HAZAR WORLD - SAYI: 37 - ARALIK 2015

HAZAR STRATEJİ ENSTİTÜSÜ YAYINIDIR 

ARALIK 2015 G20 ÖZEL SAYI 

G20’YE 

AZERBAYCAN 

İMZASI 

ÖZEL SAYI

www.hazarworld.com 

ÖNSÖZ 

YÖNETİM 

İMTİYAZ SAHİBİ 

Hazar İletişim, Tanıtım ve 

Yayıncılık A.Ş. Adına 

Haldun YAVAŞ 

GENEL YAYIN YÖNETMENİ 

Gökhan ÇAY 

YAZI İŞLERİ MÜDÜRÜ (SORUMLU) 

Figen AYPEK AYVACI 

HALDUN YAVAŞ 

Hazar Strateji Enstitüsü 

Genel Sekreter 

Türkiye bir yıldır hazırlandığı G20 Zirvesi’ni Kasım ayında Antalya’da 

gerçekleştirdi. Devletler arası ekonomik işbirliğinin en önemli formu olan G20’nin 

iştirakçi ülkeleri dünya küresel gayrisafi milli hasılasının yüzde 85’ini oluşturuyor. 

Bu nedenle zirveye katılan liderlerin alacakları kararlar sadece dünyanın 

ekonomisini değil siyasi durumunu da etkileyebilecek mahiyete sahip. 

Türkiye ve Azerbaycan, “İki devlet, bir millet” kadim ülküsü ile G20 Zirvesi’nde 

birlikte yer aldı. Azerbaycan Cumhurbaşkanı Sayın İlham Aliyev zirvede geniş 

kapsamlı bir konuşma yaptı. Liderlerin satır arası mesajlarının dahi ehemmiyet arz 

ettiği G20 Zirvesi’nde Sayın Aliyev’in konuşması elbette büyük önem taşıyor. Sayın 

Aliyev yaptığı konuşmada Azerbaycan’ın kısa sürede yakaladığı ekonomik büyüme 

başarısını ve siyasal istikrarını anlattı ve G20’nin ana hedefi olan sürdürülebilir 

büyüme için küresel istikrar çağrısında bulundu. G20 Zirvesi’nden hemen önce 

gerçekleşen Paris katliamı sonrası Aliyev’in bu mesajı elbette daha da önem kazandı 

ve liderlerin de ortak dileği oldu. 

Öte yandan Antalya öncesi Bakü’de gerçekleşen B20 toplantısına da ayrıca 

değinmek gerekiyor. Çünkü Azerbaycan-Türkiye kardeşliği ekonomik işbirliği 

ile daha da perçinleniyor. SOCAR Türkiye, Petkim ve TANAP gibi yatırımlar bu 

iki ülkenin uluslararası düzeyde iş yaptıklarının somut örnekleridir. Türkiye- 

Azerbaycan ilişkilerinin ekonomik bağlarla daha da kuvvetlenmesi iki ülkenin 

bölgedeki geleceği açısından hayati önem taşıyor. Biz de G20 özel sayımızda zirveyi 

takip eden uzmanlarımızın değerlendirmelerine yer vererek özellikle Azerbaycan’ın 

katılımı bağlamında zirveyi nasıl okuduğumuzu gözler önüne sermek istedik. Sayın 

Prof. Dr. Kerem Alkin ile de bu kapsamda bir röportaj gerçekleştirdik. 

Hazar World dergisi olarak 3. yılımızı kutlayacağımız bir sonraki sayımızda 

görüşmek üzere. 

EDİTÖR 

Hande YAŞAR ÜNSAL 

HABER EDİTÖRLERİ 

Merve DAMCI 

Osman KURT 

Rufat AGHAYEV 

GRAFİK TASARIM 

Zeynep ÖZEL 

FOTOĞRAF EDİTÖRÜ 

Tarık ÜZGÜN 

YAYIN KURULU 

Prof. Dr. Mesut Hakkı CAŞIN 

Doç. Dr. Bekir GÜNAY 

Doç. Dr. Fatih ÖZBAY 

Doç. Dr. Fatih MACİT 

Dr. Efgan NİFTİ 

Dr. Emin AKHUNDZADA 

Zeynep KAPTAN 

BASKI 

İstanbul Form Matbaacılık San. ve Tic. 

Ltd. Şti. Esentepe Mahallesi İnönü Cad. 

Verim San. Sitesi B Blok Kat: 2 

Kartal - İSTANBUL 

Tel: 0216 387 60 30 

BASKI TARİHİ 

Aralık 2015 

Yayın Türü 

Yaygın Yerel Süreli 

Yayın Süresi - Dili 

Aylık - Türkçe, İngilizce, Rusça 

ISSN: 2148-4759 

İLETİŞİM 

MAILING ADDRESS 

Maslak Meydan Sokak 

Veko Giz Plaza No:3 Kat: 4 

Daire 10 Sarıyer, İstanbul, TÜRKİYE 

Tel: +90 212 999 66 00 

Faks: +90 212 290 40 30 


info@hazarworld.com 

HAZAR WORLD 

1

SON GÖNDERİM TARİHİ 

01 ŞUBAT 2016 

MAKALE 

ÇAGRISI 

BAKÜ 

EYLÜL 2016 

“TARIHTEN GELECEGE HAZAR” 

Hazar Havzası Tarihi 

• Hazar Denizi’nin Coğrafi Tarihi 

• Tarihte Hazar Bölgesi’nin Avrasya 

Ticaretindeki Önemi 

• Hazar Denizi’nin Tarihsel Jeopolitik 

Önemi 

• Hazar Denizi’nde Sualtı Arkeolojisi 

ve Batıklar 

• Hazar Denizi Tarihi Haritaları 

• Hazar Havzası’nın Enerji Tarihi 

• Hazar Bölgesi’nin Tarihi Süreç 

İçindeki Ekonomisi ve Ticaret 

Diplomasisi 

Günümüzde ve Gelecekte Hazar 

• Stratejik Konumu 

• Kombine Taşımacılık 

• Doğal Kaynaklar 

• Ekonomik İşbirliği 

• Hazar Bölgesi’ndeki Ortak Çıkarlar ve 

İşbirliği 

• Hazar Havzası’nın Enerji Kaynakları 

ve Modern Dünyada Enerji Güvenliği 

Problemleri 

• Uluslararası İlişkilerde Hazar Konusu 

• Hazar Havzası’nın Ekolojik Durumu 

Detaylı bilgi için: 

www.hazar.org 

cfbaku@hazar.org www.caspianforum.org

10 

RÖPORTAJ 

10 

EN KAPSAYICI 

VE TAKDİR GÖREN 

G20 ZİRVESİ 

Türkiye’nin önderliğinde 

Antalya’da gerçekleşen G20 

Zirvesi sonrasında Hazar 

Strateji Enstitüsü Yüksek 

İstişare Kurulu Üyesi ve 

Medipol Üniversitesi Öğretim 

Üyesi Prof. Dr. Kerem Alkin ile 

G20 izlenimlerini, zirvenin 

önemli konu başlıkları ve 

Türkiye’ye katkılarını konuştuk. 

10 

444 

18 

IÇINDEKILER 

4 

GÖRÜŞ 

G20 ZİRVESİ: 

YENİ YOL HARİTASI 

4 

Türkiye G20 toplantısına ev 

sahipliği yaparak tarihi bir 

dönemden geçiyor. Dönem 

başkanlığını yürüttüğü G20 

toplantısını bu kadar önemli kılan 

ise Türkiye’nin bulunduğu 

coğrafyada cereyan eden olayların 

tüm dünyayı etkileyecek olması. 

16 

İNFOGRAFİK 

16 

SAYILARLA ANTALYA 

G20 ZIRVESI 

18 

ANALİZ 

18 

G20’NİN ANA KONUSU 

TERÖR OLDU 

Küresel ekonominin konuşulması 

hedeflenirken, G20 Zirvesi’ne 

‘terör’ damgasını vurdu. 

22 

MERCEK 

22 

‘İKİ DEVLET BİR MİLLET’İN G20 

AJANDASINDAN YANSIYANLAR 

22 

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham 

Aliyev Türkiye’nin davetlisi olarak 

G20 Zirvesi’ne katıldı. Bu davet 

hem iki ülke arasındaki kuvvetli 

bağdan hem de Hazar Bölgesi’nin 

temsili açısından önemliydi. 


