23.12.2012 Views

msoflio saeklesio krebebi dogmaturi RmrTismetyveleba

msoflio saeklesio krebebi dogmaturi RmrTismetyveleba

msoflio saeklesio krebebi dogmaturi RmrTismetyveleba

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

dogmatur-istoriuli sakiTxebi<br />

mokle saswavlo kursi<br />

<strong>msoflio</strong><br />

<strong>saeklesio</strong> <strong>krebebi</strong><br />

<strong>dogmaturi</strong><br />

<strong>RmrTismetyveleba</strong><br />

mesame gamocema<br />

Seadgina grigol ruxaZem<br />

saqarTvelos<br />

sapatriarqos gamomcemloba<br />

Tbilisi, 2008


2 3<br />

daibeWda uwmidesisa da unetaresis<br />

sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqis<br />

jmjb!JJ<br />

locva-kurTxeviT<br />

naSromSi warmodgenilia <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong> <strong>krebebi</strong>s<br />

(IV-VIII ss.) dogmatur-istoriuli da TviT dogmatikis<br />

sistemuri swavlebis mokle kursebi, risTvisac ZiriTadad<br />

gamoyenebulia prof. a. lebe devis (b“åëå…“*,å “% K%!/,<br />

2. III, qå!ã. o%“ä., 1896; 2. IV, qoa., 1904) da mTavarep. filaretis<br />

(o!="%“ë="…%å ä%ãì=2,÷å“*%å K%ã%“ë%",å, ). I-II,<br />

qoa., 1882) saxelmZRvaneloebi.<br />

gankuTvnilia marTlmadidebluri RmrTismetyvelebis<br />

safuZvlebis Seswavlis msurvelTa da eklesiis istoriul-dogmatikuri<br />

sakiTxebiT dainteresebul mkiTxvelTaTvis.<br />

redaqtori prof. gvanca koplataZe<br />

recenzenti protopresviteri<br />

giorgi gamrekeli<br />

ISBN 978-9941-9016-2-1 © grigol ruxaZe,<br />

winaTqma<br />

RmrTismetyvelebis doqtoris aleqsi lebedevis <strong>msoflio</strong><br />

<strong>saeklesio</strong> <strong>krebebi</strong>sa da mTavarepiskoposi filaretis (gumilevski)<br />

<strong>dogmaturi</strong> RmrTismetyvelebis mokle kursebi eklesiis interesebidan<br />

gamomdinare, jer kidev gasuli saukunis 90-iani wlebis dasawyisSi<br />

(rogorc Tsa-is sadiplomo naSromi) movamzadeT, radgan<br />

aRniSnul saki TxebTan dakavSirebuli si stematuri Txzulebebi<br />

Tanamedrove qarTul enaze ar gagvaCnda. am mxriv mdgomareoba<br />

arsebiTad ar Secvlila, xolo Zveli qarTuli xelnawerebis Seswavla<br />

da gamocema, miT umetes am Jamad, mraval problemasTan aris<br />

dakavSirebuli da Znel saqmes warmoadgens. aqve unda SevniSnoT,<br />

rom Zveli qarTuli teqstebis sruli korpusis gamoqveyneba<br />

kidevac rom moxerxdes, sasurvel Sedegs mainc ver gamoiRebs,<br />

radgan enobrivi sirTulis gamo mxolod specialistTa viwro<br />

wrisaTvis iqneba misawvdomi. Teol o giuri profilis saswavleblebSi<br />

swavlebis procesis sworad warsamarTavad ki vfiqrobT,<br />

rom aseTi saxis naSromebis Sedgena aucilebelia, radgan sasuliero<br />

ganaTlebis safuZvelTa safuZvels do gmatikis swavleba<br />

warmoadgens. warmodgenili naSromis mesamed gamocemac iman<br />

ganapiroba, rom jerjerobiT, sanam ufro vrceli da srulyofili<br />

saxelmZRvanelo Seqmnila, masze mkiTxvelis moTxovna isev arsebobs.<br />

<strong>msoflio</strong> krebebsa da eklesiis mamebis moRvaweobaze da k v i rvebiT<br />

SeiZleba Semdegi daskvnebi gamovitanoT:<br />

1.ÿsaxelmwifos Zlierebas erisa da eklesiis erTsulovneba<br />

gansa zRvravs, Zliereba ki _ mSvidobas, romelic ZiriTadi pirobaa<br />

mecnierebis ganviTarebisaTvis.<br />

2.ÿwm. mamebi WeSmariti aRmsareblobis gamomxatveli TiToeuli<br />

si tyvisaTvis swiravdnen Tavs, radgan swavlebis mTel<br />

Sinaarss xSirad erTi termini itevs.<br />

3.ÿWeSmaritebas gonieri mtrebi hyavs da maTTan brZola sarwmunoebis<br />

mecnierulsa da Rrma codnas moiTxovs, romlis SeZenac<br />

mxolod Sesabamisi zneobisa da sulierebis mqone mo rwmuneT<br />

xelewifebaT.<br />

4.ÿeklesiis swavlebis dasacavad, pirobiTad eresis mxilebis<br />

sami saxe SeiZleba gamovyoT: a) zogadi: roca eklesia eress mxolod<br />

swori swavlebis gadmocemiT ebrZvis; b) SegonebiTi: roca


4 winaTqma grigol ruxaZe<br />

5<br />

avtori cdilobs Tavis SecdomaSi gaarkvios marTali swavlebis<br />

mowinaaRmdege; g) aSkara: roca mwvalebeli borotmoqmedebaSi<br />

pirdapiraa mxilebuli. _ÿsamive SemTxveva ZiriTadad Sesabamisi<br />

istoriuli pirobebidan gamomdinareobs.<br />

5.ÿarc erTi eresis warmoSobis mizezi SemTxveviToba ar yofi<br />

la da misi moqmedeba WeSmaritebis siZulvils ukavSirdeba,<br />

romelic SuriTa da ampartavnebiTaa nasazrdoebi.<br />

6.ÿWeSmaritad ganaTlebuli pirovnebis saxes upiratesad<br />

RmrTi smetyveluri ganswavluloba gansazRvravs; sxvagvarad:<br />

sarwmunoebriv kanonebSi gaucnobierebel adamians myari zneobrivi<br />

safuZveli ar SeiZleba hqondes.<br />

7.ÿeklesias axasiaTebs diplomatia da politika, romels ac<br />

igi simSvidis SenarCunebisa da uSfoTvelobisaTvis iye nebs da<br />

mas ierarqebi warmarTaven. mis diplomatiaSi _ sxve bTan urTierTobaSi<br />

mravalRoneoba, xolo politikaSi _ Sina da sagareo<br />

urTierTobaTa principi igulisxmeba.<br />

rac Seexeba RmrTismetyvelebis Cvens wyaros, masSi gadmocemuli<br />

marTlmadidebluri dogmatebi wm. weriliTa da wm. gardmocemiTaa<br />

dadasturebuli. magram Cven mxolod ZiriTad swav lebebs<br />

SevexeT da iseve rogorc <strong>krebebi</strong>s istoria, SeZlebisdagvarad<br />

mokled gadmoveciT, raTa misawvdomi gagvexada rwmenis safuZvlebiT<br />

dainteresebul mkiTxvelTa farTo wri saTvis. miT umetes,<br />

axla, roca yvela (kaTolikec, protestantic) Tavis Tavs qristians<br />

uwodebs, gansakuTrebuli mniSvneloba aqvs marTali sarwmunoebis<br />

mecnierul codnas, rac qarTveli eris problematuri da<br />

principuli sakiTxebis sa ke TildRe od gadaWrisaTvis gardauval<br />

aucileblobad unda migvaCndes.<br />

roca Cvens sulier kulturaze vlaparakobT, Tvalwin misi<br />

Semqmneli Cveni Rirseuli mamuliSvilebi, didi mamebi, mwerlebi,<br />

mecnierebi Tu sazogado moRvaweebi warmogvidgebian. vis SeuZlia<br />

daasaxelos maTgan Tundac erTi pirovneba, romelic Rrmad ar<br />

erkveoda saRmrTismetyvelo sakiTxebSi, an eklesiis madls iyo<br />

moklebuli? xolo dRes, roca sakiTxi suliersa da moralur<br />

Sefasebas moiTxovs, samwuxarod, TviT aRiarebul moazrovneebTanac<br />

ki miuRebel msjelobasa da antiqristianul gamonaTqvamebs<br />

SexvdebiT. xSirad TviT dogmatis cnebac, rogorc brmad miRebuli<br />

debuleba da rogorc gonebrivi Sez Ruduloba isea gagebuli.<br />

sinamdvileSi xom es warmodgenebi RmrTismbrZolTa moweuli<br />

Sxamiani nayofia, romelic umec rebis gamo axlac Zveleburad<br />

wamlavs sulebs. marTlmadidebloba RmrTis mcnebebisa da dogmatebis<br />

erTobliobaa da romelimes uaryofa aRmsareblobis<br />

uaryofasac niSnavs.<br />

marTalia, Cveni msjelobis safuZvels gamocxadebiT mocemuli<br />

WeSmaritebis rwmena da <strong>dogmaturi</strong> <strong>RmrTismetyveleba</strong> warmoadgens,<br />

