29.06.2013 Views

Análisis de la influencia social sobre la mortalidad por cáncer en la

Análisis de la influencia social sobre la mortalidad por cáncer en la

Análisis de la influencia social sobre la mortalidad por cáncer en la

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Paz" es aún más l<strong>la</strong>mativa al coincidir con su mayor <strong>mortalidad</strong> prematura <strong>por</strong> <strong>cáncer</strong> <strong>de</strong> estómago e hígado<br />

que nos pudieran hab<strong>la</strong>r <strong>de</strong> un com<strong>por</strong>tami<strong>en</strong>to alim<strong>en</strong>tario <strong>de</strong> peor calidad y <strong>de</strong> más riesgo para estos<br />

<strong>cáncer</strong>es, incluido el consumo <strong>de</strong> alcohol que se pue<strong>de</strong> estar dando <strong>en</strong> <strong>la</strong>s mujeres <strong>de</strong> esta zona <strong>de</strong> <strong>la</strong> ciudad.<br />

El Distrito Sanitario <strong>de</strong> Cádiz-San Fernando pres<strong>en</strong>ta, junto con el <strong>de</strong> Sevil<strong>la</strong>, los valores más elevados <strong>de</strong><br />

<strong>mortalidad</strong> <strong>por</strong> <strong>cáncer</strong> <strong>de</strong> colon <strong>en</strong> varones, y <strong>por</strong> <strong>cáncer</strong> <strong>de</strong> recto vuelve a ser el distrito Cádiz, junto a los <strong>de</strong><br />

Bahía <strong>de</strong> Cádiz y Sevil<strong>la</strong>, el <strong>de</strong> mayores tasas <strong>en</strong> varones. Si<strong>en</strong>do también <strong>de</strong>stacables el exceso <strong>de</strong> <strong>mortalidad</strong><br />

<strong>por</strong> estos tumores <strong>en</strong> mujeres, más altas <strong>la</strong>s cifras <strong>de</strong> colon <strong>en</strong> <strong>la</strong> mujeres <strong>de</strong> Sevil<strong>la</strong> y <strong>de</strong> recto <strong>en</strong> <strong>la</strong>s <strong>de</strong> Cádiz,<br />

aunque <strong>en</strong> re<strong>la</strong>ción a estos datos hay que consi<strong>de</strong>rar el límite poco nítido a <strong>la</strong> hora <strong>de</strong> difer<strong>en</strong>ciar o diagnosticar<br />

ambos tipos <strong>de</strong> tumores (Cayue<strong>la</strong> y Rodríguez, 1993). A nivel provincial, Cádiz pres<strong>en</strong>ta, <strong>en</strong> ambos sexos, unas<br />

tasas intermedias si<strong>en</strong>do <strong>la</strong>s provincias <strong>de</strong> <strong>la</strong> franja norte p<strong>en</strong>insu<strong>la</strong>r, junto a Cataluña, <strong>la</strong>s que ti<strong>en</strong><strong>en</strong> un exceso<br />

<strong>de</strong> <strong>mortalidad</strong> <strong>por</strong> <strong>cáncer</strong> <strong>de</strong> colon, mi<strong>en</strong>tras que <strong>por</strong> <strong>cáncer</strong> <strong>de</strong> recto <strong>la</strong> provincia <strong>de</strong> Cádiz comparte con <strong>la</strong>s<br />

provincias <strong>de</strong>l norte <strong>la</strong>s tasas más altas ( Cayue<strong>la</strong> y cols., 1990).<br />

Aunque ha sido clásica <strong>la</strong> re<strong>la</strong>ción o <strong>influ<strong>en</strong>cia</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong>s c<strong>la</strong>ses <strong>social</strong>es más favorecidas <strong>sobre</strong> un mayor riesgo <strong>de</strong><br />

<strong>cáncer</strong> <strong>de</strong> colon y <strong>la</strong> aus<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> esta re<strong>la</strong>ción <strong>en</strong> el <strong>cáncer</strong> <strong>de</strong> recto, hay que <strong>de</strong>cir que, como poco, esta no es<br />

consist<strong>en</strong>te <strong>en</strong> los estudios que hemos revisado. Carstairs (1991) hal<strong>la</strong> una falta <strong>de</strong> asociación <strong>en</strong>tre <strong>la</strong>s<br />