3

GÖRÜŞ 

G20 ZİRVESİ: 

YENİ YOL HARİTASI 

Dünya ekonomisinin yaklaşık yüzde 90’ını, ticaretinin yüzde 

80’ini ve nüfusunun üçte ikisini temsil eden G20 ülkelerinin 

liderleri Antalya’da bir araya gelerek, dünya sorunlarını müzakere 

ettiler. Küresel aklın bu önemli toplantısına ayrıca Azerbaycan 

Cumhurbaşkanı İlham Aliyev de katıldı. 

PROF. DR. MESUT HAKKI CAŞIN 

HASEN DIŞ POLITIKA VE GÜVENLIK 

ARAŞTIRMALARI MERKEZI UZMANI 

SENIOR FELLOW, HASEN CENTER ON 

FOREIGN POLICY AND SECURITY 

4 

ARALIK 2015 G20 ÖZEL SAYI



5

GÖRÜŞ 

ABD DIŞ POLİTİKASI 

Türkiye’nin ev sahipliğinde Antalya Belek’te gerçekleşen 

G20 Liderler Zirvesi’nin üç ana teması 

“kapsayıcılık, yatırımlar ve uygulama” konuları 

üzerinde yoğunlaştı. Bu çerçevede, üyeler küresel 

ekonominin güçlendirilmesi ve kapsayıcı olması, G20 ile 

düşük gelirli gelişmekte olan ülkeler arasındaki diyalog 

ve işbirliğinin derinleştirilmesi, sürdürülebilir kalkınma, 

yatırımların artırılması, alınan kararların uygulanması ve 

takibi konularını detaylı olarak ele aldılar. Bununla birlikte, 

G20 Zirvesi’nin en önemli kararı, terörizm ile mücadelede 

kararlılık oldu. Paris’teki terör saldırıları, Antalya 

yakınlarındaki tatil beldesi Belek’te düzenlenen G20 

Zirvesi’ne de damgasını vurdu. Ev sahibi ülke lideri sıfatı 

ile Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın zirvenin 

açılışında yaptığı “Terörizm hepimizin barış ve güvenliğini 

tehdit etmeye devam ediyor” açıklaması, Paris’ten sonra 

zirve gündeminin değiştiğinin işareti olarak yorumlandı. 

Nitekim toplantı, Ankara ve Paris katliamlarının kurbanları 

için yapılan saygı duruşuyla başladı. Bu çerçevede 

liderlerin ikili görüşmelerinde ve görüşme oturumunda 

da başlıca konu Paris, IŞİD’le mücadele ve Suriye kaynaklı 

göç ve şiddet oldu. Öte yandan, zirvenin önemli başlıklarından 

birisini de mültecilere destek sağlanması konusunda 

yapılacak çalışmalar teşkil etti. George Soros, mülteciler 

hakkında yaptığı sürpriz değerlendirmede, dünyanın 

şu anda bir panik içinde olduğuna ve Suriyeli mültecilerin 

yıllık maliyetinin 11 milyar Euro olduğuna dikkat çekerek, 

“Sinemada yangın çıktı ve çıkış işareti görülmüyor. Feci 

bir durum. Krizin farkına varılmalı ve Türkiye’nin haklı 

istekleri karşılanmalı” açıklamasında bulundu. Öte yandan 

iki hafta sonra Paris’te düzenlenmesi planlanan İklim 

Zirvesi konusunda zirveden bir karar çıkmaması ise hayal 

kırıklığına yol açtı. 

ERDOĞAN VE SURİYE KONUSUNDA İKİLİ MÜZAKERELER 

Zirvede, ekonomik konuların ele alınmasının yanı sıra, terör, 

Suriye ve mülteciler konuları da öncelikli konumda yer 

aldı. Cumhurbaşkanı Erdoğan, misafir liderler ile ikili görüşmeler 

de gerçekleştirdi. ABD Başkanı Barack Obama’nın 

önce Erdoğan daha sonra da Suudi Kralı Salman bin 

Abdülaziz ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile yaptığı 

görüşmelerde IŞİD ile mücadele ve daha genel anlamda 

Suriye sorununun siyasi çözümü müzakere edildi. Nitekim 

Viyana’daki Suriye zirvesinde Suriye’ye dair anlaşma sağlanmasının 

hemen ardından gerçekleşen zirvede, dünyanın 

izleyeceği politikanın ipuçları ortaya çıktı. Buna göre; Beşar 

Esad döneminin geçiş sürecinin ardından tamamen bitemeyeceği 

ve bir kez daha seçimlerde aday olmayacağı varsayımının 

ağırlık kazandığı söylenebilir. Buna karşın, zirvede, 

Türkiye’nin ısrarla talep ettiği Suriye’de uçuşa yasak bölge 

konusunda ise anlaşma sağlanamadı. 

Bu bağlamda, Erdoğan-Obama görüşmesinde Suriye 

konusunda Viyana’da sağlanan uzlaşmanın sahaya yansımaları 

ele alındı. ABD Başkanı Obama’nın “güçlü ortak” 

vurgusu aslında iki ülkenin Temmuz ayında yaptığı anlaşma 

sonucunda Türkiye’nin ABD ile birlikte IŞİD’e dönük 

ABD Başkanı Obama’nın “güçlü 

ortak” vurgusu İncirlik Üssü ve 

Türk hava sahasını Amerikan 

savaş uçaklarına açmasıyla 

başlayan yeni dönemin başlangıcı 

olarak tanımlanabilir. 

hava harekâtlarına katılması, İncirlik Üssü ve Türk 

hava sahasını Amerikan savaş uçaklarına açmasıyla 

başlayan yeni dönemin başlangıcı olarak tanımlanabilir. 

ABD Başkanı Obama, IŞİD ile mücadele çabalarına da 

değinerek “Türkiye, Suriye ve Irak’ta DAEŞ tehdidiyle 

mücadelede ABD ve diğer koalisyon üyelerinin güçlü 

ortağı. NATO müttefikleri olarak IŞİD’e baskıyı artırmak 

ve bunun yanında Suriye’de siyasi geçişi sağlamak 

için birlikte çalışıyoruz” ifadesini kullandı. Obama, 

Cumhurbaşkanı ile yaptıkları görüşmenin, Türkiye- 

Suriye sınırında yabancı savaşçılarla mücadele ve bu konudaki 

koordinasyonun devam etmesi için çok yardımcı 

olduğunu dile getirdi. Obama, Suriye Cumhurbaşkanı 

Beşar Esad’ın durumuna ilişkin “Bizim görüşümüz hala 

onun Suriye’nin geleceğinde yeri olmadığı yönünde” dedi. 

Ülkede ılımlı muhaliflerin geçiş sürecini oluşturabileceğini 

vurgulayan Obama, Erdoğan ve Ankara hükümetinin 

sınırda talep ettiği “güvenli bölge” konusunda ise 

olumsuz mesaj verdi. Obama ayrıca, Paris saldırısı sonrası 

Fransa ile istihbarat ve askeri paylaşımı artıracaklarını 

söyledi ve “IŞİD denilen zalim örgütü yok etmek 

hedefimizdir” sözlerinin altını çizdi. Almanya Başbakanı 

Angela Merkel ise “G20 Zirvesi’nde her türlü terörizmden 

daha güçlü olduğumuzun işaretini veriyoruz” açıklamasında 

bulundu. Bu tespitlere göre, Türkiye’nin Özgür 

Suriye Ordusu ve Arap ve Türkmen yerel güçlerle yakın 

ilişkisi de onun pozisyonunu kuvvetlendiren bir unsur 

olarak görülebilir. 

Zirve esnasında bir diğer sürpriz açıklama ise Rusya 

Devlet Başkanı Vladimir Putin’den geldi. Putin, ‘terörün 

finans kaynaklarının’ toplantıda ele alınan en önemli 

konular arasında yer aldığını bildirdi ve ‘terörü 40 ülkenin 

finanse ettiğini ve bunlar arasında G20 ülkelerinin 

de bulunduğunu’ ileri sürdü. Vladimir Putin, Rusya’nın 

Suriye’de IŞİD’le mücadele eden muhalefeti hava saldırılarıyla 

desteklemeye hazır olduğunu belirtti. 

