैक तथासिमित ारा रंगमंचक िदशा में जे यास भेल छल ओ िकछु अ तरालक प चात् अव भ’ गेलैक।िक तु ताराका त झा (1927) जरक् त सिमितक सिचवाचक पद भार<strong>ह</strong>ण कयलिन तखन ओ एकरियाकलाप केँ यापक फलक पर अनबाक यास कयलिन। <strong>ह</strong>ुनक सोच छलिन सिमितक <strong>िव</strong><strong>िव</strong>धआयोनािद एकि<strong>ह</strong> थान पर केित नि<strong>ह</strong> र<strong>ह</strong>य: युत चार-सार क दृिऍं पटना थ <strong>िव</strong>िभ न मु<strong>ह</strong> लासभते एकर आयोजन केँ मूभर् रूप दान कयल जाया ओ अपन एि<strong>ह</strong> योजनाकेँ िया<strong>िव</strong>त करबाक िनिमत18


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्अमरनाथ झा जय तीक आयोजन कंकडबाग क लोि<strong>ह</strong>या नगर में आयोिजत करबाक िनणर्य कयलिन जाि<strong>ह</strong>में सिमित केँ गजे नारायण चौधरी, वासुिक नाथ झा, गणेशशंकर खग सदृ य कमर्ठ कायर्कतउपलबध भेलैक1नायमंचशनै:-शनै: चेतना सिमितक अपन उतरो तर <strong>िव</strong>कास-यााक उ थान वा उ कषर् में प<strong>ह</strong>ुँिच <strong>िव</strong><strong>िव</strong>ध रूपैँिमिथलाक सां कृितक एवं साि<strong>ह</strong>ियक <strong>िव</strong>धा केँ स पोिषत करबाक िदशा में यासरत भेल । ई अपनगौरवमय पर पराक अनुरूप <strong>िव</strong>ापित मृित त कालीन अघ् यक्ष कुमार तारान द िसं<strong>ह</strong> (1920-) एवं सिचवताराका त झा सोचलिन जे सिमितक गित<strong>िव</strong>िध अ यािधक ाणव त बनाओल जाय, कारण ओ लोकितयदूरदश यिक्त र<strong>ह</strong>िथ जिनका कायर्काल में सिमित कितपय नव-नव योजना केँ िया<strong>िव</strong>त करबाकयास कयलक। मैिथली नाटक ओ रंगमंच केँ <strong>िव</strong> तृत एवं यापक रूप <strong>दे</strong>बाक िनिमत कायर्कािरणीसिमित एक अनौपचािरक सिमितक गठन कयलक जकर थॴक टैंकक सद य र<strong>ह</strong>िथ गजे नारायणचौधरी, वासुिकनाथ झा (1940), छाान द िस<strong>ह</strong>ं झा (1946) एवं गोलकनाथ िम केँ अिधकृत कयलगेलिन आ एि<strong>ह</strong> योजना केँ कोना मूतर् रूप <strong>दे</strong>ल जाय ताि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ेतु ताव <strong>दे</strong>बाक भार <strong>दे</strong>ल गेलिन ज करसुपिरणाम भेल जे नाटक ओ रंगमंचक <strong>िव</strong>कासाथर् रंगकमक नायमंच (1972) नामक एक भावी भागक थापना कयलक जकर उे य भेलैक नवीन टेकिनक नाटकक अ वेषण ओकर मंचन तथा काशन।नायायोजन केँ मूतर् रूप दान करबाक उ तरदािय व <strong>दे</strong>ल गेलिन नवयुवक नाय कम छाान द िसं<strong>ह</strong>झा केँ मूतर् रूप दान करबाक उ तरदािय व <strong>दे</strong>ल गेलिन नवयुवक नाय कम छाान द िसं<strong>ह</strong> झा केँ जेरेिडयो सँ स ब र<strong>ह</strong>िथ आ नायमंचक नकिनकक सैाितक एवं यव<strong>ह</strong>ािरक पक्षक अिधकािरक जानकारीछलिन। अ याधुिनक नाटक आ आ रंगमंच के िदशा में सिमित ाितकारी डेग उठौलक जकर याससँरंगमंच केँ नव-िदशा भेटलैक तथा नायमंचनक पर पराक शुभार भ भेलैक सिमित ारा।नायमंचक थापनाक प चात् मौिलक नाय पना <strong>ह</strong>ेतु ाचीन एवं अवचीन नाटककारक आ<strong>ह</strong>ृन क’ कएनव-नव नाटकक अ वेषणक िया ार भ भेल। एि<strong>ह</strong> कारेँ रंगमंचक एक सुदृढ पर पराक थापना भेलजे <strong>िव</strong>ापित मृित पवर् समारो<strong>ह</strong>क अवसर पर वा सिमित ारा आयोिजत कोनो म<strong>ह</strong> वपूणर् अवसर परनायमंचनक एक सशक् त माघ् यम थािपत भेल। सिमित नायमंच एक साथर्क भूिमकाक िनवर्<strong>ह</strong>णकयलक जकर लाभ नाटक कारक संगि<strong>ह</strong>-संग रंगमंचकेँ िन न थ लाभ भेटलैक:1. आधुिनक पिरे य में नवीन नाय-साि<strong>ह</strong> यक <strong>िव</strong>कास यााक शुभार ीा।1.2. आधुिनक तकिनकक रंगमंचक थापना।1.3. रा ीय एवं अ तर ीय तर पर मैिथली नाटक आ रंगमंच केँ थािपत करबाक य न।1.4. अिभनेता-अिभनेीक संगि<strong>ह</strong>-संग कुशल िनदशकक अ वेषण।1.5. नाटय-लेखनक िदशा में ितभान नाटककार केँ ो सा<strong>ह</strong>न।19


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्1.6. अमंिचत एवं अकािशत नाटकक पा डुिलिप केँ आमंितक’ कए <strong>िव</strong>शेषक अनुशंसा पर मंचना।1.7. मंचनोपरा त नाटकक काशन।1.ीसम शता दीक स तदशको तर कालाविध में सिमित क नायमंच भाग नाटक लेखक लोकिनसँ नव-नव वृि आ नव-िश पक नाय रचनाक अनुरोध करब ार भ कयलक तथा मंचोपरा त ओकरकाशनक भार व<strong>ह</strong>न करबाक दािय व वीकारलक। नायमंच भाग ारा <strong>िव</strong>ापित मृित पव सव बाअ याय कोनो आयोजनो सव पर मौिलक, अनूिदत वा उप यास वा कथाक नाय-रूप तुत करबाकपर पराक शुभार भ कयलकज नायलेखन आ मंचनक िदशा में ऐित<strong>ह</strong>ािसक घटना िथक ले नव-लवितभाशाली नाय-लेखक लोकि केँ ोतसा<strong>ह</strong>न भेटलिन तथा ाचीन आ अवचीन अिभनेता, अिभनेी आिनदशक लोकि एकर तुित में स<strong>ह</strong>भागी बनला<strong>ह</strong>। अिभनयोपयोगी आ मंचोपयोगी नाटकक जे अभावसाि<strong>ह</strong> या तगर्त छस तकर पू यथर् सिमितक नाय भागक ई िनणर्य िनित रूपेण नाय-लेखन ओंकरमंचन तथा ओंकर काश न में नव-िदशाक संकेत कयलक।1.चेतना अपन कायर्म केँ यापक बनयबाक <strong>ह</strong>ेतु पूवर् िनणर्यापनुरूप सन् 1973 ई. में अमरनाथ झाजय ती क आयोजन कंकडबाग कॉलनीक लोि<strong>ह</strong>यानगर में इैबाक िनणर्य भेलैक तथा इ<strong>ह</strong>ो िनणर्य भेलैक जेएि<strong>ह</strong> अवसर पर एक नायिभनयक आयोजन कयल जाय जाि<strong>ह</strong>ये स<strong>ह</strong>योगी भेला<strong>ह</strong> वासुिकनाथ झा,गणेशशंकर सग, अमरनाथ झा एवं छाान दिसं<strong>ह</strong> झा। जखन ई चार भेलैक जेएि<strong>ह</strong> कौलनी मेंअमरनाथ झा जय तीक अवसर पर नायिभनयक से<strong>ह</strong>ो योजना छैक तखत कौलनीवासी सभक स<strong>ह</strong>योगपय तमा =11 से भेंटय लागलिन। ओि<strong>ह</strong> अवसर पर जनमानसक मनोरंजनाथ <strong>ह</strong>वेली रानी नाटकक मंचनभेल छल, जाि<strong>ह</strong>मे रोि<strong>ह</strong>णी रमण झा जे आब मैिथलीक नाटककार आ अिभनेताक रूप में चिचर्त छिथअिभनेी रूप से रंगमंच पर उतरल र<strong>ह</strong>िथ। एि<strong>ह</strong> नाय योजना में कितपय स<strong>ह</strong>योगीक बल भेटल जाि<strong>ह</strong>में उ लेखनीय छिथ इिडयन नेशनक इ का त झा. िमिथले दु एवं वेदान द झा जनस पकर् <strong>िव</strong>भाग काएि<strong>ह</strong> आयोजनक ऐित<strong>ह</strong>ािसक म<strong>ह</strong> व छैक जे <strong>िव</strong><strong>ह</strong>ारक त कालीन मुख् यमंी केदार पा डेय ए<strong>ह</strong>ी मंच सँ <strong>िव</strong><strong>ह</strong>ारपिलक सिभर्स कमीशन में मैिथलीक वीकृित आ िमिथला <strong>िव</strong> व<strong>िव</strong>ालयक थापनाक उोषणा करानेर<strong>ह</strong>िथ। ारिभकाव था में अिभनयोपयुक् त नाटक अभाव र<strong>ह</strong>लैक ओकरा संगि<strong>ह</strong>-संग रंगमंच केँ नवरूप<strong>दे</strong>बाक यास कोलैक। समयाभावक कारणेँ सिमितक नायमंच भाग ारा एकर योग ार भ में लैकिदग बर झा िलिखत एकांकी <strong>ह</strong>ुरैत लोकऍं। पुन: सिमितकेँ मि<strong>ह</strong>ला अिभनेीक अ वेषणक िया ार भकयलक जाि<strong>ह</strong> में ओंकरा किठनताक सामना करय पडलैक, िक तु संयोग सँ रेिडयोक अिभनेी ेमलतािम ेम कुमारी भारती िम तथा अिभनेकताक रूप से छाान द िसं<strong>ह</strong>झा, जग नाथ झा, नरिसं<strong>ह</strong> सादआ वेदान द झा क अ<strong>िव</strong> मरणीय स<strong>ह</strong>योगक फल वरूप ई दशर्न अ य त सफल भेल जाि<strong>ह</strong>ऍ आयोजकसंगि<strong>ह</strong>-संगसंयोगकक से<strong>ह</strong>ो उ सा<strong>ह</strong>वर्न भेलिन। एि<strong>ह</strong> एकांकीक िनदशन कराने र <strong>ह</strong>िथ गणेश साद िस <strong>ह</strong>ातथा िब<strong>ह</strong>ार आटर् िथयेटर क सं थापक अिनल कुमार मुखणक अपिरिमत तकिनक स<strong>ह</strong>योग भेटलिन।एि<strong>ह</strong> एकांकीक मंचनक संगथ में थम आधुिनक रंगसंचक अवधारणाक एकरा बानगी तुतभेल।20


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्1.नाय संचक <strong>िव</strong>िधवत थापानोपरा त जनमानसक मनोवृित में नाटक आ रंगमंचक ित ितवर्ताकसंगि<strong>ह</strong> संग नायमंचनक <strong>ह</strong>ेतु तीक्षानुसार र<strong>ह</strong>ब एक औ सुकयक भावनाक उदय <strong>ह</strong>ोइनि<strong>ह</strong> सिमितकपदािधकारी लोकित एकरा ित अपन सचे टता आ त पारता <strong>दे</strong>खायब ार भ कयलिन तकरे पिरणाम िथकजे नाय मंच मौिलक आ ानव तकिनकक नायक <strong>ह</strong>ेतु अ वेषण करब ार भ कयलका नायमंचकसंयोगक छाा न द िसं<strong>ह</strong> झा केँ ई गुरूतर भाद <strong>दे</strong>ल गेलिन जे अिम वषर् चेतनाक नायमंचकत वावधान से समसामिचक सम या सँ स बिधत ए<strong>ह</strong>न मौिलक नाय लेखक सँ स पकर् क’ कए नवतकिनक क नाटकक <strong>ह</strong>ेतु यास करिथ। एि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ेतु ओ ि<strong>ह</strong> दीक विर ठ नाटक कार आ िमिथला िमिररकत कालीन स पादक सुधाशु शेखू चौधरी (192क0-1990) सँ स पकर् सािध <strong>ह</strong>ुनका सँ एक ए<strong>ह</strong>ननाटकक अनुरोध कयलिन जे जनमानसक <strong>ह</strong>ृदय केँ पशर् कयिन<strong>ह</strong>ार <strong>ह</strong>ो। एि<strong>ह</strong> संग में नाटककारककथन छिन, आकाशवाणी पटनाक बटुकभाइक आ चेतना सिमितक वतर्मान सिचव गजे नारायण चौधरीठॲठ मोिक <strong>ह</strong>मरासँ भफाइत चा<strong>ह</strong>क िजनगी िजचाा लेलिन आ <strong>ह</strong>म मैिथली नाटककारक रूप में ची <strong>ह</strong>ल आजानल जा सफल<strong>ह</strong>ुँ। भफाइत चा<strong>ह</strong>क िजनगीक आ म-क य) ओ इनक अनुरोधमािन मैिथली में थमे-थसकाल ख डी नाटक िलखलिन मफाइत चा<strong>ह</strong>क िजनगी जकरा नायमंचक त वावधान में सन् 1974 ई. मेंश<strong>ह</strong>ीद मारकक ांगण में तुत कयल गेल जाि<strong>ह</strong> में ाय: पैंतीस <strong>ह</strong>ंजार सँ बेसी मैिथल समाजकछॉंटल-वीछल लोक दस सािध नाटककक एक-एक श द पीबैत र<strong>ह</strong>ल, एक-एक दृ यकेँ अपलक <strong>दे</strong>खैतर<strong>ह</strong>ल। एि<strong>ह</strong> दशिनक सफलता क मुखकरण छलैक जे एि<strong>ह</strong> कारक नायायोजन चेतना सिमित ारापूवर् में नि<strong>ह</strong> भेल छल तेँ दशर्केँ ई सवर्था नवीनताक आभास भेंटलैक। नाटकक सफलता एि<strong>ह</strong> में र<strong>ह</strong>लैकले अपेिक्षत घ् विन काशरस उपयुक् त येक्षागृ<strong>ह</strong>क अभावॲ में नायमंच चुनल बीछल कलाकारक सियस<strong>ह</strong>भािगताक फल वरूप एकरा रूपािचत कयल जा सकल। अिम वषर् ओंकर काशनक यव थाकयलगेलैक जकर पिरणाम भेलैक जे जनमानसक जन-मन-रंजनक साधनक संगि<strong>ह</strong> समकालीन समाज में या त बेरोजगारीक सम याक <strong>ह</strong>ृदय पश कथानक जनमानसक आकषर्णक के िब दु बिन गेलैक।1.एि<strong>ह</strong> तुित में स<strong>ह</strong>भागी र<strong>ह</strong>िथ छायान द िसं<strong>ह</strong> झा, <strong>ह</strong>ृदयनाथ झा, वेदान दझा, अशफ पासवान आजनवी,ब धु, फ लतझा, परमान द झा, च काश झा, मोदनाथ झा, मनमो<strong>ह</strong>न चौधरी, श भु<strong>दे</strong>व झा, रामनरेशचौधरी, ेमलता िम ेम, कुमारी रमाच काित, सुरजीत कुमार एवं सुनील कुमार अपार जनसमुदायक उपिथित में ई नाठक शंिसते नि<strong>ह</strong>; युत ब<strong>ह</strong>ुतो िदन धिर चचक <strong>िव</strong>षय बनस र<strong>ह</strong>स।नाटकक सफलता में नाटक में कलाकार लोकितक ओ अद य उ सा<strong>ह</strong>क संग-संग िब<strong>ह</strong>ार आटर् िथयेटरिब<strong>ह</strong>ार. जन स पकर् <strong>िव</strong>भाग आ भारत सरकारक संगीत एवं नाटक <strong>िव</strong>भागक कलाकार लोकितक स<strong>ह</strong>योगकेँ अ वीकारल नि<strong>ह</strong> जा सकैछ।1.व तुत: एि<strong>ह</strong> तुितक सफलताऍं सिमितक पदािधकारी लोकित पुन: <strong>ह</strong>ुनका सँ एक नव नाटककरचनाक अनुरोध कयलक। आधुिनकताक स दभर् में एक सेटक नाटक में सुधांशु शेखर चौधरी क कथा-व तु मूल वा<strong>ह</strong> संग-संग एक वा एकसँ अिधक अ तर वा<strong>ह</strong>क योग र<strong>ह</strong>ल अिछ। ओ नाय मंचक21


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्संयोजक छाान द िसं<strong>ह</strong> झा क तुित सँ एतेक भा<strong>िव</strong>त भेला<strong>ह</strong> जे अपन दोसर नाटक द<strong>ह</strong>ैत <strong>दे</strong>वाल।लेटाइत ऑचरक रचना क’ कए <strong>ह</strong>ुनका <strong>दे</strong>लिथन तुित करवाक <strong>ह</strong>ेतु। पुन: ए<strong>ह</strong>ू काल-ख डी नाटककदशर्न एतेक भावकारी भेल आ जनमानस नव नाय तुितक <strong>ह</strong>ेतु वणर्भार तीक्षातुर र<strong>ह</strong>य लागल।एि<strong>ह</strong> कारेँ नायमंच नाटक आ रंगमंच क िदशा में अपन डेग आगू बढबैत गेल। नाय-दशिनकसफलताक पाछॉं नायािभनय अपार जनमानसक समक्ष भेल। एि<strong>ह</strong> नाटक में ितभगी कलाकार लोकितमें <strong>ह</strong>ृदयनाथ झा, मो<strong>ह</strong>नाथ झा, अशफ पासवान अजनबी, शंभु<strong>दे</strong>व झा, रामनरेश चौधरी, स यनारायणराडत, वीरे कुमारझा, फ नत झा, बलाशंकर चौधरी, सुनीलकुमार झा, वीरे कुमारझा, फ नतझा,रामनरेश चौधरी, स यनारायण राडत, वीरे कुमारझा, फ नतझा, बलाशंकर चौधरी, सुनील कुमार झा,क पनादास एवं ेमलता िम ेम। एि<strong>ह</strong> नाययोजनक सब ेय कलाकार लोकितक पिरिमक संगि<strong>ह</strong>-संगिब<strong>ह</strong>ार आटर् िथयेटर एवं जन स पकर् <strong>िव</strong>भागक कलाकारकेँ र<strong>ह</strong>लिन।1.चेतना सिमितक ई अिभनव यास भेलैक जे िमिथला चलक पुरातन सां कृितक <strong>िव</strong>रासत तथा नायसाि<strong>ह</strong> यक अ<strong>िव</strong>िच्छ न मृिशाली आ गौरवशाली पर परा में एक नव ाणक प दन भरबाक िनिमतिनयिमत रूपेँ ाचीन एवं अवचीन ितभाशाली नाय-लेखकक आ<strong>ह</strong>वानक कए नाय –लेखनक िदशा मेंो सा<strong>ह</strong>न, मंचोपरा त ओंकर काशनक यविथत पर पराक यव था कयलक सन् 1973 ई. सँ जेजनमानसक मनोरंजनक संगि<strong>ह</strong>-संग नाय-साि<strong>ह</strong>ियक साबर्नक िदशा में गितशील भेल जे <strong>िव</strong>ापित मृितपव सव पर संगि<strong>ह</strong>-संग अमरनाथ झा, <strong>ह</strong>िरमो<strong>ह</strong>न झा, लिलतनारायण िम एवं जयनाथ िम जय तीकअवसरपर मौिलक, अ य भारतीय भाषाएं अनूिदत वा मैिथलीक िस उप यास वा कथाक नायरूपा तरणक पर पराक शुभार भ कयलक जे अपयर् त अ या<strong>ह</strong>त रूपेँ चिल आिब र<strong>ह</strong>ल अिछ। एकरसुपिरणाम एलबा अव य भेलैक जे अािप िनर थ नाटकक मंचन सिमितक त वाधान में भेल अिछजकरा ऐित<strong>ह</strong>ािसक घटना क<strong>ह</strong>ब <strong>िव</strong>शेष समुिचत <strong>ह</strong>ैत, कारण भंिगमा (1984) केँ छोिड क’ िमिथला अचलबा िमिथलेतर क्षेक कोनो नाय सं था अव एतेक पिरभाषा में नायायोजन नि<strong>ह</strong> क’ सकल अिछ।एकरा ारा रिचत नाटककेँ <strong>िव</strong><strong>िव</strong>ध काल-खंड में सु<strong>िव</strong>धानुसार <strong>िव</strong>भ न दशक में दिशर्त नाटकक ितिथकअनुसारेँ कयल जा र<strong>ह</strong>ल अिछ।1.अमरनाथ झा जय तीक आयोजन पर म<strong>ह</strong>े सलंिगया (1946) क ओकरा आड नक बार<strong>ह</strong>मासा,गुणनाथ झाक पाथेय, गंगेश गुंजन (1941) क चौबिरयापर। बुिधबिधया एवं रोि<strong>ह</strong>णी रमण झा क अितमग<strong>ह</strong>ना, <strong>ह</strong>िरमो<strong>ह</strong>न झा जय तीपर <strong>ह</strong>ुनकि<strong>ह</strong> ारा िलिखत एकांकी अयाची िम (1956), <strong>ह</strong>ुनक िस कथापॉंच पक एकल अिनय एवं छाान द िसं<strong>ह</strong> झा क आदशर् कुटु ब कनाय रूपा तरण, लिलत नारायणिम जय ती पर त नाथ झा (1क909-1974) क उपनयताक भोज (1949) एवं अर<strong>िव</strong> द अक् कूगुलाब घडी तथा जयनाथ िमक जय ती पर <strong>ह</strong>िरमो<strong>ह</strong>न झा क िस कथा क याक जीवन क नायरूपा तरण <strong>िव</strong>भूित आन द ारा ितितर दाइ केँ मंच थ कयल गेल जकर <strong>िव</strong>वरण िन ना थ अिछ:1.22


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्<strong>िव</strong>परीत शता दीक अ टम दशक में मंिचत एकांकी/नाटक:ितिथ नाटक नाटककार अिभनीत थान अवसर िनदशक10 नव बर 1973 ढठैत लोक िदगा बर झा श<strong>ह</strong>ीद मारक <strong>िव</strong>ापितपणर् गणेशसाद िस <strong>ह</strong>ा10 नव बर 1974 मफाइत चा<strong>ह</strong> िजनगी सुधांशु शेखर चौधरी श<strong>ह</strong>ी मारक <strong>िव</strong>ापितपणर् गणेशसादिस <strong>ह</strong>ा18 नव बर 1975 ढ<strong>ह</strong>ैत <strong>दे</strong>वाल/लेटाइत ऑंचर सुधॲशु शेखर चौधरी श<strong>ह</strong>ीद मारक <strong>िव</strong>ापितपवर्गणेशसाद िस <strong>ह</strong>ा6 नव बर 1976 पिसझैत पाथर राम<strong>दे</strong>व झा श<strong>ह</strong>ीद स् मारक <strong>िव</strong>ापितपवर् नवीनच ािम6 नव बर 1976 एक िदन एकराित सीतासमझा याम श<strong>ह</strong>ीद मारक <strong>िव</strong>ापित पवर् रवी नाथठाकुर23 नव बर 1977 एकरा अ तया जनदन राय श<strong>ह</strong>ीद मारक <strong>िव</strong>ापित पवर् जनादर्न राय25 नव बर1977 इ टर यू जनादर्न राय श<strong>ह</strong>ीद मारक <strong>िव</strong>ापित पवर् जनादर्न राय25 नव बर 1977 िस<strong>ह</strong>सर्ल रवी नाथ ठाकुर श<strong>ह</strong>ीद मारक <strong>िव</strong>ापितपवर् रवी नाथ ठाकुर25 नव बर 1977 ओझाजी दमन का त झा श<strong>ह</strong>ीद मारक <strong>िव</strong>ापती पवर् रवी नाथ ठाकुर14 नव बर 1978 पाि<strong>ह</strong> सॉंझ सुधॉंशु शेखर चौधरी श<strong>ह</strong>ीद मारक <strong>िव</strong>ापितपवर् अिखलेखकर14 नव बर 1978 <strong>ह</strong>ॉ टल गे ट सिच्चदान द चौधरी श<strong>ह</strong>ीद मारक <strong>िव</strong>ापित पवर् सिच्चदान दचौधरी25 फरवरी 1979 ओंकरा आड नक बार<strong>ह</strong>मासा म<strong>ह</strong>े मलंिगया आइ. एम. ए. <strong>ह</strong>ॉल अमरनाथझा जय ती अिरवलेरवर4 नव बर 1979 ओंकरा आड तक बार<strong>ह</strong>मासा म<strong>ह</strong>े मंलिगया श<strong>ह</strong>ीद मारक <strong>िव</strong>ापितपवर्अिखलेखर4 नव बर 1979 चानोदाइ उषािकरण खाँ श<strong>ह</strong>ीद मारक <strong>िव</strong>ापित पवर् अिखलेखर22 नव बर1980 एक कमल नोइ में म<strong>ह</strong>े मजंिगया श<strong>ह</strong>ीद मार क <strong>िव</strong>ापित पवर् अिखलेखरएि<strong>ह</strong> दशक कालाविध में कुल प <strong>ह</strong> एकांकी/नाटकक तुित कयल गेल जाि<strong>ह</strong> में पॉंच नाटक आ शेषदस एकांकी अविध। एि<strong>ह</strong> दशा दक अ तगर्त ख् याित अिजर्त कयलक भफाइत चा<strong>ह</strong>किजनगी, ढ<strong>ह</strong>ैत <strong>दे</strong>वाल।लेटाइत ऑचर पि<strong>ह</strong>ल सॉंझ एवं ओंकरा आड नक बार<strong>ह</strong>मासा कारण नाटककार सामािजक पिरे यकेँ घ् यानसे रािख क’ एकर कथानक संयोजन कयलिन जे जनमानस पर अपन अिमट छाप छोडविस स<strong>ह</strong>ायकिस भेल। उपयुर्क् त नाटकािदक कथानक दुतगािसता, घटना-उपघटनािदक <strong>िव</strong> तारक संग सम<strong>िव</strong>त क’कए नाटककार नाटककार नायसाि<strong>ह</strong> या तगर्त ते<strong>ह</strong>न मानद ड थािपत क’ <strong>दे</strong>लिन जे में अ यतम भ’गेला<strong>ह</strong>। एि<strong>ह</strong> सं था ारा जखन जखन नायायोजन कयल गेल तखन-तखन दशर्कक रूप में स पूणर्23


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्मैिथल समाज उनि<strong>ह</strong> आयल जे एकर लोक ियताक ितमान िथक।Reply06/08/2009 at 09:50 AM2Usha Yadav said...chetna samitik nik karya sabhak varnan adbhut, sabh te okara aai kalhi apshabda kahaba me lagal chhathiReply06/07/2009 at 12:15 PM3मनोज.सदाय said...chetna samitik natmanchak nik shodhpoorna jankariकथा-नदीसुभाषच यादव-24


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्िच ी सुभाषच यादव छायाकार: ी साकेतानदसुभाष च यादव, कथाकार, समीक्षक एवं अनुवादक, जम ०५ माचर् १९४८, मातृक दीवानगंज, सुपौलमे। पैतृक थान: बलबा-मेना<strong>ह</strong>ी, सुपौल। आरिभक िशक्षा दीवानगंज एवं सुपौलमे। पटना कॉलेज, पटनासँ बी.ए.। जवा<strong>ह</strong>रलाल ने<strong>ह</strong>रू <strong>िव</strong><strong>िव</strong>ालय, नईिदलीसँ ि<strong>ह</strong>दीमे एम.ए. तथा पी.ए<strong>ह</strong>.डी.। १९८२ सँ अयापन। सित: अयक्ष, नातकोर ि<strong>ह</strong>दी <strong>िव</strong>भाग, भूपे नारायण मंडल<strong>िव</strong><strong>िव</strong>ालय, पिमी पिरसर, स<strong>ह</strong>रसा, िब<strong>ह</strong>ार। मैिथली, ि<strong>ह</strong>दी, बंगला, संकृत, उदूर्, अंेजी, पेिनश एवं ेंच भाषाक ज्ञान।काशन: घर<strong>दे</strong>िखया (मैिथली कथा-सं<strong>ह</strong>), मैिथली अकादमी, पटना, १९८३, <strong>ह</strong>ाली (अंेजीसँ मैिथली अनुवाद), साि<strong>ह</strong>य अकादमी,नई िदली, १९८८, बीछल कथा (<strong>ह</strong>िरमो<strong>ह</strong>न झाक कथाक चयन एवं भूिमका), साि<strong>ह</strong>य अकादमी, नई िदली, १९९९, िब<strong>ह</strong>ािड़ आउ(बंगला सँ मैिथली अनुवाद), िकसुन संकप लोक, सुपौल, १९९५, भारत-<strong>िव</strong>भाजन और ि<strong>ह</strong>दी उपयास (ि<strong>ह</strong>दी आलोचना), िब<strong>ह</strong>ारराभाषा पिरषद्, पटना, २००१, राजकमल चौधरी का सफर (ि<strong>ह</strong>दी जीवनी) सारांश काशन, नई िदली, २००१, मैिथलीमेकरीब सिर टा कथा, तीस टा समीक्षा आ ि<strong>ह</strong>दी, बंगला तथा अंेजी मे अनेक अनुवाद कािशत।भूतपूवर् सदय: साि<strong>ह</strong>य अकादमी परामशर् मंडल, मैिथली अकादमी कायर्-सिमित, िब<strong>ह</strong>ार सरकारक सांकृितक नीित-िनधरणसिमित।परलयबुझाइत र<strong>ह</strong>ै जेना सति<strong>ह</strong>या लािध <strong>दे</strong>लकै । धाप परक पिटयापर बैसल बौकू कखनसँ ने पािनकिटपकब <strong>दे</strong>िख र<strong>ह</strong>ल छल । बैसल-बैसल ओकर डाँड़ दुखा गेलै । ओ नूआंक गेरूआकेँसिरऔलक आ आँिख मूिन पिड़ र<strong>ह</strong>ल।माल-जाल भूखे िडिरया र<strong>ह</strong>ल छलै । बुनछेक <strong>ह</strong>ोइतैक तऽ कने ट<strong>ह</strong>ला-बुला अिबितऐक ।माल-जाल थािक-<strong>ह</strong>ािर कऽ िनंघेसमे मुँ<strong>ह</strong> मािर र<strong>ह</strong>ल छलै आ बीच-बीचमे एकाध टा घास टॲगैतर<strong>ह</strong>ै । काि दुप<strong>ह</strong>रेसँ पािन पिड़ र<strong>ह</strong>ल छलै । बेरूप<strong>ह</strong>र घास नि<strong>ह</strong> आिन भेलै, ने माल खोिलभेलै । दुनू बड़द आ गाय आफन तोिड़ र<strong>ह</strong>ल छलै आ खुरािठ कऽ कादो कऽ <strong>दे</strong>लकै ।थकनी आ िचंतामे डूबल-डूबल अचानक बौकूक भक टुटलै तऽ लागलै जेना बो<strong>ह</strong> आिब गेलै। बो<strong>ह</strong> ए<strong>ह</strong>ने समयमे उठै छलै । साओन-भादोक ए<strong>ह</strong>ने झाँटमे पािन बढ़य लगै आ जलामयकऽ दैक ।25


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्ओ <strong>ह</strong>ाक पािड़ पड़ोिसया सँ पुछलकै जे पािन तऽ ने बिढ़ र<strong>ह</strong>ल छैक । 'धार उछाल भऽगेलैक ’-पड़ोिसया क<strong>ह</strong>लकै । ओकर मन आशंिकत भऽ गेलै । धार उछाल भऽ गेलै, एकरमतलब जे आब पािन पलड़तै । बाध-वन, खेत-पथार, घर-दुआर सभ िकछु डूिब जेतै । माल-जाल भािस जेतै । लोक-बेद मरतै । समय ते<strong>ह</strong>न <strong>िव</strong>कराल छैक जे लोककेँ ाण बचायबकिठन भऽ जेतै । भोरे सँ कार कौवा टाँिस र<strong>ह</strong>ल छैक । पता नि<strong>ह</strong> की <strong>ह</strong>ेतै ।'बाबू <strong>ह</strong>ौ, माय कोना-कोना ने करै छैक ।'-बौकूक बेटी पलिसया घबरायल आ याकुल वरमेओकरा <strong>ह</strong>ाक <strong>दे</strong>लकै । बौकूक कलेजा धकिसन उठलै । भेलवावाली केँ भोर सँ र्-दत भऽर<strong>ह</strong>ल छलै । बौकू धड़फड़ायल पािनमे िततैत आँगन गेल । भेलवा वालीक पेटमे आब िकछुनि<strong>ह</strong> छलैकजे मुँ<strong>ह</strong>सँ बा<strong>ह</strong>र अिबितऐक । लेिकन जी फिरया र<strong>ह</strong>ल छलै आ ओ-ओ करैतकालबुझाइ जेना पेटक सभटा अँतड़ी ब<strong>ह</strong>रा जेतै । औक ब भेलापर ओ क<strong>ह</strong>रय लगै ।ओकर टाँग-<strong>ह</strong>ाथ सदर् भऽ गेल छलै ।'<strong>ह</strong>ाथ-गोरमे तेल औंस द<strong>ह</strong>ी आ सलगी ओढ़ाय द<strong>ह</strong>ी ।’- भेलवा वालीक नाड़ी टेबैत बौकूपलिसयाकेँ क<strong>ह</strong>लकै । पलिसया मायक पैर ससारय लगलै आ बौकू िचंताक अथा<strong>ह</strong> समुमेडूबल बैसल र<strong>ह</strong>लै । बौकूकेँ बुझेलै जेना ओकर घर आ बा<strong>ह</strong>र दुनू िछिड़या गेलै आ ओकरा बूतेआब कोनो चीज समटब पार नि<strong>ह</strong> लगतै ।भेलवा वाली सूित र<strong>ह</strong>लै । ना आ ललबा भूखसँ लटुआ गेलै। तीतल धुँआइत जारिनसँपलिसया मकइक फुट<strong>ह</strong>ा भूजऽ बैसलै । दुनू छौड़ा चूि लग बैसल खापिड़ िदस तािक र<strong>ह</strong>लछलै आ नीचामे खसैत लावा बीिछ-बीिछ खाय लगलै । 'उतरबिरयाबाधमे पािन भिर गेलै ।'-बाध सँ घूरल <strong>दे</strong>बुआ <strong>ह</strong>ला कऽ र<strong>ह</strong>ल छलै ।सभ चीज नाश भऽ जेतै । बौकूकेँ एि<strong>ह</strong> बेरूका लच्छन नीक नि<strong>ह</strong> बुझाइत र<strong>ह</strong>ै । पिछयापरक झाँट आ कोसीक बािढ़ सभकेँ लऽ कऽ डूिब जेतै । एि<strong>ह</strong> टोल िक पूरा गामेमे ककरोना<strong>ह</strong> नि<strong>ह</strong> र<strong>ह</strong>ै \ माल-जाल, धीयापूता आ िबमिरयाि<strong>ह</strong> घरनीकेँ लऽ कऽ ए<strong>ह</strong>न <strong>िव</strong>कराल समयमे ओकतऽ जेतै ? बौकूकेँ िकछु नि<strong>ह</strong> फुराइ जेना ओकर अिकल <strong>ह</strong>ेरा गेल <strong>ह</strong>ोइ ।26