magram saxareba gvaswavlis, rom WeSmaritebaSi Teoriuli<br />

mxaris garda zneobrivic igulisxmeba. amitom sar wmu noebri vi<br />

ka nonebis anu dogmatikis codna saSualebas gvaZlevs istoriul<br />

sinamdviles analizi gavukeToT. bibliuri istoriebi<br />

iq neba es Tu `qarTlis cxovrebis~ gamocdileba, naTlad Cans,<br />

rom WeSmariti aRmsareblobisgan adamianTa gandgomas Sedegad<br />

yo velTvis maTive ubedureba mohyveboda; aseve, Tu Cvens<br />

dRevandel mdomareobas dogmatur-istoriuli TvalsazrisiT<br />

ganvixilavT, sakiTxi SeiZleba ase Camova yaliboT: ers, romelic<br />

sulieri saZirkvelis gamagrebisaTvis ganaTlebis mtkice sistemas<br />

ver aRadgens (romelic bolo wlebis ganmavlobaSi<br />

katastrofulad nadgurdeba), globalizaciis morevi Ca iTrevs<br />

da er ovnul-sarwmunoebrivi erTianobis ideaze aR o rZinebul<br />

qar T ul kulturul fenomens Ziri gamoeTxreba. Ta na medrove<br />

sazo ga doebis ganaTlebul, ufro sworad, swavlul nawils Segnebuli<br />

rom hqondes WeSmariti sarwmunoebis mniSvneloba, igi<br />

sworad gansazRvravda Tavis beds da qristes mo winaa RmdegeSi<br />

saqarTvelos mtris danaxva ar gauWirdeboda. pavle mociqulis<br />

sityviT, sjuli misTvis ambobs, vinc mas emorCileba (rom. 3,19),<br />

amitom umniSvnelo nawilis windaxeduloba erisaTvis sakmarisi<br />

ar aris. Cveni umecrebiT keTili borotisagan Tu ver gavarCieT,<br />

swori gadawyvetilebis misaRebad uZlurni aR movCndebiT.<br />

rogorc cxovrebis kanonzomiereba gvaswavlis: RmrTis wyalobiT,<br />

Tuki inteligenciis im nawilma, romelsac sazogadoebrivi<br />

azris warmarTva akisria, aRiara, rom marTlmadideblobaSia<br />

Cveni xsna, maSin erisa da eklesiis erToba Cvens patara saqarTvelosac<br />

ki aqcevs im klded, romelsac bWeni jojoxeTisani<br />

ver moerevian. safuZveli amisaTvis, vfiqrobT, saqarTvelos<br />

saxelmwifosa da marTlmadidebel eklesias So ris 2002 wels gaformebuli<br />

xelSekrulebiT ukve daido, xolo keTili momavali


6 nikea, 325 w.<br />

7<br />

<strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong><br />

<strong>krebebi</strong><br />

pirveli <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong> kreba<br />

(nikea, 325 w.)<br />

rac sam aseul episkoposs surda, es aris ara sxva ram,<br />

aramed TviT RmrTis azri, miT umetes maSin, roca amdeni<br />

da amgvari Rirsebis mqone mamis gonebaSi mkvi drobda<br />

suliwmida, romelic maT RmrTeebriv nebas uCvenebda.<br />

konstantine didi.<br />

<strong>dogmaturi</strong> sakiTxi, romelic nikeis krebaze mamebis yuradRebas<br />

iqcevda, Semdegi iyo: miviCnioT Tu ara Ze RmrTisa RmerTad,<br />

romelic Tanaswori iqneba mama RmerTisa, Tu vaRiaroT igi<br />

qmnilebaTa Soris srulyofilad an kidev miviCnioT RmerTad,<br />

magram RirsebiT ara Tanasworad mamisa.<br />

kreba mxolod garkveuli mxaris warmomadgenlebisagan<br />

rodi Sedgeboda. masSi monawileobdnen ori <strong>dogmaturi</strong> partiis<br />

momxreebi: marTlmadideblebi da ariozelebi.<br />

marTlmadidebelTa Sesaxeb sozomene SeniSnavs: `erTni<br />

(krebis monawile mamaTagan) odiTgan gadmocemul sarwmunoebriv<br />

sakiTxebSi siaxleebis Semotanas eridebodnen; eseni swored<br />

is aRmsarebelni iyvnen, romelTac Cveulebebis ubraloeba<br />

STaagonebda cbierebis gareSe mieRoT RmrTis sarwmunoeba~.<br />

am Tvalsazrisze mdgomTaTvis goneba sruliad eqve mdebareboda<br />

sarwmunoebas. `wm. samebis saidumlo aRemateba yovelgvar<br />

gonsa da sityvas da sruliad miuwvdomelia. igi mxolod rwmeniT<br />

Seimecneba~, _ aseve msjelobdnen Ze RmerTis hipos tas zec,<br />

romlis arsis ganusazRvreloba wm. weriliT sabuTdeba: aravin<br />

icis Ze, garna mamaman; arca mamaÁ vin icis, garna Zeman (mT. 11,27).<br />

marTalia, Cven vmsjelobT marTlmadidebelTa damaxasiaTebel<br />

Tvisebebze, kerZod imaze, rom isini eridebodnen religiuri<br />

sakiTxebis mecnierul gamoZiebas, magram isic unda gvaxsovdes,<br />

rom amave partias ekuTvnodnen iseTi pirebic, romlebsac<br />

seriozuli ganaTleba hqondaT miRebuli da dialeqtikur<br />

mecnierebebSi ganswavlulobiT gamoirCeodnen. maT swamdaT,<br />

rom Ze RmerTi iseTive srulyofili RmerTia, rogorc mama da<br />

aswavlidnen: `qristem Tqva: `me da mamaÁ Cemi erT varT~ (in.<br />

10,30). am sityvebiT macxovari imas ki ar gamoxatavs, rom ori<br />

buneba erT hipostass warmoadgens, aramed imas, rom Ze RmrTisa<br />

zustad da srulyofilad imarxavs da icavs misi da mamis bunebis<br />

igiveobas; masTan sakuTriv bunebiT aRbeWdili msgavseba da<br />

misgan arafriT gansxvavebuli xati aqvs~.<br />

nikeis krebis mTavari warmomadgeneli marTlmadidebelTa<br />

mxridan aleqsandriis episkoposi aleqsandre iyo. didi avtoritetiT<br />

sargeblobda osios kordubielic. SeiZleba vifiqroT,<br />

rom am konservatiul partias episkoposTa meti nawili emxroboda.<br />

sawinaaRmdego TvisebebiT gamoirCeodnen krebis meore<br />

par tiis warmomadgenlebi _ ariozelebi. maTTvis ucxo iyo<br />

pirdapiri, guliTadi sarwmunoeba. maT surdaT sarwmunoebrivi<br />

saki Txebi sxva nebismier sakiTxTa msgavsad gonebrivi gansjis<br />

sa fu Zvelze daemyarebinaT da sarwmunoebis codnisaTvis daqvemdebarebisaken<br />

iswrafodnen; dialeqtikis Zalis sjerodaT da<br />

ewinaaRmdegebodnen imaT, romlebic dialeqtikas religiuri<br />

da majereblobis ubraloebas amjobinebdnen. wmida grigol<br />

RmrTismetyvelis sityvebiT rom vTqvaT, `datoves rwmena~, daiviwyes<br />

ra brZnuli kanoni, rom `Cveni gonebis Semavsebeli<br />

sa r wmunoebaa~.<br />

marTlmadidebelTa mowinaaRmdege partias, romelsac Sei-<br />

Zleba liberalur-racionalisturi ewodos, mravali mcodne<br />

RmrTismetyveli ekuTvnoda, magram maTi wridanve bunebrivad<br />

gamodiodnen aSkara eretikosebic, romelnic gonebasa da rwmenas<br />

Soris araviTar sazRvars ar debdnen.<br />

ariozelTa partiaSi ori dajgufeba arsebobda: erTi _ ufro<br />

mravalricxovani, romelic erTgulad icavda am eresisaTvis<br />

damaxasiaTebel principebs, da meore _ mkacri ariozelebi<br />

evsebi nikomedielis meTaurobiT, romlebic Ze RmrTisas qmnilebad<br />

acxadebdnen. yvela eseni, rogorc TviT ariozi, antioqieli<br />

xucesis lukianes mowafeebad iTvlebodnen.<br />

xsenebuli pirveli dajgufeba, romelic Semdeg naxevrad ar


8 I kreba<br />

nikea, 325 w.<br />

9<br />

iozelTa saxeliT gaxda cnobili da romelTac cnobili istorikosi<br />

evsebi kesarieli winamZRolobda, subordinaciis Teorias<br />

emxroboda, anu Ze RmrTisas RmerTad ki miiCnevda, magram mis<br />

RmrTeebriobas mama RmerTis RmrTeebriobis Tanasworad ar<br />

Tvlida. maTi TvalsazrisiT, igi mama RmerTTan damokidebulebaSi<br />

daqvemdebarebuli RmerTi iyo.<br />

pirveli <strong>msoflio</strong> krebis <strong>dogmaturi</strong> saqmianobis umniSvnelovanesi<br />