PARİS SALDIRILARI VE TERÖRLE MÜCADELEDE 

YENİ DÖNEMİN AYAK İZLERİ 

Paris saldırıları sonrasında ise Erdoğan “Kolektif bir 

terörizm anlayışıyla karşı karşıyayız. Terörün dini, 

ırkı, milleti, vatanı yoktur ve Paris’tekinde de yine aynen 

Ankara’da, Gaziantep’te, Suruç’ta, Diyarbakır’da 

6 



olduğu gibi kolektif bir terörle karşı karşıya kaldık” 

dedi. ABD Başkanı Obama ise “Ankara’daki korkunç 

terör saldırısında olduğu gibi, çarpıtılmış ideolojilerle 

masum insanların öldürülmesi sadece Fransa ve 

Türkiye’ye değil, medeni dünyaya yapılan bir saldırıdır” 

açıklamasında bulundu. Paris katliamının ardından 

G20 zirveleri tarihinde bir ilk yaşandı. Liderler, sonuç 

bildirgesinin yanı sıra bir terör bildirisi de yayınladılar. 

10 Ekim’de Ankara’da ve 13 Kasım’da Paris’te meydana 

gelen terör saldırılarının kınandığı bildiride terörizmle 

kararlı mücadele edileceği vurgulandı. Katılımcı ülkelerin 

temsilcileri, somut düzlemde IŞİD’in mali kaynaklarının 

mümkün olduğu oranda imha edilmesi isteklerini 

dile getirdiler. Bu bağlamda, teröristlerin finansmanına 

yönelik olduğu şüphesi uyandıran parasal hareketlerin 

özel gözetime alınmasının katılımcı ülkelerce hedeflendiği 

belirtildi. Fransa Cumhurbaşkanı François 

Hollande parlamentoya saldırıların ardından ilan edilen 

olağanüstü halin üç ay uzatılması, terörle mücadele 

amacıyla anayasada değişikliğe gidilmesini talep etti. 

KÜRESEL TİCARETTE İSTİHDAM, ÜRETİM, REFAHIN 

ARTMASINDA EŞİTLİKÇİ PAYLAŞIM VE GENÇ NÜFUSA 

ÖNCELİK VERİLMESİ 

Liderler, zirve esnasında küresel ekonomi, diplomasi ve 

siyasi konular; iklim değişiklikleri, büyüme, yatırımlar, 

ticaret, istihdam ve rekabetçilik başlıkları altında 

kapsamlı bir şekilde ele aldılar. Toplantılar esnasında 

katılımcılar tarafından; güçlü, sürdürülebilir ve dengeli 

bir büyüme modelinin hayata geçirilmesi maksadı ile 

eşgüdüm halinde sağlam makro-ekonomik politikaların 

sahada somut düzlemde gerçekleştirilmesi yolunda 

yoğun bilgi alışverişinde bulunuldu. Taraflar, dünyanın 

ekonomik kalkınma hedeflerine yönelik temel beklentilerinin 

karşılanmasında daha adaletli ve eşitlikçi bir paylaşımın, 

dolaylı olarak pazarın canlı tutulmasına katkıda 

bulunacağını vurguladılar. Vergi ve yoksullukla mücadele, 

küresel üretim ve istihdamın artması, işsizliğin önlenmesi 

konularında özellikle genç nüfusa öncelik verilmesi 

detaylı olarak tartışıldı. Bu noktada özellikle reformlar 

ve küresel durgunluktan çıkışa yönelik stratejilerin de- 


7

GÖRÜŞ 


taylandırıldığı G20 Liderler Zirvesi ile eş zamanlı olarak, 

Türkiye’nin girişimleriyle hayata geçirilen ve üye ülkelerin 

iş dünyasını bir araya getiren B20 (İş), istihdama yönelik 

faaliyet gösteren L20 (Emek) ve organizasyon bünyesinde 

karşılıklı fikir alışverişini amaçlayan T20 (Düşünce) oturumları 

gerçekleştirildi. Faiz oranlarının yüksekliği, girişimci 

sayısının azlığı, KOBİ’lerin finansmana erişiminde 

kolaylık sağlanması, iş dünyasının geleneksel yöntemler 

yerine profesyonel anlayışla karar vermesi gerekliliği, 

dijital dünyanın kolaylaştırıcı yönünün yaşamımızın her 

alanına entegre edilmesi, özellikle de kadın girişimciliğin 

önemi zirvede bir kez daha ön plana çıktı. Bu konuda alınan 

kararların uygulanabilirliği ve kısa vadede tüm dünya 

ülkelerine yayılması da ayrı bir önem arz ediyor. 

Zirvenin ikinci gününde liderler “Dayanıklılığın 

Artırılması” başlıklı oturumda finansal düzenlemeler, 

uluslararası vergi gündemi, yolsuzlukla mücadele ve IMF 

reformu konularını değerlendirildi. Zirvede ayrıca, küresel 

ekonomi bağlamında G20’nin belirsizlikleri azaltmak ve 

piyasalardaki istikrarı sağlamak için somut adımlar atması 

gerektiği üzerinde önemle duruldu. KOBİ’lere yönelik 

finansman sağlanması yönündeki talepler, B20 Zirvesi’nin 

önemli konu başlıklarından biri oldu. KOBİ’lere uzun 

dönemli finansman sağlanması konusunda çalışmalar 

gerçekleştirildi. Enerji ve kritik altyapı güvenliği konularının 

da ele alındığı toplantılar esnasında, siber güvenlik 

alanında işbirliği ve özellikle şirketlere yapılan siber saldırıların 

engellenmesi ve de ekonomik kalkınmanın itici 

gücü olan internete erişimin yaygınlaştırılması olduğu 

vurgulandı. Ayrıca bildirgede sürdürülebilirlik teması 

altında temiz enerji teknolojilerinin yer bulduğuna işaret 

edilerek, bu kapsamda yeni teknolojilerin geliştirilmesi ve 

yaygınlaştırılması ile ilgili işbirliği yapılacağı, bu konudaki 

yatırımların önemi ve ilgili faaliyetlerin destekleneceği 

vurgulandı. Antalya’da yapılan G20 Zirvesi’nden en kârlı 

ayrılan ülkenin Çin olduğu ortaya çıktı. Diğer üye ülkelerin 

Liderler, dünyanın ekonomik 

kalkınma hedeflerine yönelik temel 

beklentilerinin karşılanmasında 

daha adaletli ve eşitlikçi bir 

paylaşımın, dolaylı olarak pazarın 

canlı tutulmasına katkıda 

bulunacağını vurguladılar. 

çoğu uluslararası terörizm konusuna yoğunlaşırken, Çin’in 

Arjantin’de iki nükleer santral yapımı için 15 milyar dolarlık 

bir anlaşmaya imza attığı duyuruldu. 

Sonuç olarak, Antalya’da gerçekleşen zirvede küresel 

aklın liderleri, ilk kez, kolektif bir terörizm anlayışı içinde 

yüzyılın en önemli sorununun çözümünde bir yol haritasına 

imza attılar. Bir bakıma, dünya kamuoyunun dikkatleri, 

Türkiye’de alınacak kararlara odaklandı. Türkiye’nin 

tanıtımı açısından da son derece başarılı bir zirve geride 

kalırken, ülkemizin diplomatik temsili, organizasyon ve 

içerik bakımından da son derece başarılı geçen bir zirveye 

ev sahipliği yaptığı görüşü, katılımcılarca desteklendi. 

Sonuç bildirgesinde de dünyanın bugün tartıştığı bütün 

önemli konularla ilgili tespitler bağlamında, fakir devletleri 

de kapsayan bir büyümenin altı çizildi. Örneğin, dünya 

geneli için gençlerle ilgili yüzde 15 işsizliği azaltmaya 

yönelik bir hedef ortaya kondu. Diğer taraftan uygulama 

açısından Antalya Eylem Planı, bu tarihi zirvenin gelecekte 

yol gösterici misyonu açısından da önemli bir kazanç 

olarak tanımlanabilir. Ayrıca G20 toplantılarında liderleri 

ağırlayan Antalya, Türkiye’nin güvenli ve emin bir destinasyon 

ve turizm ülkesi olduğunu tüm dünyaya gösterdi. 

8 


M A K A L E Ç A Ğ R I S I 

Uluslararası hakemli dergi JoCA*, 

Geniş Hazar Bölgesi ile ilgili; 

• Enerji 

• Uluslararası ilişkiler 

• Ulaşım 

• Lojistik 

• Güvenlik 

• Ekonomi 

• Eğitim 

• Sosyal 

• Kültür ve Çevre 

konularında üretilmiş ulusal ve uluslararası 

çalışmalar yayımlar. 

