125. zenbakia - Jakin

Sinpletasunetik
konplexutasunerantz,
milurteko berriaren atarian
b
P . M . E T X E N I K E / J . M . P I T A R K E /
F . P L A Z A O L A
b
b
ukatu berria den XX. mendean iraultza zientifiko
p a regabea ezagutu dugu. Albert Einstein-ek 1919.
urtean Isaac Newton-en teoria grabitazionala ordezkatuko
zuen erlatibitate oro k o rra plazaratu zuen eta
1920ko hamarkadan fisikari bikainen uholde batek teoria
kuantikoa garatu zuen. Erlatibitatearen teoriak espazioaren
eta denboraren kontzeptuak erabat aldarazi zituen,
haien ustezko izaera unibertsal eta aldaezina arbuiatuz,
eta teoria kuantikoak aurre s a n k o rtasun, kausalitate eta
o b j e k t i b o t a s u n a ren ideia klasikoak buruz behera jarri zituen.
Bi teoria iraultzaile horiek esparru ezberd i n e t a n
behin eta berriro esperimentalki frogatuak izan dira, baina
biak bil litzakeen teoria bateraturik ez dago. Elkarrekintza
elektromagnetiko eta nuklearrak (nuklear ahula eta
nuklear bortitza) barne hartzen dituen teoria kuantikoa
badugu (horri Eredu Estandarra deritzo), baina teoria
kuantiko osatu hori elkarrekintza grabitazionalaren Einstein-en
teoriarekin bat egiteko asmoz burutu diren saiakera
guztiak alferrikakoak izan dira. Hauxe da, bada, dator-
w
P.M. Etxenike, J.M. Pitarke eta F. Plazaola EHUko Materialen
Fisika, Materia Kondentsatuaren Fisika, eta Elektrika eta
Elektronika Sailetako irakasleak dira, hurrenez hurren. Lehen
biak Donostia International Physics Center-eko (DIPC) kide dira.
11
JAKiN
2001eko uztaila-abuztua • 125. zenbakia