Vox Hieronymi

Klassieke Agenda
Van de rector
Nieuwbouw
Nieuwsvaria
> pagina 2
> pagina 4
> pagina 5
> pagina 6-7
Vox Hieronymi
jaargang 39
nummer 20
maart 2010
Bulletin voor de ouders van leerlingen aan het Stedelijk Gymnasium te Utrecht
www.usgvox.nl
Nieuwsvaria
Onderpresteren
Klassieke talen
Maatschappelijke stage
Trierreis
Marcel Schellekens
schildert USG
Podcast over Rome
Logo SHZG
Gymnasia in onderzoek
Elsevier
Langdurig minder presteren
dan wat je op
grond van de mogelijkheden
zou mogen
verwachten. Dat is onderpresteren.
Het komt
vaker voor bij jongens
dan bij meisjes.
De Verkenningscommissie
Klassieke Talen
komt met nieuwe
plannen om de vakken
Grieks en Latijn. Het
tussenrapport leidt tot
veel commotie. De rector
reageert.
De maatschappelijke
stage is vanaf 2011/2012
verplicht. Een nieuwe
manier om leerlingen
na te laten denken
over de bijdrage die ze
kunnen leveren aan de
maatschappij. School
én ouders hebben daarbij
een rol.
Dit jaar wordt de Trierreis
voor derdeklassers
voor het laatst georganiseerd
- althans, zo zijn
de plannen. Waarom,
vraagt een bezorgde ouder
zich af. Een Open
Brief met een pleidooi
voor het behoud van de
Trierreis.
> pagina 6-7
> pagina 10-11
> pagina 14-15
> pagina 18-19
> pagina 20-21
Lustrumtoespraak
Ouderraad
> pagina 8-9
Goden ABC: Hades
> pagina 12-13
Stedelijk Gymnasium
Leiden
> pagina 16-17
Schoolagenda
> pagina 22

2 |Klassieke agenda
vox hieronymi
www.usgvox.nl
redactie@usgvox.nl
Klassieke agenda
Vanaf 5 december
Ambiorix: Koning der Eburonen,
over de wortels van de Keltische
cultuur en de oorsprong
van de stam der Eburonen.
Het Gallo-Romeins Museum in
Tongeren (België).
www.gallo-romeinsmuseum.be
t/m 26 juni
Goud uit Georgië. De mythe van het Gulden Vlies.
Over de Griekse mythe van Jason en het Gulden
Vlies in Colchis (de oude naam van Georgië).
Drents Museum, Assen. www.drentsmuseum.nl
woensdag 14 t/m zondag 25 april
Week van de Klassieken, thema:Helden.
Programma: www.weekvandeklassieken.nl.
Opening 14 april 20.00 uur met de Nacht van de
Klassieken in theater De Balie, Amsterdam. Organisatie:
SLAA/Nederlands Klassiek Verbond
(www.nkv.nl)
t/m 24 mei 2010
Doden voor de rechter. Het Egyptisch dodengericht in perspectief.
Allard Pierson Museum Amsterdam,
http://allardpiersonmuseum.nl
t/m 13 juni 2010
Terracotta. Kunst-en gebruiksvoorwerpen
van terracotta,
afkomstig uit het oude Nabije
Oosten, Egypte, de Klassieke
Wereld en het vroege
Nederland. Rijksmuseum
voor Oudheden, Leiden.
www.rmo.nl
25 juni t/m najaar 2010
Sail Rome. Schepen en havens in de Romeinse tijd.
Allard Pierson Museum Amsterdam,
http://allardpiersonmuseum.nl
Vanaf 18 september
Alexander de Grote en de Weg naar het
Oosten. Hermitage Amsterdam,
www.hermitage.nl
t/m 2 januari 2011
Kindertentoonstelling Mega-
Grieken, over de invloed van
de klassieke Griekse cultuur
op onze hedendaagse
samenleving.
Rijksmuseum van Oudheden,
Leiden.
www.rmo.nl

vox hieronymi
www.usgvox.nl
redactie@usgvox.nl
Voorwoord|
3
Eind van Latijn
Wat een gekrakeel! De Verkenningscommissie Klassieke Talen
publiceerde enige tijd geleden haar tussenrapport (inmiddels
ook te lezen op de Vox-website, onder de knop ‘onderwijsrapporten’)
over de toekomst van de vakken Latijn en Grieks. De
commissie was door de minister gevraagd zich te buigen over
de klassieke talen, want ‘de positie van de vakken Grieks en
Latijn staat veelvuldig ter discussie. Directe aanleiding tot die
discussie zijn veelal de eindexamenresultaten en motivatieproblemen
bij de leerlingen’.
Het tussenrapport sloeg in als een bom met tijdvertraging.
Want hoewel het rapport al in het najaar uitkwam, stak de
storm pas na de jaarwisseling op. De commissie reageerde
diplomatiek door te zeggen dat ze ‘erg blij is met de getoonde
betrokkenheid en de suggesties die gedaan worden’. De
betrokkenheid is inderdaad groot, bleek uit de soms heftige
emoties. Er verschenen veelzeggende koppen over ‘gymnasium
light’, ‘eind van het Latijn’, ‘heibel op het gymnasium’.
Er kwamen artikelen over de intrede van de middelmatigheid
en de zesjescultuur.
Uiteindelijk gaat het om de vraag of de vakken Grieks en
Latijn een middel zijn om de klassieke cultuur - met al zijn
doorwerkingen tot op de dag van vandaag - te kunnen doorgronden,
of is kennis van de taal zelf het doel van het onderwijs
in Grieks en Latijn.
De ultieme rationale van het onderwijs in de Klassieke Talen
en antieke cultuur in de gymnasiumopleiding is volgens
de Verkenningscommissie ‘cultivating humanity’. De Verkenningscommissie
kiest voor een vak Griekse en Latijnse cultuur,
vanaf de vierde klas, met de twee talen en klassieke
culturele vorming: GLTC, oftewel ‘de bestudering van de
Grieks-Romeinse oudheid aan de hand van originele teksten
met intensief gebruik van vertalingen, waarbij een geïntegreerde
benadering van taal en cultuur centraal staat’.
Dat is ook de lijn van de reactie van rector Hanneke Taat op
de discussie (zie ook pagina 14 en 15 van de Vox). ‘Dat het
gymnasium alleen maar bestaansrecht zou hebben door veel
uren Latijn én Grieks is in de huidige tijd niet meer vol te
houden. […] De gymnasiale opleiding wordt mede bepaald
door onderzoekend, breed en diepgaand onderwijs op hoog
niveau in veel verschillende vakken als voorbereiding op een
wetenschappelijke opleiding’, schrijft ze daar.
De Verkenningscommissie heeft zich na lezing van de commentaren
in de pers en na nog enkele vervolgraadplegingen
in het veld weer teruggetrokken om het eindrapport te schrijven.
In juni zal het worden aangeboden aan de minister. In
afwachting daarvan zijn we benieuwd wat u zelf van deze ontwikkelingen
vindt, als ouder van een gymnasiast. Hoe kijkt u
aan tegen de invulling van de vakken Grieks en Latijn? Laat
het ons weten en schrijf een reactie - kort of lang - op de plannen
voor de volgende Vox. Want zoals altijd zijn uw bijdragen
meer dan welkom, net als uw andere opmerkingen en ideeën:
redactie@usgvox.nl.
De redactie van de Vox Hieronymi
Bart Boon
Hendrik-Jan Buist
Jasper Enklaar
Maddy Hageman
Erik Jille
Frieda Schellekens
Tineke Snel
Mirjam Sternau