Razones <strong>de</strong> Mortalidad Estandarizadas <strong>de</strong>l <strong>cáncer</strong> <strong>de</strong> colon (g<strong>en</strong>eral y prematura) y <strong>la</strong>s categorías <strong>de</strong><br />

<strong>de</strong>privación <strong>de</strong> <strong>la</strong>s regiones <strong>de</strong> Escocia. Avel<strong>la</strong> y cols. (1988), <strong>en</strong> un estudio realizado <strong>en</strong> Mallorca, <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tran<br />

una mayor inci<strong>de</strong>ncia <strong>de</strong> <strong>cáncer</strong> <strong>de</strong> colon <strong>en</strong> los varones <strong>en</strong> los niveles <strong>de</strong> estudios intermedios, pero este<br />

riesgo <strong>de</strong>sc<strong>en</strong>día otra vez cuando se pasaba a los estudios universitarios; mi<strong>en</strong>tras que <strong>en</strong> el <strong>cáncer</strong> <strong>de</strong> recto<br />

no <strong>en</strong>contraron difer<strong>en</strong>cias. En el estudio <strong>de</strong> Ciutat Vel<strong>la</strong> tampoco se hal<strong>la</strong>n difer<strong>en</strong>cias significativas, aunque <strong>la</strong><br />

<strong>mortalidad</strong> <strong>por</strong> <strong>cáncer</strong> <strong>de</strong> colon y recto es algo mayor, tanto <strong>en</strong> varones como <strong>en</strong> mujeres, <strong>en</strong> este Distrito <strong>de</strong><br />

características socioeconómicas muy <strong>de</strong>primidas (Borrell y cols., 1991). En <strong>la</strong> revisión que hac<strong>en</strong> Loon y cols.<br />

(1995) <strong>sobre</strong> <strong>la</strong> re<strong>la</strong>ción <strong>en</strong>tre <strong>cáncer</strong> <strong>de</strong> colon y estado socioeconómico muestran que <strong>en</strong> <strong>la</strong> mayoría <strong>de</strong> los<br />

trabajos existe una asociación positiva principalm<strong>en</strong>te con <strong>la</strong> variable ocupación, aunque <strong>en</strong> otros casos no<br />

hayan ninguna. Respecto al <strong>cáncer</strong> <strong>de</strong> recto <strong>la</strong> re<strong>la</strong>ción con el nivel socioeconómico es aún m<strong>en</strong>os c<strong>la</strong>ra,<br />

existi<strong>en</strong>do, <strong>en</strong> unos estudios realizados <strong>en</strong> Gran Bretaña e Italia, una asociación inversa con <strong>la</strong> ocupación pero<br />

<strong>en</strong> otros no se <strong>en</strong>contró (Faivre y cols., 1989; Gre<strong>en</strong>berg y cols,. 1991; La Vecchia y cols., 1991; Kneller y cols.,<br />

1991). No hay que olvidar que distintas investigaciones seña<strong>la</strong>n <strong>la</strong> mayor superviv<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> diversos tipos <strong>de</strong><br />

<strong>cáncer</strong>es, <strong>en</strong>tre los que se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tran los colo-rectales, <strong>por</strong> lo que aunque pudiera darse una mayor inci<strong>de</strong>ncia<br />

<strong>de</strong> los <strong>cáncer</strong>es <strong>de</strong> colon <strong>en</strong> <strong>la</strong>s c<strong>la</strong>ses <strong>social</strong>es más favorecidas ésta no ti<strong>en</strong>e que correspon<strong>de</strong>rse con una<br />

mayor <strong>mortalidad</strong> (Kato y cols., 1992). También ha podido <strong>de</strong>sp<strong>la</strong>zarse el mayor riesgo para estos tumores a<br />

c<strong>la</strong>ses <strong>social</strong>es intermedias <strong>por</strong> cambios <strong>en</strong> los patrones <strong>de</strong> com<strong>por</strong>tami<strong>en</strong>to, fundam<strong>en</strong>talm<strong>en</strong>te alim<strong>en</strong>tarios.<br />

