125. zenbakia - Jakin

ZIENTZIAREN ERRONKAK XXI. MENDEAN
Iritzi bilketa
Kepa Altonaga
Biodibertsitatearen krisi biak
Azken urteotan komunitate zientifikoan barrena eta bai
berorretatik kanpo ere, biodibertsitate hitza azkarrago barreiatu
da seguraski, zientziaren historia osoan zehar beste
edozein terminok egin duena baino. Izan ere, ez zen agertu
Oxford English Dictionary - ren 1989ko arg i t a l p e n e a n ,
baina 1992rako mundu guztiaren ahoan zegoen, hala
zientzialari famaturenean nola politikarirenean. Ezin dugu
ahaztu, gainera, Rio de Janeiroko gailurrak hitzaren zabalkundearen
alde emandako bultzada galanta.
B i o d i b e rtsitate hitza ingelesezko «biological diversity»
t e rm i n o a ren kontrakzioa da, eta bizidunen espezie-kopurua
adierazteko erabiltzen da normalean. Ikuspegi zehatzagoa
erabiliz, biodibertsitatea hierarkikoki antolaturiko hiru
kategoriatan sailkatzen da, bizidunen hiru alde nagusiak
aintzat hartuz: geneak, espezieak eta ekosistemak.
Kasurako, dibertsitate genetikoa espezie baten barruko
geneen eraniztasuna da. Zer azaldu gura dugun ulertzeko,
nahikoa da Azkueren hiztegi hirueleduna hart z e a
eta «sagar» sarreratik abiatzea, aspaldi batean Euskal Herrian
zegoen sagarrondo-barietatearen aberastasunaz konturatzeko,
izan ere, 90etik gora sagar-izen dakartza hiztegiak.
Ostera, gaur egun supermerkatura joan eta «golden»
sagar famatua besterik ez dugu ikusiko, ia. Oso modu manikeoan
bada ere, adibide horrek biodibertsitate genetikoa
eta berorren galera erakusten dizkigu: gutxi gorabehera
Azkuek damaigun izen bakoitza sagarrondo-mota bat
izan zen, hau da, informazio genetiko konkretu bat hainbat
ezaugarri diferentzialez osotua; alabaina, eraniztasun
genetiko hori guztia, alegia, sagarrondo desberdin horien
gene diferenteak, «golden» motaren uniformizaziora etorri
dira. Pentsa dezagun antzeko zeozer gertatu dela mun-
JAKiN 82