4 |Van de rector
vox hieronymi
www.usgvox.nl
redactie@usgvox.nl
Werken aan de toekomst
Met veel plezier kijken we terug op een gezellige lustrumviering
in december 2009.
Het thema ‘beweging’ kwam op allerlei manieren tot uitdrukking.
In het schoolgebouw hangen nog steeds prachtige mobielen
en vliegers die de leerlingen onder leiding van de sectie
kunst gemaakt hebben. De lustrumvox was een prachtig visitekaartje
voor het USG. Waar mogelijk is hij ook buiten het
USG uitgedeeld en oogstte daar veel bewondering.
Ter gelegenheid van het lustrum heeft de ouderraad de
school een prachtig cadeau aangeboden. De gerenommeerde
Utrechtse schilder Marcel Schellekens zal een schilderij maken
van ons mooie en geliefde gebouw aan de Homeruslaan.
Dit schilderij zal een centrale plaats krijgen in het nieuwe gebouw.
We zijn heel blij dat de ouderraad een dergelijk cadeau
bedacht en gerealiseerd heeft.
Ook de oud-leerlingen, verenigd in het Hieronymusfonds,
keken bij het lustrum vooruit naar het nieuwe gebouw en
stelden als lustrumcadeau een flink bedrag ter beschikking
om te besteden aan bewegwijzering en decoraties in het nieuwe
gebouw. De bouw aan de IBB-laan vordert gestaag. Vragen
over indeling, inrichting, aankleding enzovoorts zijn aan de
orde van de dag. We maken daarbij dankbaar gebruik van de
‘bouwouders’, die ons met raad en daad ter zijde staan.
De ouderraad heeft in samenwerking met de school een prijsvraag
uitgeschreven onder de leerlingen om een plan te maken
voor de buitenruimte om het nieuwe gebouw heen. Er
is een mooie prijs ter beschikking gesteld voor de winnaar.
Inmiddels zijn er elf veelbelovende ontwerpen ingediend,
volgende week gaat de jury aan de slag.
Ondertussen gaat het gewone schoolleven zijn gang. Vorige
week was het toetsweek, in deze week zijn er twee buitenlandse
groepen tegelijk op bezoek in het kader van de uitwisselingen.
Bijkomend effect is dat er vandaag een groep leerlingen
naar Den Haag is, bestaande uit Italianen, Tsjechen
en Nederlanders, een extra dimensie in het onderzoeken van
‘European citizenship’. Vrijdag is de presentatie van de uitkomsten
van dit project waar deze leerlingen gezamenlijk aan
werken. Vrijdag is ook de presentatie van de profielwerkstukken
van de zesdeklassers. Altijd zijn er veel interessante en
verrassende onderwerpen en uitwerkingen daarvan te zien.
De vijfde klassers jureren voor de publieksprijs.
En dan zijn de voorbereidingen voor de zevende Schoolstrijd
alweer in volle gang. Het thema is dit jaar Italië, een onuitputtelijke
bron van inspiratie. De leerlingen hebben een mooi
boekje gekregen waarin precies staat uitgelegd wat de bedoeling
is en wat er van iedereen verwacht wordt. Daarnaast is er
natuurlijk ook een speciale website gemaakt waar alle informatie
op te vinden is. Ook voor ouders een aanrader!
Eind januari hebben we afscheid genomen van twee kanjers
in de ouderraad: Bart Bistervels en Majne van de Merwe. Bart
heeft jarenlang de functie van penningmeester uitgeoefend en
heeft dat altijd met veel plezier en naar ieders tevredenheid
gedaan. Het is altijd een heel prettig gevoel als iemand een
dergelijke functie op zich wil nemen en in goed overleg met
de school zo effectief mogelijk de beschikbare gelden inzet.
Bart is ook de bedenker geweest van de ‘Club van Honderd’,
een initiatief waar het USG hem dankbaar voor is. Menige
sectie heeft al speciaal materiaal kunnen aanschaffen om het
onderwijs nog beter te maken. Majne van der Merwe heeft als
secretaris van de ouderraad de agendering, verslaglegging en
communicatie op een hoger plan gebracht. Met haar professionele
werkwijze heeft zij ervoor gezorgd dat iedereen altijd
van alles goed op de hoogte was en nog op tijd ook. Het USG
is beide ouders dan ook zeer dankbaar voor hun enthousiaste
en tomeloze inzet!
Hanneke Taat

vox hieronymi
www.usgvox.nl
redactie@usgvox.nl
Nieuwbouw|
5
Verhuizing in 2010
Al enkele maanden hebben we kunnen wennen
aan het idee: het USG gaat definitief
verhuizen naar een nieuw adres. Dit (kalender)jaar
gaan we waarschijnlijk al over
naar een spiksplinter nieuw pand aan de
Ina Boudier-Bakkerlaan.
De bouw schiet al aardig op. Het pand
dat eerder voor een VMBO-school was
bedoeld wordt nu op maat gemaakt voor
het USG. Leerlingen kunnen meedenken
over de inrichting van de buitenruimte
en hun ideeën op papier uitwerken. Zo
kunnen ze meedingen naar een aantrekkelijke
hoofdprijs die voor het beste ontwerp
zal worden uitgereikt.
Het USG is voor de huisvesting sterk afhankelijk
van de ontwikkelingen in de
gemeente Utrecht. Zo bleek vlak voor de
zomer dat er een nieuw gebouw beschikbaar
zou komen voor het USG. Omdat
al een poos zonder resultaat gesproken
werd over uitbreiding van de school in
de achtertuin - dit lag moeilijk bij omwonenden
- en de school echt veel te
krap bemeten was, greep het USG deze
kans. Oorspronkelijk leek het niet mogelijk
om direct het nieuwe gebouw te gaan
betrekken. Het moment van verhuizing
was dan ook moeilijk te voorspellen.
In november werd in de gemeenteraad
de knoop eindelijk doorgehakt: het USG
zou definitief het pand aan de IBB-laan
mogen betrekken en dat als eerste bewoner!
In hoog tempo werd de laatste hand
gelegd aan een volledig nieuw programma
van eisen voor het interieur van het
pand: alle secties hebben hieraan meegewerkt.
Nieuwe bouwtekeningen werden
gemaakt op basis van de visie van
het USG op het onderwijs zoals dat in de
toekomst gegeven moet worden.
Science-plein
Belangrijke elementen bij de nieuwe
behuizing, waar veel meer ruimte ter
beschikking staat, zijn dat aan elkaar gerelateerde
secties bij elkaar komen te zitten.
Zo komt er een science-plein voor de
bètavakken en zijn de lokalen van de talensecties
rond de mediatheek gepland.
De rector, conrectoren en het ondersteunend
personeel kunnen in elkaars nabijheid
werken en er zullen aparte ruimtes
zijn voor overleg. Er zullen twee kantines
komen: één voor de onderbouw en
één voor de bovenbouw. Er zal veel meer
ruimte zijn voor werken met computers,
zowel in de lokalen als op plekken waar
leerlingen zelfstandig kunnen werken.
Niet onbelangrijk: twee gymzalen komen
op het eigen schoolterrein.
Verhuizen
Het feit dat het gebouw direct door het
USG kan worden betrokken betekent
dat de verhuisdatum plotseling naar voren
schuift: de verhuizing gaat hoogst
waarschijnlijk nog in 2010 plaatsvinden.
De geplande oplevering is in september,
maar dit kan natuurlijk wat later worden.
Dit betekent dat het USG snel zal moeten
schakelen: nu wordt er nog gewerkt
aan de laatste losse eindjes van het interieur,
tot uiterlijk in de maand april kunnen
we nog nadenken over ruimte om
de school en na de zomervakantie zal de
verhuizing zich heel snel aandienen.
Omdat het USG nog input kan leveren
voor de buitenruimte is op 15 februari
een wedstrijd van start gegaan. De
schoolleiding wil graag goede ideeën
van leerlingen meenemen. Straks is er
veel ruimte om de school beschikbaar:
het schoolplein achter het schoolgebouw
met de fietsenstallingen en de
perken aan de voor- en zijkanten van de
school. Om hier een goed ontwerp voor
te maken, of een idee voor een onderdeel
uit te werken dat in het geheel past,
is veel werk. Heel veel werk. Daarom is
de hoofdprijs niet mis: de winnaar mag
een iPad in ontvangst nemen. Ook zal
een passende tweede prijs beschikbaar
zijn. Het winnende ontwerp moet ook
echt uitvoerbaar zijn.
De ontwerpen worden beoordeeld door
een deskundige jury: drie ouders met een
achtergrond als architect of bouwkundige,
twee leden van de leerlingenraad,
een docent en een lid van de schoolleiding.
De prijsuitreiking is half april.
[FS]

6 |Nieuwsvaria
vox hieronymi
www.usgvox.nl
redactie@usgvox.nl
Podcast over Rome
Sinds december 2007 publiceert de Amerikaan Mike Duncan
(bijna) wekelijks een nieuwe aflevering van zijn podcast The
history of Rome. In korte tijd, variërend van een kwartier tot
een halfuur, praat hij je bij over uiteenlopende gebeurtenissen
en personages in het oude Rome. Hij begon ooit bij de
aankomst van Aeneas in Italië en hij gaat door, zoals Duncan
het zelf zegt, ‘ending (someday) with the exile of Romulus
Augustulus, last Emperor of the Western Roman Empire’.
Het is een ideale manier om op je iPod tijdens de verloren
momenten in de trein of auto nog iets op te steken over de
klassieke oudheid. De podcasts zijn allemaal gratis te downloaden
via iTunes.
Logo SHZG
Op 10 december 2009 togen onze
rector, Hanneke Taat en vijfdeklasser
Natasja de Jong naar een sjieke
gelegenheid te Lunteren. Zij waren
uitgenodigd door de Stichting
Het Zelfstandige Gymnasium, het
samenwerkingsverband tussen de
38 zelfstandige gymnasia in Nederland,
voor een feestelijke bijeenkomst.
De Stichting had een
wedstrijd uitgeschreven voor het ontwerpen van een nieuw
logo en inderdaad, deze wedstrijd was gewonnen door Natasja.
Helaas zijn bij deze gelegenheid geen foto’s gemaakt,
maar het logo kunt u hieronder zien. De Vox feliciteert Natasja
op deze plaats van harte! [MH]
olieverf schilderij te laten vervaardigen van het monumentale
schoolgebouw aan de Homeruslaan. Medio januari 2010
heeft de voltallige ouderraad besloten om Marcel Schellekens
opdracht te geven voor de realisatie van het schilderij en daarnaast
twee etsen van verschillend formaat. Deze etsen zullen
in beperkte oplage worden aangeboden aan belangstellende
betrokkenen van het USG.Marcel Schellekens is opgeleid in
Utrecht en werkt nog altijd vanuit zijn atelier aan de Oude
Gracht. Zijn etsen, waarvoor hij met name bekend is, drukt
hij hier. Schilderen doet hij in zijn woonplaats Bergen. Schellekens
krijgt vaker opdrachten om panden of kenmerkende
stukken stad (Utrecht, Den Bosch, Nijmegen) vast te leggen.
Zijn werk is erg sfeervol en wordt gekenmerkt door intens
kleurgebruik, warme tinten, contrasten en een bijzondere
lichtval. Hoewel Marcel Schellekens oorspronkelijk vooral
schilderde ter voorbereiding van een ets, komen zijn schilderijen
in binnen- en buitenland steeds meer in de belangstelling
te staan. De ING heeft sinds 1991 regelmatig werken van
zijn hand opgenomen in de eigen kunstverzameling. Werken
van Marcel Schellekens zijn de bezichtigen in De kunstsalon,
Oudegracht 315 en via www.marcelschellekens.nl.
Op 5 maart 2010 is de opdracht aan Marcel Schellekens bevestigd.
Het schilderij zal naar verwachting in de tweede helft
Marcel Schellekens uitverkoren
In het najaar van 2009 is door de ouderraad besloten om ter
gelegenheid van de aanstaande verhuizing van het USG naar
het nieuwe pand aan de Ina Boudier-Bakkerlaan een groot
Een voorbeeld van het werk van Marcel Schellekens:
De Stadhuisbrug

