28.06.2013 Views

Venez à Mons, la pierre bleue Vous y accueillera KoM naar bergen ...

Venez à Mons, la pierre bleue Vous y accueillera KoM naar bergen ...

Venez à Mons, la pierre bleue Vous y accueillera KoM naar bergen ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

ACTUALITE / ACTUEEL<br />

l’intérêt de <strong>la</strong> Végétation<br />

pour <strong>la</strong> conserVation et <strong>la</strong><br />

Valorisation des teMples<br />

d’angKor au caMbodge<br />

Mémoire de master en restauration d’œuvres sculptées, ENSAV La Cambre,<br />

par Soria SUM (soria.sum@hotmail.com)<br />

Contrairement <strong>à</strong> ce que l’on pense souvent, Angkor n’est pas un seul<br />

temple, c’est un ensemble de près de trois cents monuments disséminés<br />

sur près de 400 km². Angkor fut <strong>la</strong> capitale du royaume Khmer du IXe au<br />

XVe siècle, les temples sont le symbole de cette ancienne puissance. De<br />

renommée internationale, ils sont toujours une fierté nationale comme le<br />

prouve le drapeau du pays sur lequel figure le profil du temple d’Angkor<br />

Vat.<br />

Les temples d’angkor<br />

L’histoire des temples est liée <strong>à</strong> celle du Cambodge : ils ont traversé les siècles,<br />

de leur création <strong>à</strong> leur abandon en 1431, de <strong>la</strong> redécouverte au début du<br />

XXe siècle <strong>à</strong> plusieurs années de guerre et au régime Khmer rouge.<br />

Si les conditions de l’instal<strong>la</strong>tion de <strong>la</strong> cour <strong>à</strong> Angkor au IXe siècle<br />

sont re<strong>la</strong>tivement bien connues, les raisons de son abandon en 1431<br />

demeurent incertaines. Il semblerait que ce départ ait été entraîné par <strong>la</strong><br />

succession d’évènements politiques, économiques et religieux, menant <strong>à</strong><br />

l’affaiblissement du pouvoir et <strong>à</strong> son départ pour Phnom Penh. Cependant,<br />

Angkor n’a pas été totalement abandonné car des khmers et des moines<br />

bouddhistes vivaient encore près des temples et <strong>la</strong> cité demeura un<br />

lieu de pèlerinage. Ainsi, on parle souvent de « redécouverte » du site<br />

par les explorateurs européens <strong>à</strong> <strong>la</strong> fin du XIXe siècle, mais il s’agit plus<br />

précisément d’une découverte pour les européens arrivant <strong>à</strong> Angkor.<br />

Les petits temples isolés ne furent pas entretenus comme certains l’ont<br />

été, comme Angkor Vat. La plupart d’entre eux furent engloutis par <strong>la</strong><br />

végétation les rendant inaccessibles.<br />

La proc<strong>la</strong>mation du protectorat français sur le Cambodge entraîna <strong>la</strong><br />

multiplication des recherches et des études au XXe siècle. Les inventaires<br />

et les premiers chantiers de restauration ouverts sous <strong>la</strong> direction de<br />

l’Ecole Française d’Extrême-Orient étaient en bonne voie lorsque <strong>la</strong> guerre<br />

civile et le régime Khmer rouge les interrompit dans les années 1970. Les<br />

temples servirent de refuge pour les civils et de réserve pour les Khmers<br />

rouges. De nombreuses sculptures furent brisées ou criblées de balle,<br />

mais les dégâts directement causés par les Khmers rouge sont considérés<br />

comme faiblement importants par rapport <strong>à</strong> ce que ce<strong>la</strong> aurait pu être.<br />

Ils furent chassés en janvier 1979, mais <strong>la</strong> situation politique du pays<br />

n’autorisa le retour des équipes de restauration qu’<strong>à</strong> partir des années<br />

