125. zenbakia - Jakin

SINPLETASUNETIK KONPLEXUTASUNERANTZ
• P.M. ETXENIKE, J.M. PITARKE, F. PLAZAOLA •
rresankortasuna oso zaila da egitea, ereduen bereizmenaren
mailan baitago. Konputagailuek ahalmen handiagoa
azaltzen dutenean, maila lokaleko aurresankortasuna hobe
daitekeela itxaron daiteke.
Badaude beste arazo batzuk konputagailuaren ahalm
e n a rekin lotuta ez daudenak eta ulertzen ez direnak. Horietariko
adibide garrantzitsu bat, eta ongi ulertzen ez dena,
sistema klimatikoaren eta ziklo biogeokimikoen art e k o
e l k a rrekintza da. Elkarrekintza hauek lurreko eta itxasoko
bioesferan eragin zuzena dute, eta klimaren gainean kont
rol handia sortzen dute, CO 2 , metano eta ozono bezalako
b e rotegi-efektuko gasen kontzentrazioa aldatuz.
Aldaketa klimatikoen eragina gizakiaren bizi-baldintzetan
garrantzi itzelekoa da, baina oraindik ere «terra in -
cognita» dela esan genezake. Klima-aldaketaren eta sistema
sozio-ekonomiko globalaren arteko elkarrekintza oso
konplexua da. Politika berezien bidez, aipaturiko elkarrekintzak
zuzentzen saiatzen gara, baina oso gutxi ulertzen
dira. Politikariek, aldaketa globalaren arazo zailarekin borrokan
zuhur hasten direnean, zientzialariengana laguntza
eske joko dute, eta orduan bai, problema horiek gero
eta larriagoak eta presa handiagokoak bihurtuko dira.
E rronka horiei aurre egiteko, klimatologian dihard u t e n
zientzialariek horizontea zabaldu beharko dute eta beste
diziplinetako zientzialariekin elkarlanean aritu beharko
dute, Lurra sistema oso bat bezala hartuz, maila horretako
azterketen eremu berri eta kitzikagarria garatzeko.
Gehiago irakurtzeko
Joan den mendeko zientziari buruzko artikulu, art i-
kulu sorta edo lan orokorrak:
BEDERSON B., Guest Editor, 1999, «Special Issue in
Honor of The Centenary of the American Physical Society,
March 1999», Review of Modern Physics.
LAURIE B., PAIS M.A., PIPPARD B., Editors, 1995,
Twentieth Century Physics, Institute of Physics, Philadelphia.
41
JAKiN