vox hieronymi
www.usgvox.nl
redactie@usgvox.nl
Nieuwsvaria|
7
van augustus af zijn en de etsen begin september. De kunstenaar
wil warmer weer afwachten en een zonnig, nostalgisch
schilderij maken. De grotere ets zal worden afgeleid van het
schilderij. Van iedere plaat kunnen maximaal 65 etsen worden
gedrukt. Er zal dus één grotere ets van de buitenkant van
het pand worden gemaakt (circa 55 x 70 cm) en één kleinere
ets van een ruimte in het schoolgebouw (circa 40 x 50
cm). In totaal zijn er dan maximaal 130 etsen beschikbaar
die door belangstellenden kunnen worden aangekocht. De
grotere ets zal, in lijn met de prijzen voor ander werk van
Marcel Schellekens, naar verwachting 550 euro kosten en de
kleinere 400 euro. Aangezien rechtstreeks van de kunstenaar
wordt afgenomen, zonder tussenkomst van een galerie, valt
de gehele winstmarge toe aan het Gregoriusfonds en daarmee
de school. Dit geld zal de ouderraad aan het USG schenken
voor de inrichting van het nieuwe schoolgebouw. [FS]
Gymnasia komen goed uit onderzoek Elsevier
Weekblad Elsevier heeft eind januari een onderzoek gepubliceerd
naar de kwaliteiten van scholen in het voortgezet onderwijs.
Bij de tien scholen die uitblonken in het onderdeel
minste zittenblijvers en beste examenresultaten waren zes
zelfstandige gymnasia. Bij de tien laagst scorende scholen op
dit onderdeel werden geen gymnasia genoemd. In het onderdeel
strengst scorende scholen bij het schoolexamen wordt gekeken
naar de scholen die het kleinste verschil hebben tussen
de cijfers van het schoolexamen en het centraal examen. Van
de zes strengste scholen waren vier zelfstandige gymnasia. Bij
de zes scholen met het grootste verschil (schoolexamen veel
hoger dan het centraal examen) waren geen gymnasia. Meer
over het onderzoek is te vinden op
www.elsevier.nl/debestescholen2010.
Schoolnaam
Gymnasium
aanwezig
Eindoordeel
Elsevier
Eindoordeel
Inspectie
Christelijk Gymnasium, Koningsbergerstraat Ja Voldoende
De Passie Nee +/- Voldoende
Gerrit Rietveld College Nee +/- Voldoende
Leidsche Rijn College Ja - Voldoende
St. Bonifatiuscollege Ja +/- Voldoende
St. Gregorius College Nee - Voldoende
Utrechts Stedelijk Gymnasium Ja + Voldoende
De Utrechtse scholen volgens het Elsevier-onderzoek

8 |107e lustrum
vox hieronymi
www.usgvox.nl
redactie@usgvox.nl
Meer dan een half millennium
Van de 535 jaar dat de school bestaat hadden ouders honderden
jaren helemaal niets in te brengen. Dat is nu gelukkig anders, zei
Frieda Schellekens, voorzitter van de ouderraad, bij de opening van
het 107e lustrum in december.
Het is een hele eer voor mij om te mogen spreken ter gelegenheid
van de opening van het 107e lustrum. Een gedenkwaardige
moment, dat deel uitmaakt van een hele lange traditie.
Ik ben de moeder van een zoon in de bovenbouw en een
dochter in de onderbouw van het Utrechts Stedelijk Gymnasium.
Ook ben ik al een paar jaar actief in de ouderraad van
onze school. Het is best bijzonder dat een ouder mag spreken
bij de viering van een lustrum. Van de 535 jaar dat de school
nu bestaat hadden ouders gedurende honderden jaren helemaal
niets in te brengen.
De school bestond uit geleerde heren die de klassieke talen
uitstekend beheersten en intelligente jongens, de meesten
van hen vermoedelijk van goede komaf. Pas relatief kort geleden,
zo’n 120 jaar, kwamen de eerste intelligente meisjes.
Daarna deden de eerste vrouwelijke docenten hun intrede en
het heeft heel lang geduurd voordat we - in het begin van
het tweede millennium - de eerste vrouwelijke rector kregen,
Hanneke Taat. Ouders speelden vroeger helemaal geen rol op
school. In de jaren dertig van de vorige eeuw was er voor ouders
op dinsdagen en donderdagen van 15.25 tot 16.15 uur
gelegenheid om met de rector van gedachten te wisselen en
daar bleef het bij. Bovendien zag zo’n rector er zodanig streng
uit dat van dit spreekuur waarschijnlijk weinig gebruik is gemaakt.
Pas zo’n vier decennia geleden kwam hier verandering
in en raakten ouders meer actief betrokken bij de school. Inmiddels
zijn we als belanghebbende partij niet meer weg te
denken.
Gregoriusfonds
Vandaag de dag beheren we het Gregoriusfonds waarin alle
ouders geld storten. We bespreken hoeveel budget de leerlingverenigingen
krijgen en op welke wijze we kunnen bijdragen
aan de culturele vorming, iets dat niet helemaal gefinancierd
kan worden uit de gewone middelen waarover de
school beschikt. We proberen nog extra geld in te zamelen
om spullen aan te schaffen voor school die anders niet betaald
zouden kunnen worden, zoals beamers, flat screens

vox hieronymi
www.usgvox.nl
redactie@usgvox.nl
107e
lustrum| 9
maar ook een picknickbank in de tuin. Daarnaast vormen
we een klankbord voor de schoolleiding, die voorgenomen
beleid bij ons toetst. We doen dit door te vergaderen of in
klein gezelschap meer diepgaande gesprekken met de schoolleiding
te hebben. We vragen andere ouders wat zij van de
gang van zaken vinden. En als de leerlingen van de 6e klas
hun diploma ontvangen, helpen we een feestje bouwen. Ook
hebben we zelfs ons eigen blad, de Vox Hieronymi, die vier
tot vijf keer per jaar verschijnt.
Trots op traditie
Ik hoop dat de leerlingen de lustrumviering in deze mooie
kerk niet alleen zien als een lange zit waarbij ze hun mond
vooral dicht moeten houden. Ik hoop dat leerlingen en docenten
trots zijn op de traditie waar zij deel van uit maken,
een school die het meer dan een half millennium weet vol te
houden en zelfs een periode van bloei doormaakt als we naar
de leerlingaantallen kijken. Er zijn weinig organisaties of bedrijven
die het zo lang weten vol te houden. De enige manier
om zo oud te kunnen worden is door je steeds weer opnieuw
aan te passen aan je veranderende omgeving. De plaatselijke
politiek bijvoorbeeld, of de heersende religie. Zo moest een
rector in het verleden opstappen omdat hij katholiek was en
dat niet meer in zwang was. Enige tijd later mocht hij weer
terugkeren omdat het niet meer noodzakelijk was om een
protestantse rector te hebben. En hij was immers een prima
rector geweest...
Daarom is het thema van dit lustrum - ‘Beweging’ - zo gepast.
Als je star wordt, kun je niet meer meebewegen met de
veranderende tijdsgeest. Het is zaak je vanuit een duidelijke
identiteit flexibel op te stellen met behoud van het goede
en door dit goede steeds te vertalen naar de actualiteit. Zo is
dit lustrum niet alleen een gelegenheid om terug te blikken,
maar ook een gelegenheid om vooruit te kijken. Nu dit het
laatste lustrum is dat vanuit de Homeruslaan wordt gevierd,
is dit des te actueler.
Schilderij ter herinnering
Toch zal het afscheid van onze strakke, functionalistisch gebouwde
school met de prachtige raampartijen en lichtinval
ons pijn gaan doen. Voor iedereen die hier zit geldt dat het
huidige gebouw een vanzelfsprekend gegeven was toen men
voor deze school koos. Daarom willen de ouders van het
Utrechts Stedelijk Gymnasium de school iets schenken waardoor
het schoolgebouw aan de Homeruslaan onlosmakelijk
verbonden zal blijven aan het gymnasium. Een cadeau dat de
herinnering aan de Homeruslaan levend zal houden.
We hebben dan ook besloten om een kundige en gerenommeerde
schilder de opdracht te geven om een groot olieverfschilderij
te maken van het schoolgebouw. We zullen
de schoolleiding bij de verhuizing een groot, mooi ingelijst
doek overhandigen waarop onze huidige school levensecht
staat weergegeven. Mooi voor aan de muur van het nieuwe
gebouw en een tastbare herinnering aan het heden.
[FS]

