la imagen de los y las adolescentes en el prime time televisivo ...
la imagen de los y las adolescentes en el prime time televisivo ...
la imagen de los y las adolescentes en el prime time televisivo ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
programas t<strong>el</strong>evisivos más que indagar sobre <strong>los</strong> efectos sobre ag<strong>en</strong>tes<br />
pasivos” 23 .<br />
Como afirma Buckingham, “<strong>la</strong> investigación contemporánea sugiere que<br />
<strong>los</strong> niños constituy<strong>en</strong> una audi<strong>en</strong>cia mucho más autónoma y crítica <strong>de</strong> lo que<br />
conv<strong>en</strong>cionalm<strong>en</strong>te acostumbra a admitirse” 24 . Los y <strong>la</strong>s <strong>adolesc<strong>en</strong>tes</strong> no están<br />
in<strong>de</strong>f<strong>en</strong>sos ante <strong>los</strong> estímu<strong>los</strong> <strong>de</strong> <strong>los</strong> medios <strong>de</strong> comunicación sino que son<br />
capaces <strong>de</strong> e<strong>la</strong>borar sus propias interpretaciones; <strong>el</strong> niv<strong>el</strong> <strong>de</strong> análisis<br />
<strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong>rá <strong>de</strong> muchos factores, como <strong>el</strong> familiar, <strong>el</strong> social y <strong>el</strong> personal. Según<br />
Ferrés, <strong>los</strong> m<strong>en</strong>sajes audiovisuales satisfac<strong>en</strong> distintos niv<strong>el</strong>es más o m<strong>en</strong>os<br />
activos <strong>en</strong> <strong>los</strong> espectadores: <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>el</strong> p<strong>la</strong>cer <strong>de</strong>rivado <strong>de</strong> <strong>la</strong> s<strong>en</strong>sorialidad, <strong>la</strong><br />
implicación emotiva, <strong>la</strong> interpretación estereotipada <strong>de</strong> <strong>la</strong> realidad a <strong>la</strong> toma <strong>de</strong><br />
conci<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> <strong>los</strong> niv<strong>el</strong>es anteriores <strong>de</strong> p<strong>la</strong>cer, <strong>la</strong> fruición estética, <strong>los</strong><br />
apr<strong>en</strong>dizajes reflexivos o <strong>el</strong> análisis crítico 25 . El <strong>de</strong>sarrollo cognitivo <strong>de</strong>l niño/a,<br />
<strong>la</strong> experi<strong>en</strong>cia que ti<strong>en</strong>e respecto al medio t<strong>el</strong>evisivo y respecto al mundo real<br />
<strong>de</strong>terminará su capacidad para valorar <strong>la</strong> credibilidad <strong>de</strong> lo que v<strong>en</strong>.<br />
La <strong>prime</strong>ra investigación con una muestra amplia sobre <strong>el</strong> uso <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
t<strong>el</strong>evisión por parte <strong>de</strong> <strong>los</strong> niños y <strong>la</strong>s niñas fue <strong>la</strong> <strong>de</strong> Schramm, Lyle y Parker<br />
<strong>en</strong> 1961, con <strong>en</strong>cuestas a estudiantes y profesores; es <strong>el</strong> orig<strong>en</strong> <strong>de</strong> dar <strong>la</strong><br />
vu<strong>el</strong>ta a <strong>la</strong> i<strong>de</strong>a <strong>de</strong> qué hace <strong>la</strong> t<strong>el</strong>evisión con <strong>los</strong> niños y <strong>la</strong>s niñas para<br />
p<strong>la</strong>ntearse qué hac<strong>en</strong> éstos con <strong>el</strong><strong>la</strong> 26 , <strong>el</strong> <strong>de</strong>jar atrás <strong>los</strong> <strong>en</strong>foques más<br />
conductistas y <strong>la</strong> introducción <strong>de</strong> <strong>la</strong>s corri<strong>en</strong>tes sobre <strong>el</strong> <strong>de</strong>sarrollo cognitivo<br />
don<strong>de</strong> <strong>la</strong> t<strong>el</strong>evisión ofrece a <strong>los</strong> y <strong>la</strong>s <strong>adolesc<strong>en</strong>tes</strong> materiales que contribuy<strong>en</strong><br />
al avance <strong>de</strong> <strong>la</strong>s capacida<strong>de</strong>s m<strong>en</strong>tales.<br />
Des<strong>de</strong> una perspectiva más sociológica, <strong>los</strong> pioneros <strong>en</strong> aplicar<br />
metodologías etnográficas al estudio <strong>de</strong> <strong>la</strong> t<strong>el</strong>evisión y <strong>la</strong>s audi<strong>en</strong>cias <strong>en</strong> <strong>el</strong><br />
contexto familiar y, por tanto, indirectam<strong>en</strong>te, al estudio <strong>de</strong> <strong>los</strong> y <strong>la</strong>s<br />
<strong>adolesc<strong>en</strong>tes</strong> <strong>en</strong> re<strong>la</strong>ción a <strong>la</strong> t<strong>el</strong>evisión, fueron Morley 27 , Llull 28 , Palmer 29 ,<br />