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्माल-जाल िडकरैत र<strong>ह</strong>ै । बौकू गठुलामे ढुकलै आ िकछु फुफड़ी पड़ल मिटआइन ठठेर बीिछकऽ ओगािर <strong>दे</strong>लकै । तीनू टा माल कत<strong>ह</strong>ु-कत<strong>ह</strong>ु सँ पात नोचऽ लेल मूड़ी मारऽ लगलै आडाँटकेँ खुरदािन <strong>दे</strong>लकै ।पािन बिढ़ते गेलै । बीच-बीचमे लोक सभ पािन बढ़बाक <strong>ह</strong>ला करै । ना<strong>ह</strong>क इंतजाम करबालेल रामचन सभकेँ क<strong>ह</strong>ने िफिर र<strong>ह</strong>ल छलै । घरसँ िनकलै वला समय नि<strong>ह</strong> र<strong>ह</strong>ै । ए<strong>ह</strong>नसमयमे के आ कतऽ ना<strong>ह</strong>क इंतजाम करतै ? कखनो काल बौकूकेँ लगै जे रामचन बलॱलोककेँ चिरया र<strong>ह</strong>ल छैक । िकछु नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ेतै । धार खाली फूिल गेल छैक। थोड़ेक पािनअऔतै आ सटिक जेतै । रामचनक घरमे अनाज-पािन कनेक बेसी छैक तेँ ओकरा ना<strong>ह</strong>कएतेक िफिकर छैक । लेिकन के क<strong>ह</strong>लक-ए ! ओकर <strong>िव</strong>ास कपूर जकाँ तुरते उिड़ गेलै ।मेघ पतरेलै आ कने कालक लेल बुनछेक भऽ गेलै । बच्चासँ लऽ कऽ बूढ़ धिर गामक समतलोक पािन <strong>दे</strong>खबा लेल घरसँ बा<strong>ह</strong>र आिब गेलै । उरभर सगरे पािनए-पािन <strong>दे</strong>खाइत र<strong>ह</strong>ै ।बती िदस जे पािन दौड़ल आिब र<strong>ह</strong>ल छलै, तकरा धीयापूता सभ <strong>ह</strong>ाथ आ बाँि<strong>ह</strong> सँ रोकैत र<strong>ह</strong>ै। पािनक धार कने काल धिर िबलिमकेँ जमा <strong>ह</strong>ोइत र<strong>ह</strong>ै आ तकर बाद <strong>ह</strong>ाथ आ बाँि<strong>ह</strong>केँ टपैतआगू बिढ़ जाइक । छॱड़ा सब आगू जा कऽ फेर पािनकेँ घेरै । बा<strong>ह</strong>-छेककेँ टपैत पािन फेरआगू बिढ़ जाइक । पािनक ताकतक सोझाँ छॱड़ा सभ <strong>ह</strong>ािर नि<strong>ह</strong> मानय चा<strong>ह</strong>ैत र<strong>ह</strong>य । पािनखर<strong>ह</strong>ू सभक लेल कौतुक आ खेलक वतु बिन गेल छलै, लेिकन िसयानकेँ आतंिकत कऽर<strong>ह</strong>ल छलै ।'बाप रे ! वेग <strong>दे</strong>खै िछ<strong>ह</strong>ी ? ई पािन जुलूम करतै ।’- करमान लागल लोक िदस तकैत भलूबुढ़बा बजलै । कोसीक उ रूपकेँ लोक सभ अिनक आशंका आ आयर्क भाव सँ <strong>दे</strong>िखर<strong>ह</strong>ल छल आ अपना-अपना ि<strong>ह</strong>साबेँ िटपणी कऽ र<strong>ह</strong>ल छल ।बैकू माल खोिल दिछनबिरया बाध लऽ गेलै । थोड़बे कालमे ब<strong>ह</strong>ुत चरबा<strong>ह</strong> जुिट गेलै । बािढ़आिब गेलापर माल-जालक लेल कोन थान सुरिक्षत <strong>ह</strong>ेतै, ओ सभ ताि<strong>ह</strong> िदआ गप कऽ र<strong>ह</strong>लछल । मुदा सभक नजिर उर िदस जमल र<strong>ह</strong>ै, जे <strong>ह</strong>रसँ पािन आिब र<strong>ह</strong>ल छलै । बरखाफेर <strong>ह</strong>ुअय लगलै। आब बािढ़ आिब कऽ र<strong>ह</strong>तै । ओ सभ दुिताक बोझ तर दबल आबरखामे िततैत चरबाि<strong>ह</strong> करैत र<strong>ह</strong>ल । गामपर <strong>ह</strong>ला <strong>ह</strong>ोमय लगलै । एकर मतलब जे घर-27


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्आँगनमे पािन ढ़ुिक र<strong>ह</strong>ल छलै । ओ सभ मालकेँ गाम िदस रोमलक । आगू बढ़ला पर<strong>दे</strong>खलक पािन ब<strong>ह</strong>ुत वेगसँ दौड़ल अबैत र<strong>ह</strong>ए आ जिदए दिछनबिरयो बाधकेँ पािट <strong>दे</strong>तै ।बौकू गाम प<strong>ह</strong>ुँचल तऽ <strong>दे</strong>खलक दुआिर-अँगनामे भिर घुी पािन लािग गेल छैक । छपछपाइतगो<strong>ह</strong>ालीमे मालकेँ जोिड़ ओ भेलवा वालीकेँ <strong>दे</strong>खय आँगन गेल । साँझ पिड़ र<strong>ह</strong>ल छलै ।झाँटमे अितकाल र<strong>ह</strong>लाक कारणे ओकर सॱसे <strong>दे</strong><strong>ह</strong> भुटकल आ थरथराइत र<strong>ह</strong>ै । ओ धोतीफेरलक आ चिर ओिढ़ चूि लग बैिस गेल। चूि पर पलिसया मकइक िखचड़ी टभकाबैतर<strong>ह</strong>ै । घरमे धुइयाँ औनाइत र<strong>ह</strong>ै आ बा<strong>ह</strong>र िनकलऽ लेल अ<strong>ह</strong>ुँिछया कािट र<strong>ह</strong>ल छलै । बौकूकेँबुझेलै जेना कोसी तर मे र<strong>ह</strong>िन<strong>ह</strong>ारो धुइयाँ िछऐ जे बािढ़सँ घेरायल चकभाउर दैत र<strong>ह</strong>ैत छैक आरता नि<strong>ह</strong> भेटला पर पािनमे िबला जाइत छैक । चूि फुकैत-फुकैत पलिसया बेदम भऽ गेलछलै ।'आब की <strong>ह</strong>ेतै ?' भेलवा वाली पुछलकै । र-दत बंद भऽ गेला सँ ओकर मन नीक भऽगेल र<strong>ह</strong>ै । मगर कमजोरीक कारणे पड़िल छिल ।'आब की <strong>ह</strong>ेतै ?' कोनो जवाब नि<strong>ह</strong> भेटला पर ओ फेर पुछलकै ।'जे सब<strong>ह</strong>क <strong>ह</strong>ेतै, सै<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ेतै, और की <strong>ह</strong>ेतै ? अखिन घर छोड़क कोनो बेगरता नि<strong>ह</strong> छैक ।’पलिसया बाप िदस एकटक तकैत सुिन र<strong>ह</strong>ल छलै ।'सतबा सब परानीकेँ गोिढ़यारी लऽ गेलै ।' भेलवा वालीक वरमे उल<strong>ह</strong>न छलै ।'गोिढ़आिरए कोन ऊँच पर छैक ।' बौकू खॱझाय गेलै ।'ओतय कटिनयाँक डर तऽ नि<strong>ह</strong> ने छैक ।' भेलवा वाली फिरछाबैत क<strong>ह</strong>लकै ।'भोर <strong>दे</strong>खल जेतै ।' िचंता करैत-करैत बौकूमे िचंतनीय िनरपेक्षता आिब गेल छलै ।'पािन बिढ़ए र<strong>ह</strong>ल छैक ।' भेलवा वाली जेना अपनेसँ गप करैत बजलै ।28


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्आँगनमे आब भिर ठे<strong>ह</strong>ुन पािन भऽ गेलै । धीयापूता मचान पर सूित र<strong>ह</strong>लै । तीतयवला सबवतुकेँ पलिसया सीक आ मचानपर रािख <strong>दे</strong>लकै । माल-जाल पािन मे ठाढ़ भेल िडिरयार<strong>ह</strong>ल छलै । साँप-कीड़ाक ब<strong>ह</strong>ुत डर र<strong>ह</strong>ै ।धार <strong>ह</strong><strong>ह</strong>ाइत र<strong>ह</strong>ै । िनसबद राितमे कोसीक गरजब <strong>िव</strong>कराल आ डराओन लािग र<strong>ह</strong>ल छलै। ओकर एकपरतार <strong>ह</strong><strong>ह</strong>ासमे एकटा दोसरे सुर-ताल छलै । कखनो धैयर् आ कखनो बेचैनी संगेबौकू ई संगीत सुिन र<strong>ह</strong>ल छल । ओ तबा<strong>ह</strong>ी आ मृयुक संगीत र<strong>ह</strong>ै । ओकर िन उिड़ गेलर<strong>ह</strong>ै । ओ कखनो बढ़ैत पािनक अंदाज करैत र<strong>ह</strong>य; कखनो आँिख िनरािर माल-जालकेँ <strong>दे</strong>खैतर<strong>ह</strong>य । कखनो कान पािथ <strong>िव</strong>नाशकारी <strong>ह</strong><strong>ह</strong>ाससुनैत र<strong>ह</strong>य । ओकरा <strong>ह</strong>ोइक जेना घर लऽ दऽकऽ कखनो बैिस जेतै । ओ चे<strong>ह</strong>ाय कऽ उठय आ आँिख फािड़-फािड़घरकेँ <strong>दे</strong>खय ।'भाग<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ौ, बौकू भैया । घर किट र<strong>ह</strong>ल छैक, भाग<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ौ ।' कमल िचकरैत र<strong>ह</strong>ै ।बौकूकेँ <strong>ह</strong>ूक पैिस गेलै आ समूचा <strong>दे</strong><strong>ह</strong> थरथराय लगलै । आब ओ कोना की करतै ? कोनासभक जान बचेतै ?कमलक िचकरब सुिन भेलवा वाली <strong>ह</strong>ाकरोस कऽ उठलै—'<strong>ह</strong>ौ बाप ! ई घरेमे घेिरकऽ सभकजान मािर <strong>दे</strong>तै । <strong>ह</strong>े भगवान, रच्छा कर<strong>ह</strong> । <strong>ह</strong>े कोसी माय, जान बचाब<strong>ह</strong> । तोरा जीवकबदला जीव <strong>दे</strong>ब<strong>ह</strong> । <strong>ह</strong>े कोसी म<strong>ह</strong>रानी, बचाय लै<strong>ह</strong> ।’बौकूकेँ भेलवा वालीक अगुताइ पर िप उठलै । लेिकन लगले भेलवा वाली आ धीयापूताकलेल ओकरा अफसोच आ दुख भेलै । भेलै जेना सभकेँ क<strong>ह</strong>ा पर लऽ कऽ उिड़ जाइ,ऊपर, ब<strong>ह</strong>ुत ऊपर आकाशमे ठेिक जाइ आ धार आ समु केँ िठठुआ <strong>दे</strong>खबैत र<strong>ह</strong>ी । लेिकनओकर <strong>दे</strong><strong>ह</strong> िस<strong>ह</strong>िर उठलैक । भेलै जेना खिस पड़ब।कटिनयाँ अखन ओकरा घरसँ दूर र<strong>ह</strong>ै; लेिकन पािन घर ढुिक गेलै । कच्छाछोप पािन भऽगेलै । पािनमे ब<strong>ह</strong>ुत वेग र<strong>ह</strong>ै । अखन जँ ओ सभकेँ लऽ कऽ िनकलै तऽ एि<strong>ह</strong> रेत आअ<strong>ह</strong>ारमे सभ द<strong>ह</strong>ाय-भिसया कऽ मिर जेतै । आब भोरसँ पि<strong>ह</strong>ने िकछु नि<strong>ह</strong> भऽ सकतै ।बौकूकेँ एको पलक लेल िन नि<strong>ह</strong> भेलै । ओ दुनू ठेंग<strong>ह</strong>ुन केँ पिजयाठने ओि<strong>ह</strong> पर माथटेकने बैसल र<strong>ह</strong>य । उकस-पाकस आ कनेको ि<strong>ह</strong>लडोल करबाक कोनो इच्छा नि<strong>ह</strong> भेलै ।29


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्सभतिर मृयु आ <strong>िव</strong>नाशक <strong>ह</strong>ा<strong>ह</strong>ाकार पसरल छलै । धीरे-धीरे ओकर आमामे <strong>िव</strong>षण शूयताभरैत गेलै । मन पर उेगरि<strong>ह</strong>त संवेदनशूय शांित पसिर गेलै । आब ओकरा कोनो चीजकिचंता नि<strong>ह</strong> र<strong>ह</strong>लै \ भेलवा वाली, धीयापूता, मालजाल, कोसीक <strong>िव</strong>वंस सभटा अथर्<strong>ह</strong>ीन भऽ गेलै। ओकर मो<strong>ह</strong> टूिट गेल र<strong>ह</strong>ै । ओ कठोर पथर जकाँ अचल बैसल र<strong>ह</strong>य ।बरखा रूिक गेलै । आसमान साफ भऽ गेलै । िकिरन फुटलै । ओकर फुटैत लाली <strong>दे</strong>िखभेलवा वालीकेँ बुझेलै जेना कोसी म<strong>ह</strong>ारानी ओकर गो<strong>ह</strong>ािर सुिन लेलकइ । ओ आशा आउसा<strong>ह</strong>सँ भिर गेिल । ओ बौकू केँ <strong>ह</strong>ाक पाड़लक । बौकू कोनो उर नि<strong>ह</strong> <strong>दे</strong>लकै जेना ओअगम—अथा<strong>ह</strong> पािनमे डूबल <strong>ह</strong>ो आ <strong>ह</strong>ाक सुिन ऊपर <strong>ह</strong>ेबाक जतन कऽ र<strong>ह</strong>ल <strong>ह</strong>ो । भेलवावालीक दोसर <strong>ह</strong>ाक सँ बौकूमे पदन भेलै । ओ अकचकाइत मूड़ी उठौलक आ भकुआयलसन सभ चीजकेँ िच<strong>ह</strong>बाक आ मरण करबाक यास करय लागल।1रघुबीर मंडल said...badhik vibhishikak varnan sajiv roop me paralay dvaraReply06/08/2009 at 09:40 AM2Usha Yadav said...परलय मे कोशीक परलय बड नीक दिशर्त भेल।Reply06/07/2009 at 12:16 PM330


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्मनोज.सदाय said...koshi badhi par aadharit ehi kathak kono javab nahiReply06/06/2009 at 11:14 PMउपयास-कुसुम ठाकुरयावतर्न - (पाँचम खेप)११बोमिडला आबय समय <strong>ह</strong>म सोचन<strong>ह</strong>ुँ नि<strong>ह</strong> रि<strong>ह</strong>ये जे एतेक जदी ि<strong>ह</strong>नका सs भेंट <strong>ह</strong>ोयत। ि<strong>ह</strong>नका<strong>दे</strong>िख <strong>ह</strong>मरा अयत सता भेल मुदा यक्त करय मे संकोच <strong>ह</strong>ोयत छलs। इ<strong>ह</strong>ो <strong>ह</strong>मरा <strong>दे</strong>िखकम खुश नि<strong>ह</strong> छलिथ आ नि<strong>ह</strong> ि<strong>ह</strong>नका अपन सता यक्त करय मे <strong>दे</strong>री लागलै<strong>ह</strong>। बौआके जायत <strong>दे</strong>री अपन खुशी यक्त कs <strong>दे</strong>ला<strong>ह</strong>।<strong>ह</strong>म ि<strong>ह</strong>नका सs गप करैत छिलयै<strong>ह</strong> आ ि<strong>ह</strong>नक कॉलेजक <strong>िव</strong>षय मे पुछित छिलयै<strong>ह</strong> िकअचानक इ कि<strong>ह</strong> उठला<strong>ह</strong> " <strong>ह</strong>म सोिच लेने छी, सब मास अ<strong>ह</strong>ाँ लग आबय के लेल छुी31


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्लेब, ताि<strong>ह</strong> सs नीक जे अ<strong>ह</strong>ाँक नाम <strong>ह</strong>म मुजफरपुर मे िलखवा दी। काश(बौआ के नाम) एि<strong>ह</strong>बेर सs बाबा लग र<strong>ह</strong>ी कs पिढये र<strong>ह</strong>ल छिथ। <strong>ह</strong>म अ<strong>ह</strong>ाँ कs बाबुजी सs गप करैत िछयै<strong>ह</strong>।ओना<strong>ह</strong>ुँ अ<strong>ह</strong>ाँक काका कs बदली राँची सs भsर<strong>ह</strong>ल छै<strong>ह</strong> आ िनमर्ला कॉलेज मे अ<strong>ह</strong>ाँ के <strong>ह</strong>ॉटलमे नि<strong>ह</strong> लेत, िकयाक तs ओ सब िबया<strong>ह</strong>ल के <strong>ह</strong>ॉटल मे नि<strong>ह</strong> लैत छैक। िरागमन <strong>ह</strong>ोयबा मेएखै<strong>ह</strong> कम सs कम डेढ़ साल छैक, अ<strong>ह</strong>ाँक बाबुजी के कतय बदली <strong>ह</strong>ोयतै<strong>ह</strong> नि<strong>ह</strong> जािन। <strong>ह</strong>मआब बेसी िदन अ<strong>ह</strong>ाँ सs अलग नि<strong>ह</strong> रि<strong>ह</strong> सकैत छी। मुजफरपुर मे भेंट तs <strong>ह</strong>ोयत, आ बदलीके चर से नय र<strong>ह</strong>त"। <strong>ह</strong>म चुप चाप सुिन लेिलयै<strong>ह</strong>, सोचल<strong>ह</strong>ुँ कॉलेज तs मुजफरपुर मेराँची सs नीक नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ोयत मुदा ि<strong>ह</strong>नकर छुी आ ऐबा जयबा वाला चर समात भs जयतै<strong>ह</strong>।भोर मे बौआ के <strong>दे</strong>खिलयै<strong>ह</strong> जदी जदी तैयार भs गेला<strong>ह</strong> आ ि<strong>ह</strong>नकर खुशामद करय छला<strong>ह</strong>।<strong>ह</strong>मरा मना कs <strong>दे</strong>ने छलिथ ि<strong>ह</strong>नका सs सीढी के <strong>िव</strong>षय मे गप करबाक लेल वा बतेबाक लेलजे कतेक सीढी छैक। जलखई के बाद <strong>ह</strong>म, बौआ आ इ तीनू गोटे घुमय लेल िनकल<strong>ह</strong>ुँ।जाड़छलैक <strong>ह</strong>म सब अपन अपन गरम कपडा पि<strong>ह</strong>र लेने र<strong>ह</strong>ी। सबस पि<strong>ह</strong>ने बाबूजी के ऑिफसप<strong>ह</strong>ुँचल<strong>ह</strong>ुँ ओ <strong>दे</strong>खलाक बाद बौआ क<strong>ह</strong>ला<strong>ह</strong> चलु <strong>ह</strong>म सब आओर नीचा चलैत छी। <strong>ह</strong>म सबनीचा चलैत गेल<strong>ह</strong>ुँ, नीचा जाय मे तs बड नीक लागल। एक तs सीढ़ी नीक छलैक दोसरढलांग पर उतरय मे ओना<strong>ह</strong>ु नीक लागैत छैक। उतरय समय मे <strong>ह</strong>म सब बुझबे नि<strong>ह</strong> केिलयैकजे कतेक नीचा जा र<strong>ह</strong>ल छी। <strong>ह</strong>म सब मौसम आ कृित केर आनंद लैत कखन<strong>ह</strong>ु कs बाजीलगा कs दौड़ित आ कखन<strong>ह</strong>ु कूदित नीचा उतरित गेल<strong>ह</strong>ुँ। अचानक इ क<strong>ह</strong>ला<strong>ह</strong> आब आगूनि<strong>ह</strong> , आब एतय सsआिपस चलु। सड़क नजिर आबय लागल छलैक <strong>ह</strong>म सब <strong>िव</strong>चािर केल<strong>ह</strong>ुँसड़क सsआिपस भेल जाय आ <strong>ह</strong>म सब पि<strong>ह</strong>ने सड़क सs आ बीच बीच मे सीढी सs चढैतऊपर जाय लगल<strong>ह</strong>ुँ।ऊपर चढय समय से<strong>ह</strong>ो शुरू मे तs नीक लागल मुदा जलिदये थािक गेल<strong>ह</strong>ुँ। ततेक गरमीलागल जे एक एक कs अपन अपन वेटर उतारय पिर गेल। ओकर बाद <strong>ह</strong>म सब रुिकरुिक कs चलय लागल<strong>ह</strong>ुँ। घर प<strong>ह</strong>ुँचित प<strong>ह</strong>ुँचित <strong>ह</strong>म सब ततेक थािक गेल र<strong>ह</strong>ी जे घर प<strong>ह</strong>ुँचित<strong>दे</strong>री इ तs सीधे िबछौन पर पिर र<strong>ह</strong>ला<strong>ह</strong>। िकछु समय बाद जखैं<strong>ह</strong> इ भोजन करय लेल32


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्उठला<strong>ह</strong> तs बौआ <strong>ह</strong>ँसैत पुछलिथन "के<strong>ह</strong>ेन लागल बोमिडला "। सुनति<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ँसय लगला<strong>ह</strong> आक<strong>ह</strong>ला<strong>ह</strong> "अरे अ<strong>ह</strong>ाँ तs <strong>ह</strong>मरा मािर <strong>दे</strong>ल<strong>ह</strong>ुँ आ पुछित छी के<strong>ह</strong>ेन लागल बोमिडला, <strong>ह</strong>म आब िकन<strong>ह</strong>ुअ<strong>ह</strong>ाँ दुनु भाई बि<strong>ह</strong>न संग पैरे घुमय नि<strong>ह</strong> जायब "।बा<strong>ह</strong>र वाला घर मे बैसला सs गेट ओि<strong>ह</strong>ना नजिर आबैत छलैक आ गेट लग सीढ़ी छलैकजाि<strong>ह</strong> सs ऊपर चिढ आ फेर नीचा उतिर कs झरना लग जाय परैत छलैक ।झरना के बाददाि<strong>ह</strong>ना िदस सीढ़ी छलैक जाि<strong>ह</strong> सs नीचा उतिर बाबुजी केर ऑिफस जाय परैत छलैक ।बाबुजी सब िदन भोर मे जायत समय आ खेनाई खाय लेल जखैं<strong>ह</strong> आबैत छला<strong>ह</strong> तखै<strong>ह</strong> दुनुबेर ऑिफस पैरे जायत छला<strong>ह</strong> आ आिपस आबैत छला<strong>ह</strong>। इ सब िदन बाबुजी के ऑिफसजाय समय बा<strong>ह</strong>र वाला घर मे जा कs बैिस र<strong>ह</strong>ैत छला<strong>ह</strong>। जाय समय बाबुजी <strong>ह</strong>मरा क<strong>ह</strong>ैतगेला<strong>ह</strong> जे <strong>ह</strong>म सब तैयार र<strong>ह</strong>ी ओ ऑिफस जाय कsजीप पठा <strong>दे</strong>ता<strong>ह</strong> आ <strong>ह</strong>म सब सलारी जेिक ब<strong>ह</strong>ुत नीक जग<strong>ह</strong> छलैक ताि<strong>ह</strong> ठाम सsआजु घुिम आिब। बाबुजी केर ऑिफस जाय समय<strong>ह</strong>म जखै<strong>ह</strong> बा<strong>ह</strong>र वाला घर मे गेल<strong>ह</strong>ुँ तs इ आ बौआ पि<strong>ह</strong>नि<strong>ह</strong> सs ओि<strong>ह</strong> घर मे छला<strong>ह</strong>। जि<strong>ह</strong>ना<strong>ह</strong>म प<strong>ह</strong>ुँचल<strong>ह</strong>ुँ बाबुजी गेट लग प<strong>ह</strong>ुँिच गेल छला<strong>ह</strong>, ओ जि<strong>ह</strong>ना गेट सs ऊपर गेला<strong>ह</strong> इ तुंरत कि<strong>ह</strong>उठलिथ ,<strong>दे</strong>खू आब बाबुजी घुरता<strong>ह</strong>, <strong>ह</strong>म मजाक बुिझ <strong>ह</strong>ँसय लगल<strong>ह</strong>ुँ मुदा सच मे बाबुजी िकछुएआगू जा फेर आपस घर आिब गेला<strong>ह</strong> आ अपन कोठरी मे जा फेर ऑिफस गेला<strong>ह</strong>। <strong>ह</strong>मपुछिलयै<strong>ह</strong> अ<strong>ह</strong>ाँ कोना बुझिलयय जे बाबुजी आपस अओता<strong>ह</strong>, तs <strong>ह</strong>मरा क<strong>ह</strong>ला<strong>ह</strong> ओ तs सब िदनएक बेर ऑिफस जाय समय मे आिपस आिब कs जाय छिथ। <strong>ह</strong>म जि<strong>ह</strong>या सs अयल<strong>ह</strong>ुं अिछ<strong>ह</strong>म <strong>दे</strong>िख र<strong>ह</strong>ल िछयै<strong>ह</strong>। बाबुजी के िकछु नय िकछु सब िदन छुटैत छै<strong>ह</strong> आ ओ आिपसआिब कs लs जायत छिथ। <strong>ह</strong>मरा <strong>ह</strong>ँसी लािग गेल आ क<strong>ह</strong>िलयै<strong>ह</strong> अ<strong>ह</strong>ाँ के अि<strong>ह</strong> ठाम कोनोकाज नि<strong>ह</strong> अिछ तs यै<strong>ह</strong> सब <strong>दे</strong>खित र<strong>ह</strong>ैत िछयैक।आजु बाबुजी ऑिफस सs अयला<strong>ह</strong> तs आिबते सुनेला<strong>ह</strong> जे <strong>ह</strong>ुनक बदली के आ<strong>दे</strong>श आिब गेलछै<strong>ह</strong> आ आब जलिदये <strong>ह</strong>ुनका जमशेदपुर जा कs ओि<strong>ह</strong> ठामक कायर् भार सभारय परतै<strong>ह</strong> ।इ सुिन <strong>ह</strong>मरा बड खुशी भेल, संगि<strong>ह</strong> <strong>दे</strong>खिलयैक िबी सोनी बौआ सब खुश छलिथ आ सबसs बेसी माँ खुश छली<strong>ह</strong>।33


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्जि<strong>ह</strong>या सs बाबुजी क<strong>ह</strong>लिथ जे <strong>ह</strong>ुनक बदली केर आ<strong>दे</strong>श आिब गेल छै<strong>ह</strong> ओि<strong>ह</strong> िदन के बादसs बौआ <strong>ह</strong>म आ इ सब िदन घुमय िनकली, बीच बीच मे कोनो कोनो िदन सोनी िबी सबसे<strong>ह</strong>ो सँग जायत छिल<strong>ह</strong>। बोमिडला मे घुमय लेल एक सs एक जग<strong>ह</strong> छलैक मुदा दूषणनामक कोनो वतु नि<strong>ह</strong>। दूर वाला जग<strong>ह</strong> सब तs जीप सs जाइत छल<strong>ह</strong>ुँ मुदा लग वाला सबपैरे जाइत र<strong>ह</strong>ी। एकटा बातक यान इ सिदखन राखिथ जे चलैत चलैत बेसी दूर नि<strong>ह</strong>जाई।<strong>ह</strong>मरा लोकिन कs बोमिडला मे एक डेढ़ मास घुमित िफरित कोना बीित गेल से बुझय मे नि<strong>ह</strong>आयल। जएबाक िदन लग आिब गेल छलैक, बाबुजी क<strong>ह</strong>लिथ जे सब गोटे एकि<strong>ह</strong> सँग चारारतक जायब। ओि<strong>ह</strong>ठाम सs ठाकुर जी आ बौआ मुजफरपुर चिल जयता<strong>ह</strong> आ बाकी <strong>ह</strong>म सभजमशेदपुर चिल जायब।चारार गेट <strong>ह</strong>ाउस तक सब गोटे सँग अयल<strong>ह</strong>ुँ आ ओि<strong>ह</strong> ठाम आिब एक बेर फेर िबछरय केआभास भेल मुदा एि<strong>ह</strong> बेर दोसर तर<strong>ह</strong>क छलs। मोन मे भेल आब तsिकछुए िदनक गप छैकतकर बाद तs सब ठीक भs जायत। <strong>ह</strong>मर पढ़ाई आ ि<strong>ह</strong>नका अयबा जयबा मे से<strong>ह</strong>ो कोनोतर<strong>ह</strong>क िदित नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ोयत। ि<strong>ह</strong>नकर ेन पि<strong>ह</strong>ने छलै<strong>ह</strong>,जाय समय मे <strong>ह</strong>मरा उदास <strong>दे</strong>िख इक<strong>ह</strong>ला<strong>ह</strong> " आब तs अ<strong>ह</strong>ाँ जमशेदपुर मे र<strong>ह</strong>ब ओि<strong>ह</strong> ठाम जाय मे <strong>ह</strong>मरा कोनो िदत नि<strong>ह</strong><strong>ह</strong>ोयत। िकछु िदन बाद <strong>ह</strong>मर पढ़ाई से<strong>ह</strong>ो खतम भs र<strong>ह</strong>ल अिछ"।जमशेदपुर प<strong>ह</strong>ुँिच बाबुजी के र<strong>ह</strong>य लेल एकटा खूब पैघ सरकारी बंगला भेट गेल छलै<strong>ह</strong> जेिक िकछु िदन सs खाली छलैक। जतबा पैघ घर छलैक ततबे पैघ ओि<strong>ह</strong> मे बगीचा मुदाखाली िकयाक छलैक से तs बाबुजी के नि<strong>ह</strong> बुझय मे अयलै<strong>ह</strong>, मुदा माँ के ओि<strong>ह</strong> घर मे र<strong>ह</strong>यमे डर <strong>ह</strong>ोयत छलै<strong>ह</strong> आ क<strong>ह</strong>लिथ "एि<strong>ह</strong> घर मे बेसी िदन नि<strong>ह</strong> र<strong>ह</strong>ल जा सकैत अिछ। जाबैतकोनो दोसर नीक घर नि<strong>ह</strong> भेटय छैक ताबैत एि<strong>ह</strong> बँगला मे र<strong>ह</strong>ल जाय"। माँ सब के कि<strong>ह</strong>34


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्<strong>दे</strong>ने र<strong>ह</strong>िथ जरूरी सामान मा खोलबाक अिछ। ओि<strong>ह</strong> बंगला मे कम सs कम छौ सात टाकोठरी छलैक जाि<strong>ह</strong> मे सs दू टा कात वाला कोठरी आ भनसा घर खोिल <strong>ह</strong>म सब र<strong>ह</strong>यलगल<strong>ह</strong>ुँ। बाकी सब कोठरी बंद र<strong>ह</strong>ैत छलैक।<strong>ह</strong>म सब जमशेदपुर अयल<strong>ह</strong>ुँ ओकर दू तीन िदन बाद काका भेंट करय लेल अयला<strong>ह</strong>,<strong>ह</strong>ुनका<strong>दे</strong>िख <strong>ह</strong>म तs आयर्चिकत रि<strong>ह</strong> गेल<strong>ह</strong>ुँ। एतबि<strong>ह</strong> िदन मे ततेक कमजोर लागैत छला<strong>ह</strong> जे<strong>दे</strong>खति<strong>ह</strong> माँ पुछलिथन "अ<strong>ह</strong>ाँ के िकछु <strong>ह</strong>ोयत अिछ की फूल बाबू"। काका क<strong>ह</strong>लिथ कोनोख़ास नि<strong>ह</strong>, बीच बीच मे पेट मे गैस भs जायत अिछ जाि<strong>ह</strong> के चलते ददर् <strong>ह</strong>ोयत र<strong>ह</strong>ैतअिछ।काका जाय लगला<strong>ह</strong> तs माँ काका के क<strong>ह</strong>लिथन जे राँची जा कsसबस पि<strong>ह</strong>ने नीकसs डॉक्टर से <strong>दे</strong>खाऊ, बराबिर ददर् भेनाई ठीक नि<strong>ह</strong> छैक ।<strong>ह</strong>म सब ठीक दुग पूजा सs पि<strong>ह</strong>ने जमशेदपुर प<strong>ह</strong>ुँचल र<strong>ह</strong>ी । एक तs नब जग<strong>ह</strong> ताि<strong>ह</strong> परते<strong>ह</strong>ेन घर छलैक जे कत<strong>ह</strong>ु घुमय जाय मे से डर <strong>ह</strong>ोयत छलैक, मुदा <strong>ह</strong>म सब जमशेदपुरकपूजा <strong>दे</strong>खल<strong>ह</strong>ुँ। िदवाली सs एक दू िदन पि<strong>ह</strong>ने इ प<strong>ह</strong>ुँचला<strong>ह</strong>। ि<strong>ह</strong>नका <strong>दे</strong>िख कs सब भाई बि<strong>ह</strong>नसब खुश भs जाय गेलिथ आ इ<strong>ह</strong>ो सब संग िमली कs िदवाली के पटखा कs तैयारी करय मेलािग गेला<strong>ह</strong> ।िदवाली िदन साँझ मे पूजाक बाद सभ गोटे बा<strong>ह</strong>र मे बैिस कs साद खाइत छल<strong>ह</strong>ुँ सादखेलाक बाद इ उिठ कs पाछू गेला<strong>ह</strong> आ सँग सँग चारू भाई बि<strong>ह</strong>न से<strong>ह</strong>ो ि<strong>ह</strong>नके पाछू चिलगेलिथ। माँ भानस मे लागल छिल<strong>ह</strong> बा<strong>ह</strong>र मे मा <strong>ह</strong>म आ बाबुजी बिच गेल<strong>ह</strong>ुँ। अचानक पाछूवाला घर मे बुझायल जेना बम फुटैत छैक। बाबुजी आ <strong>ह</strong>म दूनू गोटे दौिर कs भीतर गेल<strong>ह</strong>ुँ।माँ से भनसा घर स दौिर क अयली<strong>ह</strong>। जाि<strong>ह</strong> िदस सsआवाज अबैत छलैक ओि<strong>ह</strong> िदस घरकभीतरे सs <strong>ह</strong>म सब गेल<strong>ह</strong>ुँ। बाबुजी घर सब खोलैत जओं बीच वाला <strong>ह</strong>ॉल लग प<strong>ह</strong>ुँचला<strong>ह</strong>तs सामने मे इ ठाढ़, संग मे िबी, सोनी, अू आ छोटू सब पटाखा छोिर थपरी पािर खुश<strong>ह</strong>ोयत छलिथ। असल मे इ, सब बच्चा के लs कs बीच वाला <strong>ह</strong>ॉल मे पटखा छोरैत छला<strong>ह</strong>।35


