HAZAR WORLD - SAYI: 34 - EYLÜL 2015

HAZAR STRATEJİ ENSTİTÜSÜ YAYINIDIR PUBLICATION OF CASPIAN STRATEGY INSTITUTE 

EYLÜL 2015 SAYI 34 - SEPTEMBER 2015 ISSUE 34 

BATI-İRAN UZLAŞMASI: 

ENGELLER ve 

FIRSATLAR 

FİYAT- PRICE 5 TL 

WEST-IRAN RAPPROCHEMENT: 

HURDLES vs 

OPPORTUNITIES 

КРАТКОЕ ИЗЛОЖЕНИЕ

www.hazarworld.com 

ÖNSÖZ / EDITORIAL 

Kadim bir tarihe sahip Türkler ile İran’ın 

kökenini oluşturan Persler uzun bir geçmişe 

ve kültürel etkileşime sahiptir. Son yüzyılda 

Osmanlı’nın yıkılıp Türkiye Cumhuriyeti’nin 

kurulması ve Şah Dönemi’nin bitip İran 

İslam Cumhuriyet’inin kurulması gibi 

siyasi değişimler sebebiyle ilişkiler farklı 

boyutlar kazansa da devam etti. Humeyni 

devrimi sonrası ABD-İran ilişkilerinin 30 

yıldan fazladır sekteye uğraması İran’ın hem 

bulunduğu coğrafyayla hem de dünyayla 

iletişiminin zayıflamasına sebep oldu. Bugün 

ise 5+1 ülkelerinin İran ile vardıkları nükleer 

mutabakat İran’ın özellikle uzun zamandır 

dışlandığı küresel piyasalara entegrasyonunun 

kapısını açtı. Ambargonun kalkması ile İran 

pazar payını ve rekabet gücünü arttırırken, 

bazı ülkeler de rekabet gücünü kaybedecektir. 

Dünyanın en büyük petrol ve doğal gaz 

rezervlerinden birine sahip olan İran’ın 

özellikle enerji piyasalarında etkili bir 

oyuncu olacağı kesin. Elbette bunun için 

bazı koşulların oluşması gerekiyor. Öncelikle 

çok uzun süredir ambargolara maruz kalan 

İran’ın sahip olduğu kaynakları dünyayla 

rekabet edebilir ölçüde üretebilmesi için yeni 

teknoloji yatırımlarına ihtiyacı var. Öte yandan 

biliyoruz ki İran ambargolarla uğraşırken 

komşu ülkeler özellikle enerji alanında önemli 

atılımlarda bulundular. Bunlardan biri de 

Avrupa, Türkiye ve Azerbaycan inisiyatifi ile 

ortaya konulan Güney Gaz Koridoru. Şimdilik 

Azerbaycan doğal gazını Avrupa’ya taşıyacak 

olan bu boru hattının ileride İran doğal gazını 

da taşıması gündeme gelebilir. Sonuçta Güney 

Gaz Koridoru’nun önemli bir ayağını oluşturan 

Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı (TANAP) 

ile İran, doğal gazını Avrupa’ya kolayca ve 

ekonomik olarak iletme şansı yakalayabilir. 

İran’ın yakaladığı bu avantajın hangi ülkeler 

için dezavantaj olacağını ve konu ile ilgili diğer 

gelişmeleri hep birlikte takip edeceğiz. 

Bu sayımızda çok değerli hocalarımızın 

görüşlerine yer verdiğimiz ve İran’ın küresel 

piyasalarla entegrasyonu sonucunda enerji 

piyasalarının ve İran-Türkiye ticari ilişkilerinin 

geleceğini tartıştığımız bir kapak yazısı 

hazırladık. Türk tarihine önemli katkıları 

bulunan Uluslararası Türk Akademisi’nin 

Başkanı Prof. Dr. Darhan Kıdırali ile bir 

röportaj gerçekleştirdik. 

Ekim sayısında görüşmek dileğiyle… 

HALDUN YAVAŞ 

Hazar Strateji Enstitüsü 

Genel Sekreter 

HALDUN YAVAŞ 

Caspian Strategy Institute 

Secretary General 

There is long-standing historic relation and 

cultural interaction between Turks, who 

has an ancient history, and Persians who 

constitute the origins of Iran. Those relations 

continue even though it acquired different 

dimensions due to political chances in the 

last century, such as the establishment of the 

Republic of Turkey after the collapse of the 

Ottoman Empire and the establishment of 

Islamic Republic of Iran. Iran has weaker 

links with its geography as well as with the 

entire world due to the interruption of US- 

Iran relations for more than 30 years after 

the Khomeini revolution. Today, nuclear deal 

between Iran and 5+1 countries has given way 

to integration with global markets from which 

it was alienated for a long time. Lifting of the 

embargo will increase Iran’s market share and 

competitive power, while some countries will 

be negatively affected in this regard. 

It is taken for granted that Iran, holding one 

of the largest oil and natural gas reserves 

in the world, will be an effective actor 

especially in energy markets. Therefore, some 

conditions must be met for sure. After being 

subjected to embargoes for a very long time, 

Iran primarily needs to make technological 

investments in order to produce its resources 

at a competitive level. On the other hand, 

neighboring countries have taken significant 

steps in the field of energy while Iran was 

struggling with embargoes. One of those steps 

is the Southern Gas Corridor which is being 

realized with the initiative of Europe, Turkey 

and Azerbaijan. This pipeline is designed to 

transport Azerbaijani natural gas to Europe 

for now, but later it may deliver Iranian 

natural gas as well. Eventually, Iran may have 

a chance to transport its natural gas easily 

and economically to Europe via the Trans 

Anatolian Natural Gas Pipeline (TANAP), 

which is a significant pillar of the Southern 

Gas Corridor. This is an advantage for Iran 

while it may create some disadvantages for 

others. We will all see what will happen in the 

near future. 

In this issue’s cover story, we offer a projection 

about Iran-Turkey trade relations and the 

energy markets following Iran’s integration 

with global markets, with the valuable 

contributions of our experts. We made an 

interview with Prof. Dr. Darkhan Kydyrali, 

President of the International Turkic 

Academy. 

Hope to see you in October… 

YÖNETİM / MANAGEMENT 

İMTİYAZ SAHİBİ 

OWNER 

Hazar İletişim, Tanıtım ve 

Yayıncılık A.Ş. Adına 

Haldun YAVAŞ 

GENEL YAYIN YÖNETMENİ 

EDITOR-IN-CHIEF 

Gökhan ÇAY 

YAZI İŞLERİ MÜDÜRÜ (SORUMLU) 

MANAGING EDITOR 

Figen AYPEK AYVACI 

EDİTÖR 

EDITOR 

Hande YAŞAR ÜNSAL 

HABER EDİTÖRLERİ 

NEWS EDITORS 

Merve DAMCI 

Osman KURT 

İNGİLİZCE EDİTÖRÜ 

ENGLISH EDITOR 

Cansu ERTOSUN 

RUSÇA EDİTÖRÜ 

RUSSIAN EDITOR 

Rufat AGHAYEV 

GRAFİK TASARIM 

GRAPHIC DESIGN 

Zeynep ÖZEL 

FOTOĞRAF EDİTÖRÜ 

PHOTO EDITOR 

Tarık ÜZGÜN 

YAYIN KURULU 

PUBLICATION BOARD 

Prof. Dr. Mesut Hakkı CAŞIN 

Doç. Dr. Bekir GÜNAY 

Doç. Dr. Fatih ÖZBAY 

Doç. Dr. Fatih MACİT 

Dr. Efgan NİFTİ 

Emin AKHUNDZADA 

Zeynep KAPTAN 

BASKI / PRINTING 

Bilnet Matbaacılık ve Ambalaj San. A.Ş. 

Dudulu Organize Sanayi Bölgesi 

1.Cadde No: 16 Esenkent – Ümraniye 

34476 İSTANBUL 

Tel: 444 44 03 

BASKI TARİHİ / PUBLICATION DATE 

Eylül 2015 / September 2015 

Yayın Türü / Publication Type 

Yaygın Yerel Süreli 

Yayın Süresi - Dili 

Publication Period - Language 

Aylık - Türkçe, İngilizce, Rusça 

Monthly - Turkish, English, Russian 

ISSN: 2148-4759 

İLETİŞİM 

MAILING ADDRESS 

Maslak Meydan Sokak 

Veko Giz Plaza No:3 Kat: 4 

Daire 10 Sarıyer, İstanbul, TÜRKİYE 

Tel: +90 212 999 66 00 

Faks: +90 212 290 40 30 


info@hazarworld.com 

HAZAR WORLD 

1

IÇINDEKILER 

CONTENTS 

04 

HAZAR’A DAİR 

CASPIAN OVERVIEW 

HAZAR STRATEJİ ENSTİTÜSÜ YAYINIDIR PUBLICATION OF CASPIAN STRATEGY INSTITUTE 

EYLÜL 2015 SAYI 34 - SEPTEMBER 2015 ISSUE 34 

BATI-İRAN UZLAŞMASI: 

ENGELLER ve 

FIRSATLAR 

04 

KAZAKİSTAN DALGALI 

KURA GEÇTİ 

KAZAKHSTAN SWITCHES TO 

FLOATING EXCHANGE RATE 

FİYAT- PRICE 5 TL 

WEST-IRAN RAPPROCHEMENT: 

HURDLES vs 

OPPORTUNITIES 

КРАТКОЕ ИЗЛОЖЕНИЕ 

04 

05 

HAZAR’A DAİR 

CASPIAN OVERVIEW 

26 

İRAN İÇİN GERİ SAYIM 

BAŞLADI 

COUNTDOWN 

FOR IRAN 

05 

ÇİN EKONOMİSİ PİYASALARI 

SARSMAYA BAŞLADI 

MARKETS DISTRESSED 

BY CHINESE ECONOMY 

26 

The nuclear deal with Iran -on 

which an understanding has 

been reached- still awaits 

approval from the US Congress. 

İran ile varılan nükleer 

mutabakat, Amerikan Kongresi 

tarafından onaylanmayı bekliyor. 

Ancak İran’da bayram havası 

çoktan hüküm sürmeye ve 

Türkiye dahil birçok ülke bu 

mutabakatın getirdiği kazançları 

hesap etmeye başladı. 

Nevertheless, Iran has already 

got in the mood for celebration 

and many countries including 

Turkey have started taking 

stock of the advantages this deal 

would yield. 

08 

08 

ÖZEL HABER 

SPECIAL REPORT 

08 

DÜŞÜK PETROL FIYATLARI ILE 

YAŞAMA ZAMANI 

LEARNING TO LIVE WITH 

LOW OIL PRICES 

12 

ANALİZ 

IN DEPTH 

12 

ERDOĞAN’IN ÇİN ZİYARETİNDEKİ 

UZUN LİSTESİ 

ERDOĞAN’S COMPREHENSIVE 

LIST FOR CHINA 

10 

2 

EYLÜL 2015 SAYI 34 - SEPTEMBER 2015 ISSUE 34


16 

RÖPORTAJ / INTERVIEW 

16 

TÜRKLER HEM SAVAŞÇI 

HEM DE SANATÇIYDI 

TURKS WERE BOTH 

WARRIORS AND ARTISTS 

20 

GÖRÜŞ / 0PINION 

TÜRKİYE-ABD 

20 

İLİŞKİLERİNDE 

ZORLU SINAV 

GREAT CHALLENGE IN 

TURKEY-US RELATIONS 

44 20 

34 

ANALİZ / IN DEPTH 

50 

We compiled cultural activities such 

50 

KÜLTÜR & SANAT 

CULTURE & ART 

16 

Bölge ile ilgili konser, sergi ve 

tiyatro faaliyetlerini sizin için 

derledik. 

as concerts, exhibitions, and plays 

about the region. 



DOĞAL GAZIN BİR NUMARASI 

GERÇEKTEN İRAN MI? 

IRAN: NUMBER ONE COUNTRY 

FOR NATURAL GAS? 

40 

BLOG / BLOG 

40 

IT & OT 

YAKINLAŞMASININ 

MİMARI SİBER 

GÜVENLİK 

CYBER SECURITY: ARCHITECT 

OF THE IT-OT 

RAPPROCHEMENT 

44 

LIFESTYLE / LIFESTYLE 

50 

44 

KURAK 

44 

ÇÖLLERDE YEŞEREN 

FİLİZ: TÜRKMENİSTAN 

SİNEMASI 

A SPROUT IN ARID 

DESERTS: 

TURKMEN CINEMA 


3

HAZAR’A DAİR / CASPIAN OVERVIEW 

KAZAKİSTAN DALGALI 

KURA GEÇTİ 

Petrol fiyatlarının düşüşüne daha 

fazla dayanamayarak para birimi 

tengede sabit kur rejimine geçen 

Kazakistan kuru sabit tutabilmek 

için 2014-2015 yıllarında 28 milyon 

dolar harcadı. Bu kararın ardından 

Kazakistan Başbakanı Karim 

Masimov, olumsuz değişimlerin 

yaşandığı küresel ekonomi koşullarında 

oluşturulan yeni ekonomi 

politikasının, ekonomik gelişim ile 

fiyat istikrarı arasındaki dengeyi 

sağlayacak yeni para politikasına 

gereksinim duyduğunu ifade etti. 

KAZAKHSTAN SWITCHES TO 

FLOATING EXCHANGE RATE 

Having previously switched to fixed 

exchange rate for its national currency 

tenge as it was no longer able to withstand 

the decline in oil prices, Kazakhstan 

spent 28 million USD in 2014-2015 to 

keep the exchange rate stable. After this 

decision, Kazakhstan Prime Minister 

Karim Massimov pointed out that the new 

economic policy, which was formed under 

global economic circumstances going 

through negative changes, called for a new 

monetary policy that would strike a balance 

between economic development and 

price stability. 

GÜRCİSTAN, RUSYA’YA 

KARŞI TEPKİLİ 

Gürcistan, Rusya 

Federasyonu’nun Kuzey 

Kafkasya ve Gürcistan’dan tek 

taraflı bağımsızlığını ilan eden 

ve uluslararası arenada Rusya 

dışında tanınmayan Güney 

Osetya ile Abhazya topraklarında 

başlattığı askeri tatbikatlara 

tepki gösterdi. Gürcistan 

Dışişleri Bakanlığı’nın internet 

sitesinde konuyla ilgili bir 

açıklama yapılırken Rusya’nın 

askerlerini Gürcistan topraklarından 

çekmesi gerektiği 

vurgulandı. 

GEORGIA FRUSTRATED 

WITH RUSSIA 

Georgia reacted to the 

military drills Russian 

Federation has launched in 

Abkhazia and South Ossetia 

which unilaterally declared 

independence from North 

Caucasus and Georgia and 

not recognized by the international 

community except 

for Russia. A statement 

was published on Georgian 

Ministry of Foreign Affairs 

website calling Russia to 

withdraw its soldiers from 

Georgian territory. 

KIRGIZİSTAN İLE 

KAZAKİSTAN ARASINDA 

GÜMRÜKLER KALDIRILDI 

Kazakistan, Rusya ve Belarus’un 

kurduğu Avrasya Ekonomik 

Birliği’ne (AEB) Ermenistan’ın 

ardından tam üye olan 

Kırgızistan ile Kazakistan 

arasında gümrükler kaldırıldı. 

Kırgızistan’ın kuzeyindeki 

Çuy vadisinde yer alan Bişkek 

ile Almatı karayolu üzerinde 

bulunan Ak-Jol Devlet Sınır 

Kapısı’nda gümrüklerin kaldırılması 

nedeniyle bir tören 

düzenlendi. 

CUSTOMS CONTROLS 

REMOVED ON KAZAKH- 

KYRGYZ BORDER 

Customs controls have been 

removed between Kazakhstan 

and Kyrgyzstan which, following 

Armenia’s membership, became 

a full member of the Eurasian 

Economic Union (EEU) established 

by Kazakhstan, Russia and Belarus. 

To celebrate the removal of customs 

control, a ceremony was held at 

the Ak-Jol State Checkpoint on 

Bishkek-Almaty highway located 

on the Chuy Valley in northern 

Kyrgyzstan. 

4 EYLÜL 2015 SAYI 34 - SEPTEMBER 2015 ISSUE 34


ÇİN EKONOMİSİ 

PİYASALARI SARSMAYA 

BAŞLADI 

Dünyanın en büyük emtia ithalatçısı 

durumundaki Çin’in son 10 yılda 

%7’nin altına inmeyen büyüme 

rakamları 2014’ten sonra hız kesti. 

Bu durum, ihracatı emtiaya bağlı 

ülkelerin ekonomisi için ciddi bir 

tehdit oluşturmaya başladı. Çin 

ekonomisindeki gelişmelere bağlı 

olarak gelirleri azalan ülkelerin 

para birimleri değer kaybederken, 

ekonomik büyümelerde yavaşlama, 

enflasyon oranlarında ise yükselme 

tehdidi oluştu. 

MARKETS DISTRESSED 

BY CHINESE ECONOMY 

Growth figures of China -world’s 

largest commodity importerwhich 

remained above 7% over the 

past decade, seem to have geared 

down since 2014. This slowdown 

is now regarded as a serious threat 

against the economies of countries 

whose exports are dependent on 

commodities. While the currencies 

continue to devaluate due to the 

developments in Chinese economy, 

they now face the risk of decreasing 

economic growth and higher 

inflation rates. 

TACİKİSTAN VE 

TÜRKMENİSTAN 

YAKINLAŞMASI 

Tacikistan Devlet Başkanı 

İmamali Rahman 

Türkmenistan’a gerçekleştirdiği 

ziyarette Devlet Başkanı 

Gurbanguli Berdimuhamedov 

ile görüşerek Türkmenistan 

ile ilişkileri güçlendireceklerini 

ifade etti. Aşkabat’ta 

resmi temaslarda bulunan 

Rahman’ın bu ziyareti, iki 

ülke ilişkilerinin önümüzdeki 

dönemde daha da güçlendirilmesi 

adına önem taşıyor. 

RAPPORT BETWEEN 

TAJIKISTAN AND 

TURKMENISTAN 

Having met President 

Gurbanguly Berdimuhamedow 

during his visit to 

Turkmenistan, President of 

Tajikistan Emomali Rahmon 

said they would strengthen the 

relations with Turkmenistan. 

This visit by Rahmon -who 

held official talks in Ashgabatis 

particularly significant for 

further consolidating the relations 

between two countries in 

the period ahead. 

İİT GENEL SEKRETERİ 

AZERBAYCAN’I 

ZİYARET ETTİ 

İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) Genel 

Sekreteri İyad Bin Amin Medeni, 

temaslarda bulunmak için geldiği 

Azerbaycan’da Dışişleri Bakanı 

Elmar Memmedyarov ile bir 

araya geldi. Bakü’de düzenlenen 

1. Avrupa Oyunları’nın başarılı 

organizasyonu için Azerbaycan’ı 

tebrik eden Medeni, 2017’de yine 

Bakü’de yapılması planlanan İslam 

Dayanışma Oyunları’nın da aynı 

şekilde gerçekleştirileceğinden 

emin olduğunu vurguladı. 

OIC SECRETARY 

GENERAL VISITS 

AZERBAIJAN 

Organization of Islamic 

Cooperation (OIC) Secretary 

General Iyad bin Amin Madani 

met Foreign Affairs Minister Elmar 

Mammadyarov as part of the official 

talks he held in Azerbaijan. 

Having congratulated Azerbaijan 

for the successful organization of 

the 1 st European Games in Baku, 

Madani expressed his confidence 

that the Islamic Solidarity Games 

to be organized in Baku in 2017 will 

also be as successful. 

HAZAR WORLD 5

HAZAR’A DAİR / CASPIAN OVERVIEW 

RUSYA VE UKRAYNA 

SINIRINDA 50 BİN 

ASKER 

Ukrayna Devlet Başkanı Petro 

Poroşenko, Rusya’nın ülkesi ile 

olan sınırına 50 bin civarında asker 

yığdığını, ülkenin doğusunda da 9 

bin kadar Rus askeri bulunduğunu 

söyledi. Poroşenko, Kremlin’in 

Ukrayna’ya saldırma fikrinden 

de vazgeçmediğini savundu. 

Öte yandan ülkesinin barıştan 

yana olduğunu vurgulayan 

Poroşenko, buna rağmen silahlı 

kuvvetlere ayrılan kaynakları 

artıracaklarını açıkladı. 

50 THOUSAND SOLDIERS 

ON THE RUSSIAN- 

UKRAINIAN BORDER 

Ukrainian President Petro Poroshenko 

reported that Russia had deployed 

approximately fifty thousand soldiers 

on the border and there were around 

nine thousand Russian soldiers 

waiting on the east of the country. 

Poroshenko maintained that Kremlin 

had not given up on the idea to attack 

Ukraine, either. As he stressed out 

that his country was pro-peace, 

Poroshenko announced that they 

would nevertheless scale up the 

resources allocated to the armed forces. 

ERMENİSTAN’IN 

NÜKLEER SANTRALİ 

METZAMOR YENİDEN 

GÜNDEMDE 

Türkiye ile İran sınırlarında 

doğal yaşamı tehdit ettiği iddia 

edilen Ermenistan’ın nükleer 

santrali Metzamor, İran’da 

yeniden gündeme geldi. Doğal 

yaşamı olumsuz etkilediği ve 

Aras Nehri’ni kirlettiği iddia 

edilen Ermenistan’ın nükleer 

santrali Metzamor İran 

medyasında yeniden tartışma 

konusu oldu. 

THE ISSUE OF ARMENIAN 

NUCLEAR POWER PLANT 

METSAMOR COMES UP 

AGAIN 

Armenia’s nuclear power plant 

Metsamor which is allegedly 

threatening the natural habitat on the 

Turkish-Iranian border is on Iran’s 

agenda once again. Facing claims 

that it negatively affects the natural 

habitat on the Turkish-Iranian 

border and contaminates Aras River, 

Armenia’s nuclear power plant 

Metsamor is once again condemned 

by the Iranian press. 

AZERBAYCAN EKONOMI 

VE SANAYI BAKANI 

MUSTAFAYEV İRAN’DA 

İran Cumhurbaşkanı Hasan 

Ruhani, Tahran’ı ziyaret eden 

Azerbaycan Ekonomi ve Sanayi 

Bakanı Şahin Mustafayev’i kabul 

etti. Görüşmede Ruhani, son 

2 yılda iki ülkenin ilişkilerinin 

gelişme gösterdiğini belirterek, 

“İki ülke çeşitli alanlardaki 

işbirliği ve ilişkilerini her 

zamankinden daha fazla geliştirmek 

için yüksek kapasiteye 

sahip” dedi. 

AZERBAIJANI ECONOMY 

AND INDUSTRY MINISTER 

MUSTAFAYEV TO VISIT IRAN 

President of Iran Hassan Rouhani 

had a meeting with Shahin 

Mustafayev, Minister of Energy 

and Economy of Azerbaijan during 

his visit to Tehran. During the 

meeting, Rouhani underlined the 

development of bilateral relations 

in the last two years, and said: 

“Both countries have the capacity 

to enhance their cooperation and 

relations in various fields more 

than ever.” 



EYLÜL 2015 

SEPTEMBER 2015 

8-11 IWCPE-2015 

DÜNYA LNG DİZİSİ: 

ASYA PASİFİK ZİRVESİ 

8-11 EYLÜL 2015 

SİNGAPUR 

Dünya LNG Dizisi: Asya Pasifik 

Zirvesi dünya genelinde LNG satıcıları 

ve alıcılarını bir araya getiren platformdur. 

Önde gelen satıcı ve alıcılara 

doğrudan erişebilme, network kurma 

ve karar alıcılarla anlaşma yapma fırsatı 

sunan, ayrıca sektörle ilgili son 

gelişmelerin de aktarıldığı zirve, bu 

yönüyle büyük önem taşıyor. 

WORLD LNG SERIES: 

ASIA PACIFIC SUMMIT 

8-11 SEPTEMBER 2015 

SINGAPORE 

The World LNG Series: Asia Pacific 

Summit remains the premier event 

for LNG buyers and sellers from 

around the world to gather, network 

and do deals. The Summit is 

the perfect opportunity to: gain 

direct access to top buyers and sellers, 

network and secure deals with 

key decision makers and hear the 

latest industry updates. 

12-13 


İSTANBUL - TÜRKİYE 

IWCPE-2015, kimya, polimer ve petrol 

mühendisliği alanında yenilikçi 

fikirler sunmak ve son gelişmeleri 

aktarmak amacıyla düzenlenen alan 

odaklı uluslararası çalıştaylardan 

biridir. IWCPE-2015, bilimsel ve teknolojik 

yayınlar yoluyla kimya, polimer 

ve petrol mühendisliği alanında 

çalışanlar ve araştırmacılar arasında 

işbirliğini arttırmayı hedefler. 

IWCPE-2015 


ISTANBUL - TURKEY 

IWCPE-2015 is one of the area 

focused international workshops for 

presenting novel ideas and advances 

in the area of Chemical, Polymer and 

Petroleum Engineering organized by 

scientific cooperations. IWCPE-2015 

aims to increase the collaboration 

among researchers and practitioners 

with a common interest in Chemical, 

Polymer and Petroleum Engineering 

through scientific and technological 

publications. 

23-24 

KÜRESEL PETROL VE GAZ 

KARADENİZ VE AKDENİZ 

KONFERANSI VE SERGİSİ 


ATİNA - YUNANİSTAN 

11 ülkenin devlet petrol şirketi yetkilileri 

veya bakanlık sözcüleri bir araya 

gelerek Küresel Petrol ve Gaz 

Karadeniz ve Akdeniz Konferansı ve 

Sergisi’nde lisanslar, ihaleler ve yeni 

fırsatları ele alacak. 

GLOBAL OIL & GAS BLACK 

SEA AND MEDITERRANEAN 

EXHIBITION 


ATHENS - GREECE 

Executives from 11 key countries, represented 

through national oil companies 

or ministerial speakers will be speaking 

about licensing rounds, tenders and 

new opportunities at the Global 

Oil&Gas Black Sea and Mediterranean 

Conference and Exhibition. 

HAZAR TAKVİMİ / CASPIAN CALENDAR 

EYLÜL 2015 

WOMEN EMPOWERMENT FORUM 

WOMEN EMPOWERMENT FORUM 

16-17 Eylül 2015 

16-17 September 2015 

Brüksel, Belçika 

Brussels, Belgium 

DÜNYA E-KIMLIK VE SIBER GÜVENLIK 

KONFERANSI 

WORLD E-ID AND CYBERSECURITY 



Marsilya, Fransa 

Marseille, France 

RAFINERI, GAZ VE PETROKIMYADA 

OPERASYONEL MÜKEMMELIYET: 

OPEX RUSYA & BTD 

OPERATIONAL EXCELLENCE IN 

REFINING, GAS AND 

PETROCHEMICALS: OPEX 

RUSSIA & CIS 



Moskova, Rusya 

Moscow, Russia 

SEPTEMBER 2015 


7

ÖZEL HABER / SPECIAL REPORT 

PETROL FİYATLARI / OIL PRICES 

DÜŞÜK PETROL FIYATLARI ILE YAŞAMA ZAMANI 

Türkiye de dahil birçok ülkenin önümüzdeki dönemde düşük petrol fiyatları ile 

yaşamayı öğrenmesi ve buna göre stratejilerini revize etmesi gerekiyor. 

LEARNING TO LIVE WITH LOW OIL PRICES 

In the upcoming period, a great number of countries -including Turkey- have to 

learn to live with low oil prices and review their strategies accordingly. 

OSMAN KURT 

Bundan bir yıl öncesine kadar birçok 

enerji ve finans yöneticisine petrol 

fiyatlarının 49 dolar seviyelerine 

düşeceğini söyleseydiniz, büyük bir 

olasılıkla sizinle dalga geçilecek ve başka bir 

konudan konuşulmaya başlanacaktı. Birçok 

prestijli yatırım kurumu, hatta Uluslararası 

Enerji Ajansı bile bugünkü düşük fiyatları 

öngöremedi. Bir sene içerisinde üç haneli 

fiyatlardan 49 dolar seviyelerine gerileyen 

petrol fiyatlarının aynı seviyelerde daha ne 

kadar kalacağı ve bunun nelere yol açacağı 

ciddi bir merak konusu. Açıkçası düşen talebe 

rağmen giderek artan arz, fiyatların uzun 

bir süre daha düşük seyredeceğini gösteriyor. 

Artık herkesin uzun bir süre bu düşük 

fiyatlara göre stratejilerini revize etmesi ve 

bununla yaşamayı kabul etmesi gerekiyor. 

Gerilemenin orta vadede pek de düzelmesi 

beklenmiyor. Bunun başlıca nedeni ise yaşanan 

arz-talep dengesizliği. Hazar Strateji 

Enstitüsü Uzmanı Doç. Dr. Fatih Macit, 

“2008 ila 2013 yılları arasında dünyadaki 

günlük petrol üretimi 3,5 milyon varil artmış. 