Ang 30 . Estos autores estudiaron <strong>el</strong> lugar que ocupa <strong>la</strong> t<strong>el</strong>evisión <strong>en</strong> <strong>la</strong> vida <strong>de</strong><br />
<strong>la</strong>s personas y sus hábitos 31 . Hay un cambio significativo a <strong>la</strong> investigación <strong>en</strong><br />
23<br />
VILCHES, L. (1991): “La investigación <strong>de</strong> <strong>la</strong>s formas y técnicas t<strong>el</strong>evisivas <strong>en</strong> <strong>los</strong> programas infantiles”, <strong>en</strong> LÓPEZ<br />
BLASCO, A. (ed.): ¿Qué miras? Textos. Primer Congreso Internacional sobre Infancia, Juv<strong>en</strong>tud y Comunicación<br />
Audiovisual. Val<strong>en</strong>cia: G<strong>en</strong>eralitat Val<strong>en</strong>ciana, pág. 336.<br />
24<br />
BUCKINGHAM, D. (2003): Educación <strong>en</strong> medios. Alfabetización, apr<strong>en</strong>dizaje y cultura contemporánea. Barc<strong>el</strong>ona:<br />
Paidós, pág. 33.<br />
25<br />
FERRÉS, J. (2000): Educar <strong>en</strong> una cultura <strong>de</strong>l espectáculo. Barc<strong>el</strong>ona: Paidós, págs. 138-140.<br />
26<br />
VILCHES, L. (1993): op. cit. págs. 28 y 32. Según Vilches, este estudio americano es <strong>el</strong> <strong>prime</strong>ro sobre efectos que<br />
aporta información <strong>de</strong>tal<strong>la</strong>da sobre hábitos y usos <strong>de</strong> <strong>la</strong> t<strong>el</strong>evisión y afecta <strong>el</strong> futuro <strong>de</strong> <strong>la</strong> teoría e <strong>la</strong> comunicación <strong>de</strong><br />
masas al cuestionar <strong>el</strong> paradigma conductista unidim<strong>en</strong>sional (SCHRAMM, W., LYLE y PARKER: T<strong>el</strong>evision in the<br />
Lives of our Childr<strong>en</strong>. Standford: Standford University Press, 1961; versión españo<strong>la</strong>: La t<strong>el</strong>evisión <strong>en</strong> <strong>la</strong> vida <strong>de</strong> <strong>los</strong><br />
niños. Barc<strong>el</strong>ona: Hispano-europea, 1965).<br />
27<br />
MORLEY, D. (1986): Family T<strong>el</strong>evision: Cultural Power and Domestic Leisure. Londres: Sage. Entrevistó a dieciocho<br />
familias <strong>de</strong> c<strong>la</strong>se trabajadora <strong>en</strong> <strong>el</strong> s<strong>en</strong>o <strong>de</strong> sus propios hogares y pudo ver <strong>la</strong>s difer<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> género <strong>en</strong> su re<strong>la</strong>ción con<br />
<strong>la</strong> t<strong>el</strong>evisión y <strong>en</strong>tre <strong>los</strong> distintos miembros. Morley hab<strong>la</strong> <strong>de</strong> “política <strong>de</strong>l salón” <strong>en</strong> re<strong>la</strong>ción a <strong>la</strong> mediación familiar.<br />
Antes, Morley estudió <strong>el</strong> programa <strong>de</strong> actualidad Nationwi<strong>de</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> BBC. (MORLEY, D. The Nationwi<strong>de</strong> Audi<strong>en</strong>ce.<br />
Londres: British Film Institute, 1980)<br />
28<br />
LULL, J. (1990): Insi<strong>de</strong> Family Viewing. Ethnographic Research on T<strong>el</strong>evision’s Audi<strong>en</strong>ces. Londres: Routledge.<br />
Analiza lo que ocurre <strong>en</strong>tre <strong>los</strong> receptores <strong>en</strong> su re<strong>la</strong>ción con <strong>el</strong> medio; es <strong>de</strong>cir, lo que hac<strong>en</strong> con <strong>la</strong> t<strong>el</strong>evisión y no lo<br />
que <strong>el</strong> medio les hace.<br />
29<br />
PALMER, P. (1986): The Liv<strong>el</strong>y Audi<strong>en</strong>ce: A Study of Childr<strong>en</strong> around the TV Set. Sydney: All<strong>en</strong> & Unwin.<br />
30<br />
ANG, I. (1996): Living Room Wars. Londres: Routledge. Anteriorm<strong>en</strong>te estudió <strong>la</strong> audi<strong>en</strong>cia fem<strong>en</strong>ina a partir <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
serie <strong>de</strong> ficción “Dal<strong>la</strong>s” (Watching Dal<strong>la</strong>s. Soap Opera and the M<strong>el</strong>odramatic Imagination. Londres: Methu<strong>en</strong>, 1985).<br />
31<br />
An<strong>de</strong>rson y Bryant, a<strong>de</strong>más <strong>de</strong> preocuparse sobre cómo <strong>el</strong> contexto social y cultural influye <strong>en</strong> <strong>el</strong> procesami<strong>en</strong>to <strong>de</strong><br />
<strong>los</strong> m<strong>en</strong>sajes t<strong>el</strong>evisivos, estudiaron també <strong>los</strong> contextos situacionales. ANDERSON. D. y BRYANT, J. (1983):<br />
23