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्बीच वाला <strong>ह</strong>ॉल ततेक टा छलैक आ ताि<strong>ह</strong> पर खाली जे छोटका पटाखा से<strong>ह</strong>ो बुझाइत छलैकजे बम फुटल छैक। ि<strong>ह</strong>नका <strong>दे</strong>िख बाबूजी िकछु नि<strong>ह</strong> बजला<strong>ह</strong> आ <strong>ह</strong>ँसैत आिपस भs गेला<strong>ह</strong>।ओना तs जि<strong>ह</strong>या सs <strong>ह</strong>म सब जमशेदपुर अयल<strong>ह</strong>ुँ आ बाबुजी के बुझल भेलैं<strong>ह</strong> जे काका केमोन ख़राब र<strong>ह</strong>ैत छै<strong>ह</strong> बराबिर राँची जायत छला<strong>ह</strong> आ काका के डॉक्टर लग अपनि<strong>ह</strong> लs कsजायत छला<strong>ह</strong>, मुदा एि<strong>ह</strong> बेरक गप िकछु आओर छैक। िपछला बेर डॉक्टर एन.के. झा एकमास बाद आबय लेल क<strong>ह</strong>ने छलिथन आ क<strong>ह</strong>ने छलिथन जओं एक मास मे ओ दवाई काजनि<strong>ह</strong> केलकै<strong>ह</strong> तs काका के जमशेदपुर वा बबई लs जाय परतै<strong>ह</strong>। काका के कोन िबमारीछै<strong>ह</strong> से राँची के डॉक्टर के पता नि<strong>ह</strong> चलैत छलैक। एि<strong>ह</strong> बेर बाबुजी सोिच के जायतछला<strong>ह</strong> जे जओं डॉक्टर सा<strong>ह</strong>ेब क<strong>ह</strong>लिथ तs काका के जमशेदपुर लs अनता<strong>ह</strong>। जमशेदपुर मेबाबुजी के एतबि<strong>ह</strong> िदन मे डॉक्टर सब सs जान प<strong>ह</strong>चान भs गेल छलै<strong>ह</strong> आ काका के <strong>िव</strong>षयमे डॉक्टर सब सs गप से<strong>ह</strong>ो कयने र<strong>ह</strong>िथन।बाबुजी राँची सs लौट कs अयला<strong>ह</strong> तs <strong>ह</strong>मर ि<strong>ह</strong>मत <strong>ह</strong>ुनका लग जयबाक नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ोयत छल।बाबुजी सs की पुिछयै<strong>ह</strong>, की क<strong>ह</strong>ता<strong>ह</strong> इ सोिच र<strong>ह</strong>ल छल<strong>ह</strong>ुँ िक माँ अयली<strong>ह</strong> आ अपनि<strong>ह</strong>क<strong>ह</strong>ली<strong>ह</strong> जे काका सब दू तीन िदन बाद आिब र<strong>ह</strong>ल छिथ, आब एि<strong>ह</strong> ठाम <strong>ह</strong>ुनकर इलाज<strong>ह</strong>ोयतै<strong>ह</strong>। राँची मे डॉक्टर सब के नि<strong>ह</strong> बुझा र<strong>ह</strong>ल छैक जे <strong>ह</strong>ुनका कोन िबमारी छै<strong>ह</strong>। इसुनति<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>मरा मोन मे तर<strong>ह</strong> तर<strong>ह</strong> के आशंका <strong>ह</strong>ोमय लागल।काका, मौसी, मधु, पपू, िनी आ सोनू सभ गोटे आिब गेलिथ। काका के <strong>दे</strong>िख <strong>ह</strong>म <strong>ह</strong>ुनका<strong>दे</strong>िखति<strong>ह</strong> रि<strong>ह</strong> गेल<strong>ह</strong>ुँ। पि<strong>ह</strong>ल िदन जमशेदपुर <strong>ह</strong>मरा सब सs भेंट करय लेल आयल छलिथता<strong>ह</strong>ु सs बेसी कमजोर लागैत छला<strong>ह</strong>। <strong>ह</strong>मरा िकछु नि<strong>ह</strong> फुराइत छलs जे <strong>ह</strong>म की बािजयै<strong>ह</strong>।काका <strong>ह</strong>मर मोनक गप अपनि<strong>ह</strong> बुिझ गेला<strong>ह</strong> आ क<strong>ह</strong>ला<strong>ह</strong> "पेट मे बड ददर् <strong>ह</strong>ोयत अिछ आबएि<strong>ह</strong> ठाम भैया लग आिब गेल<strong>ह</strong>ुँ आब ठीक भs जायब"।भोरे बाबुजी काका के लs कs टाटा मेन <strong>ह</strong>ॉिपटल गेला<strong>ह</strong>। करीब १२ बजे बाबुजी असगरेअयला<strong>ह</strong> आ माँ सs क<strong>ह</strong>लिथन जे" जयनंदन के check-up करय के लेल भत कs लेलकै<strong>ह</strong>अिछ। बेर बेर अनाइ गेनाइ मे िदत <strong>ह</strong>ोइतैक ताि<strong>ह</strong> चलते भरती करा <strong>दे</strong>िलयै<strong>ह</strong>। सब36


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्जाँचक बा<strong>दे</strong> डॉक्टर बतायत जे <strong>ह</strong>ुनका की छै<strong>ह</strong> आ कोन दबाई चलतै<strong>ह</strong>"। साँझ मे माँ आमौसी से<strong>ह</strong>ो बाबुजी के सँग काका सs भेट करय लेल गेिल<strong>ह</strong>। मधु पपु सब घर पर <strong>ह</strong>मरासब सँग छलिथ।काका के एक सता<strong>ह</strong> सs बेसी भs गेल छै<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ॉिपटल मे मुदा अखै<strong>ह</strong> धिर जाँच चिलएर<strong>ह</strong>ल छै<strong>ह</strong>। िबमारी कोन छै<strong>ह</strong> से<strong>ह</strong>ो नि<strong>ह</strong> बुझल छैक। बाबुजी के आजु एक गोटे सs क<strong>ह</strong>ैतसुनिलयै<strong>ह</strong> जे आब एि<strong>ह</strong> सता<strong>ह</strong> मे सब टा जाँच खतम भs जयतैक, तकर बाद <strong>ह</strong>ुनकर इलाजआरभ<strong>ह</strong>ोयतै<strong>ह</strong>।मौसी सब िदन अपना सँग सोनू के लs जायत छिल<strong>ह</strong>। आय माँ आ मौसी सँग मधु पपु से<strong>ह</strong>ोकाका सs भेंट करय लेल गेल छिथ। <strong>ह</strong>मर मोन से<strong>ह</strong>ो छलs जेबाक मुदा एक संगे बेसी लोगगेनाइ ठीक नि<strong>ह</strong>, <strong>ह</strong>म सोचल<strong>ह</strong>ुँ दोसर िदन जायब। सब चिल गेलिथ तs मोन से नि<strong>ह</strong> लागितछलs। रि<strong>ह</strong> रि<strong>ह</strong> कs बा<strong>ह</strong>र जायत छल<strong>ह</strong>ुँ <strong>दे</strong>खय लेल जे माँ सब अयली<strong>ह</strong> िक नि<strong>ह</strong>।माँ सब <strong>ह</strong>ॉिपटल सs लौट कs अयली<strong>ह</strong> तs माँ भनसा घर िदस चिल गेिल<strong>ह</strong>, मौसी अपनबच्चा सब मे लािग गेिल<strong>ह</strong> मुदा बाबुजी एकदम उदास बुझेला<strong>ह</strong>। <strong>ह</strong>म चाय लs कs बाबुजी लगगेल<strong>ह</strong>ुँ आ <strong>ह</strong>ुनका चाय दs धीरे सs पुछिलयै<strong>ह</strong> "काका के मोन के<strong>ह</strong>ेन छै<strong>ह</strong>"। िकछु समय तकतs बाबुजी िकछु नि<strong>ह</strong> बजला<strong>ह</strong> मुदा फेर क<strong>ह</strong>ला<strong>ह</strong> "मोन ठीक नि<strong>ह</strong> छै<strong>ह</strong>, आब सब िरपोटर् आिबगेलैक अिछ । जयनदन के कैंसर छै<strong>ह</strong>, से<strong>ह</strong>ो अितम टेज मे। अ<strong>ह</strong>ाँ के मौसी के नि<strong>ह</strong>बुझल छै<strong>ह</strong> आ नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ुनका िकछु क<strong>ह</strong>बै<strong>ह</strong> । आय सs दवाई से<strong>ह</strong>ो शुरू भs गेल छैक"।बाबुजी के <strong>ह</strong>म िकछु जवाब नि<strong>ह</strong> दs सकिलयै<strong>ह</strong> आ ओि<strong>ह</strong> ठाम सs चिल गेल<strong>ह</strong>ुँ।माँ सs <strong>ह</strong>म पि<strong>ह</strong>नि<strong>ह</strong> कि<strong>ह</strong> <strong>दे</strong>ने रि<strong>ह</strong>यै<strong>ह</strong> जे आजु <strong>ह</strong>म काका के <strong>दे</strong>खय लेल अवय जायब।<strong>ह</strong>ॉिपटल प<strong>ह</strong>ुँिच काका लग गेल<strong>ह</strong>ुँ तs <strong>दे</strong>िख बुझायल जेना काका आओर कमजोर भs गेलछिथ। अपताल सs अयलाक बाद <strong>ह</strong>मरा िकछु नि<strong>ह</strong> फुराइत छल जे की करी। राित मे<strong>ह</strong>मरा िकछु नि<strong>ह</strong> फुरायल तs ि<strong>ह</strong>नका िची िलखय लेल बैिस गेल<strong>ह</strong>ुँ आ काका के वायकेर <strong>िव</strong>षय मे सबटा िलिख <strong>दे</strong>िलयै<strong>ह</strong>।37


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्आय इ<strong>ह</strong>ो प<strong>ह</strong>ुँिच गेला<strong>ह</strong>। बाबा के नि<strong>ह</strong> क<strong>ह</strong>ल गेल छै<strong>ह</strong> , दादी के िकछु आओर क<strong>ह</strong>ी बजालेल गेल छै<strong>ह</strong>। काका, काकी, पीसा, पीसी सब तs पि<strong>ह</strong>नि<strong>ह</strong> सs आिब गेल छिथ। काका केमोन िदन िदन ख़राब भेल जा र<strong>ह</strong>ल छै<strong>ह</strong> इ <strong>दे</strong>िख पिरवारक सभ गोटे िचंितत छिथ।अपताल सs अयलाक बाद मौसी आ दादी मिदर गेल छिथ। बाबुजी आ बाकी पिरवारकसभ गोटे बैिस कs गप क र<strong>ह</strong>ल छिथ। <strong>ह</strong>म बा<strong>ह</strong>र मे बैसल छी िक अचानक बाबुजी केक<strong>ह</strong>ैत सुनिलयै<strong>ह</strong> "िटको (TISCO) के बंध िनदशक केर पी के से<strong>ह</strong>ो जयनदन वालािबमारी छै<strong>ह</strong> आ ओ अमेिरका सs इलाज करा कs आयल छिथ। <strong>ह</strong>ुनको अमेिरका के डॉक्टरजवाब दs <strong>दे</strong>ने छै<strong>ह</strong>, आब ओ<strong>ह</strong>ो एि<strong>ह</strong> ठाम अपताल मे छिथ आ एके डॉक्टर दुनु गोटे केइलाज कs र<strong>ह</strong>ल छै<strong>ह</strong>। दवाई से<strong>ह</strong>ो एके पिर र<strong>ह</strong>ल छै<strong>ह</strong>। आब तs मा भगवान पर भरोसाअिछ"। इ सुनलाक बाद मोन आओर छोट भs गेल सोचय लगल<strong>ह</strong>ुँ पता नि<strong>ह</strong> आब काकाठीक <strong>ह</strong>ोयता<strong>ह</strong> की नि<strong>ह</strong>।पिरवारक सभ िकयो जमशेदपुर मे छिथ मुदा बाबा आ बौआ के िकछु नि<strong>ह</strong> बुझल छै<strong>ह</strong>। बौआके मेिक परीक्षा छै<strong>ह</strong> इ सोिच <strong>ह</strong>ुनका िकछु नि<strong>ह</strong> बतायल गेल छै<strong>ह</strong>। िबचार भेलैक जे इमुजफरपुर जयबे करता<strong>ह</strong> परीक्षा समय मे बौआ लग चिल जयता<strong>ह</strong>।भोर मे मामा सभ अयला<strong>ह</strong> आ इ मुजफरपुर चिल गेला<strong>ह</strong>। <strong>ह</strong>मरा क<strong>ह</strong>ैत गेला<strong>ह</strong> जे मेिक केपरीक्षा तक ओ<strong>ह</strong>रे र<strong>ह</strong>ता<strong>ह</strong> कारण सभ गोटे जमशेदपुर मे छिथ<strong>ह</strong> जओं बौआ के िकछु काजभेलैं<strong>ह</strong> तs एको गोटे के लग मे र<strong>ह</strong>बाक चाि<strong>ह</strong>।(अिगला अंकमे)1रघुबीर मंडल said...bad nik lagal pratyavartanak ee khepReply06/08/2009 at 09:41 AM38


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्2Usha Yadav said...मैिथली साि<strong>ह</strong>यमे यावतर्न अपन एकटा फराक शान राखत से आशा अिछ।Reply06/07/2009 at 12:16 PM3मनोज.सदाय said...cancer ke bimari te bujhu shodhi lait chhaik, pancham khep bad nik lagalReply06/06/2009 at 11:16 PM4अथत लोकतंीय मुिक्त-यामल सुमनतीन िदन पूवर् अपन िनकटतम िम घनयाम बाबू केर दुघर्टना मे मृयु भेलाक पातआय गजानन बाबू चौपाल मे बैसल उदास र<strong>ह</strong>िथ। योग्य र<strong>ह</strong>लाक बादो एक ाइवेट कूल मेकम वेतन पर नौकरी करब घनयाम बाबूक <strong>िव</strong>वशता छलिकयैक तऽ घर मे वृ माता,पी, <strong>िव</strong>वा<strong>ह</strong>क योग्य पुीक अितिरक्त िशक्षारत पुक भरण पोषणक भार <strong>ह</strong>ुनके कमायपर। आय पूरा पिरवारे बेस<strong>ह</strong>ारा भऽ गेल। ए<strong>ह</strong>ेन घटना तऽ ककरो वाते दुखद <strong>ह</strong>ोइते छैकलेिकन गजानन बाबूक दुख ताि<strong>ह</strong> सँ बेसी बुझना जाइत अिछ। जखन चौपालक लोक सबआ<strong>ह</strong> करैत खोिद खोिद पुछलिख<strong>ह</strong>, तकर बाद पता चलल <strong>ह</strong>ुनक दुखक असली कारण।39


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्दुघर्टनाक बाद घायल घनयाम बाबू केँ अपताल आनल गेल आ डाक्टर <strong>दे</strong>खति<strong>ह</strong>ं मृतघोिषत कऽ <strong>दे</strong>लक। पुक बा<strong>ह</strong>र र<strong>ह</strong>बाक कारणें अंितम संकार तकाल सभव नि<strong>ह</strong> छल।गजानन बाबू आर लोक सब सँ <strong>िव</strong>चार कय लाश केँशीत गृ<strong>ह</strong> मे रखबाक बंध करयलगला<strong>ह</strong>। लेिकन सरकारी अपताल -सीधा सीधी िबना घूसक एको डेग चलब मुिकल।शीत-गृ<strong>ह</strong>क कमर्चारी बाजल -"जग<strong>ह</strong> न<strong>ह</strong>ॴ <strong>ह</strong>ै"। गजानन बाबू िथित सँ उप सवेदना<strong>दे</strong>खबैत, अपन सब ज्ञान, अनुभव लगाकऽ थािक गेला<strong>ह</strong> िकतु शीत-गृ<strong>ह</strong> कम अपन रागबजबैत र<strong>ह</strong>ल जे -"जग<strong>ह</strong> न<strong>ह</strong>ॴ <strong>ह</strong>ै"। गजानन बाबू परेशन छला<strong>ह</strong>। ताबत सरकारी तंकमौन संकेत बुझिन<strong>ह</strong>ार एक नवयुवक आिब कमर्चारीक <strong>ह</strong>ाथ मे एकटा नमरी थमाबैतक<strong>ह</strong>लिख<strong>ह</strong> -"अब तो जग<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ै न"? तकाले जग<strong>ह</strong> भेट गेल। लाश राखल गेल। काजभेलाक पातो गजानन बाबू दुखी छला<strong>ह</strong>।अिगला िदन पुक आगमनक बाद पोटमाटर्मक तैयारी <strong>ह</strong>ोमय लागल। अपताल मेएबुलेसक सु<strong>िव</strong>धा से<strong>ह</strong>ो छल। जि<strong>ह</strong>ना आजुक समय मे सरकारी गाड़ी सँ सरकारक काजछोिड़ शेष सब काज <strong>ह</strong>ोइत अिछ ति<strong>ह</strong>ना अपताल केर बंधकक घर मे बंध करवाक <strong>ह</strong>ेतुएबुलेसक साथर्क उपयोग भऽ र<strong>ह</strong>ल छल। बंधकक नाम पर अपन घरक बंध करवा मेावर सा<strong>ह</strong>ेब से<strong>ह</strong>ो संकोच नि<strong>ह</strong> करिथ। एबुलेसक कारणे <strong>दे</strong>री <strong>ह</strong>ोमय लाग। एबुलेसआयल आओर ाइवर सा<strong>ह</strong>ेब आबति<strong>ह</strong>ं बजला<strong>ह</strong> -" अभी <strong>ह</strong>म तुरत आये <strong>ह</strong>ैं, एक घटे केबाद दूसरे िशट का आदमी जायगा"। एतबा सुनति<strong>ह</strong> फेर शीत-गृ<strong>ह</strong> मे काज आयल वोयोग्य आधुिनक युवक अपन चमकार <strong>दे</strong>खौलि<strong>ह</strong>। पचास टाकाक एकटा नोट ाइवर सा<strong>ह</strong>ेबकेंदैत बजला<strong>ह</strong> -"अब चिलए"। ाइवर तकाल तैयार भऽ गेल।गजानन बाबू िमक <strong>िव</strong>छो<strong>ह</strong>, िमक पिरवारक भिबयक िचता सँ तऽ िचितते छला<strong>ह</strong>,ऊपर सँ ई सब <strong>दे</strong>ख भीतरे भीतर छटपटावैत र<strong>ह</strong>ला<strong>ह</strong> जे नैितकता, ईमानदारी कतऽ चिलगेल। पोटमाटर्म <strong>ह</strong>ाऊस मे से<strong>ह</strong>ो भीड़ छल। बेसी आम<strong>ह</strong>या आओर बेसी दुघर्टना <strong>ह</strong>मरालोकतंक िबिश िबशेषता अिछ। िकनारा जाऽ कऽ जखन सरकारी करमचारी सँजानकारी लेबाक कोिशश भेल तऽ वो असंवेदनशील ाणी बाजल -"ये भीड़ तो आप <strong>दे</strong>ख<strong>ह</strong>ी र<strong>ह</strong>े <strong>ह</strong>ैं। सब इसी काम के िलए आया <strong>ह</strong>ै। कोई राशन या वोट की लाइन तो <strong>ह</strong>ै न<strong>ह</strong>ॴ। औरमेरेदो <strong>ह</strong>ी <strong>ह</strong>ाथ <strong>ह</strong>ैं। आपका नबर जब आयगा तब <strong>दे</strong>खेंगे"। लोक सब अनुमान करयलगला<strong>ह</strong> तऽ चािर घटासँ कम केरमामला नि<strong>ह</strong> छल। ताबत धिर तऽ राित भ् जायत।सबकेँ िचितत <strong>दे</strong>ख पुनः वो योग्य युवकक योग्यताक काज उपिथत भेल।येन-केन-कारेण पाँच टा नमरी पर बात फिरयायल आओर मरलाक बादो लाइन तोिड़ कऽघनयाम बाबूक लाश केँ पोटमाटर्म<strong>ह</strong>ाऊस सँ मुक्त कराओल गेल। गजानन बाबूक नैितकिशक्षा, ज्ञान, अनुभव सबटा राखले रि<strong>ह</strong> गेल। ककरा िचताअिछ जे मृतकक पिरवार परकतेक संकट आयल अिछ। अपन वेतनक अितिरक्त बेसी सँ बेसी आमदनी करब सरकारीसेवकक युगधमर् अिछ। एि<strong>ह</strong> युगधमर्क पालन सरकारी सेवकगण अबाध गित सँ सपूणर्<strong>दे</strong>श मे कऽ र<strong>ह</strong>ल छिथ। एि<strong>ह</strong>40


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्म मे पुिलस केँ से<strong>ह</strong>ो यथायोग्य दिक्षणा <strong>दे</strong>बय पड़ल।थाकल <strong>ह</strong>ारल मृतकक वजन पिरजन समेत गजानन बाबू मशान घाट एला<strong>ह</strong>। सब जग<strong>ह</strong>सँ बेसी भयाव<strong>ह</strong> दृय छल। ओ<strong>ह</strong>नि<strong>ह</strong>यो मशान तऽ भयाव<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ोइते छैक। िकतु जेभयाव<strong>ह</strong>ता लोक सब कें <strong>दे</strong>खऽ पड़लि<strong>ह</strong> वो आओर भयाव<strong>ह</strong> छल। जग<strong>ह</strong>क वातें, लकड़ीकवातें, अिथ कलश रखबाक <strong>ह</strong>ेतु एतय तक िक मृतकक मृयु माण पक वातें से<strong>ह</strong>ो,सब जग<strong>ह</strong> िनयुक्त कमर्चारीक िनयिमत काजक बदला मे अिनयिमत रूप सँ यथायोग्य टाका खचर् करय पड़लि<strong>ह</strong>। एवम कारें घनयाम बाबू वतर्मान लोकतंीय पितक जालसँ मुक्त भऽ वगरो<strong>ह</strong>ण केला<strong>ह</strong>। गजानन बाबू सोिच सोिच भावुक एवं िचितत छला<strong>ह</strong>संगि<strong>ह</strong> एक यक्ष से<strong>ह</strong>ो ठाढ़ छल जे घनयामबाबू तऽ क<strong>ह</strong>ुना लोकतंीय मुिक्त पािबवगरो<strong>ह</strong>ण केला<strong>ह</strong> िकतु <strong>ह</strong>मर मुिक्त केर कोन राता िनकलत? <strong>ह</strong>मर वगरो<strong>ह</strong>ण भऽसकत कीनि<strong>ह</strong>?गामक चौपाल सँ1रघुबीर मंडल said...shyamal suman ji se ehene lekha sabhak aaga seho aas rahatReply06/08/2009 at 09:41 AM2Usha Yadav said...यामल सुमन जीक लेखनमे धार आ नवीनता अिछ।Reply06/07/2009 at 12:17 PM41


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्3मनोज.सदाय said...gajanan babuk varnanak lathe bahut kichhu kahi gelahu shyamal ji, nik prastutuiReply१.<strong>िव</strong>कासक पक्षमे आयल जना<strong>दे</strong>श: बा<strong>ह</strong>ुबल आ पिरवारवादपर जनता कयलक चोट२.मायिमकपरीक्षा पिरणाम २००९-सोझाँ आयल ामीण ितभा. नवेदु कुमार झाप<strong>ह</strong>म लोक सभाक छठम चरण मतगणनामे इलेक्ािनक वोिटंग मशीनक सील खुजैतिब<strong>ह</strong>ारक जनताक जना<strong>दे</strong>श सोझाँ आयल। जनता अपन जना<strong>दे</strong>शक मायमसँ कतेकोराजनीितक म<strong>ह</strong>ारथीकेँ िच कऽ एि<strong>ह</strong> बातक सकेत <strong>दे</strong>लक जे ओ आब जागरूक भऽ गेलअिछ आ राजनीितक दल ारा <strong>दे</strong>ल जा र<strong>ह</strong>ल धोखा आ झांसामे नि<strong>ह</strong> आबयबाला अिछ। <strong>दे</strong>शमेकांेस गठबंधनक पक्षमे आयल जना<strong>दे</strong>शक उनटा <strong>दे</strong>शक जनता िब<strong>ह</strong>ारमे सारुढ़ भाजपाजदयूक राीय जनतांिक गठबंधनकेँ अपन समथर्न दऽ ई प कऽ <strong>दे</strong>लक अिछ जे<strong>िव</strong>कासक ित नकारामक सोच राखयबाला केँ आब ओ बदत करबाक मूडमे नि<strong>ह</strong> अिछ।जाितवादक पयय बिन चुकल िब<strong>ह</strong>ारमे एि<strong>ह</strong> बेर जाितक बंधन टूटल तऽ लालू साद आ राम<strong>िव</strong>लास पासवान सन राजनीितक म<strong>ह</strong>ारथी धराशायी भऽ गेला<strong>ह</strong>। राजदकेँ क<strong>ह</strong>ा <strong>दे</strong>बाक लेल42


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्जनता चािर टा सदय दऽ <strong>दे</strong>लक मुदा <strong>दे</strong>शसँ लोजपाक बंगला उजिड़ गेल। कांेस अपनपुरान जनाधार िदस लौटल तँ भाजपा-जद यू अपन िकलाकेँ आर मजगूत कयलक अिछ।सप चुनावमे जनता अपन जना<strong>दे</strong>शक मायमसँ कतेको िदग्गज राजनीितज्ञ आ बा<strong>ह</strong>ुबलीकेँ एि<strong>ह</strong>बेर जवाब <strong>दे</strong>लक अिछ। जीतक रेकाडर् बनबऽ बाला लोजपा अयक्ष राम <strong>िव</strong>लास पासवानकलेल एि<strong>ह</strong> बेर संसदक दरबजा बद भऽ गेल। <strong>दे</strong>शकेँ अपन आंगुरपर नचबऽ बला राजदअयक्ष लालू साद अपन गढ़ पाटिलपुामे परात भऽ गेला<strong>ह</strong>। िफम िनमता-िनदशक काशझा आ छोट पदक सुपर टार क<strong>ह</strong>ल जाय बला शेखर सुमन जनताक <strong>िव</strong>ास जीतयमेअसफल र<strong>ह</strong>ला<strong>ह</strong>। अतरीय तरपर मजदूर नेताक रूपमे ख्याित ात समाजवादी नेताजाजर् फनडीसकेँ जनता जमीन धरा <strong>दे</strong>लक।एि<strong>ह</strong> बेरक चुनावमे जनता बा<strong>ह</strong>ुबल आ पिरवारवादपर जोरक झटका <strong>दे</strong>लक। दबंग छ<strong>िव</strong>कस<strong>ह</strong>ारा लऽ अपन पिरजनकेँ मैदानमे उतािर अपरोक्ष रूपसँ सांसदी करबाक मंसूबा राखय बालानेतापर से<strong>ह</strong>ो जनता चोट कयलक अिछ। बा<strong>ह</strong>ुबली पपू यादवक माय शाित िया आ किनयाँरंजीता रंजन, आनद मो<strong>ह</strong>नक किनयाँ लवली आनद, सूरजभान िसं<strong>ह</strong>क किनयाँ वीणा <strong>दे</strong>वी,श<strong>ह</strong>ाबुीनक किनयाँ <strong>ह</strong>ेना श<strong>ह</strong>ाब, बा<strong>ह</strong>ुबली मानय जायबला भुनाथ िसं<strong>ह</strong>, मुा शुक्ला, रामा िसं<strong>ह</strong>,रामलखन िसं<strong>ह</strong>, साधु यादव आ िब<strong>ह</strong>ारक साक चाभी लऽ कऽ घुमयबला राम <strong>िव</strong>लासपासवानक भाइ रामच पासवान आिदक बा<strong>ह</strong>ुबल आ पिरवारवादपर जनताक जना<strong>दे</strong>श भारीपड़ल। <strong>ह</strong>ालािक अपन दबंग छ<strong>िव</strong>क लेल जानल जाय बाला पूवर् मंी व. बृज िब<strong>ह</strong>ारी िसं<strong>ह</strong>ककिनयाँ रामा <strong>दे</strong>वी चुनाव जीतयमे सफल र<strong>ह</strong>ली<strong>ह</strong>।<strong>दे</strong>शमे नीतीश कुमारक नेतृवमे सारुढ़ राीय जनतांिक गठबंधन सरकार पिछला तीनवषर्मे यायक संग <strong>िव</strong>कासक जे काज कयलक आ जाि<strong>ह</strong> तर<strong>ह</strong> <strong>दे</strong>शक वत भेल कानूनयवथाकेँ पटरीपर अनबाक यास कयलक अिछ ओकर यापक असिर जनतापर भेल अिछआ एकर सुखद पिरणाम भाजपा-जद यू केँ भेटल अिछ। सरकार ारा कयल गेल यासकपिरणामवरूप आयल एि<strong>ह</strong> जना<strong>दे</strong>शक बाद आन दलकेँ से<strong>ह</strong>ो अपन सोच बदलबाक चेतौनीअिछ। <strong>ह</strong>ालािक <strong>दे</strong>शक जना<strong>दे</strong>श <strong>दे</strong>शक आन क्षेक जना<strong>दे</strong>शक उनटा अिछ। <strong>दे</strong>शक आन<strong>दे</strong>शमे गोटेक सभ ठाम जनता केमे शासनक लेल कांेसक नेतृव बला गठबंधनक पक्षमेजना<strong>दे</strong>श <strong>दे</strong>लक अिछ मुदा िब<strong>ह</strong>ारमे कांेस आ ओकर पुरान स<strong>ह</strong>योगी राजद-लोजपाक <strong>ह</strong>ाल43


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्बे<strong>ह</strong>ाल अिछ। <strong>दे</strong>शमे कांेस <strong>िव</strong>रोधी गठबंधनकेँ बढ़त भेटलासँ एि<strong>ह</strong>मे केमे िब<strong>ह</strong>ारक वचर्वसमात भऽ गेल अिछ। <strong>दे</strong>श <strong>िव</strong>कासक रतापर आगाँ बिढ़ र<strong>ह</strong>ल अिछ आ एखन केकमदितक आवयकता अिछ। <strong>दे</strong>शमे मा अपन उपिथित दजर् करा सकल कांेसक नेतृवबला सरकारपर जनताक नजिर र<strong>ह</strong>त जे ओ <strong>दे</strong>शमे सारुढ़ <strong>िव</strong>रोधी दलक सरकारकेँ <strong>दे</strong>शक<strong>िव</strong>कासक लेल कोन तर<strong>ह</strong>ेँ आ कतबा मदित कऽ र<strong>ह</strong>ल अिछ। <strong>दे</strong>शक मुख्यमंी नीितशकुमारकेँ से<strong>ह</strong>ो आब चुनावी राजनीितकेँ िबसिर केसँ मदितक लेल सकारामक प<strong>ह</strong>ल करयपड़त जाि<strong>ह</strong>सँ <strong>िव</strong>कासक काज तेजीसँ भऽ सकय आ <strong>दे</strong>शक मानिच पर एकटा नब िब<strong>ह</strong>ारनजिर आबय।<strong>दे</strong>शक चुनाव पिरणाम:राीय जनतांिक गठबंधन: जद यू:२०, भाजपा:१२राजद-लोजपा गठबंधन: राजद:०४, लोजपा:००कांेस:०२िनदर्लीय:०२मतदानक ितशत:पि<strong>ह</strong>ल चरण:४२.७३%दोसर चरण:४४.२%तेसर चरण:५२.८१%चािरम चरण:३७.१४%भोटक दलगत ितशत:44


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्राजद-१९.३०%लोजपा-६.५५%कांेस-१०.२६%जद यू-२४.०४%भाजपा-१३.९९%बसपा-४.४२%भाकपा-१.४०%माकपा-०.५१%राकापा-१.२२%आन दल/ िनदर्लीय-१७.३४%झा.मु.मो.-०.४५%िशव सेना-०.४१%जद एस.-०.०६%आर.एस.पी.०.०४%ए.आइ.एफ.बी.-०.०३%एम.यू.एल.-०.०१%भाकपा माले-१.८०%दलगत जातीय िथित45


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्जाित भाजपा जद यू राजद कांेस िनदर्लीयराजपूत ०१ ०२ ०३ ०० ०१यादव ०१ ०४ ०१ ०० ०१भूिम<strong>ह</strong>ार ०२ ०२ ०० ०० ००कुशवा<strong>ह</strong>ा ०० ०३ ०० ०० ००मुसलमान ०१ ०१ ०० ०१ ००वैय ०२ ०० ०० ०० ००ाण ०१ ०० ०० ०० ००ाण ०१ ०० ०० ०० ००दिलत ०१ ०४ ०० ०१ ००कुम ०० ०१ ०० ०० ००कायथ ०१ ०० ०० ०० ००अितिपछड़ल०१ ०३ ०० ०० ००मि<strong>ह</strong>ला ०१ ०२ ०० ०१ ००२.मायिमक परीक्षा पिरणाम २००९46


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्सोझाँ आयल ामीण ितभावषर् २००९ क मायिमक परीक्षामे ामीण ितभा सोझाँ आयल। िब<strong>ह</strong>ार <strong>िव</strong>ालय परीक्षा सिमितारा वषर् २००९क परीक्षाक घोिषत पिरणाममे <strong>दे</strong>शक सवच्च अंक ात करय बाला बाइसपरीक्षाथमे सँ एकैस टा छा राजधानी पटनासँ बा<strong>ह</strong>रक छिथ जाि<strong>ह</strong>मेसँ बेसी ामीण क्षेकछिथ। एि<strong>ह</strong> वषर् कुल ६८.२८ % परीक्षाथकेँ सफलता भेटल अिछ। कुल ८८०७०६परीक्षाथ मे सँ ६०१३०५ परीक्षाथ उेणर् भेला<strong>ह</strong> अिछ जाि<strong>ह</strong>मे ११७४६५ परीक्षाथ थमेणीसँ २.८० लाख ितीय ेणीसँ आ १.८३ लाख तृतीय ेणीसँ सफल भेला<strong>ह</strong> अिछ। सबसँबेसी ८७.८१० ितशत पिरणाम नवादा िजलामे र<strong>ह</strong>ल तँ ८२.३०६ ितशत पिरणामक संगछपरा दोसर थानपर र<strong>ह</strong>ल। तेसर थानपर र<strong>ह</strong>ल जमूई िजलामे जतय ८१.३२८ ितशतपरीक्षाथकेँ सफलता भेटल। राजधानी पटनामे ६७.७०३ % परीक्षाथ उेणर् भेला<strong>ह</strong> अिछ।एि<strong>ह</strong> वषर् सारण मंडल पि<strong>ह</strong>ल थानपर र<strong>ह</strong>ल जतय ७५.४२% परीक्षाथ उेणर् भेला<strong>ह</strong> जखनिक सबसँ कम परीक्षाथ ५९.०६ ितशत कोसी मंडलमे उेणर् भऽ सकला<strong>ह</strong>।एि<strong>ह</strong> वषर्क पिरणाम ामीण क्षेक लेल उसा<strong>ह</strong> बाला र<strong>ह</strong>य। सु<strong>िव</strong>धा सप श<strong>ह</strong>री क्षेक<strong>िव</strong>ालयक मोकाबला ामीण क्षेक परीक्षाथ सफलताक परचम ल<strong>ह</strong>रौलिन। सिमित ाराघोिषत सवच्च अंक आनय बालाक ितभा सूची (मेिरट िलट)मे ामीण क्षेक एकािधकारर<strong>ह</strong>ल। सिमितक १ सँ १० अंकक सूचीमे सिमिलत बाईस परीक्षाथमे नौ टा छाा अपनउपिथित दजर् करा छाेकेँ चुनौती <strong>दे</strong>लिन अिछ। सबसँ बेशी अंक आिन एि<strong>ह</strong> वषर् सवच्चथान ात करय बाला आलोक कुमार (४४५ अंक) पटना िजलाक ामीण क्षेरक <strong>ह</strong>ाई कूलपालीगंजक छा छिथ। तेसर थानपर र<strong>ह</strong>ल बी आर् बी <strong>ह</strong>ाई कूलक छाा शुभांगी कुमारी(४३९ अंक) छाा वगर्मे सवच्च थान ात कयलिन अिछ। राजधानी पटनाक राजकीयबालक उच्च <strong>िव</strong>ालय शाीनगरक छा धनंजय भारती (४३५ अंक) सातम थानपर कजाजमा राजधानीक िता बचौलिन अिछ। बोडर्क टापसर्क सूचीमे गोटेक सभ छा ामीणक्षेक छिथ जे ई सािबत कऽ र<strong>ह</strong>ल अिछ जे ितभा ककरो मो<strong>ह</strong>ताज नि<strong>ह</strong> अिछ आइमानदारीसँ यास तथा लगनसँ मे<strong>ह</strong>नित कऽ श<strong>ह</strong>री क्षेक सु<strong>िव</strong>धा सप छाकेँ चुनौती <strong>दे</strong>लजा सकैत अिछ।47