Until last year, many energy and finance 

directors would most likely 

tease you and change the subject 

if you had told them that oil prices 

were to decrease to 49 dollars. Most of prestigious 

investment institutions, even the 

International Energy Agency, failed to foresee 

today’s low prices. Within just one year, 

oil prices declined from three-digit numbers 

to 49 dollars and it is still unknown for 

how long prices will remain low and what 

the consequences will be. Actually increasing 

supply despite decreasing demand 

indicates that oil prices will remain low 

for a longer period of time. Now everybody 

has to admit low oil prices and revise their 

strategies accordingly. 

The low prices are not expected to recover 

in the medium term. Primary reason of this 

decline is the imbalance between supply 

and demand. Caspian Strategy Institute 

Expert Assoc. Prof. Fatih Macit says: “Oil 

production per day has increased by 3.5 

million barrels around the world from 2008 

to 2013. By 2014, this number increased by 

2.4 million barrels in just one year. Increase 

in supply is really high in recent years.” The 

world oil market has witnessed significant 

supply increase after the shale oil revolution 

in the USA. 

THIS DECLINE IS NOT A CONJUNCTURAL 

DEVELOPMENT 

Demand is sharply declining while supply 

rises. Chinese economy announces the lowest 

growth rates in recent years. China held 

a remarkable part of the oil consumption. 

European economy does not seem bright as 

well. Besides, energy demand is decreasing 

throughout the world. In an analysis published 

in French newspaper Le Monde about 

the devaluation of Chinese Yuan, Société 

Générale Energy Analyst Thierry Bros says, 

“This is not just a conjunctural development. 



Sadece 2014 yılında bir senelik artış ise 2,4 

milyon varil. Arz tarafında son yıllarda çok 

ciddi bir artış var” diyor. Amerika’da yaşanan 

kaya petrolü devrimi sonrasında dünya petrol 

piyasasında ciddi bir arz artışı oldu. 

YAŞANAN DÜŞÜŞ KONJONKTÜREL 

BIR GELIŞME DEĞIL 

Arz bir taraftan artarken talep kısmında ise 

ciddi bir düşüş söz konusu. Çin ekonomisi 

son yılların en düşük büyüme rakamlarını 

açıklıyor. Petrol tüketiminin çok önemli bir 

kısmı Çin’den geliyordu. Avrupa ekonomisinin 

hali de iç açıcı değil. Öte yandan dünya 

genelinde enerji talebinde de bir düşüş söz 

konusu. Fransız gazetesi Le Monde’da Çin 

para birimi Yuan’ın değer kaybı ile ilgili yayınlanan 

bir analizde Société Générale Enerji 

Analisti Thierry Bros, “Bu sadece konjonktürel 

bir gelişme değil. Çin ya da Avrupa olsun, 

tüm ülkeler enerji konusunda daha az iştahlı 

bir hal alıyorlar: Otomobiller daha az yakıt 

tüketiyor, eski ampuller LED ampullerle 

değiştiriliyor” diyor. 

Öte yandan talep ve bununla birlikte fiyatlar 

çok ciddi düşüş gösteriyor ancak ilginç bir 

şekilde ülkeler, özellikle de Petrol İhraç Eden 

Ülkeler Örgütü (OPEC) üretimlerini mümkün 

olduğunca arttırmaya devam ediyor. Zira hiçbir 

ülke düşük fiyatlara rağmen pazar payını 

kaybetmek istemiyor. Her ne kadar mevcut 

fiyat seviyeleri yeni petrol kuyuları açmak için 

pek elverişli olmasa da ana yatırımı yapılmış 

kuyuların değişken maliyetlerini karşılamaya 

yetiyor. Fortune’da yayınlanan “Kaya Petrolü 

Devrimi Tehlike Altında” adlı makalede en 

maliyetli kuyuların bile değişken maliyetlerinin 

20-30 dolar seviyelerinde olduğu ifade 

ediliyor. Özellikle Irak ve İran gibi ciddi rezervleri 

olan ülkeler piyasaya giriş yapıyor. 

Irak mevcut iç karışıklıklarına rağmen petrol 

üretimini ciddi şekilde arttırıyor. “OPEC’in 

günlük petrol üretimi sene başından beri 1,5 

milyon varil artmış. Bunun 1 milyon varili 

Irak’tan gelmiş. Bu anlamda Irak ile İran 

inanılmaz iki potansiyel. Bu iki ülkenin 300 

milyar varilden fazla rezervi var. İkisinin 

toplamı Suudi Arabistan’dan daha fazla. 

Petrol üretimleri ise ancak Suudi Arabistan’ın 

ve Rusya’nın %60’ı kadar ediyor” diyor Fatih 

Macit ve ekliyor: “BP istatistiklerine göre 

İran dünyanın en fazla kanıtlanmış rezervine 

sahip ülke. Sadece günde 3 milyon varil üretim 

yapıyor. İran 1970’lerde günlük 6 milyon 

varil petrol üretiyordu. Irak’ta 2008 yılında 

Maliki’nin yaptığı anlaşmalar gerçekleşseydi 

Irak bugün 6-7 milyon varil petrol üretimine 

ulaşmıştı. Şu an 4 milyon varil üretiyor.” 

BP 

ISTATISTIKLERINE 

GÖRE İRAN 

DÜNYANIN EN FAZLA 

KANITLANMIŞ 

REZERVINE SAHIP 

ÜLKE. SADECE 

GÜNDE 3 MILYON 

VARIL ÜRETIM 

YAPIYOR. 

ACCORDING TO BP 

STATISTICS, IRAN HAS 

THE LARGEST PROVEN 

RESERVES IN THE 

WORLD. IT PRODUCES 

3 MILLION BARRELS 

A DAY. 

Either China or Europe, all countries are 

getting less desirous for energy: Automobiles 

consume less fuel, old light bulbs are replaced 

with LED lamps.” 

On the other hand, the demand and accordingly 

the prices are dramatically decreasing 

but, surprisingly, countries –particularly 

members of the Organization of Petroleum 

Exporting Countries (OPEC)– continue to increase 

their production as much as possible. 

Naturally neither of those countries wants to 

lose their share in the oil market despite low 

prices. Current price levels are not favorable 

for drilling new oil wells; nevertheless those 

prices are enough to cover the variable costs 

of the wells for which main investment costs 

are already paid. In an article titled “Shale 

Oil Revolution is in Danger” published in 

Fortune, it is noted that even the oldest wells 

often have variable costs of just $20 to $30 a 

barrel. Especially countries holding significant 

reserves, such as Iraq and Iran, prefer 

getting into the market. Iraq is considerably 

increasing its oil production despite ongoing 

disorder within the country. “OPEC’s 

oil production per day has increased by 1.5 

million barrels since the beginning of the 

year, of which 1 million barrels came from 

Iraq. In this regard, Iraq and Iran have great 

potential. Those two countries have over 300 

billion barrels of reserves; this total volume 

is even higher than Saudi Arabia. But their 

oil production is around 60% of Saudi Arabia 

and Russia” says Fatih Macit. He also adds: 

“According to BP statistics, Iran has the largest 

proven reserves in the world. It produces 

only 3 million barrels a day. The production 

volume in Iran was 6 million barrels per day 

in 1970s. If the agreements made by Maliki in 

2008 could have been realized in Iraq, today 

the country would be producing 6 to 7 million 

barrels of oil per day. But its production 

is around 4 million barrels now.” 

IRAN’S POTENTIAL CAN ONLY BE SEEN 

IN 2018 

Iran needs some time to realize its potential 

because the nuclear deal has not been 

signed yet. Putting the deal into effect and 

building confidence for Iran in the West will 

obviously take some time. Iran’s becoming 

an actor will have a deeper negative impact 

on today’s prices, but even under these 

conditions, can current prices encourage oil 

investments in Iran? From this perspective, 

Iran’s becoming an actual actor may be delayed 

until the year 2018. 

Under these conditions, oil prices do not 


9

PETROL FİYATLARI / OIL PRICES 

İRAN’IN POTANSIYELI İÇIN 2018’I BEKLEMEK 

GEREKIYOR 

İran’ın bu potansiyelini hayata geçirmesi için 

biraz zamana ihtiyaç var. Zira nükleer anlaşması 

hala imzalanmış değil. Anlaşmanın 

hayata geçmesi ve Batı’nın İran’a güven 

duyması belli bir zaman alacak gibi duruyor. 

İran’ın oyuna girmesi mevcut fiyatları çok 

daha negatif yönde baskılayacak iken bu fiyat 

seviyesi birçok petrol yatırımcısını İran’da 

petrol yatırımı yapmaya ne kadar teşvik edebilir? 

Bu açıdan bakıldığında İran’ın oyuna 

ciddi şekilde girmesi 2018 yılını bulabilir. 

Hal böyle olunca petrol fiyatlarının uzun 

bir süre ciddi yükseliş göstermesi pek olası 

gözükmüyor. Wall Street Journal’ın Ağustos 

ayında, içlerinde J.P. Morgan’dan Morgan 

Stanley’e, ING Bank’tan Commerzbank’a 10 

yatırım bankası ile yaptığı anket çalışması 

petrol fiyatları konusunda artan pesimizmi 

gözler önüne seriyor. Haberde Carmignac 

Emtiya Portföy Fonu Yöneticisi Michael 

Hulme, “Zayıf oyuncuların sistemin dışına 

atılıp, dengenin yeniden sağlanması için petrol 

fiyatlarının düşük seviyelerde seyretmesi 

gerekiyor” diyor. 

Fiyatların bu seviyede olması konusunda 

bazı komplo teorileri de yok değil. Suudi 

Arabistan’ın arzı arttırıp fiyatları aşağı çekerek 

Amerika’daki kaya petrolü üreticilerini 

oyun dışına atma çabasına, Amerika’nın da 

Rusya’yı dize getirmek için ses çıkarmadığı 

sıkça dile getirilen bir teori. Ancak Financial 

Times’da sene başında yayınlanan bir makale 

bu fiyatların Wall Street’teki Amerikan 

şirketlerine maliyetini gözler önüne serdi. 

Amerika’nın buna rağmen Rusya’yı dize getirme 

adına ses çıkarmaması ne kadar olası? 

Petkim analist toplantısında konuşan Petkim 

CEO Danışmanı Hayati Öztürk, “Petrol fiyatlarını 

siyasi faktörlerin değil, arz ve talebin domine 

ettiği yeni bir döneme giriyoruz” diyor. 

ÜÇ HANELI PETROL FIYATLARINA ULAŞMAK 

8-10 SENEYI BULUR 

Geçmişte petrol fiyatlarında yaşanan benzer 

düşüşlere bakıldığında 5 örnek dikkat 

çekiyor. Bunlardan 4’ünde düşüşün sebebi 

dünyadaki büyük ekonomilerden birinde 

yaşanan resesyon. Bu örneklerde petrol 

fiyatlarının eski seviyelerine ulaşması 1-2 

yılı alıyor. Fatih Macit, “Sadece bir istisna 

global bir resesyon yokken yaşanmış. 85-86 

yıllarında yaşanan fiyat düşüşünün sebebi 

petrol arzındaki inanılmaz artış. Bu açıdan 

şu an yaşanan duruma çok benziyor. 85-86 

yıllarında düşen petrol fiyatlarının eski 

“ZAYIF 

OYUNCULARIN 

SISTEMIN DIŞINA 

ATILIP, DENGENIN 

YENIDEN 

SAĞLANMASI IÇIN 

PETROL 

FIYATLARININ DÜŞÜK 

SEVIYELERDE 

SEYRETMESI 

GEREKIYOR.” 

“OIL PRICES 

NEED TO STAY 

CHEAP FOR 

LONGER FOR THE 

SYSTEM TO FLUSH 

OUT THE WEAK 

PLAYERS AND TO 

COME BACK INTO 

BALANCE.” 

seem likely to rise to a great extent in a 

long period of time. Wall Street Journal’s 

questionnaire, which was conducted in 

August with 10 investment banks including 

J.P. Morgan, Morgan Stanley, ING Bank, 

Commerzbank and many others, reveals the 

increasing pessimism about oil prices. In the 

newspaper, Carmignac Commodity Equities 

Fund Manager Michael Hulme says, “Oil 

prices need to stay cheap for longer for the 

system to flush out the weak players and to 

come back into balance.” 

There are also some conspiracy theories 

about these prices. As one of those theories, 

it is frequently claimed that Saudi Arabia is 

trying to eliminate the shale oil producers in 

the USA by increasing supply and lowering 

prices, and the USA shuts its eyes in order 

to bring Russia to heel. But an article which 

was published in Financial Times early this 

year revealed the cost of these prices for 

American companies in Wall Street. How 

possible it is for the USA to keep silent under 

these conditions just to bring down Russia? 

Addressing a speech at the Petkim analyst 

meeting, Petkim CEO Consultant Hayati 

Öztürk said, “We are entering a period 

where oil prices are determined by supply 

and demand rather than political factors.” 

IT WILL TAKE 8 TO 10 YEARS FOR THE 

RETURN OF THREE-DIGIT PRICES 

5 examples are prominent among similar 

declines in oil prices in the past. In 4 of 

them, main reason of the decline is recession 

in major economies of the world. It 

took 1 to 2 years for oil prices to recover in 

these examples. Fatih Macit says, “Only 



seviyelerine ulaşması 15-16 yılı aldı. Ben bu 

açıdan petrol fiyatlarının üç haneli rakamlara 

ulaşmasının 8-10 seneyi bulacağını düşünüyorum” 

diyor ve ekliyor: “Siz bir kuyuya 

yatırım yapacaksanız, sizin için petrolün şu 

an kaç para olduğunun bir değeri olmuyor. 

İki sene sonra fiyatın ne olacağı sizin için 

daha önemli. Siz fiyatların hızlı şekilde toparlayacağına 

inanıyorsanız şu anki düşük 

fiyatlar sizi yatırım yapmaktan caydırmaz. 

Ama Amerika’da ciddi şekilde yatırımlar 

düşüyor. Demek ki, yatırımcılar fiyatların 

uzun bir süre daha böyle kalacağı beklentisinde.” 

Nitekim Hayati Öztürk de, orta vadede 

petrol fiyatlarının bu seviyede kalacağının, 

sonrasında ise toparlanacağının birçok 

farklı uzman tarafından dile getirildiğini 

belirtiyor. 

PETROL ÜRETICILERI İÇIN İKI UMUT IŞIĞI 

Petrol fiyatlarını, arzı düşürerek yükseltmek 

kısa ve orta vadede pek olası gözükmüyor. 

Fiyatların yukarı çıkmasını arzdan 

çok talebi arttırarak sağlamak mümkün 

gibi duruyor. Çin Merkez Bankası’nın geçtiğimiz 

ayda 3 defa art arda Yuan’ın değerini 

düşürmesi Çin’in yavaşlayan büyümesini 

desteklemek için yapılmış bir manevra 

olarak algılandı. Düşük Yuan’ın Çin’in ihracatını 

arttırması dünya çapında üretimi ve 

doğal olarak da enerji talebini yükseltebilir. 

Ancak Çin’in üretim artışı petrol fiyatlarını 

arttırıcı bir etki yaparken Yuan’ın değer 

kaybının da fiyatlara negatif bir etki yapması 

söz konusu olabilir. Le Monde’da yayınlanan 

konu ile ilgili bir analizde Natixis 

Analisti Bernard Dahdah “Bu devalüasyon 

Çin’in ihracat avantajını arttıracağı için 

ekonomisini yeniden canlandıracaktır ama 

hammadde ithalatını da daha pahalı bir 

hale getirecektir” diyor. Dünyadaki hammaddelerin 

birçoğunda en büyük alıcı konumunda 

olması, Çin’in fiyatlarda pazarlık 

gücünü arttıran bir faktör. Tüm hammadde 

fiyatlarında olduğu gibi petrol fiyatlarında 

da bu etken gözden kaçırılmamalı. 

Öte yandan Avrupa Merkez Bankası’nın 

güçlü bir parasal büyümeye gitmesi de 

petrol yatırımcıları için pozitif bir gelişme 

olabilir. Fatih Macit, “Euro/dolar paritesi ile 

petrol ve emtia fiyatları arasında mükemmel 

bir korelasyon var. Dolar zayıflar, euro değer 

kazanırsa, enerji ve emtia fiyatları artabilir. 

Ancak bunun da gerçekleşmesi 2016 

yılının ikinci yarısından önce pek mümkün 

değil” diyor. Sonuç olarak dünyanın uzun 

bir süre bu düşük fiyatlarla yaşamaya alışması 

gerekiyor. 

DÜŞÜK YUAN’IN 

ÇIN’IN IHRACATINI 

ARTTIRMASI DÜNYA 

ÇAPINDA ÜRETIMI VE 

DOĞAL OLARAK DA 

ENERJI TALEBINI 

YÜKSELTEBİLİR. 

INCREASING CHINESE 

EXPORTS WITH 

LOWER YUAN MAY 

ALSO INCREASE THE 

PRODUCTION AROUND 

THE WORLD AND 

ACCORDINGLY THE 

ENERGY DEMAND. 

one example occurred without a global 

recession. The reason of price decrease in 

1985-1986 was the incredible increase in oil 

supplies. This is quite similar to today’s decline. 

After such a crisis was experienced in 

1985-1986, oil prices could only recover in 15 

to 16 years. In this regard, I believe we need 

8 to 10 years to see three-digit numbers in oil 

prices again.” He also adds: “If you are going 

to invest in a well, current oil prices do not 

matter for you. Oil prices of two years ahead 

are more important than today’s prices. If 

you believe that oil prices will rapidly recover, 

you will not be deterred from making 

an investment. But investments are considerably 

dropping in the USA, which means 

investors expect low prices for a longer 

period of time.” Like many other experts, 

Hayati Öztürk also indicated that oil prices 

will remain at this level in the medium term, 

and then prices will recover. 

SILVER LININGS FOR OIL PRODUCERS 

In the short and medium term, raising oil 

prices by decreasing supplies does not seem 

probable. Prices may increase if demand 

rises. Central Bank of China devaluated 

Chinese Yuan three times in a row within 

the last month. This step is regarded as a 

maneuver to support China’s slow growth. 

Increasing Chinese exports with lower 

Yuan may also increase the production 

around the world and accordingly the energy 

demand. However, while increasing 

production in China will raise oil prices, 

devaluation of Yuan may also have a negative 

impact on prices. In a related analysis 

published in Le Monde, Natixis Analyst 

Bernard Dahdah says, “This devaluation 

will revive Chinese economy by increasing 

its export advantage, but it will also raise the 

costs in raw material imports.” China is the 

top buyer of most raw materials throughout 

the world, which boosts China’s bargaining 

power in prices. This factor should be taken 

into consideration in oil prices as in all raw 

material prices. 

On the other hand, substantial monetary 

growth of the European Central Bank may 

be a positive development for oil investors. 

Fatih Macit says, “There is a perfect correlation 

between Euro/Dollar parity and commodity 

prices. If Dollar declines and Euro 

rises in value, energy and commodity prices 

may increase. But it does not seem probable 

until the second half of the year 2016.” As a 

result, the world has to learn to live with low 

oil prices for a long time. 


11


CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN’IN ÇİN ZİYARETİ / PRESIDENT ERDOGAN’S VISIT TO CHINA 

ERDOĞAN’IN ÇİN ZİYARETİNDEKİ UZUN LİSTESİ 

Ticari ilişkileri artırmak, Uygurlar, Çin füze savunma sistemi alımı, Tarihi İpek 

Yolu… İşte Erdoğan böyle kabarık bir liste ile Çin’i ilk kez ziyaret etti. 

ERDOĞAN’S COMPREHENSIVE LIST FOR CHINA 

Increasing trade relations, Uighurs, purchase of Chinese missile defense 

system, Ancient Silk Road… This comprehensive list was on Erdoğan’s 

hands during his first visit to China. 

DOÇ. DR. AHMET YÜKLEYEN 

İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ 

SIYASET BILIMI VE ULUSLARARASI 

İLIŞKİLER PROGRAMI 

ASSOCIATE PROFESSOR 

POLITICAL SCIENCE AND 

INTERNATIONAL RELATIONS 

DEPARTMENT 

ISTANBUL COMMERCE UNIVERSITY 

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Pekin’e 

doğru yola çıkmadan önce yaptığı 

basın açıklamasında her iki ülkenin 

2010 yılında stratejik işbirliği için 

zemin hazırladığını ve şimdi “tüm planları 

hayata geçirmeye hazır olduklarını” dile 

getirdi. Konuşmasında, “2010 yılında Çin ile 

stratejik ortaklık kurarak ilk adımı atmış 

olduk ve şimdi uygulama safhasındayız. Çin 

ile olan ilişkilerimize stratejik açıdan bakıyoruz” 

sözlerine yer veren Erdoğan’ın “stratejik 

ortaklık” vurgusu daha kapsamlı bir incelemeyi 

hak ediyor. 

Çin askeri altyapısına olduğu kadar 

ekonomisine de yatırım yapıyor. Türkiye, 

umut vadeden ekonomik büyümesiyle 

Yunanistan gibi ekonomik kriz yaşayan ül- 

Before he left for Beijing, 

President Erdogan told media 

that both countries had paved 

the way for strategic cooperation 

back in 2010 and are now “ready 

to put those plans into practice.” In his 

words: “We took the first step in 2010 

with China with a strategic alliance, 

and we are now in the practice phase. 

We are looking at our relations with 

China from a strategic way.” This emphasis 

on “strategic alliance” deserves 

closer examination. 

China has been investing in its economic 

as well as military infrastructure. 

Turkey is a growing regional 

power with a promising economic 

growth next to Europe where several 

countries are in economic crisis such as 

Greece. Despite the large size of their 

economies and political ambitions of 

these two countries the trade between 

the two countries indicate an imbalance. 

Turkey imports both consumer 

and producer goods that have reached 

about $25 billion in 2014 and Turkey’s 

exports to China is only at $2.8 billion. 

Clearly, Turkey has a lot of room to 

export to China. Both leaders have now 

targeted $100 billion in trading volume. 

This visit can strengthen economic ties 

with China, which has become one of 

Turkey’s top three trade partners along 

with Germany and Russia. 

POLITICAL TENSION IS 

OVERSHADOWED BY ECONOMIC 

PRIORITIES 

President Erdogan’s visit has received 

extra media attention because of the 

recent protests in Turkey against 

China’s treatment of its Uighur Turkish 

Muslim population in the Xinjiang 



kelerin olduğu Avrupa’nın yanında yükselen 

bir bölgesel güç konumunda. Her iki ülkenin 

büyük çaplı ekonomileri ve siyasi hırslarına 

rağmen aralarında dengesiz bir ticari ilişki 

var. Türkiye, 2014 yılında yaklaşık 25 milyar 

dolara ulaşan tüketici ve üretici mallarını 

ithal ediyor ve Çin’e yaptığı ihracat yalnızca 

2,8 milyar dolar. Türkiye’nin Çin’e ihracat 

yapabileceği birçok fırsat var. Her iki lider 

de 100 milyar dolar ticaret hacmine ulaşmayı 

hedefliyor. Bu gezi Türkiye’nin en büyük 

ticari ortakları olan Almanya ve Rusya’nın 

yanında yer alan Çin ile ekonomik bağlarını 

sağlamlaştırmasına yardımcı olabilir. 

SİYASİ GERİLİM EKONOMİK ÖNCELİKLERİN 

GERİSİNDE KALDI 

Çin’in Sincan bölgesinde yaşayan Türk 

ve Müslüman Uygur nüfusuna yapılan 

muameleye karşı Türkiye’de son zamanlarda 

meydana gelen protestolar dolayısıyla 

Erdoğan’ın ziyareti basının dikkatini daha 

fazla çekti. Basında yer alan bazı haberlere 

göre Çin hükümeti bu bölgede kamu görevlisi 

ve öğrenci olan Uygur Müslümanlarına 

oruç tutmayı yasaklamıştı. Çin yetkili mercileri 

böyle bir muamelenin yapıldığını inkâr 

etse de, bu haberler Türkiye’de protestoların 

fitilini ateşledi. Dahası, Haziran ayı başlarında 

Tayland yaklaşık 100 Uygur Türkü’nü 

zorla sınır dışı ederek Çin’e geri gönderdiğinde 

Türkiye’de kimisi şiddet içeren bazı 

protestolar meydana geldi. Bu protestolar 

esnasında Cumhurbaşkanı Erdoğan sağduyu 

çağrısında bulundu ancak Çin’in Uygur 

Türklerine gösterdiği muamele, iki ülke 

arasındaki siyasi ilişkileri düzeltebilecek bu 

ziyaretin siyasi gündemine girdi. Fakat bu 

siyasi gerilim ziyaretin tarafları arasında güvensizliğe 

sebep olan ekonomik önceliklerin 

gölgesinde kaldı. 

Bu meseleye rağmen, Çin’i Türkiye üzerinden 

Avrupa’ya bağlayan modern karayolu 

ulaşım hatları aracılığıyla tarihi İpek Yolu 

yeniden canlandırılırsa, bu ziyaret uzun 

vadeli stratejik ilişkilerin kurulması için 

güzel bir fırsat olabilir. Her iki ülkede de bu 

tür projeler mevcut. Çin, Türkiye’yi yatırım 

ve işbirliğinde kilit ülke konumuna getirecek 

Tek Kuşak, Tek Yol girişimini başlattı. 

Türkiye ise Ankara ve İstanbul arasında 

yüksek hızlı tren hattını kullanıma açtı. 

Türkiye ticari açığı dengelemek için daha fazla 

doğrudan Çin yatırımını çekmeyi hedefliyor. 

Güncel verilere göre Çin’in Türkiye’deki 

doğrudan yatırımı 642 milyon dolar civarında, 

bu da Çin’in toplam küresel yatırımının 

yalnızca küçük bir kısmını oluşturuyor. 

BU GEZI ERDOĞAN’IN 

TÜRKIYE 

CUMHURIYETI 

CUMHURBAŞKANI 

OLARAK ÇIN’E YAPTIĞI 

ILK ZIYARET. 

THIS IS 

ERDOGAN’S 

FIRST VISIT TO CHINA 

AS THE PRESIDENT 

OF THE REPUBLIC OF 

TURKEY. 

region. According to some media reports, 

Chinese government banned 

fasting for Uighur Muslims who are 

government employees and students 

in this region. Although the Chinese 

authorities have denied such treatment, 

these reports sparked some protests in 

Turkey. Moreover, in early July, when 

Thailand forcibly deported close to a 

hundred Uighurs back to China, protests 

occurred in Turkey, some of which were 

violent. President Erdogan has called 

for calmness during these protests but 

the Chinese treatment of Uighurs has 

entered the political agenda of this visit, 

which may mend the political relations 

between the two countries. However, 

this political tension has shadowed the 

economic priorities of this visit causing 

distrust between the actors. 

Despite this challenge, Erdogan’s visit 

presents a strong opportunity to establish 

long-term strategic relations 

if the ancient Silk Road is revived 

through modern land transportation 

lines that connects China to Europe 

via Turkey. There are such projects in 

both countries. China has launched its 

One Belt, One Road initiative, which 

makes Turkey a key investment and 

cooperation partner. Turkey has built 

high-speed trains between Ankara and 

Istanbul. Turkey aims to attract more 

direct Chinese investment to balance the 

trade deficit. According to current data, 

Chinese direct investment in Turkey is 

$642 million, which is only a fraction of 

China’s total global investment. 


13

CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN’IN ÇİN ZİYARETİ / PRESIDENT ERDOGAN’S VISIT TO CHINA 

TÜRKİYE VE ÇİN’İ BİRBİRİNE BAĞLAYAN EN 

KISA YOL: TİCARİ YOLLAR 

Ayrıca, Türkiye, Azerbaycan’ın başkenti 

Bakü, Gürcistan’ın başkenti Tiflis ve 

Türkiye’nin doğu illerinden Kars’ı birbirine 

bağlayacak olan demiryolunun 

inşa edilmesini destekliyor. Azerbaycan 

ve Gürcistan’dan geçecek demiryolu 

hattı büyük ölçüde Bakü tarafından 

üstlenildi fakat Türkiye-Gürcistan sınırını 

Kars’a bağlayan bölüm halen inşaat 

aşamasında. Türkiye ve Çin arasındaki 

bu demiryolu hattını hayata geçirecek 

somut adımlar Türkiye-Çin ilişkilerinin 

gelişmesinin sağlayacağı en büyük faydalar 

arasında sayılabilir. 

Türk-Çin ilişkilerinde bir diğer jeostratejik 

sorun da güvenlik işbirliğiyle ilgilidir. 

Irak ve Suriye gibi komşu ülkelerde yaşanan 

karışıklıklardan dolayı Türkiye’nin 

sağlam hava savunma sistemi arayışı 

yoğunlaştı. Fakat NATO müttefikleri Çin 

füze savunma sistemi alım planı nedeniyle 

alarma geçti. Füze sistemi için Amerika, 

Avrupa ve Çin teklif sundu ancak Çin, fiyatı 

daha düşük ve teknoloji transferi anlaşmasından 

dolayı daha tercih edilir bir teklif 

sunuyor. Buna rağmen Türkiye NATO’dan 

gelen baskılar dolayısıyla bu süreci bir 

sonuca bağlayamadı ve teklif verenlerden 

yaptıkları tekliflerini yeniden gözden geçirmelerini 

istedi. Bu pazarlık şekli daha iyi 

anlaşmalar getirebilir fakat en nihayetinde 

Çin hava savunma sistemlerinin kalitesi ve 

NATO sistemleriyle uyumluluğu ile ilgili 

endişeler bulunuyor. Dahası, NATO üyesi 

olan Türkiye PKK ve IŞİD terörüne karşı 

verdiği mücadelede müttefiklerinden destek 

almak için 4. Madde uyarınca toplantı 

çağrısında bulundu. Türkiye’nin güvenlikte 

NATO’ya olan bağlılığı devam ettikçe, 

Çin ile yapacağı işbirliği güvenlikten ziyade 

ekonomi alanıyla sınırlı kalabilir. 