Sedegi sarwmunoebis simbolos 1 Sedgena iyo,<br />

romliTac mtkicdeboda Ze RmerTis WeSmariti _ RmrTeebrivi<br />

arsis sarwmunoeba. rogorc sokrate SeniSnavs: `sarwmunoebis<br />

simbolos gansazRvra advilad rodi moxda, aramed didi xnis<br />

gamoZiebisa da gamocdis Semdeg yvela im mizezis gaTvaliswinebiT<br />

gamocxadda, romelic ki dogmatis dasabuTebas Seexeboda,<br />

ise rom, vinmes orWofobisa da orazrovnad gagebis sababi<br />

ar miscemoda. episkoposebi suliwmidis nebiT SeTanxmdnen~.<br />

marTlac, krebaze yvela mosazrebis mqone episkoposebis<br />

gamosvla moismines. TviT <strong>saeklesio</strong> kamaTis warmoSobaSi<br />

upir veles damnaSaves, ariozsac ki mieca ufleba daesabuTebina<br />

Tavisi Sexedulebebi. magram ariozelTa mtkicebebi: `Ze RmrTisa<br />

_ qmnilebaa~, `iyo dro, roca Ze ar iyo~, `Ze cvalebadia arsiT~,<br />

_ maSinve iqna ugulvebelyofili, radgan safuZvels ver poulobda<br />

wm. werilSi. marTlmadidebelTa mxridan ki moxmobil<br />

iqna adgili ioanes saxarebidan: Ze mamisaganaa (1;14,18), romlis<br />

uaryofa aravis SeeZlo. ariozelebic mzad iyvnen mieRoT es<br />

gamoTqma, radgan masSi mwvaleblur azrs debdnen, kerZod ambobdnen,<br />

rom ramdenadac yvela qmnileba RmrTisganaa, rasac<br />

mociqulic gvidasturebs: erT-ars RmerTi mamaÁ, romlisagan ars<br />

yoveli (1 kor. 8,6), an: yovelive RmrTisa mier (2 kor. 5,18), Zec<br />

misgan iqneba. maSin mamebma azris ufro naTlad gamosaxatavad<br />

daasaxeles ioane maxareblis epistole (1 in.5,20).<br />

imis dasasabuTeblad, rom Ze ganuSoreblad mamasTanaa da<br />

masSia yovelTvis, mamebma kidev mravali gansazRvreba moiSvelies,<br />

magram mowinaaRmdegeni wm. werils sakuTar sofistur<br />

komentars miusadagebdnen xolme. mdgomareoba rTuldeboda.<br />

____________________<br />

1 simbolo (berZ. `simbolon~ _ niSani) axaldamkvidrebuli terminia<br />

`mrwamsis~ aRsaniSnavad; Zveli gamoTqmiT `aRsareba sarwmunoebisa~<br />

ixmareba.<br />

am dros evsebi kesarielma warmoadgina Tavisi Sedgenili sarwmunoebis<br />

simbolo, romliTac moxerxebuli mecnieri ime dovnebda,<br />

rom masSi mamasa da Zes Soris bundovnad gansa z R v ruli<br />

damokidebuleba warmatebas povebda. magram marT lmad i debel<br />

episkoposTa SegonebiT imperatorma konstantine didma evsebis<br />

SesTavaza, Ze RmerTis mama RmerTTan damokidebulebis gansaz-<br />

RvrisaTvis, mxolod erTi sityva Seetana simboloSi: homousios<br />

(berZ. erTarsi). marTalia, es sityva wm. werilSi ar ixsenieba,<br />

magram igi wm. werilidan gamotanil azrs gamoxatavs da eklesiis<br />

gadmocemiTaa nakurTxi. kerZod, igi Zveli eklesiis iseT<br />

mnaTobTa TxzulebebSi gvxvdeba, rogorebic dionise aleqsandrieli<br />

da dionise romaeli iyvnen.<br />

krebam gadawyvita termini `homousios~ Seetana simboloSi.<br />

partiaTa mtroba miyuCda. ariozelma episkoposebma pirferobis<br />

gamo mxari imperators dauWires. kreba evsebis simboloSi<br />

mxolod erTi sityvis SetaniT ar dakmayofilebula. simbolo<br />

imdenad gadakeTda da naTlad ganimarta, rom pirvandeli<br />

saxidan TiTqmis aRaraferi darCa; ariozelebs orazrovani<br />

msjelobisaTvis sababi aRar dautoves.<br />

nikeis krebis simbolos, garda ori egvipteli episkoposisa,<br />

krebis yvela monawile daeTanxma da xelis moweriTac daadastura.<br />

magram rogorc Semdeg gairkva, bevri ariozeli xelmo<br />

mweri pirferi aRmoCnda da eklesiis erTobaSi seriozuli<br />

ga nxeTqilebebic Seitana. xelis mowera am orgul adamianebs<br />

ara fers avalebda, radgan mxolod miwieri miznebi amoZravebd<br />

aT _ rogorme saepiskoposo kaTedrebi ar daekargaT. maTi<br />

Se m dgomi saqmianoba nikeis mrwamsis sofisturi kritikiTa da<br />

mi si sawinaaRmdego simboloebis SeqmniT ganisaz R v reboda.<br />

aRsaniSnavia, rom maTi `gonivruli~ msjelobebi mra val<br />

gamogonil simboloTa Soris arcerTs ar aZlevda saSualebas<br />

ariozelTaTvis sayovelTao gamxdariyo.<br />

nikeis krebis mrwamsi yvela eklesiam erTdroulad rodi<br />

aRiara. nikeis simbolos mimdevarTagan pirvel rigSi unda<br />

davasaxeloT aleqsandriis eklesia, romelic im droisaTvis<br />

avtoritetiT yvelaze maRla idga aRmosavleTis eklesiebs<br />

Soris da romelsac aleqsandre aleqsandrielis Semdeg misive<br />

aRzrdili, mgznebare damcveli nikeis aRmsareblobisa, aTanase


10 I kreba<br />

nikea, 325 w.<br />

11<br />

didi (+373) winamZRolobda, romlis Rvawlisa da damsaxurebis<br />

warmosaCenad wmida grigol RmrTismetyvelsac ki ar hyofnida<br />

sityvebi. igi SeniSnavs: `roca aTanase Cvens Soris cxovrobda,<br />

igi iyo sveti eklesiisa. misi swavleba eklesiisTvis kanoni<br />

gaxda. misi dogmatebi maTlmadidebluri sarwmunoebisTvis<br />

kanonebad iqcnen~. wmida basili didic ar iSu r ebs saqebar sityvebs,<br />

roca wmida aTanase didze saubrobs. ba sili pirdapir<br />

acxadebda, rom mTel eklesiaze zrunvis yvela ufleba mxolod<br />

da mxolod aTanases unda ekuTvnodeso, radganac igi da mxolod<br />

igi iyo WeSmariti `mkurnali ekle siis sneulebebisa~. basilis<br />

TqmiT, aTanasem `gadaarCina eklesia iseTi saSineli avdrisagan~,<br />

rogoric ariozeloba iyo.<br />

aleqsandriis eklesias nikeis simbolos erTgulebaSi ierusalimis<br />

anu palestinis eklesiac gverdiT amoudga. ierusalimis<br />

episkoposi maqsime aTanases mxareze idga.<br />

nikeis simbolo romis eklesiamac aRiara. papi iuliusi (337-<br />

352 ww.), SeiZleba iTqvas, rom aTanases marjvena xeli iyo. da<br />

kidev, qveynad, romelic nikeis simbolos zustad icavda, SeiZleba<br />

iliriki (makedonia, aqaia, dakia) davasaxeloT.rasac basili<br />

didi da <strong>saeklesio</strong> istorikosi sokratec amowmeben. aq nikeis<br />