* Senede iki kere çıkan JoCA’nın 3. sayısı için İngilizce makalelerinizi 

bekliyoruz. 

MAKALE GÖNDERMEK İÇİN: http://dergipark.ulakbim.gov.tr/jocaffairs 

AYRINTILI BİLGİ İÇİN: Joca@hazar.org 

www.hazar.org

RÖPORTAJ 

EN KAPSAYICI 

VE TAKDİR GÖREN 

G20 ZİRVESİ 

Türkiye’nin önderliğinde Antalya’da gerçekleşen G20 Zirvesi sonrasında 

Hazar Strateji Enstitüsü Yüksek İstişare Kurulu Üyesi ve Medipol 

Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kerem Alkin ile G20 izlenimlerini, 

zirvenin önemli konu başlıklarını ve Türkiye’ye katkılarını konuştuk. 

OSMAN KURT 

Geçtiğimiz hafta G20 Zirvesi 

Türkiye’de, Antalya’da düzenlendi. 

Bu organizasyonu, Antalya’ya turizm 

açısından faydasının dışında nasıl değerlendiriyorsunuz? 

Türkiye için nasıl 

katkıları olur? 

Zamanlama olarak Paris terör olaylarının 

hemen ardından gelmesi dolayısıyla zirvenin 

negatif etkilenmesi bekleniyordu. 

Fakat Türkiye bunu da aslında zirveye 

anlam katacak bir sürece dönüştürmeyi 

başardı. Liderler zirvesinden ilk defa 

teröre karşı küresel duruş anlamında 9 

maddelik bir beyanat çıktı. Bu boyutları ile 

bakıldığı zaman, bu 9 maddelik manifesto, 

B20 Zirvesi’nden çıkan ve 

G20 liderlerinden 

beklendiği ifade edilen 19 maddelik talepler 

listesi, bunların hepsi metinlere geçişi açısından 

son derece önemli idi. Türkiye bu 

yıl alkışlanan bir performans ortaya koydu. 

Hatta Washington, Ankara, İstanbul ve en 

son Antalya zirvelerinde gerçekleştirilen 

toplantıların içerik başarısı itibarıyla yabancı 

ülkelerden gelen uzmanlar, konuklar, 

iş dünyasını temsil eden önemli isimler, 

bürokratlar, hatta bakanların espri yaparak, 

“Acaba her sene Türkiye mi dönem başkanlığı 

yapsa” gibi güzel ifadelerde bulunmalarını 

sağladı. Türkiye organizasyon başarısından 

ötürü de alkışlandı. En başından beri G20’de 

dönem başkanlığı diye bir format yoktu. 

Buna birkaç sene önce başlandı. Biz dönem 

başkanı olarak üzerimize düşeni yaptık ve 

şu anda dönem başkanlığını Çin›e devrettik. 

Türkiye›nin dönem başkanlığı ile ilgili 

olarak söylenen sözlerden birisi de özellikle 

Türkiye’nin uygulamaya dönük çok önemli 

işler yapmış olması. Bugüne kadar G20’de 

dönem başkanlığını üstlenmiş ülkelerin 

sadece tavsiye niteliğinde unsurlar ortaya 

koydukları, tavsiyelerin tavsiyeler üzerine 

eklendiği dile getiriliyor. Fakat Türkiye ilk 

defa G20 üyesi ülkeleri bugüne kadar konuşulmuş, 

mutabakata varılmış tavsiyelerin 

ne kadarının hayat bulduğu ve uygulamaya 

geçirildiği konularında bir performansa davet 

etti. Dolayısıyla hem kapsayıcılık çabası 

hem de uygulamaya dönük çabası nedeni ile 

Türkiye bu yıl çok takdir gördü diyebiliriz. 



B20, C20, Y20, W20, T20, L20’yi göz önünde bulundurduğumuzda 

sizce Türkiye en çok hangisinde umduğunu 

buldu? Neden? 

Her şeyden evvel, Türkiye, Antalya G20 Liderler Zirvesi 

kapsamında İş20, Emek20, düşünce kuruluşları 20, sivil 

toplum kuruluşları 20 gibi etkinlikler gerçekleşti. Burada 

birbirinden önemli konuların tartışıldığına şahit olduk. 

Özellikle B20 Zirvesi çok anlamlı idi. Türkiye Odalar ve 

Borsalar Birliği’nin önderliğinde, TOBB’tan önemli bir 

ekip ve Sherpa ile birlikte G20 ülkelerinin iş dünyasını 

temsil eden çok önemli iş adamları ile 19 maddelik gerçekten 

önemli bir metin çıktı. Yani G20 liderlerine G20 

ülkelerinin iş dünyası 19 maddeden oluşan önemli bir 

görev listesi verdi. Bunların içerisinde KOBİ’lere yönelik 

maddeler de var. Özellikle son küresel kriz patlak 

verdiğinden bu yana dünyanın birçok yerinde bankalar 

bilhassa özel sektörün, proje yatırımlarının finansmanında 

biraz sıkıntı içindeler, beceri kaybetmiş durumdalar. 

Dolayısıyla özellikle küresel ölçekte finansal piyasalar ile 

ilgili reformların bir an önce tamamlanması sureti ile reel 

sektörün finansmanı ile ilgili ana koridorun, ana hatların 

yeniden açıklaması, ülkeler arası ticaretin serbestleştirilmesi 

ile ilgili olarak yeni düzenlemelerin en kısa süre 

içinde tamamlanması gibi çok kritik sayılabilecek olan 19 

maddenin sıralandığını gördük. 

“G20 dönem başkanlığında dönem 

başkanlığını üstlenmiş ülkeler 

sürekli olarak sadece tavsiye 

niteliğinde unsurlar ortaya 

koydular. Türkiye ise uygulamaya 

dönük işler yaptı.” 

Burada sizin de bahsettiğiniz gibi kapsayıcılığa çok 

önem verildi ama diğer taraftan bu ülkelerin TPP 

ve TTIP gibi diğer anlaşmalara imza attıkları ya da 

bununla ilgili çalışmalar yaptıkları da görülüyor. 

Burada tezat bir durum görüyor musunuz? 

Uluslararası iktisat literatüründe bölgesel entegrasyon 

ve küresel entegrasyon çok önemli tartışma konularıdır. 

Kimi iktisatçılar ve akademisyenler dünyada küresel 

anlamda ticaretin entegre hale gelmesi ve ülkeler arasındaki 

uluslararası ekonomik ilişkilerde bir entegrasyon 

sürecinin oluşturulmasının esasen önce bölgesel bazlı 

entegrasyon projelerinin başarı ile sonuçlanması ile 

mümkün olabileceğini düşünür. Bunun karşıtı görüşte 

olanlar da var. Dolayısıyla küresel entegrasyon ile böl- 


11

RÖPORTAJ 

“G20 ülkeleri daha kapsamlı daha 

kucaklayıcı, küresel ölçekte daha 

entegrasyonu hızlandıracak 

süreçler üzerinde dururken bir 

yandan da aynı G20 ülkelerinin bir 

bölümünün bölgesel anlamda 

örneğin ekonomik, ticari ve siyasi 

işbirliği TTIP ya da Asya-Pasifik’te 

bir başka ticari işbirliği TPP’yi 

kurmaya çalıştıklarını izliyoruz.” 

gesel entegrasyonlar aslında bir yönüyle bakıldığı zaman 

birbirine terstir, birbiriyle bağlantılı değildir. Bu vesile ile 

biraz evvel ifade edildiği gibi G20 ülkeleri daha kapsamlı, 

daha kucaklayıcı, küresel ölçekte entegrasyonu hızlandıracak 

süreçler üzerinde dururken aynı G20 ülkelerinin 

bir bölümü bölgesel anlamda örneğin Atlantik’te yeni 

bir ekonomik, ticari ve siyasi işbirliği TTIP ya da Asya- 

Pasifik’te bir başka ekonomik siyasi, ekonomik, ticari 

işbirliği TPP üzerinde duruyorlar. Dolayısıyla bunlarla 

ilgili olarak da bir dizi tartışmanın varlığını ifade etmek 

lazım. Bu tür bölgesel entegrasyon süreçlerine dahil olmayan 

ülkeler de bir noktadan sonra bu entegrasyonun 

içinde yer almamaları halinde çok daha negatif sonuçlar 

ile karşı karşıya kalacaklarına dair endişelerini de dile 

getirmekteler. Fakat Trans Atlantik Ticaret ve Yatırım 

Ortaklığı Anlaşması (TTIP) tarafında aslında ciddi sıkıntılar 

da var. Çünkü Almanya dışında Fransa, İtalya, 

İspanya gibi AB üyesi ülkelerin çoğu TTIP ile ilgili görüşmelerin 

AB Komisyonu ve ilgili dar bir taraf grubunca 

çok kapalı, hiç şeffaf olmayan bir şekilde yürütüldüğünden 

şikâyetçiler. Dolayısıyla oradan bakıldığı zaman 

aslında bu anlaşmalara taraf olan ülkeler arasında da 

bu entegrasyonun kendileri için yararlı olup olmayacağı 

hususunda ciddi tartışmalar var. 

