Het vieren van vrijheid

2
Waarover gaat Bevrijdingsdag?
Geclusterde begrippen
Rondom Bevrijdingsdag komen verschillende begrippen samen. Bevrijdingsdag
gaat over oorlog, bevrijding en vrijheid/onvrijheid. Dat zijn begrippen die
zowel een historische als een actuele persoonlijke en maatschappelijke
betekenis hebben. Ze gaan dus niet ‘exclusief’ over Bevrijdingsdag, maar
hebben ook buiten de historische context betekenis. De Bevrijding heeft
een dubbelzinnige betekenis: enerzijds past geen enkele koppeling of vergelijking
écht met de historische gebeurtenis van de Tweede Wereldoorlog
en de Bevrijding, anderzijds zijn in narratieve constructies – ‘verhalen’ –
veel vergelijkingen en koppelingen met actuele gebeurtenissen of processen
voor de hand liggend. De koppeling is empirisch en objectief onhoudbaar,
maar narratief en symbolisch overtuigend en passend. In dit hoofdstuk
gaan we in op de wijze waarop argumentatief de verbinding tussen
vrijheid, onvrijheid, oorlog en actualiteit gemaakt wordt.
De Bevrijding als beëindiging van onvrijheid
Als we de begrippen vrijheid, onvrijheid en bevrijding conceptueel analyseren,
dan is het continuüm van vrijheid en onvrijheid de basis van de
samenhang: mensen of groepen ervaren een bepaalde vrijheid of onvrijheid.
Een onvrijheid is altijd gekoppeld aan een specifieke bron:
onvrijheid wordt ergens door veroorzaakt en is altijd specifiek. Het gaat
om onvrijheid van en om onvrijheid door. Bijvoorbeeld ‘onvrijheid van
religie’, doordat de staat bepaalde geloofsuitingen verbiedt. In het geval van
Bevrijdings dag is het de onvrijheid van autonomie en rechtszekerheid door
de bezetting die volgt uit de Tweede Wereldoorlog. Daarnaast zijn rond de
Tweede Wereldoorlog allerlei andere onvrijheden te benoemen, zoals willekeurige
executies en deportatie, maar ook het tewerkstellen en ‘vorderen’
van goederen en de afwezigheid van rechtsbescherming. Denk ook aan de
afwezigheid van democratie, de afwezigheid van een legitieme politie en
het ontbreken van het recht tot vereniging en tot demonstreren. Gerela-
17