Mikeleteak eta bidelapurrak Jakintza-arloa: Historia - Euskara

mikeleteak ziega zaintzea lortuko du, ostera, baina saio ustel batzuen ondoren,
Manuel Antonio Gamonek troparen utzikeriari egokituko dion ihesaldia gauzatuko du
“Giñi”k 1802ko maiatzean gauzatutako ihesaldia. Hortaz, bera eta Bartolome
Agirreren aurka emandako heriotz-zigorraren berri ihesean zebilela jakin zuen
Ibargoinek. Epai hau urte horretako uztailan eman zen, Valladolidek 1803ko azaroan
baieztatu zuelarik.
375
Halere, soldadu katalanek, baina, bere akatsa zuzendu ahal izan zuten, beste
lapurreta baten ondoren Giñi atxilotu eta Motara eramanez 518. Honek, izugarrizko
nahastea sortu zuen, Oreretako alkatetzak “Giñi”ren zaintza aldarrikatzen zuelako,
heriotza ezartzeko inolako zalantzarik gabe. Militarrek, berriz, beraien presoa zela eta
alkateen aginduak ez zituztela betetzen argudiatzen zuten. Gironako soldadu buru
zen Juan Francisco Vivesen jarrera Gaztelako Kontseiluaren babesa izango du, honek
militarrek antzemandako bidelapurrak epaitegi militarrean juzkatuko direla jakinarazi
zien-eta Batzar Nagusiei. Batzarrek, foru-baimena emango diote ebazpenari, baina
betiere Foruen 3. eta 17. atalak aintzat hartuz, epaile arrunten eskumena gordez,
helegiteak aurkezteko aukera gordez eta onespen hau Probintziak bizi zuen egoera
larri eta berezia pasa bitartean baino ez zuela luzatuko iragarriz 519. Azkenik, goi
mailako instantzia juridikoek alkateen esku utzi zuten “Giñi”, baina honek beste auzi
bat sortu zuen, espetxealdiak sortutako gastuak kitatzea zeini zegokion argitze aldera.
Hau argitu eta gero, 1804ko apirilean, “Giñi” eta Agirre hil egin zituzten Donostiako
plazan “garrote”aren bidez eta Iruñeatik propio ekarritako borreroaren eskutan.
Hernaniko lapurretaz arduratzen zen fiskalak Gamondarren iritzi berekoa zen.
Hain ezagunak egin diren hiru gizonak (Agirre, Giñi, Kaderezar) gizartetik behin
betiko aldentzeko eskatzen du. Hau da, bidelapur profesionaltzat jotzen zituzten
hirurak hiltza eskatzen zuen, bere bizimodua besteen ondasunak lapurtzen oinarritzen
zituztelako: “una reunion de delitos tan atroces...hasta el extremo de quitar de la sociedad
unos hombres de quienes no puede esta prometerse ventaja alguna y puede justamente temer las
catastrofes mas deplorables. ¿A que excesos...no se arrojaran unos hombres que detestan el
518
Agirrek berak 1803an egin zuen ihes, esan bezala, Beltzak eta beste lagun batekin batera. Hauek ere
berehala izan ziren atzemanak.
519
GAO: JD AM 154.