10 |Advies en begeleiding
vox hieronymi
www.usgvox.nl
redactie@usgvox.nl
Onderpresteren, onwil of onmacht?
Als kinderen langdurig minder presteren dan wat je op grond van
hun mogelijkheden zou mogen verwachten, dan is er sprake van
onderpresteren. Dat gebeurt vaker bij jongens dan bij meisjes. Voor
deze kinderen is er speciale begeleiding.
Op 11 februari was er op het USG een voorlichtingsavond
voor ouders over onderpresteren. Wegens de grote opkomst
Wat zijn kenmerken van een onderpresteerder?
* Niet leren leren
* Drang tot ontdekken
* Uitdaging zoeken
* Snel en associatief denken
* Belangstelling voor iets onverwachts
* Sterk wisselende prestaties
* Goed geheugen
* Mondeling beter dan schriftelijk
* Niets afmaken en/of slecht plannen
* Zoekt ouderen op
werd de lezing niet gehouden in lokaal 16, maar in de kantine.
Het gehoor van Joost de Maaré was deze avond zeker
zeventigkoppig. Voor de geïnteresseerden waren er hand-outs
van de dia’s, voorbeeldformulieren met emotiegezichtjes en
een pakketje met instructies voor mentoren - ook handig
voor ouders - over ‘Leren leren’.
Verder was door de ouderraad gezorgd voor koffie en thee,
mèt koekjes. De bevroren frikadellen en taarten, die rond
20.00 uur ook op de trappen van de school belandden, waren
voor een andere gelegenheid, vertelde een vijfdeklasser.
Cunera Buist van de ouderraad introduceerde mevrouw Joost
de Maaré, die voorheen biologiedocent was op onze school,
maar zich tegenwoordig helemaal bezighoudt met begeleiding
van onderpresterende leerlingen op school in de zogenoemde
TOP- en POP-projecten. Zij was ook de stuwende
kracht achter het bereiken van het predikaat ‘Begaafdheids-
ProfielSchool’ door het USG afgelopen april (meer hierover
is te vinden in de Vox van begin april 2009).
Welke emoties
Om te beginnen werd de aanwezigen gevraagd om op een vel
met ‘emoticons’ de gezichtjes aan te wijzen, die zouden passen
bij de emoties of gevoelens die zij krijgen door hun onderpresterende
kind. Hier moest dan met buurvrouw of -man
even over worden gepraat. Tot mijn verbazing en frustratie zat
‘gefrustreerd’ er niet bij… Maar wel bijvoorbeeld wanhopig,
geïrriteerd, gepakt en (!) nieuwsgierig. Deze opdracht leverde
meteen een zeer levendig geroezemoes op, er leek in de zaal
sprake te zijn van een grote mate van herkenning. En dat laatste
gold voor veel van de onderwerpen en voorbeelden, die
door mevrouw De Maaré werden aangevoerd..
Acht, zeven, zes, vijf…
Zo was daar de consequente achteruitgang in de rapportcijfers.
In de eerste klas haalt de onderpresteerder (met vrij weinig
inspanning) achten en negens. In de tweede worden het
zevens, in de derde zessen en zesjes, en jawel, in de vierde
gaat het mis. Onvoldoendes, zitten blijven, of het advies naar

vox hieronymi
www.usgvox.nl
redactie@usgvox.nl
Advies
en begeleiding| 11
een andere school uit te kijken. Bij dit voorbeeld werd door
een aantal ouders heftig, door andere lijdzaam, geknikt.
Zaak is natuurlijk een dergelijke achteruitgang op tijd te herkennen
en in te grijpen. Is er sprake van demotivatie (leerling
voelt zich te weinig uitgedaagd), is het een onvermogen echt
te leren, of zijn er ook andere omstandigheden (bijvoorbeeld
huiselijk) die dit cijferpatroon verklaren?
Het echte onderpresteren wordt als volgt gedefinieerd: het
langdurig minder presteren dan wat op grond van de aanwezige
mogelijkheden van iemand verwacht mag worden
(Kaufman). Dan is het handig dat er ruim gegevens van de
basisschool aanwezig zijn, en niet in het minst, dat alle leerlingen
in klas 1 uitgebreid worden getest. Op een relatief kleine
school als het USG kan dit soort problemen snel herkend
worden.
TOP en POP
Mevrouw De Maaré kan de mentor van de betreffende leerling
adviseren en begeleiden, opdat de mentor met de leerling
een studieplan opstelt. Of de leerling komt (onder een
aantal voorwaarden) met een aantal andere in een TOP- of
POP-groep onder haar begeleiding. TOP is voor vierdeklassers
en sinds kort ook voor een enkele leerling uit de derde.
POP is voor klas 1 en 2. De namen van deze groepen zijn
geëvolueerd. Het begon met ‘Potentiële OnderPresteerders’,
maar ‘Persoonlijk OntwikkelingsPlan’ klinkt een stuk positiever
en dekt ook de lading, en ‘positieve aandacht voor onder
presteerders’ is ook in orde. Top staat op die manier voor
‘Toekomstgericht OntwikkelingsPlan’.
Moeras van Verveling
Materiaal dat wordt gebruikt in de groepen is o.a. ‘de emotionele
landkaart’, waarop de hoofdstad ‘Verandering’ heet en
een Moeras van Verveling te vinden is, maar ook een rivier
‘Bloei’. Verder heeft mevrouw De Maaré een kaartspel met
eigenschappen (discipline, hulp vragen, toewijding) dat veel
handvatten voor (zelf)analyse geeft en natuurlijk veel lees- en
leertips. Een aanrader is bijvoorbeeld het boek Leer als een
speer (ISBN 90-808519-1-4) van Jan-Willem van den Brandhof.
Verder werd ingegaan op geslachtsverschillen. Jongens zijn
vaker onderpresteerder dan meisjes. Door de ‘gogen’ wordt
dit onder andere toegeschreven aan de feminisering van het
onderwijs (zie ook uitspraken en boek van Prof. Dr. Louis Tavecchio
van de UvA en de site van Lauk Woltring van het Algemeen
Pedagogisch Studiecentrum of www.laukwoltring.nl).
Door de neurowetenschappers (Prof. Jelle Jolles, voorheen
onderzoeker aan o.a. het puberbrein in Maastricht, nu hoogleraar
Hersenen, Gedrag & Educatie aan de VU) wordt het verklaard
uit het verschil in hersenontwikkeling en -rijping.
Voldoende uitdaging
Als afsluiting van de avond werd een film vertoond, die was
gemaakt door een aantal deelnemers aan de TOP-groep van
vorig jaar. Hierin kwamen (gewezen) onderpresteerders aan
het woord en werd nog eens duidelijk dat het zelfs op een
gymnasium moeilijk is om alle leerlingen voldoende uitdagende
stof te bieden. De manier waarop de leerlingen zich
bloot durfden te geven voor dit doel, is bewonderenswaardig
te noemen.
Al met al was het een geslaagde avond, waarop een flink aantal
onderwerpen omtrent onderpresteren aan de orde kwam.
Verder kregen de aanwezigen ook een lijst met ‘tips voor ouders
van onderpresteerders’. Met een fraaie bos bloemen werd
Joost de Maaré bedankt voor haar interessante lezing.
[MH]
Meer informatie?
Margriet Sitskoorn, Het maakbare brein (bij voorkeur een versie van na 2007)
Frans J. Mönks, Hoogbegaafde kinderen thuis en op school
www.stichtinglerenmotiven.nl
www.novilo.nl (organiseren erg goede cursussen, voor docenten of ouders)
www.roeper.org (via admissions/identify gifted children)

12 |Goden ABC
vox hieronymi
www.usgvox.nl
redactie@usgvox.nl
Hades, god van de onderwereld
Na de dood van hun vader Kronos verdeelden drie broers de grote
heerschappijen: Zeus kreeg de aarde, Poseidon de zeeën, en Hades
- somber van aard - koos de heerschappij over het schimmenrijk
Hades was een zoon van Kronos en Reia, net als Zeus, Poseidon
en hun zussen Demeter, Hestia en Hera. Kronos had al
zijn kinderen behalve Zeus verslonden, om zo de voorspelling
te bezweren dat hij door een zoon zou worden onttroond.
Met behulp van zijn moeder Reia ontkwam Zeus hieraan.
Toen Zeus was uitgegroeid tot een man, liet hij zijn vader al
zijn onsterfelijke broers en zussen oprispen, en zo zag Hades
twee keer het levenslicht.
Kronos werd in een afgrond gestort en Zeus verdeelde met
zijn broers de grote heerschappijen. Hij ging zelf boven op
de Olympus zitten om zo de aarde goed te kunnen bestieren,
Poseidon dook in zee met een drietand om de wateren te beheren
en Hades, die wat somber van aard scheen te zijn, kreeg
de onderwereld. Dat betekende overigens ook dat hij een rijk
man werd, want alle aardschatten, die in de aarde zaten, zoals
de edele metalen, waren toen ook van hem. Vandaar dat hij
ook Ploeton werd genoemd, afgeleid van ploetos = rijkdom.
Bij de Romeinen werd dit Pluto. Hades droeg geen drietand,
maar een tweetand. En als totum pro parte werd de onderwereld
zelf ook vaak Hades genoemd.
Het rijk der schimmen
Verschillende rivieren begrensden het rijk der schimmen: de
bekendste is waarschijnlijk de Styx. Deze naam komt van het
Griekse stygein = gruwen, maar wordt soms ook vertaald als
Haatrivier. De goden plachten bij de Styx te zweren (als ze
deze eed dan zouden breken, zouden ze hun onsterfelijkheid
verliezen) en gaven er zo grote bekendheid aan. Ook stroomde
daar beneden de Lethe (lethein = vergeten), waar wij het
woord lethargisch van kennen. De kersverse doden (maar
niet alle) dronken uit deze rivier en vergaten zo hun aardse
herinneringen.
Minder bekende wateren, die ook weleens
moesten worden overgestoken waren de Kokytos
(Jammerstroom) en de Acheron. Al deze rivieren
waren zwart, omdat nergens het water zo
diep is, als daar waar het water levenden
scheidt van doden. (Deze laatste zin
is bedacht door Imme Dros).
Het is niet vreemd dat Charon, de
veerman, meestal wordt voorgesteld
als een armoedige, afgepeigerde,
zelfs vervuilde man. De man kwam,
afgezien van zijn niet bepaald
opwekkende werkomgeving, vlotten
en bootjes tekort! Hij werd wel betaald
voor zijn werk (daar hoor je immers
wel eens vragen over), want meestal
werden de doden begraven met een
munt in de mond of twee munten op
de ogen. Die waren als betaling voor de
beheerder van het veer bedoeld.
De enige afleiding in zijn schemerige
bestaan waren wellicht de praatjes, die hij
soms kon aanknopen met Hermes, die de
doden meestal naar de onderwereld kwam
brengen. Als boodschapper der goden
kwam Hermes zo’n beetje overal, dus die
had nog wel eens een leuk verhaal.
Huisdier
Als een dode de rivier was overgezet,
kwam hij (of zij) op de
graflelieweide. In de stoet met
andere schimmen liep men
dan naar de brede poorten