dogmatebis dasacavad <strong>krebebi</strong>c ki imarTeboda.<br />

Cven CamovTvaleT is qveynebi, romelTac meoTxe saukuneSi<br />

ariozobis batonobis dros nikeis simbolos siwminde SeinarCunes.<br />

rac Seexeba danarCen aRmosavleTs, ZiriTadad upiratesoba<br />

ariozelTa mxareze iyo. siriaSi, pontosa da TrakiaSi mxolod<br />

calkeuli pirebi gvxvdeba, romlebic WeSmarit sarwmunoebas<br />

icavdnen. aseTebi iyvnen didebuli kapadokielebi: basili didi,<br />

grigol RmrTismetyveli da grigol noseli, romelTac mTeli<br />

TavianTi sicocxle ariozobasTan brZolas Sealies. erTi mxriv,<br />

am ganmanaTleblebis mier nikeis swavlebis aRiareba gamowveulia<br />

imiT, rom isini aleqsandriuli saRmrTismetyvelo skolis<br />

principebze iyvnen aRzrdilebi da didad afasebdnen aTanase<br />

dids. basili didis damokidebulebaze aTanase aleqsandrielis<br />

mimarT ukve vTqviT, xolo rac Seexeba aTanases, igi Tavis mxriv,<br />

basili dids `eklesiis siqa duls~ uwodebda da yvelas mouxmobda<br />

`uflis sadideblad, romelmac kapadokias iseTi episkoposi<br />

misca, romelic mTel qveyanas enatreba~. basili didis<br />

mdgomareoba, iseve rogorc pontoSi marTlmadideblobis sxva<br />

damcvelebisa, didad gansxvavdeboda aleqsandriasa da romSi<br />

moRvawe nikeis simbolos mimdevrebisagan. mravalricxovan ariozelTa<br />

Soris basili Tavs martod grZnobda da mtrebisagan<br />

aTasgvar ciliswamebasa da Seuracxyofas itanda.<br />

axla vnaxoT, sad moqmedebdnen nikeis mrwamsis winaaRmdeg<br />

ariozelebi. ariozoba SedarebiT siriaSi, Trakiasa da pontoSi<br />

batonobda; misi centri ki siriis antioqia iyo. ariozuli dogmatebi<br />

saTaves aqedan iRebdnen; aqedan daiwyo mtroba aTanase<br />

didisadmi; antioqiidan vrceldeboda ciliswamebebi eklesiis<br />

did maswavlebelze _ basilize.<br />

aqaur maswavleblebs TiTqos hqondaT survili keTilad<br />

ganmsjeli RmrTismetyvelebi yofiliyvnen, magram amave dros<br />

racionalistobdnen da icavdnen princips: rac adamianur azrovnebas<br />

aRemateba, mocilebuli da ugulebelyofili unda<br />

iqnes. antioqiis skola mZafrad upirispirdeboda aleqsandris<br />

skolas da ariozobis mimarT keTilganwyobili iyo, radgan maT<br />

saerTo principebi hqondaT. ariozobis momxred unda dasaxeldes<br />

konstantinepolic, saidanac mwvalebloba mezobel qveynebSi<br />

vrceldeboda. ariozelebi aq ise warmatebiT moqmedebdnen, rom<br />

grigol RmrTismetyvelis Camosvlis dros (daax. 379 w.) marTlmadideblebs<br />

erTi taZaric ki ar ekuTvnodaT. qalaqi herakleac,<br />

Zveli metropolia Trakiisa, konstantinepols exmareboda ariozobisTvis<br />

sasargeblo saqmianobaSi.<br />

nikeis simbolos mimdevrebisa da mowinaaRmdegeebis geog rafiuli<br />

TvalsazrisiT danawileba saSualebas iZleva da vaskvnaT,<br />

rom aRmosavleTis eklesiis samxreTi eparqiebi met wilad<br />

aleqsandriis gavlenis qveS imyofebodnen, xolo CrdiloeTis<br />

eparqiebi _ antioqiisa. aqedan gamomdinare, nikeis mi ma rTulebis<br />

saRmrTismetyvelo azrs SeiZleba aleqsandriuli vuwodoT,<br />

xolo antinikeurs _ antioqiuri.


12 II kreba<br />

konstantinepoli, 381 w.<br />

13<br />

meore <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong> kreba<br />

(konstantinepoli, 381 w.)<br />

mrwams erTi RmerTi, mamaÁ yovlisa mpyrobeli, Semoqmedi<br />

caTa da queyanisaÁ, xilulTa yovelTa da araxilulTaÁ,<br />

da erTi ufali ieso qriste, Ze RmrTisaÁ mxolod-<br />

Sobili, mamisagan Sobili uwinares yovelTa saukuneTa,<br />

naTeli naTlisagan, RmerTi WeSmariti RmrTisagan WeSmaritisa,<br />

Sobili da ara qmnuli, erTarsi mamisaÁ, romlisa<br />

mier yovelive Seiqmna,<br />

romeli CuenTÂs, kacTaTÂs, da Cuenisa cxorebisaTÂs<br />

gardamoÃda zeciT da xorcni Seisxna sulisagan wmidisa<br />

da mariamisagan qalwulisa da gankacna,<br />

da juars ecua CuenTÂs pontoelisa pilates ze da<br />

iv no da daefla,<br />

da aRdga mesamesa dResa msgavsad werilisa,<br />

da amaRlda zecad da dajda marjueniT mamisa,<br />

da kualad movals didebiT gansjad cxovelTa da<br />

mkudarTa, romlisa sufevisaÁ ara ars dasasrul,<br />

da suli wmidaÁ, ufali da cxovelsmyofeli, romeli<br />

mamisagan gamovals, mamisa Tana da Zisa Tana Tayuanisicemebis<br />

da ididebis, romeli ityoda wi nawarme t yuelTa<br />

mier,<br />

da erTi wmidaÁ kaTolike da samociquloÁ eklesiaÁ.<br />

aRviareb erTsa naTlisRebasa mosatevebelad codvaTa,<br />

moveli aRdgomasa mkudreTiT<br />

da cxorebasa mermisa saukunoÁsa, amin 2 .<br />

es marTlmadidebelTa rwmenaa.<br />

qalkedonis krebis mamebi.<br />

konstantinepolSi Catarebuli meore <strong>msoflio</strong> krebis saqm<br />

i anobis Sesaswavlad gamoiyeneba mexuTe saukunis saekles io<br />

2wm. eqvTime mTawmidelis redaqcia//mcire sjuliskanoni, gamc. e. giunaSvili,<br />

