Mikeleteak eta bidelapurrak Jakintza-arloa: Historia - Euskara

Philippe Sassier-ek txirotasuna adierazten duten ideien bilakaerari buruzko
ikerketa filosofiko interesgarri bezain borobila proposatzen du 14. Xenofonte filosofo
greziarrarekin abiatzen du bere errepasoa; honek, Sokratesen hitzez baliatzen da
pobreziaren erlatibotasuna nabarmentzeko. Izan ere, sos gutxi izan arren, ongi
administratzen duena ez omen da pobre; eta aberatsa izan arren, bere bizimailari
eusteko aski ez duena, aldiz, herri xumean kokatzen du, dèmos eta pénètai (pobre)
parekatuz. Ondorioz, pobrezia ez litzateke egoera materiala eskasa pairatzea, asetze
eza baizik.
Aristotelesek, bestalde, errepublika desegituratzen duen eragileen artean
kokatzen du txirotasuna. Horrela, ikuspegi orokor bat emanez, neurri gabeko nahiek,
gehiegizkoek nola gutxiegizkoek, arrazoia mendean hartzeko gaitasuna oztopatzen
dutela argudiatzen du. Gehiegi nahi izateak kriminal handiak sortzen ditu; beharrak,
pobreziak, aldiz, gaizkileak eta lapur txikiak. Bi desorekatu mota hauek, alegia,
agintzen ez dakiten nagusiek eta aginduak betetzen ez dakiten menpekoek, ezin dute
inolako Hiri askerik osatu.
Itun Zaharrean pobreak babestea Jaungoikoari dagokio; honek, pobreak ditu
bere kuttunak. Itun Berrian ere, ildo bereko etengabeko aipamenak azaltzen dira:
“Bejondiela pobre arima dutenei, Zeruko Erresuma haientzat baita” (Mateo 5,4); “Zorionekoak
zuek, pobreok, Jaungoikoaren Erresuma zuena baita” (Lukas 6, 20). Kristautasunak, halere,
zehaztapen ugari egin behar izan du idei hauen inguruan: bizitza espiritualean ala
bizitza materialean izan behar pobre? Nahita ala nahigabe? Zalantzarik gabe, horra
hor aurrerago aztertuko dugun bikoiztasunaren oinarri posible bat.
Tradizio bikoitz honen jatorria, esate baterako, Jean-Pierre Gutton-ek Erdi
Aroan kokatu zuen ezinbestekoa dugun erreferentzia-liburuaren –lehen aipatu dugun
lana– atal bati izenburua jartzerakoan: “La société et les pauvres à la fin du Moyen-Âge:
une double tradition”. Erdi Aroan bertan, pobrezia eta pobreei buruzko oinarrizko
pentsakerak jada finkatuta daudela dio historialari honek, nahiz eta definizio horietan
ideiarik ala jarrerarik nagusiena zein den aurkitu ez. Pobreak, txalotuak eta irainduak
14 Philippe SASSIER: Du bon usage des pauvres: Histoire d’un thème politique XVIe-XXe siècle. Paris:
Fayard, 1990.
10