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्मायिमक परीक्षा २००९ पिरणाम: एक नजिरकुल परीक्षाथ-८८०७०६छाा-३५४५३९सफल परीक्षाथ-६०१३०५ (६८.२८%_असफल परीक्षाथ-२७५२९१ (३१.७२%)थम ेणी-११७४६५ितीय ेणी-२.८० लाखतृतीय ेणी-१.८३ लाखसबसँ बेसी सफल-सारण (७५.४२%)सबसँ कम सफल-कोसी (५९.०६%)मंडलक परीक्षाथक दशर्न:कोसी-५९.०६%ितर<strong>ह</strong>ुत-६८.४६%दरभंगा-६२.४४%पटना-६७.६९%भागलपुर-७३.९९%सारण-७५.४२%48


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्मगध-७५.६२%पूिणर्या-६०.४९%मुँगेर-७३.०५%।1रघुबीर मंडल said...navendu ji majal patrakar chhathi, nik vishleshanReply06/08/2009 at 09:42 AM2Usha Yadav said...नवेदु जी बड नीक िलखैत छिथ, फिरछा कएReply06/07/2009 at 12:18 PM3मनोज.सदाय said...navendu jik chunavi vishleshan aa pariksha par aalekh dunu bad nik49


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्Replyकथा-दृिकोणकुमार मनोज कयपजन् म मधुबनी िजलांतगर्त सलेमपुर गाम मे। बाय काले सँ लेखन मे आभरुिच। कैक गोटरचना आकाशवानी सँ सािरत आ <strong>िव</strong>िभ प-पिका मे कािशत। सित केंीय सिचवालय मेअनुभाग आधकारी पद पर पदथािपत।दृिकोणराजपित पदािधकारी के पद पर चयनक जे खुशी रजत के भेल छलैक से मश<strong>ह</strong>े एकटाअनजान भय मे पिरणत <strong>ह</strong>ोईत चिल गेलैक । मोन मे धुकधुिक पैसऽ लगलैक, कारण ---सरकारी कायलयक कायर्-णाली आ कायर्-संकृित दु<strong>ह</strong>ू सँ अनिभग़्यता । जखन सँ यामबाबूअपन आंिखक <strong>दे</strong>खल घटना सुनेलिखन ओकरा जे कोना एकटा िकरानी धोखा सँ आधकारीसँ फाईल पर दतखत करा लेलकै आ बेचारा िनदष आधकारी फिस गेलैक ; तखन सँ रजतआर बेसी <strong>िव</strong>चिलत भऽ गेल आछ। दोसरो घटना ओ<strong>ह</strong>ने सुनेने छलिखन ओ जे एकटाकमर्चारी घूस खा कऽ कोटर्-केसक फाईल दबा <strong>दे</strong>लकै आ एकपिक्षय फैसला सरकार केिखलाफ भऽ गेलैक आ कोना बेचारा आधकारी के पिरणामवरुप सपेंड कऽ <strong>दे</strong>ल गेलैक। ईसभ सुिन रजत के लगलैक जे ओ कांटक ताज पि<strong>ह</strong>रऽ जा र<strong>ह</strong>ल आछ़, अबू<strong>ह</strong> लागऽ लगलैओकरा। सोचैत-सोचैत डरे पसेना-पसेना भऽ गेल रजत, क़ंठ सुखाय लगलैक ओकर।आईये योगदान करबाक छैक ओकरा। जँ-जँ समय लगीच आयल जा र<strong>ह</strong>ल छैक, तँ-तँ ओकर50


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्बेचैनी बढले जा र<strong>ह</strong>ल छैक। भीतर सँ सः डेरायलो र<strong>ह</strong>ैत बा<strong>ह</strong>र सँ कुबा <strong>दे</strong>खेलक ओ।कँपैत डेगें तैयार भऽ ओ बाबूजीक पायर छुिब आिशवद लेबऽ गेल। बाबूजीक पारखी आँिखसँ रजतक मनोदशा नुकायल नि<strong>ह</strong> रि<strong>ह</strong> सकलैक। माय-बाप आ संतान बीच सये कोनोटेिलपैथी काज करैत छैक जे िबना मुं<strong>ह</strong> खोलन<strong>ह</strong>ु सवेदनाक आदान-दान करैत छैक।बगलक कुस पर बैसबाक ईशारा करैत रजत के बुझाबऽ लगला<strong>ह</strong> - ''बाऊ! घबराईत िकयैकछी? ई खुशी आ संगि<strong>ह</strong> गवर्क बात आछ जे आ<strong>ह</strong>ाँ भारत सरकारक एकटा उच्च पद परआसीन <strong>ह</strong>ोमय जा र<strong>ह</strong>ल छी। आ<strong>ह</strong>ाँक योग्यताक पूणर् परीक्षा कईयेकऽ आ<strong>ह</strong>ाँ के ई िजमेदारीकपद सॱपल गेल आछ ।'' फेर पानक िखली पनबी सँ िनकािल मुं<strong>ह</strong> मे लैत आगू बजला<strong>ह</strong>-''के पि<strong>ह</strong>ने सँ ऑिफसक काज सँ िभज्ञर<strong>ह</strong>ैत आछ? समय सभ कें सभ ज्ञान करा दैत छैक।अ<strong>ह</strong>ाँ एतबा धिर करब जे आँिख आ कान दु<strong>ह</strong>ु खोलने र<strong>ह</strong>ब सिदखन। जतऽ कोनो कारकपरेशानी बुझाय तऽ सला<strong>ह</strong> लेबा मे कोनो टा संकोच नि<strong>ह</strong> करब - चा<strong>ह</strong>े ओ अ<strong>ह</strong>ाँक मात<strong>ह</strong>तेिकयैक ने <strong>ह</strong>ो!''बाबूजीक बात सँ रजत के जेना कोनो िदय दृि भेट गेलैक। लगलैक जेना मृग जकाँकतुरी ओकरा संगे मे छैक आ ओ ना<strong>ह</strong>क लोकक बात सुिन-सुिन िचंता मे पड़ल छल।एकटा मुकी पसिर गेलै ओकर ठोर पर।ऑिफस मे कायर्-भार स<strong>ह</strong>ािरते दशर्न भेलै फाईलक अबार सँ। उपर सँ एकटा फाईल उठापिढकऽ बुझबाक यास करऽ लागल; मुदा िनफल। कतबो अपना भिर यास केलक रजत मुदानि<strong>ह</strong> बुझबा मे एलई ओकर <strong>िव</strong>षय-वतु आ ने आगूक िया । फेर खखिसकऽ उच्च वरेबाजल-''िकनकर फाईल आछ ई? ई आँक़डा आ<strong>ह</strong>ाँ कतऽ सँ लेलं<strong>ह</strong>ु?''सुिनति<strong>ह</strong> िकरानी अपन कुस सँ उिठ कऽ दौड़ल आयल जेना ओकरा सँ कोनो गलती भऽ गेल<strong>ह</strong>ो। फेर <strong>िव</strong>तार सँ सभ बात बुझा <strong>दे</strong>लकै। रजत ओकरा सभ के फाईल पर फिरछायलनोिटंग करबाक ि<strong>ह</strong>दायत दैत ओकरा अपन सीट पर जेबाक ईशारा केलकफेर <strong>िव</strong>जयी भावेंआँिख उठा कऽ तकलक। <strong>िव</strong>जयी एि<strong>ह</strong> दुआरे जे आधनथ कमर्चारी पर धाख जमाकऽओकरा सभक नजिर मे नविसखुआक आभास नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ोमय <strong>दे</strong>लकै संगि<strong>ह</strong> कायर्क आरभ से<strong>ह</strong>ोशुभ र<strong>ह</strong>लै। शुरु भला तऽ अंतो भला। टेबुल पर राखल पािनक िगलास के एके छाक मे51


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्खाली क लेने छल रजत।ओ<strong>ह</strong>र आधनथ कमर्चारी सभक बीच मे यै<strong>ह</strong> चच <strong>ह</strong>ोमऽ लगलै जे सा<strong>ह</strong>ेब बड़ क़डा िमजाजके छिथ।1रघुबीर मंडल said...nik lagalReply06/08/2009 at 09:51 AM2Usha Yadav said...िनक लघु कथा कायप जी।Reply06/07/2009 at 12:18 PMसगर राित दीप जरए: ६६म आयोजन :३० मई,२००९: मधुबनी- िमिथलेश कुमार झा52


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्सगर राित दीप जरए नामे आयोिजत <strong>ह</strong>ोमएबला कथा गोीक ६६म आयोजन तीस मई शिनिदन मधुबनीमे आयोिजत भेल। िमिथला साि<strong>ह</strong>ियक एवम् सांकृितक पिरषद, मधुबनीकतवाधानमे ी िदलीप कुमार झाक संयोजनमे आयोिजत ई कथा गोी कथा-उसवक नामसँमायिमक िशक्षक संघ भवन, मधुबनीक सभा भवनमे संया ६ बजी सँ आयोिजत कयल गेल।एि<strong>ह</strong> कथागोीक उाटन दीप जरा कए कयलिन डॉ. <strong>दे</strong>वकात झा। िमिथलाक परपरानुसारगोसाउिनक गीत गयलिन ी वीण कुमार िम। एि<strong>ह</strong> कथागोीक अयक्ष ता<strong>िव</strong>त कयलगेला<strong>ह</strong> िस कथाकार ी <strong>ह</strong>ीरे कुमार झा। अितिथ लोकिनक वागतमे वागत गानगओलि<strong>ह</strong> ी वीण कुमार िम। एि<strong>ह</strong> आयोजनक ित दुइ शदक संगि<strong>ह</strong> वागत भाषण<strong>दे</strong>लिन संयोजक ी िदलीप कुमार झा।एि<strong>ह</strong> कथा-उसवमे ी शैले आनदक कथा सं<strong>ह</strong> “घरमु<strong>ह</strong>ा”क लोकापर्ण डॉ.रमानदझा “रमण”क <strong>ह</strong>ाथे भेल। ॠिष विसक िलखल मैिथली बाल कथाक एकटा पोथी“झुठपकड़ामशीन” केर लोकापर्ण से<strong>ह</strong>ो डॉ. रमानद झा “रमण” कयलिन। एि<strong>ह</strong> उाटन सक संचालनकयलिन ी दमन कुमार झा।एि<strong>ह</strong> कथागोीमे थानीय आ बा<strong>ह</strong>री कथाकार सभक लगभग ४२ गोट कथा पढ़ल गेल।कथाकार लोकिन छला<strong>ह</strong>:१.जगदीश कुमार भारती- िबन िटकटक याा२.ीमती रानी झा- पिरवतर्न३.योगानद सुधीर- पाठकक गाछ४.अिजत कुमार आजाद- रोग५.जगदीश कुमार मंडल- िबसंध६.शैले आनद- सर<strong>ह</strong>ुलक सुगध७.कामेनाथ झा “अमल”- गामक मो<strong>ह</strong>53


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्८.िमिथलेश कुमार झा -सय, टीस९.अमलेदु शेखर पाठक- <strong>िव</strong>ो<strong>ह</strong>, <strong>ह</strong>री, चानसागर१०.उमेश मंडल- बाइस भोजन, कतर्यिन११.नारायण यादव- अंध<strong>िव</strong>ास, सु<strong>िव</strong>धाक टैक्स१२.अनमोल झा- िरलेशन १, िरलेशन २१३.रघुनाथ मुिखया- बु, अजगरवृि, धमर्िन१४.मनोजराम आजाद- बड़की ब<strong>ह</strong>ुिरया१५.चडेर खान- सुशासन१६.दुगनद मंडल- अपरािजत१७.उमाकात- अ<strong>ह</strong>ार घरक साँप१८.फूलच झा “वीण”- पिरवितर्त वर१९.उनारायण िम “कनक”- साय सुतािर२०.दीनबधु- गाँधीक सात रंग२१.रमाकात राय “रमा”- अपन <strong>ह</strong>ारल ब<strong>ह</strong>ुक मारल३०.डॉ.कमल कात झा- एखन छुी नि<strong>ह</strong> अिछ३१.ऋिष विश- ओ नाबािलक३२.सुभाष च झा “ने<strong>ह</strong>ी”- अ<strong>ह</strong>ार३३.<strong>दे</strong>वकात िम- अपनव54


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्३४.अशोक अ<strong>िव</strong>चल- गाम <strong>ह</strong>मरो छी३५.म<strong>ह</strong>े पाठक “अमर”- पिरवतर्नक संकप३६. डॉ.<strong>ह</strong>ेमच झा- िनावान यिक्तक कयादानक अनुभव३७.म<strong>ह</strong>ाकात ठाकुर- अनुभूित३८.<strong>िव</strong>नय <strong>िव</strong>बधु- र<strong>ह</strong>ीम काका३९.डॉ. सुरे लाल दास- घटी घनघनाए उठल४०.उमेश नारायण कणर्- <strong>िव</strong>धानक लेख४१.शु पासवान- स<strong>ह</strong>याी४२.अिनल ठाकुर- दुःखभोर भय जएबाक कारणेँ चपित लाल, भोगे िम “रमण”, <strong>िव</strong>जे कुमार िम, पं.यनाथिम आिद कैक गोट कथाकार अपन-अओपन कथा पिढ़ नि<strong>ह</strong> सकला<strong>ह</strong>।कथा सक संचालन सिमिलत रूपेँ अशोक कुमार मे<strong>ह</strong>ता आओर अिजत कुमार आजादकयलिन। पिठत कथा सभ पर तकाल आलोचना कयल गेल। मुख आलोचक छला<strong>ह</strong> डॉ.म<strong>ह</strong>े नारायण राम, फूलच झा “वीण”, डॉ. ीमती रंजना झा, कमल मो<strong>ह</strong>न चुू, डॉ.<strong>दे</strong>वकात झा, उदयच झा “<strong>िव</strong>नोद”, डॉ. कमलानद झा, डॉ. फूलच िम“रमण”, िनयानदगोकुल, शैले आनद, अशोक अ<strong>िव</strong>चल आिद।गोीक अतमे <strong>ह</strong>ीरे कुमार झा अपन अयक्षीय वक्तयमे पिठत समत कथापर अपनसमवेत दृिकोण रखलिन।सगर राित दीप जरए केर अिगला आयोजन रमाकात रॉय रमाक आयोजनमे मन राइ टोल(िसंिघया घाट, समतीपुर) मे <strong>ह</strong>ेबाक िनणर्य सवर्समितसँ लेल गेल तथा गोीक दीप रमाकातबाबूकेँ अिपर्त कय <strong>दे</strong>ल गेल। एि<strong>ह</strong> संग एक बेर फेर नव साि<strong>ह</strong>यारक संग उपिथत <strong>ह</strong>ोयबाकउलासक संग कथाकार लोकिन थान कयलिन। (३१.०५.२००९)।55


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्1Dr. Ajit Mishra said..."Sagar rati ker dip jaralchahu dis san nav mit jural.man maithilik din ghooralsabhak aash man bhari pooral.Reply06/13/2009 at 05:03 PM2रघुबीर मंडल said...mithilesh ji, sagar ratik report lel dhanyavad,ahank katha kahiya dhari etay padhbak lel bhetat?Reply06/08/2009 at 09:51 AM3Usha Yadav said...सगर राित दीप एि<strong>ह</strong>ना जरैत र<strong>ह</strong>ए से शुभकामना। िमिथलेशजीकेँ िरपोटर्क विरत ेषण लेल धयवाद।Reply06/07/2009 at 12:19 PM456


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्मनोज.सदाय said...sagar rati deep jaray ker report bad nikReply06/06/2009 at 11:25 PMलोिरक गाथामे समाज ओ संकृित-गजे ठाकुरलोिरक गाथामे नि<strong>ह</strong> तँ कोनो इित<strong>ह</strong>ास िस राजाक नाम आ नि<strong>ह</strong>ये लोिरकक जम आिक<strong>िव</strong>वा<strong>ह</strong>क ितिथक चरचा अिछ। भाशाक वरूप मौिखक र<strong>ह</strong>बाक कारणसँ गितशील अिछ।काल िनधरण से<strong>ह</strong>ो अनुमानपर आधािरत अिछ। लोिरकक जम-थान गौरा गाम अिछ आकायर्-कमर् क्षे पंजाबसँ नेपाल आ बंगाल धिर अिछ। सासुर अगोरी गाम अिछ जे सोन धारककातमे बताओल गेल अिछ।लोिरकक <strong>िव</strong>वा<strong>ह</strong>- पि<strong>ह</strong>ल <strong>िव</strong>वा<strong>ह</strong> अगोरी गामक मंजरीसँ दोसर िबया<strong>ह</strong> चनमासँ जकरासँ चनरैतानाा पु।तेसर िबया<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>रदीगढ़क जादूगरनी जमुनी बिनयाइनसँ जाि<strong>ह</strong>सँ बोसारख नाा पु।वीर लोिरकक पैघ भाए सँवरू से<strong>ह</strong>ो वीर। ओ कोल राजा <strong>दे</strong>विसया ारा मारल गेला<strong>ह</strong>। बादमेलोिरक से<strong>ह</strong>ो यु करैत घायल भऽ जाइत छिथ आ बो<strong>ह</strong>ा बथानपर लोिरकक बेटा भोिरक<strong>दे</strong>विसयाकेँ परािजत करैत अिछ। लोिरक बूढ़ भेलापर अिग्न समािध लैत छिथ।लोिरकक कथा- साबौरक जम आ लोिरक वतार, सँवरूक <strong>िव</strong>वा<strong>ह</strong>, माँजैरक जम, लोिरक-माँजैर<strong>िव</strong>वा<strong>ह</strong> आ राजा मौलागत आ िनरमिलयासँ यु, सँवरू आ सितयाक <strong>िव</strong>वा<strong>ह</strong>, िझमली-लोिरक यु,चनैिनया-िशव<strong>ह</strong>र <strong>िव</strong>वा<strong>ह</strong> आ लोिरक-बेंठा चमारक यु। एि<strong>ह</strong> गाथामे लोिरक-चनमा ेम आ<strong>ह</strong>रदीगढ़ थान आ राजा रणपाल आ मि<strong>ह</strong>पतसँ लोिरकक यु। लोिरक आ चनमाक57


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्<strong>ह</strong>रदीगढ़मे िनवास, लोिरक गजिभमला यु, नेऊरपुरक चढ़ाइ आ लोिरक-<strong>ह</strong>रेबा-बरेबा यु, संवरूआ कोल युमे सँवरूक मृयु, लोिरकक बो<strong>ह</strong>ा बथान आगमन, पीपरीगढ़क चढ़ाई आ लोिरक आ<strong>दे</strong>विसया यु, लोिरकक <strong>दे</strong><strong>ह</strong>याग आ भोिरकक नेतृव। िपपरीक पि<strong>ह</strong>ल लड़ाइ सँवरूक संग,िपपरीक दोसर लड़ाइ लोिरकक संग भेल। फेर लोिरकक काशीवास आ मृयु <strong>ह</strong>ोइत छि<strong>ह</strong>।लोिरकक असली <strong>ह</strong>रदीगढ़ आ िस कमर्क्षे स<strong>ह</strong>रसा िजलाक <strong>ह</strong>रदीथान अिछ कारणसुपौलक पूब िथत <strong>ह</strong>रदीक संग दुगथान शद सिमिलत अिछ। एि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>रदीक संग म<strong>ह</strong>ीचसा<strong>ह</strong>ू, राजा म<strong>ह</strong>बैर, नेऊरपुर (नौ<strong>ह</strong>ा), गंजेरीपुर (गौरीपुर), खेरद<strong>ह</strong>ा (खैरा धार), र<strong>ह</strong>ुआ-चायन-मैना-गाम, बैराघाट, ितलाबे धार, बैरा गाछी आ म<strong>ह</strong>बैिरया गामक चरचा अिछ। लोिरक गाथाथल बैराघाटसँ ात पजेबा आ <strong>ह</strong>रदी <strong>ह</strong>ाइकूलसँ सटल पिम खुदाइमे ात पजेबामे पाओलसमानता एकर याख्या करैत अिछ।सुपौल रेलवे टेशनपर रेलवे <strong>िव</strong>भागक एकटा बोडर् लागल अिछ- एतएसँ पाँच िकलोमीटर पूवर्<strong>ह</strong>रदी दुगथानमे भगवती दुग आ वीरपुरुष लोिरकक ऐित<strong>ह</strong>ािसक थल दशर्नीय अिछ।नौ<strong>ह</strong>ा लग म<strong>ह</strong>िषर् आ ओतए पालीभाषाक िशलालेख- पालवंशीय- <strong>ह</strong>िरागढ़ चौद<strong>ह</strong> कोसमे<strong>िव</strong>तृत। तेर<strong>ह</strong>म शतादीक ’वणर्राकर’मे लोिरकक चरचा अिछ।लोिरक मनुआर गाथाक धािमर्क सामािजक आ राजनीितक पक्ष। लोिरक अज्ञात नाम गोसँउप। यादव जाित अपन पूय लोिरकक समान छाँक पूजासँ करैत छिथ आ लोक<strong>दे</strong>व,लोकनायक रूपेँ समान दैत छिथ।लोिरकायनक मैिथली वरूप पुरातववेता अलेक्जेडर किनंघमक संकलनमे अिछ। क्वाटर्रलीजनर्ल ऑफ द मीिथक सोसाइटी (भाग-५ , पृ.१२२ सँ १३५) मे भागलपुरक लोिरकायनकचरचा।आक्यलोिजकल दव िरपोटर् खड 16 (1883 ई.) पृ.27-28 मे किनँघमक याा वृानमेलोिरक आ सेउ<strong>ह</strong>र वा सिरकका नाा दू टा पड़ोसी राजाकेँ गौरा गामक िनवासी क<strong>ह</strong>ल गेलअिछ।58


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्भागलपुर गजेिटयर (पृ.४८-५०) मे जॉन <strong>ह</strong>टर लोिरक <strong>िव</strong>षयक िरपोटर् <strong>दे</strong>ने छिथ।लोिरक गाथा लोिरकायन, लोिरकी आ लोिरक मिनआर नामसँ िस अिछ। िमिथलामे एकरशित लोिरक मिनआर नामसँ अिछ।लोिरकक नैतक (बेटाक बेटा) नाम इदल र<strong>ह</strong>ए। मैिथलीक लोिरक मिनआरमे लोिरकक <strong>िव</strong>वा<strong>ह</strong>संग आ लोिरकक किनयाँ तकबासँ लऽ राजा स<strong>ह</strong><strong>दे</strong>वसँ यु केर <strong>िव</strong>तृत चरचा अिछ।म<strong>ह</strong>ुअिर खडमे गजभीमलक अखाड़ा जएबाक लेल घोड़ा चुनब आ गजभीमलकेँ पटिक-पटिककऽ मारबाक वणर्न।लोिरक ारा <strong>ह</strong>रबा-बरबाक वध। गाथाक ारभमे सुिमरन आ ब<strong>ह</strong>न।सुिमरन- इनती करै छी दुरुगा िमनती तो<strong>ह</strong>ार।ब<strong>ह</strong>न- आ-दुरुगा गइ पुरुब खड <strong>ह</strong>े गइ१.<strong>िव</strong>वा<strong>ह</strong> खड,२.म<strong>ह</strong>ुअिर खड,३.यु खडमिणपजी- १.जम खड२.सती माँजिर खड,३.चनैन खड,४.रणखड,५.सावरखड,६.बािजल खड,७.सझौती खड आ ८.नेपालसँ ात भैरवी खड।-गौरा गामक बुढ़कूवा राउत- तारक गाछक झठ<strong>ह</strong>ा बनबैत र<strong>ह</strong>िथ। ५-७ सय प<strong>ह</strong>लमानकेँपीठपर लािद चौद<strong>ह</strong> कोस ट<strong>ह</strong>िल आबिथ। मुदा घर-घरारी िकछुओ नि<strong>ह</strong> छलि<strong>ह</strong>। दू टा पुलोिरक मिनआर आ साओद सरदार छलि<strong>ह</strong>।-अगौरीक मुिखया सेवाचन राउत – असी गजक धोती आ बावन गजक मुरेठा- तेतिलयाघोड़ा छलि<strong>ह</strong>। पुी छलिख<strong>ह</strong> माँजिर जे सात सय संगी संगे सुपती-मौनी खेलाइतर<strong>ह</strong>िथ।ओकर िबया<strong>ह</strong> लेल सेवाचन बुढ़कूबाक ओतय लोिरकसँ अखड़<strong>ह</strong>ापर- छपन मोन मािटसँतर<strong>ह</strong>थी मलिन<strong>ह</strong>ार सेवाचनकेँ लोिरक टािल-गुली जेकाँ ऊपर फेिक <strong>दे</strong>लक आ गेन जेकाँ59


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्लोिक कए काँख तर दबा लेलक। िबया<strong>ह</strong> िदन राजा उगरा पमार बूढ़कूबाकेँ पकड़बाक यासमुदा बूढ़कूबा भकुला प<strong>ह</strong>लमानक गरदिन कािट लेलक। <strong>िव</strong>वा<strong>ह</strong> सप भेल। राजा उगरा पमारसिनका-मिनकाकेँ बजेलक- लोिरक सिनका-मिनकाक मूड़ी कािट लेलक। गौरा घुमैत काल<strong>ह</strong>रदीक राजा स<strong>ह</strong><strong>दे</strong>वक आमण, लोिरक स<strong>ह</strong><strong>दे</strong>वकेँ <strong>ह</strong>रा कए ओकर पुी चनाइकेँ म<strong>ह</strong>ीचनकआँगन लऽ जाए <strong>िव</strong>वा<strong>ह</strong> कएल। तखन राजा म<strong>ह</strong>ुअिर म<strong>ह</strong>ीचनकेँ कारामे दऽ <strong>दे</strong>लक मुदा फेरलोिरकसँ डरा कए छोिड़ <strong>दे</strong>लक। मुदा िसल<strong>ह</strong>ट अखड़<strong>ह</strong>ाक सरदार गजभीमलकेँ पठाओल।मुदा लोिरक ओकर मूड़ी कािट लेलक आ फेर राजासँ िमता भेल। दुनू िमिल राजा <strong>ह</strong>रबा-बरबासँ यु कएलक। <strong>ह</strong>रबा-बरबा भागल मुदा धुथरा प<strong>ह</strong>लमानकेँ प<strong>ह</strong>ाओल- लोिरक ओकरदि<strong>ह</strong>ना आँिख िनकािलओकर जी<strong>ह</strong> काइ लेलक। <strong>ह</strong>रबा-बरबाक पुनः आमण आ पलायन मुदाफेर भािगन कुमर अनार- लोिरक मूड़ी कािट <strong>ह</strong>रबा-बरबाक रानी पा लग ओकर मूड़ीफेकलक। फेर <strong>ह</strong>रबा-बरबाक आमण-िड<strong>ह</strong>ुलीक रणक्षेमे <strong>ह</strong>ावीगढ़क राजा <strong>ह</strong>रबा-बरबाक मूड़ीकािट राजसादक अतःपुरमे फेकलक। लोिरक छीस टा यु कएलि<strong>ह</strong>। लोिरक कृिषक<strong>िव</strong>कासमे सजग छला<strong>ह</strong>। कारण दोसराक भूिमक अिध<strong>ह</strong>ण कए ब<strong>ह</strong>ुसंख्यक िचड़ँइ, जानवर आकीट-पतंग उजिड़ गेल आ इ लग गेल। वणर्राकर- ितीय कलोलमे लोिरक नाचो- पि<strong>ह</strong>नेनाच छल आइ-काि गाथा।“िमिथलायदय मयंते िरपवो इित िमिथला नगरी”।-समाजक सीढ़ीक आइ-कािक नीचाँक वगर् आ नारी समाजक शिक्तक <strong>िव</strong>तार, आयािमकआ लौिकक अथर् दुनू तर<strong>ह</strong>ेँ।- सामािजक सीढ़ीक <strong>िव</strong>िभ तरक जाितक अत<strong>िव</strong>र्रोध, आइ-कािक तथाकिथत िन जाितकदुराचारी पाक <strong>िव</strong>नाश लोिरक ारा। लोिरकक भगवतीपर भिक्त छल ओकर <strong>िव</strong>जयककारण।मुदा लोिरकक शुमे सामािजक सीढ़ीपर ऊँच थान ात मोचिन आ गजभीमल छल तँ िममेसे<strong>ह</strong>ो राजल सन सामािजक सीढ़ीमे नीचाँ जाितक।<strong>ह</strong>रबा राजाक चपेटसँ दु<strong>ह</strong>बी-सु<strong>ह</strong>बी ाणी आ गांगे क्षीक मुिक्त।60


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्उघरा पँवार, <strong>ह</strong>रबा-बरबा, सोिनका, मिनका, बंठा, कोमकड़ा, करना सभ जातीय सीढ़ीमे नीचाँकपा राजा छिथ। मातृ<strong>दे</strong>वीक उपासना, इक पीक दुगक भेष बदिल आएब आ लोिरक ारा<strong>ह</strong>ुनका पी बूिझ छूबाक उपरात पीड़ा। लोिरक माँजिरक िमलन काशी-याण।-गाथा मेला, <strong>ह</strong>ाट बजार, <strong>िव</strong>िश लोकक घर, सावर्जिनक थलपर से यादव जाितक अितिरक्तआनो ोता। सजर्क आ ोताक यक्ष संबंध, वणीय, कथाक अनायास अलंकरण, मुदासभटा साि<strong>ह</strong>ियक लक्षण जेना सगर्, छदब, नाय-संिध आ संयांगक योजना आ वतुिनदशक अभाव। वतु संगठन सुगिथत नि<strong>ह</strong>। गािरक योग आ मपानक य-त वणर्न,ामीण यवथामे चोरक थान आ ओकर वणर्न, थानीय <strong>दे</strong>वी-<strong>दे</strong>वताक चरचा, जातीयअिमताक तीक। कथा-गायक आशु क<strong>िव</strong> <strong>ह</strong>ोइत छिथ-एकटा अिथपर अवय र<strong>ह</strong>ैत अिछमुदा ताि<strong>ह</strong>पर अपन ि<strong>ह</strong>साबसँ ओ गबैत छिथ। शदशः ओ कठथ नि<strong>ह</strong> करैत छिथ। ारभमेईर, वदना आ बीच-बीचमे ईरसँ क्षमायाचना, ई सभ गायन क्षमता िथर करबाक उेयसँकएल जाइत अिछ। घटासँ ऊपर गायन बीचमे <strong>ह</strong>ुा-िचलम, मपान, पिरवेशक वणर्नगायनमे। िनरक्षर मुदा कोनो साक्षरसँ बेशी ज्ञान भडार। लोिरक मनुआरमे ोताक संख्या,तमयता आ एिकआिचताक भाव कथा-गायकक कथा वाचनपर पड़ैत अिछ कारण ईोताक सोझाँ कएल जाइत अिछ। एि<strong>ह</strong> अथँ सेस िकअथावाचकसँ ि<strong>ह</strong>नकापर बेशी बाभाव पड़ैत छि<strong>ह</strong>। सेस गाथा ोताक समक्ष नि<strong>ह</strong> वरन आराय <strong>दे</strong>वक समक्ष वाचन कएलजाइत अिछ।गाथाक मूल कथा ओना तँ मोटा-मोटी समान र<strong>ह</strong>ैत अिछ मुदा तुितकरण, <strong>िव</strong>िश समाज,ियाकलाप आ सामािजक मयदाक कारण <strong>िव</strong>िश।यु,ूत,ेम आ <strong>िव</strong>वा<strong>ह</strong>-सांकृितक तव सभ म<strong>ह</strong>ाकायमे, ूत –मानिसक यु-ूतमे मनुक्खकेँबाजी लगाएब, म<strong>ह</strong>ाभारतमे आ लोिरकायनमे।दुग <strong>दे</strong>वी ारा युमे नायकक स<strong>ह</strong>ायता, चनैनक िशवधरकेँ छोिड़ लोिरक संग उढ़िर जाएब,दुसाध जाितक म<strong>ह</strong>पितयासँ लोिरकक जुआ खेलाएब आ लोिरक ारा चनैनकेँ जुआमे <strong>ह</strong>ारब-चनैन ारा ितवाद-ग<strong>ह</strong>ना गुिरया दाँवपर, चनैनक अलील <strong>ह</strong>ाव-भावसँ म<strong>ह</strong>पितयाक यान बँटब61


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्आ लोिरकक जीतब। लोिरक ारा ओकर मूड़ी काअब। पित ारा अनुिचत कएल जएबाकउपरातो पी ारा बुझाएब।लोिरकक अवतारवाद आ र<strong>ह</strong>योध-ेम दुनूमे गािर उमुक्त सांकृितक काय चिर। कृितकेँ नुकाओल नि<strong>ह</strong> गेल। नायकसे<strong>ह</strong>ो गािरक योग करैत अिछ।िशव-शिक्तक पूजा, म<strong>ह</strong>ाकायक पाक नाम आ आन तवक <strong>ह</strong>ण जे लोिरक मनुआर गायककउदार आ सि<strong>ह</strong>णु चिरकेँ <strong>दे</strong>खबैत अिछ। तुित क्षमता आ ज्ञान क्षे ि<strong>ह</strong>नका अनक्षरक<strong>ह</strong>बासँ <strong>ह</strong>मरा रोकैत अिछ।लोिरक मनुआरमे अलौिकक आ र<strong>ह</strong>यमय घटना बेशी, वय जीवक (बोनमे)संख्या नि<strong>ह</strong> केरबराबर, लोिरकक पा अवतारी मुदा <strong>िव</strong>िधवत पूजा नि<strong>ह</strong>।धािमर्क <strong>िव</strong>ास, नायकक चिर आ सामािजक आचार। जीवन-संकृित दृढ़तापूवर्क, म<strong>ह</strong>ाकायकअिधकांश ल़क्षण जेना रस, छंद,गुण,अलंकार,सगर्क यान,यव<strong>ह</strong>ृत धािमर्क मूय,संकृितकसपूणर्ता, सृजन-क्षमता(गायकक)।लोकगाथा-नाचक फीडवकर्-कयमे बदलनाइ (जेना गािर), अपन संकृितक नैितक मानदडकआधारपर पिरवतर्न अक्षय, अपनाकेँ ओि<strong>ह</strong> समाजमे रिखत<strong>ह</strong>ु उेयपर यान, वाक्य शद रचनामेकोनो पिरवतर्न नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ोएबाक चा<strong>ह</strong>ी।बािजल कौआ अधजरुआ गोइठासँ कौमकड़ाक गढ़केँ जरबैत अिछ।ितिरया, गामक रक्षा आ अनाचारीक <strong>िव</strong>नाश-पशुपाल आ कृिशक समथर्न।-उधरा-पँवारक <strong>ह</strong>ाथी-कजल िगिर-लोिरकक कटरा घोड़ा62