Tb., 1972. gv. 18-19.<br />

istorikosebis cnobebi da grigol RmrTismetyvelis Txzulebebi,<br />

romelic am krebas piradad eswreboda.<br />

erTaderTi dokumenti, romelSic <strong>dogmaturi</strong> sakiTxebis<br />

gan xilvis Sedegia daculi, nikea-konstantinepolis simbolos<br />

saxeliTaa cnobili da nikeis simbolos safuZvelzea Sedgenili.<br />

gavakeToT misi analizi, amosaval wertilad nikeis simbolo<br />

miviCnioT da mas nikea-konstantinepolis mrwamsi SevadaroT.<br />

dasawyisSi, mama RmerTis Sesaxeb swavlebis gadmocemisas,<br />

konstantinepolis simboloSi damatebulia sityvebi: caTa da<br />

qveyanisa. krebis monawile mamebs am dogmatisaTvis araviTari<br />

arsebiTi ganmarteba ar miuciaT, radgan mama RmerTis Sesaxeb<br />

eklesiaSi ar kamaTobdnen.<br />

konstantinepolis simboloSi swavleba Ze RmerTis Sesaxeb<br />

ufro srulyofilia: a) nikeis simbolodan amoRebulia<br />

sit yvebi: RmerTi RmrTisagan, romelic zedmetia, radgan aqvea<br />

ga nmartebuli: RmerTi WeSmariti RmrTisagan WeSmaritisa. b)<br />

ag reTve amoRebulia caSi da qveyanaze. es sityvebic zedmetia,<br />

ramdenadac igi mosdevs gamoTqmas: romlisa mier (Zisa mier)<br />

yovelive Seiqmna, _ sadac yvelaferi ukve naTladaa ganmartebuli.<br />

g) ni keis simbolos sityvebi mamis arsebisagan Secvlilia<br />

amgvarad: mamisagan Sobili uwinares yovelTa saukuneTa.<br />

es bolo sityvebi gamoricxaven Ze RmerTis Sobis moments<br />

droSi. konstantinepolel mamebTan myofoba Zisa da misi Soba<br />

dausabamo (winasaukuno) aqts warmoadgens. maT mxolod nikeis<br />

simbolos arc Tu ise mkafio ena Seaswores.<br />

konstantinepolis simboloSi swavleba ieso qristes, ro gorc<br />

RmerTkacis Sesaxeb asea Sesworebuli da Sevsebuli (meore<br />

krebaze Camatebuli sityvebi xazgasmulia): `romeli Cve nTvis,<br />

kacTaTvis da Cuenisa cxovrebisaTvis gardamoxda zeciT da<br />

xorcni Seisxna sulisagan wmidisa da mariamisagan qalwulisa<br />

da gankacna, da jvars ecva CvenTvis pontoelisa pilates ze da<br />

ivno da daefla, da aRdga mesamesa dResa msgavsad werilisa, da<br />

amaRlda zecad da dajda marjveniT mamisa, da kvalad movals<br />

didebiT gansjad cxovelTa da mkvdarTa, romlisa sufevisa<br />

ara ars dasasrul~. ZiriTadi gansxvaveba isaa, rom konstantinepolis<br />

mamebis mizani iyo, simboloSi rac SeiZleba naTlad<br />

yofiliyo gamoxatuli RmerTkacis xorcieli buneba. simboloSi


14 II kreba<br />

konstantinepoli, 381 w.<br />

15<br />

markelisa da apolinaris mwvalebluri swavlebis sawinaaRmdegod<br />

gaqarwylebulia eWvi da garkveviT aris naCvenebi qristes<br />

ara moCvenebiTi, aramed realuri adamianuri buneba.<br />

nikeis simboloSi wmida samebis mesame hipostasis Sesaxeb ubralod<br />

SeniSnuli iyo: (mrwams) suli wmida. konstantinepolis<br />

simboloSi ki vkiTxulobT: da suli wmida, ufali da cxovelsmyofeli,<br />

romeli mamisagan gamovals, mamisa Tana da Zisa Tana<br />

Tayvanis-icemebis da ididebis, romeli ityoda wina warmetyvelTa<br />

mier. mTeli es swavleba ukve gvxvdeba nikeis krebis momdevno<br />

epoqis mamebTan (basili didi, grigol RmrTisme tyveli, aTanase<br />

didi, grigol noseli), xolo Semdeg simboloSi SetaniTac iqna<br />

uwyebuli, radgan wm. samebis mesame hipostasis araswori warmodgena<br />

xSiri iyo; gansakuTrebiT markelTan, romelic suliwmidis<br />

hipostasur myofobas uaryofda.<br />

rac Seexeba aleqsandriuli da antioqiuri saRmrTismetyvelo<br />

skolebis damokidebulebas, am droisaTvis maTi dogmatika<br />

erTmaneTisgan arsebiTad arafriT gansxvavdeboda. eklesiis<br />

zemoT xsenebuli mnaTobebi antioqielebisTvis iseTive WeSmaritebis<br />

mqadageblebad iqcnen, rogorc aleqsandrielebisTvis.<br />

swored am mamebis swavleba daedo safuZvlad konstantinepolis<br />

simbolos gansazRvrebas. xolo TviT simbolosaTvis ufro<br />

srulyofili saxis micema antioqiuri mimarTulebis warmomadgenelTa<br />

gavlenis Sedegi unda iyos, radgan wmida aTanase<br />

aleqsandrielis azrs Tu gavixsenebT, igi nikeis simbolos yvela<br />

droisaTvis ucvlelad da sruliad sakma risad miiCnevda. gamonaklisi<br />

mxolod basili didia, romelic gamoTqvamda survils,<br />

nikeis simbolos darTvoda `suliwmidis didebismetyveleba<br />

(doqsologia)~ im mizeziT, rom nikeis mamebma samebis am wevris<br />

Sesaxeb mokled gamoTqves, radgan im droisaTvis es sakiTxi<br />

jer kidev ar iyo wamoWrili.<br />

krebaze makedoniosis mimdevrebic moiwvies (romelTa<br />

swavlebiTac `Ze RmrTisa msgavsia mamisa~, `suliwmida qmnilebaa~),<br />

radgan mamebi maTi meryeobis gamo imedovnebdnen, rom<br />

WeSmaritebaSi gaarkvevdnen da isev SemouerTebdnen eklesias.<br />

imedi ar gamarTlda, makedonioselebi yvelaferSi eTanxmebodnen<br />

mamebis moTxovnebs, garda imisa, rom ar iRebdnen sityvas:<br />

erTarsi. aqve aRvniSnavT, gavrcelebuli azri imis Sesaxeb,<br />

rom meore <strong>msoflio</strong> kreba makedonianosTa winaaRmdeg iyo<br />

mowveuli, yovelgvar safuZvelsaa moklebuli. Zveli eklesiis<br />

istorikosebi garkveviT adastureben, rom imperatori Teodosi<br />

pirvelis mier kreba mowveul iqna nikeis swavlebis dasamtkiceblad<br />

da saerTod eresebis winaaRmdeg; makedonioselTa<br />

sakiTxi ki meorexarisxovani iyo.<br />

marTalia, krebis mcdeloba makedonioselebis SemosaerTeblad<br />

unayofo gamodga, magram <strong>saeklesio</strong> istorikosebTan<br />

vxvdebiT sasixarulo cnobebsac _ meore <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong><br />

krebis keTilismyofeli gavlenis Sedegad xSirad ariozelebis<br />

mTeli Temebi marTlmadideblobaze gadadiodnen.<br />

krebas xelmZRvanelobda meleti antioqieli. krebis msvlelobis<br />

dReebSi misi moulodneli gardacvalebis Semdeg,<br />

krebis monawileTa Sexedulebebis dapirispirebam iCina Tavi.<br />

azrTa morigeba grigol RmrTismetyvelma, axlad dadgenilma<br />

konstantinepolis mTavarepiskoposma iTava, magram misma mcdelobam<br />

nayofi ver gamoiRo da sakuTari gadawyvetilebiT krebac<br />

datova da kaTedrac. mis adgilze dedaqalaqis episkop o sad<br />

neqtariosi, tarseli senatori iqna xeldasxmuli.<br />

konstantinepolis krebis sarwmunoebis gansazRvreba sakmaod<br />

xangrZlivi drois ganmavlobaSi xvdeboda opozicias romisa<br />

da aleqsandriis eklesiebis mxridan. aleqsandriis eklesiaSi<br />

mexuTe saukunis naxevramde ase grZeldeboda, sanam bolos da<br />

bolos aqac ar aRiares konstantinepolis simbolos avtoriteti,<br />

magram ara ubrZolvelad da ara erTsulovnad. aRsaniSnavia,<br />

rom konstantinepolis simbolo ar aR iares da ar miiRes<br />

swored im eklesiebma, romlebic Tavidanve eWviTa da undoblobiT,<br />

Tavis droze safuZvlianad, xolo Semdeg yovelgvari<br />

safuZvlis gareSe, epyrobodnen antioqiis RmrTismetyvelur<br />

wreebs. ariozobis molandeba jer kidev aSinebda am eklesiebs,<br />

maSin roca, sinamdvileSi ariozobam aRmosavleTSi mxolod<br />

gadmocemis saxeRa SeinarCuna.


