Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
DİN VE SOSYAL HAYAT<br />
sonunda kapatılan– televizyon kanalları<br />
ve sayfalar bulunduğu; bu<br />
metinlerde de ramazan reklamlarının<br />
sıklıkla tekrarlandığı dikkate<br />
alındığında, medya anlamında da<br />
tecimsel boyutun ağır bastığını<br />
söylemek mümkündür.<br />
Köse’nin belirttiği gibi, kurgulanmış<br />
medya içeriklerinin başlıca<br />
amacı, bireylere anlamlı yaşama<br />
modelleri sunacak bilgi düzeyinde<br />
belli bir yükselmeye neden olmak<br />
değil, gündelik yaşamın her<br />
anında olayları ve dolayısıyla algı,<br />
tutum ve davranışları denetlemek<br />
ve koşullandırmak suretiyle izlerkitleyi<br />
tüketime yönlendirmektir.<br />
(Köse, 2010, s. 33.) Dolayısıyla, medya<br />
açısından ramazan ayının bu<br />
amaçtan nasibini aldığını söylemek,<br />
bundan sonra da ramazanın<br />
kalıcı tüketim kalıplarının bir nesnesi<br />
olarak kalacağını öngörmek<br />
herhâlde yanlış olmayacaktır. Buraya<br />
kadar zikrettiklerimiz konunun<br />
bir boyutunu oluşturuyor.<br />
Ramazan promosyonları<br />
İkinci boyut, ki bu konuda çalışmalar<br />
yapmaya ihtiyaç bulunmaktadır,<br />
yazılı basında yapılan<br />
ramazan temalı promosyon kampanyalarıdır.<br />
Bilindiği gibi promosyon en genel<br />
hatları ile tüketiciye yönelik, kısa<br />
dönemli, genellikle ürünün satın<br />
alınmasını teşvik edici yöntemler<br />
anlamına gelmektedir (Şireli, 1988, s.<br />
218.) ve nihayetinde promosyonun<br />
nihai hedefinin, gazetenin satış<br />
miktarını yükseltmek olduğu bilinmektedir.<br />
Basın tarihi incelendiğinde<br />
Türkiye Cumhuriyeti’nin<br />
ilk dönemlerinden itibaren yazılı<br />
basında promosyon kampanyalarının<br />
yapıldığı görülebilir. Ancak<br />
80’li yıllardan itibaren büyük bir<br />
yoğunlukla bu kampanyalar sürmüştür.<br />
Pek çok ürün veya hizmet, bası-<br />
Ramazana özel –yani<br />
ramazan ayında yayın<br />
yapıp, ramazan sonunda<br />
kapatılan– televizyon<br />
kanalları ve sayfalar<br />
bulunduğu bu metinlerde<br />
de ramazan reklamlarının<br />
sıklıkla tekrarlandığı<br />
dikkate alındığında,<br />
medya anlamında da<br />
tecimsel boyutun ağır<br />
bastığını söylemek<br />
mümkündür.<br />
nın promosyon kampanyalarında<br />
kullanılmıştır. Örneğin 1989 yılının<br />
kuponla armağan dağıtımında<br />
şunlar ön plana çıkmaktadır: Tatil<br />
olanakları (290), otomobil (287),<br />
TV (427), bisiklet (1300), yastık<br />
(10.000), piyango bileti (2000),<br />
bulaşık makinesi (106), müzik seti<br />
(175), çanta (1111), poster (173),<br />
lego (200), para (355), fırın (54),<br />
makyaj seti (50), çamaşır makinesi<br />
(91), bebek (200), ansiklopedi<br />
(70), video (76), yatak örtüsü (50),<br />
soba (50). O yıl içinde toplam 618<br />
milyarlık reklam harcaması yapıldığı<br />
saptandı. Görüldüğü üzere,<br />
Türkiye basınının promosyonları<br />
oldukça geniş bir ürün yelpazesine<br />
sahiptir ve promosyon kampanyaları,<br />
gazetelerin satış miktarında<br />
büyük bir artışa neden olmuştur.<br />
Türkiye’deki promosyon uygulaması<br />
dünyanın belki de başka<br />
hiçbir yerinde rastlanmayacak bir<br />
ürün çeşitliliğine sahip olmuştur.<br />
(bkz. Pala, 2003, s. 162.) Basında promosyon,<br />
sadece gündelik hayatta<br />
kullanılan eşyaların hediye edilmesinde<br />
değil, dinsel öğelerin de<br />
okuyucuya sunulmasında bir etken<br />
olarak kullanılmaktadır. Bu<br />
uygulama, çeşitli dinî temalı gazetelerin<br />
“umre” hediyesi, “elif ba”<br />
hediyesinde görüldüğü gibi, ana<br />
akım basın kuruluşlarında özellikle<br />
ramazan döneminde de görülmektedir.<br />
Ramazan ayında Müslümanların,<br />
bütün ibadetlere olduğu gibi<br />
Kur’an’a olan ilgilerinin de arttığı<br />
bilinmektedir. Bu nedenle olsa gerek,<br />
ana akım medya kuruluşlarının<br />
öteden beri “kupon ile Kur’anı<br />
Kerim” kampanyaları düzenlediği<br />
bilinmektedir.<br />
İki yıllık zaman diliminde ramazan<br />
öncesinde ve ramazan içinde yazılı<br />
basınımızın birinci sayfaları incelendiğinde<br />
bile, “Renk renk kelime<br />
kelime meali ve Türkçe okunuşuyla<br />
Kur’an-ı Kerim Seti”, “41 Yasin”,<br />
“Namaz Sureleri ve Duaları”, “Büyük<br />
Dua Kitabı, “Elmalılı Hamdi<br />
Yazır’dan Kur’an-ı Kerim ve Türkçe<br />
Meali”, “Deri Kapaklı, Altın<br />
Varaklı, Bilgisayar Hatlı Kur’an-ı<br />
Kerim”, “Hz. Muhammed’in Hayatı,<br />
Canım Peygamberim”, “Yasin<br />
Cüzü” başlığı taşıyan, adına ramazan<br />
promosyonları diyebileceğimiz<br />
kampanyalar düzenlendiği<br />
görülecektir.<br />
Medya kuruluşlarının, dinsel öğeleri<br />
hediye olarak vermesinde herhangi<br />
bir beis görmek yanlış bir tutum<br />
olabileceği gibi, yazılı basının<br />
dinsel öğeleri salt ticari kaygı veya<br />
ümitlerle promosyon malzemesi<br />
hâline dönüştürmesi de o kadar<br />
yanlış bir yaklaşım olacaktır. Niyet<br />
okumaya meydan vermeden, şu<br />
soruyu sormak gerekiyor: Medya<br />
ramazan ayında Kur’an-ı Kerim<br />
başta olmak üzere insanların dinî<br />
evrenlerine hitap edecek dinsel<br />
öğeleri kupon karşılığı sunarken<br />
hangi kriteri göz önünde bulundurmaktadır?<br />
İnsanların faydası<br />
mı, yoksa tiraj mı?<br />
54 DİYANET AYLIK DERGİ AĞUSTOS 2015
Change language