VOX HIERONYMI
VOX Juni 2006 - usgvox.nl
VOX Juni 2006 - usgvox.nl
- No tags were found...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Klassieke boeken<br />
Tsjechië-reis<br />
Goden ABC<br />
Van de rector<br />
>pagina 14, 15<br />
>pagina 22, 23<br />
>pagina 13<br />
>pagina 5<br />
<strong>VOX</strong> <strong>HIERONYMI</strong><br />
jaargang 34<br />
nummer 4<br />
juli 2006<br />
Bulletin voor ouders van leerlingen aan het Utrechts Stedelijk Gymnasium<br />
www.usgvox.nl<br />
Nieuwsvaria<br />
Uit de media<br />
Bekende USG-er<br />
LAPP-TOP<br />
Alcoholbeleid school<br />
Uitbreiding huisvesting<br />
Loting op het USG<br />
Romereis<br />
Teloorgang onderwijs<br />
[www.usgvox.nl]<br />
Nieuwe onderbouw<br />
In NRC Handelsblad maakte<br />
columnist Leo Prick zich<br />
druk over de toenemende<br />
rol van managers in het<br />
onderwijs. USG-rector<br />
Hanneke Taat dient hem<br />
van repliek: ‘De afstand tussen<br />
managers in ivoren<br />
torens en de dagelijkse<br />
onderwijspraktijk is op het<br />
USG niet herkenbaar.’<br />
Nicolaas Bloembergen<br />
(1920), Nobelprijswinnaar<br />
voor de natuurkunde in<br />
1981, begon zijn imposante<br />
wetenschappelijke loopbaan<br />
in de jaren dertig aan het<br />
USG. Op verzoek van de<br />
Vox-redactie werpt deze<br />
wereldberoemde wetenschapper,<br />
al vele decennia<br />
woonachtig in de Verenigde<br />
Staten, een blik terug in de<br />
tijd.<br />
Het afgelopen voorjaar<br />
maakten acht leerlingen van<br />
het USG met regelmaat de<br />
gang naar de Universiteit<br />
Leiden om intensief kennis<br />
te maken met de echte<br />
wetenschap.<br />
>pagina 6, 7<br />
>pagina 18, 19<br />
>pagina 10, 11<br />
>pagina 17<br />
Klassieke Agenda<br />
Pesten<br />
Studiebelasting<br />
Jaarboekcommissie<br />
>pagina 2<br />
>pagina 8, 9<br />
>pagina 20<br />
>pagina 21
2 |Klassieke agenda<br />
vox hieronymi<br />
www.usgvox.nl<br />
redactie@usgvox.nl<br />
22 juni t/m 9 juli<br />
Orfeo van Claudio Monteverdi. Door Xynix Opera op<br />
het terrein van de betonmortelcentrale Basal Amersfoort.<br />
Info: www.orfeomonteverdi.nl/<br />
Van 7 juli tot 18 september 2006.<br />
‘Hellas. Visies op Griekenland in de 19e eeuw.’<br />
Allart Pierson Museum Amsterdam.<br />
Info: www.uba.uva.nl/apm<br />
December 2006 t/m 18 maart 2007.<br />
‘De laatste uren van Herculaneum. Ondergang en herontdekking<br />
van een Romeinse stad’. Met topstukken uit het<br />
Nationaal Archeologisch Museum in Napels.<br />
Museum Het Valkhof, Nijmegen.<br />
Info: www.museumhetvalkhof.nl<br />
3 t/m 13 augustus<br />
Groot Romeins Festival Archeon,<br />
Alphen aan de Rijn.<br />
Tot 26 augustus 2006.<br />
‘Schatvondst Romeins wijnservies.’<br />
Rijksmuseum van oudheden, Leiden.<br />
Info: www.rmo.nl.<br />
Voor onbepaalde tijd.<br />
‘Doodgewoon. Rituelen van leven en dood in de Romeinse<br />
tijd’, Museum ‘het Toreke’, Tienen (Vlaanderen). Basis voor<br />
de expositie zijn de jarenlange opgravingen op het Romeinse<br />
grafveld van het Grijpenveld, het grootste grafveld dat ooit in<br />
de Benelux werd gevonden (1400 graven)..<br />
Info: www.tienen.be<br />
Tot 27 augustus 2006.<br />
‘De Italiaanse Verlokking’ Hedendaagse kunstenaars<br />
geïnspireerd door Italië.’<br />
Museum Valkhof, Nijmegen.<br />
Info: www.museumhetvalkhof.nl<br />
Tot 3 september 2006.<br />
Anchor de mummie: ontmoet een eeuwenoude Egyptenaar.<br />
Rijksmuseum van oudheden, Leiden<br />
Tot 19 november 2006.<br />
‘Het geheim van de Kelten’.<br />
Limburgs Museum, Venlo.<br />
Info: www.limburgsmuseum.nl
vox hieronymi<br />
www.usgvox.nl<br />
redactie@usgvox.nl<br />
In beeld| 3<br />
Deze marmeren buste van Apollo uit de ruines van Herculaneum is eind van dit jaar te zien in museum Het Valkhof.<br />
Een uitbarsting van de Vesuvius verwoestte het jaar 79 dit Romeinse stadje. Bijna drie eeuwen geleden, in 1709, werd<br />
Herculaneum herontdekt. Voor het eerst wordt nu buiten Italië een tentoonstelling gewijd aan Herculaneum. Deze<br />
unieke expositie met topstukken uit onder andere het Archeologische Nationaal Museum in Napels is van 1 december<br />
2006 tot en met 18 maart 2007 te zien in museum Het Valkhof in Nijmegen.
4 |Voorwoord<br />
vox hieronymi<br />
www.usgvox.nl<br />
redactie@usgvox.nl<br />
Creatief klagen<br />
Hoe komen wij als Nederlanders toch<br />
aan onze slechte naam? In het Engels is<br />
vrijwel alles waar je ‘Dutch’ voor kan<br />
zetten, weinig positief: Dutch courage<br />
(jenevermoed), Dutch treat (ieder<br />
betaalt voor zichzelf), Dutch feast (als<br />
de gastheer eerder dronken is dan de<br />
gasten), Dutch comfort (schrale<br />
troost), Dutch concert (heksenketel),<br />
Dutch nightingale (kikker) en zo kun je<br />
nog wel even doorgaan. Maar het zijn<br />
niet alleen de Engelsen die zo denken.<br />
Een paar eeuwen terug was de Franse<br />
schrijver en filosoof Voltaire (1694-<br />
1778) regelmatig te gast in de Lage<br />
Landen. Hij kon er werken publiceren,<br />
die elders verboden waren, maar toch<br />
was ook hij niet bijzonder te spreken<br />
over wat hij hier aantrof. ‘Canards,<br />
canaux, canaille, en Hollande rien qui<br />
vaille’ oftewel ‘roddels, grachten, tuig,<br />
in Nederland alles vuig’.<br />
Naast de Engelsen kunnen dus ook de<br />
Fransen creatief klagen over Nederland.<br />
Met hun kritische houding wortelen ze<br />
in een oude traditie. Sinds kort kunnen<br />
we in Alphen aan den Rijn lezen wat de<br />
Romeinse geschiedschrijver Tacitus<br />
vond van het regenachtige moerasgebied<br />
daar ergens in het noorden. Op de<br />
walstoep aan het Rijnplein in Alphen<br />
aan den Rijn is onlangs een tekst uit<br />
Tacitus’ Germania onthuld:<br />
’QUIS PORRO PRAETER PERICULUM<br />
HORRIDI ET IGNOTI MARIS ASIA<br />
AUT AFRICA AUT ITALIA RELICTA<br />
GERMANIAM PETERET INFORMEM<br />
TERRIS ASPERAM CAELO TRISTEM<br />
CULTU ADSPECTUQUE NISI SI<br />
PATRIA SIT’.<br />
In de vertaling van classicus Vincent<br />
Hunink: ‘En bovendien, nog afgezien<br />
van het gevaar van de ruige en nog<br />
onbekende zee: wie zou er Azië, Afrika<br />
of Italië verlaten en op zoek gaan naar<br />
Germanië? Het terrein is er woest, het<br />
klimaat ruw, het leven en het landschap<br />
zijn er somber. Hier kom je alleen<br />
indien het je vaderland is.’<br />
Het is een project van de Utrechtse<br />
beeldend kunstenaar Titus Nolte.<br />
Aanvankelijk was hij op zoek gegaan<br />
bij Horatius en Ovidius naar passende<br />
strofen die iets uitdrukten over het<br />
natte noorden en de verterende weemoed<br />
van Romeinse soldaten, ver van<br />
huis. Toen herinnerde hij zich uit zijn<br />
eigen gymnasiumtijd de Germania,<br />
waar hij een pakkend citaat zocht en<br />
vond. Het citaat van Tacitus, gebeiteld<br />
in de walstoep, maakt deel uit van een<br />
serie kunstwerken van Nolte, die is<br />
geïnspireerd door de Romeinse periode<br />
in de Alphense geschiedenis. In het<br />
stadshart komen zes bronzen<br />
Romeinse munten op megaformaat, en<br />
op een groot aantal plaatsen in het centrum<br />
heeft Nolte veertig Romeinse portretten<br />
opgehangen. De munten en<br />
portretten hebben een permanente<br />
plaats gekregen. Zo komt de klassieke<br />
geschiedenis midden in het dagelijkse<br />
leven te staan.<br />
Dit is de laatste Vox van jaargang 2005-<br />
2006. Het volgende nummer van de<br />
Vox verschijnt na de zomervakantie. Als<br />
u dat nog niet had gedaan, kunt door<br />
uw e-mailadres op te geven, dat nummer<br />
- en alle Voxen in de toekomst -<br />
direct in uw digitale brievenbus ontvangen.<br />
Bijna 250 abonnees gingen u<br />
voor. Het enige dat u daarvoor moet<br />
doen, is uw e-mailadres opgeven bij<br />
redactie@usgvox.info. We wensen<br />
iedereen een goede vakantie toe.<br />
De redactie van de Vox Hieronymi<br />
Hendrik-Jan Buist<br />
Jasper Enklaar<br />
Maddy Hageman<br />
Erik Jille<br />
Jolanda van der Land<br />
Ellen Röell<br />
Elisabeth van Spanje<br />
Mirjam Sternau
vox hieronymi<br />
www.usgvox.nl<br />
redactie@usgvox.nl<br />
Van de rector| 5<br />
Een bewogen jaar<br />
Het schooljaar 2005-2006 zullen we niet snel vergeten. Het<br />
USG kreeg te maken met trieste en aangrijpende gebeurtenissen,<br />
die een groot beroep deden op onze onderlinge verbondenheid<br />
en op onze veerkracht. We hebben ons moeten realiseren<br />
hoe broos het leven kan zijn, hoe weinig vanzelfsprekend<br />
geluk is. Samen met de leerlingen hebben we het verdriet<br />
om de dood van Maarten proberen te accepteren en te<br />
verwerken. De vele blijken van belangstelling en medeleven<br />
van ouders hebben we zeer gewaardeerd. Ons gesteund te<br />
voelen in deze moeilijke tijd heeft ons veel goed gedaan.<br />
De afgelopen week werden we geconfronteerd met het overlijden<br />
van Piet Huisman, hoofdconciërge aan het USG sinds<br />
1986. Dit droevige bericht kwam niet onverwacht, maar dat<br />
maakt het natuurlijk niet minder erg. Piet heeft zich vele<br />
jaren actief ingezet voor de school, waarbij hij speciaal een<br />
warm hart had voor de leerlingen. We zullen zijn persoonlijkheid<br />
in de school zeker missen. Ook Jannie, de vrouw van<br />
Piet, heeft door haar werkzaamheden in de kantine een<br />
goede band met de leerlingen. Zij en natuurlijk alle medewerkers<br />
van het USG zullen er ongetwijfeld zijn om Jannie te<br />
troosten en te steunen waar mogelijk.<br />
Een minder trieste maar toch ook ingrijpende gebeurtenis<br />
was de loting die dit jaar voor het eerst officieel verricht<br />
moest worden door een notaris vanwege de te grote aanmelding<br />
van nieuwe leerlingen. Wij zijn natuurlijk erg blij met<br />
de grote belangstelling voor het USG. Vooral veel leerlingen<br />
van buiten de stad meldden zich aan, maar het loten op zich<br />
is een lastig gegeven. We hebben geprobeerd zo zorgvuldig<br />
mogelijk te handelen, wat natuurlijk de teleurstelling bij uitloting<br />
niet weg kan nemen. Met de schoolbesturen en de<br />
gemeente Utrecht wordt het systeem goed geëvalueerd en<br />
waar nodig bijgesteld.<br />
Er waren dit jaar ook veel hartverwarmende activiteiten, waar<br />
leerlingen enthousiast aan mee deden. Het is teveel om allemaal<br />
op te noemen, maar de dies, de derde aflevering van de<br />
schoolstrijd, de muziekavonden en de successen van het<br />
debatteam zijn hier voorbeelden van. Het initiatief van de<br />
leerlingenraad om een Goede Doelen Dag te organiseren is<br />
een speciale vermelding waard. Met grote inzet werd een<br />
vastenactie op touw gezet, waarbij bijna 6000,- euro werd<br />
opgehaald voor een project in Burkina Faso. Het lijkt erop<br />
dat er weer een nieuwe traditie geboren is.<br />
Dit jaar werd voor de tweede keer de USG-Expoos gehouden,<br />
deze keer een combinatie van de presentaties van C&V, alle<br />
kunstwerken van de klassen 1 t/m 6 en de laatste Amoravond<br />
van het jaar. Leerlingen, ouders, medewerkers en<br />
