125. zenbakia - Jakin

SINPLETASUNETIK KONPLEXUTASUNERANTZ
• P.M. ETXENIKE, J.M. PITARKE, F. PLAZAOLA •
Kataklismo batean zientziaren ezagutza guztia galduko
balitz eta ondorengo belaunaldira perpaus bat besterik
transmitituko ez balitz, hitz kopuru gutxieneko zein
esaldik transmitituko luke informazio maximoa?
Feynman-en erantzuna hipotesi atomikoa da, gauza guztiak
atomoez eginak daudela, geratu gabe etengabe higitzen ari
d i ren partikulak, elkar erakarriz banatzen direnean, baina
elkar aldaratuz metatu nahi direnean. Beraz, hipotesi atomikoan
oinarrituta, hiru dira, gure ustez, XX. mendean
Z i e n t z i a ren eta Te k n o l o g i a ren alorrean mugak zabaldu dituzten
lorpenak. Hiru hitzekin sintetizatuko ditugu: a t o -
m o a, g e n e a eta b i t a. A t o m o adieraztean, aurreko mendea
m a t e r i a ren egituraren ikuspegi mikroskopiko batetik bideratu
duela esan nahi da, hots, bide horretatik materia
u l e rtzeaz gain gure onurarako erabiltzerik izan dugularik.
G e n e aipatzen denean, lotura kimikoaren ezagutzak DNAren
helize bikoitzaren egituraren aurkikuntza bideratu
duela esan nahi du, bere baitan «erre p l i k a ren» mekanismoa
atxikirik daramana eta beraz Crick-en hitzak jarr a i t u z
« B i z i a ren Sekretua» gordetzen duena. Eta, b i t a i p a t z e a n ,
i n f o rm a z i o a ren bitaz ari gara, edo era ulerg a rriagoan konputagailuaz,
XX. mendeko non-nahiko tresna, hain zuzen
e re .
A u rrerapen hauek guztiak ere erre d u k z i o n i s m o a re n
bidetik lortu dira, hots, ikertzeko objektua zati txikiagoetan
banatuz, eta gero zati horiek guztiak perspektiba global
batean berrosatuz lortu dira. Erredukzionismoa ez da
fisikara mugatzen, Zientzia guztia da hein handi batean
erredukzionista, eta adituak behar ditu. Erredukzionismoak
espezializazio galanta eskatzen du. Etorkizunak ikuspegi
globala eskatzen du, diziplina ezberdinen arteko lan
komuna, hain zuzen ere. Beraien diziplinetan adituak (espezialistak)
diren generalistak beharko ditugu.
Hala ere, arrisku galanta dago erredukzionismoa muturreraino
eramaten bada. Einstein bera ere arrisku horretan
erori zen, erredukzionismoa era erradikal batean mut
u rreraino eraman zuen-eta, ondorengo bere hitzek agerian
erakusten diguten bezala: «Fisikari baten test nagu-
JAKiN 26