Tampoco po<strong>de</strong>mos olvidar los <strong>cáncer</strong>es <strong>de</strong> colon <strong>de</strong> conocido orig<strong>en</strong> g<strong>en</strong>ético que se suel<strong>en</strong> dar <strong>en</strong> eda<strong>de</strong>s<br />

medias o m<strong>en</strong>os avanzadas <strong>de</strong> <strong>la</strong> vida y que pue<strong>de</strong>n contribuir a <strong>la</strong>s disminuciones <strong>de</strong> <strong>la</strong>s difer<strong>en</strong>cias <strong>social</strong>es.<br />

En nuestros resultados tampoco hemos <strong>en</strong>contrado un patrón <strong>social</strong> c<strong>la</strong>ro, <strong>sobre</strong> todo para el <strong>cáncer</strong> <strong>de</strong> colon;<br />

así, <strong>en</strong> los varones, los tumores <strong>de</strong> colon provocan <strong>en</strong> el área más favorecida una mayor <strong>mortalidad</strong> <strong>en</strong>tre los<br />

50 y 64 años, mi<strong>en</strong>tras que <strong>en</strong> eda<strong>de</strong>s más avanzadas esta misma área <strong>social</strong> ti<strong>en</strong>e <strong>la</strong>s m<strong>en</strong>ores cifras y el<br />

área <strong>social</strong> media <strong>la</strong>s tasas mayores. En los tumores <strong>de</strong> recto es el área más <strong>de</strong>primida <strong>la</strong> que ti<strong>en</strong>e <strong>la</strong> mayor<br />

<strong>mortalidad</strong>, especialm<strong>en</strong>te a partir <strong>de</strong> los 65 años. Por el contrario, <strong>en</strong> mujeres es el área <strong>social</strong> más <strong>de</strong>primida<br />

<strong>la</strong> que ti<strong>en</strong>e <strong>la</strong> mayor <strong>mortalidad</strong> <strong>por</strong> <strong>cáncer</strong> <strong>de</strong> colon <strong>en</strong> <strong>la</strong>s eda<strong>de</strong>s jóv<strong>en</strong>es y medias existi<strong>en</strong>do, a<strong>de</strong>más, un<br />

escalonami<strong>en</strong>to <strong>social</strong> mi<strong>en</strong>tras que <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>mortalidad</strong> <strong>en</strong> el grupo <strong>de</strong> 1 y más años ti<strong>en</strong>e <strong>la</strong> m<strong>en</strong>or, aunque <strong>en</strong><br />

g<strong>en</strong>eral estas difer<strong>en</strong>cias son pequeñas. Respecto al <strong>cáncer</strong> <strong>de</strong> recto vuelve a ser el área <strong>social</strong> más <strong>de</strong>primida<br />

<strong>la</strong> que ti<strong>en</strong>e <strong>la</strong> mayor <strong>mortalidad</strong> prematura fem<strong>en</strong>ina.<br />

Los tumores <strong>de</strong> colon y recto han sido atribuidos a com<strong>por</strong>tami<strong>en</strong>tos alim<strong>en</strong>tarios caracterizados <strong>por</strong> el<br />

consumo excesivo <strong>de</strong> grasas, <strong>sobre</strong> todo poliinsaturadas (carnes rojas, <strong>de</strong>rivados lácteos etc.), y, <strong>en</strong> suma, a<br />

dietas hipercalóricas y <strong>de</strong> pobre cont<strong>en</strong>ido <strong>en</strong> fibra y vitaminas (A, C, D y E) que suel<strong>en</strong> <strong>en</strong>contrarse <strong>en</strong> <strong>la</strong>s<br />

frutas y verduras frescas, nutri<strong>en</strong>tes éstos que actuarían como factores protectores para diversos tumores <strong>de</strong>l<br />

sistema digestivo (Garfinkel, 1986; Serra y Aranceta, 1990; Serra y cols., 1993; Zh<strong>en</strong>g y cols., 1997). Esta<br />

re<strong>la</strong>ción con <strong>la</strong> dieta está <strong>en</strong> consonancia con el patrón geográfico <strong>en</strong> don<strong>de</strong> estos tumores se dan más <strong>en</strong> <strong>la</strong>s<br />

provincias <strong>de</strong>l Norte y Este p<strong>en</strong>insu<strong>la</strong>r <strong>en</strong> ambos sexos (Cayue<strong>la</strong> y cols., 1990). También se ha atribuido a estas<br />

dos localizaciones tumorales un posible orig<strong>en</strong> ocupacional según el mo<strong>de</strong>lo <strong>de</strong> Doll y Peto (García y

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!