buurtgenoten waren uitgenodigd om dit alles te komen<br />
bewonderen. Het is fantastisch om te zien tot welke<br />
prachtige dingen creativiteit kan leiden.<br />
De eindexamenuitslag is nog niet helemaal bekend. Op dit<br />
moment zijn er drie kandidaten gezakt. Op het moment van<br />
het schrijven van dit stuk is het tweede tijdvak net begonnen,<br />
waarin een aantal leerlingen een herkansing doet om alsnog<br />
te slagen of om een cijfer te verbeteren. We hopen dat het<br />
voor iedereen het gewenste resultaat oplevert. Op de diploma-uitreiking<br />
op 6 juli zullen we het glas heffen op alle<br />
geslaagden.<br />
Het komende schooljaar zal de school ongeveer 600 leerlingen<br />
tellen. Totdat de uitbreiding van het gebouw werkelijkheid<br />
wordt, zal het nog meer passen en meten worden met<br />
de ruimte. We vertrouwen er echter op dat de sfeer goed zal<br />
blijven en alle leerlingen met plezier naar school zullen<br />
komen.<br />
Na dit bewogen jaar is de vakantie een welkom vooruitzicht.<br />
We wensen alle leerlingen en ouders een fijne tijd in de hoop<br />
iedereen weer gezond en wel en vol energie terug te zien in<br />
augustus.<br />
[Hanneke Taat]
6 |Nieuwsvaria<br />
vox hieronymi<br />
www.usgvox.nl<br />
redactie@usgvox.nl<br />
Teloorgang van het onderwijs<br />
De laatste tijd wordt in de kranten intens gediscussieerd over<br />
de (teloorgang van) de kwaliteit van het onderwijs. Wie de<br />
discussie niet precies heeft gevolgd, kan alles nog eens nalezen<br />
op de website van de Vox Hieronymi: www.usgvox.nl. De<br />
afgelopen maanden is verder gewerkt aan de <strong>VOX</strong>-website.<br />
Vanwege de vele nieuwe onderwijsgerelateerde artikelen is de<br />
pagina Uit de Media opgesplitst in de verschillende bronnen,<br />
zoals NRC Handelsblad, Volkskrant en Trouw. Nieuw is een<br />
pagina waar u rapporten over onderwijs, scholen en zelfs van<br />
de onderwijsinspectie kunt lezen. Ook de USG Gymnasium<br />
Pagina is uitgebreid. Op deze pagina vindt u talloze links<br />
naar bijvoorbeeld websites van alle zelfstandige gymnasia,<br />
(ouder)verenigingen, klassieke sites, vertaalsites etc. Wilt u<br />
een idee krijgen hoe het USG zich presenteerde op de Open<br />
Dag, kijk dan op de Foto Pagina.<br />
[HJB]<br />
Het USG is de laatste jaren sterk<br />
gegroeid in aantal leerlingen<br />
Het Utrechts Stedelijk Gymnasium voorziet een sterke groei<br />
van het aantal leerlingen. Als onderdeel van de afspraken<br />
met het onderwijsveld (Masterplan Huisvesting) is deze<br />
groei gemaximaliseerd tot 600 leerlingen in 2008. Hierdoor<br />
zal een normatief ruimtetekort ontstaan van circa 1.000 vierkante<br />
meter.<br />
Voor de bijbehorende planontwikkeling en vervolgens de<br />
uitvoering zullen zeker twee jaar nodig zijn. Daarom is het<br />
USG alvast gestart met een inventarisatie van eisen, wensen<br />
en ideeën voor een oplossing van de toekomstige ruimtelijk<br />
functionele invulling. Aan het bureau ICS adviseurs is<br />
opdracht gegeven een samenhangend programma van eisen<br />
op te stellen en te komen tot een haalbaarheidsonderzoek.<br />
In het geval van de gewenste uitbreiding en modernisering<br />
van het USG past alleen een oplossing op maat, die in nauw<br />
overleg met o.a. de commissie Welstand & Monumenten van<br />
de gemeente Utrecht en Stichting NUOVO wordt ontwikkeld.<br />
Ter voorbereiding van dit overleg is in samenspraak met het<br />
USG een drietal ruimtelijk-functionele scenario’s ontwikkeld.<br />
Deze scenario’s zijn gepresenteerd aan schoolleiding<br />
USG en de PMR. Binnenkort zal het overige personeel van<br />
het USG de plannen gepresenteerd krijgen. Ook de groep<br />
zogenaamde ‘bouwouders’ zullen worden uitgenodigd. Dit<br />
zal hoogstwaarschijnlijk in het nieuwe schooljaar gebeuren.<br />
[EJ]<br />
Romereis<br />
Op 14 mei liep de Romereis van de huidige vijfdeklassers<br />
alweer ten einde. Toen de bussen zondagmorgen het schoolgebouw<br />
naderden, lag de Homeruslaan er stil bij.<br />
Druppelsgewijs kwamen de leerlingen en meegereisde leerkrachten<br />
de bus uit gesloft. Het was een geweldige reis - maar<br />
wel een beetje vermoeiend. Met name slapen in de bus is niet<br />
iedereen gegeven. Dan is 22 uur reistijd vrij lang (de heenreis<br />
duurde zelfs 26 uur). Maar iedereen was weer behouden<br />
teruggekeerd.<br />
Gevraagd naar een reactie vertelt Maarten: “Het was zeer de<br />
moeite waard. Persoonlijk vond ik de stad Rome vrij lelijk,<br />
maar de monumenten, musea en ruïnes die we hebben<br />
bezocht, waren heel mooi. De Galleria Borghese was het<br />
mooiste museum dat ik ooit heb gezien, vol prachtige kunstwerken<br />
en een aantal levensechte beeldhouwwerken van<br />
Bernini. Ook de Palatijn vond ik erg de moeite waard, want<br />
alles op de heuvel was heel mooi om te zien en daarbij had<br />
je dan ook nog eens een prachtig uitzicht over de stad<br />
Rome.”<br />
Rome kan soms al heel warm zijn in mei, maar dit jaar was<br />
het een graad of zeventien tijdens de USG-reis. Dus eigenlijk<br />
best lekker om dingen te bezichtigen en een keer de stad in<br />
te gaan. Alleen toen de groep Pompeï bezocht, regende het.<br />
Dat was jammer. Toch was ook dat een indrukwekkende<br />
bezichtiging. Er is veel in vrij goede staat bewaard gebleven.<br />
Dat geeft een goed beeld van hoe het geweest moet zijn. In<br />
elk geval beter dan ‘een hoop stenen’.<br />
Maarten hoopte in elk geval dat de huidige vierde klas het<br />
volgend jaar net zo leuk zal hebben als zijn groep. Na een<br />
dag goed uitslapen was hij zelfs nóg enthousiaster.<br />
[MH]<br />
KWOOT<br />
Tielens: „Je werk is smerig, te smerig om aan te pakken.“
vox hieronymi<br />
www.usgvox.nl<br />
redactie@usgvox.nl<br />
Nieuwsvaria| 7<br />
De nieuwe<br />
onderbouw<br />
Onder deze naam ligt nu een wetsvoorstel<br />
in de Eerste Kamer ter behandeling,<br />
dat vanaf 1 augustus middelbare scholen<br />
meer vrijheid biedt om het onderwijs<br />
in het eerste en tweede leerjaar in<br />
te richten. Nu geldt nog de basisvorming:<br />
een pakket van vijftien vakken<br />
die alle scholen in de onderbouw (klas<br />
1 t/m 3) moeten aanbieden.<br />
In de onderbouw geldt een verplicht<br />
programma van vakken die een school<br />
kan aanbieden, als aparte vakken maar<br />
ook gecombineerd tot leergebieden.<br />
Dit verplichte programma heeft betrekking<br />
op tweederde deel van de onderwijstijd.<br />
De rest wordt gevuld met bijv.<br />
Latijn en Grieks op het gymnasium.<br />
Ons gymnasium kiest voor het behoud<br />
van aparte vakken (en bevoegde docenten),<br />
maar tegelijkertijd ook voor een<br />
Loting op het USG<br />
Als gevolg van de verheugend grote<br />
aanmelding van dit jaar (157) waren<br />
we gedwongen te loten. Onze maximale<br />
capaciteit van 120 eersteklassers<br />
noodzaakte ons daartoe. Vijf eerste<br />
klassen zou ingaan tegen de afspraken<br />
die er tussen schoolbesturen zijn<br />
gemaakt. Bovendien is ons gebouw er<br />
te klein voor.<br />
De schoolbesturen en de gemeente<br />
hebben vorig jaar een protocol opgesteld<br />
met afspraken over de handelwijze<br />
bij overaanmelding. Voor de gymnasia<br />
geldt dat er aparte quota worden<br />
gehanteerd voor aanmelding van uit de<br />
stad en van buiten de stad. Deze quota<br />
zijn gebaseerd op de verhoudingen in<br />
de afgelopen jaren. Voor ons betekent<br />
dat circa 35 procent uit de stad en circa<br />
voortschrijdende samenwerking tussen<br />
vakken. De vakoverstijgende projecten<br />
en themadagen zijn daar goede voorbeelden<br />
van.<br />
Nieuw is het begrip ‘onderwijstijd’,<br />
waarmee de wetgever bedoelt alle tijd<br />
die leerlingen onder begeleiding van<br />
een docent aan het werk zijn (dus ook<br />
excursies, onderzoek buiten de school,<br />
projecten, enz.)<br />
Voor ons is de nieuwe onderbouw een<br />
stimulans om de samenwerking tussen<br />
de vakken te versterken en om verder te<br />
gaan in ons traject naar een activerende<br />
didactiek en om het idee van een<br />
onder-, een midden- (klas 3 en 4) en<br />
een bovenbouw uit te werken. Iedere<br />
‘bouw’ met zijn specifieke wettelijke<br />
eisen, begeleiding, graad van zelfstandigheid,<br />
werkwijze.<br />
Meer informatie is te vinden op<br />
www.onderbouw-vo.nl.<br />
[Erik Kamerbeek]<br />
65 procent van buiten de stad.<br />
Bovendien zouden broertjes en zusjes<br />
buiten een eventuele loting worden<br />
gehouden.<br />
De aanmelding uit de stad was een fractie<br />
kleiner dan het quotum en daarom<br />
konden alle stadse kinderen worden<br />
geplaatst. Onder de ‘buitenstadse’ leerlingen<br />
is geloot onder toezicht van een<br />
notaris. De uitgelotenen werden op een<br />
wachtlijst geplaatst, die eveneens onder<br />
toezicht van de notaris werd vastgesteld.<br />
Enkelen daarvan konden in de<br />
dagen na de loting alsnog worden toegelaten,<br />
omdat sommige toegelaten<br />
leerlingen naar een andere school gingen.<br />
Het overaanmeldingsprotocol<br />
wordt geëvalueerd en voor volgend jaar<br />
gelden dus wellicht min of meer nieuwe<br />
regels.<br />
[Erik Kamerbeek]<br />
Nieuwe regel<br />
alcoholgebruik<br />
In de wet staat dat alleen alcohol<br />
geschonken mag worden aan personen<br />
van 16 jaar of ouder. Tot nu toe mocht<br />
iedereen in de bovenbouw op schoolfeesten<br />
bier drinken. Vanaf het eerste<br />
feest volgend jaar mogen leerlingen<br />
alléén alcohol drinken op schoolfeesten<br />
als ze 16 jaar of ouder zijn. Dit<br />
betekent voor leerlingen die 15 jaar of<br />
jonger zijn in de bovenbouw dat ze<br />
géén alcohol meer mogen. Leerlingen<br />
van 16 jaar in klas drie wel.<br />
De leeftijden worden gecontroleerd via<br />
nieuwe schoolpassen waar een geboortedatum<br />
op zal staan.<br />
De overige regels voor schoolfeesten<br />
blijven ongewijzigd. Zo zullen leerlingen<br />
die regels overtreden voor het volgende<br />
schoolfeest geschorst worden.<br />
Indien feestcommissie en schoolleiding<br />
het nodig achten kan het zijn dat<br />
iemand meerdere feesten niet mag<br />
komen.<br />
De begeleiders van de feestcommissie<br />
zijn druk doende de regels voor schoolfeesten<br />
opnieuw te formuleren. Zodra<br />
de nieuwe regels klaar zijn, zullen ze<br />
gepubliceerd worden op de schoolwebsite.<br />
[Baukje van Gorp]<br />
KWOOT<br />
Docent: „Wat heb jij nou voor lappen metaal aan je oren hangen?“<br />
LL: „Oorbellen.“<br />
Docent: „O, ik dacht dat het zonnepanelen waren!“
8 |Pesten 1<br />
vox hieronymi<br />
www.usgvox.nl<br />
redactie@usgvox.nl<br />
Digitaal Pesten<br />
Pedagogen vergelijken het internet met een wereldstad:<br />
op welke leeftijd zou je je kinderen daar alleen achterlaten?<br />
“…De digitale wereld kent geen grenzen.<br />
Op internet gedragen onschuldige<br />
kinderen zich vaak als monsters. Een<br />
klasgenoot uitschelden, tijdens het<br />
chatten vrienden tegen elkaar opzetten,<br />
iemand doodwensen in een sms’je…”<br />