G20’de Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, iş adamlarına 

yönelik olarak “Biraz az kazanın” şeklinde basına 

çok çıkan bir yorumu oldu. Bu açıklamaya kapsayıcılık 

başlığı altında mı bakmak gerekir? 

Bu aslında Türk iş dünyası boyutunda değil, B20 

Zirvesi’ne katılan G20 ülkelerinin tüm iş dünyası 

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı dinlerken telaffuz edilmiş bir 

ifade. Orada da aslında genel anlamda uluslararası sermaye, 

uluslar üstü şirketlere ve uluslararası finans sistemine 

yönelik bir mesajı vardı Sayın Cumhurbaşkanı’nın. 

Burada ifade ettiği husus şuydu: «Dünyada uluslararası 

finans sistemlerinin kârlılığı çok yüksek. Uluslararası 

finans sisteminin kârlılığı ile reel sistemin kârlılığı arasında 

mutlaka yönetilmesi gereken büyük bir dengesizlik 

söz konusu. Bu dengesizlik eğer yönetilmez ise yani şu 

anda uluslararası finans sisteminin sistem hacmi ile 

reel sektörün mal ve hizmet üretimi arasında yeni bir 

krize rahatlıkla sebep olacak dengesizlik bertaraf edilmezse 

geleceğimiz karanlık. Dolayısıyla hem kârlılık 

hem de üretilen katma değerin dünya ekonomisinin 

farklı ekonomi aktörleri arasında daha hakkaniyetli, 

daha adil paylaşılması ve kapsayıcılık boyutunda Sayın 

Cumhurbaşkanı’nın uyarıları oldu. Ürettiğiniz katma 

değeri dünya ekonomisinin farklı aktörleri ve değişik 

toplum katmanları ile daha adilane paylaşmamanız; bu 

konuda hasis davranmanız halinde belki bugün küresel 

terörü besleyen toplumsal travmaların ortaya çıkmasına 

da sebep oluyorsunuz. Eğer bu G20 zirvelerinde 

giderek artan bir tehdit olarak terörü, yoksulluğu, büyük 

çaptaki göçleri, mülteci sorununu konuşuyorsak 

burada uluslararası sermayenin de hakimiyetindeki 

katma değerin dünya ekonomi aktörleri arasında ve 

toplumların kendi aralarında hakkaniyetli bir şekilde 

paylaşılmamasının çok büyük etkisi olduğunu ifade etti. 

12 ARALIK 2015 G20 ÖZEL SAYI


Cumhurbaşkanımızın bu konuda “Uluslararası sermayeyi, 

uluslararası ekonomi çevrelerini hasis olmamaya, 

üretilen katma değeri daha hakkaniyetli şekilde paylaşmaya 

davet ediyorum” yönünde bir çağrısı oldu. Burada 

kendisini haklı çıkaracak en çarpıcı rakamlardan bir 

tanesi dünya nüfusunun sadece 0,75’ini yani yüzde bir 

bile değil, yüzde 0,75’ini oluşturan nüfusun dünya katma 

değerinin, dünya gayrisafi yurtiçi hasılasının neredeyse 

yüzde 40’ına hakim olduğu gerçeği, sürdürülebilir bir 

tabloya muhakkak ki işaret etmiyor. 

Zirve esnasında Ali Koç’un kapitalizme yönelik 

bir açıklaması olmuştu. 2008 yılında Jack Welch 

Türkiye›ye geldiğinde İshak Alaton da “Adam Smith 

öldü, yeniden Marx’ı mı keşfetmek gerekiyor” 

şeklinde Türkiye’de de ses getiren bir açıklaması 

olmuştu. O çerçevede bir açıklama gibi duruyor. Siz 

bu eleştiri hakkında ne düşünüyorsunuz? Yine kapsayıcılık 

bağlamında mı değerlendirmek lazım? 

Bu hususlar iktisatta en ilgi çeken tartışma konuları. 

Bu konulara akademik anlamda katkı sağlamak adına 

Fransız akademisyen Thomas Piketty, Karl Marx’ın Das 

Kapital adlı eserini 21. yüzyılın gerçeklerine uyarlayarak 

bir eser yazdı. Orada da yine kapsayıcılık boyutunda 

konular dile getiriliyor. Yani üretim faktörleri arasında 

oluşturulan katma değerin, üretim faktörlerini dünya 

ekonomisine yapmış oldukları katkı ölçüsünde üretilen 

katma değerden pay almaları noktasında bir dengenin 

oluşturulmaması halinde büyük riskler oluşabileceğinden 

söz ediliyor. Yani kapitalizm içerisinde kapitalizmin 

yeniden kurgulanması, kapitalizmin birikim teorisinin 

gözden geçilmesi gündeme geliyor. Ağırlıklı olarak sermaye 

sınıfının hakimiyetindeki bir birikim modeli dolayısıyla 

sermayenin birikebilmesi için kapitalist sistem 

esasen üretilen katma değerin ağırlıklı olarak sermaye 

sınıfı lehine olmasını öngörür ve savunur. Bu noktadan 

hareketle bunun sürdürülemez olduğu hususunda aslında 

önemli eleştiriler söz konusu. Belki Sayın Ali Koç 

da çok doğal olarak kapitalizmi bugünkü modellemesi, 

bugünkü katma değer paylaşım modeli ve bugünkü birikim 

modeli ile dünya ekonomisini sürdürülebilir kılamayacağı, 

bu nedenle kapitalizm içerisinde üretilen katma 

değerin kesimler arasında daha hakkaniyetli paylaşılması 

noktasında bir mesaj verdiğine şahit olduk. Bu aslında 

kritik bir konu çünkü Türkiye’nin ve dünyadaki birçok 

ülkenin rekabetçiliğine baktığımızda şu anda ağırlıklı 

olarak beşeri sermayenin yaşam standartlarının yükseltilmesi 

ve inovasyon noktasında bir sıkışma var. Bu sıkışma 

ağırlıklı olarak kapitalizmin kendi kurgusu içerisinde 

toplumun değişik katmanları arasında insanların yeteneklerini 

katma değere dönüştürecek daha etkili eğitim 

sistemlerinin oluşturulmaması olarak da kendini gösteriyor. 

Yani kapitalist sistem, eğitimi toplumun çok daha 

farklı kesimlerine belirli bir adalet ve hakkaniyet ölçüleri 

doğrultusunda yaygınlaştıramıyor ve bu nedenle toplumun 

farklı gelir grupları içerisindeki belirli becerilere 

sahip insanların ekonomide daha yüksek katma değer 

oluşturacak şekilde görev alamadıklarına şahit oluyoruz. 

Bu perspektiften baktığınız zaman aslında kapitalizmin 

insan kaynağının niteliğini daha da yükseltecek şekilde 

kendisini yeniden modellemesi adına birtakım görüşler 

ortaya konuyor. Aslında Sayın Ali Koç’un da ifade ettiği 

husus bir yönü ile buydu. 

Yeni kabine açıklandı. Özellikle Enerji Bakanlığı 

bünyesinde tahminlerin ötesinde bir isimle karşılaştık. 

Yeni kabineyi özellikle enerji bağlamında nasıl 

değerlendiriyorsunuz? 