Sonuç olarak, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 

Çin ziyareti Türkiye-Çin ilişkilerini geliştirmek 

için önemli bir adımdır. Ekonomik 

işbirliği, güvenlik ortaklığındaki mühim 

beklentilerin önüne geçiyor. Çin’de yaşayan 

Uygurların hakları, Suriye’ye askeri müdahale 

için BM kararlarındaki Çin engeli gibi 

siyasi meseleler Türk-Çin ilişkilerinin güven 

temelinde ilerlemesinin önünde ciddi 

sorunlar olarak duruyor. Yine de iki ülke 

arasında en çok gelecek vadeden fırsat, 

tarihi İpek Yolu’nu yeniden canlandıracak 

yeni ulaşım sistemleriyle bu iki ülkeyi birbirine 

bağlamak olarak görünüyor. 

TÜRKIYE’NIN ÇIN’DEN 

ITHALATI 

MILYAR 

DOLAR 

25 

ÇIN’IN TÜRKIYE’DEN 

ITHALATI 

MILYAR 

2,8 DOLAR 

(2014 YILI) 

TURKISH IMPORTS 

FROM CHINA 

BILLION 

DOLLARS 

25 

CHINESE IMPORTS 

FORM TURKEY 

BILLION 

2.8 DOLLARS 

(IN 2014) 

SHORTEST WAY TO CONNECT TURKEY 

AND CHINA: TRADE ROUTES 

Moreover, Turkey has been supporting 

the building of a railway that connects 

Azerbaijan’s capital Baku, Georgia’s capital 

Tbilisi, and Turkey’s eastern city of Kars. 

The railway line in Azerbaijan and Georgia 

has been undertaken largely by Baku’s support 

but the part that connects Turkish- 

Georgian border to Kars is still under 

construction. Solid steps to realize this 

railway line between China and Turkey can 

become one of the greatest benefits of improved 

Turkish-Chinese relations. 

The other geostrategic question in Turkish- 

Chinese relations is related to security 

cooperation. As the neighboring countries 

such as Iraq and Syria fall in disarray, 

Turkey’s search for a strong air defense 

system has grown. However, NATO allies 

have been alarmed about the purchase 

plan of Chinese missile defense system. 

There have been three bids for this missile 

system including American and European 

bidders but the Chinese bid was a better 

offer for its lower price and agreement for 

technology transfer. However, due to the 

pressure from NATO, Turkey has not finalized 

the tender and asked the bidders to 

revise their offers. This negotiation style 

may bring better deals but ultimately there 

are concerns about the quality of Chinese 

air defense systems and their compatibility 

with the NATO systems. Moreover, as 

a member of NATO, Turkey has invoked 

Article 4 of the alliance, calling member 

states to a meeting to garner support for 

its fight against PKK and ISIS terrorism. 

As Turkey’s reliance on NATO for security 

continues, cooperation with China may 

be limited to the economic arena rather 

than security. 

In conclusion, President Erdogan’s visit 

to China has important implications to 

improve Turkish-Chinese relations. 

Economic cooperation looms larger than 

any significant prospects for partnership 

in security. Political issues such as the 

rights of Uighurs in China and Chinese 

blockage of any UN resolution for a military 

intervention in Syria stand as serious 

challenges to foster trust-based Turkish- 

Chinese relations. However, the most 

promising opportunity between the two 

countries is to connect them through new 

transportation systems that would revive 

the ancient Silk Road. 


RÖPORTAJ / INTERVIEW 

ULUSLARARASI TÜRK AKADEMİSİ / INTERNATIONAL TURKIC ACADEMY 

TÜRKLER HEM SAVAŞÇI HEM DE SANATÇIYDI 

TURKS WERE BOTH WARRIORS AND ARTISTS 

Şiirler, destanlar, efsaneler ve masallar. Geleneksel sözlü tarihimiz Türk 

halklarının ortak hafızasını ortaya koyar, ortak bir tarihte bizi buluşturur. Bu 

yüzden her efsanenin de bir gerçeklik payı vardır. Tıpkı Ergenekon destanı 

gibi… Türk dünyasının altın beşiği Altaylardaki Türk halklarının izine düşen 

Uluslararası Türk Akademisi Başkanı Prof. Dr. Darhan Kıdırali, Türk dünyasının 

heyecan verici tarihine ışık tutan keşiflerini ve yeni projelerini anlattı. 

Poems, epics, legends and tales. Our traditional oral history puts forward the 

common memory of Turkish nations, and reunites us in a common history. That’s 

why every legend is real to a certain extent. Just like the Epic of Ergenekon… Prof. 

Dr. Darkhan Kydyrali, tracing the Turkish nations in the Altai Mountains which 

is the golden cradle of the Turkic world, told us new projects and expeditions 

shedding light on the exciting history of the Turkic world. 

MERVE DAMCI 

Türk dünyasının geçmişine sahip çıkmak 

ve onu bir arada tutabilmek için 

girişimlerde bulunuluyor. Bunların en 

kıymetlilerinden biri de Uluslararası 

Türk Akademisi. Akademinin doğuş 

hikayesi nedir? 

Tarihe baktığımızda Nahçıvan 

Anlaşması’nda Türk işbirliği kurumsallaştı 

diyebiliriz. Orada Türk Dili Konuşan 

Ülkeleri Konseyi’nin (Türk Keneşi) meydana 

geldi ve birkaç kurumun hayata geçmesiyle 

ilgili düşünceler ortaya atıldı. 

Bunlardan biri de Kazakistan Devlet 

Başkanı Nursultan Nazarbayev’in 

Türk Akademisi’ni kurma fikriydi. 

Görüşmelerimiz neticesinde 

Türk Akademisi 2010 yılında 

Nazarbayev ile dönemin Türkiye 

Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün 

katılımlarıyla Astana’da açılmış 

oldu. 2012 yılında Bişkek 

Zirvesi’nde devlet başkanlarının 

onaylamasıyla birlikte akademi 

uluslararası statü kazandı. 

Böylelikle devlet başkanlarının 

imzası ve 2014 yılında da 

üye ülkelerin meclislerinin 

onaylamasıyla birlikte Türk 

Akademisi aynı zamanda 

bir uluslararası örgüt, 

uluslararası kurum 

There are initiatives aiming to preserve 

the history of the Turkic world 

and keeping it together. One of the 

most valuable of those initiatives is the 

International Turkic Academy. How did 

the Academy come to life? 

We can say that cooperation between Turks 

was institutionalized with the Nakhchivan 

Agreement. The Turkic Council was formed, 

and some ideas were suggested for establishing 

a couple of institutions. One of those 

ideas was to establish the Turkic Academy, 

uttered by Nursultan Nazarbayev, President 

of Kazakhstan. To have concrete and systematic 

results at the end of our negotiations, 

the Turkic Academy was launched in 2010, 

Astana with the participation of Nazarbayev 

and then President of Turkey Mr. Abdullah 

Gül. The Academy gained an international 

status when the heads of state ratified it during 

the Bishkek Summit in 2012. Heads of 

state signed the agreement, and the Turkic 

Academy became an international organization 

with the approval of the parliaments of 

member states in 2014. Thus, we can define 

the Turkic Academy as a platform that gathers 

the thinkers, intellectuals and scientists 

of the Turkic world. We can also regard it as 

the superior mind of the Turkic world. Ismail 

Gaspirali’s well-known motto “Unity in language, 

thought and action” is now being real- 

16 



haline gelmiş oldu. Dolayısıyla biz Türk 

Akademisi’ni Türk dünyasının düşünce, 

fikir insanları ve bilim adamlarını bir araya 

getiren bir platform olarak da değerlendirebiliriz. 

Türk dünyasının üst aklı olarak 

da tanımlayabiliriz. İsmail Gaspıralı’nın 

düşüncesiyle yola çıkarsak “Dilde, fikirde, 

işte birlik” sözünü Türk Keneşi şu anda 

gerçekleştiriyor. Fikirde ve düşüncede birlik 

önemlidir çünkü düşünce birliği, bilinç 

ortaklığı olmadan birlikteliğin devamlı 

olması zordur. Akademiyi Türk dünyasının 

bilimsel çalışmalarını koordine eden uluslararası 

bir kurum olarak da niteleyebiliriz. 

Türk Akademisi kurucu üyelerin 

(Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan 

ve Türkiye) haricinde başka hangi 

ülkeler ya da kuruluşlarla işbirliği halinde? 

Türk dünyası kavramı nedir? Türklük 

insanlığa, dünya tarihine neler vermiştir? 

Türk dünyası dünya medeniyetine ne gibi 

katkılarda bulunmuştur? Bunları inceleyen 

bir kuruluşuz. Dolayısıyla UNESCO, 

ISESCO, İslam İşbirliği Teşkilatı başta 

olmak üzere dünyadaki bilimsel araştırmalar 

yapan kurumlarla işbirliği halindeyiz. 

Milli akademilerle anlaşmalar imzaladık. 

Bunların içerisinde kurucu ülkelerin dışında 

özellikle Rusya’daki Türk toplulukları, 

Tataristan, Başkurdistan, Saha, Tuva başta 

olmak üzere Çin’deki Türk halkların araştırılmasıyla 

ilgili projelerimiz var. Oradaki 

bilimsel enstitülerle iyi ilişkiler kurduk. 

Moğolistan çok ilgili. Ortak işbirliğimiz 

çerçevesinde birçok projeyi birlikte yürütüyoruz. 

Çünkü orası bir Türk yurdudur. 

Ötüken’in, Orhun’un olduğu, Kül Tigin, 

Bumin Kağan’ın yaşadığı topraklar bizim ilgi 

alanımız dışında kalamaz. Ayrıca özellikle 

Macaristan ile çok iyi ilişkiler içerisindeyiz. 

Bilimsel toplantılar gerçekleştiriyoruz, projeler 

yürütüyoruz. 4 bin yıllık tarihimizde 

Avrasya kıtasında Türklerin atının gitmediği 

yer yok denecek kadar az. Dolayısıyla bizim 

ilgi alanımız sadece Türki Cumhuriyetler 

ve topluluklar değil. Mısır, Hindistan, İran, 

Çin ve Avrupa ülkeleri başta olmak üzere 

bütün Türklerin yaşadığı ve yaşamakta 

olduğu ülkelerle şu anda temas halindeyiz. 

Özellikle Türkoloji’nin bir zamanlar merkezi 

olan Rusya’yla da ilişkileri güçlendirmek 

için Türk Dünyası Bilim Akademileri 

Birliği’ni kurduk. Bu fikir Tataristan’dan 

geldi. Çünkü Tatarlar özellikle Rusya’da 

önemli bir etkinliğe sahipti. Sibirya’daki 

Türk topluluklarıyla ilgili de birçok proje 

“ULUSLARARASI 

TÜRK AKADEMİSİ, 

TÜRK DÜNYASININ 

ENTELEKTÜEL BİLİM 

ADAMLARINI ORTAK 

BİR PLATFORMDA 

BULUŞTURUYOR.” 

“INTERNATIONAL 

TURKIC ACADEMY IS 

A COMMON 

PLATFORM FOR THE 

INTELLECTUAL 

SCIENTISTS OF THE 

TURKIC WORLD.” 

ized by the Turkic Council. Unity in thoughts 

and ideas is important because common 

consciousness is a must for coexistence. We 

can call the Academy an international institution 

that coordinates the scientific works of 

the Turkic world. 

Which countries or institutions does 

Turkic Academy cooperate with 

in addition to founding members 

(Azerbaijan, Kazakhstan, Kyrgyzstan 

and Turkey)? 

What does Turkic World mean? What has 

the Turkish nation brought for the humanity, 

for world history? Which contributions 

has the Turkic world made to the world 

civilization? We are examining those issues. 

Therefore, we collaborate with institutions 

that carry out scientific studies, particularly 

UNESCO, ISESCO and the Organization of 

Islamic Cooperation. We have signed agreements 

with national academies. In addition 

to founding members, we have projects on 

Turkish communities in Russia and China, 

especially Tatarstan, Bashkortostan, Saha 

and Tuva. We have established close relations 

with scientific institutes in those regions. 

Mongolia has showed great interest. 

We carry out many projects together within 

the scope of our cooperation because we 

are talking about a Turkish settlement. The 

territories that cover Otukan, Orkhun, that 

hosted Kul Tigin and Bumin Qaghan may not 

be left out of our areas of interest. Moreover, 

we have great relations with Hungary. We 

hold scientific meetings and conduct relevant 

projects. In our 4 thousand-year history, 

Turkish people wandered all around 

Eurasia with their horses. Therefore, we 

are not only interested in Turkic Republics 

and communities. We are also in contact 

with countries that hosted or still hosting 

Turkish people, such as Egypt, India, Iran, 

China and Europe. We established the Union 

of Academies of Sciences of the Turkic 

World in order to develop our relations with 

Russia which was previously the center 

of Turkology. This idea was put forward 

by Tatarstan because they had significant 

influence in Russia. We are also realizing 

several projects about Turkish communities 

in Siberia. Besides, we are working on a 

common alphabet to be able to eliminate the 

language barriers in the Turkic world and 

create a common information means. We 

want to use the 34-letter alphabet in all our 

activities, which was accepted in Marmara 

University. 


17

ULUSLARARASI TÜRK AKADEMİSİ / INTERNATIONAL TURKIC ACADEMY 

gerçekleştiriyoruz. Bunun dışında Türk 

dünyasında dil bariyerini kırabilmek ve 

ortak enformasyon alanı oluşturabilmek için 

ortak alfabe meselesi üzerine çalışmaktayız. 

Marmara Üniversitesi’nde de kabul edilen 

34 harfli ortak alfabeyi bütün çalışmalarda 

kullanmak istiyoruz. 

Biraz da akademi öncülüğünde yürütülen 

arkeolojik kazı çalışmalarına değinelim. 

Ergenekon destanının gerçek 

olabileceğine dair bazı bulgular elde 

ettiniz. Çalışmalar ne zaman, nasıl başladı? 

Neticesi ne oldu? 

Akademideki çalışmalarımızın merkezine 

tarihi oturttuk. Dil bizi biraz ayırdı. Çünkü 

Sovyetler dönemindeki Türkoloji, oradaki 

Türk halklarının dillerinin ayrılması üzerinde 

etkili oldu. Fakat tarih bizi birleştiren 

bir husus çünkü tarih aynı zamanda somut 

delillerle, özellikle arkeolojik kazılarla kimsenin 

inkar edemediği bir gerçek. Ortak 

Türk tarihinin öğretilmesi projesini ders 

kitaplarıyla hayata geçireceğiz. Bu nedenle 

kitaplarımızdaki bulguları da kendimiz 

ortaya çıkarmak istedik. Arkeolojide maalesef 

biraz zayıfız. Mesela kadim Türk yurdu 

olan Moğolistan’daki kazılarda Türkler 

yok. Fransızlar, Almanlar, Amerikalılar 

var. Aslında bizim güçlü tarihçilerimiz 

var. Tarihçi o malzemeyi değerlendiren 

kişidir. İlk bulan kişi onu nasıl yorumlarsa 

tarihe öyle geçer. Gebele Zirvesi’ne katılan 

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham 

Aliyev’in “Altaylarda kazı yapmamız lazım” 

talimatı çok etkili oldu. Bu sayede geçen yıl 

Altaylarda kazıya başladık. Dede Korkut 

kitabının 200’üncü yıl dönümü kutlamalarıyla 

ilgilenirken kazı ekibimizden birkaç 

müzik aleti bulduklarına dair telefon geldi. 

Altay’a gittik. Kazakistan sınırında Berel 

dediğimiz topraklarda Türk hakanlarının 

mezarları bulunmuştu. O mezarlardan 

60’tan fazla altınla süslenmiş at çıktı. 

Türkler için kutsal bir mekandı. Kazılarda 

üç müzik aleti bulundu. Bunlardan biri de 

kanunun atasıydı. Bu müzik aletini ilk kez 

El Farabi dünyaya tanıtmıştı. Türklerin 

bir elinde kılıç diğer elinde müzik aleti 

cengaveri taşımaları çok ilginç bir şey. Çok 

duygusal bir millet olduğunu ortaya koyuyor. 

Böyle bir kontrastı bulmak çok zor. 

Diğer bulduğumuz aletler de ud ve kopuzdu. 

Orada her Türk askeri müzik aletiyle 

gömüldüğüne göre o kişiler şen şakraktı ve 

bereketli bir toplum içerisinde yaşıyorlardı. 

Askerlerin yara almadan vefat ettiklerini 

keşfettik. Sonra tabi benim aklıma kayıp 

“4 BİN YILLIK 

TARİHİMİZDE 

AVRASYA KITASINDA 

TÜRKLERİN ATININ 

GİTMEDİĞİ YER YOK 

DENECEK KADAR AZ. 

“IN OUR 4 

THOUSAND-YEAR 

HISTORY, TURKS ON 

HORSEBACK 

EXPLORED ALMOST 

EVERYWHERE IN THE 

EURASIAN 

CONTINENT.” 

I would like to talk about archaeological 

excavation works being carried out under 

the leadership of the Academy. You 

have discovered something that may 

prove the Epic of Ergenekon. When and 

how did the works start? Which results 

do you have? 

We build our academic activities on history. 

Language has obstructed our unity 

because the Turkology of the Soviet era 

led to different languages among Turkic 

communities. But history unites us; it is 

an undeniable truth which is supported 

by concrete evidences and archaeological 

excavations. We will include the common 

history of Turks in text books. Thus, 

we wanted to acquire the findings to be 

included in textbooks. Unfortunately we 

are bad at archaeology. For instance, there 

are no Turks in the excavation team in 

Mongolia which was an ancient Turkish 

settlement. There are French, German, 

American archaeologists. Actually we 

have great historians. Historians review 

those materials. The first person to review 

a finding makes history. During the 

Qabala summit, Azerbaijani President 

Ilham Aliyev said “we must launch ex- 



yurt diğer adıyla yeryüzü cenneti olan 

Ergenekon geldi. Arkeolojik kazılar önümüzdeki 

yıl da devam edecek. Türkiye’den 

ve Azerbaycan’dan tarihçilerin katıldığı bir 

uluslararası sergi açacağız. Bu kapsamda 2 

günlük saha gezisi düzenlenecek. 

Türk halklarının milli tarihlerini okuyabilecekleri 

bir diğer projeniz de Tarih 

Müzesi ve Türk Kütüphanesi’ydi. Tarih 

meraklıları buralarda neler bulabilir? 

Nahçıvan Zirvesi sırasında Nazarbayev’in 

iki önerisi daha oldu. Akademi yanında bir 

Türk Tarihi Müzesi ve Türk Kütüphanesi 

açma fikrini ortaya attı. Kütüphaneye 32 

bin kitap aldık. Macaristan’dan 16 bin kitaptan 

oluşan bir kütüphane getirdik. Ünlü 

bir Türkolog’un bize bir bağışı oldu. Şu an 

küçük bir alanda olduğu için konsept olarak 

dört bölüme ayırdık. Müzede genellikle 

arkeolojik kazılar sonucunda elde ettiğimiz 

müzik aletleri, etnografik ve tarihi eşyalar 

mesela ok, yay ve giysi sergiliyoruz. Türk 

dünyasının, özellikle kurucu ülkelerin 

geleneklerini yansıtabilecek unsurları gösteriyoruz. 

Kısa zamanda çok sayıda eser 

topladık. Altaylarda bulduğumuz eserler 

de orada sergilenecek. 

“ORTAK TÜRK 

TARİHİNİN 

ÖĞRETİLMESİ 

PROJESİNİ DERS 

KİTAPLARIYLA 

HAYATA 

GEÇİRECEĞİZ.” 

“WE WILL INCLUDE 

THE COMMON 

HISTORY OF TURKS 

IN TEXTBOOKS.” 

cavation works in the Altai Mountains.” 

This had immediate results and works 

started in the Altai Mountains last year. 

While we were dealing with the 200th 

year celebrations of the Dede Korkut book, 

we received a phone call from our excavation 

team, telling that they found musical 

instruments. We went there. Tombs of 

Turkish rulers were found in the area 

called Berel, on Kazakh borders. In those 

tombs, there were more than 60 horses 

with gold ornaments. It was a holy place 

for Turks. Three musical instruments 

were found, one of them was an ancient 

zither. Al Farabi introduced this instrument 

to the world. It is very interesting to 

see that Turks carry swords in one hand, 

and a musical instrument in the other. 

Turks are very emotional, as we see. It is 

very hard to find such a contrast. Other 

instruments were oud and lute. Each 

Turkish soldier was buried with a musical 

instrument, which means Turkish 

community was joyful and fertile. We 

also saw that soldiers died without any 

injury. Then I remembered Ergenekon, the 

heaven on earth which is also known as 

the lost land. Archaeological excavations 

will continue next year. We will organize 

an international exhibition with the participation 

of historians from Turkey and 

Azerbaijan. A 2-year field visit will be 

made within this context. 

You have realized the Museum of 

History and the Turkish Library projects 

to give Turkish nations a chance 

to read their national history. What do 

they have to offer to history-lovers? 

Nazarbayev had two other suggestions during 

the Nakhchivan summit. He pointed out 

the necessity for a Turkish History Museum 

and a Turkish Library in addition to the 

Academy. We bought 32 thousand books for 

the library. We brought a library of 16 thousand 

books from Hungary. A well-known 

Turkologist donated for this project. We 

divided the area into four according to concepts 

due to lack of space. Here we exhibit 

musical instruments, ethnographic and 

historic things such as arrows, bows and 

cloths. We generally display the things that 

reflect the traditions of the Turkic world 

and particularly of the founding nations. We 

have collected a huge amount of monuments 

in a short period of time. The monuments 

that we found in the Altai Mountains will be 

displayed there. 


19

GÖRÜŞ / OPINION 

TÜRKİYE VE ABD / TURKEY & USA 

01 

TÜRKİYE-ABD İLİŞKİLERİNDE ZORLU SINAV 

İki önemli NATO müttefiki Türkiye ve ABD, Ortadoğu’da tırmanan şiddet ve 

terör eylemleri sebebiyle oldukça zorlu bir sınavdan geçiyor. 

GREAT CHALLENGE IN TURKEY-US RELATIONS 

Two important NATO allies -Turkey and the USA- have been going through a 

though period in the Middle East due to violence and terrorist acts. 

PROF. DR. MESUT HAKKI CAŞIN 

HASEN DIŞ POLITIKA VE GÜVENLIK 

ARAŞTIRMALARI MERKEZI UZMANI 

SENIOR FELLOW, HASEN CENTER ON 

FOREIGN POLICY AND SECURITY 

Türkiye’de çözüm sürecini kesintiye 

uğratan PKK’nın başlattığı şiddet 

sarmalının tırmanışa geçmesi ve 

Suriye-Irak’ta faaliyet gösteren 

IŞİD’in bölgedeki gücünü hala önemli ölçüde 

koruması, bölge güvenliğini tehdit etmeye 

devam ediyor. Bunun yanı sıra Kuzey 

Irak’ta Barzani’nin bağımsızlık talepleri, 

Merkezi Irak Ordusu’nun ülke bütünlüğünü 

koruyamaması ve intihar saldırılarında 

günde ortalama olarak 100 insanın hayatını 

kaybetmesi neredeyse gündelik haber konumuna 

geldi. Bu karmaşa ve belirsizlik 

ortamından istifade eden terör örgütleri; 

Escalating violence of the PKK, which 

interrupted the resolution process in 

Turkey, and the powerful existence 

of ISIS in the region, which is active 

in Syria and Iraq, constitute a threat to the 

security of the region. Besides, Barzani’s 

independence demands in Northern Iraq, 

Iraqi Armed Forces’ inability to protect 

the integrity of the state, and the casualty 

of almost 100 people every day in 

suicide bombings… Unfortunately, these 

have turned into ordinary events for us. 

Terrorist organizations, taking advantage 

of this chaos and uncertainty, continue 



bölgede bozulan devlet ve askeri bürokratik 

yönetimindeki siyasal güç boşluğunun 

yerini alma iddiası ile saldırılarına devam 

ediyor. Son olarak, Suruç Katliamı ve 

Suriye sınırında bir astsubayın IŞİD tarafından 

şehit edilmesi, bu örgütün Türkiye 

için oluşturduğu ciddi tehdidi gözler önüne 

serdi. Tüm bunlara istinaden Türkiye İran- 

Irak-Suriye sınırı uzantısında ve kendi 

toprakları içinde PKK ve IŞİD olmak üzere 

iki cepheli bir terör mücadelesi ile karşı 

karşıya kaldı. 

IŞİD, eş zamanlı saldırıları ile PKK’nın 

Suriye uzantısı konumundaki PYD’ye bir 

darbe vurarak bu örgütün Türkiye’deki 

sempatizanlarını caydırmak, aynı zamanda 

Ankara’ya ABD ile ittifakını genişletmesi 

halinde Anadolu topraklarında terör eylemleri 

icra edebileceği mesajını vermek 

istiyor. Bu meydan okuma, Ankara’nın 

IŞİD’e karşı duruşunu sertleştirmesine ve 

yurt içindeki hücrelerine baskıyı öngören 

yeni strateji değişikliğine gitmesine neden 

oldu. Ancak, Türkiye’nin en önemli adımı, 

ABD Başkanı Barack Obama’nın IŞİD ile 

müttefikler, Körfez ülkeleri ile ortak hava 

gücü mücadele politikasının başlangıç 

noktasını teşkil eden Riyad Mutabakatı’na 

iştirak etmesidir. Ankara, bu yeni durumda 

“Koalisyon Hava Gücü”ne iştirak edip, 

aynı zamanda Pentagon ile daha sıkı işbirliği 

içine girerek İncirlik Üssü’nün uçaklar 

ve insansız hava araçlarının kullanımına 

izin verilmesine ikna oldu. 

02 

ÇAVUŞOĞLU: 

“IŞİD’E KARŞI HEP 

BIRLIKTE KAPSAMLI 

BIR SAVAŞ 

BAŞLATACAĞIZ” 

CAVUSOGLU: 

“WE WILL TOGETHER 

START A 

COMPREHENSIVE 

WAR AGAINST ISIS.” 

01 

Türkiye Cumhuriyeti 

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip 

Erdoğan ve ABD Başkanı Barack 

Obama. 

The President of Turkish 

Republic Recep Tayyip Erdogan 

and US President Barack 

Obama. 

02 

Dışişleri Bakanı Mevlüt 

Çavuşoğlu, 5 Ağustos 2015 

tarihinde Kuala Lumpur, 

Malezya’da ABD Dışişleri Bakanı 

John Kerry ile bir araya geldi. 

US Secretary of State John Kerry 

and Turkey’s Foreign Minister 

Mevlut Cavusoglu had a meeting 

in Kuala Lumpur, Maleysia on 

August 5, 2015. 

ORTAK MÜCADELEDE ORTAYA ÇIKAN 

BOŞLUKLAR 

Türkiye ile ABD arasında IŞİD’e karşı 

ortak mücadeleye ilişkin varılan mutabakatta 

bazı boşlukların veya belirsiz 

hususların mevcut olduğu gözlemleniyor. 

Özellikle Irak ve Libya’da uygulanan 

“uçuşa yasak bölge” ve Suriye’nin kuzeyinde 

bir “güvenli bölge”nin kurulması 

meselelerin belirsizliğini muhafaza ediyor. 

Ankara ve Washington’un açıklamalarındaki 

farklı sesler, taraflar arasında bazı 

diplomatik görüş ayrılıklarının mevcut 

olduğuna işaret ediyor. 

ABD heyeti ile yapılan müzakerelerin ardından, 

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu 

Malezya’da ABD Dışişleri Bakanı John 

Kerry ile bir araya geldi ve “IŞİD’e karşı 

hep birlikte kapsamlı bir savaş başlatacağız” 

açıklamasında bulundu. Çavuşoğlu 

ayrıca, “IŞİD unsurlarından temizlenen 

bölgelerin güvenli bölge olacağını” da belirtti. 

ABD ve Türkiye arasında varılan antheir 

attacks with the claim of replacing the 

political power void caused by the disrupted 

state and military bureaucratic administration. 

Lastly, the recent Suruç massacre 

and the martyred sergeant at the Syrian 

border by the ISIS emphasized the serious 

danger of this organization for Turkey. In 

this regard, Turkey had to fight terrorism 

in two fronts: one on the borderline of 

Iran-Iraq-Syria and in its own territories, 

namely against PKK and ISIS. 