16 III kreba<br />

efeso, 431 w.<br />

17<br />

mesame <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong> kreba<br />

(efeso, 431 w.)<br />

rogorc aRvniSneT, ariozelebi wmida werilis moSveliebiT<br />

akeTebdnen daskvnebs, rom Ze RmrTisa mama RmerTze dabla<br />

idga, mas eqvemdebareboda da a. S. isini mociqulebisa da Tavad<br />

macxovris im zogierT gamonaTqvams eyrdnobodnen, romelnic<br />

ieso qristes TiTqosda dakninebulad warmogvidgendnen.<br />

marTlmadideblebi ki ganmartavdnen, rom msgavsi gamoTqmebi<br />

mxolod macxovris kacobriv bunebas miekuTvneba. amis sawinaaRmdegod<br />

dasmul kiTxvaze: moqmedebda Tu ara qristeSi<br />

ori arseba da ori ganyofili neba, _ ra Tqma unda, SeiZleboda<br />

pasuxis gacema, rom ieso qristeSi ori buneba ganuyofelia da<br />

erTobaSi imyofeba, magram amas mosdevda nestoris mimdevarTa<br />

sapirispiros damamtkicebeli msjelobani, romelTagan warmoqmnilma<br />

eresma eklesia isev or nawilad gayo: marTlmadideblobas<br />

emxroboda yvela is qveyana da eklesia, sadac meoTxe<br />

saukuneSi cxovrobdnen da moqmedebdnen nikeis krebis Tanamdgomebi;<br />

xolo nestorianobas mtkiced icavdnen isini, romlebic<br />

meoTxe saukuneSi ariozobis sasargeblod ibrZodnen. rogorc<br />

ariozobis dros, ise axlac aleqsandriis eklesiis gavleniT,<br />

romis eklesiam swori mimarTuleba airCia. aleqsandriis<br />

mTavarepiskoposma wm. kirilem Ta na dgoma sTxova romis paps<br />

da sasurvel Sedegsac miaRwia. pa pic da mTeli dasavleTis<br />

eklesiac kiriles miemxro.<br />

nestorianoba ariozobis uSualo memkvidre iyo; amaze is<br />

faqtic metyvelebs, rom ariozobis damcvelma eklesiebma xalisiT<br />

miiRes nestorisa da misi mimdevrebis mwvalebluri swavleba.<br />

rogorc viciT, ariozobis mZlavr centrs siriis antioqia<br />

warmoadgenda. igive ganmeorda nestorianobis drosac. nestorianuli<br />

moZraobis yvela winamZRoli antioqiidan gamovida.<br />

am faqtTan dakavSirebiT sxva magaliTebis moyvanac SeiZleba,<br />

saidanac vaskvniT, rom ariozobis mizeziT dawyebuli eklesiis<br />

ganxeTqileba am cru swavlebis damarcxebis Semdeg ki ar<br />

Cakvda, aramed SeiniRba. gavida mTeli saukune, magram igi mainc<br />

cocxlobda. roca dogmatur sakiTxebTan dakavSirebiT kamaTi<br />

gaimarTa, garemoebam gviCvena, rom Zveli Wrilobebi sruliadac<br />

ar moSuSebuliyo. eklesiebSi sxvadasxva simpaTiebi da anti-<br />

paTiebi batonobdnen, rac TviT yovlis Semmusvrelma dromac<br />

ver aRmofxvra.<br />

vnaxoT, rogor arkvevdnen mxareebi rwmenis damokidebulebis<br />

sakiTxs gonebasTan, da mecnierebisa dogmatTan, radgan<br />

yovelive es dogmatur sakiTxebTan Cvens damokidebulebasac<br />

gansazRvravs. marTlmadideblebi aTanase didis, basili didi sa<br />

da grigol RmrTismetyvelis principebiT xelmZRvanelobdnen;<br />

saxeldobr, goneba rwmenas unda eqvemdebarebodes, sarwmunoebrivi<br />

sakiTxebis gamorkvevisas gonebas zRvari unda da e dos,<br />

radganac rwmena gonebaze maRla dgas. nestoris mimde vrebi<br />

ki, es mexuTe saukunis ariozelebi, piriqiT moiTxovdnen, rom<br />

gonebas ufro Tavisufali damokidebuleba hqonoda rwmenasTan,<br />

dogmatis SinaarsTan. isini cdilobdnen, rogorme SeeRwiaT<br />

rwmenis saidumloebaSi, romelic adamianuri azriT ganWvretisaTvis<br />

dafarulia. eklesiaSi xelaxla warmoSobili SfoTis<br />

mizezma, konstantinepolis mTavarepiskoposma nestorma, krebaze<br />

sarwmunoebis simbolos axleburi gadmocema moiTxova. igi<br />

adrindel <strong>saeklesio</strong> mwerlebs kritikulad da undoblobiT<br />

ekideboda da upiratesobas mxolod Tavis Tavs aniWebda, xolo<br />

misi megobari ioane antioqieli efesos krebis amocanad dogmatebis<br />

gamokvlevas miiCnevda.<br />

nestoris RmrTismetyveluri Sexedulebani SeiZleba ase<br />

Camoyalibdes: qristem damdableba ganicada, iSva, izrdeboda,<br />

TandaTan sibrZniT waremateboda, ivno da mokvda, magram is<br />

RmerTkaci iyo. rogor daiTmina man es yvelaferi _ RmrTeebriobiT<br />

Tu adamianurobiT _ ra Tqma unda, kacobrivi bunebiT.<br />

maSasadame, askvnis nestori, qristes ori buneba ganyofili<br />

iyo. Semdeg: qristes Soba qalwulisagan adamianuri iyo da<br />

ara RmrTeebrivi. Ze RmrTisas, romelic dausabamod Sobilia<br />

mamisagan, ar SeeZlo isev dabadebuliyo droSi, iSva mxolod<br />

adamiani, romelic Ze RmerTs daukavSirda, magram es kavSiri<br />

iesos Casaxvisas daiwyo. ase rom, mucelqmnuleba ganvrcobili<br />

adamian-qristeze, Ze RmrTisaze ar ganivrcoboda, radganac<br />

RmrTeebrivi da kacobrivi buneba ar aris SeerTebuli (anu<br />

ganyofilia). aqedan gamomdinare, nestori uaryofda wodebas:<br />

RmrTismSobeli, ramdenadac misgan iSva ara TviT RmerTi,<br />

aramed samoseli (indumentum), romelsac unda Seemosa Ze RmerTi,


18 III kreba<br />

efeso, 431 w.<br />

19<br />

_ anu igive taZari (templum), romelSic Ze RmrTisa unda damkvidrebuliyo.<br />

nestori yovladwmida RmrTismSobels qristesmSobels<br />

uwodebda, radganac man Sva adamiani _ qriste. RmerTkacis<br />

amqveyniuri cxovrebis sxva faqtebsac igi amave TvalsazrisiT<br />

ganixilavda.<br />

vnaxoT, raSi vlindeba am mwvaleblobis mTavari arsi: Tuki<br />

qriste damdablda da kacobrivi bunebiT evno, RmrTeebriobis<br />

yovelgvari monawileobis gareSe, maSin codvis gamosyidvis<br />

rwmena Seiryeva. damdablda da evno mxolod adamiani, Tundac<br />

umaRlesi Rirsebisa, magram mainc adamiani, romelic RmrTeebriv<br />

simarTles ver daakmayofilebda. Tu es asea, maSin Ze RmerTis<br />

TviT gardamosvlac am qveynad zedmeti aRmoCndeba.<br />

nestori iqamdec mivida, rom ganacxada: qriste Tavisi TavisTvisac<br />

ewama, radgan rogorc yvela adamians, gamoxsna masac<br />

sWirdeboda, ramdenadac kacobrivi bunebac hqonda da masSi adamiani<br />

RmerTTan iyo SeerTebulio. aqedan cxadia, rom ne stori<br />

qristes ucodvelobas ar aRiarebda. es iyo azri, romelsac<br />

SeeZlo WeSmariti morwmunis gulSi saSineleba Caenerga.<br />

nestoris msjelobidan gamodioda, rom roca maxareblebi<br />

da mociqulebi ieso qristes Sesaxeb laparakobdnen, ara erT,<br />

aramed or pirs aRwerdnen. marTalia, igi amas pirdapir ar<br />