Sorduğunuz sorudan hareketle, öncelikle Sayın Berat 

Albayrak’tan başlarsak; Sayın Albayrak eğitim performansı, 

entelektüel düzeyi ve özel sektör deneyimi 

itibariyle AK Parti’nin iktidarda olduğu 13 yıllık dönem 

içerisinde zaman zaman çeşitli bakanlık görevlerini ilk 

defa üstlenen diğer bakanlarla karşılaştırıldığında aslında 

belki de en iyi pişmiş, kendini en iyi yetiştirmiş ve 

böyle bir görevi üstlenmeye en fazla donanımı olan ba- 


13

RÖPORTAJ 

“Ekonomi Bakanlığı’nda Çalışma ve 

Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nda yeni 

isimler var ama bu isimlerin çoğu 

da bugüne kadar parti içerisindeki 

teşkilat çalışmalarıyla diğer 

alanlarda bilinen isimler. Bu 

vesileyle 64. Hükümetin dünya 

ekonomi ve siyaseti zorlu 

etaplardan geçerken kurumsal 

hafıza, tecrübe, birikim gibi 

özelliklerini kullanarak iyi bir 

performans göstereceğini 

düşünüyoruz.” 

kanlardan birisi olarak karşımıza çıkıyor. Ben bugünkü 

küresel konjonktürde kritik önemdeki bakanlıklardan 

birisi olarak Enerji Bakanlığı’nı üstlenmiş olan Berat 

Albayrak’ın hem özel sektör deneyimi hem eğitim düzeyi 

hem de entelektüel becerisi itibariyle bu bakanlığa 

çok önemli katkılar sağlayacağını düşünüyorum. Binali 

Yıldırım Ulaştırma Bakanlığı’nda bir efsane olmuştu. 

Dolayısıyla efsanenin tekrar göreve dönmesi bence çok 

önemli çünkü Türkiye bu dönemde Ulaştırma, Denizcilik 

ve Haberleşme Bakanlığı altında özellikle bilişim endüstrisi, 

telekomünikasyon endüstrisi ve mobiliteyle 

ilgili bazı konularda biraz zayıf kaldı. Sayın Yıldırım 

ulaştırma ve denizcilik tarafını büyük ölçüde halletmiş 

olması nedeniyle telekomünikasyon, bilişim endüstrisi, 

haberleşme teknolojileri, GSM ve enformasyon sistemleri 

üzerinde çok ilerlemişti. O ilerlemiş yapısıyla 

kaldığı yerden tüm tecrübesini ortaya koyarak yeniden 

Ulaştırma Bakanlığı’nı üstlenmiş olması Türkiye için 

bir avantaj olarak nitelendirilebilir. Maliye Bakanlığı’nı 

uzun süre yönetmiş olan Mehmet Şimşek’in Başbakan 

Yardımcısı olarak ekonominin koordinasyonundan sorumlu 

bir görev üstlenmesi iyi bir gelişme olarak değerlendirilebilir 

çünkü yurt dışında tanınıyor. Dolayısıyla 

Ali Babacan’dan sonra bu süreci iyi yönetecek bir bakan 

olarak performansını ortaya koyacaktır. Bakan Cevdet 

Yılmaz’ın uzun zamandan beri, önce Devlet Planlama 

Teşkilatı’ndan Sorumlu Devlet Bakanı sonra Kalkınma 

Bakanı olarak ekonomi yönetiminde önemli bir tecrübesi 

oldu. AK Parti’nin burada belli konularda kurumsal hafızanın 

devamlılığını sağlamak adına bakanlık görevlerini 

bu şekilde ayarladığı çok net anlaşılıyor. Bu arada çeşitli 

bakanlıklara yeni isimlerin geldiğine de şahit oluyoruz. 

Ekonomi Bakanlığı’nda, Çalışma ve Sosyal Güvenlik 

Bakanlığı’nda yeni isimler var ama bu isimlerin çoğu da 

bugüne kadar parti içerisindeki teşkilat çalışmalarıyla 

diğer alanlarda bilinen isimler. Bu vesileyle dünya ekonomi 

ve siyaseti zorlu etaplardan geçerken 64. Hükümet’in 

kurumsal hafıza, tecrübe, birikim gibi özelliklerini kullanarak 

iyi bir performans göstereceğini düşünüyoruz. 


İNFOGRAFİK 

SAYILARLA ANTALYA 

G20 ZIRVESI 

G20 LİDERLER ZİRVESİ’NDE 

26 7 

KATILMAKTADIR 

ÜLKE 

%85 

ULUSLARARASI 

ÖRGÜT 

DÜNYANIN EN BÜYÜK 19 EKONOMİSİ 

VE AB’Yİ BULUŞTURAN G20, DÜNYA 

EKONOMİSİNİN YAKLAŞIK %85’İNİ, 

TİCARETİNİN %75’İNİ VE NÜFUSUNUN 

3’TE 2’SİNİ TEMSİL ETMEKTEDİR 

40.000 

GÖREVLİ 

DELEGELER, AÇILIM GRUPLARI 

TEMSİLCİLERİ VE BASIN 

MENSUPLARI DAHİL 

13.000 

KATILIMCI 

CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN, 

G20 KAPSAMINDA İKİSİ ÇALIŞMA YEMEĞİ, BEŞİ ANA 

OTURUM OLMAK ÜZERE YEDİ ANA OTURUMDA 

LİDERLERLE BİR ARAYA GELDİ 

7 

OTURUM 

AKREDİTE OLAN YAKLAŞIK 3.000 TÜRK VE ULUSLARARASI BASIN 

MENSUBU LİDERLER ZİRVESİNİ TAKİP ETTİ 

3.000 

BASIN MENSUBU 

ZİRVE BÖLGESİ 

BELEK 

ZİRVE ANA BÖLGESİ 

OLARAK BELEK’TE ÜÇKUM, 

TAŞLIBURUN VE İSKELE 

MEVKİLERİ BELİRLENMİŞTİR 

ÜÇKUM 

TAŞLIBURUN 

İSKELE 

BU BÖLGEDE YAKLAŞIK 

13.000 ODA 

KAPASİTESİ BULUNMAKTADIR 



BİTİŞİK BÖLGEDE 

G20 AÇILIM GRUPLARI 

ÜÇKUM 

TAŞLIBURUN 

G20 AÇILIM GRUPLARI TOPLANTILARI 

VE KATILIMCILARININ KONAKLAMALARI 

İÇİN İLERİBAŞI VE ACISU MEVKİLERİ 

BELİRLENMİŞTİR 

İSKELE 

ANA BÖLGEDE 

25 OTEL 

BU BÖLGEDE YAKLAŞIK 

6.000 ODA 

KAPASİTESİ BULUNMAKTADIR 

İLERİBAŞI 

ACISU 

BİTİŞİK BÖLGEDE 

15 OTEL 

BULUNMAKTADIR 

5 OTEL 

ZİRVE ANA TOPLANTI SALONU, 

ULUSLARARASI BASIN 

MERKEZİ VE TÜRK HEYETLERİ 

İÇİN AYRILMIŞTIR 

20 

RESMİ HEYETLER İÇİN 

ANA BÖLGEDE BİRBİRİNE YAKIN İKİ OTEL GRUBU 

ZİRVE İÇİN GEREKLİ ALTYAPIYA SAHİPTİR 

OTEL 

AYRILMIŞTIR 

REGNUM CARYA GOLF & 

SPA RESORT HOTEL 

KAYA HOTELS & 

RESORTS 

7.500 

KONGRE MERKEZİ İLE G20 LİDERLERİNİN 

TOPLANTILARI İÇİN KULLANILDI 

m 2 

6.500 

KONGRE MERKEZİ İLE ULUSLARARASI BASIN 

MERKEZİ OLARAK HİZMET VERDİ 

m 2 

57 

VİLLA 

ÇALIŞMA OFİSİ OLARAK TAHSİS EDİLDİ 

60 

AKREDİTE OLMUŞ CANLI YAYIN 

BASIN ARACI 

76 

AMBULANS 

ZİRVE BOYUNCA BÖLGEDEKİ 8 

MOTORSİKLETLİ AMMBULANSA EK OLARAK 

68 KARA AMBULANSI GÖREV YAPTI 

VİLLALAR LİDERLERİN DİNLENMESİ VE İKİLİ 

GÖRÜŞMELER İÇİN HİZMET VERDİ 


17

ANALİZ 



DOÇ. DR. AHMET YÜKLEYEN 

İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 

SIYASET BILIMI VE ULUSLARARASI 

İLIŞKİLER PROGRAMI 

ASSOCIATE PROFESSOR 

POLITICAL SCIENCE AND 

INTERNATIONAL RELATIONS 

DEPARTMENT/ ISTANBUL COMMERCE 

UNIVERSITY 

G20’NİN ANA 

KONUSU 

TERÖR OLDU 

Küresel ekonominin konuşulması hedeflenirken, 

G20 Zirvesi’ne ‘terör’ damgasını vurdu. 