By organizing simultaneous attacks, ISIS 

wanted to damage PYD (Democratic Union 

Party) which is PKK’s branch in Syria, and 

deter the followers of this organization 

within Turkey. ISIS also wanted to imply 

Ankara that it may organize terrorist attacks 

in Anatolia if Ankara deepens its 

alliance with the USA. This confrontation 

caused Ankara to toughen its stance 

against ISIS and change its strategy and 

start oppressing the organization’s arms 

within the country. However, US President 

Obama’s decision to participate in the 

Riyadh Agreement which constitutes the 

basis for the fight against ISIS via a joint 

air force among allies and Gulf states 

has been an important turning point for 

Turkey. Under these conditions, Ankara 

became a part of the “Coalition Air Force” 

by establishing stronger cooperation with 

Pentagon and was convinced to allow the 

use of the Incirlik Air Base by aircrafts and 

unmanned aerial vehicles. 

EMERGING GAPS IN JOINT ACTION 

Some gaps or uncertain issues are observed 

in the agreement reached by Turkey and 

the USA for taking joint action against 

ISIS. Particularly the “no fly zone” in Libya 


21


laşmanın ardından, Pentagon İncirlik’ten 

kalkan Amerikan insansız hava araçları ilk 

kez IŞİD hedeflerini vurduğunu açıkladı. 

Meselenin odak noktasındaki farklılık, 

ABD Başkanı Obama’nın stratejisinde 

önerdiği IŞİD’in hava gücü ile zayıflatılarak, 

Irak-Suriye’den “arındırılması” 

operasyonlarında sınırlı ABD kara gücü 

liderliğinde, bölgesel güçlerden yararlanma 

fikrinden kaynaklandığı söylenebilir. 

Türkiye, Suriyeli “muhalif güçlerin” katkısıyla 

güvenli bölgenin kurularak, mülteci 

dalgası ve sınır güvenliğinin sağlanmasını 

arzu ediyor. Böylece, müzakerelerde 

IŞİD’in bölgeden uzaklaştırılması, yerel 

güçlere yeni sorumluluklar verilmesindeki 

ortak bir anlayış zemininde Türkiye tarafı, 

PYD’nin PKK ile ortak hareket ettiği ve 

Suriye’nin kuzeyinde ayrı bir devlet kurmasının 

Suriye’nin olduğu kadar gelecekte 

Türkiye’nin toprak bütünlüğü ve ulusal 

güvenliğini de tehdit edeceği çekincesini 

saklı tutamaya devam ediyor. Öte yandan 

Suriyeli muhaliflere yardım çerçevesinde 

yürütülen “Eğit-donat” programındaki 

askerlerin IŞİD askeri varlığı karşısında 

yetersiz kalması, ABD tarafının mevcut 

duruşunda PYD güçlerine destek fikrindeki 

farklılığa neden oluyor. Suriye’de IŞİD 

kontrolündeki bölgenin boşaltılmasındaki 

ortak görüşe karşı, taraflar arasında bu 

boşluğun kimler tarafından doldurulacağı 

hakkında mutlak ve kesin bir mutabakatın 

tesis edilmediği söylenebilir. Suriye ve 

Irak’ta PYD’nin yanı sıra, IŞİD’in rol kapma 

yarışında ortaya çıkan gri alanda, tarafların 

özellikle güvenli bölge ile ilgili açıklamalarında 

kendi kamuoylarını dikkate 

alan hassas farklılıkların sürpriz olmadığı 

düşünülüyor. 

IŞİD İLE MÜCADELEDE ABD GERÇEKTEN 

BAŞARILI MI? 

Sahaya bakıldığında, IŞİD’in Irak’ta ilerleyerek 

Musul’u ele geçirişinin ardından 

ABD öncülüğünde kurulan IŞİD karşıtı 

koalisyon birinci yılını tamamladı. Hava 

harekatlarının ABD’ye maliyeti yaklaşık 

3,5 milyar doları buldu. Ayrıca 6000 sortiden 

fazla uçuşlarda 9 bin hedef imha 

edilirken, 10 binden fazla IŞİD militanının 

etkisiz hale getirildiği öne sürülüyor. ABD 

Savunma Bakanlığı’nın verilerine göre, 

IŞİD’in savaşçı sayısı 2014’ten günümüze 

çok büyük bir artış kaydetti. IŞİD saflarında 

20 ila 30 bin arasında kişinin savaştığı 

tahmin ediliyor. ABD Kara Kuvvetleri 

Komutanı Orgeneral Ray Odierno, 

03 

TÜRKIYE, SURIYELI 

“MUHALIF 

GÜÇLERIN” 

KATKISIYLA GÜVENLI 

BÖLGENIN 

KURULMASINI ARZU 

EDIYOR. 

TURKEY WISHES FOR 

THE ESTABLISHMENT 

OF A SAFE ZONE 

WITH THE SUPPORT 

OF SYRIAN 

“OPPOSITION 

FORCES” 

and Iraq and establishing a “safe haven” 

in the northern part of Syria still remain 

as uncertain issues. Different voices in 

the statements made by Ankara and 

Washington indicate some diplomatic differences 

of opinion between the parties. 

Following the negotiations with the US 

delegation, Turkish Foreign Minister 

Mevlüt Çavuşoğlu had a meeting with 

US Foreign Minister John Kerry in 

Malaysia and noted: “We will together 

start a comprehensive war against ISIS.” 

Çavuşoğlu also indicated that “areas 

where ISIS forces have been eradicated 

will be safe zones”. After the USA and 

Turkey reached an agreement, Pentagon 

announced hitting ISIS targets for the 

first time with American unmanned aerial 

vehicles from the Incirlik base. It can be 

said that the core difference is stemming 

from President Obama’s strategy which 

stipulates weakening ISIS with air strikes, 

“purging” Iraq and Syria, and using regional 

forces under the leadership of limited 

US ground forces. Turkey wishes for 

the establishment of a safe zone with the 

support of Syrian “opposition forces” and 

for ensuring border security to control 

the inflow of migrants. On the basis of a 

common understanding adopted in the 

negotiations, putting forward new responsibilities 

for local forces and uprooting 

ISIS from the region; Turkey has concerns 

about PYD’s joint actions with PKK and 

its potential to establish a separate state in 



04 

05 

ABD’nin IŞİD’le mücadelede başarılı 

olduğu değerlendirmesinde bulunmuştu. 

Odierno, Washington’daki açıklamasında, 

IŞİD’in çok sayıda üst düzey komutanının 

öldürüldüğünü, bunun da örgütü zayıflattığını 

ileri sürmüştü. 

Bu bağlamda, ABD Başkanı Barack 

Obama, “PKK saldırıları karşısında 

Türkiye’nin kendini savunması meşrudur” 

açıklamasına karşılık, önceliklerinin IŞİD 

üyelerinin Suriye›ye geçişlerinin önlenmesi 

olduğunu belirtti. ABD Başkanlık 

Temsilcisi’nin yardımcısı olan Brett 

McGurk, “PKK bizim için bir terör örgütü. 

PYD ise bizim hukukumuzda farklı 

bir statüye sahip” dedi. “PYD ve YPG 

Suriye’de IŞİD’e karşı çok etkili oldular” 

açıklamasında bulundu. McGurk, “PKK, 

IŞİD’e karşı anlaşmamızın bir parçası ya da 

meselesi değildi. Ancak PKK Türk dostlarımız, 

ortaklarımız için çok ciddi bir tehdit. 

Ve bu yüzden PKK Türkiye’ye saldırdığında, 

Türkiye’nin de cevap verme hakkı 

vardır. Artık Türkiye ile gerçekleştirmeye 

çalışacağımız bir dizi prensip üzerine vardığımız 

bir anlaşmamız var. Bunun birinci 

adımı, şu anda ilerleyen hava harekâtı. 

İkinci aşaması ise IŞİD’i Suriye’de Azez 

ve Cerablus arasındaki stratejik bölgeden 

temizlemek” açıklamasında bulundu. 

İNCİRLİK ÜSSÜ OYUNUN KURALLARINI 

DEĞİŞTİRİYOR 

ABD açısından bakıldığında İran ile nükleer 

hususta yapılan mutabakat Beyaz 

OBAMA: “PKK 

SALDIRILARI 

KARŞISINDA 

TÜRKIYE’NIN 

KENDINI SAVUNMASI 

MEŞRUDUR.” 

OBAMA: “IT IS 

LEGITIMATE FOR 

TURKEY TO DEFEND 

ITSELF FROM PKK 

ATTACKS.” 

03-05 

İncirlik Üssü. 

Incirlik Air Base. 

the northern part of Syria as it will threaten 

not only Syria’s but also Turkey’s 

territorial integrity and national security 

in the future. On the other hand, the incapacity 

of soldiers in the “Train-and-Equip 

Program” being carried out to assist 

Syrian opposition forces against the military 

forces of ISIS constitutes a difference 

in current approach of the USA about the 

support for PYD forces. It can be said that 

an absolute and certain agreement could 

not be reached about who will fill the gap 

when the area under ISIS’s domination 

in Syria is saved. With regard to the grey 

area which emerged in the competition 

for power between PYD and ISIS in Syria 

and Iraq, it is considered that differences 

of opinion between the parties on the 

basis of their public opinion were quite 

expected in their statements particularly 

about the safe zone. 

IS THE USA REALLY SUCCESSFUL IN ITS 

FIGHT AGAINST ISIS? 

The coalition led by the USA against 

ISIS, which was founded after the capture 

of Mosul proceeding from Iraq, 

has passed through its first year. The 

cost of air operations for the USA is approximately 

3.5 billion USD; 9 thousand 

targets were destroyed via more than 6 

thousand sorties in missions, nullificating 

more than 10 thousand ISIS militants, as 

claimed. According to the data of the US 

Department of Defense, the number of 

militants of ISIS has not increased much 

from 2014 to the present. It is expected 

that the number of people fighting for 

ISIS is around 20-30 thousand. General 

Ray Odierno from US Army Forces 

Command said the USA was successful 

in its fight against ISIS. He said a great 

number of senior commanders were 

killed and that reduces the power of the 

organization. 

In this regard, US President Barack 

Obama emphasized that their priority 

is to prevent the members of ISIS from 

entering Syria, in response to the remark 

“It is legitimate for Turkey to defend 

itself from PKK attacks”. Brett McGurk, 

Deputy Special Presidential Envoy, said 

“For us PKK is a terrorist organization, 

but we regard PYD as a different formation.” 

“PYD and YPG have been very 

effective in Syria against ISIS.” Brett 

McGurk added, “The PKK was not a 

part or an issue that was a part of the 


23


06 

Saray’ı kısmen rahatlattı. Yemen’de askeri 

gücünü test eden Suudi Arabistan’ın 

İran karşısında pek bir şansının olmayacağı 

görüldü. Mısır’da devam eden 

sorunların ve yaşanan sürecin ülkeyi ne 

ölçüde geri plana ittiği ise ortada. ABD, 

Türkiye ile ortaklık sürecindeki engellerin 

aşılarak, taraflar arasında güvene 

dayalı mutabakatın sağlanmasının, terörle 

mücadelede en kritik satranç taşı 

olduğunu görüyor. Orta ve uzun vadeli 

gelişmelere bakıldığında Türkiye PKK 

ve IŞİD ile mücadele stratejisinde NATO 

ve ABD ile daha kapsamlı ve sorumluluk 

üstlenmesini gerektiren roller alabilir. Bu 

kapsamda İncirlik Üssü, IŞİD’le mücadelede 

oyunun kurallarını değiştirecek 

bir öneme sahip. Obama yönetiminde 

özellikle Afganistan’da kullanılmaya 

başlanan insansız insansız hava araçları 

muhtemelen İncirlik Hava Üssü’nün kullanıma 

açılmasıyla Suriye’de IŞİD’e karşı 

da kullanılacak. Ancak bu stratejide en 

hassas nokta insansız hava araçlarının 

sivil kayıplara yol açma riski. IŞİD’in de 

bu tehlikeyi Ortadoğu’da ABD aleyhine 

büyük bir propaganda olarak kullanma 

riski bulunuyor. Bu stratejik aksiyonların 

tamamı, Türkiye-ABD ilişkileri kadar, 

Türkiye’nin İsrail ile de münasebetlerinin 

gelişimine katkıda bulunabilir. Ancak 

unutmamak gerekir ki terörle mücadele 

uzun, süreklilik isteyen ve yorucu bir 

politikadır. Başarısının katsayısı ise halkların 

ve devletlerin kararlı tutumlarıyla 

doğru orantılıdır. Türkiye ve ABD’nin 

farklı bölgesel endişelerine rağmen 

birlikte sergileyecekleri ortak terörle 

mücadele modeli bölge istikrarı ve barışı 

açısından büyük önem arz ediyor. 

TÜRKIYE VE ABD’NIN 

BİRLİKTELİĞİ BÖLGE 

ISTIKRARI VE BARIŞI 

AÇISINDAN BÜYÜK 

ÖNEM ARZ EDIYOR. 

COOPERATION OF 

TURKEY AND THE 

USA HAS A GREAT 

IMPORTANCE FOR 

SUSTAINABILITY 

AND PEACE IN THE 

REGION. 

06 

Türkiye Cumhuriyeti 

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip 

Erdoğan ve ABD Başkanı Barack 

Obama Beyaz Saray’da. 

The President of Turkish 

Republic Recep Tayyip Erdogan 

and US President Barack 

Obama in the White House. 

agreement about the fight against Daesh. 

However, the PKK is a very serious threat 

to our friends, to our Turkish partners. 

And therefore, when the PKK launches 

attacks inside Turkey, Turkey has a right 

to respond. We now have agreement with 

Turkey on a set of principles about what 

we are going to try to do together. Step 

one of that, the first phase, is the air campaign, 

and that’s now moving forward. 

The second phase is trying to clear Daesh 

out of this very critical, strategically 

located area in Syria from – really from 

Azaz to Jarabulus. 

A GAME CHANGER: INCIRLIK AIR BASE 

From US perspective, reaching a nuclear 

agreement with Iran has been some sort 

of a relief for the White House. It is understood 

that Saudi Arabia, testing its military 

power in Yemen, will not have any chance 

against Iran. The negative impact of ongoing 

problems and the current condition in 

Egypt can be clearly seen in the country. 

It is obvious for the US that overcoming 

the obstacles in the partnership process 

with Turkey and reaching an agreement 

based on trust between parties is the most 

vital chessman for fighting against terrorism. 

In terms of medium and long term 

developments, Turkey can assume more 

comprehensive and responsibility-based 

roles with NATO and the USA in its fight 

against PKK and ISIS. Within this context, 

the Incirlik Base has vital importance 

as it can change the rules of the game in 

the fight against ISIS which is regarded 

as a “Game Changer” by Americans. 

Unmanned drones, which were first used 

in Afghanistan in the Obama era, will probably 

be used against ISIS in Syria in order 

to bring the Incirlik Air Base into service. 

However, the most sensitive issue in this 

strategy is the risk of human loss due to unmanned 

aerial vehicles. ISIS may use this 

risk as a huge propaganda against the USA 

in the Middle East. All of these strategic 

actions can contribute to Turkey-US relations 

as well Turkey-Israel relations. But it 

should always be kept in mind that fighting 

against terrorism is a long and exhausting 

policy which requires continuity. Its success 

is directly related to the commitment 

of people and governments. Adopting a 

joint model for the fight against terrorism 

by Turkey and the USA despite their differing 

regional concerns is of great importance 

for sustainability and peace in the region. 


KAPAK / COVER 

İRAN NÜKLEER ANLAŞMASI / NUCLEAR DEAL WITH IRAN 

İRAN İÇİN GERİ SAYIM BAŞLADI 

İran ile varılan nükleer mutabakat, Amerikan Kongresi 

tarafından onaylanmayı bekliyor. Ancak İran’da bayram 

havası çoktan hüküm sürmeye ve Türkiye dahil birçok ülke bu 

mutabakatın getirdiği kazançları hesap etmeye başladı. 

FIGEN AYPEK AYVACI 

COUNTDOWN FOR IRAN 

The nuclear deal with Iran -on which an understanding has 

been reached- still awaits approval from the US Congress. 

Nevertheless, Iran has already got in the mood for celebration 

and many countries including Turkey have started taking stock 

of the advantages this deal would yield. 



Operasyon: Argo. Hollywood yıldızı 

Ben Affleck, yönettiği bu filmle 

en iyi film dalında Oscar ödülünü 

aldı. Ödülü ise manidar bir şekilde 

ABD’nin ‘First Lady’si Michelle Obama 

verdi. Filmde 1979 yılında Tahran’da ABD 

Büyükelçiliği’ne gerçekleştirilen baskın 

sonucunda rehine olmaktan son anda kurtarılarak 

Kanada Büyükelçiliği’ne sığınan 

bir grubun yaşadığı macera anlatılıyordu. 

Ancak film ve filmin ödül alması İran’da 

pek iyi karşılanmadı. İran Kültür Bakanı 

Muhammed Hüseyni o dönem “Hollywood 

tarihi çarpıtıyor. Bu film, İran’a karşı verilen 

yumuşak savaşın parçası” diye bir açıklama 

yapmıştı. 

Filme konu olan 1979’da yaşanan olaylar 

aslında ABD-İran ilişkilerindeki derin 

çatlağı ortaya koyuyor. Bu derin çatlak, 

ABD’nin İran’ı uluslararası arenada izole 

etmeye başlamasına neden oldu. İstanbul 

Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nden 

Doç. Dr. Bekir Günay, ABD’nin 1-2 yıl içinde 

ilk şoku atlattıktan sonra Irak’ı İran 

ile savaşma konusunda desteklediğinden 

bahsediyor ve 30 yıl sürecek ambargo ile 

İran için yalnız günlerin başladığını söylüyor: 

“ABD, iç karışıklık, etnik isyanlar 

ve ambargo uygulaması ile İran’ı sistem 

dışına itip, yalnızlaşma politikası izledi.” 

İran’ın nükleer çalışmalar yaptığının ortaya 

çıkması ile bu izolasyon daha da derinleşti 

ve doğu masallarının “bir varmış bir yokmuş” 

diye başlaması misali, İran’ı tarih 

sahnesinden epeyce bir süre yok etti. Tabiri 

caizse bu yokluk sürecinde, yani ambargolu 

dönemde müzakere ile ilerlenmesi diplomasinin 

imkanları ile barışçıl çözümleri 

kullanarak sonuca varılabildiği mesajını 

kuvvetli bir şekilde verdi. Elbette süreç 

çok uzun oldu ve bugünkü sonuca gül 

bahçesinden geçilerek ulaşılmadı ama en 

azından Ortadoğu’nun savaş manzarasına 

İran da katılmamış oldu. Günay ulaşılan 

bu sonucu şöyle değerlendiriyor: “İran 

açısından ambargo kaldırılmış, yeni siyasi 

hamlelerin yolu açılmıştır. Ülkedeki ekonomik 

kalkınma ile birlikte artacak petrol 

gelirleriyle yaşam standardındaki artışlar 

da hesaplanarak somut sonuçlar elde edileceği 

söylenebilir.” 

MASAYA OTURMAK MI ZOR? MASADAN 

KALKMAK MI? 

Peki 1979’dan sonra dünyada bir hayalet 

ülkeye dönüştürülmeye çalışılan İran ile 

ABD arasında ipler tam olarak ne zaman 

koptu ve nükleer gerilim nasıl oluştu? ABD 

Operation: Argo. Directed by Hollywood 

star Ben Affleck, this movie won the 

Best Motion Picture award at the 

Oscars. It was rather meaningful 

when Michelle Obama -the ‘First Lady’ of the 

USA- was on stage to give away the award. The 

movie tells the story of a group of people who 

took refuge in the Canadian Embassy after 

being saved at the last minute from being taken 

as hostages during the storming of the US 

Embassy in Tehran in 1979. However, neither 

the movie nor the award was well-received by 

Iran. Iran’s Minister of Culture Mohammad 

Hosseini reacted and made a statement back 

then: “Hollywood is distorting the history. This 

movie is a part of the soft war they have been 

fighting against Iran.” 

The events of 1979 depicted in the movie are indeed 

a clear indication of how serious the fracture 

on US-Iran relations is. As a result, the US 

began to isolate Iran on the international arena. 

Assoc. Prof. Bekir Günay from the Faculty of 

Political Sciences at Istanbul University suggests 

that the USA backed Iraq to fight Iran in 

the first couple of years after pulling through 

the first shock and says Iran’s days of isolation 

started with the embargo that would last for 30 

years: “The US pushed Iran out of the system 

making use of internal conflicts, ethnic uprisings 

and the embargo; the policy was to isolate 

Iran.” When it was discovered that Iran was 

engaged in nuclear endeavors, the isolation 

has become even stronger and wiped Iran out 

from the stage of history just like the opening 

phrase of eastern folktales: “Once there was, 

and once there wasn’t.” During the embargo 

–or in other words in the period of hardship-, 

one strongly suggests that peaceful solutions 

have indeed been feasible via the means of 

diplomacy. It goes without saying that the 

process was lengthy and it was not all sunshine 

and rainbows until it got to the point where it 

is today; but at least, Iran did not become a part 

of the picture of war we see in the Middle East. 

About the result achieved these days, Günay 

says: “For Iran, the embargo has come to an 

end; the path to making new political moves is 

now clear. It is safe to say that solid results can 

be obtained by making an estimation regarding 

the income from oil which is expected to scale 

up by virtue of the economic development and 

improvement in the standards of living in the 

country.” 

WHICH ONE IS HARDER? TO COME TO THE 

TABLE OR LEAVE IT? 

So, when exactly did the bridges between the 

US and Iran -a country which they tried so 


27


ve İran arasındaki nükleer gerilimi ABD 

merkezli İran Ulusal Direniş Konseyi’nin 

Başkanı Ali Rıza Caferzade’nin 14 Aralık 

2012 tarihinde Washington’da yaptığı 

basın toplantısının medyatikleştirdiğini 

söyleyebiliriz. Peki ne diyordu Caferzade 

o basın toplantısında? Diyordu ki İran, 

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’ndan 

(IAEA) habersiz nükleer silahlanma için 

uranyum zenginleştirme çalışmaları yürütüyor. 

Hatta Caferzade, bunun için iki tesisi 

de hedef gösteriyordu: Natanz’da uranyum 

zenginleştirmesi yapan İran, Arak’ta ise 

ağır su tesisi inşa ediyordu. Böyle bir habere 

karşılık 11 Eylül saldırısı ile terör ve 

tehdit kavramlarına karşı daha duyarlı 

hale gelen ABD ne yaptı? Savaştı mı? Hayır 

bu sefer ilk akla geleni yapmadı. Çünkü 

ABD’nin Irak işgali sonrası yaşadığı başarısızlık 

ve Orta Doğu’da yaşanan istikrarsızlık 

belli ki bu gizli nükleer çalışmalara karşı 

ABD’yi İran’la savaşmak yerine masaya 

oturmaya itti. 2006’da Birleşmiş Milletler’in 

(BM) beş daimi üyesi ve Almanya ile oturulan 

masadan 2015 yılının Temmuz ayında 

uzlaşı ile kalkıldı. ABD’de demokratların 

iktidarı ile Obama’nın Başkan olması ve 

İran’da uzlaşmaz Ahmedinejad devrinin 

biterek cumhurbaşkanlığı koltuğuna 

Hasan Ruhani’nin oturması da bu uzlaşıyı 

destekleyen faktörler arasındaydı. Varılan 

mutabakat sonucuna göre İran uranyum 

zenginleştirme faaliyetlerini sınırlandıracak, 

nükleer tesislerini IAEA’ya açacak; 

buna karşılık olarak da İran’a uygulanan 

ekonomik ve mali yaptırımlar kaldırılacak, 

silah ambargosu ise bir süre daha devam 

edecek. 14 Temmuz’da varılan bu mutabakatın 

hemen ardından İran’da halk kutlama 

için sokağa döküldü. Ülkenin petrol gelirlerinin 

2012 yılından itibaren 160 milyar 

dolar azaldığı düşünüldüğünde İranlılara 

bu mutluluğu çok görmemek gerek. Elbette 

ambargonun kalkmasının sadece maddi 

refahı değil arkasından daha özgür bir 

yaşamı getirmesi ihtimalini de dipnot düşmekte 

fayda var. 

REKABETÇİ POLİTİKA MI? EKONOMİK 

İŞBİRLİĞİ Mİ? 

Mutabakat sonucunun çıktığı masada 

olmayan ama masada varılacak sonuçtan 

etkilenecek ülkelerden biri ise Türkiye’ydi. 

Evet Türkiye, İran ile girilen nükleer pazarlıkta 

yoktu ama çıkan sonucun hem siyasi 

hem de ekonomik anlamda etkisi altında 

olduğu çok açık. Bölgedeki Türkiye ve İran 

arasındaki kadim rekabeti ise inkar etmeye 

01 

OBAMA VE RUHANİ 

FAKTÖRÜ 

MUTABAKATIN 

SONUCUNU ETKİLEDİ. 

OBAMA AND 

ROUHANI HAS 

AFFECTED THE 

RESULT OF THE DEAL. 

hard to turn into a ghost after 1979- burnt 

to the ground and how did the nuclear tension 

emerge? One might suggest that the 

nuclear tension between the US and Iran 

became highly popular following the press 

conference held on December 14, 2012 in 

Washington DC by Alireza Jafarzadeh, 

President of the National Council of 

Resistance of Iran which is based in the US. 

He said Iran was secretly involved in uranium 

enrichment in an attempt to develop 

nuclear weapons, keeping the International 

Atomic Energy Agency (IAEA) in the dark. 

Engaged in uranium enrichment in Natanz, 

Iran was also building a heavy water reactor 

in Arak. Having become more sensitive 

to the concepts of terrorism and threat after 

9/11, what did the US do in the face of such 

news? Did it start a war? No. This time it kept 



off from doing the first thing that springs to 

mind. This was clearly because the failure of 

the US after invading Iraq and the everlasting 

instability in the Middle East. Thus, the 

US had to come to the table to negotiate with 

Iran instead of staring a war. The negotiations 

launched in 2006 with five permanent 

members of the United Nations and Germany 

have yielded reconciliation in July 2015. 

Having democrats in power in the USA with 

President Obama, and Hassan Rouhani’s 

taking office as the President of Iran following 

the end of irreconcilable Ahmadinejad’s 

term of office have also worked in favor of 

this reconciliation. Within the scope of this 

understanding, Iran will limit its uranium 

enrichment activities and open the doors 

of its nuclear facilities to the IAEA, and in 

turn, the economic and financial sanctions 

imposed on Iran will be lifted, yet the weapon 

embargo will continue to prevail for a 

while. Immediately after this understanding 

reached on July 14, people hit the streets to 

celebrate in Iran. Considering the country’s 

oil income has dropped by 160 billion USD 

since 2012, one can easily understand why 

the Iranians are so happy. We should also 

note that the end of the embargo would not 

only bring economic prosperity but it could 

also embody the chance of a more liberated 

life for the people. 

hiç gerek yok. Bu iki güçlü ülke, bölgenin 

oyun kurucuları konumunda. Ancak nükleer 

uzlaşı ile birlikte İran’ın sahalara geri 

dönmesinin ardından Türk yetkililer bir 

açıklamada bulunarak İran’ın mezhepçi 

politikaları bırakıp bölgeyi domine etme 

çabalarından vazgeçmesini istedi. Acaba bu 

istek, ekonomik ilişkiler için uygun bir zemin 

arama yolu niteliğinde miydi? İstanbul 

Ticaret Üniversitesi’nden Doç. Dr. Ahmet 

Yükleyen de bu iki ülkenin daha büyük 

ekonomik hedefler için rekabetçi politikalardan 

vazgeçmesi gerektiği konusunda 

şu sözleri dile getiriyor: “Her iki ülke de 

siyasi rekabeti bir kenara bırakıp ekonomik 

çıkarlara odaklanırsa çok daha iyi olacak. 

Elbette bunun için iki ülkenin de bölgedeki 

siyasi hedeflerini gözden geçirmeleri gerekiyor. 

Bölgesel barış ve kalkınmaya giden 

01 

ABD Başkanı Barack 

Obama. 

US President Barack 

Obama. 

02 

İran Cumhurbaşkanı 

Hasan Ruhani. 

Iranian President 

Hassan Rouhani. 

02 

A COMPETITIVE POLICY OR ECONOMIC 

COOPERATION? 

Although it was not around the table, Turkey 

was one of the countries on which this table 

would have major implications. Yes, Turkey 

was not a part of the nuclear haggle with 

Iran; yet, it is crystal clear that the result will 

have not only a political but also an economic 

impact. And the longstanding competition 

between Turkey and Iran over the region 

goes without saying. These two powerful 

countries are the key players in the region. 

However, after Iran got back on stage thanks 

to the nuclear reconciliation, Turkish officials 

made a statement calling Iran to give 

up on its sectarian policies and stop trying 

to dominate the region. After all, was 

this request made in order to find a proper 

foundation to develop economic relations? 

Assoc. Prof. Ahmet Yükleyen from Istanbul 

Commerce University said: “If both countries 

can tone down their political rivalry in the 

region for higher economic interests, they 

can both be better off. This certainly requires 

revisiting their political ambitions in the 

region. The way forward for regional peace 


29

01 


yol, çatışmaların mezhep kaynaklı yapıdan 

çıkarılarak insani bir düzeye ulaştırılmasından 

geçiyor.” 