Zo begint de actiepagina op internet<br />
van de SIRE tegen digitaal pesten. Sinds<br />
steeds meer kinderen steeds meer tijd<br />
achter de computer doorbrengen,<br />
neemt ook pesten via de computer toe.<br />
Pesten. Kinderen doen dat. Het gaat<br />
over grenzen verkennen, uitleven of<br />
juist verbergen van jaloezie, bepalen<br />
van machtsverhoudingen. Voor het<br />
betreffende kind is dat heel naar, maar<br />
op straat of in de klas zijn er meestal<br />
getuigen (al zijn het maar de mededaders).<br />
Er kan een naam en een daad<br />
worden genoemd. Je kan weglopen.<br />
Anders is dat als het gaat om het zogenaamde<br />
digitale pesten. Een kind zit<br />
dan alleen, in zijn/haar vertrouwde<br />
kamer, achter computer of mobieltje.<br />
En wordt ineens, via het beeldscherm<br />
(dat als hypnotiserende lichtbak een<br />
kind sowieso “vasthoudt”) uitgescholden<br />
door een klasgenoot of<br />
MSN’maatje. Of anoniem. Sommige<br />
kinderen worden bedreigd, “...morgen<br />
word je...” Alleen wordt dan plotseling<br />
eenzaam. Er zijn geen getuigen. En<br />
waar gaat het kind dan heen ? Als het<br />
stiekem op MSN zat (in plaats van<br />
huiswerk te maken), is er al een drempel.<br />
Als het kind zich schaamt te worden<br />
gepest, net als bij ‘gewoon pesten’,<br />
zal het zich ook niet snel uitspreken.<br />
Maar als ouder kan je merken dat er<br />
‘iets’ is, en dan is het goed je ook<br />
bewust te zijn van deze mogelijkheid.<br />
Alles wat pubers denken en doen zie je<br />
terug in “cyberspace”. Het begint als<br />
hobby, spel, interesse, uitdaging.<br />
Internet is net het echte leven, alleen<br />
minder zichtbaar voor volwassenen. En<br />
in alle opzichten zie je excessen terug:<br />
wat denkbaar is, blijkt mogelijk. Je zou<br />
wel eens willen zien wat een ander<br />
intypt (en dat is soms een hele intieme<br />
wens) – dat kan.<br />
Kinderen die in het dagelijks leven niet<br />
zo veel van zich laten horen, of die zelf<br />
gepest zijn, durven achter hun eigen<br />
toetsenbordje een ander wel iets lelijks<br />
toe te voegen, zeker anoniem. We praten<br />
over belediging, bedreiging, schending<br />
van privacy, intellectueel eigendom<br />
en andere diefstal. Maar weten die<br />
kinderen veel…<br />
Daar ligt dus een moment voor ingrijpen.<br />
Ja, ze weten veel over het internet,<br />
over (omgaan met) allerlei software,<br />
maar wat weten ze over gedragscodes ?<br />
Over omgaan met de mens aan de<br />
computer (mobiele telefoon) waar ze<br />
contact mee hebben ?<br />
Vroeger leerde je op school hoe je een<br />
nette brief schreef. In beleefdheid, respect<br />
voor anderen, leef je als ouder je<br />
kind voor. Als het gaat over omgangsvormen<br />
in cyberspace, is dat veel moeilijker<br />
voor te leven. Hier hebben veel<br />
ouders een drempel. “Ze zijn veel sneller<br />
dan ik. Ze weten er veel meer van.”<br />
Toch kan je een kind vertellen hoe het<br />
zich moet gedragen, ook op internet.<br />
Ze reserves leren bij het geven van persoonlijke<br />
informatie. Ze leren dat<br />
pesten laf is, zeker anoniem. Net als in<br />
de echte wereld, kan je vragen waar ze<br />
geweest zijn, wat ze gedaan hebben.<br />
“Met wie was je op MSN ?” Je controleert<br />
soms het huiswerk, zo kan je ook<br />
de “history” op hun computer controleren.<br />
Je kan zorgen voor een open sfeer<br />
(makkelijk gezegd als ze flink aan het<br />
puberen zijn…). Je kind is altijd O.K.,<br />
als een ander scheldt, heeft die ander<br />
een probleem. En een bedreiging is een<br />
bedreiging, ook op zo’n klein mobieltje,<br />
en dient altijd te worden gemeld.<br />
[MH]<br />
www.stopdigitaalpesten.nl<br />
www.mijnkindonline.nl<br />
www.pestenislaf.nl<br />
www.usgym.nl: ouders of leerlingen: veilig internet<br />
www.dekinderconsument.nl<br />
www.pestweb.nl
vox hieronymi<br />
www.usgvox.nl<br />
redactie@usgvox.nl<br />
Pesten 2| 9<br />
Schelden doet pijn<br />
Zowel in de virtuele wereld van internet als in de echte wereld wordt gepest.<br />
Op school is een ‘pestprotocol’ de manier om dit probleem aan te pakken.<br />
“Op het USG wordt weinig gepest”, zegt Erik Kamerbeek,<br />
conrector onderbouw. “Maar het komt overal voor, dus ook<br />
hier.” Volgens de onderbouwconrector is pesten vooral een<br />
zaak van de eerste en tweede klassen. Op die leeftijd realiseren<br />
kinderen zich vaak niet wat de gevolgen zijn van hun<br />
daden of woorden. Gesprekken in de klas en met mentoren<br />
zijn daarom vooral gericht op bewustwording. In de derde<br />
klas komt pesten volgens Kamerbeek nauwelijks meer voor.<br />
“En de bovenbouw is een heel andere categorie. Die leerlingen<br />
zijn volwassener, weerbaarder en hebben een stevig<br />
onderling contact. Als daar dingen gebeuren die bedreigend<br />
zijn, hebben ze het vermogen dat met elkaar te bespreken.”<br />
Dat op het USG minder gepest wordt dan elders, heeft volgens<br />
Kamerbeek een aantal oorzaken. “We boffen met onze<br />
populatie. Het gros van de leerlingen is fatsoenlijk opgevoed,<br />
weet zich te gedragen, en roert zijn mond eerder dan zijn<br />
handen. Daarnaast is er een goede begeleiding door de mentoren.<br />
En wat heel belangrijk is: het USG is een kleine, overzichtelijke<br />
school met homogene klassen en duidelijke<br />
regels. Er is gewoon weinig gelegenheid om te pesten.”<br />
‘We boffen met onze populatie’<br />
‘Kamerpreek’<br />
Toch heeft Kamerbeek een aantal jaren geleden een pestprotocol<br />
opgesteld. Niet naar aanleiding van een specifiek incident,<br />
maar meer uit preventie. Het protocol biedt docenten<br />
en mentoren een stapsgewijs model. De eerste stap is een<br />
gesprek tussen mentor, dader en slachtoffer. Kamerbeek: “Je<br />
merkt vooral bij jongens dat een opmerking soms als grap is<br />
bedoeld, maar dat ze zich niet realiseren hoe vervelend dat<br />
overkomt op een ander.” Zo’n gesprek is meestal afdoende<br />
om het probleem op te lossen. Is dat niet het geval, dan volgt<br />
stap twee. In dat geval krijgt de leerling duidelijk te verstaan<br />
‘Ze realiseren zich niet hoe vervelend<br />
het overkomt op een ander’<br />
dat het pesten moet stoppen, anders volgen er sancties. Is dat<br />
nog niet duidelijk genoeg, dan gaat de conrector zich ermee<br />
bemoeien. Kamerbeek: “In de derde stap komt het kind bij<br />
mij. Hij of zij krijgt een flinke ‘Kamerpreek’. Als de leerling<br />
niet op eigen kracht wil ophouden, neem ik contact op met<br />
ouders. Dat gebeurt zelden. Het is jaren geleden dat ik dit<br />
heb moeten doen.” Tenslotte voorziet het protocol in verdergaande<br />
stappen als schorsen en van school verwijderen. “Dat<br />
is gelukkig nog nooit voorgekomen.”<br />
Digitaal pesten<br />
Pesten op school komt volgens de conrector relatief weinig<br />
voor. Dat geldt volgens hem ook voor digitaal pesten, hoewel<br />
dat zich niet op school afspeelt. Vorig jaar heeft een aantal<br />
eerste en tweede klassen meegedaan aan een onderzoek van<br />
studenten van de Universiteit Utrecht over digitaal pesten.<br />
Kamerbeek: “Uit de resultaten van die enquêtes kun je concluderen<br />
dat het aantal uren dat leerlingen achter MSN zitten,<br />
veel geringer is dan de media beweren. Ook zeggen onze<br />
leerlingen nauwelijks betrokken te zijn geweest bij digitaal<br />
pesten. Ik heb daarom de indruk dat de omvang van het probleem<br />
overdreven wordt. Dat zegt overigens niets over de<br />
ernst van digitaal pesten.”<br />
[JE]
10 |Bekende USG-er<br />
vox hieronymi<br />
www.usgvox.nl<br />
redactie@usgvox.nl<br />
Nobelprijswinnaar Nico Bloembergen<br />
Nicolaas Bloembergen (1920), Nobelprijswinnaar voor de<br />
natuurkunde in 1981, begon zijn imposante wetenschappelijke<br />
loopbaan in de jaren dertig aan het USG. Op verzoek van de Voxredactie<br />
werpt deze wereldberoemde wetenschapper, al vele decennia<br />
woonachtig in de Verenigde Staten, een blik terug in de tijd.<br />
Van 1932 tot 1938 fietste ik elke schooldag 8 km van<br />
Bilthoven naar het gymnasium. In September 1932 was het<br />
nog gevestigd in een oud gebouw aan het Janskerkhof. In<br />
Oktober 1932 marcheerden alle curatoren, leraren en scholieren<br />
naar een nieuw gebouw, waar het gymnasium nu na<br />
74 jaar nog gevestigd is. De burgemeester vermeldde in zijn<br />
toespraak als president-curator dat we via de Zonstraat de<br />
zon tegemoet gingen.<br />
Na zes gelukkige jaren nam ik afscheid van het gymnasium<br />
als ”valedictorian”. Het schooljaar werd toen traditioneel<br />
afgesloten met een prijsuitreiking in de Pieterskerk, daterend<br />
uit de elfde eeuw. Het gymnasium had zijn oorsprong in de<br />
Hieronymus school, daterend van omstreeks 1480. De traditie<br />
vereiste dat ik in rokkostuum een toespraak van 15 tot 20<br />
minuten moest houden. Bijgaande foto laat zien hoe ik het<br />
ouderlijk huis uitging op weg naar de Pieterskerk in Juli<br />
1938. Ik droeg hetzelfde kostuum weer op 10 December<br />
1981, toen ik in Stockholm de Nobelprijs voor natuurkunde<br />
ontving.<br />
Ik was teleurgesteld toen ik veertig jaar later vernam dat de<br />
eeuwenoude traditie van de afsluiting van het schooljaar in<br />
de Pieterskerk is opgeheven. Deze traditie was blijkbaar in<br />
strijd met het sociale klimaat dat omstreeks 1980 overheerste<br />
en grote waarde hechte aan gelijkschakeling en nivellering.<br />
Toen ik in December 1981 na Stockholm Nederland bezocht<br />
trof ik hetzelfde klimaat aan op de universiteiten en in de<br />
journalistiek. De verslaggever van een interview gaf de toon<br />
aan in de eerste zin: ”Professor Bloembergen is een klein oud<br />
mannetje”. Lezers van dit stukje met deze mentaliteit zouden<br />
concluderen dat het geschreven is, 25 jaar later, door een heel<br />
oud, heel klein mannetje.<br />
Het volgend jaar had ik weer een interview in Nederland. De<br />
kop van het verslag in de krant melde terecht: ”Uitblinken<br />
Spraaklessen<br />
De ceremonie in de Pieterskerk is één van mijn beste herinneringen<br />
van mijn gymnasiumtijd. De rector, Dr. A.H. Kan,<br />
introduceerde mij aldus: ”Bloembergen is een voortreffelijke<br />
gymnasiast. Hij pleegt hoog te mikken en vaak raak te schieten.”<br />
Ik kreeg spraaklessen en familie pestte mij later met<br />
mijn overdreven uitspraak van de “O”s in een citaat van de<br />
Vlaamse schrijver Timmermans “…. de grote tomaatrode<br />
zon; de zon werd groter en groter en rood.” Deze literaire<br />
passage is interessant van uit een fysisch oogpunt. Het rood<br />
worden is een natuurkundig verschijnsel. De blauwe en groene<br />
componenten van het witte zonlicht worden door diffractie<br />
aan kleine waterdruppels in de atmosfeer uit de zonnestraal<br />
verwijderd. Het groter worden is een fysiologisch<br />
effect. De zonneschijf verandert niet in afmeting. Dezelfde<br />
optische illusie treedt op als de bijna volle maan bij opkomst<br />
met bomen aan de horizon groter lijkt dan wanneer die hoog<br />
in de hemel staat.