19

ANALİZ 

01-02 

ABD Başkanı 

Obama’nın 

gelişi nedeniyle 

havaalanı, 

çevresi ile geçiş 

güzergahında 

çok sıkı güvenlik 

tedbirleri alındığı 

gözlendi. 

02 

Ev sahipliği sırası bu yıl Türkiye’de olan G20 Zirvesi 

Antalya’da başarıyla gerçekleşti. Dünya liderlerinin 

heyetleriyle birlikte katıldığı, aynı zamanda B20, 

T20, Y20, C20, W20 gibi birçok yan toplantıların 

düzenlendiği ve dolayısıyla lojistik ve koordinasyon açısından 

kolay olmayan küresel ve yüksek profilli bir etkinliğe 

Türkiye en iyi şekilde ev sahipliği yaptı. Herhangi bir 

güvenlik problemi yaşanmadı ve Türkiye kendi gündemindeki 

Suriyeli mülteciler ve KOBİ’ler konusunu G20’nin 

gündemine soktu. Ancak Paris’teki terör saldırıları konuyu 

ekonomiden çok küresel teröre kaydırdı. 

Politik ekonomi perspektifi G20’nin ana çerçevesini oluşturmadıkça 

bunun gibi gündem sapmaları yaşanmaya 

devam edecektir. Bu perspektif, siyaset ve piyasaların nasıl 

etkileştiğini esas alan bir bakış açısıyla dünya meselelerine 

yaklaşmayı gerektirir. Özellikle çatışma bölgelerinde siyasal 

süreçlerin ve insanların ekonomik refahının ne kadar 

iç içe geçtiğinin sürekli akılda tutulması gerekir. Küresel 

ölçekte bütün insanlar için kuşatıcı, adil ve sürdürülebilir 

kalkınma hedeflerine ulaşmada barış ve huzur ortamının 

nasıl sağlanacağıyla ilgili olarak dünya liderlerinin ortak 

bir bakış açısı geliştirmesi önemlidir. Gerçi Birleşmiş 

Milletler’in ve içindeki Güvenlik Konseyi’nin bile bu konuda 

başarısız olduğu düşünülürse G20’den bunu beklemek 

ne kadar gerçekçi olabilir. Ancak tam da BM’nin kilitlendiği, 

dünyada ABD hegemonyasının tartışıldığı, ve alternatif 

güç merkezlerinin büyüdüğü bir ortamda G20 gibi 

dünyanın en büyük ekonomiye sahip 20 ülkesinin küresel 

güvenlik yönetişiminin geleceği ile ilgili bir vizyon ortaya 

koyması beklenebilir. Yaşanan mülteci krizi ve Paris saldırıları 

da bunun gerekliliğini bir kez daha gösteriyor. 

Bu vizyon için bazı gerekçeler sıralanabilir. Birincisi, küresel 

iletişim ve ulaşımın bu kadar geliştiği bir dünyada artık 

çatışmaları belli bölgelere sınırlamak mümkün değil. Son 

olarak Suriye örneğinde görüldüğü üzere hem bölgesel 

BM’nin kilitlendiği, dünyada ABD 

hegemonyasının tartışıldığı, ve 

alternatif güç merkezlerinin 

büyüdüğü bir ortamda G20 gibi 

dünyanın en büyük ekonomiye 

sahip 20 ülkesinin küresel güvenlik 

yönetişiminin geleceği ile ilgili bir 

vizyon ortaya koyması beklenebilir. 

hem de küresel olarak bu iç savaşın etkileri bütün dünyayı 

sarsıyor. Komşu ülkelere de uzanan çatışma ve mülteci 

akını olarak yansıyan Suriye krizinin çözümü için güçlü 

bir ortak küresel irade ortaya konması gerekiyor. Uzayan 

Suriye iç savaşının bütün Orta Doğu’yu etnik ve özellikle 

mezhepsel ayrışmalarla istikrarsızlığa sürükleyeceğini 

herkes görüyor. İkincisi, diğer iç savaş örneklerinden 

farklı olarak IŞİD, bölgeyi de aşarak küresel tehdit oluşturmayı 

ve sivilleri hedef almayı sürdürüyor. Dolayısıyla 

bu iç savaş uzadıkça dünyanın güvenliği ve huzuru da 

tehdit altında olmaya devam ediyor. Son dönemde IŞİD 

çizgisindeki örgütlerin Türkiye, Lübnan, Fransa, Mali ve 

Sina Çölü’nde bir Rus uçağına yönelik saldırıları oldu. Bu 

G20 Zirvesi’nde Rusya somut olarak IŞİD’in petrol gibi 

ekonomik kaynaklarını kesmeyi teklif etti. Suriye’deki askeri 

varlığıyla bu önerisinin de arkasında duruyor. Ancak 

Türkmen dağında yaşanan çatışmalardan da görüleceği 

üzere, bu türden güçlü aktörlerin kendi başlarına verdikleri 

mücadele ortak küresel bir politik ekonomi perspektifinden 

hareket etmediği zaman çatışmaların derinleşmesine 

ve yayılmasına da sebep olabilir. 


GÖRÜŞ MERCEK 


‘İKİ DEVLET BİR MİLLET’İN G20 

AJANDASINDAN YANSIYANLAR 

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev Türkiye’nin davetlisi olarak G20 

Zirvesi’ne katıldı. Bu davet hem iki ülke arasındaki kuvvetli bağdan hem de 

Hazar Bölgesi’nin temsili açısından önemliydi. 

FİGEN AYPEK AYVACI 

22 



G20 geliyordu. Ancak 10 Ekim’de Ankara’da 

Zirvesi’nde ön plana çıkacak konulara 

dair zirve öncesinde farklı senaryolar 

vardı. Mülteci krizi bunların başında 

ve 13 Kasım günü Paris’te yaşanan terör olayları G20 ülkelerinin 

liderleri ile birlikte bütün dünyanın gözünü terör 

konusuna çevirdi. Zaten mülteci krizinin bu denli derinden 

yaşanmasının temel kaynağı da terör. Dolayısıyla dünyamızı 

tehdit eden özellikle IŞİD terörüne ilişkin neler yapılabileceği 

zirve görüşmelerinin ana konusu oldu. Liderler konu 

ile ilgili çok önemli bir bildirge yayınladılar. Bu bildirgenin 

özellikle ilk dört maddesi oldukça önemli. Çünkü bu maddelerde 

özellikle teröre karşı birlik ve beraberlik halinde 

olunacağı, hangi gerekçe ile olursa olsun terörün meşru 

görülemeyeceği ve herhangi bir din ya da ırk ile ilişkilendirilemeyeceğine 

yer verildi. G20’nin en önemli misyonu olan 

küresel ekonomiyi güçlendirme ve sürdürülebilir büyüme 

ile kalkınmayı sağlamaya yönelik sürdürülen uğraşlar için 

dünyanın daha güvenli bir hale gelmesi şart. İşte bu yüzden 

küresel ekonomiyi tehdit eden faktörlerin bir an evvel ortadan 

kaldırılması gerekiyor. 

G20 Zirvesi’nde üzerinde durulması gereken bir diğer 

önemli konu ise liderler arasında Azerbaycan 

Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in de yer alıyor olmasıydı. 

Bilindiği üzere dönem başkanı olan Türkiye’nin üye olmayan 

bir ülkeyi de zirveye davet etme hakkı bulunuyordu. 

Türkiye bu hakkı manevi ve ekonomik bağları bulunan 

Azerbaycan için kullandı. Son 20 yılda büyük kalkınma 

elde eden ve Güney Kafkasya bölgesinin gelişimine katkıda 

bulunan, ayrıca stratejik projelerde ülkemizin başlıca ortağı 

konumunda bulunan bir Azerbaycan söz konusuyken 

elbette olması gereken Azerbaycan’ın davet edilmesiydi ve 

Azerbaycan da böylece karar mekanizmasının içinde yer 

aldı. Gözlemlendiği üzere dünyanın ticaret merkezi Orta 

Asya’ya doğru kayıyor ve özellikle Hazar Bölgesi bu eksende 

çok önemli bir rol oynuyor. Enerji ve ticaret yollarına ev 

sahipliği yapan Hazar Bölgesi’ni temsilen Azerbaycan’ın da 

G20’de yer alması G20’nin Hazar’a açılması olarak da değerlendirilebilir. 