Öte yandan Yükleyen, bu mutabakatın 

Türk-İran ilişkilerine etkisinin çok karışık 

olduğuna dikkat çekiyor: “Sunduğu 

dev fırsatların yanı sıra bazı zorlukları da 

beraberinde getiriyor. Anlaşmanın ekonomik 

faydaları ilk günden beri vurgulanıyor. 

İran’a uygulanan ekonomik yaptırımların 

kaldırılması İran ekonomisini büyük 

ölçüde rahatlatacak; bunun yansımasını 

anlaşmayı kutlamak için sokaklara dökülen 

İran halkının mutluluğunda görebiliriz.” 

İran’ın en önemli ihracat pazarı olan 

Türkiye için bu nükleer mutabakat İran 

ile yeni bir ekonomik dönemin de başlayacağına 

işaret ediyor. Elbette İran’a uygulanan 

ticari ambargo döneminde Türkiye ve 

İran arasındaki ticaret hiçbir zaman durma 

noktasına gelmedi, hatta arttı. Ama bu 

04 

03 

İran’da halk, tarihi 

nükleer anlaşmayı 

kutlamak için 14 

Temmuz 2015’te 

Tahran’da sokaklara 

döküldü. 

Iranians poured onto the 

streets of Tehran on July 

14, 2015 to celebrate the 

historic nuclear deal. 

03 

and development is to transform the conflicts 

in the region from a sectarian character to a 

humanitarian one.” 

On the other hand, Yükleyen stresses out that 

this understanding involves highly complex 

implications over Turkish-Iranian relations: 

“It offers great opportunities but comes with 

challenges as well. The economic benefits 

of the agreement are underlined from the 

first day. Lifting the economic sanctions on 

Iran would relieve the Iranian economy as 

reflected in the joy of the Iranians celebrating 

the deal on the streets.” Moreover, this nuclear 

deal gives the signals of a new era of economic 

relations between Iran and Turkey which 

indeed is Iran’s primary export market. As a 

matter of fact, throughout the trade embargo 

imposed on Iran, trade between Turkey and 

Iran never come to a halt; on the contrary, 

it ramped up but not as much as expected. 

HASEN expert Assoc. Prof. Fatih Macit, from 

the Center on Energy and Economy, points 

out that while Turkey’s exports to Iran were 

around 534 million USD by the end of 2003, 

this number climbed to 3.9 billion USD by 

the end of 2014; yet, he underlines: “Over the 

period in question, the level of exports from 

Turkey to Iran was indeed never as high as 

it could have been; for instance, trade with 

Iraq climbed from 829 million USD to 11 billion 

USD. The economic distress Iran suffered 

due to the embargoes has a lot to do as 

to why trade with Iran has shown a limited 

upsurge compared to the other countries 

within the region.” So, would the foreign trade 

figures between Iran and Turkey ascend to 

the desired levels from now on? According 

to Macit, it is difficult to make an estimation 

on the figures; however, it is plausible that -in 

the long run- Iran becomes an export market 

that could compete with Iraq, and the annual 

trade figures exceed 10 billion USD. Turkey’s 

exports to Iran mainly involve machinery 

and equipment, chemical substances and 

products, textiles, metalware industry as well 

as rubber and plastic products; and Macit 

points out that Turkey could boost the export 

of these products as it already has the upper 

hand in terms of competitiveness. Moreover, 

Macit says: “With the embargoes lifted, as Iran 

shakes off the economic distress and becomes 

more prosperous, income from Iranian tourists 

visiting Turkey will also scale up. Over the 

past two years, the number of tourists visiting 

Turkey increased by 34% and with around 1.6 

million visitors, Iran climbed to the sixth place 

on the list of countries from which Turkey 

welcomes highest number of tourists.” 



artış umulan seviyede de gerçekleşmedi. 

HASEN Enerji ve Ekonomi Araştırmaları 

Merkezi Uzmanı Doç. Dr. Fatih Macit, 

Türkiye’nin İran’a yaptığı ihracatın 2003 

yılı sonunda 534 milyon dolar seviyesindeyken 

2014 yılı sonunda 3,9 milyar 

dolara yükseldiğini söylüyor ama şunu 

da hatırlatıyor: “Söz konusu dönemde, 

örneğin Irak ile yapılan ticaretin 829 milyon 

dolardan 11 milyar dolara kadar çıkışı 

dikkate alındığında aslında Türkiye’nin 

İran ile olması gereken ihracat seviyesine 

ulaşamadığı görülüyor. İran ile yapılan 

ticaretin bölge ülkelerine kıyaslandığında 

sınırlı bir artış göstermesinde uygulanan 

ambargolar nedeniyle İran’ın ekonomik 

olarak yaşadığı sıkıntıların payı büyük 

oldu.” Peki bundan sonrası için İran ve 

Türkiye arasındaki dış ticaret rakamları 

arzulanan seviyelere çıkar mı? Macit, bu 

konuda rakamsal bir tahmin yapmanın 

çok zor olabileceğini ama uzun dönemde 

İran’ın Irak ile yarışacak bir ihracat pazarı 

haline gelip yıllık 10 milyar doların 

üstünde rakamlar görülmesinin ihtimal 

dahilinde olduğunu 05 söylüyor. Türkiye’nin 

İran’a yaptığı ihracatta makine ve teçhizat, 

kimyasal madde ve ürünler, tekstil ürünleri, 

metal eşya sanayi, kauçuk ve plastik 

ürünler gibi kalemler öne çıkıyor ve Macit, 

Türkiye’nin rekabet avantajı nedeniyle 

bu ürünlerin ihracatını artırabileceğine 

dikkat çekiyor. Ayrıca Macit, turizm gelirlerinin 

de unutulmaması gerektiğini 

söylüyor: “Ambargoların kaldırılması ile 

İran’ın ekonomik sıkıntılardan kurtulması 

ve zenginleşmesi Türkiye’nin İran’dan 

elde ettiği turizm gelirlerinde de önemli 

artışlar ortaya çıkaracaktır. Son iki yılda 

İran’dan Türkiye’ye gelen turist sayısı 

%34 oranında arttı ve yaklaşık 1,6 milyon 

ziyaretçi ile İran, Türkiye’nin en çok turist 

çektiği ülkeler sıralamasında altıncı sıraya 

yükseldi.” 

HER ŞEY ÇOK GÜZEL DE ENERJİ PİYASASI 

NE OLACAK? 

İran gibi dünyanın en büyük petrol ve 

doğal gaz rezervlerinden birine sahip 

olan bir ülkenin uluslararası sisteme 

entegre olması enerji açısından elbette 

dinamikleri değiştirecek bir parametre 

olarak düşünülüyor. HASEN Enerji ve 

Ekonomi Araştırmaları Merkezi Uzmanı 

Prof. Dr. Mübariz Hasanov, İran devasa 

hidrokarbon rezervlerine sahip olduğu 

için uygulanmakta olan yaptırımların 

kaldırılmasının dünya enerji piyasaların- 

İRAN’IN YILLIK PETROL ÜRETIMI 

IRAN’S ANNUAL OIL PRODUCTION 

1974 303,2 milyon ton / 303.2 million tons 



1980-1988 

110 milyon ton / 110 million tons 

(ortalama) (average) 




İRAN DÜNYANIN EN 

BÜYÜK PETROL VE 

DOĞAL GAZ 

REZERVLERINDEN 

BİRİNE SAHİP. 

IRAN HAS ONE OF THE 

WORLD’S LARGEST 

OIL AND NATURAL 

GAS RESERVES. 

SO FAR SO GOOD, BUT HOW ABOUT THE 

ENERGY MARKET? 

Integration of Iran -a country in possession 

of one of the world’s largest oil and natural 

gas reserves- to the international system 

is, without doubt, viewed as a parameter 

that would alter the dynamics in the field of 

energy. HASEN expert Prof. Dr. Mübariz 

Hasanov, from the Center on Energy and 

Economy, says termination of the sanctions 

will have drastic implications over 

the world energy markets considering Iran 

sits on enormous hydrocarbon reserves 

and, he continues: “Brent oil price which 

amounted to 58.7 USD per barrel right before 

Iran reached an understanding with 

5+1 dropped as low as 56.6 USD upon the 

announcement of the agreement. This is 

because international commodity prices are 

inherently sensitive to economic and political 

developments. Although sanctions had 

not been removed in practice, the optimistic 

atmosphere has triggered a decline in oil 

prices.” Nevertheless Hasanov suggests 

that it would take time for Iran to reach its 

true production potential even after the 

ipso facto lifting of the sanctions. This has 

to do with the fact that Iran was unable to 

adequately improve the production capacity 

of its hydrocarbon deposits during the years 

of isolation, which seems to be the biggest 

obstacle. In this framework, Hasanov asserts 

that Iran’s exports will not display a 

notable upsurge; it would be reasonable to 

expect that it will turn out to be between 

120-130 million tons, which was also the 

case in the 1990s and 2000s: “Even so, this 

means that Iran’s oil exports will grow by 


31


da ciddi etkilere sahip olacağını söylüyor 

ve ekliyor: “5+1 grubu ülkelerle İran’ın 

anlaşmaya vardığı tarihten hemen önce 

varil başına 58,7 dolar olan Brent petrol 

fiyatı, anlaşmanın ilan edilmesi ile 56,6 

dolara kadar düştü. Çünkü doğal olarak 

uluslararası emtia fiyatları, ekonomik ve 

siyasi gelişmelere karşı çok duyarlı. Fiili 

olarak yaptırımların kalkmamasına karşın 

anlaşmanın duyurulması ile oluşan iyimser 

hava petrol fiyatlarının da düşmesine 

yol açtı.” Ancak Hasanov, yaptırımlar fiili 

olarak kaldırıldıktan sonra bile İran’ın 

sahip olduğu üretim potansiyeline ulaşmasının 

zaman alacağı uyarısında bulunuyor. 

Çünkü İran’ın tecrit yıllarında hidrokarbon 

yataklarının üretim kapasitesini 

yeterince geliştirememiş olması en büyük 

engel olarak görülüyor. Bu bağlamda 

Hasanov, İran’ın ihracatının dikkate değer 

oranda artmayacağını, 1990’lar ve 2000’li 

yıllardaki gibi 120-130 milyon ton arasında 

beklenebileceğini söylüyor: “Bu bile İran’ın 

petrol ihracatının kısa vadede, 2014 yılı 

ihracatına kıyasla %70 oranında artması 

anlamına geliyor. Bu artışa rağmen, İran’ın 

ihracatı, 2014 yılında net olarak 401,4 

ve 386 milyon ton ihracat yapan Suudi 

Arabistan ve Rusya’nın çok gerisinde kalacaktır. 

Bu yüzden de İran’a uygulanan yaptırımların 

kaldırılması dünya petrol arzını 

kısa vadede çok etkilemeyecek ve dolayısıyla 

uluslararası petrol fiyatları üzerinde 

daha çok psikolojik etkileri olacaktır.” 

Öte yandan İran’ın doğal gaz konusunda da 

iddialı olduğunu unutmayalım. Dünyanın 

en büyük doğal gaz rezervine sahip olan bu 

ülkede doğal gaz ihracı konusunda işlerin 

yolunda gittiği söylenemez. 2014 yılında 

172,6 milyar metreküp doğal gaz üreten 

İran bunun sadece 2,4 milyar metreküpünü 

ihraç edebildi. Geriye kalan 170,2 

milyar metreküp doğal gaz ise yurt içinde 

tüketildi. İran’ın doğal gaz üretimini 2020 

KISA VADEDE 

İRAN’IN PETROL 

IHRACATI 2014 YILI 

IHRACATINA KIYASLA 

%70 ORANINDA 

ARTACAK. 

IRAN’S OIL EXPORTS 

WILL GROW BY 70% 

IN THE SHORT RUN, 

COMPARED TO ITS 

2014 EXPORTS. 

70% in the short run, compared to its 2014 

exports. Despite such an increase, Iran’s 

exports will fall well behind Saudi Arabia 

and Russia whose net exports in 2014 

turned out as 401.4 million and 386 million 

tons respectively. That is why termination of 

the sanctions imposed on Iran will not have 

a substantial impact on the world oil supply 

in the short term, and therefore, it will 

rather have psychological implications over 

international oil prices.” 

On the other hand, let’s not forget Iran’s 

strong position in terms of natural gas. Not 

all is well with natural gas exports in Iran 

even though it has the largest natural gas 

reserves in the world. Having produced 

172.6 million cubic meters of natural gas 

in 2014, Iran managed to export only 2.4 

billion cubic meters of it. The remaining 

170.2 billion cubic meters of natural gas was 

consumed domestically. Noting that Iran 

aspires to increase its natural gas production 

as high as 360 billion cubic meters 

annually by the year 2020, Hasanov says: 

“In the event that the upsurge in domestic 

production is limited, Iran could easily 

become the world’s second largest natural 

gas exporter after Russia. Yet, in order for 

Iran’s natural gas production and exports 

to grow, an adequate export capacity needs 

to be created as the first step.” A proper 

infrastructure and cooperation must be 

established for exporting natural gas. While 

the ball is in Iran’s court for ensuring the 

necessary infrastructure, establishing cooperation 

would involve many countries. 

One of them would be Turkey hosting the 

Trans-Anatolia 13 

Natural Gas Pipeline which 

is a part of the Southern Gas Corridor project. 

This project is planned to be finalized 

by the year 2020 when Iran is expected to 

significantly ramp up its natural gas supply, 

and Hasanov suggest that, once this project 

is completed, Iran could easily reach out to 

1979 1995 1996 2010-2012 

ABD, İran’ın bütün 

mali varlıklarını 

dondurdu 

The USA froze all 

of Iran’s financial 

assets 

ABD, İran’la her 

türlü ticareti 

yasakladı 

The USA 

prohibited all 

form of trade 

with Iran 

ABD, İran’a karşı yaptırımlarını 

ülkeye ticaret yapan ve yatırım 

yapan şirketleri kapsayacak 

şekilde genişletti 

The USA expanded the scope of its 

sanctions against Iran to cover any 

company that does business with 

and makes investments in Iran 

Avrupa Birliği, İran’a 

karşı yaptırımlar 

uyguladı 

The European Union 

introduced sanctions 

against Iran 



yılına kadar yıllık 360 milyar metreküpe 

çıkarmak istediğinden bahseden Hasanov, 

“Yurt içi tüketimdeki artışın sınırlı olması 

durumunda İran, Rusya’dan sonra dünyanın 

en büyük doğal gaz ihracatçı ülkesi konumuna 

gelebilir. Ancak, İran’ın doğal gaz 

üretiminin ve ihracatının artabilmesi için 

yeterli ihraç kapasitesinin oluşturulması 

gerekiyor” diyor. Elbette burada doğal gaz 

ihracatı için uygun altyapı ve işbirliğinin 

de olması gerekiyor. Altyapı kısmı İran’ı 

ilgilendirirken işbirliği kısmında ise birçok 

ülke devreye giriyor. Bunlardan biri 

de Güney Gaz Koridoru projesine Trans 

Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı ile ev sahipliği 

yapan Türkiye. İran’ın doğal gaz 

arzını önemli ölçüde artırabileceği 2020 

yılına kadar bu projenin de tamamlanması 

planlanıyor ve Hasanov, bu proje bitirildiğinde 

İran’ın kolaylıkla merkezi Avrupa 

pazarlarına ulaşabileceğini söylüyor. 

Sonuç olarak nükleer mutabakat İran’a 

dünyanın kapılarını yeniden açtı. İran 

ile geliştirilecek siyasi ve ekonomik 

ilişkiler herkesin gündemine oturdu. 

Bundan sonra artık İran’ın uluslararası 

arenaya nasıl döneceğini konuşuyor 

olacağız. Prof. Dr. Mübariz Hasanov, 

“Dondurulmuş varlıkların serbest bırakılması 

ve mali kurumlara uygulanan 

kısıtlamaların sona erdirilmesi İran’ın 

uluslararası piyasalarla bütünleşmesini 

de hızlandıracaktır” diyor. Yaptırımların 

kaldırılmasından sonra İran ekonomisinin 

hızla büyümesinin beklendiğini 

vurgulayan Hasanov, İranlı yetkililerin 

300 milyar dolar olan ekonominin hızla 

büyüyerek 10 yıl içinde bir trilyon doların 

üzerine çıkacağını tahmin ettiklerini 

söylüyor. İran bu şekilde büyümeyi 

beklerken elbette bölgenin diğer gücü 

Türkiye de İran ile ekonomik ilişkilerini 

derinleştirmenin planlarını kuracaktır. 

Özellikle Türkiye’nin, İran’ın dünyaya 

açılan kapısını enerji yoluyla Avrupa’ya 

bağlayabilecek imkanları varken karşılıklı 

ekonomik fayda iki ülke için de 

kaçınılmaz olacak gibi gözüküyor. Öte 

yandan uluslararası arenada uzun yıllar 

boyunca tecrit edilen İran hakkında 

geliştirilen söylemler ne kadar yumuşayacak 

ya da bu nükleer mutabakatın da 

Oscar’a aday bir filmi çekilecek mi, bekleyip 

göreceğiz. O film çekilir ve Oscar 

ödülü de alırsa, ödülün kim tarafından 

verileceği de elbette büyük bir merak 

konusu olurdu… Umalım da Amerikan 

Kongresi nükleer mutabakatı onaylasın. 

İRAN’IN ENERJI GÖRÜNÜMÜ 

21,7 

milyar ton 

billion ton 

İran’ın kanıtlanmış 

petrol rezervi 

Iran’s proven 

oil reserves 

İRAN’IN DOĞAL GAZ 

ÜRETIMININ VE 

IHRACATININ 

ARTABILMESI IÇIN 

YETERLI IHRAÇ 

KAPASITESININ 

OLUŞTURULMASI 

GEREKIYOR. 

IN ORDER FOR IRAN’S 

NATURAL GAS 

PRODUCTION AND 

EXPORTS TO GROW, 

AN ADEQUATE 

EXPORT CAPACITY 

NEEDS TO BE 

CREATED. 

IRAN ENERGY OUTLOOK 


trilyon metreküp 

trillion cubic meters 

İran’ın kanıtlanmış 

doğal gaz rezervi 

Iran’s proven natural 

gas reserves 

central markets of Europe. 

In conclusion, thanks to the nuclear deal, 

the doors of the world are open to Iran once 

again. Political and economic relations to be 

developed with Iran are now at the top of 

everyone’s agenda. From this point forward, 

we will be talking about how Iran will come 

back to the international arena. “Releasing 

of the frozen assets and termination of the 

restrictions imposed on financial institutions 

will also give momentum to Iran’s 

integration with international markets” says 

Prof. Dr. Mübariz Hasanov. Underlining 

that Iran’s economy is expected to rapidly 

grow once the sanctions are lifted, Hasanov 

reports that according to the estimations of 

Iranian officials, the current magnitude of 

the economy which is around 300 billion 

USD will exceed 1 trillion USD through a 

rapid growth within the next decade. While 

Iran contemplates to grow like that, Turkey 

-the other actor within the region- will also 

focus on solidifying its economic relations 

with Iran. Bearing in mind that Turkey has 

what it takes to connect Iran’s doorstep to 

Europe through energy, it seems that both 

countries will inevitably come to terms 

for mutual economic benefit. On the other 

hand, we will have to wait and see how 

much the harsh criticism directed at Iran 

-a country that suffered from isolation on 

the international arena for very long yearswill 

ease off, or whether they will make an 

Academy Award winning movie out of this 

nuclear deal, too. If they ever shoot such a 

movie and it wins an Oscar, we would also 

wonder who would give away that award 

on the stage, as well... Let’s hope the US 

Congress would approve the deal. 


33


İRAN DOĞAL GAZ REZERVLERİ / NATURAL GAS RESERVES OF IRAN 

DOĞAL GAZIN 

BİR NUMARASI 

GERÇEKTEN İRAN MI? 

Dünyanın en çok doğal gaz rezervine sahip ülkesi olan İran, 

doğal gaz ticaretinde önemli bir oyuncuya dönüşemedi. 

IRAN: NUMBER ONE COUNTRY 

FOR NATURAL GAS? 

Holding the largest natural gas reserves in the world, 

Iran has not managed to turn into a key actor in 

natural gas trade. 

EMİN AKHUNDZADA 

HASEN AKADEMİK İŞLER 

KOORDİNATÖRÜ 

HASEN ACADEMICS AND RESEARCH 

COORDINATOR 

34 EYLÜL 2015 SAYI 34 - SEPTEMBER 2015 ISSUE 34


According to BP statistics, Iran has 

the largest natural gas resources 

with its 34 trillion cubic meters 

of natural gas reserves. Although 

the country has vast natural gas resources, 

it has not succeeded in becoming 

a key player in natural gas trade. One 

of the most important reasons of this 

failure is the constantly increasing natural 

gas demand in the country. Indeed, 

natural gas constitutes 60% Iran’s total 

energy consumption. 

Despite the fact that Iran has the fourth 

largest natural gas production volume 

in the world, almost all natural gas produced 

within the country is consumed 

in the domestic market. Within the last 

decade, Iran’s consumption and production 

has followed roughly the same 

development trend. In this regard, Iran 

produced 172.6 bcm natural gas in 2014, 

170.2 bcm of which was consumed in the 

domestic market. While the consumption 

is quite high, production is still 

below the actual capacity of the country. 

Iran has 18.2% of the world’s total natural 

gas reserves; nevertheless it could 

only produce 5% of the total natural gas 

produced around the world in 2014. 

BP istatistiklerine göre İran 34 trilyon 

metreküplük doğal gaz kaynakları 

ile dünyada en fazla doğal gaz rezervlerine 

sahip ülke konumunda. 

Fakat her ne kadar zengin doğal gaz kaynaklarına 

sahip olsa da İran şu ana kadar 

doğal gaz ticaretinde önemli bir oyuncuya 

dönüşemedi. Bunun en önemli nedenlerinden 

biri de ülkede sürekli artan doğal gaz 

talebi. Nitekim İran’ın toplam enerji tüketiminin 

%60’ı doğal gazdan oluşuyor. 

İran dünyada en çok doğal gaz üreten 4. 

ülke konumunda olsa da, ülkede üretilen 

doğal gazın neredeyse tamamı iç piyasa- 

01 

İran’ın Assaluyeh 

limanındaki Güney Pars 

gaz sahasında faaliyet 

gösteren petrokimya 

tesisi. 

Petrochemical 

facilities of the South 

Pars gas field in the 

southern Iranian port of 

Assaluyeh. 

01 

PROTECTION POLICY PREVENTED 

DEVELOPMENT 

By reviewing the current figures, we 

can easily observe that there is a great 

number of unused natural gas fields in 

Iran. There are a couple of reasons behind 

it. First of all, Iran was subjected 

to international sanctions from the year 

1979. Therefore Iran’s energy resources 

could not be developed sufficiently. In 

this scope, Iran had to develop its energy 

resources all by itself. However, it 

could not manage to effectively develop 

its energy reserves in this period because 

the country was facing economic 

problems and it was deprived of the 

necessary technology to develop oil 

and natural gas fields. Besides, Iran 

had difficulty in finding a market to sell 

its natural gas due to sanctions. Thus, 

many natural gas fields in the country 

were left undeveloped. 

On the other hand, another major obstacle 

before the efficient development of 

natural gas fields is the current energy 

law in Iran. The Constitution of Iran 

prohibits the transfer of ownership of 

natural gas resources to foreigners. In 


35


İRAN’IN BAŞLICA DOĞAL GAZ REZERVLERİ 

MAJOR NATURAL GAS RESERVES OF IRAN 

(trilyon metreküp) 

(trillion cubic meters) 

14 

İRAN’IN 

TOPLAM ENERJİ 

TÜKETİMİ (2014) 

%1 

0,2 0,8 0,49 

1,4 

Hayyam Firuz B. Madar Serdar-i Güney 

Cengel Pars 

1,98 

1,41 

Kish Kuzey 

Pars 

0,18 1,1 

Lavan Gülşen Firdevs 

0,3 

Doğal gaz 

%60 

Kaynak: BP 

Source: BP 

Natural Gas 

Petrol 

%36 

Oil 

IRAN’S TOTAL ENERGY CONSUMPTION (2014) 

Petrol Doğal gaz Kömür Nükleer enerji Hidroelektrik Yenilenebilir Enerji 

Oil Natural Coal Nuclear power Hydroelectric Renewable Energy 

Gas 

Petrol Doğal gaz Kömür Nükleer enerji Hidroelektrik Yenilenebilir Enerji 

da tüketiliyor. Son 10 seneye bakıldığında 

İran’ın tüketimi ve üretiminin yaklaşık olarak 

aynı çizgide gelişim gösterdiği görülüyor. 

Bu bağlamda İran’ın 2014 senesinde yaptığı 

172,6 milyar metreküplük doğal gaz üretiminin 

170,2 milyar metreküplük kısmı iç 

piyasada tüketildi. Tüketimin yüksek olması 

ile beraber üretim de ülke kapasitesinin çok 

daha altında bulunuyor. Dünyadaki toplam 

doğal gaz rezervlerinin %18,2’sine sahip olmasına 

rağmen, İran 2014 senesinde dünya 

doğal gaz üretiminde sadece %5’lik bir paya 

sahip olabildi. 

KORUMA POLİTİKASI GELİŞMEYİ 

ENGELLEDİ 

İran’da kullanılmayan birçok doğal gaz sahasının 

olduğunu mevcut rakamlara bakarak 

hemen anlayabiliriz. Bunun birkaç nedeni 

bulunuyor. Öncelikle İran’ın 1979 senesinden 

İRAN DÜNYADAKI 

TOPLAM DOĞAL GAZ 

REZERVLERININ 

%18,2’SINE SAHIP. 

IRAN HAS 18.2% OF 

THE WORLD’S TOTAL 

NATURAL GAS 

RESERVES. 

this regard, international oil companies 

doing business in the country have to 

transfer the field back to the National 

Oil Company of Iran at the production 

phase after they develop any energy field. 

Therefore, Iran has lost its attraction for 

international oil companies because of 

the current energy law. But Iran is making 

certain regulations in the constitution 

and drafting a framework agreement that 

will allow the transfer of ownership of 

the country’s natural resources to foreigners. 

It is envisaged that the operation 

period for production fields will be prolonged 

from 5 to 25 years. This new law 

is planned to be brought into force by the 

government in December 2015. It is expected 

to make a great contribution to the 

development of natural gas fields in Iran. 

Moreover, as Iran has achieved to come 



itibaren uluslararası yaptırımlara maruz 

bırakılması İran enerji kaynaklarının yeterli 

ölçüde geliştirilememesine neden oldu. Bu 

bağlamda, İran sahip olduğu enerji kaynaklarını 

kendisi geliştirmek durumunda 

kaldı. Fakat ülke bu süreçte hem ekonomik 

sıkıntı yaşaması hem de petrol ve doğal gaz 

sahalarının geliştirilmesinde kullanılan 

teknolojiden yoksun bırakılması sebebiyle 

kendi enerji yataklarını yeterli ölçüde geliştiremedi. 

Ayrıca, İran yaptırımlardan dolayı 

doğal gazını satacak pazar bulmakta da 

zorluk çekti. Bu nedenle ülkede birçok doğal 

gaz sahası gelişim gösteremedi. 

Ülkedeki doğal gaz sahalarının yeterli ölçüde 

geliştirilememesinin önündeki en büyük 

engellerden biri de İran’ın mevcut enerji 

yasası. İran Anayasası’nda İran’ın doğal 

kaynaklarının yabancıların mülkiyetine 

devredilmesi engeli bulunuyor. Ülkede faaliyet 

gösteren uluslararası petrol firmaları 

herhangi bir enerji sahasını geliştirdikten 

sonra sahayı üretim aşamasında İran 

Ulusal Petrol Şirketi’ne devretmek zorunda. 

Dolayısıyla İran yürürlükteki enerji yasası 

sebebiyle uluslararası petrol firmaları nezdinde 

cazibesini kaybetmiş durumda. Fakat 

İran hükümeti mevcut yasada düzenleme 

yaparak ülkedeki doğal kaynakların yabancılara 

devredilmesinin yolunu açan çerçeve 

anlaşması hazırlıyor. Önceki yasadan farklı 

olarak, yeni yasada üretim sahalarının işletim 

süresinin 5 yıldan 25 yıla çıkarılması 

öngörülüyor. Yeni yasanın hükümet tarafından 

Aralık 2015’te yürürlüğe konmasıyla 

İran’daki doğal gaz sahalarının geliştirilmesine 

önemli katkı sağlanması bekleniyor. 

Ayrıca, İran P5+1 devletleri ile yürüttüğü 

nükleer müzakerelerde anlaşma sağladığı 

için ülkeye uygulanan yaptırımların anlaşmanın 

yürürlüğe girdiği gün kalkması 

öngörülüyor. Böylelikle kısa ve orta vadede 

İran doğal gaz üretiminin ciddi oranda artacağı 

düşünülüyor. Peki, bu durum İran’ı 

Avrupa piyasasında önemli bir oyuncuya 

çevirebilecek mi? 