vox hieronymi<br />
www.usgvox.nl<br />
redactie@usgvox.nl<br />
| 11<br />
mag hier niet”, zegt Professor Bloembergen. Deze uitspraak<br />
had betrekking op het intellectuele milieu, maar ik voegde er<br />
nog sarcastisch aan toe dat als de sociale mentaliteit van<br />
gelijkschakeling zich nog verder zou uitbreiden, de<br />
Nederlanders in de toekomst blij zouden als hun voetballers<br />
bij de middelmaat zouden behoren. Toen ongeveer tien jaar<br />
later het Nederlands elftal het tot de finale van het Europees<br />
kampioenschap wist te brengen, meldde een krant:<br />
”Professor Bloembergen had het helemaal mis; Nederland is<br />
opgetogen over onze voetbal prestaties.” De ironie van mijn<br />
opmerking was die journalist totaal ontgaan.<br />
Nico bloembergen als ‘valedictorian’ in rokkostuum<br />
Bijna alle leraren en leraressen in die tijd waren gepromoveerd...<br />
Harvard<br />
Ik heb een halve eeuw gedoceerd aan Harvard University,<br />
gesticht in hetzelfde jaar 1636 als de universiteit van Utrecht.<br />
In Harvard, zowel als aan vele andere vooraanstaande universiteiten<br />
in de Verenigde Staten, is het doel ”Quest for<br />
Excellence”. Dit was ook een doelstelling van het Utrechts<br />
Stedelijk Gymnasium in de jaren dertig.<br />
Bijna alle leraren en leraressen in die tijd waren gepromoveerd<br />
en hadden zeer goede vakkennis. Het onderwijsprogramma<br />
legde sterke nadruk op klassieke en moderne talen,<br />
Grieks, Latijn, Nederlands, Duits, Frans en Engels. De<br />
geschiedenislessen besteedden veel tijd aan de oude beschavingen<br />
van Mesopotamië, Egypte, Athene en Rome. Ze kwamen<br />
niet veel verder dan de Franse Revolutie. Het curriculum<br />
bevatte geen gamma richting. Sociologie, psychologie, economie<br />
en moderne politiek ontbraken totaal.<br />
Het onderwijs in de wiskunde was goed en ik genoot in de<br />
bètarichting van zeer goede lessen en practica in de natuurkunde,<br />
scheikunde en biologie. Ik koos natuurkunde voor<br />
verdere studie, omdat dit vak de meeste uitdaging bood. Ik<br />
heb ergens gelezen dat van alle in Nederland getogen<br />
Nobelprijswinnaars in de natuurwetenschappen ik de enige<br />
ben met een gymnasiale opleiding. Alle anderen kwamen<br />
van de HBS.<br />
In een voorwoord voor mijn proefschrift in 1948 schreef ik<br />
”Nog steeds ben ik dankbaar dat het Utrechts Stedelijk<br />
Gymnasium aan het begin van mijn studie heeft gestaan”.<br />
Dat kan ik nu aan het einde van mijn wetenschappelijke<br />
loopbaan herhalen. Mijn dissertatie ging over kernmagnetische<br />
resonantie (NMR), en beschreef relaxatieverschijnselen
12 |<br />
vox hieronymi<br />
www.usgvox.nl<br />
redactie@usgvox.nl<br />
die later de basis zouden vormen voor magnetic resonance<br />
imaging (MRI), zeer belangrijk voor de medische diagnostiek.<br />
Dit werk is de reden dat een NMR-laboratorium<br />
aan de Utrechtse Universiteit mijn naam draagt. Het werd in<br />
2001 ingewijd in de Uithof.<br />
Ik keer nu terug naar mijn gymnasiumtijd. Behalve de gymnastiek<br />
vereniging Isthmia werden andere sporten buiten<br />
schoolverband bedreven. Ik was een actief hockeyer in de<br />
SCHC in Bilthoven en ik zeilde veel in Loosdrecht. Met mijn<br />
vader maakte ik kanotochten door het hele land. Ik was<br />
actief in de toneelvereniging Lampomene, en speelde een rol<br />
in de opvoering van “The importance of being Earnest” van<br />
Oscar Wilde. Ik was ook lid van een exclusief, quasi-geheim<br />
dispuut gezelschap Mentor, opgericht in 1878. Ik weet niet of<br />
het nog bestaat. We bespraken filosofische en literaire zaken<br />
met studentikoos ritueel, nageaapt van het Studentencorps.<br />
Broers en zussen<br />
Mijn gymnasiale opvoeding speelde zich af tegen een achtergrond<br />
van familieleven dat aardig is beschreven in een zeer<br />
recente plaatselijke publicatie. Dr. Rob Herder schreef als<br />
hoofdredacteur een artikel ”Nico Bloembergen, fysicus in<br />
licht” in De Biltse Grift, Juni 2006, pp34-50.<br />
Mijn twee zusters, Diet en To, liepen ook het gymnasium af.<br />
Diet was “valedictorian” in 1941. Zij gebruikte haar intellect<br />
in de administratie van de artsenpraktijk van haar man in<br />
Roermond en in de opvoeding van hun zes kinderen. Zij<br />
speelde ook een rol in gemeentelijke commissies en als<br />
gecommitteerde bij eindexamens. Mijn zuster To werd doctoranda<br />
in de Franse taal en letterkunde. Ze werd lerares in<br />
dit vak aan het gymnasium in Ede. Daar heeft ze met enthousiasme<br />
een bloeiende afdeling van de Alliance Francaise<br />
opgericht. Beide zusters zijn overleden.<br />
Mijn jongste broer Auke, zeven jaar jonger dan ik, liep het<br />
gymnasium af gedurende de Tweede Wereldoorlog. Hij werd<br />
hoogleraar in het burgerlijk recht in Leiden, en daarna<br />
Raadsheer in de Hoge Raad in Den Haag.<br />
Twee andere broers, Evert en Herbert, fietsten in hun schooljaren<br />
in tegenovergestelde richting naar het Baarns Lyceum.<br />
Evert, twee ouder dan ik, promoveerde in de rechten, had een<br />
succesvolle loopbaan in het zakenleven, dat hij beëindigde<br />
als president van de Verenigde Nederlandse Uitgevers, VNU.<br />
Herbert werd een zeer gewaardeerde huisarts in Gorkum. Op<br />
zijn afscheidsreceptie kwamen meer dan negen honderd personen.<br />
De vier broers, met echtgenoten, hadden een recente reünie<br />
op 29 Mei 2006 in Bilthoven, dichtbij het ouderlijk huis<br />
waar we opgroeiden. Behalve de twee genoemde scholen<br />
hebben onze ouders zonder twijfel een grote invloed gehad<br />
op de levensloop van hun zes kinderen.<br />
Verdere details over de wetenschappelijke loopbaan van<br />
Bloembergen zijn te vinden op het internet, bijvoorbeeld<br />
op www.google.com of www.yahoo.com.<br />
[EJ]<br />
KWOOT<br />
Sternau: „Nou zit je wéér met kauwgom in je kop!“<br />
LL1: „Nee meneer...“<br />
LL2: „Ziet u mevrouw, er zit helemaal niks in deze kop.“<br />
KWOOT<br />
LL: „Wat doet u in uw vrije tijd?“<br />
Landman: „Griekse woordjes leren.“<br />
KWOOT<br />
Van Coeverden: „We mogen nog niet naar buiten.<br />
En de eerste die praat gaat eruit!“
vox hieronymi<br />
www.usgvox.nl<br />
redactie@usgvox.nl<br />
Goden ABC| 13<br />
Hermes<br />
Volgens de mythen is Hermes een zoon van Zeus en de bergnimf Maia. Maia was de oudste en mooiste<br />
(en, naar men zegt, de meest verlegene) van de Pleiaden (berggodinnen, dochters van Atlas). Hermes werd geboren<br />
in het gebergte van Arcadië. Zijn moeder wikkelde hem in dekens en ging slapen. Hij was al direct een vlotte<br />
jongen, want hij kroop diezelfde nacht naar Thessalië, waar hij vee van Apollo stal en de lier uitvond.<br />
List en behendigheid<br />
Hermes is god van alles waarbij list,<br />
behendigheid en snelheid te pas<br />
komen. Positief of negatief. Dat wil<br />
zeggen: bode van de goden, schutspatroon<br />
van de herders, maar ook van de<br />
dieven. Hij is beschermheilige van reizigers<br />
en hun wegen, van handelaren<br />
en spelers. Daarnaast is hij ook de god<br />
van de slimme overreding (en vandaar<br />
ook van de eloquentia). Hij is schenker<br />
van (onverwachte) rijkdom (hermaion<br />
(Gr) = buitenkansje); hij is beschermer<br />
van de sportieve jeugd (vandaar de<br />
naam van de Utrechtse atletiekvereniging<br />
Hermes en de vele voetbalclubs<br />
met die naam). Hij begeleidde bovendien<br />
de zielen naar de onderwereld<br />
(een uitvaartonderneming met die<br />
naam is schrijver dezes niet bekend).<br />
Argus-ogen<br />
Na een dergelijke opsomming ontstaat<br />
het beeld van een vluchtig persoon.<br />
Vandaar misschien dat over Hermes<br />
geen ‘eigen’ mythen bestaan. Hij verschijnt<br />
in verhalen als zoon van Zeus,<br />
die gewoon als zoon allerlei klusjes<br />
moet klaren. “Begeleid jij Priamos<br />
(vader van de Trojaanse Hektoor) even<br />
naar het kamp der Grieken”, “Drijf jij<br />
de kudde van koning Agenoor (vader<br />
van de schone Europa) eens naar het<br />
strand”. “Ga aan Kalypso vertellen dat<br />
ze Odysseus nu maar moet vrijlaten”.<br />
Iets uitgebreider wordt verhaald over<br />
die keer dat Hermes naar de aarde<br />
wordt gestuurd om Io, een beeldschoon<br />
meisje dat is veranderd in een<br />
glanzende, zilverachtige koe, te ontzetten<br />
uit de bewaking van Argos. (Io is<br />
bemind door Zeus en een vertoornde<br />
Hera wijst Argos aan om haar vast te<br />
houden).Hermes vermomt zich behendig<br />
als herder en weet met een herdersfluit<br />
(syrinx) en zijn eloquentia inderdaad<br />
alle honderd Argus-ogen dicht te<br />
krijgen. Daarna onthoofdt hij deze<br />
gigant en kan Io vluchten. Argos wordt<br />
door Hera (als beloning of straf?) in<br />
een pauw veranderd, de honderd ogen<br />
sieren zijn staart.<br />
Amsterdamse beurs<br />
In oude tijden werd Hermes voorgesteld<br />
als een man met baard, later als<br />
jonge man met vleugels aan zijn hoed<br />
en zijn sandalen, en met een herautstaf<br />
of zelfs een toverstaf. Hermes werd bij<br />
de Romeinen Mercurius genoemd. Een<br />
beeld van hem staat in het beursgebouw<br />
in Amsterdam (…handelaren,<br />
sportieve jeugd en dieven…) Zoals daar<br />
werd hij vaker afgebeeld: vanaf een<br />
zuiltje overziet hij alles.<br />
[MH]
14 |Klassieke boeken<br />
vox hieronymi<br />
www.usgvox.nl<br />
redactie@usgvox.nl<br />
Menselijke grandeur en onsterfelijke poëzie<br />
De Vox vroeg vier docenten van de sectie Klassieke Talen naar hun favoriete boektitel. Over de<br />