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्-सेनापित बरबाक घोड़ा बरछेबा-बािजल कौआमुदा लोिरक मनुआर म<strong>ह</strong>राइ मे ई सभ वय नि<strong>ह</strong> वरल पोसुआ अिछ।लोिरकक िम बंठा चमार, वारू प<strong>ह</strong>रेदार (पासवान), राजल धोबी, लोिरकक छोट भाइ साँवर।सल<strong>ह</strong>ेसक कथा ताराइ क्षेक। वय जीव आ वनक बेशी वणर्न, वयजीव ारा सल<strong>ह</strong>ेसकस<strong>ह</strong>ायता, आखेट आ बिल। सेअक पूजा थलपर मािटक घोड़ा राखल जाइत अिछ मुदालोिरकायनमे नि<strong>ह</strong>।1रघुबीर मंडल said...lorik gathak nik aa nootan vishleshanReply06/08/2009 at 09:42 AM2Usha Yadav said...नीक जेकाँ आ शोधपूणर् लेख। लोिरक गाथाक लेखन लेल गजेजी धयवाद।Reply06/07/2009 at 12:20 PM363


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्रा<strong>ह</strong>ुल मधेसी said...subhash ji ke estimate nik kelahu,gahir adhyayan ker parinam etek nik samiksha,chhichla knowledge se te panipat aa babar madhya yudh machat matraReply05/15/2009 at 09:41 PM4िजते नागबंशी said...bahut ras ideolism clear bhel,subhash jik samiksha lel dhanyavadReply05/15/2009 at 09:39 PM३. प३.१. आशीष अनिच<strong>ह</strong>ार64


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्३.२. डॉ.शंभु कुमार िसं<strong>ह</strong>-दू टा क<strong>िव</strong>ता३.३.बड़का सड़क छ<strong>ह</strong> लेन बला-गजे ठाकुर३.४. <strong>िव</strong>वेकानंद झा-तीन टा टटका प३.५. सतीश च झा-िसंगर<strong>ह</strong>ारक फूल३.६. जीवन याा- सुबोध ठाकुर३.७.<strong>ह</strong>मर मीत-स तोष कुमार िम३.८. योित-टाइम मशीन65


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्आशीष अनिच<strong>ह</strong>ारगजल १रचना कतेक टका लगतै सपना िकनबाक लेलजूटल घर सरदर अँगना िकनबाक लेल<strong>ह</strong>म मुक्त छी राग-<strong>िव</strong>राग ेम-घृणा सँरचना कतेक टका लगतै भावना िकनबाक लेलस मानू <strong>ह</strong>म काज करै छी लोकतंक पितएरचना कतेक टका लगतै पटना िकनबाक लेल66


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्पकािरता गुलाम छैक टी.आर.पीकरचना कतेक टका लगतै घटना िकनबाक लेलगजल २सटै जँ ठोर अनिच<strong>ह</strong>ारक अनिच<strong>ह</strong>ार सँ त बुिझऔ <strong>ह</strong>ोली छैकबाजए जँ केओ यार सँ त बुिझऔ <strong>ह</strong>ोली छैकबेसी टोइया-टापर <strong>दे</strong>ब नीक नि<strong>ह</strong> भाइ सिदखन अनवरतिनकिल जाइ जँ अ<strong>ह</strong>ार सँ त बुिझऔ <strong>ह</strong>ोली छैकके<strong>ह</strong>न- के<strong>ह</strong>न गम मगज मे र<strong>ह</strong>ै छैक बंधुमनुख बिच जाए जँ गुमार सँ त बुिझऔ <strong>ह</strong>ोली छैककी दुख <strong>ह</strong>ोइत छैक चतुथक राित मे नि<strong>ह</strong> बुिझ सकबै<strong>ह</strong>ँसी जँ आबए क<strong>ह</strong>ार सँ त बुिझऔ <strong>ह</strong>ोली छैकज<strong>ह</strong>ाँ कन<strong>ह</strong>ी गाएक िभ बथान त<strong>ह</strong>ाँ सु- मसान<strong>ह</strong>ोइ कोनो काज सभ<strong>ह</strong>ँक <strong>िव</strong>चार सँ त बुिझऔ <strong>ह</strong>ोली छैक67


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्गजल ३यथा एी तथा ओी एी-ओी तथैव चयथा माए तथा बाप मुा-मुी तथैव चबलू <strong>ह</strong>मर करेज जरैए अ<strong>ह</strong>ाँ गीत िलखै छीयथा भँइ तथा अच्छर पा-पी तथैव च<strong>दे</strong>ख<strong>ह</strong>क <strong>ह</strong>ो भाइ बॲग<strong>ह</strong>क पोता कोना करै <strong>ह</strong>इयथा मुला तथा पंिडत सुा-सुी तथैव च<strong>दे</strong>वतो जिड़ पकड़ै <strong>ह</strong>इ मु<strong>ह</strong>ेँ <strong>दे</strong>िख कए बचले र<strong>ह</strong>ूयथा मौगी तथा भूत ओझा-गुी तथैव चबाि<strong>ह</strong> क भँइ दूरा पर मगबै ढ़ौआ पर ढ़ौआयथा समधी तथा समधीनी बा-बी तथैव चकी करब<strong>ह</strong>क <strong>ह</strong>ो भगवान एमरी सभ के68


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्यथा मरनाइ तथा िजनाइ रौदी-बुी तथैव चबचले रि<strong>ह</strong>अ<strong>ह</strong> अनिच<strong>ह</strong>ार एि<strong>ह</strong> गाम मे सिदखनयथा साँप तथा मनुख ज<strong>ह</strong>र िची तथैव चगजल ४मोन पडै़ए केओ अनिचन<strong>ह</strong>ार सनसाइत क<strong>ह</strong>ॴ इ<strong>ह</strong>ए ने <strong>ह</strong>ो यार सनजे नि<strong>ह</strong> कमा सकए टका बेसी सँ बेसीलोक ओकरे बुझैत छैक बेकार सनसमय क<strong>ह</strong>ाँ कि<strong>ह</strong>ओ खराप भेलैएकमजोर आँिख के लिगते छैक अ<strong>ह</strong>ार सनिकछु <strong>दे</strong>खिलअइ चोके अनचोके मेचोरक मुँ<strong>ह</strong> लगैए प<strong>ह</strong>रेदार सन69


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(अिगला अंकमे जारी)1रघुबीर मंडल said...पकािरता गुलाम छैक टी.आर.पीकरचना कतेक टका लगतै घटना िकनबाक लेलdhanya chhi aashish ji,patrakarita ke dekhar karbak lel dhanyavadReply06/08/2009 at 09:50 AM2Usha Yadav said...आशीषजीक िकछु िदनमे मारते रास फैन बनएबला छि<strong>ह</strong>।Reply06/07/2009 at 12:23 PM3मनोज.सदाय said...jhuma delahu bhayReply06/06/2009 at 11:25 PM470


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्vivekanand jha said...भाई !सॊझे-सॊझ क<strong>ह</strong>ू ?मजा आिब गेलआ जखन सॊझे-सॊझ मजा आिब जाय त बुिझऔ <strong>ह</strong>ॊली छैReplyडॉ.शंभु कुमार िसं<strong>ह</strong>जम : 18 अील 1965 स<strong>ह</strong>रसा िजलाक मि<strong>ह</strong>षी खंडक ल<strong>ह</strong>ुआर गाममे। आरंिभक िशक्षा, गामि<strong>ह</strong>सँ, आइ.ए., बी.ए. (मैिथलीसमान) एम.ए. मैिथली (वणर्पदक ात) ितलका माँझी भागलपुर <strong>िव</strong><strong>िव</strong>ालय, भागलपुर, िब<strong>ह</strong>ार सँ। BET [िब<strong>ह</strong>ार पाता परीक्षा(NET क समतुय) याख्याता <strong>ह</strong>ेतु उीणर्, 1995] “मैिथली नाटकक सामािजक <strong>िव</strong>वर्न” <strong>िव</strong>षय पर पी-एच.डी. वषर् 2008,ितलका माँ. भा.<strong>िव</strong><strong>िव</strong>ालय, भागलपुर, िब<strong>ह</strong>ार सँ। मैिथलीक कतोक ितित प-पिका सभमे क<strong>िव</strong>ता, कथा, िनबंध आिद समय-समय पर कािशत। वतर्मानमे शैिक्षक सला<strong>ह</strong>कार (मैिथली) राीय अनुवाद िमशन, केीय भारतीय भाषा संथान, मैसूर-6 मेकायर्रत।१.अतीतअतीत छल, िथक वतर्मानआब ओ स<strong>ह</strong>ार’चा<strong>ह</strong>ै छी जे काि िथक71


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्अतीतक पा पिढ़कए बुझाइत अिछओ नीक-बेजाए, अड़, बी<strong>ह</strong>ड़जे िकछु छलअपना समय केर साक्षीआ आब’ वला काि केर लेलज्ञान केर सागर छलअतीत जे लेलकओ मृित िथकजे <strong>दे</strong>लकओ िथित िथकई वतर्मान केर बात िथकजँ मृित आ िथितक मंथन करीतँ काुक भ<strong>िव</strong>य....भ’ सकैछ नीक।२.आसकिट जाएत राित72


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्फेर आओत िदवसल’ संग िरतु पावन पावसछी एखन <strong>िव</strong>वश !छी तम मे समय <strong>िव</strong>षम मे,झंझावात भरल अिछ <strong>ह</strong>मरा जीवन मेभ’ मुखिरत एि<strong>ह</strong> असार संसार मेिनत नव भाव-उलाससंजोगने मोन मे आसछी आस मे आब’ वला काि केरसय, वच्छद, कमर्फलदायीसमय चपल केर!1रघुबीर मंडल said...फेर आओत िदवसल’ संग िरतु पावन पावसछी एखन <strong>िव</strong>वश !shambhu jik kavita khoob-khoob nik klagalReply06/08/2009 at 09:40 AM73


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्2Usha Yadav said...शभुजीक क<strong>िव</strong>तामे बनवीनता अिछ।Reply06/07/2009 at 12:23 PM3Usha Yadav said...SHAMBHU SINGH JIK DUNOO KAVITA BAD NIK LAGALReply06/06/2009 at 11:50 PM4मनोज.सदाय said...shambhu ji bad nik lagal ahank kavita atitअतीतक पा पिढ़कए बुझाइत अिछओ नीक-बेजाए, अड़, बी<strong>ह</strong>ड़जे िकछु छलअपना समय केर साक्षीआ आब’ वला काि केर लेलज्ञान केर सागर छल74


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्अतीत जे लेलकओ मृित िथकजे <strong>दे</strong>लकaa dosar kavita aas sehoकिट जाएत राितफेर आओत िदवसल’ संग िरतु पावन पावसछी एखन <strong>िव</strong>वश !Reply06/06/2009 at 11:27 PMगजे ठाकुर,जम ३० माचर् १९७१ ई.,गाम-में<strong>ह</strong>थ, भाया-झंझारपुर,िजला-मधुबनी,“<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>” ई-पिका http://www.videha.co.in/ ,क सपादक जे आब िंटमे से<strong>ह</strong>ो मैिथली साि<strong>ह</strong>य आदोलनकारभ कएने अिछ।१.िछिड़आयल िनबध-बध-समीक्षा, २.उपयास (स<strong>ह</strong>बाढ़िन) ,३. प-सं<strong>ह</strong> (स<strong>ह</strong>ादीक चौपड़पर), ४.कथा-गप (गप-गुच्छ),५.नाटक(संकषर्ण), ६.म<strong>ह</strong>ाकाय (वचा<strong>ह</strong>च आ असाित मन)आ ७.बाल-िकशोर साि<strong>ह</strong>य (बाल मंडली/ िकशोर जगत ) कुरुक्षेम् अंतमर्नक (खड १ सँ ७ ) नामसँ। ि<strong>ह</strong>नकर कथा-सं<strong>ह</strong>(गप-गुच्छ) क अनुवाद संकृतमे आ उपयास (स<strong>ह</strong>बाढ़िन) क अनुवाद अंेजी ( द कॉमेट नामसँ) आ संकृतमे कएल गेलअिछ। मैिथली-अंेजी आ अंेजी-मैिथली शदकोश आ पी-बधक सिमिलत रूपेँ लेखन-शोध-सपादन आ िमिथलाक्षरसँ <strong>दे</strong>वनागरीिलयांतरण। अंतजल लेल ितर<strong>ह</strong>ुता यूनीकोडक <strong>िव</strong>कासमे योगदान आ मैिथलीभाषामे अंतजल आ संगणकक शदावलीक<strong>िव</strong>कास।मैिथलीसँ अंेजीमे कएकटा कथा-क<strong>िव</strong>ताक अनुवाद आ कड़, तेलुगु, गुजराती आ ओिड़यासँ अंेजीक मायमसँ कएकटाकथा-क<strong>िव</strong>ताक मैिथलीमे अनुवाद। ई-प संकेत- ggajendra@gmail.com75


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्बड़का सड़क छ<strong>ह</strong> लेन बला-गजे ठाकुरमाए!माए धानक खेत लग,जे बड़का सड़क बनल अिछ,छ<strong>ह</strong> लेनक,तीन टा आबएबला आ तीनटा जाइबला।ओतए आइ,कतेक नीक लाल रंगक कार,सीसा खुजल नि<strong>ह</strong> र<strong>ह</strong>ए जकर, र<strong>ह</strong>ए ब,<strong>दे</strong>खल<strong>ह</strong>ुँ आइ,जखन बेचैत र<strong>ह</strong>ी <strong>ह</strong>म िचड़ै।एकटा बच्चा िजिदया गेल,खोलबेलक कारक शीसा आकीिन लेलक <strong>ह</strong>मर सभटा िचड़ै,पािन र<strong>ह</strong>ए ओि<strong>ह</strong> बच्चाक मू<strong>ह</strong>पर,76


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्सीसा खुिजते ब<strong>ह</strong>ार भेल ठंढ़ा <strong>ह</strong>बा,कार ए.सी.बलासँ जे र<strong>ह</strong>ए लाल रंगक।माए !माए ई जे धानक खेत लग,जे बड़का सड़क बनल अिछ,छ<strong>ह</strong> लेनक, रंग-िबरंगक गाड़ी सभक लेल,तीनटा अबैबला आ तीनटा जाइबला ओति<strong>ह</strong>।माए !ई तँ अपने गामक सड़क भेल ने,मुदा अपन गामक तँ सभ गोटे गेला<strong>ह</strong>,जाइ गेला<strong>ह</strong> कमएबाक लेल, िदली आ पैंजाब।गाममे मािटक घर,फूस आ खपड़ाक चार।मुदा धानक खेत लग,जे बड़का सड़क बनल अिछ,77


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्पाक,िचन आ घरोसँ बेशी सुर ई सड़क,ओति<strong>ह</strong> <strong>दे</strong>खल<strong>ह</strong>ुँ ई आइ।माए !सुनै िछयै बनल अिछ कोनो,वडर् बैंकक फंडसँ,पिकया, िचन-चुनमुन ई सड़क,छ<strong>ह</strong> टा लेनबला,सीसा सन अिछ ई चमकैत !माए !जे परुकाँ साल काकाक,घर जे काकाक बनल र<strong>ह</strong>ए पाक,िगलेबा बला,जे किनये िदनमे खिस गेल र<strong>ह</strong>ए,ओ<strong>ह</strong>ो कोनो सरकारी फडसँ बनल र<strong>ह</strong>ए !क<strong>ह</strong>ाँ छल चमकैत ओ शीसा सन ,78


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्ओि<strong>ह</strong>मे रि<strong>ह</strong>तो लोक छल डराइत,भने खिस पड़ल।मुदा <strong>ह</strong>ोएत ओ कोनो नकली फडसँ बनल ,आइ तँ ओि<strong>ह</strong> कारक शान <strong>दे</strong>खल<strong>ह</strong>ुँ,वडर् बैंकक फडसँ बनल,अपन गामक एि<strong>ह</strong> छ<strong>ह</strong> लेनबला सड़कपर !!माए !ई वडर् बैंक बला फड कोनो नीक फड अिछ !एि<strong>ह</strong> िनक<strong>ह</strong>ा फडसँ घर नि<strong>ह</strong> बनैत छैक की ?खेनाइ भोजन आ रोजगार जे दैतैक ई िनक<strong>ह</strong>ा फड तँ ,तँ िकएक लोक पड़ाइत िदली आ पैंजाब ,िकएक सुिनतए राज ठाकरेक गािर,िकएक जाइत गए खुना<strong>ह</strong>िन <strong>ह</strong>ोइ लेल असाम,सुनै िछयैक पढ़ै जाइ छै िब<strong>ह</strong>ारी कि<strong>ह</strong> गािर।माए !79


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्एि<strong>ह</strong> वडर् बैंक बला िनक<strong>ह</strong>ा फडसँ,जे बिन जइतैक अपन गामक घर आँगन,तँ ओ थोरबेक रि<strong>ह</strong>तैक िगलेबा बला पाक कोठा सन !ओ तँ रि<strong>ह</strong>तैक ओ<strong>ह</strong>ने सुर सीसा सन िचन,छ<strong>ह</strong> लेनक धानक खेतक कात बला एि<strong>ह</strong> सड़क सन ।आ जे रोजगारो ओि<strong>ह</strong> फड सँ भेिटतैक,तँ लोको सभ रि<strong>ह</strong>तैक घरमे,घर एखन जेकाँ भकोभ थोरबे रि<strong>ह</strong>तैक,चु<strong>ह</strong>चु<strong>ह</strong>ी रि<strong>ह</strong>तैक अपनो गाममे ।आ तखन जे <strong>दे</strong>खबा जोग रि<strong>ह</strong>तैक शान अपन गामक !आ <strong>दे</strong>खबा जोग रि<strong>ह</strong>तैक शान एि<strong>ह</strong> छ<strong>ह</strong> लेन बला सड़कक से<strong>ह</strong>ो !<strong>ह</strong>मरो सभक अंगपर रि<strong>ह</strong>तए जे व,ओ<strong>ह</strong>ने व,जे<strong>ह</strong>न ओि<strong>ह</strong> लाल कारमे बैसल बच्चाक र<strong>ह</strong>ए !80


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्माए!<strong>ह</strong>मरा तँ लगैत र<strong>ह</strong>ैए जे,<strong>ह</strong>मर गामक ओ सड़कओि<strong>ह</strong> लाल पर<strong>दे</strong>शीक ओि<strong>ह</strong> लाल कारसँ बेशी अिछ लग ।दुनू टा लगैए िब<strong>दे</strong>शी सन ।लागल आइ जे ,जे ओि<strong>ह</strong> लाल कारक <strong>ह</strong>बा से<strong>ह</strong>ो अपन <strong>ह</strong>बा नि<strong>ह</strong>,लागल जेना ओ <strong>ह</strong>बा आ ओ कार <strong>ह</strong>मरासँ छुता गेल <strong>ह</strong>ोअए,छुता गेल <strong>ह</strong>ोअए <strong>ह</strong>मर पशर्सँ।अपन गाम अिछ मयूर,आ ओ छ<strong>ह</strong> लेन बला सड़क अिछ एकर पाँिख,आ <strong>ह</strong>मरा सभ छी पएर ओि<strong>ह</strong> मयूरक,ई सड़क अपन गामक रि<strong>ह</strong>तो लागैए फॉरेनर।माए !81


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्सभ िदन बकड़ी चरबैत,<strong>दे</strong>खैत र<strong>ह</strong>ैत छी <strong>ह</strong>म शान अपन गामक ओि<strong>ह</strong> सड़कक,जे अिछ छ<strong>ह</strong> लेन बला !1रघुबीर मंडल said...barka lane bala sarak sabh rojgarak samasya door kay paaot, pata nahiReply06/08/2009 at 09:39 AM2Usha Yadav said...सामियक क<strong>िव</strong>ता, धरगर, ब<strong>ह</strong>ुत रास छ धारणाकेँ तोरैत।Reply06/07/2009 at 12:24 PM382


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्मनोज.सदाय said...chhah len bala sarak dekhar kay delak development keReply06/06/2009 at 11:29 PM4सुशांत झा said...ई क<strong>िव</strong>ता एके संगे अपन समय के एकटा पैघ आख्यान थीक...आ वतर्मान <strong>िव</strong>कास नीित पड़ एकटा पैघ यंग्य से<strong>ह</strong>ो। बिढ़या, ब<strong>ह</strong>ुत बिढ़या।Reply06/01/2009 at 12:55 PMतीन टा प<strong>िव</strong>वेकानंद झा,विर उप-संपादक छिथ नई दुिनया मीिडया ाइवेट िलिमटेडमे।१.एि<strong>ह</strong> संजॊग सँऽ <strong>ह</strong>म करैत छी ेमएकटा ए<strong>ह</strong>ेन समय मेजखन वयं ई समय83


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्सबसे पैघ िचता <strong>ह</strong>ॊ सबि<strong>ह</strong>क<strong>ह</strong>म अपन भाषाक मा<strong>दे</strong>अपयांत छीिफिकर करैत छीअपना पर खसैतक ओि<strong>ह</strong> फु<strong>ह</strong>ारकजे केओ आिखरिकएक िलखैत छैक<strong>िव</strong>ता ओि<strong>ह</strong> भाषा मेजेकर पाठकक संख्या<strong>िव</strong> में शायतसबसे कम छैक ?आ <strong>ह</strong>म एि<strong>ह</strong> क उरनि<strong>ह</strong> <strong>दे</strong>बा लेलकृतसंकप छी <strong>ह</strong>ुनकाजिनक तकर्संप <strong>िव</strong>िमत िदमाग मे84


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्ई ल<strong>ह</strong>राइत छैनकॊनॊ <strong>िव</strong>जयपताका-सदृशमुदा मऽन में जवाब तऽउिठते छैकसमियक धिकआयल<strong>ह</strong>ऽमसौभाग्यवश सटल छीेमक िगलेबा सँऽ चुनायल<strong>िव</strong>ास-<strong>िव</strong>चारक मजगूत<strong>दे</strong>बार सँऽ<strong>ह</strong>मरा भेटल अिछ स<strong>ह</strong>ाराआ जे की <strong>ह</strong>मरा <strong>ह</strong>ाथ मेनि<strong>ह</strong> छलआ ने <strong>ह</strong>मरा माइक <strong>ह</strong>ाथ मेआ नि<strong>ह</strong>ए <strong>ह</strong>मर नानी आनानीक नानी केँ <strong>ह</strong>ाथ मे85


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्जे ओ चुिन सिकतैअपन मातृभाषाआ <strong>िव</strong>ापित केँ अपन क<strong>िव</strong>ेई एकटा संजॊग छलआ एि<strong>ह</strong> संजॊग सँऽ<strong>ह</strong>म करैत छी ेमआ लॊक ईयाकॊनॊ भाषा नि<strong>ह</strong> चुनैत छैअपन क<strong>िव</strong> आ अपन भाषा-भाषीआ कॊनॊ भाषाक क्षमतातय नि<strong>ह</strong> करैत छै समयओ तऽ क<strong>िव</strong>क का<strong>ह</strong> पर पड़ल छैठॊस िजमेदारी बिनकेएि<strong>ह</strong> अितसुंदर संजॊगककी <strong>ह</strong>म मैिथल छीआ जाि<strong>ह</strong> पि<strong>ह</strong>चानक िबना86


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्काज तऽ चलै छैमुदा ति<strong>ह</strong>ना जेनाएि<strong>ह</strong> <strong>दे</strong>शक सैर ितशतजनताक काज चलैत छै20 टका रॊज कमा क ऽ२.कि<strong>ह</strong>यॊ गलती सँऽकि<strong>ह</strong>यॊ गलती सँऽसौभाग्य की दुभग्य सँऽ<strong>दे</strong>ख लैत छी साँझश<strong>ह</strong>र मेतऽ नि<strong>ह</strong> र<strong>ह</strong>ल <strong>ह</strong>ॊइत अिछश<strong>ह</strong>र मे87


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्मऽन पड़ैत अिछगामक मुन<strong>ह</strong>ािर साँझआ भगवती घर सेब<strong>ह</strong>राइत काकीआँचरक ओट में लेने दीपआ न<strong>ह</strong>ुँए-न<strong>ह</strong>ुँए आङनक दॊसर कॊन धिरजाइत तुलसी चौरा लगठॊढ़ पटपटबैतआ जे की बाद मे बुझिलअयकरैत छल <strong>ह</strong>मरे सबि<strong>ह</strong>क उितक कामनाति<strong>ह</strong>ना कि<strong>ह</strong>यॊ गलती सँऽसौभाग्य की दुभग्य सँऽ<strong>दे</strong>ख लैत छी भॊरश<strong>ह</strong>र मेतऽ नि<strong>ह</strong> र<strong>ह</strong>ल <strong>ह</strong>ॊइत अिछश<strong>ह</strong>र मे88


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्मऽन पड़ैत अिछ्गामक साकांक्ष भॊरचापाकऽल पर घऽरक समतबरतन-बासन मांजैत माइकऽल चलबैत काकीअंङना नीपैत बड़की ब<strong>ह</strong>ीनतपरता सँऽचूा पजारैत छॊटकीआ जे की बाद मे बुझिलअयकरैत छल <strong>ह</strong>मरे जलखइक तैयारीओकरा सबकेँ नि<strong>ह</strong> छलैक अपन कॊनॊ िफिकरआ ए<strong>ह</strong>रजखन <strong>ह</strong>म श<strong>ह</strong>र मे र<strong>ह</strong>ैत छी<strong>दे</strong>वलॊक सँऽ <strong>ह</strong>मर माइ आ काकीतऽ कॊनॊ-कॊनॊ गामक संघषर्लॊक सँऽ<strong>ह</strong>मर ब<strong>ह</strong>ीन सबसतत करैत र<strong>ह</strong>ैत अिछ <strong>ह</strong>मर कुशलक कामनाबूझल अिछ <strong>ह</strong>मरा89


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्फेर कि<strong>ह</strong>यॊ गलती सँऽसौभाग्य की दुभग्य सँऽ<strong>दे</strong>ख लैत छी दुप<strong>ह</strong>िरयाश<strong>ह</strong>र मेतऽ नि<strong>ह</strong> र<strong>ह</strong>ल <strong>ह</strong>ॊइत अिछश<strong>ह</strong>र मेमऽन पड़ैत अिछ्गामक चंड रौद आ अट दुप<strong>ह</strong>िरयाओि<strong>ह</strong> काल कत<strong>ह</strong>ु सँऽ<strong>ह</strong><strong>ह</strong>ायल-फु<strong>ह</strong>ायल घुरैत बाबाकमुँ<strong>ह</strong> सँऽ झ<strong>ह</strong>रैत चदा झा केरपाँित - अरे बाबा दावानल सदृश लंका जड़ैयेआ <strong>ह</strong>म ब<strong>ह</strong>ीन आ माइक आँिख बचा केिनकिल जाइत र<strong>ह</strong>ी लंका िमझबऽ लेलआ उमकी धार मे ताधिरजाधिर आँिख90


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्लाल नि<strong>ह</strong> भऽ जाइत छलअर<strong>ह</strong>ुल फूल सनतखनमन पड़ैत छल माइजे करैत <strong>ह</strong>ॊयत िचताजॊ<strong>ह</strong>ैत <strong>ह</strong>ॊयत गाम पर बाटआ जखन<strong>ह</strong>म जायब अंङनातऽ ओ तमसा कऽ खिस पड़त पैर पर <strong>ह</strong>मरआ जे की बाद मे बुझिलअयओकर ए<strong>ह</strong>न उनटल ितिया<strong>ह</strong>मर जीवैत र<strong>ह</strong>बाक कामना छलआ राित तऽसब िदन <strong>दे</strong>खते छी श<strong>ह</strong>र मेवतुतः श<strong>ह</strong>रक मतलबराितए <strong>ह</strong>ॊइत अिछशायद91


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्ए<strong>ह</strong>न राितजाि<strong>ह</strong> मेतरेगन नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ॊइत छैकया<strong>ह</strong> आकाश से<strong>ह</strong>ॊ नि<strong>ह</strong>कि<strong>ह</strong>यॊ श<strong>ह</strong>रक राितक आकाशभिर पॊख <strong>दे</strong>खू त ऽ स<strong>ह</strong>ीबुझायत श<strong>ह</strong>र मानेकी <strong>ह</strong>ॊइत छैकतखन मऽन पड़तअ<strong>ह</strong>ूँ केँ अपन गामफूल-पात, खेत-खिर<strong>ह</strong>ान,मऽन पड़त अपन बाध-बऽनआ ओि<strong>ह</strong> मेतीन तनुक बाती पर टांङलखढ़क खॊपिड़ओकर मुँ<strong>ह</strong> पर भुकभुक जड़ैत-िमझाइत िडिबया92


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्आ ओकर म<strong>ह</strong>व३.मऽन मे सिदखन र<strong>ह</strong>ैत छी अ<strong>ह</strong>ांमऽन मे सिदखनर<strong>ह</strong>ैत छी अ<strong>ह</strong>ां<strong>ह</strong>े क<strong>िव</strong>ताजेना जीवनक लौलसा <strong>ह</strong>ॊमृयुशया पर पड़लकॊनॊ यिक्तक करेज मेजेना मुिक्तक उजासअनुकूल समियक िफराक बिननुकायल <strong>ह</strong>ॊ कॊनॊ कैदीक अ<strong>ह</strong>ार मे93


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्मुदा <strong>ह</strong>म की करीजे एकटा ए<strong>ह</strong>न समय मेजखन टूिट कऽ खिस र<strong>ह</strong>ल छैएक-एक टा पात <strong>िव</strong>वेक-<strong>िव</strong>चारकटूिट-भािङ र<strong>ह</strong>ल छै एक-एकटा डािढ़परंपरा-<strong>िव</strong>ासक एि<strong>ह</strong> पतझिड़ मेबसात बड़ तेज ब<strong>ह</strong>ैत छैतखन<strong>ह</strong>म र<strong>ह</strong>ै नि<strong>ह</strong> पबैत छीसमियक वतर्मान वा<strong>ह</strong> मेडूमैत-उपराइतआ नि<strong>ह</strong>ए रि<strong>ह</strong> पबैत छीओि<strong>ह</strong> मे <strong>ह</strong>ाथ धॊबा लेबा लेल तपरआ चिल अबैत छीब<strong>ह</strong>ुत पाछूओि<strong>ह</strong> समय मेजकरा बादि<strong>ह</strong>ँ सँऽ94


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्सबिकछु ब<strong>ह</strong>ुत तेजी सँऽलगलै बदलऽसंघनक केर युिक्तक लय-ताल पर नचैत<strong>ह</strong>म <strong>दे</strong>खिलएजे जखन सॱसे दुिनया केलागल र<strong>ह</strong>ैएकमा िचताजे कॊना रमौने र<strong>ह</strong>तै कंयूटरअपन असंख्य अधुनातन शंसक केँअपन वचुर्अल दुिनया मेंके-2 केर मयरािक पातकी तखन <strong>ह</strong>मर मायसंघषर् करैत छली<strong>ह</strong>भिर पॊख सांस भिरलेबा लेल अपन छाती मेआ जखन 2000 केर31 िदसंबरक95


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्अंितम िमनट खम <strong>ह</strong>ॊइत-<strong>ह</strong>ॊइतभिर पॊख सांस भिर <strong>दे</strong>लकैसौँसे दुिनयाक कंयूटरेमी लॊकिनकछाती मे गौरवककी <strong>ह</strong>म <strong>ह</strong>ैंग भऽ गेल र<strong>ह</strong>ी<strong>ह</strong>मर माइ असमथर् भऽ गेल छलअपन बीमार फेफड़ा सँऽखॴच सकबा में,आ ओि<strong>ह</strong>मे भिर सकबा मेंओकर एक कॊन भिर सांसएकटा ए<strong>ह</strong>न समय मेजखन गिणतकअसंख्य जॊड़-घटावक बल परलॊक कऽ सकैत अिछ िकछुओबना सकैत अिछरॊबॊट केँ ॊणाचायर्आ जे की तय छै96


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्आब आवयकता नि<strong>ह</strong> पड़तैबालकक उपनयन केरनि<strong>ह</strong> र<strong>ह</strong>तै गरु-िशय परंपराछौ ताग-तीन वरनि<strong>ह</strong> जुटतै भौजी-काकी-मैयांगाबऽ लेल शुभै <strong>ह</strong>े शुभैआ केओ नि<strong>ह</strong> जेती<strong>ह</strong>क थानआ बूढ़-पुरानक आंचर मेनि<strong>ह</strong> खसतै-समटेतै केश मुंडन केरसुदीघर् लॊक-परंपराकनेटवकर् भािङ जेतैअकमात सब लेलबेसी म<strong>ह</strong>वपूणर् भऽ जेतैसमुक अतल ग<strong>ह</strong>राई मे लटकलऑिटकल फाइबरक मॊटका तारलसकल र<strong>ह</strong>तै सिदखन97


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्<strong>ह</strong>मर िचता मे एकटा फांक बिनकऽआब आतंकवादी ओकरा न करबाककरतै ओिरयानआ कंयूटर केर उपयॊग-उपभोग मेइतराइत <strong>ह</strong>मिबन यासि<strong>ह</strong>ँ न कऽ <strong>दे</strong>बैअपन असंख्य मृित-अपन असंख्य आख्यानमुदा ई<strong>ह</strong>ॊ तयजे कॊनॊ ॊणाचायर्नि<strong>ह</strong> कािट सकतैकॊनॊ एकलयक औँठातेँ <strong>ह</strong>म <strong>िव</strong>रॊधीनि<strong>ह</strong> बिन सकबैनव गित-नव संचारकबस अफसॊस र<strong>ह</strong>तै98


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्एतबेजे कि<strong>ह</strong>याएतेक कऽ लैबे गित <strong>ह</strong>मसबजे कंॊल-ऑट-डीलीटक बटन केबेर-बेर <strong>ह</strong>ौले-<strong>ह</strong>ौले दािबकऽ लेबैअपन िजनगी केँरीटाटर्जखन जरूरित पड़तैबेर-बेखतजखन केओतॊिड़ <strong>दे</strong>तैय <strong>ह</strong>ृदयआ <strong>ह</strong>ैंग भऽ जेतै िजनगीतऽ बेर-बेर <strong>ह</strong>ौले-<strong>ह</strong>ौले दािब उठबैकी पैडक कंॊल-ऑट-डीलीट बटन केँ <strong>ह</strong>मसबआ रीटाटर् कऽ लेबैअपन ठमकल समय-ठमकल िजनगीबेर-बेर रीेश करैत र<strong>ह</strong>बै99


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्माउस के राइट िक्लक करैतमुदा तखनॊजे<strong>ह</strong>न <strong>ह</strong>ॊ<strong>ह</strong>मर-अ<strong>ह</strong>ांक दुिनया<strong>ह</strong>म <strong>ह</strong>ंसबै तऽ क<strong>िव</strong>ता बनतै<strong>ह</strong>म कनबै तऽ क<strong>िव</strong>ता बनतैसतत करैत र<strong>ह</strong>बैेम क<strong>िव</strong>ता सँऽआ सबि<strong>ह</strong>क ेमबनल र<strong>ह</strong>तैक<strong>िव</strong>ता सँऽए<strong>ह</strong>रएतबा धिरअवय अिछ <strong>िव</strong>ासजे ओकरा नि<strong>ह</strong> पड़तै आवयकताकॊनॊ कंॊल-ऑट-डीलीटक बटन केर100