ÖNEMLİ BİR OYUNCU OLMADAN ÖNCE 

İYİ BİR HAZIRLIK GEREKİR 

Öncelikle şunu belirtmekte fayda var ki, 

ülkede şu anda ciddi altyapı yetersizliği bulunuyor 

ve yaptırımların bu sene kalkması 

durumunda İran’ın doğal gaz sahalarını 

geliştirip piyasaya sunması için yaklaşık 

6-7 senelik bir zaman dilimine ihtiyaç duyuluyor. 

Diğer taraftan İran’ın doğal gaz 

sahalarının büyük kısmı ülkenin güneyinde 

bulunuyor. Dolayısıyla İran ürettiği gazı 

02 

02-03 

Körfez’de İran’ın Güney 

Pars gaz platformu 

(SPQ1). 

Iranian South Pars 

(SPQ1) gas platform in 

the Gulf. 

to an agreement with P5+1 states during 

nuclear talks, sanctions on Iran are expected 

to be lifted on the day the agreement 

enters into force. In this case, natural 

gas production in Iran is anticipated 

to increase to a significant extent in the 

short and medium term. Will these developments 

make Iran a key actor for the 

European market? 

THERE ARE NECESSARY STEPS TO BE 

TAKEN TO BECOME AN IMPORTANT 

ACTOR 

First of all, it must be underlined that 

the country lacks the necessary infrastructure 

at present, and it needs at least 

6-7 years to be able to develop its natural 

gas fields and offer the resources to the 


37


03 

bu sahalara yakın pazarlara satmayı tercih 

edecektir. Bu bağlamda İran’ın devam eden 

10’a yakın boru hattı projesi bulunuyor 

ve bu projeler vasıtasıyla İran Hindistan, 

Pakistan, Afganistan, Çin, Birleşik Arap 

Emirlikleri, Kuveyt, Irak ve Suriye gibi ülkelere 

doğal gaz satmayı planlıyor. Ayrıca, 

İran toplamda 70 milyon ton kapasiteli 6 

sıvılaştırılmış doğal gaz terminali yapmayı 

planlıyor. Bu doğrultuda ülke özellikle 

Japonya ve Güney Kore başta olmak üzere 

fiyatların Avrupa’ya göre çok daha yüksek 

olduğu Uzak Doğu piyasalarını hedefliyor. 

Göründüğü gibi İran için Avrupa’ya 

büyük miktarlarda doğal gaz satmak hiç 

de cazip değil. Çünkü İran’ın Avrupa’ya 

büyük miktarlarda doğal gaz satabilmesi 

için Türkiye sınırına kadar yaklaşık olarak 

1800 kilometrelik bir boru hattı yapması 

gerekiyor ki, bunun Türkiye ve Avrupa 

ayağı da dikkate alındığında Avrupa’ya 

doğal gaz satmanın İran için hiç de kârlı 

bir durum olmadığı ortaya çıkıyor. Fakat 

İran mevcut ve yapılmakta olan altyapıları 

kullanarak Avrupa’ya küçük miktarlarda 

doğal gaz ihraç edebilir. Bilindiği üzere İran 

şu anda Tebriz-Ankara Boru Hattı vasıtası 

ile Türkiye’ye yılda yaklaşık 10 milyar metreküp 

doğal gaz ihraç ediyor ve bu hattın 

kapasitesinin de ikiye çıkarılması düşünülüyor. 

Dolayısıyla, İran Tebriz-Ankara Boru 

Hattı’nı kullanarak yıllık yaklaşık 10 milyar 

metreküplük doğal gazı Türkiye’ye ve oradan 

da Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı 

ve Trans Adriyatik Boru Hattı vasıtasıyla 

Avrupa’ya pazarlayabilir. 

İRAN ŞU ANDA 

TEBRIZ-ANKARA BORU 

HATTI VASITASI ILE 

TÜRKIYE’YE YILDA 

YAKLAŞIK 10 MILYAR 

METREKÜP DOĞAL 

GAZ IHRAÇ EDIYOR. 

TODAY, IRAN EXPORTS 

AROUND 10 BCM 

NATURAL GAS TO 

TURKEY VIA THE 

TABRIZ-ANKARA 

PIPELINE. 

market. On the other hand, most of Iran’s 

natural gas fields are located at the southern 

part of the country. Thus, it will prefer 

selling its natural gas to markets close to 

these fields. Currently Iran has about 10 

ongoing pipeline projects and with these 

projects, it is planning to sell natural 

gas to countries such as India, Pakistan, 

Afghanistan, China, United Arab 

Emirates, Kuwait, Iraq and Syria. Besides, 

Iran intends to construct 6 liquefied natural 

gas terminals with a capacity of 70 

million tons in total. Within this context, 

it aims at Far East markets such as Japan 

and South Korea where prices are much 

higher than Europe. As can be seen, selling 

natural gas to Europe in large quantities 

would not be appealing for Iran. It has 

to build an approximately 1800 kilometerlong 

pipeline up to the Turkish borders to 

be able to sell high volumes of natural gas 

to Europe. Considering the Turkey and 

Europe sections of such a pipeline, it can 

be easily deduced that selling natural gas 

to Europe would not be profitable for Iran. 

However, Iran can export natural gas to 

Europe in small quantities via currently 

operational infrastructure as well as the 

pipelines under construction. Today, Iran 

exports around 10 bcm natural gas to 

Turkey via the Tabriz-Ankara Pipeline, 

and the capacity of this line is planned to 

be doubled. Therefore, Iran can transport 

roughly 10 bcm natural gas to Turkey via 

the Tabriz-Ankara Pipeline and then to 

Europe via TANAP and TAP. 


BLOG / BLOG 

SİBER GÜVENLİK / CYBER SECURITY 

IT & OT YAKINLAŞMASININ 

MİMARI SİBER GÜVENLİK 

Konu siber güvenlikse IT mi yoksa OT mi daha 

fazla tehdit altında? Peki IT ve OT’yi birbirine 

yakınlaştıran sebep güvenlik gerekçeleri mi? 

CYBER SECURITY: ARCHITECT OF 

THE IT-OT RAPPROCHEMENT 

When it comes to cyber security, which one is the most severely threatened: 

IT or OT? What brings IT and OT together? Security reasons? 

ERNIE HAYDEN 

ENDÜSTRIYEL KONTROL SISTEMLERI 

GÜVENLIĞI UZMANI, SECURICON 

TECHNICAL CONSULTANT ON ICS, 

SECURICON 

Ofislerde, tesislerde ve fabrikalarda 

sürüp giden bir tartışma var. 

Genellikle sessiz sedasız süren bu 

tartışmada bazı günler “teknoloji” 

personeli kollarını bağlayıp dik dik 

birbirine bakmaya başlıyor çünkü bazen 

bir ekip diğerinin teknoloji mevzularını 

anlamayabiliyor. Peki bütün bilgisayar ve 

işletim sistemleri aynı değil mi? Cevap, her 

iki tarafın da vurguladığı gibi, “kesinlikle 

hayır!” SANS Enstitüsü Endüstriyel Kontrol 

Sistemlerinin (ICS) güvenliğinden sorumlu 

teknik müdür Tim Conway’in belirttiği gibi, 

“IT bilgisine sahip insanları işe alıp onları 

endüstriyel kontrol sistemi ortamına (diğer 

bir deyişle operasyon teknolojisi-OT ortamına) 

yerleştirdiğinizde, bu kişilerin neden 

orada olduklarına dair bir fikirleri olmuyor 

ve IT’den beklenen belirli kontrol ortamı ihtiyaçları 

hususunda bir anlaşmazlık ortaya 

çıkıyor.” Böylece, C-Suite’in yalnızca farkında 

olmakla kalmayıp aynı zamanda anlaması 

gereken bir çatışma süreci başlıyor. 

IT’NIN NE OLDUĞUNU BILIYORUZ; PEKI OT 

NEDIR? 

Bir CEO, CIO, CISO, hatta CFO iseniz, 

bilgi teknolojisinin (IT) neleri kapsadığı 

ve ne anlama geldiği konusunda kapsamlı 

bilgi ve anlayışa sahipsiniz demektir. IT, 

bilgiyi çeşitli biçimlerde (şirket verileri, 

sesli görüşmeler, sabit görüntüler, hareketli 

resimler, multimedya sunumları ve henüz 

tasarlanmamış olanlar dahil tüm biçimler) 

oluşturmak, saklamak, iletmek ve almak 

için kullanılan tüm teknoloji biçimlerini 

kapsayan terimdir. 

There is a discussion going on in your 

offices, plants and factories. The discussion 

is often quiet but sometimes 

results in crossed arms and stare 

downs between your “technology” teams 

because one team just “doesn’t get it” when 

it comes to understanding the other team’s 

technology issues. Aren’t all computer and 

processing systems the same? The answer 

is “absolutely not!” with emphasis added 

by both sides of the argument. As noted by 

Tim Conway, technical director, Industrial 

Control Systems (ICS) Security for the 

SANS Institute, “When you take people 

with an IT background and bring them into 

an industrial control system environment 

(also known as an Operations Technology 

(OT) environment) there is a lack of understanding 

from operations why they are 

there and there is a lack of understanding 

of the specific controls environment needs 

from IT.” Hence, a conflict is in process that 

the C-Suite needs to not only be aware of 

but also understand. 

WE KNOW WHAT IT IS; WHAT IS OT? 

As a CEO, CIO or CISO – even a CFO 

– you have a pretty good sense of what 

Information Technology (IT) includes. IT 

(information technology) is a term that 

encompasses all forms of technology used 

to create, store, exchange, and use information 

in its various forms (business data, 

voice conversations, still images, motion 

pictures, multimedia presentations, and 

other forms, including those not yet conceived). 

40 



Bu anlamda “IT, bir işletmenin en temel 

gereksinimidir” denebilir. Şirketler IT ile 

bilgi alışverişi yapar, e-posta alır ve gönderir, 

veri tabanlarını doldurabilir. Peki ya OT 

yani operasyon teknolojisi nedir? 

OT, elektrik santrallerini çalıştıran, fabrika 

üretim hatlarını yöneten, üretim, ulaştırma 

ve enerji üretimi gibi sanayi hedeflerine 

ulaşmak için birlikte hareket eden donanım 

ve yazılım için yeni kullanıma girmiş 

bir terimdir. Gartner’ın tanımına göre OT, 

işletmedeki cihazlar, süreçler ve olayların 

izlenmesi ve/veya denetimi yoluyla bir değişikliği 

tespit edebilecek veya bu değişimi 

gerçekleştirebilecek donanım ve yazılımdır. 

IT VE OT ARASINDAKI FARK NEDIR? 

OT sistemleri ve bileşenleri işletmenin IT 

birimiyle asla alakalı olmayan, ağ bağlantısı 

bulunmayan, bağımsız aygıtlardı. Bunun 

aksine söz konusu aygıtlar herhangi bir 

otomasyona sahip olsaydı, bu amaçla hazırlanmış 

bir yazılım ve donanım kullanan 

özel bir kontrol protokolüne tabi olurdu. 

Fakat zamanla var olan fiziksel sistemlere 

ve OT sistemlerine IT özellikleri eklendi. 

Örneğin, motorlar ve buhar makinelerinde 

kullanılan orijinal mekanik yöneticilerin 

yerini gömülü dijital kontroller aldı. Günümüzde 

eski OT sistemleri, IT çözümleri ile 

her geçen gün daha fazla entegre ediliyor ve 

bu sebeple OT sistemleri, özel protokoller 

yerine TCP/IP kullanan IT sistemlerine 

benzemeye başlıyor. Fakat elbette IT ve OT 

sistemleri arasında halen bazı temel farklılıklar 

bulunuyor. 

GELECEKTE NELER OLACAK? 

Hem IT hem de OT ortamlarında ilginç 

değişiklikler kaydediliyor. OT ortamı, eski 

sistemlerin 15 yıllık kesintisiz hizmetinin 

ardından yerini IT kuzenlerine benzeyen 

yeni cihazlara bırakarak emekliye ayrılmasıyla 

birlikte, daha fazla TCP/IP merkezli 

hale gelmeye başladı. Yeni bileşenler ve 

işletim planları ile IT ve OT arasındaki 

fark biraz daha kayboluyor. Eski cihazların 

yerine yeni OT teknolojilerinin geçmesinin 

yanı sıra, özel yazılıma sahip ve dokunmatik 

ekranlı eski cihazları yöneten OT personeli 

de emekli oluyor. TCP/IP eğitimi almış genç 

teknisyenlerin OT görevlerine getirilmesiyle, 

eski donanım hakkında bilgi sahibi olan 

deneyimli OT personelinin çalışabileceği bir 

alan bulmak daha da güçleşiyor. Bu değişim 

şüphesiz IT-OT karşılaşmalarının daha gerçekçi 

olmasını sağlayacak çünkü iki grubun 

bilgi dağarcığı daha tutarlı olacak. 

YENI BILEŞENLER VE 

IŞLETIM PLANLARI 

ILE IT VE OT 

ARASINDAKI FARK 

KAYBOLUYOR. 

THE DIFFERENCE 

BETWEEN IT AND OT 

IS BLURRING A BIT 

WITH THE NEWER 

COMPONENTS AND 

OPERATING 

SCHEMES. 

Essentially IT is key to the business of the 

business – it keeps the information flowing, 

email running, and databases populated. 

But, what is OT or Operations Technology? 

OT is a term of art that has recently surfaced 

for the hardware and software that 

keeps your power plants running, manages 

factory process lines, and essentially works 

together to achieve an industrial objective 

such as manufacturing, transportation of 

matter, generation of energy, etc. According 

to Gartner, OT is hardware and software 

that detect or cause a change through the 

direct monitoring and/or control of physical 

devices, processes and events in the 

enterprise. 

SO, WHAT ARE THE DIFFERENCES BETWEEN IT 

AND OT? 

Historically OT systems and components 

were non-networked, standalone devices 

that never touched the enterprise IT side 

of the business. Alternatively, if the devices 

did have any “computerization” the 

devices usually ran a proprietary control 

protocol using specialized software and 

hardware. Over time, however, IT capabilities 

were inserted into existing physical 

and OT systems. For example the original 

mechanical governors used on motors 

and steam engines have been replaced by 

embedded digital controls. Essentially the 

older OT systems are beginning to incorporate 

more IT solutions and are starting 

to resemble IT systems using TCP/IP instead 

of proprietary protocols. But, there 

are still some fundamental differences 

between IT and OT systems to be aware. 

WHAT DOES THE FUTURE HOLD? 

There are interesting changes afoot 

relative to both IT and OT environments. 

The OT environment is becoming more 

TCP/IP-centric as legacy systems are 

finally retired – after their 15 years of solid 

service – with new devices that resemble 

their IT cousins. As such, the difference 

between IT and OT is blurring a bit with 

the newer components and operating 

schemes. In addition to the older devices 

being replaced with newer OT technologies, 

the OT staff that managed the older, 

legacy devices with proprietary software 

and touch-screens are also retiring. This 

means that it is more difficult to locate 

experienced OT staff knowledgeable of the 

older, legacy equipment and as such the 

younger, TCP/IP-trained technicians are 


41

SİBER GÜVENLİK / CYBER SECURITY 

ŞIMDI C-SUITE NE YAPMALI? 

Bu tartışmada öne çıkarılması gereken 

esas nokta şu; IT ve OT birbirinden farklı 

ve C-Suite’in ve ilgili yönetimin bu farklılıkların 

tüm yönleriyle ne olduğunu tespit 

etmesi gerekiyor. Gartner’ın “Hype Cycle 

for Operational Technology” yazısında 

belirttiği gibi “IT ve OT’nin bir araya getirilmesi 

bize çok önemli fırsatlar sunabilir, 

fakat bunlar kısa vadede kolayca elde edilebilecek 

türden fırsatlar değil.” IT ve OT 

kültürleri kaynaşıncaya kadar sabretmeliyiz. 

Ayrıca C-Suite, farklılıkların bilincinde 

olarak bu ilişkiyi kolaylaştırmak ve teşvik 

etmek için adımlar atmalı, IT-OT organizasyonel 

sınır tartışmalarını önlemek amacıyla 

çerçevesi yeniden çizilmiş bir diyalog 

başlatmalıdır. 

C-Suite tarafından atılacak bir diğer adım 

ise güvenlik politikaları, uygulamaları ve 

prosedürlerinin IT ve OT için farklı olduğunun 

bilincine varmak, ayrıca ortalama 

bir bilgi güvenliği uzmanının IT konusunda 

derin bilgiye sahipken OT güvenlik bilgisinin 

pek iyi olmayabileceğinin farkında 

olmaktır. 

IT-OT bağlantısını geliştirme amacı güden 

diğer bir yaklaşım da IT yönetimi, tedarik 

ve yapılandırma gibi alanlarda zaten var 

olan süreçlere ve prosedürlere daha çok 

dikkat etmektir. Daha sonra oluşabilecek 

bir IT-OT çatışmasından kaçınmak için 

OT organizasyonu yönetim süreçlerine ve 

diyaloglara dâhil edilmelidir. Ayrıca, IT ve 

OT sistemleri arasında yapısal farklılıklar 

bulunduğu bilinmeli; fakat teknoloji savaşları 

yerine iş hedeflerine ve elde edilen 

sonuçlara odaklanan tüm gruplara yardım 

etmek üzere entegre bir planlama ve uygulama 

takvimi hazırlayabilmek için çaba 

gösterilmelidir. 

BÜYÜK DÜŞÜN, KÜÇÜK BAŞLA 

IT ve OT ortamları için başlıca hususlar 

IT ve OT arasında inşa edilen “silos” 

konusunda çalışmaktır. Projelerde IT 

ve OT’yi bir araya getirmek için yeni bir 

fabrika inşa etmek ya da yeni bir üretim 

hattı oluşturmak gibi “hızlı adımlara” ve 

“sıfırdan fırsatlara” zaman ayırmalısınız. 

ERP yazılımınız tarafından yetkilendirilen 

çapraz iletişim fırsatlarından yararlanabilirsiniz. 

Son olarak, tüm bunların 

zaman alacağını kabul etmeli, ancak IT 

ve OT personelinin C-Suite’in gösterdiği 

çabayı görmesinin morali yükselteceğini 

ve böylelikle işbirliğinin kolaylaşacağını 

bilmelisiniz. 

IT VE OT’NIN BIR 

ARAYA GETIRILMESI 

ÇOK ÖNEMLI 

FIRSATLAR 

SUNABILIR. 

THERE ARE 

SIGNIFICANT 

OPPORTUNITIES TO 

BE DERIVED FROM 

ALIGNING IT AND OT. 

entering the OT ranks. This changeover in 

the guard should certainly help the IT-OT 

encounters become more realistic since 

the lexicon of the two groups will be more 

consistent. 

WHAT SHOULD THE C-SUITE DO NOW? 

The key point raised in this discussion is 

that there is a difference between IT and 

OT and the C-Suite and associated management 

needs to realize what those differences 

include. As noted by Gartner in the 

“Hype Cycle for Operational Technology” 

cited earlier, “There are significant opportunities 

to be derived from aligning IT and 

OT, but they will not be easily gained in the 

short term.” Patience in this space will be 

required as the IT and OT cultures merge. 

And, the C-Suite needs to take action to 

facilitate and encourage these conversations 

with knowledge of the differences and 

a reframed conversation to avoid IT/OT 

organizational boundary disputes. 

Another action on the part of the C-Suite is 

to recognize that security policies, practices 

and procedures are different for IT versus 

OT and that the average information security 

professional has strength in IT but OT 

security knowledge is not a forte’. 

Another approach to improving the IT/OT 

connection is to look hard at the processes 

and procedures already in place for such 

areas as IT governance, procurement and 

configuration management. Weave the OT 

organization into the governance processes 

and conversations in order to avoid an IT 

versus OT dialogue later on. Also, recognize 

that there are architecture variations 

between IT and OT systems; however, 

strive for an integrated planning and implementation 

scheme to help all groups focus 

on business outcomes and not on technology 

wars. 

THINK BIG – START SMALL 

The key points for the IT and OT environments 

are to work on the “silos” that are 

built between IT and OT. Take time to look 

for “quick hits” and “greenfield opportunities” 

– such as building a new factory or installing 

a new factory line – to bring IT and 

OT together for the projects. Take advantage 

of the necessary cross communications 

mandated by your ERP software. Lastly, 

recognize that this will take time, but when 

the IT and OT staff see the C-Suite involved 

in these efforts morale will improve and 

cooperation should move quickly ahead. 


Enerji Sektörüne Yönelik Eğitimler 

o Elektrik Piyasalarına Giriş Eğitimi 

o Doğalgaz Piyasası Dinamikleri ve Ticareti Eğitimi 

o Başarılı Elektrik Satınalma Eğitimi 

o Etkili İletişim ve Satış Kapatma Teknikleri Eğitimi 

o Etkin Bayi Yönetimi Eğitimi 

o Elektrik Sınır Ticareti Eğitimi 

o Lisanssız Elektrik Üretimi Mevzuat ve Süreçleri Eğitimi 

o Santrallerin Enterkonnekte Sisteme Bağlantı Süreçleri Eğitimi 

akademi.enf.com.tr

LIFESTYLE / LIFESTYLE 

TÜRKMENİSTAN SİNEMASI / TURKMEN CINEMA 

KURAK ÇÖLLERDE YEŞEREN FİLİZ: 

TÜRKMENİSTAN SİNEMASI 

Türkmen halkının çarlık rejimine ve kapitalizme karşı 

gösterdiği direnç, sinemasal bir dil kullanılarak beyaz perdeye 

aktarıldı. Sinema, 1926 yılından itibaren Türkmen halkının 

kültür birikimine yeni bir sanat dalı olarak dahil oldu. 

RUFAT AGHAYEV 

A SPROUT IN ARID DESERTS: 

TURKMEN CINEMA 

Turkmen people’s resistance against the tsarist regime 

and capitalism was reflected in the silver screen with 

a cinematic approach. Cinema became a part of the 

Turkmen culture as a new branch of art in 1926. 

44 



01 

Yazı dizisinin bu sayısında Hazar 

Denizi kıyısında yer alan, doğal kaynakları 

ve kültür zenginliği ile adeta 

Hazar’ın incisi olan Türkmenistan’a 

uzanacağız. Türkmenistan’da sinema 

sanayisinin kuruluşu ve gelişimine ışık 

tutarak İkinci Dünya Savaşı’na kadar olan 

filmleri ve sinema sanatında gelişen olayları 

inceleyeceğiz. 

1924’te kurulan “Türkmenfilm” stüdyolarında, 

çarlık rejimine ve kapitalizme karşı 

omuz omuza mücadele vermiş Türkmen 

halkının güçlü halk hareketleri sinemasal 

bir dil kullanılarak beyaz perdeye aktarıldı. 

Ve sinema, 1926 yılından itibaren 

Türkmen halkının kültür birikimine yeni 

bir sanat dalı olarak dahil oldu. 

TÜRKMENLERİN SİNEMA İLE TANIŞMASI 

“Hareket eden fotoğraflar” Türkistan 

bölgesini gezerken Türkmenistan’ı es geçmedi 

ve Türkmenler 1910 yılında sinema 

ile tanıştı. Sinema sanatı Türkmenistan’da 

Sovyet sinemacılarının yardımı ve desteği 

ile halkın önem verdiği bir sanat dalı halini 

aldı. Türkmenistan Halk Maarif Komiserliği 

1926 yılında Aşkabat’ta sinema 

fabrikası kurma kararı aldı ve “Aşkabat 

Sinema Fabrikası” kurularak burada 

Türkmen filmlerinin yapımına başladı. 

Birliğe dahil olan diğer cumhuriyetlerde 

olduğu gibi Türkmenistan’da da ilk yapılan 

filmler “Ekim Devrimi’ni” konu alıyordu. 

Türkmen sinemasını ilk yıllarda birliğin 

diğer cumhuriyetlerinden, özellikle de 

Moskova’dan gelen sinemacılar temsil etti. 

“Aşkabat Sinema Fabrikası” tarafından 

yapılan ilk filmler belgesel türündeydi. 

Bu tür genel olarak Sovyet sinemasının 

bel kemiğini oluşturuyordu. “Temel 

TÜRKMENLER 1910 

YILINDA SINEMA ILE 

TANIŞTI. 

TURKMENS MET 

WITH CINEMA IN 

1910. 

01 

1910’lardan bir Türkmen 

fotoğrafı. 

Photo of a Turkmen man from 

1910s. 

02 

Mollanepes. 

Mollanepes. 

02 

In this issue, we will focus on 

Turkmenistan, a country located by 

the shores of the Caspian Sea -known 

as the pearl of the Caspian with its 

natural resources and cultural wealth. 

Turkmenistan’s cinema industry will be 

examined from its origins; the development 

of cinema and the films made until 

the World War II will be reviewed. 

In “Turkmenfilm” studios established in 

1924, resistance movements of Turkmen 

people who fought hand in hand with 

the tsarist regime and capitalism were 

reflected in the silver screen with a cinematic 

approach. Cinema became a part 

of the Turkmen culture as a new branch 

of art in 1926. 

INTRODUCTION OF CINEMA IN 

TURKMENISTAN 

“Motion pictures” did not pass over 

Turkmenistan while wandering around 

the Turkistan region, and Turkmens met 

with cinema in 1910. With the support 

and assistance of Soviet film makers, cinema 

turned into a crucial branch of art 

in Turkmenistan. In 1926, Turkmenistan 

People’s Commissariat for Education 

decided to establish a cinema factory in 

Ashgabat and the “Ashgabat Kinofabrica” 

was founded to make Turkmen films. 

As in other republics of the union, 

Turkmenistan’s first films were naturally 

about the “October Revolution”. Initially, 

Turkmen cinema was represented by the 

movie makers from other republics of the 

union, particularly from Moscow. 

First films made by the “Ashgabat 

Cinema Factory” were documentaries. 


45


04 

03 

05 

SÖZLÜ KÜLTÜRDEN SİNEMAYA 

Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’ne 27 Ekim 

1924’te dahil olan Türkmenistan, 22 Ağustos 1990’da 

birliğin çöküşü ile beraber bağımsızlığını kazanarak 

“Türkmenistan Cumhuriyeti” adını aldı. Petrol, doğal 

gaz ve kükürt gibi yeraltı ve en önemlisi pamuk gibi yer 

üstü kaynakları bakımından zengin olan Türkmenistan 

aynı zamanda zengin kültür ve edebiyata sahip. 

Türkmenistan edebiyatının en eski ve kayda değer 

örneklerini “Köroğlu” ile “Şahsenem ve Garip” destanı 

oluşturuyor. 18. yüzyılda yaşamış ve edebiyata büyük 

katkısı olan Mahtumkulu ve onun eserlerini geliştirmiş 

Mollanepes (19. yüzyıl) ise Türkmen edebiyatının 

meşhur ediplerinden. Berdi Karbabayev, Aman Kekilov 

ve Beki Seytekov’u da Sovyet döneminde yaşamış 

Türkmen ediplere örnek olarak sayabiliriz. Sözlü edebiyat 

geleneği, Türkmen edebiyatında büyük yere sahip. 

Halk destanı ve masalları, ozanlar tarafından kuşaktan 

kuşağa aktarılmış. 

FROM ORAL CULTURE TO CINEMA 

Turkmenistan became a part of the Union of Soviet 

Socialist Republics on October 27, 1924, and then it became 

independent on August 22, 1990 when the union collapsed. 

After that date, it was renamed as the “Republic 

of Turkmenistan”. Turkmenistan is rich in underground 

sources such as oil, natural gas and suplhur, and ground 

sources such as cotton. The country also has affluent culture 

and literature. Oldest and most significant works in 

Turkmen literature is the epics of “Koroghlu” and “G’arib 

va Shohsanam”. Magtumguly Pyragy, a great man of letters 

from the 18 th century, and Mollanepes who built on 

Magtumguly’s works in the 19 th century were among the 

famous contributors to Turkmen literature. In addition, 

Berdi Karbabayev, Aman Kekilov and Beki Seytekov should 

be noted among Turkmen litterateurs of the Soviet period. 

Oral literature tradition has a vital place in Turkmen literature. 

Folk epics and tales have been inherited from generation 

to generation by poets. 

Atma”, “Yeni Dünyanın Kurulması”, 

“Türkmen Köyünde Okulun Atılması” 

ve “Türkmenistan’da Sovyet Sosyalist 

Cumhuriyeti’nin Kurulması” stüdyoda 

yapılmış ilk belgesel filmleridir. 

“Türkmenistan” isimli ilk uzun metrajlı 

belgesel filmi ise 1929 yılında L. Laziyev ve 

A. Vladiçuk tarafından çekildi. Belgeselde 

Türkmenistan ve Buhara’dan görüntüler 

yer alıyor. Yıllar içerisinde farklı isimler 

alan “Aşkabat Sinema Fabrikası” 1958 

yılından sonra “Türkmenfilm” stüdyosu 

olarak adlandırılmaya başlandı. 1974 yı- 

03 

1911 tarihinden bir Türkmen 

aile fotoğrafı. 

A Turkmen family photo taken 

in 1911. 

04 

Aman Kekilov. 

Aman Kekilov. 

05 

Beki Seytekov. 

Beki Seytekov. 

In general, this genre constituted the 

backbone of the Soviet cinema. First 

documentary films made in the studio 

were “Groundbreaking”, “Founding the 

New World”, “Opening a School in the 

Turkmen Village”, and “Establishment 

of Soviet Socialist Republic in 

Turkmenistan”. 

