Sistemsko obrazovanje odraslih

mogu se grubo povezati prema kriteriju da li više naglašavaju predstavljanje nekog sadržaja ili zahtjeva
za djelovanjem i učenjem učenika. Često se kod ovih metoda javlja više aspekata istovremeno.
Predstavljanje, djelovanje i iskustvo se ne nalaze – na osnovu prvog dojma – na istom logičkom nivou.
Predstavljanje je tipična aktivnost podučavanja, dok je djelovanje i iskustvo potrebno za aktivnosti
usvajanja znanja učenika. Iz ovog razloga bi više imalo smisla govoriti o „samopredstavljanju“ sadržaja,
da bi se općenito sagledala metodička dimenzija učenja, odnosno učenika. S druge strane, upravo se u
nastavnoj metodi ukrštaju perspektive nastavnika i učenika. Nastavnik aranžira izvođenja sadržaja, dok
učenici izvode predmet kroz vlastito djelovanje i iskustvo. U ovom smislu privredni pedagog Frank
Achtenhagen govori o izvođenju „učenja kroz djelovanje“ (Achtenhagen et al., 1992). Jedna
karakteristika ovog pristupa je ta da nastavnik svoje metodičko djelovanje sve više i više stavlja u
službu uspješnog učenja njegovih učenika, tj. stavlja nastavu u službu (svrhe „stvari“), kao što to
zahtijeva Ernst von Glasersfeld u misli navedenoj ispred ovog poglavlja.
Ovo gledište orijentirano ka učenju označeno je konceptom djelotvornog učenja. Tako se imenuje u
riječniku Obrazovanje odraslih:
„Ovaj pristup ‚potresanja‘ (…) dominacije stručnosti pokazuje da se održivo i djelotvorno učenje može
obezbijediti ako učenici učestvuju sa svojom osobnošću i potrebama u procesu učenja i ako se svojom
osobom povežu sa predmetom učenja.“ (Arnold 2001: 185).
Metode djelotvornog učenja integriraju stoga Ja, Mi i Ono (vidjeti Interakcija usmjerena ka temi), pri
čemu se razlikuju različite grupe metoda, iako se jasno ne mogu razgraničiti. Možemo govoriti o
metode koje predstavljuju predmet odnosno predstavljaju sebe, metodama uz pomoć kojih učenici
mogu djelovati, i takve, kojima se mogu prikupiti djelimično duboka iskustva. U nastavku su navedene
skice pojedinih metoda.
P
6