Aeneis als must-read, de eeuwige waarde van de thematiek van Ovidius’ Metamorfosen, en de<br />
twaalfduizend verzen suspense van de Odyssee van Homerus.<br />
Arma virumque cano…<br />
‘Mijn verhaal gaat over oorlog en een man…’ Zo begint een<br />
van de meest beroemde en meest geprezen literaire kunstwerken<br />
uit de Latijnse literatuur, de Aeneis van Vergilius. Het<br />
nationale epos van de Romeinen verhaalt over de lange<br />
tocht, die de pius Aeneas maakt vanuit het brandende Troje<br />
en via Carthago, het rijk van koningin Dido, naar de Italische<br />
kust is gekomen om aldaar het Romeinse volk te stichten.<br />
‘Na 2000 jaar is de Aeneis nog altijd een<br />
must-read voor iedereen’<br />
Niet alleen heeft Vergilius de Ilias en Odyssee van Homerus<br />
tot één werk weten te vormen, maar heeft hij deze topwerken<br />
ook weten te vermengen met de meest tragische liefdesgeschiedenis<br />
aller tijden: die tussen Dido en Aeneas.<br />
Al lezende zal de lezer niet alleen geraakt worden door het<br />
prachtige poëtisch taalgebruik van Vergilius, maar zal hij ook<br />
versteld staan van de diepe symboliek en talloze literaire en<br />
historische verwijzingen die in het werk aanwezig zijn.<br />
Dit alles heeft de Aeneis al in de Oudheid tot een klassieker<br />
gemaakt en toen al werd het epos op scholen gebruikt om de<br />
jonge Romeinen op te leiden in taal en literatuur. Na zijn<br />
dood kreeg Vergilius een haast goddelijke status die zelfs in<br />
de christelijke Middeleeuwen gehandhaafd bleef. Niet voor<br />
niets heeft Dante in zijn Divina Comedia Vergilius gekozen<br />
tot leidsman op zijn reis door de hel naar het paradijs.<br />
Vergilius heeft met zijn Aeneis een onmeetbare invloed<br />
gehad op de Europese literatuur en deze kan nauwelijks overschat<br />
worden. In de gehele wereldliteratuur zijn ontelbare<br />
verwijzingen naar zijn gedichten terug te vinden. Auteurs uit<br />
alle landen en tijden hadden en hebben aan hem een enorme<br />
inspiratiebron. Het is om al deze redenen dat 2000 jaar<br />
na de publicatie van de Aeneis dit meesterwerk nog altijd een<br />
must-read is voor iedereen!<br />
[Stefan Landman]<br />
De Metamorphosen van Ovidius: eeuwige roem én<br />
invloed ‘En tot in verre landen, waar Romeinse macht zal<br />
heersen, zal men mij lezen en ik zal door eeuwen heen - als<br />
dichterswoorden waarheid zingen – roemvol blijven leven.’<br />
(XV, 877-879)<br />
‘Talloze dichters, schilders, beeldend kunstenaars<br />
en componisten zijn in de loop der eeuwen<br />
door Ovidius geïnspireerd’<br />
Hoewel dit voor moderne maatstaven een enigszins arrogant<br />
einde lijkt van een epos, blijkt Ovidius zichzelf retrospectief<br />
toch nog onderschat te hebben: niet alleen wordt hij ook nog<br />
gelezen in landen waar nooit Romeinse macht geheerst<br />
heeft, maar ook heeft zijn epos vele andere doelen, behalve<br />
slechts leesvoer, gediend. Vele dichters, schilders, beeldend<br />
kunstenaars, componisten, en andere liefhebbers zijn<br />
immers in de loop der eeuwen door zijn werk geïnspireerd.<br />
Denk aan de adembenemend mooie beelden van Bernini,<br />
het prachtige Orpheusgedicht van Rilke en de schitterende<br />
opera van Monteverdi. Dit zegt iets over de kracht van zijn<br />
poëzie, de eeuwige waarde van zijn thematiek en de mate<br />
waarin de mythes die hij beschrijft tot de verbeelding spreken.<br />
Wie wordt er immers niet bewogen door de tragiek van<br />
een Orpheus die te vroeg omkijkt, of je het nou, zoals<br />
Presser, in de context van de Tweede Wereldoorlog plaatst, of<br />
zoals Vestdijk interpreteert als een narcistische actie van<br />
Orpheus, wiens dichtkunst Ovidius natuurlijk evenaart.
vox hieronymi<br />
www.usgvox.nl<br />
redactie@usgvox.nl<br />
| 15<br />
‘Wie de wereld van de Odyssee binnengaat,<br />
verlaat voor even de tijd’<br />
In vijftien boeken neemt hij ons mee van de schepping van<br />
de mensheid tot de dood van Julius Caesar, een keerpunt in<br />
de Romeinse geschiedenis. Beïnvloed door het filosofische<br />
gedachtegoed van Pythagoras, heeft Ovidius onder het motto<br />
‘er is niets in deze hele wereld dat blijft’ de metamorfosen als<br />
thema van zijn epos genomen. Door middel van gedaanteverwisselingen<br />
komt een groot aantal fascinerende thema’s,<br />
mythen en zelfs geschiedenis aan bod. De esthetiek van zijn<br />
poëzie is prachtig weergegeven in de metrische vertaling van<br />
Marietje d’Hane-Scheltema. Ovidius zelf heeft nog het beste,<br />
dit keer onbedoeld, de invloed van zijn eigen werk weergegeven<br />
in de woorden:<br />
‘Geen enkel ding in dit heelal, geloof me, gaat teloor,<br />
maar alles wisselt en vernieuwt.’<br />
[Cecilia Orbán en Laurien Crump]<br />
Homerus’ Odyssee - een hoogbegaafde familie herenigd<br />
Wie Homerus voor het eerst leest, wordt onmiddellijk getroffen<br />
door de overvloedige rijkdom van zijn poëzie. De<br />
bedwelmende betovering die uitgaat van zijn vele herhalingen,<br />
formules, vergelijkingen en vooral van zijn epitheta<br />
ornantia blijft iedere lezer bij: zilvervoetig, blankarmig,<br />
blauwogig, flonkerhelmig, slankenkelig, rozenvingerig, wolkenverzamelend.<br />
Deze sierende bijvoeglijke naamwoorden<br />
vormen de kroonjuwelen van Homerus’ stijl.<br />
De door het lot uiteengeslagen koninklijke familie van<br />
Ithaka wordt vooral ‘gesierd’ met epitheta die haar intelligentie<br />
benadrukken. Odysseus is ‘listig en slim’, zijn vrouw<br />
Penelope ‘heel verstandig’, Telemachos, hun kind, ‘denkt bijzonder<br />
goed na’. Geen wonder dat de Godin van de<br />
Intelligentie, Pallas Athene, een zwak heeft voor dit hoogbegaafde<br />
gezin.<br />
Onder haar goddelijke bescherming zal de jonge kroonprins<br />
op zoek gaan naar de vader die hij nooit heeft gekend, zal de<br />
oude vorst zelf na tien jaar oorlog en nog eens tien jaar avontuur<br />
terugkeren naar zijn koninkrijk en zal de verstandige<br />
vorstin zich na twintig jaar tenslotte weer in de armen van<br />
haar echtgenoot storten.<br />
En dat alles vervat in twaalfduizend verzen suspense, onverwachte<br />
wendingen, woeste zeestormen, rozenvingerige zonsopgangen,<br />
liefde, trouw, ontroering, avontuur, monsters,<br />
hogere machten, menselijke grandeur, maar bovenal onsterfelijke<br />
poëzie! Als Odysseus en Penelope eindelijk, na twintig<br />
jaar scheiding herenigd, hun eerste liefdesnacht beleven,<br />
zet Pallas Athene de kosmos stil. Homerus beschrijft het zo:<br />
’Over die vertedering zou het rozerood morgenlicht zijn verrezen,<br />
als niet de blauwogige godin Athene het anders<br />
beschikt had. Zij vertraagde de lange nacht aan het eindpunt<br />
en in het Oosten deed zij de gouden Dageraad toeven bij<br />
Okeanos’ stroom en verbood haar de snelvoetige paarden in<br />
te spannen, die het licht brengen aan de mensen, Lampos en<br />
Phaëton, het span van Eos’ wagen.’<br />
Wie de wereld van de Odyssee binnengaat, verlaat voor even<br />
de tijd. Het is alsof Pallas Athene speciaal voor hem het huidige<br />
heelal stil zet. Hij waant zich ver weg en lang geleden, in<br />
een wereld die heel vreemd lijkt en toch heel dichtbij. Het is<br />
de kracht van Homerus’ poëzie, het ritme van zijn verzen, de<br />
diepte van zijn psychologie en de brille van zijn plot die dit<br />
effect al achtentwintig eeuwen, als in een eindeloze liefdesnacht,<br />
bij zijn lezers te weeg brengen.<br />
[Patrick Nieuwenhuyse]<br />
Vox Hieronymi-aanbieding:<br />
Korting op de boeken van Ovidius,<br />
Homerus en Vergilius. [pagina 16]
16 |Kortingsbonnen<br />
vox hieronymi<br />
www.usgvox.nl<br />
redactie@usgvox.nl<br />
Vox Hieronymi-aanbieding: korting op Ovidius<br />
Tegen inlevering van deze bon bij de boekhandel krijgt u<br />
twee euro korting op de aanschaf van Ovidius<br />
Metamorphosen (Athenaeum - Polak & Van Gennep),<br />
isbn 9025336787. U betaalt geen €14,95 maar €12,95.<br />
Deze actie loopt van 6 juli 2006 tot 6 september 2006.<br />
Actienummer: 901-16155<br />
Vox Hieronymi -aanbieding: korting op Homerus<br />
Tegen inlevering van deze bon bij de boekhandel krijgt u<br />
twee euro korting op de aanschaf van de Odysseia van<br />
Homerus (Athenaeum - Polak & Van Gennep) isbn<br />
9025320384. U betaalt geen € 14,95,- maar € 12,95.<br />
Deze actie loopt van 6 juli 2006 tot 6 september 2006.<br />
Actienummer: 901-16179<br />
Vox Hieronymi -aanbieding: korting op Vergilius<br />
Tegen inlevering van deze bon bij de boekhandel krijgt u<br />
twee euro korting op de aanschaf van Het verhaal van<br />
Aeneas van Vergilius (Athenaeum - Polak & Van Gennep)<br />
isbn 9025358799. U betaalt geen €14,95,- maar €12,95.<br />
Deze actie loopt van 6 juli 2006 tot 6 september 2006.<br />
Actienummer: 901-16162
vox hieronymi<br />
www.usgvox.nl<br />
redactie@usgvox.nl<br />
LAPP-TOP| 17<br />
Kennismaken met de universiteit<br />
Het afgelopen voorjaar maakten acht leerlingen van het USG met regelmaat de gang naar de<br />
Universiteit Leiden om intensief kennis te maken met de echte wetenschap.<br />
Acht leerlingen van het USG volgden het zogenaamde LAPP-<br />
Top programma. Dat staat voor Leiden Advanced Pre-university<br />
Programme for Top students. Het biedt kortdurend academisch<br />
onderwijs voor gemotiveerde en ambitieuze leerlingen<br />
uit 5 en 6 VWO. Zo worden wetenschapsgebieden onder<br />
de aandacht gebracht die voor de universiteit belangrijk zijn<br />
en die niet op het VWO worden gedoceerd. Het is overigens<br />