First full-length documentary film 

named “Turkmenistan” was made by 

L. Laziev and A. Vladichuk in 1929. 

The documentary shows images from 

Turkmenistan and Bukhara. “Ashgabat 



06 

07 

08 09 

FIRST MOVIES AND FIRST STEPS TAKEN 

IN CINEMA 

Film making in the Republic of 

Turkmenistan started in 1925 with 

the “Establishment of Soviet Socialist 

Republic in Turkmenistan” made by the 

“Mosfilm” Studio. Subject of this documentary 

was the historic development of 

the Soviet Turkmenistan. 

The “Karabekaul Canal” film, focusing 

on the struggle for supplying water in 

arid fields, was made in 1930 and introduced 

the cinema of Turkmenistan and 

Turkmen film makers to Soviet audience. 

After the success of this film, Turkmen 

film makers made different films such as 

“Silk”, “Cotton” and “Karakul” to contribute 

to the Soviet cinema. 

In 1929, A. Vladichuk made the “White 

Gold” film which is the first full-length 

fiction film made after the documentary 

genre. The film tells the efforts of a 

Turkmen village, where the main source 

of income is cotton growing, to establından 

beri ise stüdyo meşhur Türkmen 

oyuncu ve yönetmen olan Altı Karlıyev’in 

ismini taşıyor. 

SİNEMADA ATILAN İLK ADIMLAR VE İLK 

FİLMLER 

Türkmenistan Cumhuriyeti’nde ilk film 

üretimi “Mosfilm” stüdyosu sinemacıları 

tarafından 1925 yılında “Türkmenistan’da 

Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’nin Kurulması” 

isimli film ile başladı. Bu belgesel 

film, Sovyet Türkmenistan’ının kuruluşunun 

tarihsel geçmişini konu alıyordu. 

1930’da yapılmış ve kurak arazilere su 

temin edilmesi için verilen mücadeleden 

bahseden “Karabekaul Kanalı” filmi 

Türkmenistan sineması ve sinemacılarını 

Sovyet seyircisine tanıttı. Bu film ile elde 

edilen başarının üzerine Türkmen sinemacılar 

“İpek”, “Pamuk” ve “Karakul” gibi 

filmleri çekerek Sovyet sinemasına katkıda 

bulundular. 

Belgesel film türünün ardından yapılan 

ve ilk uzun metrajlı kurmaca film olarak 

tarihe geçen “Beyaz Altın” filmi 1929 

yılında A. Vladiçuk tarafından çekildi. 

Film, pamukla uğraşan bir Türkmen köyünde 

kolhoz kurulması uğruna verilen 

mücadeleyi konu ediyor. “Beyaz Altın”, 

Türkmenistan’ın doğal zenginliklerini 

06 

Köroğlu Destanı. 

Epic of Koroghlu. 

07 

Karabekaul Su Kanalı . 

Karabekaul Water Canal. 

08 

Şahsenem ile Aşık Garip. 

G’arip va Shohsanam. 

09 

Mahtumkulu Firaki. 

Magtymguly Pyragy. 

Kinofabrica” got different names in years, 

and it was renamed to “Turkmenfilm” in 

1958. But then in 1974, Turkmenfilm studio 

was named after Alty Karliev, a wellknown 

Turkmen actor and director. 


47


10 

11 

sinemaya yansıtan ilk filmlerdendir. 

Bu yıllarda yapılan ilk filmler sanat ve 

estetik açısından yetersiz olmasına rağmen 

Sovyet Türkmenistan sinemasının 

gelişimine katkıda bulundu ve birer yol 

haritası oldu. Bu filmler sayesinde yeni 

sinema sanatçıları yetişti. 1930 yılında 

sanatçıların sinemaya ilgisini arttıran ve 

seyirci kitlesini daha da genişleten bir 

yapıt ortaya çıktı. “Susamış Toprak” isimli 

uzun metrajlı film Sovyet insanının doğa 

ile mücadelesini konu ediyor. Genç insanların 

duyguları ve hayallerini yansıtan 

“Unutulmayan” isimli diğer bir film 1931 

yılında D. Poznanski tarafından yapıldı. 

1932 yılında ise yönetmen M. Bistrijanski, 

Türkmen sanayisinin gelişimini yansıtan 

“Çöldeki İlk Adam” filmini yaptı. Film, 

Karakum çölünde kurulmakta olan ilk 

kükürt fabrikasının şantiyesinde çalışan 

işçileri konu alıyor. Bu filmler, yeni 

Türkmen sanatçıların ortaya çıkmasına 

zemin yarattı. G. Kulmuradov, S. Murad, 

A. Melyayev Sovyet Türkmenistan’ının ilk 

sinema oyuncuları olarak tanındılar. 

1933 yılında Türkmenistan’ın doğal zenginliklerini 

sinemaya yansıtan ve petrolü 

konu alan bir film yapıldı. “Yedi Kalp” 

isimli bu film, Karakum’da petrol aramaya 

çıkan genç jeologların başından 

geçen maceraları konu ediyor. Sovyet 

Türkmenistan’ı sinema tarihinde yer alan 

12 

10 

Mosfilm logosu. 

Logo of Mosfilm. 

11 

Beyaz Altın (1929) 

White Gold (1929) 

12 

Ben Döneceğim (1935) 

I Will Come Back (1935) 

13 

Dönemin gazetelerinden 

İzvestiya. 

Period’s newspaper Izvestiya. 

14 

Karakum Çölü. 

Karakum Desert. 

13 

20 

lish a collective farm. “White Gold” 

is among the first films that reflect 

Turkmenistan’s natural wealth in the 

motion picture. 

Although the first films made in 

these years were quite insufficient 

in terms of artistic and aesthetic values, 

they made a great contribution 

to the development of the cinema of 

Soviet Turkmenistan and acted as a 

road map. New cinema artists were 

raised with these films. In 1930, a new 

work of art was made, which boosted 

the interest of artists in cinema and 

further expanded the audience. This 

full-length film named “Thirsty Soil” 

tells the Soviet people’s struggle 

with the nature. Another film called 

“Unforgettable”, reflecting the emotions 

and dreams of young people, was 

made by D. Poznanski in 1931. Then 

in 1932, director M. Bistrijanski made 

the film “First Man in the Desert” that 

tells the development of the Turkmen 

industry. The film’s main subject is the 

workers construction site of the first 

sulphur factory being erected in the 

Karakum desert. These films paved 

the way for the emergence of new 

Turkmen artists. G. Kulmuradov, S. 

Murad and A. Melyayev were earned a 

reputation as the first cinema actors of 

Soviet Turkmenistan. 

In 1933, a film was made about 

Turkmenistan’s natural resources, particularly 

oil. This film, “Seven Hearts”, 

tells the story of young geologists who 

participates in the oil exploration 

works in Karakum. Another important 

film in the history of cinema of Soviet 

Turkmenistan is A. Ladashev’s “I Will 



14 

önemli filmlerden biri de A. Ladaşev’in 

1935 yılında yaptığı “Ben Döneceğim” 

isimli filmidir. Film, Türkmen yazar Oraz 

Taşnazarov’un “Batrak” isimli şiirinin 

beyaz perdeye uyarlamasıdır. Bu filmin 

büyük başarı elde etmesiyle birlikte Türkmen 

sineması tüm Sovyet ülkelerinde 

beyaz perdeye yansımış oldu. Filmin Türkmenistan 

gösteriminde elde ettiği başarı, 

dönemin “İzvestiya” gazetesinde de şu 

şekilde yer aldı: “Sovyet Türkmenistan’ının 

başkenti olan Aşkabat, kendi caddelerinde 

pankartlarla, müzik ve orkestrayla seyircinin 

bu kalabalıkla gittiğini görmemişti.” 

1930’lu yılların sonunda üretilen filmler 

nitelik olarak pek değerli değildi ve seyirciler 

tarafından yeteri kadar ilgi göremedi. 

Bunun da başlıca sebebi Türkmen hayatını 

derinden bilen milli sinema sanatçıların 

olmamasıydı. 

“Aşkabatfilm” stüdyosunun yapımı 1939 

yılında sona erdi ve Türkmen sinemacılar 

yeni teknoloji ile donatılmış stüdyoya 

taşındılar. İkinci Dünya Savaşı’na kadar 

olan sinema serüveninde Türkmen sinemacılar 

sosyalist gerçekçilik metodundan 

yararlanan ve çağdaş temalara başvuran 

sinema filmleri üretmeye başladılar. 

Yazımızın gelecek sayısında siz değerli 

okurlarımıza Türkmen sinemasının İkinci 

Dünya Savaşı yıllarını ve savaş sonrasını 

anlatmaya çalışacağız. 

1933 YILINDA 

TÜRKMENISTAN’IN 

DOĞAL 

ZENGINLIKLERINI 

SINEMAYA YANSITAN 

VE PETROLÜ KONU 

ALAN BIR FILM 

YAPILDI: “YEDI KALP”. 

IN 1933, A FILM WAS 

MADE ABOUT 

TURKMENISTAN’S 

NATURAL 

RESOURCES, 

PARTICULARLY OIL: 

“SEVEN HEARTS”. 

Come Back”. This film, made in 1935, 

was a cinema adaptation of Turkmen 

author Oraz Tashnazarov’s poet 

“Batrak”. As the film was a great success, 

Turkmen cinema became famous 

in the cinema industries of all Soviet 

states. Film’s success in Turkmenistan 

was reflected in the “Izvestiya” newspaper 

of that period as: “Ashgabat, capital 

city of Soviet Turkmenistan, never 

witnessed such a crowd in its streets 

before. The audience was marching to 

the cinema with banners, music and 

orchestrate.” 

The films made in late 1930s did not 

have considerable artistic values and the 

audience did not show much interest 

in those films. The main reason of this 

failure was the lack of national cinema 

artists that have comprehensive knowledge 

of Turkmen lifestyles. 

Construction of the “Ashgabatfilm” 

studio ended in 1939 and Turkmen film 

makers moved in the new studio that 

was equipped with then advanced technology. 

In the history of cinema until 

the World War II, Turkmen film makers 

made films with modern plots, using the 

socialist realism method. 

In our next article, we will tell the development 

of Turkmen cinema during and 

after the Second World War. 


49

KÜLTÜR & SANAT / CULTURE & ART 

BELGESEL / DOCUMENTARY 

YÖNETMEN: SUHA ARIN 

DIRECTOR: SUHA ARIN 

TAHTACI 

FATMA 

1979 yılında çekilen “Tahtacı 

Fatma” belgeseli, 12 yaşındaki 

bir “tahtacı” kızının 

Toroslar’da yaklaşık 2 bin 

metre yükseklikteki ormanlarda 

çok zor koşullar altındaki 

yaşamını, özlemlerini 

ve bilinç altındaki bir büyük 

“korku”yu yansıtıyor. 

Unutulmuş bir emekçi grubunun 

sorunlarını irdeleyen 

belgesel, tahtacıların günlük 

yaşamlarının yanı sıra, tahtacı 

folklorunun en önemli 

öğelerinden biri olan Semah 

Oyunu’nu da sergiliyor. 

FATMA OF THE 

FOREST 

“Fatma of the Forest” 

documentary made in 1979 

tells the days of the 12 year old 

daughter of a woodworker living 

under the harsh conditions of 

the forest in Taurus Mountains 

at around 2000 meters of 

altitude. The film reflects her 

aspirations and subconscious 

fears. Discussing the problems 

of a long-forgotten group of 

laborers, the documentary not 

only shows us the daily lives 

of woodworkers but also the 

Semah Dance, an important part 

of their folklore. 

SERGİ / EXHIBITION 

TARİH: 02 EYLÜL-10 OCAK 2016 YER: SAKIP SABANCI MÜZESİ 

DATE: 02 SEPTEMBER-10 JANUARY 2016 VENUE: SAKIP SABANCI MUSEUM 

GELECEĞE GERİ SAYIM ZERO 

II. Dünya Savaşı sonrasının durağan ve olumsuz 

atmosferinde “sanat sıfırdan başlamalıdır” 

prensibiyle 1957 senesinde Düsseldorf’ta doğan 

ZERO akımı, ismini bir roketin kalkışından 

önceki geri sayımdan alıyor. Geleneksel sanat 

anlayışını sıfırlayarak aydınlık ve şeffaflık dolu 

yepyeni bir dünya vaadiyle yola çıkan ZERO, 

kuruluşundan seneler sonra bugün de geçerliliğini 

ve dinamizmini korumaya devam ediyor. 

COUNTDOWN TO THE 

FUTURE-ZERO 

With reference to the “art from scratch” principle 

emerged in the static and negative atmosphere 

of World War II, the ZERO movement came to 

life in Dusseldorf in 1957. It is named after the 

countdown for the take-off of an aerospace. It sets 

the traditional sense of art to zero, and offers a clear 

and transparent world. After many years upon its 

establishment, ZERO is still effective and dynamic. 

50 



KİTAP / BOOK 

YAZAR: ERIK JAN ZURCHER YAYINEVİ: İLETİŞİM YAYINLARI 

AUTHOR: ERIK JAN ZURCHER PUBLISHER: ILETISIM PUBLISHING HOUSE 

MODERNLEŞEN 

TÜRKİYE’NİN TARİHİ 

Sentezlerden yola çıkarak konuları 

geniş açıdan ve tarihi arka planı ile ele 

alan yazar, zaman zaman resmi tarih 

söylemlerinin dışına çıkarak Türkiye 

tarihi ile ilgili farklı bir bakış açısı da 

sunuyor. 1800’lerden bugüne, özgün, 

karmaşık, tartışmalı hatta kavgalı bir 

süreç olarak yaşanan modernleşme 

tarihimiz üzerine derinlikli bir 

inceleme olan bu eserde Zürcher 

okurlarına hem yeni bilgiler hem de 

tutarlı bir yaklaşım sunuyor. 

TURKEY: A MODERN 

HISTORY 

The author offers a broad perspective 

for the events upon the basis of 

syntheses and historical backgrounds. 

He occasionally steps out of official 

history discourses and creates a 

different angle about the history 

of Turkey. The book includes new 

information with a consistent approach 

about the modernization history of 

Turkey which has been a unique, 

complex, controversial and even stormy 

period from 1800s to the present. 

SAHNE SANATLARI / PERFORMING ARTS 

TARİH: 17-18 EYLÜL 2015 YER: ZORLU PSM, İSTANBUL 

DATE: 17-18 SEPTEMBER 2015 VENUE: ZORLU PSM, ISTANBUL 

MÜZİK / MUSIC 

TARİH: 14 EKİM 2015 YER: CEMAL REŞİT REY KONSER SALONU, İSTANBUL 

DATE: 14 OCTOBER 2015 VENUE: CEMAL REŞİT REY CONCERT HALL, ISTANBUL 

BANGARRA DANS 

TİYATROSU - ‘SPIRIT’ 

BANGARRA DANCE 

THEATRE - ‘SPIRIT’ 

Bangarra Dans Tiyatrosu’nun 

Türkiye’deki ilk performansı 

‘Spirit’, topluluğun en ünlü 

çalışmalarından birisi. 

Avustralya’nın zengin 

kültürü ve tarihinin birbirine 

geçtiği bu sıra dışı gösteri 

tam anlamıyla derinlemesine 

bir deneyim vadediyor. 

Bu etkinlik “Australia in 

Turkey 2015” etkinlikleri 

kapsamında ücretsiz olarak 

düzenlenmektedir. 

Bangarra Dance Theater’s 

first performance in 

Turkey, ‘Spirit’ is one of 

the most widely-known 

pieces of the group. This 

extraordinary performance 

promises a thorough 

experience about the rich 

culture and history of 

Australia. You can watch 

this show for free within 

the scope of the “Australia 

in Turkey 2015” activities. 

PHILIPPE 

BERNOLD, 

PATRICK GALLOIS 

VE LONDON 

MOZART PLAYERS 

PHILIPPE 

BERNOLD, 

PATRICK GALLOIS 

AND LONDON 

MOZART PLAYERS 

Birleşik Krallık’ın ilk oda 

orkestrası solistlerinden 

Patrick Gallois ve 

Philippe Bernold, flütteki 

tartışmasız maharetlerine 

ek olarak, şeflikleriyle 

de bu konsere yön 

verecekler. Programda 

Haydn’ın yanı sıra Mozart 

ve Devienne gibi ustaların 

eserleri yer alacak. 

UK’s first chamber orchestra 

London Mozart Players will 

be at CRR Concert Hall under 

the baton of Patrick Gallois and 

Philippe Bernold. They will not 

only stir up the audience with 

their mastery of flute but also 

conduct the concert. Masters 

such as Haydn, Mozart and 

Devienne will be commemorated 

in the concert with their works. 


51

КРАТКОЕ ROTA / ROUTE ИЗЛОЖЕНИЕSTABESI PUBLIS IS? NOS SUL / UASTABESI PUBLIS IS? NOS SUL 

КРАТКОЕ 

ИЗЛОЖЕНИЕ 

52 СЕНТЯБРЬ 2015 ВЫПУСК 34


ХАЛДУН ЯВАШ 

Каспийский 

Стратегический Институт 

Генеральный Секретарь 

Отношения турок с иранцами, потомками древних персов, 

имеются древнюю историю и опыт взаимодействия культур. 

За последние сто лет такие политические изменения, как 

развал Османской империи и создание Турецкой Республики, 

возникновение Иранской Исламской Республики и 

завершение периода правления шаха получили свое развитие 

и продолжение. После революции Хомейни отношения 

США и Ирана замерли более, чем на 30 лет, что наряду 

с особенностями географического положения привело 

к ослаблению отношений с внешним миром. Сегодня 

же страны 5+1, ввиду заключенного с Ираном ядерного 

соглашения, открыли перед этой страной двери к интеграции 

с мировыми рынками, на которые в течение длительного 

времени не пускали. Снятие эмбарго увеличило долю Ирана 

на рынке и его конкурентоспособность, некоторые же 

страны, наоборот, утратят свою конкурентоспособность. 

Одно очевидно, что Иран со своими огромными запасами 

нефти и природного газа, станет влиятельным игроком, 

особенно не энергетическом рынке. Конечно для этого 

необходимы некоторые условия. Прежде всего Иран, 

который в течение длительного срока находился под 

действием эмбарго, должен инвестировать значительные 

средства в новые технологии, чтобы стать на мировом 

рынке конкурентоспособным поставщиком тех природных 

ресурсов, обладателем которых он является. С другой 

стороны, мы знаем, что пока Иран пытался бороться с 

эмбарго, соседние страны предприняли важные шаги, 

особенно в сфере энергетики. Одним из них является 

«Южный Газовый Коридор», возникший по инициативе 

Европы, Турции и Азербайджана. Сегодня по этому 

трубопроводу в Европу поступает газ из Азербайджана, 

но возможно, что в будущем по ней пойдет и иранский 

газ. Как результат, Иран может воспользоваться шансом 

легко и экономически выгодно поставлять газ в Европу 

по Трансанатолийскому Газопроводу (TANAP), который 

является важной частью «Южного Газового Коридора». 

И, наблюдая все эти события, мы вместе увидим, для 

каких стран выгода, приобретенная Ираном, обернется их 

невыгодным положением. 

В этом номере мы опубликовали мнение наших уважаемых 

ученых мужей и подготовили в качестве темы номера 

статью, в которой обсудили будущее энергетических рынков 

в результате интеграции Ирана с мировыми рынками, 

а также будущее торговых связей Ирана и Турции. В 

репортаже с проф. док. Дарханом Кыдырали, Президентом 

Международной Тюркской академии, внесшей большой 

вклад в историю тюрков, мы поговорили, в частности, о 

предании об Эргенеконе и связанных с этим событиях. С 

другой стороны, Проф. Дp. Месут Хаккы Джашин в свете 

турецко-американских отношений проанализировал для 

вас террористические акты, которые за последние месяцы 

потрясли всех нас до глубины души и заставили скорбеть. 

С пожеланиями встречи в следующем выпуске… 


53


ВРЕМЯ ЖИТЬ С НИЗКИМИ ЦЕНАМИ НА НЕФТЬ 

Во многих странах мира, в том числе и в Турции, возникла необходимость в 

течение предстоящего периода научиться жить в условиях низких цен на нефть и 

пересмотреть стратегию в свете этого обстоятельства. 

ОСМАН КУРТ 

Если бы вы еще буквально год назад 

заявили большинству из руководителей 

сектора энергоресурсов и 

финансов, что цена на нефть упадет до 

уровня в 49 долларов, с большой долей 

вероятности они бы посмеялись над вами 

и предпочли сменить тему разговора. 

Многие престижные инвестиционные 

организации, и даже Международное 

энергетическое агентство, не предвидели 

сегодняшнюю низкую цену. Серьезный 

интерес вызывает вопрос: Как долго цена 

на нефть, спустившаяся в течение этого 

года с уровня трехзначной цифры до 

уровня в 49 долларов, продержится на 

этой отметке, и к чему это обстоятельство 

может привести? 

ДЛЯ ТОГО, ЧТОБЫ ЦЕНЫ НА 

НЕФТЬ ДОСТИГЛИ ТРЕХЗНАЧНОЙ 

ЦИФРЫ, ПОТРЕБУЕТСЯ 8-10 ЛЕТ. 

Как отмечает господин Фатих Маджит 

«Исключением стал случай, произошедший 

на фоне отсутствия процессов 

рецессии. Так причиной резкого падения 

цен в 85-86 годах стал невероятный рост 

предложения нефти. В этой точки зрения 

тот случай очень схож с переживаемым 

сегодня. Восстановление цен на нефть 

до прежнего уровня после резкого их 

снижения в 85-86 годах заняло 15-16 

лет. 

Однако, Америка значительно сокращает 

объемы инвестиций. Значит, инвесторы 

ожидают, что цены на нефть будет 

оставаться на таком уровне еще в течение 

длительного времени». К тому же, 

господин Хаяти Озтюрк также озвучивает 

мнение многих специалистов в различных 

областях, считающих, что в 

среднесрочной перспективе цены на 

нефть продержаться на этом уровне и 

только потом продемонстрируют тенденцию 

восстановления. 

ДВА ЛУЧА НАДЕЖДЫ ДЛЯ 

ПРОИЗВОДИТЕЛЕЙ НЕФТи 

Не представляется реальным повышение 

цены на нефть путем снижения 

предложения в течение кратко и среднесрочного 

периода времени. Более возможным 

кажется рост цены за счет значительного 

увеличения спроса по сравнению 

с предложением. В качестве 

маневра, проведенного в целях поддержки 

замедляющихся темпов экономического 

развития Китая было воспринято 

3 разовое в течение одного месяца 

снижение Национальным Банком Китая 

стоимости Юаня. Рост экспора Китая в 

результате снижения стоимости Юаня, 

может привести к росту мирового производства, 

и, соответственно, росту 

спроса на энергоресурсы. 

Как отмечает господин Фатих Маджит 

«Корректировка соотношения евро и 

доллара обеспечивает превосходную 

корреляцию между ценами на нефть и 

сырьевые товары. Если падает доллар, а 

евро дорожает, цены на энергоносители 

и сырьевые товары могут вырасти. 

Однако, такие условия вряд ли могут 

сложиться раньше чем, во второй половине 

2016 года.» Таким образом, миру 

необходимо привыкнуть жить в условиях 

низкой цены на нефть в течение длительного 

периода времени. 



ТУРКИ БЫЛИ И ВОИНАМИ, И ДЕЯТЕЛЯМИ ИСКУССТВА 

Президент Международной Тюркской академии Проф. Дp. Дархан Кыдырали, 

отслеживающий следы тюркских народов на Алтае – «золотой колыбели тюркского 

мира», рассказал о новых проектах и открытиях, которые проливают свет на 

волнующую историю тюркского мира. 

МЕРВЕ ДАМДЖИ 

Сотрудничает ли Тюркская 

академия с другими странами, кроме 

стран-основателей (Азербайджан, 

Казахстан, Киргизия и Турция), либо 

организациями? 

Что такое «тюркский мир»? Что дало 

«тюркское начало» человечеству и мировой 

истории? Какой вклад внес «тюркский 

мир» в цивилизацию мира? Мы являемся 

организацией, которая изучает данные 

вопросы. Таким образом, мы сотрудничаем 

с организациями, проводящими научные 

исследования, и прежде всего с ЮНЕСКО, 

ИСЕСКО, Организацией исламского 

сотрудничества. У нас есть проекты, 

касающиеся исследований тюркских 

общин в странах, не являющихся 

основателями Академии, прежде всего в 

России, это - Татарстан, Башкортостан, 

Республика Саха, Тува, а также в Китае. 

В рамках сотрудничества мы вместе 

реализуем много проектов. В настоящее 

время мы находимся в контакте со всеми 

странами, где проживали и проживают 

тюркские народы, прежде всего это такие 

страны, как Египет, Индия, Иран, Китай и 

страны Европы. 

-Хочу немного коснуться 

археологических раскопок, которые 

осуществляются под руководством 

академии. Вы получили некоторые 

подтверждения тому, что легенда об 

Эргенеконе могла быть правдой. Когда 

и как начались эти работы? Какие 

результаты получены? 

В прошлом году мы начали раскопки на 

Алтае. Во время организации празднования 

200-летия со дня издания «Книги Деда 

Коркута» (Dede Korkut kitabı) нам поступил 

звонок от нашей группы археологов о том, 

что в результате раскопок обнаружено 

несколько музыкальных инструментов. 

Мы выехали на Алтай. На границе с 

Казахстаном, в так называемом месте 

Берель, были обнаружены могилы 

турецких ханов. В тех могилах было 

найдены останки более 60 украшенных 

золотом лошадей. Это было священное для 

тюрков место. Во время раскопок было 

найдено три музыкальных инструмента. 

Одним из них был предок кануна. Этот 

музыкальный инструмент впервые 

представил миру Аль-Фараби. 

Мы организуем международную выставку 

с участием историков из Турции и 

Азербайджана. В рамках выставки 

состоится 2-дневная экскурсия на место 

раскопок. 

Другим вашим проектом, где можно 

почитать о национальной истории 

тюркского народа, являются 

Исторический музей и Тюркская 

библиотека. Что могут найти здесь 

любители истории? 

Во время саммита в Нахичевани 

Назарбаев внес еще два предложения. Он 

сказал - пусть помимо Академии будут 

Тюркский исторический музей и Тюркская 

библиотека. Для библиотеки мы приобрели 

32 тысячи книг. Перевезли библиотеку из 

Венгрии из 16 тысяч книг. 


55


ДЛЯ ИРАНА НАЧАЛСЯ ОБРАТНЫЙ ОТСЧЕТ 

Соглашение по ядерной энергии с Ираном ждет своего одобрения со стороны 

Конгресса США. Однако в Иране уже давно царит атмосфера праздника, а многие 

страны, включая Турцию, начали подсчет плюсов, которые принесло данное 

соглашение. 

ФИГЕН АЙПЕК АЙВАДЖИ 

Операция «Арго». Режиссер киноленты 

голливудская звезда Бен 

Аффлек получил за нее «Оскар» 

в номинации «Лучший фильм». Награду 

вручала «первая леди» страны Мишель 

Обама, что придало церемонии определенный 

смысл. В фильме повествуется 

о спасении группы дипломатов в 1979 

году в Тегеране, когда в результате нападения 

на Посольство США им, спасшись 

в последний момент от плена, пришлось 

скрываться в Посольстве Канады. Однако 

фильм и то, что он получил престижную 

премию, не было хорошо воспринято 

в Иране. Министр культуры Ирана 

Мухаммед Хусейни сделал заявление, что 

«Голливуд искажает историю. Этот фильм 

не что иное, как часть «мягкой» войны 

против Ирана». Если вернуться к содержанию 

картины, то события 1979 года на 

самом деле показывают глубокую пропасть 

в отношениях Ирана и США. 

Эта пропасть стала поводом к началу 

инициированной США изоляции Ирана 

на международной арене. Д.н. Бекир 

Гюнай, доцент факультета политологии 

Стамбульского Университета, высказывает 

мнение, что США, пережив за год-два 

первый шок, начали поддерживать Ирак 

в войне против Ирана, и эмбарго, которое 

продлилось 30 лет, стало началом одиночества 

Ирана. «США, внутренними 

волнениями, этническими выступлениями 

и наложением эмбарго вытолкнули Иран 

из системы и наблюдали политику изоляции». 

После того, как стало известно, что 

Иран занимается разработками в ядерной 

области, его изоляция только усугубилась, 

и как обычно начинаются восточные сказки 

«было ли, не было ли» также же и в отношении 

Ирана, он надолго сошел с исторической 

сцены. Завершение переговоров, 

в, так сказать, «период отсутствия», то 

есть в момент действия эмбарго, показало, 

что в ближайшем будущем возможности 

дипломатии смогут привести к мирному 

решению проблемы. Конечно, процесс 

очень долгий; конечно, сегодня мы не 

прошлись по саду, который посадили, но 

по крайней мере Иран не стал участником 

военных действий на Среднем Востоке. 

Гюнай следующим образом оценивает полученный 

результат в отношении Ирана: 

«В отношении Ирана сняли эмбарго, он 

стал лидером региона, открылись возможности 

для новых политических движений, 

наряду с экономическим подъемом 

в стране и ростом доходов от продажи 

нефти будет расти и уровень жизни, таким 

образом, можно сказать, что получены 

конкретные результаты». 