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्बेर-बेखत <strong>ह</strong>ौले-<strong>ह</strong>ौलेफूल सन कॊमल पशर्कऔनाइत, की फुिलतमऽन मेओ बनैत र<strong>ह</strong>तैनव अवसर-नव <strong>िव</strong>धानकरूप-रेखा खॴचैत1रघुबीर मंडल said...बेर-बेखतजखन केओतॊिड़ <strong>दे</strong>तैय <strong>ह</strong>ृदयआ <strong>ह</strong>ैंग भऽ जेतै िजनगीतऽ बेर-बेर <strong>ह</strong>ौले-<strong>ह</strong>ौले दािब उठबैकी पैडक कंॊल-ऑट-डीलीट बटन केँ <strong>ह</strong>मसबआ रीटाटर् कऽ लेबैअपन ठमकल समय-ठमकल िजनगी101


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्bah bhai vivekanand jiReply06/08/2009 at 09:43 AM2Usha Yadav said...<strong>िव</strong>वेकानद जी। अ<strong>ह</strong>ाँक क<strong>िव</strong>ताक न<strong>ह</strong>ॴ तँ वा<strong>ह</strong> रुकत आ नि<strong>ह</strong>ये पाठक कमी तीत <strong>ह</strong>ोएत, बस आगाँक रता िनकालैत र<strong>ह</strong>ू जाि<strong>ह</strong>सँ ओि<strong>ह</strong>पर अ<strong>ह</strong>ाँक संगदोसरो बिढ सकिथ।Reply06/07/2009 at 12:26 PM3Usha Yadav said...VIVEKANAND JI, EHINA NAV NAV CONCEPT LAY LIKHAIT RAHOOReply06/06/2009 at 11:50 PM4मनोज.सदाय said...bhajar ahan kavita sabh me jan rahai chhai<strong>ह</strong>म <strong>ह</strong>ंसबै तऽ क<strong>िव</strong>ता बनतै<strong>ह</strong>म कनबै तऽ क<strong>िव</strong>ता बनतैसतत करैत र<strong>ह</strong>बैेम क<strong>िव</strong>ता सँऽ102


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्आ सबि<strong>ह</strong>क ेमबनल र<strong>ह</strong>तैक<strong>िव</strong>ता सँऽReply06/06/2009 at 11:28 PMसतीश च झा,राम जानकी नगर,मधुबनी,एम0 ए0 दशर्न शासमित िमिथला जनता इटर कालेन मे याख्याता पद पर 10 वषर् सँ कायर्रत, संगे 15 साल सं अपन एकटा एन0जी0ओ0 क से<strong>ह</strong>ो संचालन।िसंगर<strong>ह</strong>ारक फूलिसंगर<strong>ह</strong>ार के फूल गाछ सँछै छीटल सगरो झिड़ झिड़ क’।बीिछ र<strong>ह</strong>ल अिछ अपन खॲिछ मेके युवती आँजुर भिर भिर क’।अनिच<strong>ह</strong>ार अिछ कोना रोिक क’नाम पता ओकरा सँ पुिछयौ।तोिड़ लेत िकछु आन आिब क’कोना फूल ओकरे लय धिरयौ।चढ़ा र<strong>ह</strong>ल छल फूल कतय ओ103


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्क<strong>ह</strong>ाँ पुछिलयै कि<strong>ह</strong>यो ओकरा।छलिथ <strong>दे</strong>वता अथवा दोसरपूय िकयो छल आरो ओकरा।उजर दप - दप <strong>दे</strong><strong>ह</strong> चान सनवएस काँच यौवन नव उतरल।सुदरता के <strong>दे</strong>िख मुग्ध भ’भोरक िकिरण आिब छल ठ<strong>ह</strong>रल।म<strong>ह</strong> म<strong>ह</strong> गंध <strong>दे</strong><strong>ह</strong> सँ ओकरेआिब र<strong>ह</strong>ल अिछ िकछु रि<strong>ह</strong> रि<strong>ह</strong> क’।बेकल भेल अिछ कोइली तरू परकू कू वर मे िकछु कि<strong>ह</strong> कि<strong>ह</strong> क’।ने<strong>ह</strong>क छै िकछु बात <strong>ह</strong>ोइत छलकी की बाजू कोना मोन मे।बीतत साँझ फेर ओ आयत<strong>दे</strong>ख लेब भिर आँिख भोर मेसमय बदललैै <strong>दे</strong>खल<strong>ह</strong>ुँ भोरेसु भेल छल गाछ झ<strong>ह</strong>िड़ क’।तािक र<strong>ह</strong>ल छी बाट आइ <strong>ह</strong>मआयत कि<strong>ह</strong>या फूल उतिर क’।चंचल मोनक मधुर कपनाजगा र<strong>ह</strong>ल अिछ िकछु कि<strong>ह</strong> कि<strong>ह</strong> क’।सुना र<strong>ह</strong>ल अिछ गीत कान मेशीतल पवन मंद बि<strong>ह</strong> बि<strong>ह</strong> क’।104


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्.....................................।1रघुबीर मंडल said...ने<strong>ह</strong>क छै िकछु बात <strong>ह</strong>ोइत छलकी की बाजू कोना मोन मे।बीतत साँझ फेर ओ आयत<strong>दे</strong>ख लेब भिर आँिख भोर मेbah bhai satish jiReply06/08/2009 at 09:44 AM2Usha Yadav said...सतीशजी। अ<strong>ह</strong>ाँक क<strong>िव</strong>ता अ<strong>ह</strong>ाँक ेडमाकर् बनत। क<strong>िव</strong>तामे एि<strong>ह</strong>ना वै<strong>िव</strong>य आनैत र<strong>ह</strong>ू।Reply06/07/2009 at 12:27 PM3मनोज.सदाय said...105


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्चंचल मोनक मधुर कपनाजगा र<strong>ह</strong>ल अिछ िकछु कि<strong>ह</strong> कि<strong>ह</strong> क’।सुना र<strong>ह</strong>ल अिछ गीत कान मेशीतल पवन मंद बि<strong>ह</strong> बि<strong>ह</strong> क’।bah bhai, hilkor uthbait rahay chhi ahanReply06/06/2009 at 11:30 PM4satish said...अपन गाम अिछ मयूर,आ ओ छ<strong>ह</strong> लेन बला सड़क अिछ एकर पाँिख,आ <strong>ह</strong>मरा सभ छी पएर ओि<strong>ह</strong> मयूरक,ई सड़क अपन गामक रि<strong>ह</strong>तो लागैए फॉरेनर।gajendra jeek kavita bahut nik lagal.bahut ber padhalahu.Reply06/02/2009 at 08:34 AM106


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्छिथ।सुबोध ठाकुर, गाम-<strong>ह</strong>ैंठी बाली, िजला-मधुबनीक मूल िनवासी छिथ आ चाटर्डर् एकाउटेट ैिक्टशनरजीवन यााथाकल पएर झमाड़ल <strong>दे</strong><strong>ह</strong>सँ,भारी मन मुदा आशा आओर ने<strong>ह</strong>सँ,चलय केर य कय र<strong>ह</strong>ल छल बटो<strong>ह</strong>ीगुज-गुज अ<strong>ह</strong>ार छल,मनमे डरक <strong>िव</strong>कार छल,तैयो ठि<strong>ह</strong>याइत बाट जो<strong>ह</strong>ैत चिल र<strong>ह</strong>ल छल बटो<strong>ह</strong>ी।अितम पड़ावपर छल याा,सोिनतक संचारक चाल कम मा ,तैयो उलास भिर चिल र<strong>ह</strong>ल छल बटो<strong>ह</strong>ी।107


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्बटखचक सभ िदन अभाबे र<strong>ह</strong>ल,मन मािफक मंिजलक सभ िदन अभाबे र<strong>ह</strong>ल,तैयो यासरत र<strong>ह</strong>ैत सिदखन चलैत र<strong>ह</strong>ल बटो<strong>ह</strong>ी।थाकल पएर झमाड़ल <strong>दे</strong><strong>ह</strong>सँ,भारी मन मुदा आशा आओर ने<strong>ह</strong>सँ,चलय केर य कय र<strong>ह</strong>ल छल बटो<strong>ह</strong>ीकखनो पुतकक बोझ लए कए,कखनो नोकरीक खोज लए कए,सरपट भागए के कोिशस कएलक बटो<strong>ह</strong>ी।आयल बाटमे उपवनो कखनो,फुलाएल र<strong>ह</strong>ए रंग-िबरंग फूलो सगरो,मुदा चलबाक धुनमे सुगंध नि<strong>ह</strong> लए पओलक बटो<strong>ह</strong>ी।चढ़बाक ि<strong>ह</strong>मिगरीपर छल,108


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्इजोिरया राित से<strong>ह</strong>ो सुदर तखने छल,परच वीर रससँ ओतोत ृंगार रस छोिड़ चलल बटो<strong>ह</strong>ी।मन कतेक बेर क<strong>ह</strong>लक, कनी िबलिम ली,यााक कनी आनद लए ली,मुदा आगाँ बढ़ए के <strong>ह</strong>ोरमे,चलैत र<strong>ह</strong>ल बटो<strong>ह</strong>ी।सिदखन संघषर्रत र<strong>ह</strong>ैत,मंिजलकेँ पाबए लेल यास करैत,नि<strong>ह</strong> सफले नि<strong>ह</strong> असफले,बीचक ितयोगी छल बटो<strong>ह</strong>ी।जीवन एक गोट याा छी,मंिजल नि<strong>ह</strong> से नि<strong>ह</strong> बुिझ सकल बटो<strong>ह</strong>ी।थाकल पएर झमाड़ल <strong>दे</strong><strong>ह</strong>सँ,भारी मन मुदा आशा आओर ने<strong>ह</strong>सँ,109


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्चलय केर य कय र<strong>ह</strong>ल छल बटो<strong>ह</strong>ी।1रघुबीर मंडल said...बटखचक सभ िदन अभाबे र<strong>ह</strong>ल,मन मािफक मंिजलक सभ िदन अभाबे र<strong>ह</strong>ल,तैयो यासरत र<strong>ह</strong>ैत सिदखन चलैत र<strong>ह</strong>ल बटो<strong>ह</strong>ी।bahReply06/08/2009 at 09:52 AM2Usha Yadav said...जीवन याा नीक लागल। सामियक <strong>िव</strong>षयपर अ<strong>ह</strong>ाँक लेखनी चलए ताि<strong>ह</strong> तीक्षामे।Reply06/07/2009 at 12:27 PM3Usha Yadav said...110


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्JIVAN YATRA YAIH ACHHIReply06/06/2009 at 11:49 PM<strong>ह</strong>मर मीतस तोष कुमार िमरे ! <strong>ह</strong>मर मीत सुगा त<strong>ह</strong>ूँअसगरे उिड़गेलेभोरमे परातीआ, संझामे साँझगािबकऽ सुनऽबैछलेभोरमे उठऽबैछले,कि<strong>ह</strong>कऽ सुनऽबैछलेॅपटटु ! सीताराम क<strong>ह</strong>ो ।’फुलल छली संगि<strong>ह</strong>तो असगरे मौरगेले ।दूर जुिन जो <strong>ह</strong>मरा तो छोिड़कऽक्षण भिर लेल आिबजो111


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्<strong>ह</strong>मरा अ पन बुिझकऽ ।िकछुए <strong>दे</strong>र नाचबिकछुए <strong>दे</strong>र गाएब<strong>ह</strong>म<strong>ह</strong>ूँ तोरे संग क<strong>ह</strong>बॅपटटु ! सीताराम क<strong>ह</strong>ो ।’<strong>ह</strong>म<strong>ह</strong>ूँ आएब तोरे लगमुदा िकछु क्षणबादिकछुए <strong>दे</strong>रक ई क ट िथकभोग<strong>ह</strong>े पड़त ।एकिदन <strong>ह</strong>ावासँ ित भऽ<strong>ह</strong>म<strong>ह</strong>ूँ तोरे लग आएबतोरे संग नाचबतोरे गीत गाएबमुदा आब<strong>ह</strong>े परत<strong>ह</strong>म अएबे करबफेर तोरे संग क<strong>ह</strong>बॅपटटु ! सीताराम क<strong>ह</strong>ो ।’1112


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्रघुबीर मंडल said...एकिदन <strong>ह</strong>ावासँ ित भऽ<strong>ह</strong>म<strong>ह</strong>ूँ तोरे लग आएबतोरे संग नाचबतोरे गीत गाएबsundarReply06/08/2009 at 09:52 AM2Usha Yadav said...संतोष जी। अ<strong>ह</strong>ाँक ठेंठ क<strong>िव</strong>ता <strong>ह</strong>ृदयकेँ समीप।Reply06/07/2009 at 12:28 PM3Usha Yadav said...SANTOSH JI EHINA LIKHAIT RAHOOReply06/06/2009 at 11:49 PM113


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्योितटाइम मशीनभ<strong>िव</strong>यके दशर्न कऽ ली अखनेवैज्ञािनक भीड़ल छैथ ताि<strong>ह</strong> जोगारमे<strong>ह</strong>म सवार भऽ टाइम – मशीनमेकएक वषर् केल<strong>ह</strong>ुं पार एकि<strong>ह</strong> िदनमेओि<strong>ह</strong> पार उित अखन बच्चे अिछअि<strong>ह</strong> कात अिछ अपन चरम ऊॕचाइमओि<strong>ह</strong> ठाम उेय<strong>ह</strong>ीन भटकैत मोनअि<strong>ह</strong> ठाम सब िनदिशत अपन लयमेऔोिगक ाितक भेदपूणर् दृिपिमी <strong>दे</strong>श बिढ़गेल आगां जाि<strong>ह</strong>मेअयथा भारत तऽ सवर्था अणी छलसंकृित़ संकाऱ आया म वा <strong>िव</strong>ज्ञानमेअपने मे मरैत-कटैत <strong>दे</strong>शवासी114


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्<strong>दे</strong>श बॕटल छोटछोट रायमेकखनो आपसी अनबन तऽ कखनोअपनर्अपन रायक सीमा बढ़ाबऽमेता<strong>ह</strong>ु सऽ दुःखद तऽ ई बात छल<strong>ह</strong>मसब र<strong>ह</strong>ल<strong>ह</strong>ुं <strong>िव</strong>लािसता के िनामेअवसरवादी <strong>िव</strong><strong>दे</strong>शी फला<strong>िव</strong>त भेल<strong>ह</strong>मसब बधल<strong>ह</strong>ुं पराधीनताक बधनमेसब <strong>िव</strong>कासक ार बद भेल अपनलागल र<strong>ह</strong>ल<strong>ह</strong>ुं आनक सेवामेशाेषणक अत करक मोन बनल जखनसदी लागल लोकतं पाबऽमेआगां समय लगाबैत र<strong>ह</strong>ल<strong>ह</strong>ुं<strong>िव</strong>शालतम लोकतं बचाबऽमेभारत सवर्गुण सप क<strong>ह</strong>ायतजि<strong>ह</strong>या <strong>िव</strong>कास प<strong>ह</strong>ुंचत पिमक बराबरीमे1Palan Jha said...115


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्vishay nik, muda shilp me kanek aar sudharak aavashyaktaReply06/09/2009 at 09:28 AM2Anand Priyadarshi said...nik lagait achhi ahan ke padhaitReply06/09/2009 at 09:27 AM3Rahul Madhesi said...bad nikReply06/09/2009 at 09:25 AM4Ajay Karna said...nik vishayaReply06/09/2009 at 09:23 AM5Krishna Yadav said...116


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्भ<strong>िव</strong>यके दशर्न कऽ ली अखनेवैज्ञािनक भीड़ल छैथ ताि<strong>ह</strong> जोगारमे<strong>ह</strong>म सवार भऽ टाइम – मशीनमेकएक वषर् केल<strong>ह</strong>ुं पार एकि<strong>ह</strong> िदनमेओि<strong>ह</strong> पार उित अखन बच्चे अिछअि<strong>ह</strong> कात अिछ अपन चरम ऊॕचाइमओि<strong>ह</strong> ठाम उेय<strong>ह</strong>ीन भटकैत मोनअि<strong>ह</strong> ठाम सब िनदिशत अपन लयमेati sundarReply06/09/2009 at 09:22 AM6Keshav Mahto said...nik lagal,kavita me kane aar lyrics dela par aar nik hoyatReply06/09/2009 at 09:21 AM7Manoj Sada said...jyoti ji,ahank vishayak vividhta nik achhi,kanek aar vistar aa deep thought diyauk te ar nik kavita hoyat117


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्Reply06/09/2009 at 09:19 AM8Raghuvir Mandal said...time machine par aa vistrit kavita likhoo, aan vigyan vishay par sehoReply06/09/2009 at 09:17 AM9VIDEHA GAJENDRA THAKUR said...भ<strong>िव</strong>यके दशर्न कऽ ली अखनेवैज्ञािनक भीड़ल छैथ ताि<strong>ह</strong> जोगारमे<strong>ह</strong>म सवार भऽ टाइम – मशीनमेकएक वषर् केल<strong>ह</strong>ुं पार एकि<strong>ह</strong> िदनमेbad nikReply06/09/2009 at 09:15 AM10Vidyanand Jha said...nik kavitaaReply06/09/2009 at 09:14 AM11118


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्Usha Yadav said in reply to Jyoti...योितजी अ<strong>ह</strong>ाँhttp://www.google.com/transliterate/indic/एि<strong>ह</strong> िल ंपर से<strong>ह</strong>ो यूनीकोडमे <strong>दे</strong>वनागरी टाइप कऽ सकैत छी।Reply06/09/2009 at 08:45 AM12VIDEHA GAJENDRA THAKUR said in reply to Jyoti...jyotijihttp://kaulonline.com/uninagari/default/ehi link para online devnagari me likhoo aa otay se copy kayetay paste karoo.Reply06/09/2009 at 08:19 AM13Jyoti said in reply to Usha Yadav...Hum devnagari ataya kona upayog karu se nahin bujhal achhi, ahank prashansha sa ham bahut protsahit chhi.Dhanyawaad UshajiReply06/09/2009 at 02:56 AM14119


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्रघुबीर मंडल said...<strong>ह</strong>मसब र<strong>ह</strong>ल<strong>ह</strong>ुं <strong>िव</strong>लािसता के िनामेअवसरवादी <strong>िव</strong><strong>दे</strong>शी फला<strong>िव</strong>त भेल<strong>ह</strong>मसब बधल<strong>ह</strong>ुं पराधीनताक बधनमेसब <strong>िव</strong>कासक ार बद भेल अपनnikReply06/08/2009 at 09:53 AM15Usha Yadav said...अ<strong>ह</strong>ाँक क<strong>िव</strong>ता नीक लागल योितजी।Reply06/07/2009 at 12:29 PM16Usha Yadav said...BAD NIKReply06/06/2009 at 11:48 PM17Usha Yadav said...BAD JYOTI JI120


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्Reply06/06/2009 at 11:48 PMिय पा<strong>ह</strong>ुन - िजते झा, जनकपुरपारपिरक मैिथली <strong>िव</strong>वा<strong>ह</strong> गीत समेटल एक गोट मैिथली क्यासेट आएल अिछ िय पा<strong>ह</strong>ुन ।एि<strong>ह</strong> क्यासेटमे मैिथलीक <strong>िव</strong>वा<strong>ह</strong>क पिरछनसं <strong>िव</strong>दाई धिरक गीत सभ संि<strong>ह</strong>त अिछ ।अंशुमालाक एकल तुित र<strong>ह</strong>ल इ क्यासेट मैिथली <strong>िव</strong>वा<strong>ह</strong> परपराक िकछु खास वतुपरकेित अिछ । एि<strong>ह</strong>के <strong>िव</strong>शेषता जयमाल गीत जे िक िमिथलाक मौिलक गीत अिछ र<strong>ह</strong>लगाियका अंशुमाला क<strong>ह</strong>ैत छैथ । जीमनार(विरयाती खएबाक काल गाआàल जाएबला गीत) आबब<strong>ह</strong>ुतोक ठोरपर नइर्ं छढैत छि<strong>ह</strong>, एि<strong>ह</strong> क्यासेटमे एकरा म<strong>ह</strong>व <strong>दे</strong>ल गेल अिछ । िय पा<strong>ह</strong>ुनक्यासेट नव पुरान दुनू पीढीक लोक पसद क'र<strong>ह</strong>ल अंशुक क<strong>ह</strong>ब छि<strong>ह</strong> । कया लगनगीत, पिरछन गीत,<strong>दे</strong>खु रसे रसे दुल<strong>ह</strong>ा, चाल कटाक्ष, <strong>दे</strong><strong>ह</strong>िर छेकाओन, िसदुरदान आ समदाओनकगीत एि<strong>ह</strong> क्यासेटमे संकिलत अिछ । एि<strong>ह</strong> क्यासेटमे सीमाक िभतर कएल जाएबल <strong>ह</strong>ंसीमजाक आ ताि<strong>ह</strong>िभतर नुकाएल ेमके <strong>दे</strong>खएबाक यास कएल गेल अिछ । गंगा क्यासेटकतुित र<strong>ह</strong>ल इ क्यासेट एखन मा अिडयोक रुपमे अिछ । क्यासेटमे गीत संकलन दयनारायण झा आ शिश िकरण झा, संगीत कमल मो<strong>ह</strong>न चुुक छि<strong>ह</strong> । गाियका अंशुमालाके एि<strong>ह</strong>121


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्क्यासेटसं ब<strong>ह</strong>ुत बेशी आशा छि<strong>ह</strong> । एना आधुिनक गीतक बजारमे ई <strong>िव</strong>वा<strong>ह</strong> गीत अलग थानबनाओत से आशा कएल जा सकैया ।1रघुबीर मंडल said...anshu ji ke badhaiReply06/08/2009 at 09:44 AM2Usha Yadav said...अंशुमालाजीकेँ <strong>ह</strong>मरो िदशसँ एि<strong>ह</strong> अवसरपर शुभकामना।Reply06/07/2009 at 12:30 PM3Usha Yadav said...PRIYE PAHUN CASETTE LEL ANSHUMALA JI KE BADHAIReply06/06/2009 at 11:48 PMमूल गुजराती प आ तकर अंेजी अनुवाद- <strong>ह</strong>ेमांग आिनकुमार <strong>दे</strong>साइमैिथली अनुवाद-गजे ठाकुर122


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्समीकरणदू टा अधर्वृ जमैत समानातर,समानातर रेलगाड़ीक पटरी।<strong>ह</strong>ाथ भिर नमगर िलबल घास,झुकैत भीतर,िबना डोरीक धनुष सन।सुनबैत िखसा भिरगर <strong>ह</strong>बाक,राितभिर जमैत अप पीठ वेताल सन,जे उिड़ जाइत अिछ बोर भेने।आ एतबेआिक कनेक बेशीझुकल बुिढ़याजे अ<strong>ह</strong>ाँकेँ मोन पाड़त <strong>ह</strong>ाँसू।झुकल िनल थम ेणीक कपाटर्मेटमे,कातमे ठाढ़ कएल गेल ेनअ<strong>ह</strong>ाँक अपन आँिखसँ कएल तीक्षा िबन कात भेल।123


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्एकटा छोटो आ<strong>ह</strong>िटएकटा विरत चमक कमसँ कमआब, <strong>ह</strong>ँ आबई <strong>ह</strong>मर अिधकार अिछ, से<strong>ह</strong>ैए जाइत अिछ।दूटा उवधर पटरी टेढ़ कएल बीचमेदू टा तोरण जमल मृयुएकटा तीण गुमारबला दुप<strong>ह</strong>िरयाआ अ<strong>ह</strong>ाँबनबैत छी एकटा अुत समीकरण।आियर्य छी अ<strong>ह</strong>ाँ क उठबैत छी सोझ बैसबा लेलआ जे <strong>ह</strong>ाँसू गीिर गेल<strong>ह</strong>ुँ कताक समय पि<strong>ह</strong>नेतोऐत अ<strong>ह</strong>ाँकेँ खडमे1रघुबीर मंडल said...hemang desai ke kavita me nav bimb achhi,maithili sahitya ehi tarahak anuvad se samridh hoyat124


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्Reply06/08/2009 at 09:49 AM2Usha Yadav said...<strong>ह</strong>ेमांग <strong>दे</strong>साइक क<strong>िव</strong>ताक तुित लेल धयवाद।Reply06/07/2009 at 12:30 PM3Usha Yadav said...HEMANG DESAIK KAVITA BA NIK LAGALReply06/06/2009 at 11:47 PM1.<strong>दे</strong>वांशु वसक मैिथली िच-ृंखला (कॉिमक्स); आ 2. मय-<strong>दे</strong>श याा आ <strong>दे</strong>वीजी- योित झाचौधरी1.<strong>दे</strong>वांशु वसक मैिथली िच-ृंखला (कॉिमक्स)<strong>दे</strong>वांशु वस, जम- तुलापी, सुपौल। मास कयुिनकेशनमे एम.ए., ि<strong>ह</strong>दी, अंेजी आ मैिथलीक <strong>िव</strong>िभ प-पिर्कामे कथा,लघुकथा, <strong>िव</strong>ज्ञान-कथा, िच-कथा, काटूर्न, िच-<strong>ह</strong>ेिलका इयािदक काशन।125


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्<strong>िव</strong>शेष: गुजरात राय शाला पाय-पुतक मंडल ारा आठम कक्षाक लेल <strong>िव</strong>ज्ञान कथा “जंग” कािशत (2004 ई.)नताशा: मैिथलीक पि<strong>ह</strong>ल-िच-ृंखला (कॉिमक्स)नीचाँक दुनू काटूर्नकेँ िक्लक करू आ पढ़ू)नताशा सात126


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्नताशा आठ127


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्2.मय <strong>दे</strong>श याा- योितएगार<strong>ह</strong>म िदन2 जनवरी 1992 वृ<strong>ह</strong>पितिदनउजैन सऽ <strong>ह</strong>मसब सबसऽ पि<strong>ह</strong>ने काँचक जैन मिदर गेिलयै। ओतयके अनुपमकारीगरी स आकिषर्त भेल िबना नि<strong>ह</strong>ं र<strong>ह</strong>ल जा सकैत छै।चारू कातक <strong>दे</strong>वारमे शीशा के एनासजायल गेल छलै जे काशक एक िकरण पूरा मंिदर के जगमगाबैलेल काफी छलै।मंिदरकेबीचमे चािरटा जैन तीथर्कर के मूिर् <strong>िव</strong>रािजत छल ।जैन मंिदर स किनक दूर पर धमवलबी के आकषर्णक मुख् य के ‘ी म<strong>ह</strong>ाकालेर’ जीके मंिदर छल।ओतऽ योितर्िलंग के दशर्न <strong>ह</strong>ेतु बड भीड़ <strong>दे</strong>खायत छल।अि<strong>ह</strong> मंिदर केनजिदक मे राममंिदर आ’ संतोषी मंिदरमे एक धािमर्क िफम‘जय संतोषी माताक’ शूिटंग भेलछलै।अकर बाद <strong>ह</strong>मसब िक्षातट प<strong>ह</strong>ुँचल<strong>ह</strong>ुँ। अतय िक्षा नदीक वच्छता आि<strong>ह</strong>के दूषण सभरल वातावरणमे सच्चे चम कारी छै।अतऊ धुआंधार जलपातक जकाँ िकछु तैराकी बच्चासब लोकक पाछु भागैत र<strong>ह</strong>ै। लोकसब ारा पाई फेकलाक बाद ओ नदीमे गोता लगाबैत र<strong>ह</strong>ैआर नीचा मे भेटल पाई ओकर भऽ जायत छल।उजैन सऽ किनके दूरी पर भतृ<strong>ह</strong>र्िर गुफाछै।अि<strong>ह</strong> गुफामे भगवान गोरखनाथक ितमा छैन।ई ाचीन गुफा भूिमगत छै आर रता ब<strong>ह</strong>ुतपातर छै आ ब<strong>ह</strong>ुत सीढ़ी सब से<strong>ह</strong>ो छै।अदर धुआं तऽ नि<strong>ह</strong>ं छलै मुदा धुआं जकाँ गंध जरूरछलै। किन <strong>ह</strong>वाक कमी से<strong>ह</strong>ो बुझायत छलै।अि<strong>ह</strong>सऽ बा<strong>ह</strong>र एलाक बाद <strong>ह</strong>मसब एकटा पंिडतके <strong>दे</strong>खल<strong>ह</strong>ुँ जे अपन कानक बा<strong>ह</strong>री पातर िकनारा छोिड़कऽ पूरा कटवा लेने र<strong>ह</strong>िथ।आ ओि<strong>ह</strong>128


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्बड़का छेदमे एकटा बड़का टा बाला सदृश कुडल पि<strong>ह</strong>नने र<strong>ह</strong>िथ।ए<strong>ह</strong>ेन आयर्जनक शौक़सऽ <strong>ह</strong>मसब <strong>िव</strong>िमत छल<strong>ह</strong>ुँ।अतय सऽ <strong>ह</strong>मसब अपन लॉज लौिट गेल<strong>ह</strong>ुँ।तकर बाद अपन समू<strong>ह</strong>क िशिक्षका संगे सब लड़की सब घूमय गेल<strong>ह</strong>ुँ आ खूब िमठाईसब खेल<strong>ह</strong>ुँ।उजैनमे रबड़ी आ कलाकद ब<strong>ह</strong>ुत नीक भेटै छल। <strong>ह</strong>म अपन पड़ोसी जे <strong>ह</strong>मरसंगे ओि<strong>ह</strong> याापर गेल छल तकरा लेल से<strong>ह</strong>ो रबड़ी अनल<strong>ह</strong>ुँ।काि जे <strong>ह</strong>मसब नववषर्ककायर्म थिगत केने र<strong>ह</strong>ूं से आि<strong>ह</strong> पूरा भेल।<strong>दे</strong>वीजी : योित<strong>दे</strong>वीजी : गरमीमे वाय के यानगामक गम तऽ अपन ूरता लेल चिलत अिछये।अ<strong>ह</strong>ू बेरका गरमीमे िकछु बेसी अतर नि<strong>ह</strong>ंछल।एकिदन <strong>दे</strong>वीजी कतौजाइत छली की रताक कात एकटा वृ मूिछर्त भऽ खसल छल।<strong>दे</strong>वीजीके बेसी <strong>दे</strong>र नि<strong>ह</strong>ं लगलैन इ ज्ञात करैत जे ओ यिक् त के इ <strong>ह</strong>ालत गम के कारणभेल छल। ओ आन लोक सबके जमा केली। तुरत ओकर ाथिमक उपचार जेना िक ठढापािन छॴटनाइ पंखा डोलेनाइ सब कैल गेल।तकर बाद िचिक सालय लऽ जा <strong>ह</strong>ुका पाइनचढ़ायल गेल। आ ओ जिदये ठीक भऽ गेला।129


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्<strong>दे</strong>वीजी ब<strong>ह</strong>ुत िचितत छली जे जॕ ओकर उपचारमे <strong>िव</strong>लब <strong>ह</strong>ोएतै तऽ की <strong>ह</strong>ोयतै।फेर कीछल <strong>दे</strong>वीजी भीरेली अपन <strong>िव</strong>ाथ सबके एक सभा जुटाबैमे जाि<strong>ह</strong>मे ओ गौँवा सबके गममेअपन वायक यान राखैके जानकारी <strong>दे</strong>लिखन।<strong>दे</strong>वीजी सबके बतेलिखन जे गममे पाइनेजीवनरक्षक <strong>ह</strong>ोएत छै।िदन भिर कनी कनी पाइन पीबैत र<strong>ह</strong>ी आ कतौ<strong>िव</strong>दा <strong>ह</strong>ुअकाल एक बोतलमे पाइन जरूर लऽ ली। <strong>दे</strong>वीजी िनिलिखत सला<strong>ह</strong> <strong>दे</strong>लिखनः1) गममे कतौ<strong>िव</strong>दा <strong>ह</strong>ुअ काल अपन संगे पीबैलेल पाइन वा शबर्त रौद सऽ बचैलेल छावा टोपी रौद सऽ बचाबै वला चमा इ यािद जरूर लऽ ली। वचाके रक्षाके लेलससीम लोशन लगाऊ।बच्चा सबके रौद मे बा<strong>ह</strong>र िनकलऽ काल अि<strong>ह</strong>के <strong>िव</strong>शेष यानरखबाक चा<strong>ह</strong>ी।सूयर्के खतरनाक पराबैंगनी िकरण स बचैके लेल अनेको सामान आबैतछै तकर उपयोग करैके चा<strong>ह</strong>ी।2) कनकनी <strong>दे</strong>रमे पािन पीबैत र<strong>ह</strong>ू।अि<strong>ह</strong> मौसममे रंग िबरंगक शबर्त बनाक पीबू। बजारमेअनेको कारक शबर्त भेटै छै। तकर अितिरक् त ताजा फलक शबर्त बनाकऽ पीबू।जेनािक कच्चा आमके उबािलकऽ ओकर शबर्त़ बेलक शबर्त़ तरबूजक रस़ नेबो केशबर्त़ गुलाबक पंखुड़ीके रसक शबर्त़ पुदीनाक शबर्त़ खीरा के रस़ लसी़ घोऱनािरयरक पािन इ यािद शरीरके ठंढ़क प<strong>ह</strong>ुँचाबै छै।3) गममे ओना तऽ <strong>ह</strong>िरयर ताजा साग सजी कम उगै छै मुदा बजारमे ीजक सु<strong>िव</strong>धाककारण ब<strong>ह</strong>ुत िकछु उपलध र<strong>ह</strong>ैत छै।पूरा पौिक भोजन करू।बािस भोजन नि<strong>ह</strong>ंकरू।खीरा़ ककरी आिदक सलाद खायल करू।4) िदनमे दू वा बेसी बेर न<strong>ह</strong>ायल करू।ए<strong>ह</strong>ेन समयमे तैराकी के ितयोिगता केनाइ ब<strong>ह</strong>ुतनीक र<strong>ह</strong>ै छै।5) साफ जलक सेवन करू।6) िबढ़नी़ मधुमाछी़ बीछ़ साँप आिदक काटैके डर ए<strong>ह</strong>ेन समयमे बिढ़ जाएत छै तैं सावधानर<strong>ह</strong>ू।आ ाथिमक उपचारक ज्ञान एवम् यवथा घरमे राखल करू।ककरो आवयकता<strong>ह</strong>ोए तऽ जरूर स<strong>ह</strong>ायता किरयौ। साँपके कटला पर साँपक कार बूझल र<strong>ह</strong>ला पर130


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्इलज आसान <strong>ह</strong>ोएत छै।किनको असमजसता <strong>ह</strong>ोय तऽ खाय वला दवाइक योग िबनािचिक सक के स<strong>ह</strong>ायताके नि<strong>ह</strong>ं करू।7) सूती कपड़ा पि<strong>ह</strong>नू।बाजार मे सूयर्क पराबैगनी िकरण सऽ बचैवला कपड़ा से<strong>ह</strong>ो भेटैतछै तकर योग करू।8) मालजालके भोजन आऽ पािनके पूरा सु<strong>िव</strong>धा <strong>दे</strong>बाक चा<strong>ह</strong>ी।गममे ओकरा सऽ बेसी काजनि<strong>ह</strong>ं कराऊ आ पािनक यवथा भरपूर िदयौ।9) जरूरत पड़ला पर िचिक सकके मदिद िलयऽ।<strong>दे</strong>वीजीक इ परामशर् सबके लेल ब<strong>ह</strong>ुत ि<strong>ह</strong>तकारी सािबत भेल।बच्चा लोकिन ारा मरणीय लोक१.ातः काल मु<strong>ह</strong>ूर् (सूयदयक एक घंटा पि<strong>ह</strong>ने) सवर्थम अपन दुनू <strong>ह</strong>ाथ <strong>दे</strong>खबाक चा<strong>ह</strong>ी, आ’ ई लोक बजबाक चा<strong>ह</strong>ी।कराे वसते लमीः करमये सरवती।करमूले िथतो ा भाते करदशर्नम्॥करक आगाँ लमी बसैत छिथ, करक मयमे सरवती, करक मूलमे ा िथत छिथ। भोरमे ताि<strong>ह</strong> ारे करक दशर्नकरबाक थीक।२.संया काल दीप लेसबाक काल-दीपमूले िथतो ा दीपमये जनादर्नः।दीपाे शरः ोक्ः सयायोितनर्मोऽतुते॥दीपक मूल भागमे ा, दीपक मयभागमे जनादर्न (<strong>िव</strong>णु) आऽ दीपक अ भागमे शर िथत छिथ। <strong>ह</strong>े संयायोित! अ<strong>ह</strong>ाँकेँनमकार।३.सुतबाक काल-131