vox hieronymi
www.usgvox.nl
redactie@usgvox.nl
Goden
ABC | 13
waar De Hond zat, het dier dat naast Hades de boel in de
gaten hield. Kerberos (Cerberus) was een monsterachtig dier
met drie koppen, die afschrikwekkender waren dan die van
de driekoppige hond bij Harry Potter. Uit de afschuwelijke
muilen droop voortdurend giftig speeksel.
De koppen hadden woeste manen, die
ook wel als slangen werden afgebeeld.
Kerberos liet de doden passeren, maar
als iemand terugwilde, verhinderde
hij dat. Meestal was het voldoende om
met zijn drie koppen ‘nee’ te schudden…
Binnen was binnen.
Dat laatste gold trouwens (en uiteraard) niet
voor het Titaantje der Grieken: Herakles. Die
wandelde een keer de graflelieweide over naar de
poorten van Hades, maar ging ook weer naar buiten.
Met de hond notabene, want koning Eurysteus,
die hem twaalf opdrachten had gegeven, wilde
ook Kerberos hebben, had-ie gezegd. Hades
zelf probeerde Herakles te weerhouden, maar
ging aan de kant voor zijn boog.
Herakles droeg die keer een borstpantser, dat
Hephaistos voor hem had gesmeed en hij had
zijn leeuwenhuid extra dicht om zich heen getrokken.
Zo kon hij met zijn bovenmenselijke
kracht het beest in de nek grijpen en (driemaal)
de keel dichtknijpen. Met de helhond over zijn
schouder, verliet hij de onderwereld weer.
Liefde in de onderwereld
Hades had ook een warme kant. Hij vatte liefde
op voor de beeldschone dochter van Demeter,
Persephone. Toen zij een keer narcisjes aan het
plukken was, kwam hij met zijn wagen boven de grond en
schaakte haar. Ondanks de grote droefenis en smeekbeden
van haar moeder, die de akkers van de mensen toen zelfs liet
verdorren, bleef zij bij hem. Daarvan is in de Vox al eerder
verhaald. Omdat Zeus het niet toestond dat de oogsten op
de aarde zouden mislukken, sprak hij met Demeter en Hades
een compromis af: Persephone zou een deel van het jaar bij
haar moeder komen wonen, maar de rest van het jaar naast
Hades tronen. Daarmee wisselde het humeur van de moeder
halfjaarlijks, maar waren de akkers tenminste het halve jaar
vruchtbaar (lente en zomer).
Orpheus en Eurydice
Ook Orpheus, diep bedroefd toen op zijn huwelijksdag zijn
bruid Eurydice was overleden door een slangenbeet, besefte
dat Hades liefde moest kunnen begrijpen. Daarom waagde
hij het om als levende af te dalen naar de onderwereld. Natuurlijk
werd hij hierbij geholpen door zijn lier. Zijn muziek
betoverde Charon, die meteen zijn vaarloon vergat, Kerberos
liet hem stil passeren en zo kwam Orpheus inderdaad voor
de gouden troon van Hades en Persephone te staan. En ook
deze twee raakten diep onder de indruk van de tonen die Orpheus
aan zijn lier wist te ontlokken. En Hades zei dat hij
zijn wens, Eurydice mee te mogen nemen uit het dodenrijk,
zou inwilligen. Niet om zijn grote verdriet, maar omdat zijn
muziek onweerstaanbaar was.
Eurydice mocht haar geliefde volgen, maar alleen als hij niet
omkeek, voordat ze allebei weer in het rijk der levenden waren.
Helaas werd Orpheus zo bevangen door twijfel, dat hij
omkeek voordat Eurydice de warme aarde had bereikt, en zij
gleed voorgoed terug in de Hades.
[MH]
Hades schaakt Persephone (Giovanni Lorenzo
Bernini, Galleria Borghese)

14 |uit de media
vox hieronymi
www.usgvox.nl
redactie@usgvox.nl
Meer dan Homerus…
De afgelopen maanden stonden de kranten vol met uitspraken van
de Verkenningscommissie Klassieke Talen. NRC Handelsblad wijdde
er zelfs het hoofdartikel aan - zie hieronder. Daarna reageert
Hanneke Taat, rector van het USG.
‘Bijna de helft van de gymnasiasten haalt inmiddels een onvoldoende
voor die ene klassieke taal die op het eindexamen
verplicht is en die het schooltype onderscheidt van het
atheneum. Een tussenrapport van de Verkenningscommissie
Klassieke Talen spreekt van een ‘vicieuze cirkel’ van kennisgebrek
en demotivatie. De commissie is nu in de verdediging
omdat haar advies, een nieuw vak Griekse en Latijnse Taal
en Cultuur, wordt misverstaan als een gymnasium light. Het
tekst vertalen zou definitief worden verdrongen door van het
‘echte’ Grieks en Latijn allebei keuzevakken te maken. Terwijl
in het nieuwe vak wordt voorgesteld om ook met tweetalige
teksten te werken. Toch een beetje alsof op het seminarie
de Bijbel voortaan een keuzevak wordt. De waarde van de
‘meesterproef’, de proefvertaling, wordt zo gedevalueerd. En
daarmee het belang van het precieze, langzame vertalen, het
ontrafelen van teksten voor álle gymnasiasten gerelativeerd.
De onderwijspraktijk is echter al jaren geleden ontspoord.
Het huidige gymnasium biedt in de bovenbouw nog maar
één verplichte klassieke taal, waarvoor meestal niet meer dan
vier lesuren per week beschikbaar zijn, de helft van wat velen
vroeger gewend waren. Een moderne gymnasiast leert zo
nooit werkelijk goed vertalen en leest te weinig originele teksten.
De facto zijn Grieks en Latijn op het gymnasium naar
de marge gedreven. Over motivatiegebrek bij de leerlingen
hoeft niemand zich te verbazen. Dat de gymnasia dit lieten
gebeuren wekt wel verbazing.
Terwijl aan selectiviteit in het vwo-onderwijs zo’n behoefte is,
verwaarloosden uitgerekend de gymnasia de vakken waarmee
ze een unieke positie bekleedden. Zij droegen er zo aan bij
dat de klassieke talen nu ook op categoriale gymnasia van
pronkstuk in stiefkind veranderd zijn.
Daarmee brachten ze schade toe aan hun eigenlijke missie:
het leggen van een fundament in de talenkennis, het ontsluiten
van de grondbeginselen van de westerse beschaving en
het stimuleren van pubers om iets te leren waarvoor ze nooit
uit zichzelf zouden kiezen. Want ook dat is een waarheid die
zo oud is als het gymnasium zelf.
Klassieke talen zijn slechts voor een minderheid de ware motivatie.
Behalve ambitie zijn voor leerlingen en ouders ook
maatschappelijke en sociale argumenten belangrijk. Dat
mag: de toegang tot een elite hoort open te zijn. Maar zeker
hier geldt dan ‘noblesse oblige’.
Grieks en Latijn mogen overal een keuzevak zijn, behalve op
een gymnasium. De commissie adviseert te investeren in klassiek
onderwijs door het aantal uren stevig uit te breiden. Door
het vak in onderlinge samenhang te brengen, meer schrijvers
aan te bieden, ook in literaire vertaling. Prima, die modernisering
is dringend nodig. Maar vooral ook die uitbreiding,
in cultuur en geschiedenis. Dan krijgt de proefvertaling haar
context terug. En gaat de taal weer zingen.
Voor geen leerling zal dat vanzelf gaan. Maar die horde is interessant
genoeg om niet weg te halen.
(Hoofdredactioneel commentaar NRC Handelsblad, 25 januari
2010)
Een reactie op het NRC-commentaar van de rector
Meer dan Latijn en Grieks…
Het commentaar in de NRC op de commotie rond het tussenrapport
van de Verkenningscommissie klassieke talen is
teleurstellend tendentieus. Kennelijk is hier iemand aan het
woord die met plezier een traditionele, degelijke en diepgaande
studie Grieks en Latijn op het gymnasium gevolgd
heeft. Maar dan wel vóór de Tweede Fase. In een tijd dat er
zeven tot acht uur Grieks en het zelfde aantal uren Latijn
verplicht op het rooster stonden in de bovenbouw van het
gymnasium. Drie verschillende schrijvers per taal moesten
doorgrond kunnen worden tijdens het eindexamen. Ikzelf
heb dat ook op deze manier gedaan en er veel van geleerd.
Keerzijde van de medaille is dat naast al deze talen vakken
In januari 2009 heeft staatssecretaris van Bijsterveld een Verkenningscommissie geïnstalleerd, die problemen bij de vakken
Grieks en Latijn moest doorlichten. Aanleiding voor het onderzoek waren de eindexamenresultaten en motivatieproblemen
bij de leerlingen. In september kwam de commissie onder voorzitterschap van professor dr. Caroline Kroon en professor dr.
Ineke Sluiter met een tussenrapport. Dat rapport is te vinden op de Vox-website (www.usgvox.nl) en op www.slo.nl.
De Verkenningscommissie raadpleegde daarna nog docenten, schoolleiders en leerlingen. Rond de zomer komt de commissie
met haar eindrapport.