ТРУДНО САДИТЬСЯ ЗА СТОЛ 

ПЕРЕГОВОРОВ? ИЛИ ТРУДНО 

ВСТАВАТЬ ИЗ-ЗА НЕГО? 

Когда же разорвались те нити отношений 

между Ираном и США, которые, начиная 

с 1979 года были призваны превратить его 

в страну-невидимку,? И как возникла эта 

ядерная напряженность? Фитиль ядерной 

напряженности между Ираном и США подожгла 

пресс-конференция в Вашингтоне, 

состоявшаяся 14 декабря 2012 года, организованная 

Главой Национального совета 

сопротивления Ирана в США Али Реза 

Джафарзаде. И что же сказал Джафарзаде 

на пресс-конференции? Он сказал, что 

Иран, в тайне от Международного агентства 

по атомной энергии (МАГАТЭ), проводит 

обогащение урана с целью создания 

ядерного оружия. Джафарзаде даже указал 

два объекта: Натанз, где Иран обогащает 

уран, и Арак, где строится завод по производству 

тяжелой воды. Как же могли поступить 

США, которые после теракта 11 

сентября стали более остро реагировать 

на любые угрозы? Объявили бы войну? 

Нет, на этот раз они не сделали того, что 

приходит в голову первым. Потому что 

нестабильность и ряд неудач на среднем 

Востоке после вторжения в Ирак подтолкнули 

США в решении проблемы тайной 



ядерной программы не к войне с Ираном, 

а к столу переговоров. Впервые за стол 

переговоров сели в 2006 году вместе с 

пятью постоянными членами Организации 

Объединенных Наций (ООН) и Германией, 

таким образом «сидение за столом» продлилось 

до июля 2015 года. В результате 

длительных переговоров было решено, 

что Иран ограничит свои работы по обогащению 

урана и откроет ядерные объекты 

для посещения комиссией МАГАТЭ; в обмен 

же на это будут отменены экономические 

и финансовые санкции в отношении 

Ирана, хотя эмбарго на поставки оружия 

временно сохранится. Сразу же после достижения 

соглашения 14 июля население 

Ирана вышло на улицы, чтобы отпраздновать 

это событие. Если подумать, что 

только с 2012 года доход от продажи нефти 

снизился на 160 миллиардов, то такая 

радость иранцев не выглядит преувеличенной. 

Конечно же снятие эмбарго – это 

не только материальное благополучие, 

стоит отметить, что оно несет надежду на 

более свободную жизнь. 

ПОЛИТИКА КОНКУРЕНЦИИ? 

ИЛИ ЭКОНОМИЧЕСКОЕ 

СОТРУДНИЧЕСТВО? 

Страной, которая не сидела за столом 

переговоров, но на которую сильное влияние 

оказали их итоги, оказалась Турция. 

Да, Турции не было в то время, когда с 

Ираном торговались по ядерным вопросам, 

но очевидно, что страна оказалась 

под влиянием как экономических, так и 

политических последствий итогов соглашения. 

Не стоит отрицать древнее соперничество 

Ирана и Турции в регионе. Эти 

две сильные страны являются главными 

героями на региональной арене. Однако, 

официальные лица Турции, после того, 

как был достигнут компромисс по ядерному 

вопросу в Иране, сделали заявление, в 

котором потребовали от Ирана отказаться 

от религиозной политики и попыток доминировать 

в регионе. Интересно, такое 

желание было способом найти подходящую 

основу для создания экономических 

связей? Доц. ДР. Ахмет Юклейен из 

Стамбульского Торгового Университета 

так объясняет необходимость отказа от 

политики конкуренции ради больших 

экономических задач двух стран: «Будет 

лучше, если обе страны откажутся от политической 

конкуренции и сосредоточатся 

на экономических выгодах. Для этого, обеим 

странам конечно же необходимо пересмотреть 

свои политические цели. Путь 

к миру и развитию в регионе проходит 

от отказа от межрелигиозной структуры 

конфликтов через достижение более гуманитарного 

уровня.» 

С другой стороны, Юклейен обращает 

внимание на то, что влияние соглашения 

на турецко-иранские отношения противоречиво: 

«Помимо предоставления гигантских 

возможностей, предлагаются и 

некоторые трудности. Начиная с первого 

дня акцент делается на экономической выгоде 

соглашения. Снятие экономических 

санкций с Ирана благотворно скажется 

на экономике; отражением данного утверждения 

является радостное население 

на улицах городов». Для Турции, которая 

является важнейшим рынком экспорта 

Ирана, данное ядерное соглашение конечно 

же означает начало нового экономического 

этапа в рамках отношений с этой 

страной. И конечно, в период действия 

экономического эмбарго в отношении 

Ирана, торговля между Турцией и Ираном 

не замирала. Даже выросла, но этот рост 

не достиг желаемого уровня. Дp. Фатих 

Маджит, доцент Университета Сулейман 

Шах, говорит, что в конце 2003 года экс- 


57


порт Турции в Иран составлял 534 миллиона 

долларов США, а к концу 2014 

года – уже 3,9 миллиарда долларов, но 

при этом он напоминает: «На самом деле, 

если учесть увеличение торгового оборота 

Турции и Ирака, например, в указанный 

период, с 829 миллионов до 11 миллиардов, 

то становится очевидно, что желаемый 

уровень торговли Турции с Ираном 

не был достигнут. На ограничение роста 

торговли с Ираном, по сравнению с другими 

странами региона, в значительной 

степени повлияли экономические трудности, 

переживаемые Ираном вследствие 

наложенного эмбарго». Хорошо, а теперь 

цифры торгового оборота между Турцией 

и Ираном достигнут желаемого уровня? 

Маджит считает, что делать какие-то прогнозы 

в цифрах очень трудно, но если 

Турция сможет стать рынком экспорта, 

способным в течение долгового времени 

конкурировать с Ираком, то существует 

вероятность превышения годового экспорта 

цифры в 10 миллиардов долларов. На 

первом месте в экспорте Турции в Иран 

занимают такие позиции, как машины 

и машинное оборудование, химическая 

продукция, текстиль, изделия из металла, 

резиновые и пластиковые товары, в связи 

с чем, Маджит отмечает вероятность 

увеличения экспорта данной продукции 

ввиду ее конкурентоспособности. Кроме 

того, Маджит отмечает, что не следует 

забывать и о прибыли от туризма: «Вместе 

со снятием эмбарго, завершением экономических 

трудностей и обогащением населения 

наступит и рост доходов Турции 

от туризма за счет Ирана. За последние 

два года количество туристов, прибывших 

в Турцию из Ирана, увеличилось на 34% 

и составило примерно 1,6 миллиона человек, 

что поставило Иран на шестое место 

среди стран, жители которых посещают 

Турцию». 

ВСЕ ЭТО, КОНЕЧНО, ПРЕКРАСНО, 

НО ЧТО ЖЕ БУДЕТ С 

ЭНЕРГЕТИЧЕСКИМ РЫНКОМ? 

Включение обладающего одними из самых 

крупных запасов нефти и природного 

газа Ирана в международную систему, 

конечно, же изменит динамику энергетического 

рынка. Проф. Дp. Мубариз 

Хасанов, специалист Центра энергетических 

и экономических исследований 

Прикаспийского института стратегических 

исследований (HASEN), в ожидании того, 

что снятие санкций с Ирана, обладающего 

огромными запасами углеводородов, 

серьезно повлияет на мировой энергетический 

рынок, говорит следующее: «В 

странах группы 5+1 цена за баррель нефти 

марки Брент накануне достижения соглашения 

с Ираном составляла 58,7 доллара, 

а сразу после объявления о соглашении 

опустилась до 56,6 доллара. Потому что 

международные цены на сырье естественным 

образом очень четко реагируют на 

экономические и политические изменения. 

Оптимистические настроения, возникшие 

после объявления о соглашении, 

несмотря на то, что де-факто санкции 

еще не отменены, послужили поводом к 

падению цен на нефть». Однако, Хасанов 

предупреждает, что даже после фактической 

отмены санкций Ирану потребуется 

время для достижения производственного 

потенциала, которым он обладает. Потому 

что за годы изоляции Иран не развивал в 

достаточной степени производственные 

мощности месторождений углеводородов 

и сегодня это является одним из основных 

препятствий. В связи с этим, Хасанов 

говорит о том, что экспорт кардинально не 

увеличится и будет достигать примерно 

120-130 миллионов тонн, как это было в 



1990-ые и 2000-ые годы. «Даже эти цифры 

означают, что за короткий период экспорт 

иранской нефти увеличится примерно на 

70% по сравнению с 2014 годом. Несмотря 

на такой рост Иран остается далеко позади 

таких экспортеров нефти, как Саудовская 

Аравия и Россия, экспортирующих в год 

401,4 и 386 тонн соответственно. Исходя 

из этого, отмена санкций в отношении 

Ирана в ближайшее время не сможет оказать 

какого-либо значительного влияния 

на мировой спрос нефти, мировые цены 

на нефть будут больше подвержены психологическому 

влиянию». 

С другой стороны, не будем забывать, 

Иран серьезно настроен и в отношении 

природного газа. Правда нельзя сказать, 

что в этой стране, являющейся обладательницей 

поистине гигантских запасов 

природного газа, дела в области его экспорта 

идут хорошо. В 2014 году Иран 

добыл 172,6 миллиарда кубометров газа, 

из них только 2.4 миллиарда кубометров 

ушли на экспорт. Оставшиеся 170,2 миллиарда 

кубометров были потреблены 

внутри страны. Хасанов, утверждая, что 

только до 2020 года Иран собирается 

увеличить добычу природного газа до 

360 миллиардов кубометров в год, высказал 

следующее: «В случае ограничения 

внутреннего потребления газа, Иран 

сможет стать одним из крупнейших, 

после России, мировых экспортеров 

газа. Однако, для увеличения объемов 

производства и экспорта Ирану нужно 

нарастить необходимую экспортную 

мощность». Конечно же здесь для осуществления 

экспорта необходимо наличие 

соответствующей инфраструктуры 

и сотрудничество. Если инфраструктура 

интересует только Иран, то в части, 

касающейся сотрудничества, заинтересованы 

многие страны. Одна из них 

- Турция, страна, по территории которой 

пройдет Трансанатолийский газопровод 

проекта «Южного Газового Коридора». 

Завершение проекта, способного значительно 

увеличить поставки природного 

газа, планируется к 2020 году, и Хасанов 

считает, что: «По завершении данного 

проекта Иран легко попадет на европейские 

рынки». 

И наконец, ядерное соглашение заново 

открыло перед Ираном двери в мир. Проф. 

Дp. Мубариз Хасанов: «Освобождение 

замороженных активов и отмена санкций 

в отношении финансовых учреждений 

ускорят процесс объединения Ирана с мировыми 

рынками». Хасанов подчеркнул, 

что после отмены санкций ожидается 

быстрый рост экономики Ирана, официальные 

представители прогнозируют в 

течение 10 лет увеличение оборота с 300 

миллиардов до более одного триллиона 

долларов в год. Пока Иран находится в 

ожидании бурного роста, другой сильный 

игрок в регионе, Турция, будет строить 

планы по углублению экономических 

отношений с Ираном. Взаимная экономическая 

выгода для этих двух государств 

выглядит просто неизбежной, особенно, 

когда у Турции имеются возможности 

энергетическим путем привести Иран в 

Европу через вновь открывшиеся перед 

ним двери. С другой стороны, в ближайшее 

время мы сможем сами увидеть 

насколько смягчатся высказывания в отношении 

Ирана, который в течение многих 

лет находился в изоляции, или приведет 

ли ядерное соглашение к тому, чтобы 

был снят фильм, который номинируют на 

премию «Оскар». Конечно, если картина 

будет снята и получит «Оскар», то всем 

будет интересно, кто же будет вручать 

награду… Будем надеяться, что Конгресс 

США одобрит ядерное соглашение. 


59


СЕРЬЕЗНОЕ ИСПЫТАНИЕ ДЛЯ ОТНОШЕНИЙ МЕЖДУ 

ТУРЦИЕЙ И США 

Два основных государства-сторонника НАТО – Турция и США в настоящий момент 

переживают тяжелое испытание, напрямую имеющее отношение к насилию и 

терроризму, усиливающемуся на территории Среднего Востока. 

ПРОФ. ДР. МЕСУТ ХАККЫ ДЖАШЫН 

Спиралевидное развитие по возрастающей 

инициированного со стороны 

РПК (Рабочая Партия 

Курдистана) насилия, сорвавшего процесс 

урегулирования, реализуемого в 

Турции, а также сохранение в значительной 

степени и по сей день мощи 

ИГИЛ (Исламское Государство Ирака и 

Леванта), функционирующего на территории 

Сирии-Ирака, продолжают угрожать 

безопасности всего региона в 

целом. Наряду с этим, в свете требований 

независимости Барзани в Северном 

Ираке, неспособности Армии 

Центрального Ирака сохранить единство 

страны и продолжающихся террористических 

актов, ежедневно теряют жизнь в 

среднем около 100 человек, новости о 

гибели которых уже стали повседневными 

и привычными. На основании вышесказанного, 

можно заключить, что 

Турция лицом к лицу столкнулась с проблемой 

террористической борьбы на 

двух фронтах, сформированных силами 

РПК и ИГИЛ на территории вдоль границы 

Иран-Ирак-Сирия и на территории 

собственно государства. 

ИГИЛ, одним ударом проводя атаки на 

PYD (Партия «Демократический союз»), 

являющейся аналогом РПК в Сирии, 

стремясь разрушить симпатию, испытываемую 

к данной организации в Турции, 

также дает понять Анкаре, что в случае 

дальнейшего развития альянса с США, 

продолжит проводить террористические 

акты на Анатолийских землях. Этот 

вызов стал причиной ужесточения позиции 

противостояния Анкары по отношению 

в ИГИЛ, и внесению изменений в 

новую стратегию, предусматривающую 

давление на ячейки организации внутри 

страны. При этом, самым важным шагом 

Турции, сделанным в данном направлении, 

стало участие Турции в 

Меморандуме о взаимопонимании по 

вопросам совместного использования воздушных 

сил, подписанном в Эр-Рияде 

Президентом Обамой с странами-союзниками 

и государствами Персидского залива, 

и явившемся отправной точкой в реализации 

политики борьбы с ИГИЛ. При данных 

обстоятельствах Анкара путем участия 

в «Коалиции воздушных сил» и вступления 

с Пентагоном в более тесные взаимоотношения, 

подтвердила свое разрешение 

на использование Базы Инжирлик для 

самолетов и беспилотных воздушных 

средств. 

«БЕЛЫЕ ПЯТНА» В РАМКАХ 

СОВМЕСТНОЙ БОРЬБЫ 

Наличие не урегулированных вопросов 

или некоторых не четко определенных 

условий в рамках переговоров между 

США и Турцией по вопросам совместного 

противостояния ИГИЛ, очевидно. В частности, 

сохранению неопределенности 

способствует организация «зоны запрета 

полетов» на территории Ирака и Ливии и 

«безопасной зоны» на севере Сирии. 

Отличающиеся друг от друга заявления 

Анкары и Вашингтона демонстрируют 

существование различий в дипломатических 

взглядах сторон. 

Турция изъявляет желание путем организации 

безопасной зоны при участии 

«оппозиционных сил» Сирии, обеспечить 

безопасность границ и защиту от волны 

беженцев. Таким образом, в процессе 

переговоров турецкая сторона, на основании 

совместного осознания необходимости 

устранения ИГИЛ из региона и предоставления 

местным властям новых полномочий 

и степени ответственности, продолжает 

придерживаться устойчивой позиции 

в том, что взаимодействие PYD и РПК и 

формирование ими отдельного государства 

на севере Сирии в будущем станет 

серьезной угрозой государственному 

единству и национальной безопасности не 



только самой Сирии, но и Турции, причем 

в не меньшей степени. 

ДЕЙСТВИТЕЛЬНО ЛИ США 

ДОСТИГЛО УСПЕХОВ В БОРЬБЕ С 

ИГИЛ? 

При рассмотрении вопроса прежде всего, 

необходимо отметить, что завершен первый 

год существования коалиции против 

ИГИЛ, созданной под председательством 

США сразу после получения в свои руки 

ИГИЛ-ом города Мусул в результате 

захватнических операций, реализуемых 

организацией в Ираке. Стоимость воздушных 

операций для США составила 

примерно 3,5 миллиардов долларов. 

Кроме этого, утверждается, что уничтожение 

9 тысяч целей в результате более 

чем 6000 воздушных вылазок, привело 

более чем 10 тысяч боевиков ИГИЛ-а в 

состояние отсутствия боеготовности. 

Согласно данных Министерства Обороны 

США, количество бойцов ИГИЛ на 

сегодняшний день по сравнению с 2014 

годом значительно возросло. 

Предположительно, на стороне ИГИЛ 

воюют от 20 до 30 тысяч солдат. 

Напомним, что Генерал командования 

сухопутных войск США господин Рай 

Одиерно оценивает результаты борьбы с 

ИГИЛ как успешные. Одиерно в своем 

заявлении в Вашингтоне, утверждает, что 

значительное количество высшего военного 

состава ИГИЛ убито, и, как следствие, 

мощь организации в целом ослаблена. 

ПРАВИЛА ИГРЫ МЕНЯЮТСЯ: БАЗА 

ИНЖИРЛИК 

Если взглянуть с позиции США, соглашение, 

достигнутое с Ираном по вопросам 

Атомной энергии, частично успокоило 

Белый Дом. Выявлено, что у 

Саудовской Аравии, испытывающей свою 

военную силу в Йемене, шансы в деятельности, 

направленной против Ирана, 

слишком малы, практически отсутствуют. 

Продолжающиеся проблемы в Греции и 

то, насколько сильно переживаемые процессы 

откинули страну на задний план – 

очевидный факт. Решающим шахматным 

ходом в борьбе с терроризмом США безусловно 

видит достижение взаимного, 

основанного на доверии, соглашения с 

Турцией, через преодоление препятствий, 

возникших в ходе сотрудничества двух 

стран. С точки зрения среднесрочной и 

долгосрочной перспективы, Турция 

может в рамках стратегии борьбы с РПК 

и ИГИЛ сыграть более значительную 

роль в плане охвата функций и ответственности 

наряду с НАТО и США. В 

этих рамках, База Инжирлик, обозначенная 

в характеристике американцев как 

«Game Changer», имеет крайне важное 

значение, как сила, способная изменить 

правила игры в борьбе с ИГИЛ. 

Безпилотные дроны, использование 

которых было начато в годы правления 

Обамы, в частности в Афганистане, с 

большой долей вероятности с задействованием 

Воздушной Базы Инжирлик, 

будут также использоваться против 

ИГИЛ в Сирии, однако, самой деликатной 

точкой в этой стратегии является 

наличие риска возникновения потерь 

среди гражданского населения в результате 

использования беспилотных воздушных 

средств. Также имеет место 

риск использования данной опасности 

ИГИЛ-ом в качестве основы для пропаганды 

против США на Среднем 

Востоке. Кроме этого, все указанные 

стратегические действия могут способствовать 

развитию не только отношений 

Турции с США, но и отношений Турции 

и Израиля и в не меньшей степени. 

Несмотря на различия региональных 

интересов Турции и США, общая 

модель борьбы с терроризмом, которая 

будет воплощаться совместными усилиями, 

имеет крайне важное значение с 

точки зрения стабильности и мира в 

регионе. 


61


ДЛИННЫЙ СПИСОК В РАМКАХ ВИЗИТА ЭРДОГАНА В 

КИТАЙ 

Увеличение объема торговых отношений, Уйгурский вопрос, Закуп Китайской 

Системы Противоракетной Обороны, Исторический Шелковый Путь... вот с таким 

обширным списком вопросов господин Эрдоган впервые посетил Китай. 

АХМЕТ ЮКЛЕЙЕН 

В 

пресс-релизе, опубликованном 

перед началом поездки в Пекин, 

Президент Эрдоган заявил о том, 

что в 2010 году был заложен фундамент 

для стратегического сотрудничества 

обеих стран и что сейчас имеется «готовность 

притворить все планы в жизнь». В 

своей речи Эрдоган отметил следующее: 

«Создавая стратегическое партнерство с 

государством Китай в 2010 году, мы сделали 

свои первые шаги на этом пути, и 

теперь находимся в стадии практической 

реализации. Взаимоотношения с Китаем 

нами рассматриваются исключительно 

с позиции стратегических». Выражение, 

на котором Эрдоган акцентировал свое 

внимание - «стратегическое партнерство», 

заслуживает более широкого рассмотрения. 

Несмотря на то, что обе страны отличаются 

крупными масштабами экономики и 

серьезными политическими амбициями, 

между государствами имеют место нестабильные 

торговые отношения. В 2014 

году Турцией было импортировано потребительских 

товаров и производственного 

сырья на сумму почти 25 миллиардов 

долларов, экспорт в Китай же составил 

всего 2,8 миллиардов долларов. 

ПОЛИТИЧЕСКАЯ 

НАПРЯЖЕННОСТЬ ОТСТУПИЛА 

НА ЗАДНИЙ ПЛАН ПЕРЕД ЛИЦОМ 

ЭКОНОМИЧЕСКИХ ПРИОРИТЕТОВ 

Именно в связи с протестами, имевшими 

место в Турции в последнее время и направленными 

против действий, осуществляемых 

в отношении мусульманского 

турецкого и уйгурского населения, проживающего 

в районе Сиджан в Китае, 

поездка Эрдогана в Китай вызвала повышенный 

интерес СМИ. Однако, политическая 

напряженность, ставшая причиной 

возникшего недоверия между сторонами 

визита, осталась в тени экономических 

приоритетов. 

В случае если, несмотря на это осложнение, 

посредством запуска современной автомагистрали, 

соединяющей Китай и Европу 

и проходящей по территории Турции, 

будет возвращен к жизни исторический 

Шелковый Путь, данный визит станет 

уникальной возможностью для формирования 

долгосрочных стратегических отношений 

между двумя государствами. Кроме 

этого, Турция поддерживает реализацию 

проекта строительства железной дороги, 

призванной связать между собой столицу 

Азербайджана город Баку, столицу Грузии 

город Тбилиси и один из восточных регионов 

Турции – Карс. 

Обобщая сказанное, можно подытожить: 

визит Президента Эрдогана в Китай несомненно 

является важнейшим шагом на 

пути развития турецко-китайских отношений. 

А экономическое сотрудничество 

значительно важнее ожиданий от партнерства 

в сфере безопасности. 



ДЕЙСТВИТЕЛЬНО ЛИ ИРАН ЯВЛЯЕТСЯ ПЕРВЫМ 

ПО ЗАПАСАМ ПРИРОДНОГО ГАЗА? 

Будучи богатейшим по запасам природного газа в мире государством Иран, тем не 

менее не превратился в серьезного игрока в сфере торговли природным газом. 

ЕМИН АКХУНЗАДЕ 

Иран, обладающий согласно статистическим 

данным Бритиш 

Петроль (ВР), месторождениями 

природного газа, насчитывающими 

34 триллиона кубических метров, 

занимает положение самой богатой 

по запасам природного газа страны в 

мире. Однако, какими бы богатейшими 

резервами природного газа не владел 

Иран, до сего момента это государство 

не является серьезным участником на 

рынке торговли природным газом. 

ПОЛИТИКА ЗАЩИТЫ 

ПРЕПЯТСТВУЕТ РАЗВИТИЮ 

При рассмотрении существующих 

цифр сразу становится понятно, насколько 

много в настоящее время в 

Иране неразрабатываемых месторождений 

природного газа. И этому также 

имеется несколько причин. Прежде 

всего, международные санкции, внедренные 

в отношении Ирана с 1979 

года. При таких обстоятельствах Иран 

был вынужден самостоятельно разрабатывать 

все собственные источники 

энергетических ресурсов. 

В отличие от предыдущего в новом 

законе предусмотрено увеличение 

сроков предоставления производственных 

комплексов в эксплуатацию 

с 5 до 25 лет. Кроме этого, так как 

были составлены определенные договоренности 

в рамках переговоров 

по вопросам атомной энергии между 

Ираном и странами Р5+1 (Большой 

Пятерки), с момента вступления в законную 

силу упоминаемого соглашения 

все применяемые к Ирану санкции 

будут упразднены. Благодаря чему в 

кратко и среднесрочной перспективе 

ожидается значительное увеличение 

производства природного газа в Иране. 

Способно ли такое положение дел 

превратить Иран в серьезного игрока 

на Европейском рынке? 

ПРЕЖДЕ ЧЕМ СТАТЬ 

СЕРЬЕЗНЫМ ИГРОКОМ 

НА РЫНКЕ, НЕОБХОДИМО 

ПРОВЕСТИ ЗНАЧИТЕЛЬНЫЕ 

ПОДГОТОВИТЕЛЬНЫЕ РАБОТЫ 

Прежде всего, будет полезным отметить, 

что в стране в настоящий момент 

существуют серьезные проблемы с недостаточно 

развитой инфраструктурой, 

и в случае отмены в этом году санкций, 

для того, чтобы Иран смог в необходимых 

масштабах развить собственные 

месторождения природного газа и вывести 

их на рынок, потребуется около 

6-7 лет. С другой стороны, большая 

часть месторождений природного газа 

Ирана расположены на юге страны. Поэтому 

Иран предпочитает осуществлять 

сбыт произведенного природного газа на 

рынках, близкорасположенных к данным 

регионам. В этой связи, продажа газа в 

больших количествах в Европу для Ирана 

не выглядит привлекательной. Однако, 

посредством использования трубопровода 

Тебриз-Анкара Иран имеет возможность 

подавать в Турцию и затем через Транс- 

Анатолийский газопровод и Трансадриатический 

трубопровод в Европу, около 10 

миллиардов кубаметров природного газа. 


63


ЦВЕТУЩИЙ РОСТОК В ЗАСУШЛИВОЙ ПУСТЫНЕ: 

КИНЕМАТОГРАФ ТУРКМЕНИСТАНА 

Противостояние туркменского народа царскому режиму и капитализму, 

выраженное языком кинематографа, выплеснулось на экран. Кино, с 1926 года, 

будучи новым направлением в искусстве, стало частью культурного наследия 

туркменского народа. 

РУФАТ АГАЕВ 

Искусство «Движущихся фотографий» 

распространяясь на 

землях Туркестанского региона 

не прошло мимо Туркменистана, и в 

1910 году туркмены познакомились с 

кинематографом. При помощи и поддержке 

Советских кинематографистов 

искусство кино и в Туркменистане стало 

направлением, имеющим общественную 

значимость. Народным комиссариатом 

просвещения Туркменистана в 1926 

году было принято решение о создании 

кинофабрики, именно на созданной в 

исполнение данного решения «Кинематографической 

Фабрике Ашхабад» стали 

сниматься туркменские фильмы. 

ПЕРВЫЕ ШАГИ В КИНЕМАТОГРА- 

ФЕ. ПЕРВЫЕ ФИЛЬМЫ 

Первый опыт создания кино в Республике 

Туркменистан был связан со съемками 

в 1925 году кинематографистами студии 

«Мосфильм» ленты под названием 

«Создание Советской Социалистической 

Республики в Туркменистане». Темой 

этого документального фильма было 

историческое прошлое строительства 

Советского Туркменистана. 

Снятый в 1930 году фильм «Карабекаульский 

канал», повествующий об 

усилиях людей в борьбе за воду, которую 

необходимо было провести в бесплодные 

засушливые земли, познакомил Советского 

зрителя с туркменистанским 

кинематографом и работой туркменистанских 

кинематографистов. Вдохновленные 

успехом этого фильма, туркменские 

кинематографисты создали такие 

фильмы как «Корова», «Хлопок» и «Каракуль», 

чем внесли свой значительный 

вклад в развитие советского кино. 

Фильм А.Владичука под названием «Белое 

Золото», снимался после фильмов 

документального жанра в 1929 году. 

Фильм повествует о том, как в туркменской 

деревне, население которой 

занимается выращиванием и обработкой 

хлопка, создавался и начинал свою работу 

колхоз. 

В 1933 году был снят еще один фильм, 

рассказывающий о природных богатствах 

Туркменистана, в котором была 

затронута тема нефти. В этом фильме 

с названием «Семь сердец», показана 

история приключений, которые выпали 

на долю группы молодых геологов, занимающихся 

разведкой нефтяных месторождений 

в пустыне Каракум. Важной 

вехой в истории кино Советского Туркменистана 

является снятый в 1935 году 

режиссером А.Ладашевым фильм под 

названием «Я вернусь». Фильм создан 

по мотивами известной поэмы «Батрак», 

написанной туркменским поэтом Оразом 

Ташназаровым. Наряду с огромным успехом, 

которым пользовалась эта лента, 

фильм стал популярен и был показан в 

кинотеатрах всех Советских государств 

В следующих выпусках наших публикаций 

мы постараемся рассказать нашим 

дорогим читателям о Туркменском кинематографе 

времен Второй Мировой 

Войны и послевоенного периода.

HAZAR WORLD - SAYI: 34 - EYLÜL 2015

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?