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्रामं कदं <strong>ह</strong>नूमतं वैनतेयं वृकोदरम्।शयने यः मरेियं दुःवतय नयित॥जे सभ िदन सुतबासँ पि<strong>ह</strong>ने राम, कुमारवामी, <strong>ह</strong>नूमान्, गरुड़ आऽ भीमक मरण करैत छिथ, <strong>ह</strong>ुनकर दुःव न भऽ जाइतछि<strong>ह</strong>।४. न<strong>ह</strong>ेबाक समय-गे च यमुने चैव गोदाविर सरवित।नमर्<strong>दे</strong> िसधु कावेिर जलेऽिमन् सििधं कुरू॥<strong>ह</strong>े गंगा, यमुना, गोदावरी, सरवती, नमर्दा, िसधु आऽ कावेरी धार। एि<strong>ह</strong> जलमे अपन सािय िदअ।५.उरं यसमुय ि<strong>ह</strong>माेैव दिक्षणम्।वषर्ं तत् भारतं नाम भारती य सतितः॥समुक उरमे आऽ ि<strong>ह</strong>मालयक दिक्षणमे भारत अिछ आऽ ओतुका सतित भारती क<strong>ह</strong>बैत छिथ।६.अ<strong>ह</strong>या ौपदी सीता तारा मडोदरी तथा।पचकं ना मरेियं म<strong>ह</strong>ापातकनाशकम्॥जे सभ िदन अ<strong>ह</strong>या, ौपदी, सीता, तारा आऽ मदोदरी, एि<strong>ह</strong> पाँच सावी-ीक मरण करैत छिथ, <strong>ह</strong>ुनकर सभ पाप नभऽ जाइत छि<strong>ह</strong>।७.अथामा बिलयसो <strong>ह</strong>नूमां <strong>िव</strong>भीषणः।कृपः परशुराम सतैते िचरी<strong>िव</strong>नः॥अथामा, बिल, यास, <strong>ह</strong>नूमान्, <strong>िव</strong>भीषण, कृपाचायर् आऽ परशुराम- ई सात टा िचरीवी क<strong>ह</strong>बैत छिथ।८.साते भवतु सुीता <strong>दे</strong>वी िशखर वािसनीउेन तपसा लधो यया पशुपितः पितः।िसिः साये सतामतु सादातय धूजर्टेः132


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्जावीफेनलेखेव ययूिध शिशनः कला॥९. बालोऽ<strong>ह</strong>ं जगदानद न मे बाला सरवती।अपूण पंचमे वष वणर्यािम जगयम् ॥१०. दूवक्षत मं(शुक्ल यजुवद अयाय २२, मं २२)आ ियय जापितॠर्िषः। िलंभोक्ा <strong>दे</strong>वताः। वराडुकृितछदः। षजः वरः॥आ ॑न् ा॒णो ॑वचर्॒सी जा॑यता॒मा रा॒े रा॑ज॒यः शुरे॑ऽइषयो॒ऽितया॒धी म॑<strong>ह</strong>ार॒थो जा॑यतां॒ दोग्ॴ धे॒नुवढा॑न॒वाना॒शुः सितः॒पुर॑िध॒यवा॑ िज॒णू र॑थे॒ाः स॒भेयो॒ युवाय यज॑मानय वी॒रो जा॒यतां िनका॒मे-िन॑कामे नः प॒जर्यॲ वषर्तु॒ फल॑वयो न॒ऽओष॑धयःपच्यतां योगेक्ष॒मो नः॑ कपताम्॥२२॥माथः िसयः सतु पूणः सतु मनोरथाः। शूणां बुिनाशोऽतु िमाणामुदयतव।ॐ दीघयुभर्व। ॐ सौभाग्यवती भव।<strong>ह</strong>े भगवान्। अपन <strong>दे</strong>शमे सुयोग्य आ’ सवर्ज्ञ <strong>िव</strong>ाथ उप <strong>ह</strong>ोिथ, आ’ शुुकेँ नाश कएिन<strong>ह</strong>ार सैिनक उप <strong>ह</strong>ोिथ। अपन<strong>दे</strong>शक गाय खूब दूध दय बाली, बरद भार व<strong>ह</strong>न करएमे सक्षम <strong>ह</strong>ोिथ आ’ घोड़ा विरत रूपेँ दौगय बला <strong>ह</strong>ोए। ीगण नगरकनेतृव करबामे सक्षम <strong>ह</strong>ोिथ आ’ युवक सभामे ओजपूणर् भाषण <strong>दे</strong>बयबला आ’ नेतृव <strong>दे</strong>बामे सक्षम <strong>ह</strong>ोिथ। अपन <strong>दे</strong>शमे जखनआवयक <strong>ह</strong>ोय वष <strong>ह</strong>ोए आ’ औषिधक-बूटी सवर्दा पिरपक्व <strong>ह</strong>ोइत र<strong>ह</strong>ए। एवं मे सभ तर<strong>ह</strong>ेँ <strong>ह</strong>मरा सभक कयाण <strong>ह</strong>ोए।शुक बुिक नाश <strong>ह</strong>ोए आ’ िमक उदय <strong>ह</strong>ोए॥मनुयकें कोन वतुक इच्छा करबाक चा<strong>ह</strong>ी तकर वणर्न एि<strong>ह</strong> मंमे कएल गेल अिछ।एि<strong>ह</strong>मे वाचकलुतोपमालड़्कार अिछ।अवय-॑न् - <strong>िव</strong>ा आिद गुणसँ पिरपूणर् रा॒े - <strong>दे</strong>शमे॑वचर्॒सी- <strong>िव</strong>ाक तेजसँ युक्आ जा॑यतां॒- उप <strong>ह</strong>ोएरा॑ज॒यः-राजा133


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्शुरे॑ऽ–िबना डर बलाइषयो॒- बाण चलेबामे िनपुणऽितया॒धी-शुकेँ तारण दय बलाम॑<strong>ह</strong>ार॒थो-पैघ रथ बला वीरदोग्ॴ-कामना(दूध पूणर् करए बाली)धे॒नुवढा॑न॒वाना॒शुः धे॒नु-गौ वा वाणी वढा॑न॒वा- पैघ बरद ना॒शुः-आशुः-विरतसितः॒-घोड़ापुर॑िध॒यवा॑- पुर॑िध॒- यव<strong>ह</strong>ारकेँ धारण करए बाली यवा॑-ीिज॒णू-शुकेँ जीतए बलार॑थे॒ाः-रथ पर िथरस॒भेयो॒-उम सभामेयुवाय-युवा जे<strong>ह</strong>नयज॑मानय-राजाक रायमेवी॒रो-शुकेँ परािजत करएबलािनका॒मे-िन॑कामे-िनययुक् कायर्मेनः-<strong>ह</strong>मर सभकप॒जर्यॲ-मेघवषर्तु॒-वष <strong>ह</strong>ोएफल॑वयो-उम फल बलाओष॑धयः-औषिधःपच्यतां- पाकए134


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्योगेक्ष॒मो-अलय लय करेबाक <strong>ह</strong>ेतु कएल गेल योगक रक्षानः॑-<strong>ह</strong>मरा सभक <strong>ह</strong>ेतुकपताम्-समथर् <strong>ह</strong>ोएििफथक अनुवाद- <strong>ह</strong>े ण, <strong>ह</strong>मर रायमे ाण नीक धािमर्क <strong>िव</strong>ा बला, राजय-वीर,तीरंदाज, दूध दए बाली गाय, दौगयबला जतु, उमी नारी <strong>ह</strong>ोिथ। पाजर्य आवयकता पड़ला पर वष <strong>दे</strong>िथ, फल <strong>दे</strong>य बला गाछ पाकए, <strong>ह</strong>म सभ संपिअिजर्त/संरिक्षत करी।1रघुबीर मंडल said...35m ankak natasha aa deviji bad nikReply06/08/2009 at 09:44 AM2Usha Yadav said...नताशा <strong>दे</strong>वी जी दुनू बड नीक। <strong>दे</strong>वांशु जी आ योितजी , अ<strong>ह</strong>ाँ दुनु गोटेक शंसामे शद भेिट न<strong>ह</strong>ॴ र अिछ।Reply06/07/2009 at 12:31 PM3Usha Yadav said...BACHCHA SABHAK LEL VIVIDH PRASTUTI, DEVANSHU VATS AA JYOTI JI DHANYAVADAJK PATRACHHATHIReply06/06/2009 at 11:47 PM135


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्भारत आ नेपालक मैिथली भाषा-वैज्ञािनक लोकिन ारा बनाओल मानक शैलीमैिथलीक मानक लेखन-शैली1. नेपालक मैिथली भाषा वैज्ञािनक लोकिन ारा बनाओल मानक उच्चारण आ लेखन शैली आऽ 2.मैिथलीअकादमी, पटना ारा िनधिरत मैिथली लेखन-शैली1.नेपालक मैिथली भाषा वैज्ञािनक लोकिन ारा बनाओल मानक उच्चारण आ लेखन शैलीमैिथलीमे उच्चारण तथा लेखन१.पचमाक्षर आ अनुवार: पचमाक्षरातगर्त ङ, ञ, ण, न एवं म अबैत अिछ। संकृत भाषाक अनुसारशदक अतमे जाि<strong>ह</strong> वगर्क अक्षर र<strong>ह</strong>ैत अिछ ओ<strong>ह</strong>ी वगर्क पचमाक्षर अबैत अिछ। जेना-अ (क वगर्क र<strong>ह</strong>बाक कारणे अतमे ङ् आएल अिछ।)पच (च वगर्क र<strong>ह</strong>बाक कारणे अतमे ञ् आएल अिछ।)खड (ट वगर्क र<strong>ह</strong>बाक कारणे अतमे ण् आएल अिछ।)सिध (त वगर्क र<strong>ह</strong>बाक कारणे अतमे न् आएल अिछ।)खभ (प वगर्क र<strong>ह</strong>बाक कारणे अतमे म् आएल अिछ।)उपयुर्क्त बात मैिथलीमे कम <strong>दे</strong>खल जाइत अिछ। पचमाक्षरक बदलामे अिधकांश जग<strong>ह</strong>पर अनुवारक योग<strong>दे</strong>खल जाइछ। जेना- अंक, पंच, खंड, संिध, खंभ आिद। याकरण<strong>िव</strong>द पिडत गो<strong>िव</strong>द झाक क<strong>ह</strong>ब छिन जेकवगर्, चवगर् आ टवगर्सँ पूवर् अनुवार िलखल जाए तथा तवगर् आ पवगर्सँ पूवर् पचमाक्षरे िलखल जाए।जेना- अंक, चंचल, अंडा, अत तथा कपन। मुदा ि<strong>ह</strong>दीक िनकट र<strong>ह</strong>ल आधुिनक लेखक एि<strong>ह</strong> बातकेँ नि<strong>ह</strong>मानैत छिथ। ओलोकिन अत आ कपनक जग<strong>ह</strong>पर से<strong>ह</strong>ो अंत आ कंपन िलखैत <strong>दे</strong>खल जाइत छिथ।नवीन पित िकछु सु<strong>िव</strong>धाजनक अवय छैक। िकएक तँ एि<strong>ह</strong>मे समय आ थानक बचत <strong>ह</strong>ोइत छैक। मुदाकतोकबेर <strong>ह</strong>तलेखन वा मुणमे अनुवारक छोटसन िबदु प नि<strong>ह</strong> भेलासँ अथर्क अनथर् <strong>ह</strong>ोइत से<strong>ह</strong>ो <strong>दे</strong>खलजाइत अिछ। अनुवारक योगमे उच्चारण-दोषक सभावना से<strong>ह</strong>ो ततबए <strong>दे</strong>खल जाइत अिछ। एतदथर् कसँलऽकऽ पवगर्धिर पचमाक्षरेक योग करब उिचत अिछ। यसँ लऽकऽ ज्ञधिरक अक्षरक स अनुवारक योगकरबामे कत<strong>ह</strong>ु कोनो <strong>िव</strong>वाद नि<strong>ह</strong> <strong>दे</strong>खल जाइछ।136


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्२.ढ आ ढ़ : ढ़क उच्चारण “र् <strong>ह</strong>”जकाँ <strong>ह</strong>ोइत अिछ। अतः जतऽ “र् <strong>ह</strong>”क उच्चारण <strong>ह</strong>ो ओतऽ मा ढ़िलखल जाए। आनठाम खािल ढ िलखल जएबाक चा<strong>ह</strong>ी। जेना-ढ = ढाकी, ढेकी, ढीठ, ढेउआ, ढ, ढेरी, ढाकिन, ढाठ आिद।ढ़ = पढ़ाइ, बढ़ब, गढ़ब, मढ़ब, बुढ़बा, साँढ़, गाढ़, रीढ़, चाँढ़, सीढ़ी, पीढ़ी आिद।उपयुर्क्त शदसभकेँ <strong>दे</strong>खलासँ ई प <strong>ह</strong>ोइत अिछ जे साधारणतया शदक शुरूमे ढ आ मय तथा अतमे ढ़अबैत अिछ। इए<strong>ह</strong> िनयम ड आ ड़क सदभर् से<strong>ह</strong>ो लागू <strong>ह</strong>ोइत अिछ।३.व आ ब : मैिथलीमे “व”क उच्चारण ब कएल जाइत अिछ, मुदा ओकरा ब रूपमे नि<strong>ह</strong> िलखल जएबाकचा<strong>ह</strong>ी। जेना- उच्चारण : बैनाथ, िबा, नब, <strong>दे</strong>बता, िबणु, बंश, बदना आिद। एि<strong>ह</strong>सभक थानपर मशःवैनाथ, <strong>िव</strong>ा, नव, <strong>दे</strong>वता, <strong>िव</strong>णु, वंश, वदना िलखबाक चा<strong>ह</strong>ी। सामायतया व उच्चारणक लेल ओ योगकएल जाइत अिछ। जेना- ओकील, ओज<strong>ह</strong> आिद।४.य आ ज : कत<strong>ह</strong>ु-कत<strong>ह</strong>ु “य”क उच्चारण “ज”जकाँ करैत <strong>दे</strong>खल जाइत अिछ, मुदा ओकरा ज नि<strong>ह</strong>िलखबाक चा<strong>ह</strong>ी। उच्चारणमे यज्ञ, जिद, जमुना, जुग, जाबत, जोगी, जदु, जम आिद क<strong>ह</strong>ल जाएवलाशदसभकेँ मशः यज्ञ, यिद, यमुना, युग, याबत, योगी, यदु, यम िलखबाक चा<strong>ह</strong>ी।५.ए आ य : मैिथलीक वतर्नीमे ए आ य दुनू िलखल जाइत अिछ।ाचीन वतर्नी- कएल, जाए, <strong>ह</strong>ोएत, माए, भाए, गाए आिद।नवीन वतर्नी- कयल, जाय, <strong>ह</strong>ोयत, माय, भाय, गाय आिद।सामायतया शदक शुरूमे ए मा अबैत अिछ। जेना एि<strong>ह</strong>, एना, एकर, ए<strong>ह</strong>न आिद। एि<strong>ह</strong> शदसभक थानपरयि<strong>ह</strong>, यना, यकर, य<strong>ह</strong>न आिदक योग नि<strong>ह</strong> करबाक चा<strong>ह</strong>ी। यिप मैिथलीभाषी थारूसि<strong>ह</strong>त िकछु जाितमेशदक आरभोमे “ए”केँ य कि<strong>ह</strong> उच्चारण कएल जाइत अिछ।ए आ “य”क योगक योगक सदभर्मे ाचीने पितक अनुसरण करब उपयुक्त मािन एि<strong>ह</strong> पुतकमे ओकरेयोग कएल गेल अिछ। िकएक तँ दुनूक लेखनमे कोनो स<strong>ह</strong>जता आ दुरू<strong>ह</strong>ताक बात नि<strong>ह</strong> अिछ। आमैिथलीक सवर्साधारणक उच्चारण-शैली यक अपेक्षा एसँ बेसी िनकट छैक। खास कऽ कएल, <strong>ह</strong>एब आिदकितपय शदकेँ कैल, <strong>ह</strong>ैब आिद रूपमे कत<strong>ह</strong>ु-कत<strong>ह</strong>ु िलखल जाएब से<strong>ह</strong>ो “ए”क योगकेँ बेसी समीचीन मािणतकरैत अिछ।६.ि<strong>ह</strong>, <strong>ह</strong>ु तथा एकार, ओकार : मैिथलीक ाचीन लेखन-परपरामे कोनो बातपर बल दैत काल शदक पाछाँि<strong>ह</strong>, <strong>ह</strong>ु लगाओल जाइत छैक। जेना- <strong>ह</strong>ुनकि<strong>ह</strong>, अपन<strong>ह</strong>ु, ओकर<strong>ह</strong>ु, तकालि<strong>ह</strong>, चोि<strong>ह</strong>, आन<strong>ह</strong>ु आिद। मुदाआधुिनक लेखनमे ि<strong>ह</strong>क थानपर एकार एवं <strong>ह</strong>ुक थानपर ओकारक योग करैत <strong>दे</strong>खल जाइत अिछ। जेना-<strong>ह</strong>ुनके, अपनो, तकाले, चोे, आनो आिद।137


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्७.ष तथा ख : मैिथली भाषामे अिधकांशतः षक उच्चारण ख <strong>ह</strong>ोइत अिछ। जेना- षय (खड़य),षोडशी (खोड़शी), षकोण (खटकोण), वृषेश (वृखेश), सतोष (सतोख) आिद।८.विन-लोप : िनिलिखत अवथामे शदसँ विन-लोप भऽ जाइत अिछ:(क)ियावयी यय अयमे य वा ए लुत भऽ जाइत अिछ। ओि<strong>ह</strong>मेसँ पि<strong>ह</strong>ने अक उच्चारण दीघर् भऽ जाइतअिछ। ओकर आगाँ लोप-सूचक िच वा <strong>िव</strong>कारी (’ / ऽ) लगाओल जाइछ। जेना-पूणर् रूप : पढ़ए (पढ़य) गेला<strong>ह</strong>, कए (कय) लेल, उठए (उठय) पड़तौक।अपूणर् रूप : पढ़’ गेला<strong>ह</strong>, क’ लेल, उठ’ पड़तौक।पढ़ऽ गेला<strong>ह</strong>, कऽ लेल, उठऽ पड़तौक।(ख)पूवर्कािलक कृत आय (आए) ययमे य (ए) लुत भऽ जाइछ, मुदा लोप-सूचक <strong>िव</strong>कारी नि<strong>ह</strong> लगाओलजाइछ। जेना-पूणर् रूप : खाए (य) गेल, पठाय (ए) <strong>दे</strong>ब, न<strong>ह</strong>ाए (य) अएला<strong>ह</strong>।अपूणर् रूप : खा गेल, पठा <strong>दे</strong>ब, न<strong>ह</strong>ा अएला<strong>ह</strong>।(ग)ी यय इक उच्चारण ियापद, संज्ञा, ओ <strong>िव</strong>शेषण तीनूमे लुत भऽ जाइत अिछ। जेना-पूणर् रूप : दोसिर मािलिन चिल गेिल।अपूणर् रूप : दोसर मािलन चिल गेल।(घ)वतर्मान कृदतक अितम त लुत भऽ जाइत अिछ। जेना-पूणर् रूप : पढ़ैत अिछ, बजैत अिछ, गबैत अिछ।अपूणर् रूप : पढ़ै अिछ, बजै अिछ, गबै अिछ।(ङ)ियापदक अवसान इक, उक, ऐक तथा <strong>ह</strong>ीकमे लुत भऽ जाइत अिछ। जेना-पूणर् रूप: िछयौक, िछयैक, छ<strong>ह</strong>ीक, छौक, छैक, अिबतैक, <strong>ह</strong>ोइक।अपूणर् रूप : िछयौ, िछयै, छ<strong>ह</strong>ी, छौ, छै, अिबतै, <strong>ह</strong>ोइ।(च)ियापदीय यय <strong>ह</strong>, <strong>ह</strong>ु तथा <strong>ह</strong>कारक लोप भऽ जाइछ। जेना-पूणर् रूप : छि<strong>ह</strong>, क<strong>ह</strong>लि<strong>ह</strong>, क<strong>ह</strong>ल<strong>ह</strong>ुँ, गेल<strong>ह</strong>, नि<strong>ह</strong>।अपूणर् रूप : छिन, क<strong>ह</strong>लिन, क<strong>ह</strong>लौँ, गेलऽ, नइ, निञ, नै।९.विन थानातरण : कोनो-कोनो वर-विन अपना जग<strong>ह</strong>सँ <strong>ह</strong>िटकऽ दोसरठाम चिल जाइत अिछ। खासकऽ व इ आ उक सबधमे ई बात लागू <strong>ह</strong>ोइत अिछ। मैिथलीकरण भऽ गेल शदक मय वा अतमे जँव इ वा उ आबए तँ ओकर विन थानातिरत भऽ एक अक्षर आगाँ आिब जाइत अिछ। जेना- शिन(शइन), पािन (पाइन), दािल ( दाइल), मािट (माइट), काछु (काउछ), मासु(माउस) आिद। मुदा तसमशदसभमे ई िनयम लागू नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ोइत अिछ। जेना- रिमकेँ रइम आ सुधांशुकेँ सुधाउंस नि<strong>ह</strong> क<strong>ह</strong>ल जा सकैत138


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्अिछ।१०.<strong>ह</strong>लत(्)क योग : मैिथली भाषामे सामायतया <strong>ह</strong>लत (्)क आवयकता नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ोइत अिछ। कारण जेशदक अतमे अ उच्चारण नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ोइत अिछ। मुदा संकृत भाषासँ जि<strong>ह</strong>नाक ति<strong>ह</strong>ना मैिथलीमे आएल (तसम)शदसभमे <strong>ह</strong>लत योग कएल जाइत अिछ। एि<strong>ह</strong> पोथीमे सामायतया सपूणर् शदकेँ मैिथली भाषासबधीिनयमअनुसार <strong>ह</strong>लत<strong>िव</strong><strong>ह</strong>ीन राखल गेल अिछ। मुदा याकरणसबधी योजनक लेल अयावयक थानपरकत<strong>ह</strong>ु-कत<strong>ह</strong>ु <strong>ह</strong>लत <strong>दे</strong>ल गेल अिछ। तुत पोथीमे मिथली लेखनक ाचीन आ नवीन दुनू शैलीक सरल आसमीचीन पक्षसभकेँ समेिटकऽ वणर्-<strong>िव</strong>यास कएल गेल अिछ। थान आ समयमे बचतक सि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>त-लेखनतथा तकिनकी दृिसँ से<strong>ह</strong>ो सरल <strong>ह</strong>ोबऽवला ि<strong>ह</strong>साबसँ वणर्-<strong>िव</strong>यास िमलाओल गेल अिछ। वतर्मान समयमेमैिथली मातृभाषीपयर्तकेँ आन भाषाक मायमसँ मैिथलीक ज्ञान लेबऽ पिड़र<strong>ह</strong>ल पिरेयमे लेखनमे स<strong>ह</strong>जतातथा एकरूपतापर यान <strong>दे</strong>ल गेल अिछ। तखन मैिथली भाषाक मूल <strong>िव</strong>शेषतासभ कुिठत नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ोइक,ता<strong>ह</strong>ूिदस लेखक-मडल सचेत अिछ। िस भाषाशाी डा. रामावतार यादवक क<strong>ह</strong>ब छिन जे सरलताकअनुसधानमे ए<strong>ह</strong>न अवथा िक<strong>ह</strong>ु ने आबऽ <strong>दे</strong>बाक चा<strong>ह</strong>ी जे भाषाक <strong>िव</strong>शेषता छाँ<strong>ह</strong>मे पिड जाए। <strong>ह</strong>मसभ <strong>ह</strong>ुनकधारणाकेँ पूणर् रूपसँ स लऽ चलबाक यास कएल<strong>ह</strong>ुँ अिछ।पोथीक वणर्<strong>िव</strong>यास कक्षा ९ क पोथीसँ िकछु माामे िभ अिछ। िनरतर अययन, अनुसधान आ<strong>िव</strong>लेषणक कारणे ई सुधारामक िभता आएल अिछ। भ<strong>िव</strong>यमे आन<strong>ह</strong>ु पोथीकेँ पिरमािजर्त करैत मैिथलीपायपुतकक वणर्<strong>िव</strong>यासमे पूणर्रूपेण एकरूपता अनबाक <strong>ह</strong>मरासभक य र<strong>ह</strong>त।कक्षा १० मैिथली लेखन तथा पिरमाजर्न म<strong>ह</strong>े मलंिगया/ धीरे ेमिषर् संयोजन- गणेशसाद भराईकाशक िशक्षा तथा खेलकूद मालय, पायम <strong>िव</strong>कास के,सानोिठमी, भक्तपुरसविधकार पायम <strong>िव</strong>कास के एवं जनक िशक्षा सामी के, सानोिठमी, भक्तपुर।पि<strong>ह</strong>ल संकरण २०५८ बैशाख (२००२ ई.)योगदान: िशवसाद सयाल, जगाथ अवा, गोरखब<strong>ह</strong>ादुर िसं<strong>ह</strong>, गणेशसाद भराई, डा. रामावतार यादव, डा.राजे <strong>िव</strong>मल, डा. रामदयाल राकेश, धम <strong>िव</strong>ल, रूपा धीरू, नीरज कणर्, रमेश रनभाषा सपादन- नीरज कणर्, रूपा झा2. मैिथली अकादमी, पटना ारा िनधिरत मैिथली लेखन-शैली1. जे शद मैिथली-साि<strong>ह</strong>यक ाचीन कालसँ आइ धिर जाि<strong>ह</strong> वर्नीमे चिलत अिछ, से सामायतः ताि<strong>ह</strong>वर्नीमे िलखल जाय- उदा<strong>ह</strong>रणाथर्-139


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्ाएखनठामजकर,तकरतिनकरअिछअाअखन,अखिन,एखेन,अखनीिठमा,िठना,ठमाजेकर, तेकरितनकर।(वैकिपक रूपेँ ा)ऐछ, अि<strong>ह</strong>, ए।2. िनिलिखत तीन कारक रूप वैक्लिपकतया अपनाओल जाय:भ गेल, भय गेल वा भए गेल। जा र<strong>ह</strong>लअिछ, जाय र<strong>ह</strong>ल अिछ, जाए र<strong>ह</strong>ल अिछ। कर’ गेला<strong>ह</strong>, वा करय गेला<strong>ह</strong> वा करए गेला<strong>ह</strong>।3. ाचीन मैिथलीक ‘<strong>ह</strong>’ विनक थानमे ‘न’ िलखल जाय सकैत अिछ यथा क<strong>ह</strong>लिन वा क<strong>ह</strong>लि<strong>ह</strong>।4. ‘ऐ’ तथा ‘औ’ ततय िलखल जाय जत’ पतः ‘अइ’ तथा ‘अउ’ सदृश उच्चारण इ <strong>ह</strong>ो। यथा-<strong>दे</strong>खैत, छलैक, बौआ, छौक इयािद।5. मैिथलीक िनिलिखत शद एि<strong>ह</strong> रूपे युक्त <strong>ह</strong>ोयत:जै<strong>ह</strong>,सै<strong>ह</strong>,इए<strong>ह</strong>,ओऐ<strong>ह</strong>,लै<strong>ह</strong> तथा दै<strong>ह</strong>।6. र्व इकारांत शदमे ‘इ’ के लुत करब सामायतः अा िथक। यथा- ा <strong>दे</strong>िख आब<strong>ह</strong>, मािलिन गेिल(मनुय मामे)।140


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्7. वतं व ‘ए’ वा ‘य’ ाचीन मैिथलीक उरण आिदमे तँ यथावत राखल जाय, िकंतु आधुिनक योगमेवैकिपक रूपेँ ‘ए’ वा ‘य’ िलखल जाय। यथा:- कयल वा कएल, अयला<strong>ह</strong> वा अएला<strong>ह</strong>, जाय वा जाएइयािद।8. उच्चारणमे दू वरक बीच जे ‘य’ विन वतः आिब जाइत अिछ तकरा लेखमे थान वैकिपक रूपेँ <strong>दे</strong>लजाय। यथा- धीआ, अढ़ैआ, <strong>िव</strong>आ<strong>ह</strong>, वा धीया, अढ़ैया, िबया<strong>ह</strong>।9. सानुनािसक वतं वरक थान यथासंभव ‘ञ’ िलखल जाय वा सानुनािसक वर। यथा:- मैञा,किनञा, िकरतिनञा वा मैआँ, किनआँ, िकरतिनआँ।10. कारकक <strong>िव</strong>भिक्क िनिलिखत रूप ा:-<strong>ह</strong>ाथकेँ, <strong>ह</strong>ाथसँ, <strong>ह</strong>ाथेँ, <strong>ह</strong>ाथक, <strong>ह</strong>ाथमे। ’मे’ मे अनुवारसवर्था याय िथक। ‘क’ क वैकिपक रूप ‘केर’ राखल जा सकैत अिछ।11. पूवर्कािलक ियापदक बाद ‘कय’ वा ‘कए’ अयय वैकिपक रूपेँ लगाओल जा सकैत अिछ। यथा:-<strong>दे</strong>िख कय वा <strong>दे</strong>िख कए।12. माँग, भाँग आिदक थानमे माङ, भाङ इयािद िलखल जाय।13. अर् ‘न’ ओ अर् ‘म’ क बदला अनुसार नि<strong>ह</strong> िलखल जाय, िकंतु छापाक सु<strong>िव</strong>धाथर् अर् ‘ङ’ , ‘ञ’,तथा ‘ण’ क बदला अनुवारो िलखल जा सकैत अिछ। यथा:- अ, वा अंक, अचल वा अंचल, कठ वाकंठ।14. <strong>ह</strong>लंत िच िनयमतः लगाओल जाय, िकंतु <strong>िव</strong>भिक्तक संग अकारांत योग कएल जाय। यथा:- ीमान्,िकंतु ीमानक।15. सभ एकल कारक िच शदमे सटा क’ िलखल जाय, <strong>ह</strong>टा क’ नि<strong>ह</strong>, संयुक्त <strong>िव</strong>भिक्तक <strong>ह</strong>ेतु फराकिलखल जाय, यथा घर परक।141


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्16. अनुनािसककेँ चिबदु ारा यक्त कयल जाय। परंतु मुणक सु<strong>िव</strong>धाथर् ि<strong>ह</strong> समान जिटल माा परअनुवारक योग चिबदुक बदला कयल जा सकैत अिछ। यथा- ि<strong>ह</strong>ँ केर बदला ि<strong>ह</strong>ं।17. पूणर् <strong>िव</strong>राम पासीसँ ( । ) सूिचत कयल जाय।18. समत पद सटा क’ िलखल जाय, वा <strong>ह</strong>ाइफेनसँ जोिड़ क’ , <strong>ह</strong>टा क’ नि<strong>ह</strong>।19. िलअ तथा िदअ शदमे िबकारी (ऽ) नि<strong>ह</strong> लगाओल जाय।20. अंक <strong>दे</strong>वनागरी रूपमे राखल जाय।21.िकछु विनक लेल नवीन िच<strong>ह</strong> बनबाओल जाय। जा' ई नि<strong>ह</strong> बनल अिछ ताबत एि<strong>ह</strong> दुनू विनक बदलापूवर्वत् अय/ आय/ अए/ आए/ आओ/ अओ िलखल जाय। आिक ऎ वा ऒ सँ यक्त कएल जाय।<strong>ह</strong>./- गो<strong>िव</strong>द झा ११/८/७६ ीकात ठाकुर ११/८/७६ सुरे झा "सुमन" ११/०८/७६Reply05/15/2009 at 11:01 PM28.VIDEHA FOR NON RESIDENTS8.1.Original poem in Maithili by Ramlochan Thakur Translated into English by GajendraThakur8.2.THE COMET- English translation of Gajendra Thakur's MaithiliNovel Sahasrabadhani translated by Jyoti.Original poem in Maithili by Ramlochan Thakur142


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्Translated into English by Gajendra ThakurLetter to the SisterSister!I had received your letterBut there was delay in reply.Why should I lie thatI was busy.What to write and why to write,That I could not decide,Therefore this delay!Sister !I know that this year tooYou might have made Sama-Chakeba.And might have waited for me.After Vrindaban set on fire.Then not finding memight have become sad.143


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्Incessant tear might have flown from your eyes.But Sister !You believe it or notIt is true thatAny forest fire could not be controlled byA water-filled jug andThat you have written,True, I am changed, a lot.I know that Vrindaban isNot the same Vrindaban now,Now not one,But in numbers,The slanderers have taken birthAnd it is this Vrindaban,The permanent abode of those.The old hollowed trees haveGiven shelter to the terrible poisonous snakes.Today144


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्there,Even air is poisonous,To inhale that air is also not advisable.ThereforeIn my opinionIt would be better if it is destroyed in fire,trying to subdue the fire is not desirable,Is misuse of strength,That strength is to be preservedFor future.When we would plantCertainly would plantA new VrindabanWould water it not from a reservoirBut with our sweat/ and would blossomFlowers of many colours/ in consonance of our desireWould give a new colour to our dreams.Sister!I believe/ and you’d believe too145


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्That today/ in our own village we are all unknown-unknownHaving no identity,Certainly the pain of it is unbearable,But/ for thatIt would not be appropriate to cryBut to recognize our own power,And to overhear outside voice too andTo resolveThen tomorrow – tomorrowWe would have an identity,We the Vrindaban,Our Vrindaban.1रघुबीर मंडल said...great ramlochan thakur ji, and gajendra ji,ramlochan thakur ji is really a revolutionary poetReply06/08/2009 at 09:48 AM2146


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्Usha Yadav said...excellent poem by ramlochan thakurReply06/06/2009 at 11:44 PM3jyotijhachaudhary@gmail.com said...Simply fabulous, I always love those poems that spread our tradition andcustoms, Here 'sama chakeba'; amazing !Reply06/03/2009 at 03:54 AMEnglish Translation of Gajendra Thakur's Maithili Novel Sahasrabadhani translated intoEnglish by Smt. Jyoti Jha Chaudhary Gajendra Thakur (b. 1971) is the editor of Maithiliejournal “<strong>Videha</strong>” that can be viewed athttp://www.videha.co.in/ . His poem, story, novel,research articles, epic – all in Maithili language are lying scattered and is in print in singlevolume by the title“KurukShetram.” He can be reached at his email: ggajendra@airtelmail.inJyoti Jha Chaudhary, Date of Birth: December 30 1978,Place of Birth- Belhvar (MadhubaniDistrict), Education: Swami Vivekananda Middle School, Tisco Sakchi Girls High School, MrsKMPM Inter College, IGNOU, ICWAI (COST ACCOUNTANCY); Residence- LONDON, UK;Father- Sh. Shubhankar Jha, Jamshedpur; Mother- Smt. Sudha Jha- Shivipatti. Jyoti receivededitor's choice award from www.poetry.comand her poems were featured in front page147