vox hieronymi
www.usgvox.nl
redactie@usgvox.nl
uit
de media| 15
als economie, kunst of filosofie
niet aangeboden werden.
Bij de invoering van de Tweede
Fase is er enorm gesneden in de
klassieke talen, zeer tegen de zin
van de gymnasia zelf. Een beperkt
aantal studielasturen en nog maar
één van de twee talen verplicht:
het was een harde slag, moeilijk te
verteren en het was lastig om het
curriculum aan te passen.
Ook in de huidige onderwijspolitiek
blijkt dat ‘de gymnasia’ nog
niet als volwaardige gesprekspartner
worden beschouwd, de groep
is in verhouding gewoon te klein.
Langzaam maar zeker begint dat te
veranderen door een steeds professionelere
organisatie (oprichting
Stichting Het Zelfstandig Gymnasium
in 2009) en een dringende
lobby richting Den Haag en VO-
Raad. Termen als ‘lieten gebeuren’
en ‘verwaarloosden’ zijn dan ook
absoluut niet op zijn plaats.
De gymnasia (en dat geldt ook
voor gymnasiale afdelingen van scholengemeenschappen)
hebben uit alle macht geprobeerd te roeien met de riemen
die zij hebben. De eindtermen voor Grieks en Latijn zijn niet
voldoende aangepast aan de beschikbare tijd, de inrichting
en vooral de beoordeling van het eindexamen zijn onnodig
veeleisend.
Dat het gymnasium alleen maar bestaansrecht zou hebben
door veel uren Latijn én Grieks is in de huidige tijd niet meer
vol te houden. Zeer zeker zijn de klassieke talen waardevolle
onderdelen van het curriculum en kenmerkend voor het
gymnasium, maar een gymnasiale opleiding wordt mede bepaald
door onderzoekend, breed en diepgaand onderwijs op
hoog niveau in veel verschillende vakken als voorbereiding
op een wetenschappelijke opleiding.
Het zou jammer zijn als de discussie rondom de klassieke
talen verzandt in een welles nietes spel. De Verkenningscommissie
heeft veel reacties gehad van verschillende partijen.
Aan een eventuele andere invulling van Latijn en Grieks zitten
allerlei aspecten, die intensief onderzocht moeten worden.
Het lijkt me verstandig dat er ruim de tijd genomen wordt,
waardoor een genuanceerd oordeel gevormd kan worden.
Met overhaaste herzieningen is nog nooit de kwaliteit van
het onderwijs verhoogd.
[Hanneke Taat]

16 |De VOX surft naar…
vox hieronymi
www.usgvox.nl
redactie@usgvox.nl
Het Stedelijk Gymnasium Leiden
De VOX-redactie biedt regelmatig inzicht in andere categorale
gymnasia. Dit doen we via menig uurtje surfen op de website van
onze keuzeschool, waar mogelijk aangevuld via de school zelf of via
bekenden met kinderen op de betreffende school. We hopen hiermee
een algemeen inzicht te kunnen geven hoe zaken op andere
scholen zijn geregeld. Mogelijker doen we ook ideeën op die bij
ons zouden kunnen worden overwogen. Tegelijkertijd bevestigt het
natuurlijk ook de sterke punten van het USG….
Vanaf 1 januari 2010 is het SGL een zelfstandige school onder
de naam Stichting Stedelijk Gymnasium Leiden. Het bestuur
wordt gevormd door de rector en de plaatsvervangend rector.
Als controlerend orgaan is er een Raad van Toezicht.
De school wordt voor het eerst genoemd in 1323 onder de
naam schole of scoele, in een charter van graaf Willem III.
Men vermoedt dat de school in de tweede helft van de 13e
eeuw is opgericht. Pas rond 1700 werd voor het eerst gesproken
over een gymnasium, in de toen officiële Latijnstalige documenten;
in het Nederlands sprak men van Latijnse school.
De naam Stedelijk Gymnasium werd voor het eerst vermeld
in 1838. Er werd toen een nieuw lessysteem geïntroduceerd
met zes klassen en een dagelijks rooster verdeeld over zes dagen
in de week.
Op 4 januari 2010 is het gymnasium opgesplitst in twee vestigingen:
locatie Athena aan de Fruinlaan en locatie Socrates
aan de Gooimeerlaan. Deze laatste locatie is een nieuwbouwlocatie,
ontworpen door Herman Hertzberger. Geïnspireerd
door de indeling van het centrale plein van een Italiaans
bergdorpje heeft de architect een grote gemeenschappelijke
ruimte ontworpen met zogenaamde fora eromheen, verdeeld
over twee verdiepingen
In 2007 kwam de gemeente Leiden met het plan om de school
samen met een aantal middelbare en basisscholen onder te
brengen in een stichting. Na hevige protesten vanuit het gymnasium
werd dit plan vervangen door een variant waarin het
gymnasium een eigen bestuur zou krijgen.
1525 leerlingen
In het schooljaar 2008-2009 had het Stedelijk Gymnasium
in Leiden ca. 1525 leerlingen, van wie meer dan de helft
uit naburige gemeenten kwam. Er zijn in totaal 58 klassen.
De hoogte van de vrijwillige ouderbijdrage wordt jaarlijks
door de algemene ledenvergadering van de Oudervereniging
vastgesteld. Voor het schooljaar 2009-2010 bedraagt de ouderbijdrage
€ 92, plus excursie, huur locker € 50,– en borg
schoolboeken € 75,–
Een lesuur duurt 50 minuten. Voor sommige vakken staan
blokuren op het rooster. Dan duurt de les 100 minuten. Eénuursvakken
worden zo veel mogelijk per periode aangeboden
(gedurende een half jaar twee uur per week). Halverwege het
schooljaar vindt er een wisseling plaats.
Het eerste lesuur van de school begint om 8.20 uur. Het laatste,
het achtste lesuur, eindigt om 16.15 uur. Na elk tweede
lesuur is er een pauze. Om zo veel mogelijk lesuitval te voorkomen
is er op vergaderdagen een verkort lesrooster. De lessen
duren dan 40 minuten.
Terugkom-uren
Het SGL heeft ook T-uren. Een T-uur is een terugkom-uur, een
moment waarop een leerling na afloop van de lesdag en onder
toezicht in de infotheek op school kan werken. T-uren zijn er
voor leerlingen die achterstanden hebben opgelopen of zich
onvoldoende hebben ingezet. Het is de bedoeling dat de leerling
tijdens deze uren de opgelopen achterstand inhaalt of
onvoldoende werk verbetert.Het schooljaar is verdeeld in vier
periodes, modules. Voor de leerjaren die de module met een
toetsweek afsluiten, zijn er dan die week geen lessen zodat
leerlingen hun tijd geheel kunnen besteden aan het voorbereiden
van de toetsen. Leerjaar 5 en 6 wordt gezien als één traject,
dat bestaat uit zeven modules. Voor alle vakken in deze
twee leerjaren worden examentoetsen afgenomen.
Extra vakken
Voor leerlingen uit klas 4 t/m 6 is het ook mogelijk om voor
Frans extra lessen te volgen ter voorbereiding op de examens
voor het DELF Scolaire op A2, B1 en B2-niveau van het Europees
Referentiekader. Met het Diplôme d’Etudes de la Langue
Française kunnen leerlingen wereldwijd het niveau van hun
Frans aantonen bij vervolgopleidingen, werkgevers en andere
officiële instanties.
Science4U is een project voor getalenteerde onderbouwleerlingen
die, naast het gewone schoolprogramma, een onderzoeksproject
op de universiteit of bij een bedrijf gaan doen.
In klas 2 worden alle leerlingen uitgenodigd voor een preventief
gezondheidsonderzoek van de GGD om lichamelijke
of psychosociale problemen bij jongeren tijdig op te sporen
en zo mogelijk te voorkomen. Het SGL werkt samen met de
GGD aan de preventie van schooluitval en de begeleiding van
zieke kinderen. Voor leerlingen met ernstige problemen is er
het vertrouwensteam binnen de school. Dit team bestaat uit
docenten die te allen tijde beschikbaar zijn. Het team onderhoudt
contact met Bureau Jeugdzorg en met andere instanties
voor hulpverlening in Leiden.