HAZAR’IN KAPISI G20’YE AÇILDI 

Hazar Bölgesi’nin uluslararası entegrasyonunda kilit ülke 

konumunda olan Azerbaycan’ın liderler zirvesine katılması 

açıkça bu ülkenin dünyadaki otoritesinin arttığını ve önümüzdeki 

dönemde daha da artacağını gösteriyor. Azerbaycan’ın 

sahip olduğu bu potansiyelin de zirve esnasında diğer liderler 

tarafından yakından görülmesi ülke için önemli bir fırsat oldu. 

Özellikle Azerbaycan’ın enerji konusundaki öneminin zirvede 

ön plana çıktığını söyleyebiliriz. Avrupa Birliği’nin 250 ortak 

çıkar projesinin içerisinde bulunan Güney Gaz Koridoru’na 

kaynaklık yapan Azerbaycan doğal gazı Avrupa’nın enerji 

arz güvenliğini sağlarken Azerbaycan’ın da dünya piyasasına 

açılması için önemli bir fırsat. Öte yandan Aliyev’in liderlere 

hitaben yaptığı konuşmada Azerbaycan’ın ekonomik olarak ne 

kadar büyüdüğünün ve geliştiğinin takdiminden önce ne kadar 

demokratik bir ülke haline geldiğinin vurgulanması dikkat 

Enerji ve ticaret yollarına ev 

sahipliği yapan Hazar Bölgesi’ni 

temsilen Azerbaycan’ın da G20’de 

yer alması G20’nin Hazar’a açılması 

olarak değerlendirilebilir. 

çekici. Aliyev’in kısa sürede çok partili parlamenter düzene geçildiği 

ve kuvvetler ayrılığının sağlanması ile konuşmasına başlaması, 

yapılan ve yapılacak yatırımların teminatının hukukla 

korunacağı mesajını verdi. 20 yıldır İngiltere’nin Azerbaycan’da 

yatırımlarının artarak devam etmesi de Aliyev’in sözlerinin 

hayata geçirildiğinin önemli bir kanıtı. Enerji bölgelerinde 

yaşanan çatışmalar da göz önünde bulundurulduğunda güvenli 

ve kesintisiz arzın temini için Azerbaycan’ın doğru bir adres 

olduğu hiç şüphe götürmüyor. 

Öte yandan Aliyev liderlere çok önemli bir konuyu anımsattı. 

Ermenistan’ın 24 yıldır Azerbaycan topraklarının yüzde 

20’sini işgal altında tuttuğunu liderlere aktaran Aliyev, 

Azerbaycan ekonomisinin buna rağmen büyük bir gelişme 

gösterdiğinin de altını çizdi. Evet, çok uzun zamandır topraklarının 

bir kısmı işgal altında olan Azerbaycan yine de 

istikrar sağlamış bir model ülke olarak hepimizin incelemesi 

ve örnek alması gereken bir yerde duruyor. 

G20 LİDERLERİ ALİYEV’İ DİNLEDİ 

Terörün damga vurduğu G20 Zirvesi’nde Aliyev’in kendi 

topraklarındaki işgali de gündeme getirmesi liderlere 

verilen önemli bir mesajdı. Bu mesaj sınır güvenliğinin, 

toplumların güvenliğinin sadece Fransa özelinde değil her 

ülke için sağlanıyor ve destekleniyor olması gerektiğini belirtiyordu. 

Sınır ihlalleri, işgaller ve terör apaçık bir şekilde 

küresel ekonomiyi tehdit ediyor. Ekonominin küreselleştiği 

bir dünyada terörün de küreselleşmemesi beklenemez. 

Artık terör o kadar küresel bir hale geldi ki oluştuğu bölgeden 

kilometrelerce ötesini de çok hızlı bir şekilde tehdit 

edebiliyor. O nedenle Aliyev’in toprak bütünlüğü konusunu 

liderlere taşıması oldukça önemli. Sürdürülebilir küresel 

ekonomi için bir araya gelen liderler bu hedefi yerine getirebilmek 

adına dünya barışının nasıl sağlanacağına kafa yormaları 

gerektiğini anladılar. Türkiye’nin de özellikle enerji 

anlamında çok önemli bir ortağı olan Azerbaycan’ı liderler 

zirvesine davet etmesi bölge barışının daha güçlü bir şekilde 

tesis edilerek ekonomik gelişmeyi tehdit etmemesini 

istiyor olmasından ileri gelebilir. Çünkü Azerbaycan Devlet 

Petrol Şirketi SOCAR’ın Türkiye’deki yatırımları Petkim ve 

TANAP, Türkiye’yi geleceğe taşıyacak. Bu bağlamda, stratejik 

bir ortak olan Azerbaycan’ın toprak bütünlüğünün 

sağlanması Türkiye için de acil çözülmesi gereken bir konu. 

G20 liderleri de bunu Aliyev’den de dinleyerek ikna oldular 

ya da ikna olma yolunda bir adım daha attılar. 


23

MERCEK 


Güvenliğin sağlanması için ortaya 

çıkan maliyet artık ülke 

ekonomileri için başka bir tehdit 

oluşturuyor. 

Öyle gözüküyor ki sınır çatışmalarını ve terör saldırılarını 

çözmeden büyüyen bir küresel ekonomi oluşturmak mümkün 

değil. Türkiye’nin dönem başkanlığı sürecinde başlıklardan 

biri de kapsayıcılık oldu. Yani ekonominin büyümesi 

söz konusuysa dünyadaki tüm ülkeler için bunun geçerli 

olması gerektiği gündeme getirildi. Aynı durum güvenlik 

konusunu da kapsıyor. Çünkü güvenli bir dünya istiyorsak 

tüm ülkelerin güvenliğinin sağlanması gerekiyor. Bugün 

ticaretin Orta Asya eksenine kaydığını söylüyor ve çeşitli 

ulaştırma koridorlarından bahsediyorsak bu alanların 

güvenliğinin sağlanması tüm ülkelerin çıkarına olacaktır. 

Çünkü İpek Yolu’nun yeniden canlandırılması ile aktif 

olarak kullanılmaya başlanacak koridorlar Avrupa Birliği 

ülkelerinin de ABD’nin de kullanacağı ticaret yolları olacak. 

Ticaret yollarının dönüştüğü, geliştiği, doğudan batıya 

doğal gaz borularının döşendiği bir dünyada artık sorunlar 

bölgesel değil tam anlamıyla küresel. Öte yandan güvenliğin 

sağlanması için ortaya çıkan maliyet bile artık ülke 

ekonomileri için başka bir tehdit oluşturuyor. 9/11 saldırısı 

sonrasında ABD Kongresi Bütçe Dairesi 2004 yılı iç güvenlik 

bütçesini 41 milyar dolar olarak belirlemişti. Bu rakam 11 

Eylül öncesinde ayrılan bütçenin iki katı. Nisan ayında, yani 

Fransa’daki terör eylemi gerçekleşmeden aylar önce Fransa 

Cumhurbaşkanı François Hollande ise güvenlik harcamalarını 

yüzde 10 artırarak 3,8 milyar dolar olarak hesapladıklarını 

söylemişti. Aliyev’in de liderlere kendi örneği üzerinden 

bunu hatırlattığını söyleyebiliriz. Çünkü Aliyev’in dediği 

gibi Azerbaycan topraklarının bir bölümü işgal altında 

olmasa ülke bugünkü geldiği noktanın daha da üstüne rahatlıkla 

çıkabilirdi. Azerbaycan’ın da güvenlik ve savunma 

harcaması bu durum yüzünden epey yüksek. Aliyev de tam 

da bu noktaya dikkat çekerek çözümsüzlüğün sürmesinin 

bölgedeki mali durumu etkilediğini ama buna rağmen 

Azerbaycan’ın ilerlemesine devam ettiğini söyledi. 

Sonuç olarak G20 Zirvesi farklı başlıklar altında dolu 

dolu geçti ama özellikle Azerbaycan’ın değindiği konular 

bölgemizi de yakından ilgilendirdiği için Türkiye’nin 

Hazar’ın kapısını Azerbaycan’la G20’ye açması çok isabetli 

oldu. Türkiye’nin G20 için Azerbaycan’ı davet ediyor 

olmasında iki ülkenin “İki devlet bir millet” ülküsünü 

canlı bir şekilde yaşattığını görüyoruz. Azerbaycan için 

G20 belki bir ilkti ama ilerleyen zamanlarda devamının 

geleceği de belli oluyor. 

24

HAZAR WORLD - SAYI: 37 - ARALIK 2015

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?