wat anders dan het Pre-University College (PRE). Dat is een<br />
programma waarbij leerlingen twee jaar lang elke maandagmiddag<br />
colleges in Leiden volgen.<br />
LAPP-Top is bedoeld voor leerlingen die het VWO makkelijk<br />
aankunnen. Meer dan gemiddelde studieresultaten zijn een<br />
must. Het gaat hier namelijk om hoogwaardige en zeer<br />
exclusieve programma’s waardoor de leerlingen zich absoluut<br />
uitgedaagd zullen voelen. Zo kunnen ze alvast uitproberen<br />
of de studie die ze op het oog hebben ook echt iets voor<br />
ze is. LAPP-Top kost niets. Alleen de reiskosten en excursies<br />
moeten de leerlingen zelf betalen.<br />
Beperkt aantal plaatsen<br />
Een aantal van onze vijfde- en zesdeklassers was zo gemotiveerd<br />
en ambitieus, dat zij besloten zich in te schrijven voor<br />
dit extra leerprogramma aan de universiteit van Leiden.<br />
Van de tien leerlingen van het USG die zich opgaven werden<br />
er uiteindelijk acht toegelaten.<br />
Dat is met een score van 80% niet slecht, als je bedenkt dat<br />
er maar een beperkt aantal plaatsen beschikbaar zijn.<br />
De deelnemers waren stuk voor stuk geïnteresseerd en gemotiveerd<br />
in de verschillende programma’s, ook al moesten ze<br />
naast hun schoolverplichtingen ook extra werktijd voor<br />
LAPP-Top vrijmaken. Voor de meeste programma’s werd<br />
bovendien huiswerk opgegeven.<br />
Van Duits tot Wijsbegeerte<br />
Er waren in totaal zestien verschillende onderwerpen, van<br />
Duitse taal en letterkunde tot Wijsbegeerte. Elvira Davidsz en<br />
Iris Verstraelen besloten het programma te volgen van Talen<br />
en Culturen van China. Hanneke van Keep koos voor<br />
Literatuurwetenschappen. Daar was het onderwerp<br />
‘Detectives: hoe spannend?’. Marries van Hoef volgde bij<br />
Informatica een programma over ‘Smart Coding, Smart<br />
Programming’. Sander Willems koos voor Life Science &<br />
Technology en een programma over ‘Het belang van DNA’.<br />
Dafne van Kuppevelt verdiepte zich bij psychologie in ‘De<br />
mysteries van het brein in ontwikkeling’. Marjolein Bransen<br />
volgde bij Vergelijkende Indo-Europese taalwetenschap een<br />
programma over ‘Taal - de levende tijdmachine’. Rosemarijn<br />
Verdenius koos ten slotte bij Griekse en Latijnse Taal en<br />
Cultuur voor een programma over ‘Antieke normen en<br />
waarden’.<br />
Alle deelnemers hebben een certificaat ontvangen voor hun<br />
inzet en prestaties. Hierop staat ook het aantal studielasturen<br />
vermeld voor het programma dat zij gevolgd hebben. Dit certificaat<br />
kan school laten meetellen voor het VWO-examen.<br />
[JvdL]<br />
Ieder jaar wordt er een nieuw LAPP-Top programma<br />
samengesteld. Het programmaboekje LAPP-Top 2006-<br />
2007 verschijnt in oktober. Meer informatie over het<br />
programma, deelname en inschrijving is te vinden op<br />
www.lapp-top.leidenuniv.nl.
18 |Uit de media<br />
vox hieronymi<br />
www.usgvox.nl<br />
redactie@usgvox.nl<br />
Baasjes, regelneven en tussenbaasjes<br />
In NRC Handelsblad maakte columnist Leo Prick zich druk over de toenemende rol van managers<br />
in het onderwijs. Hieronder zijn klaagzang over baasjes en tussenbaasjes. Daarna dient USGrector<br />
Hanneke Taat hem van repliek: ‘De afstand tussen managers in ivoren torens en de dagelijkse<br />
onderwijspraktijk is op het USG niet herkenbaar.’<br />
Regelneven<br />
Op een vorige week in Den Haag<br />
gehouden congres ‘Van BeroepsZeer<br />
naar BeroepsEer’ stond het probleem<br />
centraal, dat in allerlei sectoren zoals<br />
de rechterlijke macht, politie, gezondheidszorg<br />
en het onderwijs steeds meer<br />
de managers de dienst uitmaken. Zij<br />
putten zich uit in het opstellen van procedures,<br />
schrijven voor, controleren en<br />
coördineren, en ontnemen daarmee de<br />
uitvoerders steeds meer de vrijheid hun<br />
werk naar eigen inzicht in te richten. Bij<br />
die gelegenheid hield minister<br />
Veerman een uitstekende inleiding<br />
waarin hij schetste hoe deze alom om<br />
zich heen grijpende ontwikkeling in<br />
organisatiecultuur mensen hun plezier<br />
in het werk ontneemt en ertoe leidt dat<br />
ze zich er ook steeds minder verantwoordelijk<br />
voor gaan voelen.<br />
Zo nu en dan krijg ik mail van lezers<br />
die zich verontrust tonen over het<br />
almaar toenemende management op<br />
hun school. Daaronder ook interessante<br />
constateringen van docenten die er<br />
een tijdje uit zijn geweest en na een<br />
baan elders of het opvoeden van kinderen<br />
terug zijn gekeerd naar hun oude<br />
school. Zij verbazen zich over de sterk<br />
veranderde cultuur waarbij allerlei<br />
bazen en tussenbaasjes met managementtaken<br />
de leraren voor de voeten<br />
lopen, terwijl diezelfde school vroeger<br />
tot tevredenheid van iedereen uitstekend<br />
marcheerde met één rector en vier<br />
conrectoren die ook nog een deel van<br />
de tijd lesgaven. Die leraren klagen dus<br />
niet omdat er meer directieleden zijn<br />
gekomen, maar over het feit dat er<br />
steeds meer regelneven de leraren voor<br />
de voeten lopen, hun de wet voorschrijven,<br />
hun verhinderen te werken op de<br />
manier die zij de beste vinden.<br />
Pieter Hettema, voorzitter van<br />
Schoolmanagers VO, denkt hier heel<br />
anders over, getuige zijn ingezonden<br />
brief vorige week op deze pagina. Het<br />
was in zijn ogen niet juist, wat ik<br />
beweerde, dat scholen steeds meer geld<br />
zouden uitgeven aan beleid, bestuur en<br />
beheer. Het tegendeel was het geval.<br />
Schooldirecties vormen momenteel<br />
slechts 4,4 procent van de totale personeelsformatie,<br />
een percentage dat de<br />
laatste jaren alleen maar is gedaald,<br />
aldus Hettema. Maar daar gaat het<br />
natuurlijk helemaal niet om, om de<br />
vraag of die bazen en tussenbazen zich<br />
tooien met de titel directeur. Het zal de<br />
leraren worst zijn of er nu drie of vier<br />
conrectoren zijn, maar wat hen het plezier<br />
in het werk ontneemt is dat hun,<br />
als gevolg van de steeds meer om zich<br />
heen grijpende managementcultuur,<br />
hun professie wordt afgenomen. Deze<br />
ontwikkeling zien we vooral in de<br />
onderwijsinstellingen die het langst<br />
autonomie genieten zoals de hogescholen<br />
en de ROC's. […] Er is geen<br />
enkele reden om te verwachten dat het<br />
in Hettema's voortgezet onderwijs, dat<br />
nog maar kort op eigen benen staat,<br />
niet diezelfde kant op zal gaan. Ook<br />
daar zien we ontwikkelingen waarbij<br />
allerlei regelneven steeds meer taken<br />
naar zich toetrekken, alle creativiteit de<br />
kop wordt ingedrukt, en leraren<br />
gedwongen worden in een knellend<br />
keurslijf waarmee hun alle arbeidsvreugde<br />
wordt ontnomen.<br />
[Leo Prick - NRC Handelsblad 15 april<br />
2006]
vox hieronymi<br />
www.usgvox.nl<br />
redactie@usgvox.nl<br />
| 19<br />
‘Regelneven’?<br />
Bij het lezen van de column<br />
‘Regelneven’ van Leo Prick gaat het in<br />
wezen om de vraag wie en wat onder<br />
‘management’ valt. Het is een te pas en<br />
te onpas gebruikte term, die voor velerlei<br />
uitleg vatbaar is. Op het USG werken<br />
we sinds dit schooljaar met een<br />
‘managementteam’, bestaande uit de<br />
houden en daarom zorgen voor een<br />
duidelijke en aantrekkelijke profilering.<br />
En dan hebben we het nog helemaal<br />
niet over het onderwijs zelf, waar het<br />
toch uiteindelijk allemaal om draait.<br />
Onderwijsvernieuwingen, competentiegericht<br />
leren, maatschappelijke<br />
betrokkenheid, internationalisering,<br />
de leerlingen niet willen laten ondergaan<br />
in een anonieme massa.<br />
Het streven naar en realiseren van<br />
steeds grotere scholen uit de jaren<br />
tachtig en negenetig van de vorige eeuw<br />
heeft nu dit verguisde effect van op het<br />
oog steeds meer ‘managers’ met zich<br />
meegebracht. In dat opzicht geldt voor<br />
‘Er is wel degelijk een heleboel ‘regelwerk’ bij gekomen<br />
in de laatste tien jaar’<br />
schoolleiding, de administratie en het<br />
hoofd algemene zaken. Tien jaar geleden<br />
heette een zodanig samengesteld<br />
team ‘de staf’.<br />
Nu wil ik niet beweren dat het hier<br />
puur om een taalkundige inflatie zou<br />
gaan. Er is wel degelijk een heleboel<br />
‘regelwerk’ bij gekomen in de laatste<br />
tien jaar. De overheid wil de scholen<br />
zoveel mogelijk autonomie verlenen,<br />
op zich een mooi streven, maar het<br />
betekent wel dat scholen veel zaken<br />
zelf moeten regelen, die voorheen door<br />
ministerie of gemeente geregeld werden.<br />
Kwaliteitsmanagement, integraal personeelsbeleid<br />
(waarvan een uitgebreide<br />
gesprekscyclus deel uit maakt), een<br />
geëigende leerlingzorgstructuur, arboen<br />
veiligheidsbeleid, financieel en facilitair<br />
management, het is een greep uit<br />
de vele beleidsterreinen die vanuit Den<br />
Haag aanbevolen worden, liefst in de<br />
vorm van een beleidsplan op elk terrein,<br />
een evaluatieronde met evaluatieverslag<br />
en een nieuw beleidsplan ter<br />
verbetering. Hoe voorkom je dat dit<br />
uitloopt op zinloze bureaucratie?<br />
Daarnaast moeten we ons in een competitieve<br />
omgeving staande weten te<br />
stimulering van de bètavakken en -studies,<br />
ook dit is weer een greep uit de<br />
onderwerpen die voor goed onderwijs<br />
op de agenda staan. Daar staat ook<br />
ieder weldenkend mens met een realistische<br />
kijk op de huidige en toekomstige<br />
maatschappij helemaal achter. De<br />