ambobda, magram misi msjeloba am sakiTxTan dakavSirebiT bundovanebiTaa<br />

moculi.<br />

nestoris egzegetikur Sexedulebebs antioqiuri mecnierebis<br />

warmomadgeneli Teodoritec iziarebda, magram igi ukiduresobas<br />

gaurboda; Rebulobda da xmarobda gamoTqmas: RmrTismSobeli.<br />

is uSvebda azrs qristes kacobrivi bunebis ganRmrTobis<br />

Sesaxeb da imasac, rom RmerTi adamianSi ganxorcielda. nestorianul<br />

doqtrinebs kidev ufro Serbilebuli xasiaTi hqondaT<br />

antioqiis episkoposis ioanesa da masTan daaxloebuli episkoposebis<br />

swavlebaSi. zogi sirieli mRvd e lmTavari winaaRmdegobaSi<br />

vardeboda, radganac kiriles swavlebas sworad<br />

ver igebda. miuxedavad amisa, zogjer maTTanac vxvdebiT swor<br />

swavlebas qristeSi ori bunebis SeerTebis Sesaxeb: `SeerTebis<br />

Semdeg Zeoba erTia rogorc erTi, ise meore bunebisaTvis<br />

(qristeSi), radgan isini erTmaneTisgan ganuyofelni arian.<br />

SeerTebis Semdeg ganyofa aRar momxdara, radganac SeerTeba<br />

maradiulia. xorciT vnebis drosac ki RmrTeeba calke ar yofila.<br />

igi uvnebeli darCa da wameba RmrTisSesaferi sxeuliT<br />

aRasrula. amitom vaRiarebT erTsa da imave Zes, Tumca misi ori<br />

buneba Seurwymeli rCeba; vs a ubrobT ara erTi da meore Zis<br />

Sesaxeb, aramed erTsa da imaveze~. es episkoposebi ambobdnen,<br />

rom `qristem Tavisi sxeuli mama RmerTis winaSe msxverplad<br />

ara Tavisi TavisTvis, aramed mxolod da mxolod CvenTvis<br />

miitana~. igive antioqieli episkoposebi iyenebdnen formulas,<br />

romelic mogvian ebiT marTlmadidebluri swavlebis WeSmarit<br />

gamoxatulebad iqna miCneuli, saxeldobr imas, rom qristeSi<br />

ori buneba `Seurwymelad da ganuyoflad~ aris SeerTebuli.<br />

axla ki nestorianebTan kamaTis dros marTlmadidebelTa<br />

mTavari winamZRolis, wm. kiriles Sexedulebebsac gavecnoT:<br />

Ze RmrTisa upiratesad imisTvis gankacda, rom uSualo monawileoba<br />

mieRo adamianis moqmedebaSi, romelsac ise Se uerTda,<br />

rom ukve ori arseba ki ar iyo, aramed erTi, am sity vis sruli<br />

mniSvnelobiT; marTalia, gankacebul sityvas ori arseba anu<br />

ori buneba gaaCnia, magram aseTi saxis gansazRvrebani wmida mamis<br />

TxzulebebSi gvxvdeba, radgan mis mier Sinaarsobrivad uciloblad<br />

gadmocemuli WeSmaritebani Semd gomSi ganmtkicebul<br />

terminologiur definiciebs yovelTvis ar iTvaliswinebs. wm.<br />

kirilesTan terminebis _ bunebisa (fuvsi~) da piris (upovstasi~)<br />

_ zusti mniSvnelobani myarad dadgenili ar iyo da, Cveulebriv,<br />

erTi da imave azris gamosaxatavad ixmareboda. magaliTad:<br />

`erTsa vityÂT Zesa, da viTarca mamaTa Tqves, erTsa bunebasa<br />

sityÂsasa ganÃorcielebulsa~ 3 ; roca wm. kirile gankacebul<br />

sityvas erT bunebad moixseniebs, erT pirs gulisxmobs; imis<br />

naTelsayofad, Tu rogor aris ieso qristeSi kacobrivi da<br />

RmrTeebrivi bunebani SeerTebuli, kiriles Sedareba mohyavs:<br />

adamianSi sxeuli da suli sxvadasxva saxisaa, magram isini erT<br />

adamians Seadgenen, _ igive damokidebulebaa RmerTkacis bunebaTa<br />

Sorisac: `erTi gÂCuena Cuen bunebaÁ ZisaÁ, garna viTarca<br />

vTqu ganÃorcielebuli, rameTu ara mxolod bunebiT martivTaganisa<br />

zeda oden WeSmaritebiT iTqumis erTi, aramed urTierTas<br />

TandadebiT SemokrebulTaca zeda, viTar-igi ars kaci sulisagan<br />

3antinestorianuli traqtatebi arseni vaCes Zis `dogmatikonSi~, gamc. a.<br />

CantlaZe, Tb., 1997. gv. 82.


20 III kreba<br />

IV krebis wina movlenebi<br />

21<br />

da ÃorcTa, rameTu sxuasaxe eseni da ara urTierTas Tanaars<br />

arian, xolo SeerTebiTa urTierTas, erTi bunebaÁ kacisaÁ Seasrules~<br />

(iqve, gv. 89); ieso qristes amqveyniuri cxov rebis yvela<br />

faqti, romelsac ki RmerTkaci aRasrulebda, ara mxolod mis<br />

RmrTeebriobas unda mieweros da arc mxolod adamianurobas,<br />

aramed orive bunebas maTi harmoniuli Ser TviT, radgan ieso<br />

qriste Sobilia uwinares saukuneTa, misi Soba wm. qalwulisagan<br />

ise ki ar unda gavigoT, rom Ze RmrTisa meored iSva, aramed rom<br />

igi adamianur bunebas SeuerTda. yo v lad wmidam Sva RmerTi, romelic<br />

xorcTan SeerTebis Semdegac erT hipostass warmoadgens;<br />

Ze RmrTisa Tumca sakuTari bunebiT uvnebelia, magram CvenTvis<br />

xorciT evno da uvneblad SeiTvisa tanjva sakuTari sxeulisa.<br />

wm. kiriles msjeloba Rrma rwmenazea dafuZnebuli, radganac<br />

sarwmunoeba gonebrivi codnis sakuTrebad verasodes iq ceva.<br />

kiriles msjeloba qristianis religiur grZnobas akmayofilebs<br />

da amaSia misi maRali Rirseba da ganuzomeli up iratesoba<br />

nestoris racionalur azrebTan SedarebiT. dogmati RmrTis<br />

pirTa samobis Sesaxeb miuwvdomeli darCa aTanase didis,<br />

basili didisa da grigol RmrTismetyvelis mravalmxrivi<br />

ganmartebebis Semdegac; igive SeiZleba iTqvas Ze RmerTis<br />

ganxorcielebis dogmatis Sesaxebac: kiriles mier safuZvliani<br />

axsnis Semdegac igi isev dafarulad rCeba. rwmena TavisTavad<br />

gamoricxavs gansjis gziT wvdomas.<br />

ori eklesiuri partiis dogmatur sakiTxebSi SeuTanxmeblobam<br />

<strong>saeklesio</strong> da samoqalaqo xelisufalni waaqeza efesoSi<br />

moewviaT axali <strong>msoflio</strong> kreba, sadac rogorc kiriles,<br />

ise nestoris momxre episkoposebi moiwvies, magram Sekrebilma<br />

episkoposebma erTi saerTo kreba ver Seadgines da sakuTari<br />

saRmrTismetyvelo Sexedulebebis mixedviT or nawilad gaiy<br />

vnen. kiriles momxre mravalricxovanma episkopatma calke<br />

kreba moawyo, _ swored es aris efesos <strong>msoflio</strong> kreba. maT<br />

sawinaaRmdegod ki, nestorma da misma Tanamoazreebma ioane<br />

antioqielis TavmjdomareobiT gandgomilTa kreba gamarTes.<br />

kiriles mxares dajgufdnen aleqsandriis, egviptis, romis,<br />

ierusalimis, palestinis, ilirikisa da efesos episkoposebi,<br />

sawinaaRmdego mxares ki _ antioqiis olqis, mcire aziisa da<br />

Trakiis episkoposebi.<br />

efesoSi mamebs raime <strong>dogmaturi</strong> gansazRvreba ar miuRiaT.<br />

<strong>msoflio</strong> krebam gandgomilTa krebis yvela monawiles<br />

xarisxi CamoarTva.<br />

meoTxe <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong> krebis win<br />