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्of www.poetrysoup.com for some period.She learnt Mithila Painting under Ms. Shveta Jha,Basera Institute, Jamshedpur and Fine Arts from Toolika, Sakchi, Jamshedpur (India). HerMithila Paintings have been displayed by Ealing Art Group at Ealing Broadway, London.The CometEnglish Translation of Gajendra Thakur's Maithili Novel Sahasrabadhani translated intoEnglish by Smt. Jyoti Jha ChaudharyMother started crying but Aaruni was very happy. The only difference brought by thenew education system was that pupils were getting admission in junior classes byadding the name Naveen in their classes.Father was not happy with that and when he moved to city Aaruni got admission inclass seven after passing class five in the village skipping the class six. Father’sinstruction to complete maths and science of class six when Aaruni was in class fivecame to be fruitful here because he was only asked maths and science in entranceexam. He sat for class six and seven and selected for both. Aaruni could not be veryconfident whenever someone was talking about class six.While living in the village Aaruni once wrote letter to his dad because his shoes wereleft in the town. Shoes arrived with criticism of three mistakes done in writing letter andreminding him that he had solved only two questions in place of three in a racecompetition. He didn’t remember when the evil of aggression was born in him but he148


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्remembered that his father has given him a tip of meditation by reciting a shlok tentimes. Once he fought with a classmate and his classmate hurted his head with theslate board. He also raised his hand to hit him but he stopped considering that itwould hurt his friend. The consequence of that incident made two changes. First wasthat his slate board with iron border was replaced by a slate board with woodenborder. The second and very important change was that a new school in the colonywas inaugurated by his father. Later on, whenever some priest started giving himadvice of wearing pearl rind on small finger or reading Sunderkand he used to recallthe tip of reciting those Sanskrit Shloks.His childish attitude of feeling humiliated in asking for help and compromising was stillpresent in him. But he lost the spirit to fight by neglecting the difference betweenvictory and defeat was not present in him especially after the death of his father.Gradually, he started believing in achievements and victory. He got help from all thosepeople whom he had helped at the time of need. The compromise done by him timeto time eased his struggles. His friend circle was big enough to be managed by him.Then he didn’t had any need to have more friends in new place.The ambition was endless. And the art of living life of each individual was different too.Aaruni- that name was not commonly heard at home. The city of Kolkata respectstalent. But to qualify in entering business world there needed to know Benguli which helearnt while walking in the streets of Kolkata. In his busy life he used to take rest onlywhen he was ill. Whenever he was ill and sitting idle he used to recall his habit ofthinking. And he called his mother to stay with him when he bought a flat. Howeverhe was very sure that those things would not impress his mother because she waswife of an officer so she wanted her son to be so. That city had increased the portionof completion in respect of principle in the life style of her son. It was the impact ofbusy life that her son was getting any time to think only when he was on bed.(continued)1149


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्रघुबीर मंडल said...excellent transllation by jyotiji, it looks like originalReply06/08/2009 at 09:47 AM2Usha Yadav said...excellent translation, the linguists should note the grace of english that is encompassing and not compromisingthe originalityReply06/06/2009 at 11:45 PMम<strong>ह</strong>वपूणर् सूचना (१):म<strong>ह</strong>वपूणर् सूचना: ीमान् निचकेताजीक नाटक "नो एंी: मा <strong>िव</strong>श" केर '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' मे ई-कािशत रूप <strong>दे</strong>िखकए एकर िंट रूपमे काशनक लेल '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' केर समक्ष "ुित काशन" केर ताव आयल छल। ी निचकेता जी एकर िंटरूप करबाक वीकृित दए <strong>दे</strong>लि<strong>ह</strong>। िंट संकरणक <strong>िव</strong>वरण एि<strong>ह</strong> पृपर नीचाँमे।म<strong>ह</strong>वपूणर् सूचना (२): '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ारा कएल गेल शोधक आधार पर १.मैिथली-अंेजी शद कोश २.अंेजी-मैिथली शद कोश ुितपिलकेशन ारा िट फॉमर्मे कािशत करबाक आ<strong>ह</strong> वीकार कए लेल गेल अिछ। संित मैिथली-अंेजी शदकोश-खड-I-XVI. कािशत कएल जा र<strong>ह</strong>ल अिछ: लेखक-गजे ठाकुर, नागे कुमार झा एवं पीकार <strong>िव</strong>ानद झा, दाम-रु.५००/- ित खड । Combined ISBN No.978-81-907729-2-1 e-mail: shruti.publication@shruti-publication.com website:http://www.shrutipublication.comम<strong>ह</strong>वपूणर् सूचना:(३). पी-बध <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> डाटाबेस िमिथलाक्षरसँ <strong>दे</strong>वनागरी पाडुिलिप िलयातरण- ुित पिलकेशन ारा िट फॉमर्मेकािशत करबाक आ<strong>ह</strong> वीकार कए लेल गेल अिछ। पुतक-ाितक <strong>िव</strong>िधक आ पोथीक मूयक सूचना एि<strong>ह</strong> पृ पर शी <strong>दे</strong>लजायत। पी-बध (शोध-सपादन, िडिजटल इमेिजंग आ िमिथलाक्षरसँ <strong>दे</strong>वनागरी िलयांतरण)- तीनू150


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्पोथीक शोध-संकलन-सपादन-िलयांतरण गजे ठाकुर, नागे कुमार झा एवं पीकार <strong>िव</strong>ानद झाारा Combined ISBN No.978-81-907729-6-9म<strong>ह</strong>वपूणर् सूचना:(४) '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ारा धारावाि<strong>ह</strong>क रूपे ई-कािशत कएल जा' र<strong>ह</strong>ल गजे ठाकुरक िनबध-बध-समीक्षा, उपयास(स<strong>ह</strong>बाढ़िन) , प-सं<strong>ह</strong> (स<strong>ह</strong>ादीक चौपड़पर), कथा-गप (गप-िगच्छ), नाटक(संकषर्ण), म<strong>ह</strong>ाकाय (वचा<strong>ह</strong>च आ असाितमन) आ बाल-िकशोर साि<strong>ह</strong>य <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>मे संपूणर् ई-काशनक बाद िंट फॉमर्मे।कुरुक्षेम्–अतमर्नक, खड-१ सँ ७ (लेखककिछिड़आयल प, उपयास, गप-कथा, नाटक-एकाी, बालानां कृते, म<strong>ह</strong>ाकाय, शोध-िनबध आिदक सम संकलन)-लेखक गजेठाकुर Combined ISBN No.978-81-907729-7-6म<strong>ह</strong>वपूणर् सूचना (५): "<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>" केर २५म अंक १ जनवरी २००९, िंट संकरण <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>-ई-पिकाक पि<strong>ह</strong>ल २५ अंकक चुनलरचना सिमिलत। <strong>िव</strong>वरण एि<strong>ह</strong> पृपर नीचाँमे।म<strong>ह</strong>वपूणर् सूचना (६):सूचना: <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>क मैिथली-अंेजी आ अंेजी मैिथली कोष (इंटरनेटपर पि<strong>ह</strong>ल बेर सचर्-िडक्शनरी) एम.एस.एस.क्यू.एल. सवर्र आधािरत -Based on ms-sql server Maithili-English and English-MaithiliDictionary. <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>क भाषापाक- रचनालेखन तंभमे।नव अंक <strong>दे</strong>खबाक लेल पृ सभकेँ िरेश कए <strong>दे</strong>खू। Always refresh the pages forviewing new issue of VIDEHA.<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>: स<strong>दे</strong><strong>ह</strong>: 1: ितर<strong>ह</strong>ुता : <strong>दे</strong>वनागरी"<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>" क २५म अंक १ जनवरी २००९, िंट संकरण :<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>-ई-पिकाक पि<strong>ह</strong>ल २५ अंकक चुनल रचनासिमिलत।151


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>: थम मैिथली पािक्षक ई-पिका http://www.videha.co.in/<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>: वषर्:2, मास:13, अंक:25 (<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>:स<strong>दे</strong><strong>ह</strong>:1)सपादक: गजे ठाकुरगजे ठाकुर (1971- ) िछिड़आयल िनबध-बध-समीक्षा, उपयास (स<strong>ह</strong>बाढ़िन), प-सं<strong>ह</strong> (स<strong>ह</strong>ादीक चौपड़पर), कथा-गप (गप-िगच्छ), नाटक(संकषर्ण), म<strong>ह</strong>ाकाय(वचा<strong>ह</strong>च आ असाित मन) आ बाल-िकशोर साि<strong>ह</strong>य कुरुक्षेम् अंतमर्नक (खड 1 सँ 7) नामसँ। ि<strong>ह</strong>नकर कथा-सं<strong>ह</strong>(गप-गुच्छ) क अनुवाद संकृतमे आ उपयास (स<strong>ह</strong>बाढ़िन) कअनुवाद संकृत आ अंेजी(द कॉमेट नामसँ)मे कएल गेल अिछ। मैिथली-अंेजी आ अंेजीमैिथली शदकोश आ पी-बधक सिमिलत रूपेँ लेखन-शोध-सपादन-आ िमिथलाक्षरसँ<strong>दे</strong>वनागरी िलयांतरण। अंतजललेल ितर<strong>ह</strong>ुता यूनीकोडक <strong>िव</strong>कासमे योगदान आ मैिथलीभाषामेअंतजल आ संगणकक शदावलीक <strong>िव</strong>कास। ई-प संकेत- ggajendra@gmail.com152


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्स<strong>ह</strong>ायक सपादक: ीमती रिम रेखा िस<strong>ह</strong>ा ीमित रिम रेखा िस<strong>ह</strong>ा (1962-), िपता ी सुरे साद िस<strong>ह</strong>ा, पित ी दीपक कुमार। ीमित रिम रेखा िस<strong>ह</strong>ा इित<strong>ह</strong>ासआ राजनीितशामे नातकोर उपािधक संग नालदा आ बौधधमर्पर पी.एच.डी.ात कएनेछिथ आ लोकनायक जयकाश नारायण पर आलेख-बध से<strong>ह</strong>ो िलखने छिथ।सित “<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>”ई-पिका(http://www.videha.co.in/ ) क स<strong>ह</strong>ायक सपादक छिथ।मुख्य पृ िडजाइन: <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>:स<strong>दे</strong><strong>ह</strong>:1 योित झा चौधरीयोित (1978- ) जम थान -बेवार, मधुबनी ; आइ सी डबयू ए आइ (कॉटएकाउटेसी); िनवास थान- लदन, यू.के.; िपता- ी शुभंकर झा, ज़मशेदपुर; माता- ीमती सुधाझा, िशवीपी।योितकेँ www.poetry.comसँ संपादकक चॉयस अवाडर् (अंेजी पक<strong>ह</strong>ेतु) योितकेँ भेटल छि<strong>ह</strong>। <strong>ह</strong>ुनकर अंेजी प िकछु िदन धिर www.poetrysoup.com केर मुख्यपृ पर से<strong>ह</strong>ो र<strong>ह</strong>ल अिछ।<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> ई-पिकाक साइटक िडजाइन मधूिलका चौधरी (बी.टेक, कयूटर साइंस), रिम िया(बी.टेक, कयूटर साइंस) आ ीित झा ठाकुर ारा।(<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> ई-पिका पािक्षक रूपेँ http://www.videha.co.in/ पर ई-कािशत <strong>ह</strong>ोइत अिछ आ एकरसभटा पुरान अंक िमिथलाक्षर, <strong>दे</strong>वनागरी आ ेल वसर्नमे साइटक आकइवमे डाउनलोड लेलउपलध र<strong>ह</strong>ैत अिछ। <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> ई-पिका स<strong>दे</strong><strong>ह</strong>:1 अंक ई-पिकाक पि<strong>ह</strong>ल 25 अंकक चुनल153


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्रचनाक संग पुतकाकार कािशत कएल जा र<strong>ह</strong>ल अिछ। <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>:स<strong>दे</strong><strong>ह</strong>:2 जनवरी 2010 मेआएत ई-पिकाक 26 सँ 50म अंकक चुनल रचनाक संग।)Tirhuta : 244 pages (A4 big magazine size)<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>: स<strong>दे</strong><strong>ह</strong>: 1: ितर<strong>ह</strong>ुता : मूय भा.रु.200/-Devanagari 244 pages (A4 big magazine size)<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>: स<strong>दे</strong><strong>ह</strong>: 1: : <strong>दे</strong>वनागरी : मूय भा. रु. 100/-(add courier charges Rs.20/-per copy for Delhi/NCR and Rs.30/- per copy for outsideDelhi)BOTH VERSIONS ARE AVAILABLE FOR PDF DOWNLOAD AThttps://sites.google.com/a/videha.com/videha/http://videha123.wordpress.com/(send M.O./DD/Cheque in favour of AJAY ARTS payable at DELHI.)SOLE DISTRIBUTORS: AJAY ARTS, 4393/4A,Ist Floor,Ansari Road,DARYAGANJ.Delhi-110002 Ph.011-23288341, 09968170107Website: http://www.shruti-publication.come-mail: shruti.publication@shruti-publication.com154


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्"िमिथला दशर्न"मैिथली िमािसक पिकाअपन ससिशन (भा.रु.288/- दू साल माने 12 अंक लेल) "िमिथलादशर्न"केँ <strong>दे</strong>य डी.डी. ारा Mithila Darshan, A - 132, Lake Gardens,Kolkata - 700 045 पतापर पठाऊ। डी.डी.क संग प पठाऊ जाि<strong>ह</strong>मे अपन पूणर्पता, टेलीफोन नं. आ ई-मेल संकेत अवय िलखू। धान सपादक- निचकेता।कायर्कारी सपादक- रामलोचन ठाकुर। ितातासपादक- ोफेसर बोध नारायण िसं<strong>ह</strong> आ डॉ. अिणमा िसं<strong>ह</strong>। ComingSoon:http://www.mithiladarshan.com/अंितका काशन की नवीनतम पुतकसिजदपेपरबैक संकरणउपयास155


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्मीिडया, समाज, राजनीित और इित<strong>ह</strong>ासिडज़ाटर : मीिडया एड पॉिलिटक्स: पुय सूनवाजपेयी 2008 मूय रु. 200.00राजनीित मेरी जान : पुय सून वाजपेयी काशनवषर् 2008 मूय रु.300.00पालकालीन संकृित : मंजु कुमारी काशनवषर्2008 मूय रु. 225.00ी : संघषर् और सृजन : ीधरम काशनवषर्2008 मूय रु.200.00अथ िनषाद कथा : भव<strong>दे</strong>व पाडेय काशनवषर्2007 मूय रु.180.00उपयासमोनालीसा <strong>ह</strong>ँस र<strong>ह</strong>ी थी : अशोक भौिमक काशनवषर् 2008 मूय रु. 200.00क<strong>ह</strong>ानी-सं<strong>ह</strong>रेल की बात : <strong>ह</strong>िरमो<strong>ह</strong>न झा काशन वषर् 2008मूयरु.125.00छिछया भर छाछ : म<strong>ह</strong>ेश कटारे काशन वषर् 2008मूयरु. 200.00को<strong>ह</strong>रे में कंदील : अवधेश ीत काशन वषर् 2008मूयरु. 200.00श<strong>ह</strong>र की आिखरी िचिडय़ा : काश कात काशनवषर् 2008 मूय रु. 200.00पीले कागज़ की उजली इबारत : कैलाश बनवासीकाशन वषर् 2008 मूय रु. 200.00नाच के बा<strong>ह</strong>र : गौरीनाथ काशन वषर् 2008 मूयरु. 200.00मोनालीसा <strong>ह</strong>ँस र<strong>ह</strong>ी थी : अशोक भौिमककाशन वषर् 2008 मूय रु.100.00क<strong>ह</strong>ानी-सं<strong>ह</strong>रेल की बात : <strong>ह</strong>िरमो<strong>ह</strong>न झा काशनवषर्2007 मूय रु. 70.00छिछया भर छाछ : म<strong>ह</strong>ेश कटारे काशनवषर् 2008 मूय रु. 100.00को<strong>ह</strong>रे में कंदील : अवधेश ीत काशनवषर् 2008 मूय रु. 100.00श<strong>ह</strong>र की आिखरी िचिडय़ा : काश कातकाशन वषर् 2008 मूय रु. 100.00पीले कागज़ की उजली इबारत : कैलाशबनवासी काशन वषर् 2008 मूयरु.100.00नाच के बा<strong>ह</strong>र : गौरीनाथ काशनवषर्2007 मूय रु. 100.00आइस-पाइस : अशोक भौिमक काशनवषर् 2008 मूय रु. 90.00कुछ भी तो रूमानी न<strong>ह</strong>ॴ : मनीषा कुलेकाशन वषर् 2008 मूय रु.100.00भेम का भेरू माँगता कुाड़ी ईमान :सयनारायण पटेल काशन वषर् 2007मूयरु. 90.00शी कायआलोचनाइित<strong>ह</strong>ास : संयोग और साथर्कता : सुरेचौधरीसंपादक : उदयशंकर156


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्आइस-पाइस : अशोक भौिमक काशन वषर् 2008मूयरु. 180.00कुछ भी तो रूमानी न<strong>ह</strong>ॴ : मनीषा कुले काशनवषर् 2008 मूय रु. 200.00बडक़ू चाचा : सुनीता जैन काशन वषर् 2008 मूयरु. 195.00भेम का भेरू माँगता कुाड़ी ईमान : सयनारायण पटेलकाशन वषर् 2008 मूय रु. 200.00ि<strong>ह</strong>ंदी क<strong>ह</strong>ानी : रचना और पिरिथित :सुरे चौधरीसंपादक : उदयशंकरसाधारण की ितज्ञा : अंधेरे से साक्षाकार: सुरे चौधरीसंपादक : उदयशंकरक<strong>िव</strong>ता-सं<strong>ह</strong>बादल सरकार : जीवन और रंगमंच :अशोक भौिमकया : शैलेय काशन वषर् 2008 मूय रु. 160.00जीना चा<strong>ह</strong>ता <strong>ह</strong>ूँ : भोलानाथ कुशवा<strong>ह</strong>ा काशनवषर्2008 मूय रु. 300.00कब लौटेगा नदी के उस पार गया आदमी : भोलानाथकुशवा<strong>ह</strong>ा काशन वषर् 2007 मूय रु.225.00लाल िरबन का फुलबा : सुनीता जैन काशनवषर्2007 मूय रु.190.00लूओं के बे<strong>ह</strong>ाल िदनॲ में : सुनीता जैन काशनवषर्2008 मूय रु. 195.00फैंटेसी : सुनीता जैन काशन वषर् 2008 मूयरु.190.00दु:खमय अराकच : याम चैतय काशनवषर्2008 मूय रु. 190.00कुआर्न क<strong>िव</strong>ताएँ : मनोज कुमार ीवातव काशनवषर् 2008 मूय रु. 150.00मैिथली पोथी<strong>िव</strong>कास ओ अथर्तं (<strong>िव</strong>चार) : नरे झा काशनवषर् 2008 मूय रु. 250.00बालकृण भट्ïट और आधुिनक ि<strong>ह</strong>ंदीआलोचना का आरंभ : अिभषेक रौशनसामािजक िचंतनिकसान और िकसानी : अिनल चमिडय़ािशक्षक की डायरी : योगेउपयासमाइोकोप : राजे कुमार कनौिजयापृवीपु : लिलत अनुवाद : म<strong>ह</strong>ाकाशमोड़ पर : धूमकेतु अनुवाद : वणमोलारूज़ : िपयैर ला मूर अनुवाद : सुनीताजैनक<strong>ह</strong>ानी-सं<strong>ह</strong>धूँधली या<strong>दे</strong>ं और िससकते ज़ख्म : िनसारअ<strong>ह</strong>मदजगधर की ेम कथा : <strong>ह</strong>िरओम157


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्संग समय के (क<strong>िव</strong>ता-सं<strong>ह</strong>) : म<strong>ह</strong>ाकाश काशनवषर् 2007 मूय रु. 100.00एक टा <strong>ह</strong>ेरायल दुिनया (क<strong>िव</strong>ता-सं<strong>ह</strong>) : कृणमो<strong>ह</strong>न झाकाशन वषर् 2008 मूय रु. 60.00दकचल <strong>दे</strong>बाल (कथा-सं<strong>ह</strong>) : बलराम काशनवषर्2000 मूय रु. 40.00सबध (कथा-सं<strong>ह</strong>) : मानेर मनुज काशनवषर्2007 मूय रु. 165.00पुतक मंगवाने के िलए मनीआडर्र/ चेक/ ाट अंितकाकाशन के नाम से भेजें। िदली से बा<strong>ह</strong>र के एट पारबैंिकंग (at par banking) चेक के अलावा अय चेकएक <strong>ह</strong>जार से कम का न भेजें। रु.200/-से यादा कीपुतकॲ पर डाक खचर् <strong>ह</strong>मारा व<strong>ह</strong>न करेंगे। रु.300/- सेरु.500/- तक की पुतकॲ पर 10%की छूट, रु.500/-से ऊपर रु.1000/- तक 15% और उससे यादा कीिकताबॲ पर 20% की छूट यिक्तगत खरीद पर दीजाएगी ।संपकर्- अंितका काशन,सी-56/यूजीएफ-4,शालीमारगाडर्न, एकसटेंशन-II,गािजयाबाद-201005(उ..),फोन : 0120-6475212,मोबाइलएक साथ ि<strong>ह</strong>दी, मैिथली में सिय आपकाकाशनअंितका काशनसी-56/यूजीएफ-4, शालीमारगाडर्न,एकसटेंशन-IIगािजयाबाद-201005 (उ..)फोन : 0120-6475212मोबाइल नं.9868380797,9891245023ई-मेल: antika1999@yahoo.co.in,antika.prakashan@antikaprakashan.comhttp://www.antika-prakashan.com(<strong>िव</strong>ज्ञापन)अं ित का , मै िथ ली ै मा िस क , सपादक- अनलकांतअंितका काशन,सी-56/यूजीएफ-4, शालीमारगाडर्न,एकसटेंशन-II,गािजयाबाद-201005(उ..),फोन :0120-6475212,मोबाइलनं.9868380797,9891245023,आजीवन सदयता शुक भा.रु.2100/- चेक/ ाटारा “अंितका काशन” क नाम सँ पठाऊ। िदलीकबा<strong>ह</strong>रक चेक मे भा.रु. 30/- अितिरक्त जोड़ू।बया, ि<strong>ह</strong> दी छमा<strong>ह</strong>ी पिका, सपादक- गौ री ना थ158


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्नं.9868380797,9891245023,आजीवन सदयता शुक रु.5000/- चेक/ ाट/मनीआडर्र ारा “ अंितका काशन ” के नाम भेजें। िदलीसे बा<strong>ह</strong>र के चेक में 30 रुपया अितिरक्त जोड़ें।ुित काशनसँ१.पंच<strong>दे</strong>वोपासना-भूिम िमिथला- मौन२.मैिथली भाषा-साि<strong>ह</strong>य (२०म शतादी)-ेमशंकर िसं<strong>ह</strong>३.गुंजन जीक राधा (ग-प-जबुलीिमित)- गंगेश गुंजन४.बनैत-िबगड़ैत (कथा-गप सं<strong>ह</strong>)-सुभाषच यादव५.कुरुक्षेम्–अतमर्नक, खड-१ आ२ (लेखकक िछिड़आयल प, उपयास,गप-कथा, नाटक-एकाी, बालानां कृते,म<strong>ह</strong>ाकाय, शोध-िनबध आिदक समसंकलन)- गजे ठाकुर६.<strong>िव</strong>लिबत कइक युगमे िनब (प-सं<strong>ह</strong>)- पंकज पराशर८. नो एी: मा <strong>िव</strong>श- डॉ. उदय नारायणिसं<strong>ह</strong> “निचकेता”िंट रूप <strong>ह</strong>ाडर्बाउड (ISBNNO.978-81-907729-0-7 मूय रु.१२५/- यू.एस. डॉलर४०) आ पेपरबैक (ISBN No.978-81-907729-1-4 मूयरु. ७५/- यूएस.डॉलर २५/-)९/१०/११ '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ारा कएल गेल शोधक आधारपर१.मैिथली-अंेजी शद कोश २.अंेजी-मैिथली शदकोश ुित पिलकेशन ारा िट फॉमर्मे कािशत करबाकआ<strong>ह</strong> वीकार कए लेल गेल अिछ। संित मैिथली-अंेजीशदकोश-खड-I-XVI. लेखक-गजे ठाकुर, नागेकुमार झा एवं पीकार <strong>िव</strong>ानद झा, दाम-रु.५००/- ित खड । Combined ISBNNo.978-81-907729-2-1 ३.पी-बध(िडिजटल इमेिजंग आ िमिथलाक्षरसँ<strong>दे</strong>वनागरी िलयांतरण)- संकलन-सपादन-िलयांतरण गजे ठाकुर , नागेकुमार झा एवं पीकार <strong>िव</strong>ानद झाारा ।१२.<strong>िव</strong>भारानीक दू टा नाटक: "भाग रौ" आ"बलचदा"159


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्७.<strong>ह</strong>म पुछैत छी (प-सं<strong>ह</strong>)- <strong>िव</strong>नीतउपल१३. <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>:स<strong>दे</strong><strong>ह</strong>:१: <strong>दे</strong>वनागरी आिमिथला़क्षर स ंकरण:Tirhuta : 244 pages (A4big magazine size)<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>: स<strong>दे</strong><strong>ह</strong>: 1:ितर<strong>ह</strong>ुता : मूयभा.रु.200/-Devanagari 244 pages (A4 big magazinesize)<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>: स<strong>दे</strong><strong>ह</strong>: 1: : <strong>दे</strong>वनागरी : मूय भा. रु.100/-ुित काशन, DISTRIBUTORS: AJAIARTS, 4393/4A, IstFloor,AnsariRoad,DARYAGANJ. Delhi-110002 Ph.011-23288341,09968170107.Website: http://www.shrutipublication.come-mail: shruti.publication@shruti-publication.com(<strong>िव</strong>ज्ञापन)VIDEHA GAJENDRA THAKUR said...मैिथली आ िमिथलासँ संबंिधत कोनो सूचना एतए <strong>दे</strong>बाक लेल ggajendra@videha.com िकंवा ggajendra@yahoo.co.in केँ ई मेलसँ सूिचतकरी।Reply05/12/2009 at 01:37 AMसं<strong>दे</strong>श160


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्१.ी ो. उदय नारायण िसं<strong>ह</strong> "निचकेता"- जे काज अ<strong>ह</strong>ाँ कए र<strong>ह</strong>ल छी तकर चरचा एकिदन मैिथली भाषाक इित<strong>ह</strong>ासमे <strong>ह</strong>ोएत। आनद भए र<strong>ह</strong>ल अिछ, ई जािन कए जे एतेक गोटमैिथल "<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>" ई जनर्लकेँ पिढ़ र<strong>ह</strong>ल छिथ।२.ी डॉ. गंगेश गुंजन- एि<strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>-कमर्मे लािग र<strong>ह</strong>ल अ<strong>ह</strong>ाँक सवेदनशील मन, मैिथलीक ितसमिपर्त मे<strong>ह</strong>नितक अमृत रंग, इित<strong>ह</strong>ास मे एक टा <strong>िव</strong>िश फराक अयाय आरंभ करत, <strong>ह</strong>मरा<strong>िव</strong>ास अिछ। अशेष शुभकामना आ बधाइक स, सने<strong>ह</strong>|३.ी रामाय झा "रामरंग"(आब वगय)- "अपना" िमिथलासँ संबंिधत...<strong>िव</strong>षय वतुसँ अवगतभेल<strong>ह</strong>ुँ।...शेष सभ कुशल अिछ।४.ी जे िपाठी, साि<strong>ह</strong>य अकादमी- इंटरनेट पर थम मैिथली पािक्षक पिका "<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>"केर लेल बाधाई आ शुभकामना वीकार करू।५.ी फुलकुमार िसं<strong>ह</strong> "मौन"- थम मैिथली पािक्षक पिका "<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>" क काशनक समाचारजािन कनेक चिकत मुदा बेसी आािदत भेल<strong>ह</strong>ुँ। कालचकेँ पकिड़ जाि<strong>ह</strong> दूरदृिक पिरचय<strong>दे</strong>ल<strong>ह</strong>ुँ, ओि<strong>ह</strong> लेल <strong>ह</strong>मर मंगलकामना।६.ी डॉ. िशवसाद यादव- ई जािन अपार <strong>ह</strong>षर् भए र<strong>ह</strong>ल अिछ, जे नव सूचना-ाितक क्षेमेमैिथली पकािरताकेँ वेश िदअएबाक सा<strong>ह</strong>िसक कदम उठाओल अिछ। पकािरतामे एि<strong>ह</strong>कारक नव योगक <strong>ह</strong>म वागत करैत छी, संगि<strong>ह</strong> "<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>"क सफलताक शुभकामना।७.ी आाचरण झा- कोनो प-पिकाक काशन- ता<strong>ह</strong>ूमे मैिथली पिकाक काशनमे केकतेक स<strong>ह</strong>योग करता<strong>ह</strong>- ई तऽ भ<strong>िव</strong>य क<strong>ह</strong>त। ई <strong>ह</strong>मर ८८ वषर्मे ७५ वषर्क अनुभव र<strong>ह</strong>ल।एतेक पैघ म<strong>ह</strong>ान यज्ञमे <strong>ह</strong>मर ापूणर् आ<strong>ह</strong>ुित ात <strong>ह</strong>ोयत- यावत ठीक-ठाक छी/ र<strong>ह</strong>ब।161


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्८.ी <strong>िव</strong>जय ठाकुर, िमिशगन <strong>िव</strong><strong>िव</strong>ालय- "<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>" पिकाक अंक <strong>दे</strong>खल<strong>ह</strong>ुँ, सपूणर् टीमबधाईक पा अिछ। पिकाक मंगल भ<strong>िव</strong>य <strong>ह</strong>ेतु <strong>ह</strong>मर शुभकामना वीकार कएल जाओ।९. ी सुभाषच यादव- ई-पिका ’<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>’ क बारेमे जािन सता भेल। ’<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>’ िनरतरपल<strong>िव</strong>त-पुिपत <strong>ह</strong>ो आ चतुिदर्क अपन सुगंध पसारय से कामना अिछ।१०.ी मैिथलीपु दीप- ई-पिका ’<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>’ केर सफलताक भगवतीसँ कामना। <strong>ह</strong>मर पूणर्स<strong>ह</strong>योग र<strong>ह</strong>त।११.डॉ. ी भीमनाथ झा- ’<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>’ इटरनेट पर अिछ तेँ ’<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>’ नाम उिचत आर कतेक रूपेँएकर <strong>िव</strong>वरण भए सकैत अिछ। आइ-काि मोनमे उेग र<strong>ह</strong>ैत अिछ, मुदा शी पूणर् स<strong>ह</strong>योग<strong>दे</strong>ब।१२.ी रामभरोस कापिड़ मर, जनकपुरधाम- "<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>" ऑनलाइन <strong>दे</strong>िख र<strong>ह</strong>ल छी। मैिथलीकेँअतरीय जगतमे प<strong>ह</strong>ुँचेल<strong>ह</strong>ुँ तकरा लेल <strong>ह</strong>ािदर्क बधाई। िमिथला र सभक संकलन अपूवर्।नेपालोक स<strong>ह</strong>योग भेटत से <strong>िव</strong>ास करी।१३. ी राजनदन लालदास- ’<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>’ ई-पिकाक मायमसँ बड़ नीक काज कए र<strong>ह</strong>ल छी,नाितक एि<strong>ह</strong>ठाम <strong>दे</strong>खल<strong>ह</strong>ुँ। एकर वािषर्क अ ंक जखन ि ट िनकालब तँ <strong>ह</strong>मरा पठायब।कलकामे ब<strong>ह</strong>ुत गोटेकेँ <strong>ह</strong>म साइटक पता िलखाए <strong>दे</strong>ने िछयि<strong>ह</strong>। मोन तँ <strong>ह</strong>ोइत अिछ जेिदली आिब कए आशीवद दैत<strong>ह</strong>ुँ, मुदा उमर आब बेशी भए गेल। शुभकामना <strong>दे</strong>श-<strong>िव</strong><strong>दे</strong>शकमैिथलकेँ जोड़बाक लेल।१४. डॉ. ी ेमशंकर िसं<strong>ह</strong>- अ<strong>ह</strong>ाँ मैिथलीमे इंटरनेटपर पि<strong>ह</strong>ल पिका "<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>" कािशत कएअपन अुत मातृभाषानुरागक पिरचय <strong>दे</strong>ल अिछ, अ<strong>ह</strong>ाँक िनःवाथर् मातृभाषानुरागसँ ेिरत छी,एकर िनिम जे <strong>ह</strong>मर सेवाक योजन <strong>ह</strong>ो, तँ सूिचत करी। इंटरनेटपर आोपांत पिका<strong>दे</strong>खल, मन फुिलत भ' गेल।162


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>मैिथली साि<strong>ह</strong>य आदोलन(c)२००८-०९. सविधकार लेखकाधीन आ जतय लेखकक नाम नि<strong>ह</strong> अिछ ततय संपादकाधीन। <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>(पािक्षक) संपादक- गजे ठाकुर। स<strong>ह</strong>ायक सपादक: ीमती रिम रेखा िस<strong>ह</strong>ा। एतय कािशत रचनासभक कॉपीराइट लेखक लोकिनक लगमे र<strong>ह</strong>ति<strong>ह</strong>, मा एकर थम काशनक/ आकइवक/ अंेजी-संकृतअनुवादक ई-काशन/ आकइवक अिधकार एि<strong>ह</strong> ई पिकाकेँ छैक। रचनाकार अपन मौिलक आ अकािशतरचना (जकर मौिलकताक संपूणर् उरदाियव लेखक गणक मय छि<strong>ह</strong>) ggajendra@yahoo.co.in आिकggajendra@videha.com केँ मेल अटैचमेटक रूपमेँ .doc, .docx, .rtf वा .txt फॉमटमे पठा सकैतछिथ। रचनाक संग रचनाकार अपन संिक्षत पिरचय आ अपन कैन कएल गेल फोटो पठेता<strong>ह</strong>, से आशाकरैत छी। रचनाक अंतमे टाइप र<strong>ह</strong>य, जे ई रचना मौिलक अिछ, आ पि<strong>ह</strong>ल काशनक <strong>ह</strong>ेतु <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> (पािक्षक)ई पिकाकेँ <strong>दे</strong>ल जा र<strong>ह</strong>ल अिछ। मेल ात <strong>ह</strong>ोयबाक बाद यथासंभव शी ( सात िदनक भीतर) एकरकाशनक अंकक सूचना <strong>दे</strong>ल जायत। एि<strong>ह</strong> ई पिकाकेँ ीमित लमी ठाकुर ारा मासक 1 आ 15 ितिथकेँई कािशत कएल जाइत अिछ।(c) 2008-09 सविधकार सुरिक्षत। <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>मे कािशत सभटा रचना आ आकइवक सविधकार रचनाकार आ'सं<strong>ह</strong>कक लगमे छि<strong>ह</strong>। रचनाक अनुवाद आ पुनः काशन िकंवा आकइवक उपयोगक अिधकार िकनबाक<strong>ह</strong>ेतु ggajendra@videha.com पर संपकर् करू। एि<strong>ह</strong> साइटकेँ ीित झा ठाकुर, मधूिलका चौधरी आरिम िया ारा िडजाइन कएल गेल।िसिरतु163


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३५ म अंक ०१ जून २००९ (वषर् २ मास १८ अंक ३५)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्164

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!