kunst is daarom een balans te vinden<br />
in aandacht voor het primaire proces in<br />
de school en voldoen aan alle beleidseisen.<br />
De kritiek die Leo Prick verwoordt, is<br />
denk ik meer gericht op het bovenschoolse<br />
management of het management<br />
van zeer grote HBO-opleidingen<br />
en ROC’s. Of de managers daar hun<br />
eigen werk creëren kan ik niet beoordelen.<br />
Uit ervaring met mijn eigen kinderen<br />
weet ik wel dat bijvoorbeeld het<br />
aantal contacturen per week op dergelijke<br />
opleidingen bedroevend laag kan<br />
zijn.<br />
In het Voortgezet Onderwijs is een dergelijke<br />
cultuur gelukkig nog geen veel<br />
voorkomend verschijnsel. Dat er op<br />
grote scholengemeenschappen kleinere<br />
eenheden worden geformeerd onder<br />
leiding van wat Prick dan noemt ‘de<br />
tussenbazen’ is onvermijdelijk als we<br />
HBO en ROC hetzelfde. Inmiddels is<br />
de trend terug naar de menselijke maat.<br />
Een schoolgrootte van ongeveer 600<br />
leerlingen wordt door menig pedagoog<br />
én politicus geadviseerd.<br />
Op het USG zijn we overtuigd van de<br />
juistheid van deze maat. De lijnen zijn<br />
kort, er is veel ruimte voor eigen initiatief<br />
van leerlingen en docenten, de<br />
schoolleiding geeft les, is aanwezig bij<br />
rapportvergaderingen, houdt zich<br />
direct bezig met leerlingenzorg enz.<br />
Het huidige pedagogisch-didactische<br />
traject is een gezamenlijk project van<br />
docenten en schoolleiding. Naast daadwerkelijke<br />
deelname van de schoolleiding<br />
is er regelmatig overleg over de<br />
ontwikkelingen tussen (clusters van)<br />
secties en de schoolleiding.<br />
De afstand tussen managers in ivoren<br />
torens en de dagelijkse onderwijspraktijk<br />
die in de column geschetst wordt, is<br />
op het USG niet herkenbaar. De grote<br />
betrokkenheid van alle geledingen bij<br />
het onderwijs en de onderlinge verbondenheid<br />
bieden een uitstekende stimulans<br />
voor een uitdagend onderwijsklimaat.<br />
[Hanneke Taat]
20 |Studiebelasting<br />
vox hieronymi<br />
www.usgvox.nl<br />
redactie@usgvox.nl<br />
Van onderbouw naar bovenbouw<br />
De overgang van de derde klas naar de vierde klas blijkt voor veel gymnasiasten erg groot te zijn.<br />
De werkdruk neemt toe en als leerlingen niet heel goed kunnen plannen, komen ze in tijdnood.<br />
Een pleidooi van een ouder voor een andere aanpak.<br />
Met een paar kinderen in de bovenbouw heb ik gemerkt<br />
hoe groot de overgang is van de derde naar de vierde klas.<br />
Ook van andere ouders heb ik dezelfde geluiden gehoord.<br />
Was het nog zo dat in de derde klas regelmatig tussen de<br />
toetsweken repetities en SO’s werden afgenomen, in de vierde<br />
klas worden de toetsmomenten teruggebracht naar de<br />
toetsweken, waarin de gehele hoeveelheid stof uit de voorliggende<br />
periode wordt getoetst. Veel ouders zijn hiervan<br />
niet goed op de hoogte. Zij zetten alles af tegen hun eigen<br />
ervaringen - de eigen middelbare schooltijd, die toch enigszins<br />
anders van opzet was.<br />
Planning<br />
Uitgangspunt van het systeem dat met de tweede fase een<br />
aantal jaren geleden werd ingevoerd, was dat leerlingen in<br />
deze leeftijdsfase zelfstandig kunnen werken. Toch overzien<br />
de meeste leerlingen de nieuwe situatie niet goed. Ze denken<br />
dat ze nog zeeën van tijd hebben en plannen daardoor<br />
alles op het laatste moment. Daardoor komen ze in tijdnood<br />
in de toetsweken en presteren ze dus onder de maat.<br />
Voor enkele vakken tellen de cijfers ook al mee voor het<br />
schoolexamencijfer, waardoor veel leerlingen met een lager<br />
cijfer beginnen dan ze eigenlijk verdienen of zouden kunnen<br />
halen. Het is daarom van het grootste belang dat leerlingen<br />
in de vierde klas vanaf het begin van het nieuwe<br />
schooljaar meteen goed beginnen met een goede planning.<br />
Zowel docenten als ouders moeten hen daarbij op een positieve<br />
manier helpen. Immers, er worden al vakken voor de<br />
eindlijst (schoolexamen) afgesloten.<br />
Ook worden er in vergelijking met de derde klas veel praktische<br />
opdrachten (werkstukken) gemaakt, waarvoor leerlingen<br />
intensief met elkaar moeten samenwerken. Het<br />
maken van deze opdrachten en het samenwerken kost veel<br />
tijd. Hierbij is dus een goede planning wederom van<br />
belang.<br />
Werkdruk toetsweken<br />
Toetsweken worden door veel leerlingen als erg belastend<br />
en ook niet als zinvol ervaren. Meestal worden er in één<br />
week rond de elf (soms wel dertien!) toetsen afgenomen,<br />
waarvoor hard gestudeerd moet worden. De praktijk wijst<br />
uit dat de opname van de stof voor het grootste deel in het<br />
kortetermijngeheugen plaatsvindt, waardoor veel van de<br />
geleerde stof meteen weer vergeten wordt.<br />
Het is misschien handiger en zinvoller om de toetsmomenten<br />
te verdelen over het gehele jaar. Dan blijven de leerlingen<br />
het gehele jaar aan het werk en kunnen ze zich de stof<br />
op een constructievere wijze eigen maken, met blijvend<br />
resultaat. Ook voor docenten wordt de werkdruk verdeeld,<br />
omdat zij de stof en de toetsen kunnen spreiden. Ook het<br />
nakijkwerk en het bespreken van de toetsen wordt zo beter<br />
verdeeld.<br />
Door een goede planning en goede verdeling van de werkzaamheden<br />
kan het schooljaar door zowel docenten als<br />
leerlingen weer uitdagend en inspirerend worden. Dat zal<br />
uiteindelijk de onderwijskwaliteit ten goede komen.<br />
[EM]<br />
De school heeft door ervaringen van de afgelopen jaren dit<br />
probleem ook gesignaleerd en gaat een overgangsfase<br />
(middenbouw) invoeren. In een volgend nummer van de<br />
Vox hopen we hier uitgebreider over te kunnen berichten.
vox hieronymi<br />
www.usgvox.nl<br />
redactie@usgvox.nl<br />
Jaarboekcommissie| 21<br />
Tweede Jaarboek<br />
Aan het einde van het schooljaar verschijnt voor de tweede keer het Jaarboek.<br />
Eind juni rolde het 96-pagina dikke<br />
USG Jaarboek van de persen. De leden<br />
van de Jaarboekcommissie hebben er<br />
heel wat tijd in gestoken. Vanaf oktober<br />
vorig jaar hebben ze om de twee<br />
weken vergaderd, ze hebben alle<br />
feesten en activiteiten bezocht om<br />
daar verslag van te kunnen doen, en<br />
leerlingen aangespoord foto’s en bijdragen<br />
te leveren. In de<br />
Jaarboekcommissie is elk jaar met<br />
twee leerlingen vertegenwoordigd:<br />
Cathelijne Schuitemaker (1C), Maaike<br />
Weerdesteyn (1c), Arnoud Terwindt<br />
(2b), Chris Fotiadis (2b), Willemijn<br />
Brouwer (3c), Bram Hallo (3c),<br />
Thomas Schuitemaker (4c), Robert<br />
Bootsma (4a), Lotte Dijkmans van<br />
Gunst (5a), Liesbeth Boersma (5c),<br />
Lotte Langbroek (6c) en Jill Herpers<br />
(6c). “Wij hebben de leerlingen begeleid,<br />
maar wij probeerden zo veel<br />
mogelijk op de achtergrond te blijven”,<br />
vertelt docente Jacobine<br />
Hoorntje een week voor verschijning<br />
van het Jaarboek. “De leerlingen hadden<br />
het initiatief en zij moesten het<br />
doen.” Samen met docent Gert<br />
Welleweerd bewaakte zij de deadlines.<br />
“Het wordt een prachtig Jaarboek,<br />
beduidend mooier dan vorig jaar”,<br />
zegt ze.<br />
Leuker en meer inhoud<br />
Chris Fotiadis en Liesbeth Boersma<br />
beamen dat direct. “Het Jaarboek is<br />
veel leuker en heeft meer inhoud dan<br />
vorig jaar”, zegt Chris. Hij zit voor het<br />
tweede jaar in de Jaarboekcommissie.<br />
“Elk jaar heeft nu een eigen pagina en<br />
er zijn extra pagina’s, zoals de lovepage<br />
met stelletjes van het hele afgelopen<br />
jaar en een jaaroverzicht.”<br />
Liesbeth vult aan: “Met de vele foto’s<br />
en de fotobalken die onderaan de<br />
pagina doorlopen is het nu meer naar<br />
leerjaar ingedeeld. Daarom is het meer<br />
een echt jaarboek dan een klasseboek,<br />
wat het vorig jaar vooral was.”<br />
Vijfdeklasser Liesbeth zit voor het eerste<br />
jaar in de Jaarboekcommissie. Zo<br />
kon ze nog wat extra uren bij elkaar<br />
sprokkelen voor het vrije deel, dat<br />
iedere leerling in de bovenbouw met<br />
duizend uur moet invullen. Een buitenschoolse<br />
activiteit als het Jaarboek<br />
levert veertig uur op. “Maar in werkelijkheid<br />
hebben we er veel meer uren<br />
aan besteed.” Volgens Chris moet je<br />
voor het Jaarboek de nodige vrije tijd<br />
opofferen. “Maar dat is wel de moeite<br />
waard, want het is heel gezellig met de<br />
Jaarboekcommissie.”<br />
Bijzondere omslag<br />
Het resultaat mag er zijn. Vierdeklasser<br />
Rosa de Vries maakte een bijzondere<br />
omslag. Om voldoende foto’s te krijgen,<br />
organiseerde de<br />
Jaarboekcommissie eerder dit jaar een<br />
spectaculaire en luidruchtige fotoshoot:<br />
in de hal van de school kon<br />
iedereen met een professionele camera<br />
gefotografeerd worden. Wie op de foto<br />
ging, kreeg een lolly.<br />
Dit Jaarboek is het tweede in wat een<br />
lange reeks moet gaan worden. “Er is<br />
nog geen grote Jaarboektraditie”, zegt<br />
Liesbeth. “Als ik straks van school ga,<br />
heb ik drie Jaarboeken terwijl ik hier<br />
zes jaar heb gezeten. Dat is wel jammer.<br />
Het is anders als je van de eerste<br />
tot en met de zesde klas alle<br />
Jaarboeken hebt. Dan zie je alle veranderingen.”<br />
Ook na de vakantie is het Jaarboek<br />
nog te koop.<br />
In de eerste week na de vakantie<br />
zal de Jaarboekcommissie in de<br />
grote pauze in de hal met een tafel<br />
aawezig zijn.<br />
Het Jaarboek kost 15 euro.