vox hieronymi
www.usgvox.nl
redactie@usgvox.nl
De
VOX surft naar…| 17
13-daagse Romereis
Onderscheidende punten
Elk jaar staan voor de vijfdeklassers de eerste schoolweken
van het jaar in het teken van de Romereis. Deze 13-daagse
kunst en cultuur studiereis naar Rome en Florence is in sociaal
en cultuurhistorisch opzicht de belangrijke excursie.
In het winterkamp in Drenthe leggen de leerlingen uit klas 3
onder de weersomstandigheden van februari in twee dagen
een afstand af van ongeveer 55 kilometer. Onderweg staan er
enkele hindernissen op het programma zoals een kompasopdracht,
een tokkelbaan, de buikschuif en een kano-oversteek .
Er wordt onder sobere omstandigheden gegeten en geslapen,
dit alles in groepjes van vijf à zeven leerlingen.
De Poldersportdag sluit het schooljaar sportief af. De activiteiten
die de leerlingen doen zijn poldersurvival, polderzeskamp,
vlotbouwen (en -varen natuurlijk), Kwakelse
Highlandgames, katapultschieten en touwbrugbouwen. Poldersport
betekent ook teambuilding en samenwerken.
Actieve schoolverenigingen
USA (Uno Sumus Animo, wij zijn een van geest) is de leerlingenvereniging
en organiseert muziekavonden met zowel klassieke
muziek als popmuziek, filmavonden, stijldansavonden,
sporttoernooien en toneelavonden, waarvan de Grote Uitvoering
het jaarlijkse hoogtepunt is. Titels die onder andere zijn
gespeeld: Hamlet, Medea, The Sound of Music en afgelopen
schooljaar Bloedwraak, gebaseerd op vier klassieke tragedies.
Het bestuur bestaat uit leerlingen uit de vijfde klas. Het USA
organiseert jaarlijks vier grote schoolfeesten geeft ook het
leerlingenblad Socius uit dat vijf maal per jaar verschijnt.
In maart wedijveren de klassen onderling in zelfbedachte toneelstukken,
muziek, welsprekendheid, (culinaire) werkstukken
en sport, zowel binnen als buiten de school. Ter afsluiting
van het toernooi is er een groot feest op een externe locatie.
Jaarlijks zijn er vier grote schoolfeesten.
Alcohol en drugsbeleid
Het gebruik of bezit van alcoholhoudende dranken is verboden
tijdens lesdagen, USA-avonden, USA-feesten, klassenavonden
en vergaderingen. Het is verboden ‘in kennelijke
staat van dronkenschap’ te zijn. Het is verboden in school en
op het schoolterrein drugs te gebruiken, in bezit te hebben,
te verhandelen of onder invloed van drugs te zijn. Kansspelen
en gokken om geld zijn verboden in de school en op het
schoolterrein.
Model United Nations (MUN) is het concept om via een simulatie
van de Verenigde Naties meer te leren over wereldpolitiek.
De leerling leert hoe de VN werkt en hoeveel aspecten
er aan wereldproblemen zitten door een afgevaardigde van de
VN te spelen. Hét MUN-evenement van het jaar is LEMUN,
een driedaagse conferentie met honderden binnen- en buitenlandse
deelnemers, georganiseerd in de school en door
leerlingen van de school. Engels is de voertaal.
Elk jaar organiseren de leerlingen van de vierde klassen in
de week voor de kerstvakantie de Kerstactie. Drie dagen lang
vinden er dan in en rond de school allerlei activiteiten plaats
waarmee men geld inzamelt voor een goed doel. Vierdeklassers
lopen met muziekinstrumenten om serenades te brengen,
bezorgen emmers vol rozen bij vrienden en geliefden en
verkopen lekkernijen en T-shirts. De kerstparade is het hoogtepunt
van de week. Een groot kerstontbijt en de traditionele
community-singing met de hele school sluiten de actie af.
Het kerstgala op de laatste avond luidt de kerstvakantie in.
Ter afronding van de lessen Klassieke Culturele Vorming worden
in juni de Grote Dionysia gehouden. In het buitentheater
worden dan tragedies opgevoerd die door groepjes leerlingen
zelf zijn geschreven. Geheel in stijl wordt er een offer gebracht
en een competitie gehouden.
Dé activiteit voor elke zesdeklasser is de diploma-uitreiking
in de voorlaatste schoolweek. ’s Avonds is er de diplomaviering
in de Hooglandse kerk. Met een cultureel programma en
een borrel wordt de schoolcarrière afgesloten.
Huiswerkhulp
Er zijn enkele door de school geselecteerde bovenbouwleerlingen,
die tegen een geringe vergoeding een uurtje per week
extra huiswerkhulp kunnen bieden.De begeleiding wordt per
uur gegeven, na schooltijd op school of bij een van de betreffende
leerlingen thuis. De leerlingen maken zelf hun afspraken
en betalen direct de kosten van € 4,00 per uur.
Er is volop proefgedraaid met digitale schoolborden. De
nieuwe locatie Socrates is toegerust met digitale schoolborden
en 180 computers verdeeld over de zes lange tafels waaraan
telkens een hele klas kan werken.
Pro Parentibus is een blad voor en door de ouders van leerlingen
van het Stedelijk Gymnasium. In de redactie zitten behalve
ouders, een docent en een lid van de administratie van
onze school. Het blad verschijnt twee keer per jaar en geeft
informatie over gebeurtenissen, wetenswaardigheden en activiteiten
binnen de schoolgemeenschap.[HJB]

18 |Maatschappelijke stage
vox hieronymi
www.usgvox.nl
redactie@usgvox.nl
Een helpende hand
De maatschappelijke stage is in het schooljaar 2011/2012 verplicht.
Het is een nieuwe manier om leerlingen na te laten denken over
de bijdrage die ze kunnen leveren aan de maatschappij. School én
ouders hebben daarbij een rol.
Mijn zoon vertelde dat hij een maatschappelijke stage moest
zoeken op de website www.masutrecht.nl. Al snel zag hij iets
op het gebied van computers. “Waarom ga je niet iets met mensen
doen?”, vroeg ik, terwijl ik meekeek mee over zijn schouder.
“Nou, ik heb geen zin om voor te gaan lezen aan bejaarden”, zei
hij stellig. Er is echter veel meer aanbod dan ‘iets doen voor ouderen’.
We kwamen uit bij een sportvereniging voor verstandelijk
gehandicapten waar ze hulp nodig hebben bij de judoles. Toine
heeft het enorm naar zijn zin daar en komt elke week weer met
enthousiaste verhalen terug.
Bijdrage aan maatschappij
“De maatschappelijke stage is opgelegd door de overheid en
ik kan me voorstellen dat de scholen er niet op zitten te wachten,
want het kost ontzettend veel werk en tijd”, zegt Mostert
uit ervaring. “Maar ik zie het nut van de maatschappelijke
stage zeker in. De leerling is verplicht na te denken welke bijdrage
hij kan leveren aan de maatschappij. Op termijn is het
een gewoonte en hoort de maatschappelijke stage er gewoon
bij.”
De stagecoördinator heeft na de kerstvakantie in een derde
Vrijwilligerscentrale
De website waar de maatschappelijke stages op staan is tot stand
gekomen in samenwerking met de vrijwilligerscentrale in Utrecht.
De leerlingen mogen niet op eigen houtje instanties gaan benaderen
en dat is nu ook niet nodig, want er is voldoende aanbod op
de site. Dit aanbod is niet voor kinderen die jonger zijn dan 14,
dus de eerste- en tweedejaars volbrengen de stages veelal binnen
de muren van de school. Bijvoorbeeld door mee te helpen bij de
open dag (levert 4 uur op), meedoen aan het horecateam, helpen
bij open atelier, assisteren in de mediatheek of zitting nemen in
de leerlingenraad (10 uur voor het hele jaar).
“De leerling levert hiermee een bijdrage aan de schoolmaatschappij”,
is de uitleg van Paula Mostert, coördinator maatschappelijke
stages bij het USG. Komen ze niet helemaal aan hun uren, dan
kunnen ze nog activiteiten doen waarbij de ouders bemiddelen
via ‘warme’ contacten, zoals de hockeyclub of de kerk. Mostert is
sinds dit schooljaar de coördinator, als de maatschappelijke stages
wettelijk verplicht zijn, is het de bedoeling dat de mentoren contactpersoon
zijn.
In totaal moeten de leerlingen tijdens hun middelbareschoolperiode
80 uur maatschappelijke stage vervullen. Op het USG is dat
in het eerste en tweede jaar 10 uur en in het derde, vierde en vijfde
jaar 20 uur. Als een leerling meer uren draait in een jaar, kunnen
die worden ‘meegenomen’ naar een volgend jaar.
Toine Hartman (3b) helpt bij judo voor verstandelijk gehandicap

