klik hier - Haags Milieucentrum

Steun de stadsvogels!
Sinds de jaren negentig van de twintigste
eeuw gaat het niet goed met sommige
groepen stadsvogels. Moeten we machteloos
toezien of kunnen gemeentebestuurders,
stedenbouwkundigen, planologen,
architecten, projectontwikkelaars, bouwbedrijven,
woningbouwcorporaties, hoveniers
én particulieren daar wel degelijk
iets aan doen? Dat was het thema van een
conferentie die Vogelbescherming Nederland
afgelopen voorjaar organiseerde.
Terwijl Aletta de Ruiter en Loes Jalink van
de Haagse Vogelbescherming een fraaie
stand bemensden, bezocht Tom Loorij van
deze vereniging de nodige lezingen en
presentaties. Hij verwerkte zijn indrukken
tot het onderstaande artikel.
Het zijn vooral de aan gebouwen
gebonden soor ten, zoals huismus,
spreeuw en gierzwaluw, die het steeds
moeilijker hebben. De groene soorten
(gebonden aan parken en groengebieden)
en blauwe (gebonden aan water)
kenden tot in de jaren ’90 een onstuimige
groei, maar die groei is inmiddels tot
staan gekomen. Sommige groene soorten,
zoals de tuinfluiter en de spotvogel,
gaan zelfs achteruit. En een enkele
soort, zoals de kuifleeuwerik (nog tot
in de jaren ’80 een regelmatige verschijning
aan de rand van de stad en de boulevard
van Scheveningen) is geheel uit
ons stadsbeeld verdwenen.
Monitoring
Er zijn weinig exacte gegevens over aantallen
stadsvogels bekend. In de Haagse
regio wordt weliswaar een groot aantal
groengebieden door vrijwilligers van de
Haagse Vogelbescherming geteld, maar
van de echte huis- en tuinvogels zijn veel
minder gegevens bekend. Het tellen is
belangrijk, niet alleen om nu eens die
exacte aantallen nauwkeurig in kaart te
brengen, maar bijvoorbeeld ook om te
achterhalen waardoor wijken veel verschillen
in aantallen mussen. Ook kunnen
door jaarlijkse tellingen de effecten worden
gemeten van de getroffen beschermingsmaatregelen.
In Leiden wordt een
meetnet opgezet door op vaste punten en
trajecten een aantal keren per jaar te tellen.
Maar ook bewoners zouden moeten
worden gestimuleerd de gegevens uit hun
eigen tuin of van hun eigen huis door te
geven.
De mussenwoning op het balkon van het Haags Milieucentrum: vijf onder één kap.
Op de conferentie stond de vraag centraal
wat we kunnen doen om de stadsvogels
betere kansen te bieden. Wanneer
het om vogelvriendelijkheid gaat
van stadswijken en het openbaar groen,
zijn in feite drie fasen van belang: aanleg,
inrichting en beheer.
Aanleg
Bij de aanleg van gebouwen kunnen
vogelvriendelijke maatregelen worden
toegepast, zoals groene daken en
grinddaken (goed voor dakbroeders als
scholeksters, meeuwen en sterns). Vooral
bedrijfspanden bieden hiervoor goede
mogelijkheden. Bij huizen- en kantorenbouw
kunnen architecten op voorhand
gevelstenen, nestblokken en -pannen
voor gierzwaluwen in het ontwerp meenemen.
Er bestaan fraaie uitvoeringen
en de kosten ervan vallen in het niet
bij de totale bouwkosten. En hier raken
we de kern van de zaak: architecten en
projectontwikkelaars willen best wel in
de bouwfase voorzieningen aanbrengen
als het nauwelijks iets kost, bouwkundig
geen probleem vormt en het uiterlijk
van het bouwwerk alleen maar verfraait.
En dat is met gierzwaluwblokken
vrijwel altijd het geval. Het levert het
bedrijf goodwill op, maar het merendeel
is nog onkundig van wat de mogelijkheden
hiertoe zijn. De conferentie leverde
een duidelijke handreiking.
Zelfs in steriele omgevingen als bedrijventerreinen
kunnen ecologische
principes worden toegepast. De bedrijfspanden
zijn een uitgelezen plek voor het
aanbrengen van nestkasten en grinddaken.
Er zijn altijd overhoekjes waar
ruigtevegetatie een kans kan krijgen.
Het inplannen van een waterpartij met
natuurlijke oeverbegroeiing kan wonderen
doen. Soms is er zelfs ruimte voor
een oeverzwaluw- of ijsvogelwand.
In de Haagse regio zijn goede kansen
op dit gebied blijven liggen. Bij de vinexlocaties
Ypenburg en Leidschenveen is
(te) veel gefocust op verstoring in het
broedseizoen, maar de natuurbescherming
heeft geen rol gespeeld bij het
vogelvriendelijk maken van de bouwwerken
in het gebied. Hetzelfde geldt voor
het bedrijventerrein in Forepark.
Ook de diverse woonwijken in Sijtwende
zijn weinig vogelvriendelijk aangelegd,
met als dieptepunt een wijkdeel
waarbij de tuinen compleet met hardhouten
of stenen schutting werden opgeleverd.
Bewoners worden op deze wijze
niet gestimuleerd om hun tuin vogelvriendelijk
in te richten; je breekt zo’n
schutting nu eenmaal niet onmiddellijk
af om die te vervangen door een haag
van groene heesters!
Inrichting
Bij de inrichting is het sleutelwoord
diversiteit. Hoe meer verscheidenheid in
de groene elementen, hoe meer soorten
vogels. Bekende maatregelen zijn
het planten van heggen, hagen en struiken
of dichte klimplanten om vogels
beschutting te geven, evenals het aanplanten
van bes- en vruchtdragende
bomen en struiken. Maar op de conferentie
werden ook enkele interessante
opties ingebracht die wat minder voor
de hand liggen.
Zo wordt nogal eens vergeten dat een
belangrijk deel van onze stadsavifauna
uit insectenetende soorten bestaat.
Boomsoor ten verschillen onderling
enorm wat betref t aantrekkelijkheid
Meeuwen broeden graag op grinddaken.
10 branding oktober-december