1990, moment de l’inscription du site sur <strong>la</strong> liste du Patrimoine Mondial<br />

en péril de l’UNESCO.<br />

Symboliquement, les temples sont des représentations du Monde Céleste.<br />

Le bouddhisme, le brahmanisme et <strong>la</strong> plupart des religions indiennes se<br />

représentent l’Univers entouré d’une chaîne de montagne et d’un Océan.<br />

Au centre de cet Univers se trouve le Mont Meru au sommet duquel est<br />

p<strong>la</strong>cée <strong>la</strong> demeure des dieux. D’un point de vue architectural, ce<strong>la</strong> se<br />

traduit par un édifice central symbolisant le Mont Meru, une enceinte<br />

16 <strong>pierre</strong> & marbre - steen & marmer - 2011 / 3<br />

het be<strong>la</strong>ng Van Vegetatie<br />

Voor het behoud en de<br />

Valorisatie Van de teMpels<br />

Van angKor in caMbodja<br />

Eindwerk master in de restauratie van beeldhouwwerken, ENSAV La<br />

Cambre, door Sonia SUM (soria.sum@hotmail.com)<br />

Velen denken dat Angkor één enkele tempel is, maar dat klopt niet, het<br />

is een ensemble van een driehonderdtal monumenten verspreid over een<br />

400 km². Angkor was de hoofdstad van het rijk Khmer van de 9de tot de<br />

15de eeuw, de tempels zijn het symbool van dit oude gezag. Met hun<br />

internationale bekendheid zijn ze nog steeds een bron van nationale trots,<br />

zoals blijkt uit de <strong>la</strong>ndv<strong>la</strong>g met het profiel van de tempel van Angkor Wat.<br />

De tempels van angkor<br />

De geschiedenis van de tempels hangt samen met deze van Cambodja:<br />

ze hebben eeuwen doorstaan, van bij hun creatie tot hun vertrek in 1431,<br />

van bij hun herontdekking in het begin van de 20ste eeuw tot de vele<br />

oorlogsjaren en het rode Rode Khmer regime.<br />

Terwijl de omstandigheden van de oprichting van het Angkor park<br />

in de 9de eeuw vrij goed gekend zijn, is er geen duidelijke verk<strong>la</strong>ring<br />

voor de opgave in 1431. Naar verluidt heeft een golf van politieke,<br />

economische en godsdienstige gebeurtenissen een verzwakking van de<br />

macht teweeggebracht met als gevolg hun verp<strong>la</strong>atsing <strong>naar</strong> Phnom<br />

Penh. Angkor was nochtans niet helemaal ver<strong>la</strong>ten want er leefden nog<br />

Khmers en boeddhistische monniken v<strong>la</strong>kbij de tempels en de stad bleef<br />

een bedevaartsoord. Zo heeft men het vaak over de “herontdekking”<br />

van de site door Europese onderzoekers op het einde van de 19de eeuw,<br />

terwijl het hier eigenlijk gaat over een ontdekking door de Europeanen<br />

die Angkor aandeden.<br />

De kleine tempels werden niet zo goed onderhouden als bepaalde tempels<br />

zoals Angkor Wat.<br />

De meeste waren overwoekerd door p<strong>la</strong>nten en onbereikbaar. De<br />

bekendmaking van het Franse protectoraat over Cambodja zorgde voor een<br />

toename van de opzoekingen en studies in de 20ste eeuw. De inventarisaties<br />

en eerste restauratiewerven geopend onder leiding van l’Ecole Française<br />

d’Extrême-Orient waren goed bezig toen de burgeroorlog en het rode<br />

Khmer regime in de jaren 1970 ze onderbrak. De tempels deden daarna<br />

dienst als schuilp<strong>la</strong>ats voor de burgers en als provisiep<strong>la</strong>ats voor de rode<br />

Khmers. Talrijke sculpturen werden gebroken of doorzeefd met kogels,<br />

hoewel de schade die de rode Kmers veroorzaakten nog meevalt, want<br />

het had veel erger gekund. Ze werden verjaagd in 1979, maar wegens de<br />

politieke toestand konden de restauratieploegen het werk pas vanaf de<br />

jaren 1990 hervatten. Op dat ogenblik werd de site opgenomen in de lijst<br />

van het Werelderfgoed van de UNESCO.<br />

Symbolisch bekeken zijn de tempels een uitbeelding van het Bovennatuurlijke.<br />

Het boeddhisme, het brahmanisme en de meeste Indische godsdiensten<br />

worden afgebeeld als het Universum omringd met een bergketen en een

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!