22 |Tsjechië-reis<br />
vox hieronymi<br />
www.usgvox.nl<br />
redactie@usgvox.nl<br />
Verslag van de reis naar Tsjechië<br />
Dinsdag 30 mei 2006<br />
Klokslag 12 uur in de middag is het<br />
dan eindelijk zover. We verzamelen op<br />
het Utrecht Centraal Station bij de<br />
‘meeting point’. Een aantal mensen<br />
wisselen nog even snel geld om, want<br />
in Tsjechië hebben ze geen euro’s,<br />
maar kronen. Met ouders die ons uitzwaaien<br />
op het perron vertrekken we<br />
goedgehumeurd naar Schiphol. Onze<br />
groep bestaat uit 12 leerlingen en een<br />
leraar, meneer Landman. ’s Avonds zal<br />
mevrouw Crump zich ook nog bij ons<br />
voegen. De reis verloopt voorspoedig.<br />
Ondanks voorspeld slecht weer is het<br />
prachtig wanneer we opstijgen van<br />
Schiphol. Voor sommigen is het de<br />
eerste keer vliegen, dus wat zenuwen<br />
zijn wel aanwezig!<br />
We landen op het vliegveld van<br />
Bratislava, Slowakije. Hier is het helaas<br />
een stuk minder mooi weer, een beetje<br />
druilerig. Na wat problemen met het<br />
kopen van de buskaartjes (we moeten<br />
een aantal keer koffie kopen om<br />
genoeg kleingeld te hebben), pakken<br />
we de bus richting station. We kijken<br />
onze ogen uit, want de omgeving van<br />
Bratislava is heel anders dan we<br />
gewend zijn in Nederland. De stad ligt<br />
gedeeltelijk op een heuvel. Onze eerste<br />
indruk is dat het een beetje vervallen<br />
is, met veel hoge gebouwen en overal<br />
graffiti. De trein waarin we vanaf<br />
Bratislava naar Brno reizen doet ons<br />
denken aan Harry Potter. Er zijn coupé’s<br />
voor acht personen, en de trein is<br />
heel oud! De deuren zijn niet groot en<br />
automatisch, maar heel smal en met<br />
een handvat. Best wel even wennen<br />
dus, voor ons, verwende<br />
Nederlanders! Maar het zorgde wel<br />
voor super veel lol, vooral toen we het<br />
vreselijk vieze toilet ontdekte. De<br />
treinreis duurde 2,5 uur. Halverwege<br />
komt de douane langs voor paspoortcontrole,<br />
maar wij denken dat het de<br />
conducteur is. Je staat er niet bij stil dat<br />
er een douanier langs komt in de trein!<br />
Zitten wij allemaal klaar met onze<br />
kaartjes, blijkt het de douane te zijn!<br />
De douanier is not amused. Ondanks<br />
dit kleine voorval rijden we rond<br />
22.00 uur veilig Brno binnen. Iedereen<br />
is erg opgewonden en nieuwsgierig.<br />
Brno ziet er in alle avondlichten<br />
prachtig uit. Op het station vallen de<br />
Tsjechen en Nederlanders elkaar dolblij<br />
in de armen, en na een lange dag<br />
reizen zijn we blij dat we eindelijk ons<br />
bedje kunnen opzoeken. In een heel<br />
andere omgeving dan normaal, dat<br />
wel…<br />
Woensdag 31 mei 2006<br />
Om 9 uur begint ons programma.<br />
Iedereen komt met ‘zijn Tsjech’ (zo<br />
worden ze liefkozend genoemd) naar<br />
hun school, het Slovanske<br />
Gymnasium. Het is best fijn elkaar<br />
weer te zien na een nacht in een<br />
vreemd gezin. Alle Nederlanders praten<br />
druk door elkaar heen, om te vertellen<br />
waar ze terecht zijn gekomen. In<br />
vergelijking met Nederland wonen er<br />
meer mensen in een flat. De Tsjechen<br />
leiden ons rond door de school, wat<br />
een stuk grotere en ook ouderwetsere<br />
school blijkt te zijn dan ons vertrouwde<br />
USG. De deuren van de klaslokalen<br />
zijn net kluisdeuren, enorm groot en<br />
dik, met een groot slot erop. In de<br />
(niet echt schone) toiletten blijkt één<br />
rol toiletpapier voor iedereen te zijn. Je<br />
moet dus, voordat je het toilethokje<br />
ingaat, de nodige hoeveelheid toiletpapier<br />
bij de wasbakken pakken.<br />
Beetje apart… Na onze rondleiding<br />
door school hebben we een afspraak<br />
met een Tsjechische klas. We kijken<br />
wat zij weten van Nederland en vergelijken<br />
dat met wat onze Tsjechen ervan<br />
weten, en daarna met wat wij ervan<br />
weten. Dat levert verrassende en vooral<br />
grappige resultaten op. Hierna lunchen<br />
we in de schoolkantine. Dat<br />
blijkt nogal een ervaring te zijn! De<br />
Tsjechische leerlingen krijgen hier<br />
iedere middag een warme maaltijd,<br />
die wij (en ook onze Tsjechen) niet<br />
echt even smakelijk vonden. ’s<br />
Middags krijgen we een rondleiding<br />
door het centrum van Brno. Er zijn een<br />
aantal mooie gebouwen en fonteinen,<br />
maar over het algemeen krijgen we het<br />
beeld dat Brno nog niet ‘klaar’ is. Alles<br />
is, zoals wij het noemen, ‘Under<br />
Construction’. In elke straat zijn werkmannen<br />
wel bezig met een gebouw of<br />
de wegbedekking. Brno blijkt wel een<br />
prachtig winkelcentrum te hebben,<br />
met voor ons bekende winkels als<br />
H&M. Het klinkt misschien raar, maar<br />
je ziet verschil tussen Tsjechische en<br />
Nederlandse mensen. Wij konden zo<br />
de buitenlanders er tussenuit pikken.<br />
De hele verschijning van Tsjechen is<br />
anders. Het is moeilijk te omschrijven<br />
waaraan dat ligt.<br />
’s Avonds gaan we met zijn allen naar<br />
het vuurwerkfestival. Deze is bij het<br />
Tsjechische stuwmeer en er is ook een<br />
grote kermis! Iedereen maakt lol en is<br />
intens gelukkig. Wat een dag.<br />
[Lisette Buijst]<br />
Volledige verslag van de Tsjechië-reis is te vinden op onze site:<br />
www.usgvox.nl
vox hieronymi<br />
www.usgvox.nl<br />
redactie@usgvox.nl<br />
| 23<br />
[Lisette Buijst]
24 |Bruggemans<br />
vox hieronymi<br />
www.usgvox.nl<br />
redactie@usgvox.nl<br />
Wel jammer dat het nu net mooi weer is en dat de WK volop<br />
bezig is. Kom ik weer niet toe aan mijn huiswerk. En volgende<br />
week heb ik een repetitieweek. Als dat maar goed komt.<br />
Binnenkort moet ik alweer beginnen met leren voor de laatste<br />
toetsweek. Deze keer begin ik op tijd. Mijn ouders hebben<br />
mij een nieuw computerspelletje beloofd als ik een voldoende<br />
haal. Ik wil de nieuwste van Warhammer: Age of<br />
Reckoning. Dus ff mijn best doen en binnenkort weer lekker<br />
gamen. Als ik dan een goed rapport heb kan ik er dus de hele<br />
zomervakantie mee spelen.<br />
Leren gaat al een beetje sneller. Als ik voor iedere les mijn<br />
huiswerk maak en ook de lessen doorlees is het gelijk een<br />
stuk makkelijker. Dat heb ik nu ontdekt. Als ik heel veel zin<br />
heb, maak ik ook gelijk een verslag van de te lezen les.<br />
Scheelt weer met leren voor de repetitie. Aan het begin van<br />
het schooljaar klonk mij dat als veel werk en vooral overbodig<br />
in de oren. Nu moet ik toegeven dat het best makkelijk<br />
is. Alle verslagen stop ik in een map en als de toetsweek voor<br />
de deur staat, leer ik van deze samenvattingen en voila het<br />
voldoende is veiliggesteld.<br />
Mijn moeder noemt dat ‘het licht zien’. Nou, ik zag het licht<br />
wel, ik had alleen geen zin en tijd om het licht aan te doen<br />
(zal ik maar zeggen). Dat had even een aanloop nodig.<br />
School en leren is eigenlijk zo gek nog niet. Inmiddels weet<br />
ik al heel veel over de verschillende klimaten in de wereld.<br />
Dat is weer belangrijk als ik na mijn school wil gaan reizen.<br />
Net als een aantal 6e klassers van het USG. Ik weet in ieder<br />
geval al dat ik naar een tropisch klimaat wil. Geen kou en ijs<br />
meer voor mij maar alle dagen zon en lekker warm.<br />
Zo is het de laatste dagen ook. Lekker warm en zonnig. Te<br />
mooi weer om huiswerk te maken. Volgens mij hebben de<br />
docenten het ook door, want we krijgen momenteel weinig<br />
huiswerk.<br />
Weet je wat helemaal goed zit: Amor onze eigen muziekvereniging.<br />
Pasgeleden was ik op de laatste Amoravond van dit<br />
schooljaar. Dat het USG een modern gymnasium is klopt<br />
helemaal. Het was net een show van Joop van de Ende. De<br />
muziek was helemaal goed, de zang was goed en de presentator…<br />
nou ja die went nog wel aan rumoerige zalen. Van<br />
klassiek (o.a. Chopin en Debussy) tot hypermodern (Robbie<br />
Williams), ze kwamen allemaal voorbij. Een ware Night of<br />
the USG Proms. Alleen dan met gratis entree. Ik adviseer alle<br />
ouders om de eerstvolgende Amoravond te gaan luisteren.<br />
Het is het avondje zweten helemaal waard. Volgende keer<br />
geef ik mij ook op met percussie. Dat heb ik nu een aantal<br />
keren gehad tijdens de culturele dagen en is helemaal te gek.<br />
Tijdens het trommelen laat ik mij helemaal gaan en swingt<br />
mijn hele lichaam mee.<br />
Te gek man. Beter dan drank of pesten.<br />
Dat vind ik zo’n flauwe kul. Beetje schuw via je scherm<br />
iemand anders afzeiken. Ben je fout bezig zeg. Het zegt meer<br />
over jezelf als over die ander. Als je niet eens iemand in zijn<br />
gezicht een sukkel durft te noemen, ben je zelf helemaal<br />
fout, niet die ander.<br />
Ach ja, er valt hier een hoop te leren. Maar ja, daarvoor zit ik<br />
hier ook. En warempel; ik steek iedere week weer iets op.<br />
Het USG is goed bezig, daar ben ik van overtuigd. Ik ben dan<br />
ook een beetje bevooroordeeld. Ik wilde graag naar deze<br />
school. Ben toegelaten en het is ook helemaal naar mijn<br />
wens. Gelukkig maar.<br />
Nu nog de laatste loodjes van de repetitieweek en als mijn<br />
rapport goed genoeg is, laat ik volgend jaar vanuit de tweede<br />
klas van mij horen. Dan ben ik brugpieper af. Jammer dat ik<br />
mijn naam niet mee heb. Laat ik mij in de vakantie eens<br />
beraden op een pseudoniem.<br />
U hoort nog van mij.<br />
[Bruggemans]<br />
KWOOT<br />
LL: „Dat antwoord klopt niet, hoor.“<br />
Verweij: „Boeie!“<br />
KWOOT<br />
Van Coeverden:<br />
„Het is lang niet gebeurd dat een vrouwelijke docent zwanger was.“
vox hieronymi<br />
www.usgvox.nl<br />
redactie@usgvox.nl<br />
Schoolagenda| 25<br />
USG Schoolagenda 2006-2007<br />
Maandag 28 augustus<br />
Ontvangst 1e leerjaar 10.00 – 13.00<br />
Herexamens 10.00 – 11.00<br />
Dinsdag 29 augustus<br />
8.30 opening schooljaar<br />
Donderdag 31 augustus<br />
Info-avond (20.00 uur) voor ouders leerjaar 4<br />
Donderdag 7 september<br />
Info-avond (20.00 uur) voor ouders leerjaar 5<br />
Donderdag 14 september<br />
Infoavond (20.00 uur) voor ouders leerjaar 6<br />
Donderdag 21 september<br />
Drama Doe Dag<br />
Donderdag 28 september<br />
Infoavond (20.00 uur) voor ouders leerjaar 3<br />
Maandag 2 - vrijdag 6 oktober<br />
Terschelling (brugklas)<br />
Vrijdag 13 oktober<br />
Sportdag onderbouw, middenbouw en bovenbouw<br />
Donderdag 19 oktober en vrijdag 20 oktober<br />
Activiteitendag onderbouw en middenbouw<br />
Zaterdag 21 oktober - zondag 29 oktober<br />
Herfstvakantie<br />
Maandag 4 december<br />
Dies<br />
Donderdag 21 en vrijdag 22 december<br />
Activeitendag onderbouw en middenbouw<br />
Zaterdag 23 december - zondag 7 januari 2007<br />
Kerstvakantie<br />
Maandag 19 februari - zondag 25 februari<br />
Krokusvakantie<br />
Donderdag 29 - vrijdag 30 maart<br />
Schoolstrijd<br />
Donderdag 5 april<br />
Geen les<br />
Maandag 9 april<br />
2e Paasdag<br />
Zaterdag 28 april t/m zondag 6 mei<br />
Tulpvakantie<br />
Zondag 6 mei - zondag 13 mei<br />
Romereis klas 5<br />
Donderdag 17 mei<br />
Hemelvaartsdag<br />
Maandag 28 mei<br />
2e Pinksterdag<br />
Maandag 25 juni - vrijdag 29 juni<br />
Trierreis klas 3<br />
Woensdag 4 juli<br />
Diploma-uitreiking<br />
Donderdag 5 juli<br />
Sportdag<br />
Maandag 16 juli - zondag 3 september<br />
Zomervakantie