vox hieronymi
www.usgvox.nl
redactie@usgvox.nl
Maatschappelijke
stage| 19
klas de stand van zaken met de stages gecheckt. “Zestien van
de 26 leerlingen hadden hun stage rond. Dat vind ik netjes.
Sommigen hadden in de Kerstvakantie een aantal activiteiten
gedaan.” De leerlingen moeten na hun stage een reflectieverslagje
schrijven. Een leidraad daarvoor is te downloaden op
de site van het USG.
Er zit wel aardig wat administratief werk aan de stages. De
leerling heeft diverse formulieren nodig die moeten worden
getekend door de mentor, door het stage-adres en door de
ouders. Mostert: “De administratieve rompslomp moeten we
nog zien te verminderen als het aan mij ligt. Maar het is wel
essentieel dat ouders tekenen, want zij moeten toch weten
waar hun kind mee bezig is.” Ze vindt het belangrijk dat het
thuisfront de leerling ondersteuning biedt bij de maatschappelijke
stage. “De kinderen kunnen het niet altijd alleen en
de school kan niet zonder de be geleiding thuis. We staan er
samen voor.”
Verstandelijk gehandicapten
HUSSV, de Utrechtse Sportstichting Samen Verder, die sporten
mogelijk maakt voor verstandelijk gehandicapten, is blij
met de maatschappelijke stages. “Wij hopen dat middelbare
scholieren meer begrip krijgen voor verstandelijk gehandicapten”,
zegt secretaris Karin van Rooijen. “Als er meer begrip voor
deze mensen is, bevordert dat de integratie en kunnen wij misschien
op de lange duur ook van meer vrijwilligers genieten.”
USSV draait uitsluitend op vrijwilligers. Er is een volksdansgroep,
een zwemgroep en een judogroep. Bij het volksdansen
worden momenteel drie maatschappelijke stages vervuld, bij
het zwemmen 1 en bij judo 1. “Bij het zwemmen en bij judo
kunnen we nog stagiaires gebruiken.” Van Rooijen vindt ook
dat de maatschappelijke stage nogal wat administratie met
zich meebrengt. “Maar óók een helpende hand en dat is heel
waardevol voor ons.”
Alle informatie over de maatschappelijke stage is terug te vinden
op www.usgym.nl onder maatschappelijke stage. Daar zijn
ook alle formulieren te downloaden. Vragen over de maatschappelijke
stage kunnen worden gesteld aan Paula Mostert.
[TS]
In schooljaar 2007-2008 is het USG gestart met de voorbereiding
van de maatschappelijke stage (MaS) die in
2011 verplicht zal zijn op elke school. Het gaat voor USG
leerlingen om 80 uur. Die uren zijn verdeeld zijn over 5
leerjaren; 1e en 2e klas 10 uur per jaar, 3e tot en met de
5e klas 20 uur per jaar. Stages vinden buiten het reguliere
lesrooster plaats zodat er geen lessen worden gemist.
ten

20 |Open brief
vox hieronymi
www.usgvox.nl
redactie@usgvox.nl
Vóór Trier!
Dit jaar wordt de Trierreis voor derdeklassers voor het laatst georganiseerd
- althans, zo zijn de plannen. Waarom, vraagt een bezorgde
ouder zich af. Een Open Brief met een pleidooi voor het behoud
van de Trierreis.
Met de nadering van de Trierreis voor de huidige derdeklassers,
vraag ik mij als moeder van een tweedeklasser af, hoe
het volgend jaar zal zijn. Mijn dochter is geweest, mag mijn
zoon ook? Ik hoop het van ganser harte. In de wandelgangen
wordt gesproken over afschaffing van de kampeerweek
in Duitsland. Ik vraag me oprecht af waarom. Gehoorde argumenten
zijn dat die week op school zo rommelig is, omdat
er veel afwezigen zijn. Het lijkt me juist, in vergelijking met
bijvoorbeeld de uitwisseling in de vierde (die het hele jaar
door voor uitvallende lessen zorgt) vrij beperkt en overzichtelijk:
één week. Mijns inziens is de Trierreis een hele goede
opvolger van de Provençereis van weleer. Het biedt een goede
binding in de jaarlaag, evenals de succesvolle werkweek op
Terschelling in het eerste jaar. Met het oog op de clusters die
in het vijfde jaar worden gevormd en waardoor leerlingen
zich aangewezen zien op totaal nieuwe ‘klasgenoten’, is dat –
naast gezellig - erg nuttig.
Samen kamperen
Een belangrijk aspect aan de Trierreis is ook, dat de leerlingen
een week samen kamperen in eigen tenten, met een bekende
groep en bekende leiding. Waarom is dat belangrijk?Zoals u
zich ongetwijfeld bewust bent, telt de school nogal wat leerlingen
die een ‘stoornis in het autistisch spectrum’ hebben. Mijn
zoon in de tweede is er daar één van. Sommige van deze leerlingen
hebben een diagnose en een ‘rugzak’ (de zogenaamde
leerlinggebonden financiering), maar er lopen er ook aardig
wat rond, waarbij de diagnose (nog) niet is gesteld. Het is fijn
voor deze leerlingen, dat het USG een zodanig veilige omgeving
biedt, dat zij zich verder in de maatschappij kunnen en
durven ontwikkelen. Leerlingen die op de basisschool buiten
de boot vielen of zelfs een beetje raar werden gevonden (en
denk niet dat ‘een autist’ dat niet merkt!), voelen zich op het
USG veel meer geaccepteerd en normaal. De school is een
gemeenschap. Na een paar jaar kent iedereen elkaar. Ik denk
dat dat een groot goed is voor een middelbare school.
Universele graslucht
Veel mensen met een autistische stoornis houden van kamperen.
Dit kan worden verklaard door het feit dat je, als je
kampeert, alles zelf bij je hebt. Het zijn bekende, vertrouwde
spullen. In de tent kan je altijd je tas op dezelfde manier aan
het hoofdeinde van je slaapzak zetten, met je toilettas in hetzelfde
hoekje van die tas, en na één nacht heeft alles die bekende,
universele graslucht (in Noordwest-Europa althans).
In een huis dat je huurt, weet je nooit wat voor haren van
een ander je tegenkomt, waar ze het nachtkastje nou weer
hebben neergezet, enzovoort. Zelfs als je twee keer hetzelfde
huisje huurt, ben je niet zeker of ze toch weer niet iets hebben

vox hieronymi
www.usgvox.nl
redactie@usgvox.nl
Open
brief | 21
veranderd. Dit geldt natuurlijk ook voor een huis van onbekende
mensen. Denk alleen al eens aan alle vreemde geuren.
Uitwisseling als zware dobber
Voor kinderen die op deze manier in het leven staan, is de uitwisseling
in het vierde jaar een zware dobber en de Trierreis
best goed te doen. Dus als op het USG de ene reis tegen de andere
zou moeten wegvallen en er wordt gekozen voor handhaving
van de uitwisselingen, die juist voor versnippering zorgen,
denk ik dat de leerlingen, maar ook de school, iets wordt
afgenomen. Een uitwisseling wordt als een stuk prestigieuzer
beschouwd vandaag de dag. Bijna alle scholen in Nederland
profileren zich daar tegenwoordig mee, dus mogelijk denkt u
dat een school van stand niet zonder kan, maar dat is uiterst
betrekkelijk. Als iedere school haar gevel geel verft, kan je een
gele gevel niet meer tot de profilering rekenen.
De Trierreis maakt de verbindingen tussen leerlingen sterker,
daar getuigen vele bovenbouwers en hun ouders van. Vooral
als het regent, trouwens. De reis biedt niet alleen cultuur, maar
met de traditionele fietstocht ook natuur en lichamelijke inspanning.
Daarnaast ongedwongen samenzijn zoals alleen
op een kampeerterrein gebeurt, met kampvuur en muziek.
beeld van een leerling te krijgen. Wie probeert tegen de regels
toch stiekem te drinken, wie kruipt bij wie in de tent en waant
zich door het tentdoek onzichtbaar en vergeet dat hij nooit
onhoorbaar is? Welke ‘stille Willie’ blijkt heel grappig te zijn,
wie is op school een drukke wiebelaar, maar plakt geconcentreerd
en feilloos de band van een klasgenoot?
Misschien wordt het een jaartje wat moeilijker om de Trierreis
te organiseren, nu mevrouw Pepers niet meer op school is, en
ook de heren Dammers en Jansen de school gaan verlaten. Zij
waren belangrijke spelers op het Trierveld. Maar Guus Kers is
nog niet weg, Erik Kamerbeek blijft, en me dunkt dat zich onder
de jongere mede-organisatoren ook een aantal waardige
opvolgers bevindt.
Ik doe dus een dringende oproep voor handhaving van de
Trierreis! Voor de schoolleiding een goed bereisbaar, bekend
terrein met veel interessante kanten en, ik benadruk het nogmaals,
omdat ik het van grote waarde acht voor de onderlinge
verbondenheid op school, en voor de versterking van de band
in de jaarlaag en met de docenten.
Omwille van de privacy van mijn kinderen onderteken ik deze brief voor de
Vox niet.
Mijn naam is bij de redactie bekend.
Beeld van de leerling
Niet alleen versterkt de Trierreis de onderlinge relaties tussen
leerlingen, het biedt ook leerkrachten de kans een vollediger

22
vox hieronymi
www.usgvox.nl
redactie@usgvox.nl
USG Schoolagenda 2010 - 2011
1 - 2 december
tafeltjesavond onder-, midden- en bovenbouw
7 december
huiswerkvrij
8 december
Lustrum: ‘cocktailparty’ in De Nachtburgemeester
9 december
Lustrum: plechtige opening in de Pieterskerk
10 december
Lustrum: activiteitendag
11 december
Lustrum: sportdag
12 december
Lustrum: reünie voor oud-leerlingen
12 december
Lustrum: slotmanifestatie Spoorwegmuseum
21 december t/m 1 januari Kerstvakantie
22 – 26 februari
Krokusvakantie
30 maart
tafeltjesavond middenbouw en leerjaar 5
31 maart
tafeltjesavond onderbouw
2 april
Goede Vrijdag
21 – 23 april
Schoolstrijd
28 april
Europadag middenbouw
29 april
informatie-avond leerjaar 6
30 april t/m 14 mei Tulpvakantie
17 mei – 2 juni
Centraal Eindexamen 1e tijdvak
24 mei
tweede Pinksterdag
14 – 18 juni
Trierreis leerjaar 3
17 juni
uitslag 1e tijdvak Centraal Eindexamen
21 juni
activiteitendag onderbouw
30 juni
uitslag 2e tijdvak Centraal Eindexamen
1 juli
diploma-uitreiking
2 juli
uitreiking eindrapport, inleveren boeken
3 juli – 22 augustus
zomervakantie
5 april
tweede paasdag
De reproductie van deze uitgave van de Vox Hieronymi is mogelijk gemaakt
dankzij de medewerking van Strukton Engineering.
www.strukton.com