qalkedonis meoTxe <strong>msoflio</strong> krebis dogmatur-istoriuli<br />

sakiTxebis ukeT gansaxilvelad saWiroeba moiTxovs, pirvel<br />

rigSi aRvweroT masTan principulad dakavSirebuli movlenebi,<br />

kerZod marTlmadidebelTa unia, konstantinepolis adgilobrivi<br />

da avazakTa <strong>krebebi</strong>.<br />

efesos krebis orad gayofam eklesias simSvide ver moutana.<br />

samagierod, aleqsandriisa da antioqiis RmrTismetyvelebi<br />

mexuTe saukunis ocdaaTian wlebSi miRweulma uniam daazava.<br />

igi, rogorc efesos krebis damasrulebeli aqti, ise SeiZleba<br />

warmovidginoT. unia, rogorc sityva gviCvenebs, aleqsandriuli<br />

da antioqiuri doqtrinebis SeerTebas niSnavs: antioqiurisa im<br />

TvalsazrisiT, rom misi warmomadgenlebis, ioane antioqielisa<br />

da netari Teodorites Txzulebebidan nestorianuli Sexedulebebi<br />

mTlianad amoiRes. uniis dokumentebis aRiareba yvelasTvis<br />

aucilebeli iyo, visac ki marTlmadidebeli morwmunis saxelis<br />

tareba surda. unia erTbaSad ar aRsrulebula, magram ukve 433<br />

wlidan igi SeiZleba eklesiis sakuTrebad miviCnioT, risi iniciatoric<br />

imperatori Teodosi umcrosi iyo. uniis safuZveli<br />

Seiqna im sarwmunoebis aRiareba, romelic ioane antioqielma<br />

kirile aleqsandriels warudgina. masSi, marTalia, antioqiuri<br />

RmrTisme tyvelebisTvis damaxasiaTebeli gamoTqmebi gvxvdeba,<br />

magram amave dros aleqsandriuli mecnierebis terminologiaca<br />

da Sexedulebebicaa gaTvaliswinebuli; agreTve erTvis<br />

gancxadeba, romelSic ioanesa da sxva sirieli episkoposebis<br />

mier nestori da misi swavleba SeCvenebulia.<br />

ioanesa da misi Tanamoazre episkoposebis mier sarwmunoebis<br />

aRiareba kirilem didi sixaruliT miiRo da sruliad marTlmadideblurad<br />

miiCnia. amis Semdeg, yofil mowinaaRmdegeebTan<br />

ufro mWidro urTierTobis dasamyareblad, TviT kirilec<br />

aRar gaurboda im formulebs, romlebic mxolod antioqiur


22 IV krebis<br />

wina movlenebi<br />

23<br />

saRmrTismetyvelo enas Seefereboda. yoveli SemTxvevisaTvis<br />

igi mxolod im formulebs aridebda Tavs, romliTac antioqielebi<br />

cdundebodnen.<br />

eklesiis SfoTi nel-nela Cawynarda. unias antioqiis garda<br />

finikiis, kilikiis, arabeTis, mesopotamiisa da sxva eklesiebic<br />

SeuerTdnen. magram uniis praqtikulad ganxorcielebas, rasakvirvelia,<br />

eklesiaSi winaaRmdegobis gareSe ar Cauvlia. uniis<br />

aSkara mtrebi antioqiuri RmrTismetyvelebis mimarT u lebis<br />

is episkoposebi iyvnen, romlebic kirilesTan daaxloebas da<br />

misi swavlebis gaziarebas mtrebis winaSe daTmob ad miiCnevdnen.<br />

iyvnen sxva saxis mowinaaRmdegeebic, kerZod, nestorianebi,<br />

romlebic unias pirferulad Seekedlnen da ac xadebdnen, rom<br />

TiTqos kirile maT mxareze gadavida. da mainc yvela am mterze<br />

saSiSni isini iyvnen, romlebic viTomda kiriles pativismcemel-<br />

Ta ricxvs ekuTvnodnen, sinamdvileSi ki Ta vianT ganmanaTlebels<br />

eWvis TvaliT uyurebdnen im mizeziT, rom kirilem urTier-<br />

Toba daamyara ioanesTan da am sa q cielSi marTlmadidebluri<br />

rwmenis Ralats xedavdnen. eseni mo nofizitebis winamorbedebi<br />

arian, romelnic kiriles wi naaRmdeg imisaTvis drtvinavdnen,<br />

rom igi qristes ori bunebis Sesaxeb aswavlida. es swavleba<br />

antioqiur sacdurad da er esad miaCndaT.<br />

kiriles mravali mcdelobis miuxedavad am Seupovar eretikosebs<br />

araferi eSvelaT. tyuilad ar iTvleba aqsiomad:<br />

yvelaze saSiSni da daundobelni gadamterebuli megobrebi<br />

arian. es rwmenis mimbaZvelebi TavianTma ugunurebam Tu sad<br />

miiyvana, amas SemdegSi gavecnobiT. im gaugebrobisa da uTanxmoebis<br />

gamo, romelic jer kidev sufevda, kirile ise gardaicvala,<br />

rom eklesiis momavali cxovrebis simSvideSi darwmunebuli<br />

ar yofila.<br />

uniisadmi pirdapiri da mtkice mxardaWeris mizniT 448 wels<br />

konstantinepolSi adgilobrivi <strong>saeklesio</strong> kreba Catarda. uniis<br />

mtrebi konstantinepolis krebis mtrebadac iqcnen. am krebis<br />

ganCineba mimarTulia im ukiduresi aleqsandrielebisadmi, romlebmac<br />

unia ar miiRes da ar aRiares. uniis damcvelebis es kreba<br />

uniis aleqsandriel mtrebTan pirveli pirdapiri Sexvedra<br />

iyo. rac ufro meti damcveli uCndeboda unias, aleqsandriuli<br />

doqtrinebis ugulisxmo mimdevrebi miT ufro borotdebod-<br />

nen. kiriles gardacvalebis Semdeg (444 w.) isinic daufaravad<br />

amoqmeddnen, vinc aqamde misi avtoritetis zegavleniT TavSekavebulad<br />

iqceoda. uniis aleqsandrieli mtrebi arsebiTad<br />

igive monofizitebi arian. konstantinepolis krebas cnobili<br />

konstantinepoleli arqimandritis, evtiqis saxiT swored isini<br />

daupirispirdnen. igi dedaqalaqis erT-erTi monastris beri<br />

iyo. evtiqi mesame <strong>msoflio</strong> krebis dros kiriles sasargeblod<br />

da nestoris winaaRmdeg energiulad moqmedebda. Tavisi<br />

RmrTismetyveluri SexedulebebiT igi tipuri warmomadgeneli<br />

iyo aleqsandriuli mimarTulebisa, magram Seryeuli marT lmadideblobiT.<br />

igi kiriles mier uniis drosa da uniis Semdeg<br />

daweril Txzulebebs ar aRiarebda. evtiqi, iseve rogorc saer-<br />

Tod ukiduresi ale qsandrielebi, pativis Rirsad kiriles saqmianobis<br />

mxolod na wils miiCnevda da mis swavlebas cal mxrivad<br />

warmoadgenda. evtiqi pirdapir acxadebda, rom TiTqos kiriles<br />

TxzulebebSi ori bunebis Sesaxeb swavleba ar arsebobda, riTac<br />

TavisTavad uniaturi dokumentebis ignorirebas axdenda.<br />

evtiqis monofizituri swavleba ase formulirdeba: `RmrTis<br />

sityvis ganxorcielebis Semdeg me Tayvans vcem erT bu nebas,<br />

ganxorcielebuli da gankacebuli RmerTis bunebas~, an: `vaRiareb,<br />

rom ufali Cveni SeerTebamde ori bunebisagan Sedgeba,<br />

SeerTebis Semdeg ki erT bunebas vaRiareb~. es frazebi mTlad<br />

eretikosis mier araa Seqmnili. isini wm. kirilesTan gvxvdeba<br />

da saTaves wm. aTanasesgan iRebs. magram saqme imaSia, rom isini<br />

kiriles sxva SexedulebebTan daukavSirebladaa wa rmodgenili<br />

da amitom eretikul xasiaTs iZens.<br />

krebis Tavmjdomares, konstantinepolis patriarq flabianes<br />

da evtiqis mamxilebels, evsevi dorvilels sxva RmrTismetyveluri<br />

Sexedulebebi hqondaT. flabianes sityviT: `qri ste<br />

Si SeerTebuli ori bunebis erToba mdgomareobs ara im a Si,<br />

TiTqos es bunebani TavianTi TvisebebiT erTianobaSi Seirwynen,<br />

aramed imaSi, rom bunebaTa TviTebebi urTier TziarebiT<br />

srulyofiladaa SenarCunebuli~. `Cven yovelTvis vambobdiT<br />

da axlac vimeorebT, rom ieso qriste aris sruli RmerTi da<br />

sruli kaci, erTarsi mamisa RmrTeebri obiT da erTarsi dedisa<br />

adamianurobiT da erTi hipostasi, ori bunebis mqone~.<br />

krebam eretikosi evtiqi amxila da gansaja.


24 IV krebis<br />

wina movlenebi<br />

25<br />

arcerTma im eklesiam, sadac aleqsandriuli ideebis gavlena<br />

igrZnoboda, konstantinepolis krebis avtoritetuloba ar<br />

aRiara. aseTebi iyvnen aleqsandriis anu egviptis, romisa da<br />

ierusalimis eklesiebi. samagierod krebas yvela im eklesiam<br />

dauWira mxari, romelic unias TanaugrZnobda.<br />

qristianuli eris 449 wels eklesias mZime dro daudga. uniis<br />

mtrebi, ukiduresi aleqsandrielebi, gamZvinvarebuli mowinaaRmdegeebi<br />

yovelive imisa, rac ki antioqiuri saRmrTismetyvelo<br />

mimarTulebis beWeds atarebda, zeimobdnen. magram, madloba<br />

RmerTs, arc Tu didxans! saqme exeba avazakTa krebasa da maT<br />

saqmianobas, ufro sworad _ maT borotmoqmedebas. unia, udidesi<br />

movlena eklesiis cxovrebaSi, maT samarcxvinod miiCnies, xolo<br />

uniis megobrebi eklesiisa da marTlmadideblobis mtrebad<br />

gamoacxades; uniis mowinaaRmdegeebi TavianT Tavs WeSmariti<br />

sarwmunoebis damcvelebad xmamaRla acxadebdnen. rogorc<br />

ariozobam konstantis dros, aseve mo nofizitobamac Tavisi<br />

droSa maRla aswia. rogorc cnobilia, monofizitebis dauRalavi<br />

winamZRvari aleqsandriis patriarqi dioskore iyo. mas<br />

gansakuTrebiT sZulda kirile, Tumca am did mamas garegnulad<br />

pativs scemda. rogorc Cans, igi iZ ulebuli iyo Tavi Seekavebina<br />

im saerTo mokrZalebis ga mo, romelsac wmida kiriles mimarT<br />

yvela amJRavnebda. WeSmaritebis mtrobiT gamsWvaluli dioskore<br />

cdilobda eklesiisaTvis is mdgomareoba daebrunebina,<br />

romelSic igi mesame <strong>msoflio</strong> krebis win aRmoCnda. uniisadmi<br />

mtrulad ganwyobil dioskores surda, eklesias daeviwyebina<br />

kiriles cxovrebis bolo wlebis Rvawli. imis Sesaxeb, Tu saidan<br />

modioda misi aseTi siZulvili, istorikosebi verafers amboben.<br />

mxolod dioskores mimarT qalkedonis krebaze gamoTqmul<br />

saCivarSi vkiTxulobT, rom mas `kiriles marTali sarwmunoebis<br />

siZulvili hqonda~, sxvagan: `kirile sZulda misi marTali<br />

sarwmunoebis gamo~.<br />

aseve SeiZleba iTqvas, rom dioskores siZulvilis ZiriTadi<br />

mizezi uniisadmi misi mtruli damokidebulebis Sedegi iyo.<br />

dioskores <strong>dogmaturi</strong> Sexedulebebi sruliad monofizituria:<br />

rogorc es avazakTa krebam gamoavlina, isini evtiqis<br />

Sexedulebebisgan ar gansxvavdeboda. dioskore jer kidev<br />

konstantinepolis krebamde yvela qveynis monofizitebTan iyo<br />

kavSirSi. evtiqic da sxva qveynis monofizitebic misi xelmZRvanelobiT<br />

moqmedebdnen.<br />

dioskores winamZRolobiT efesoSi gamarTuli avazakTa<br />

kreba (449 w.), ase vTqvaT, mesame <strong>msoflio</strong> krebis parodiaa.<br />

principulad igi am ukanasknel krebas imeorebda, magram misi<br />

Sedegi ara sikeTe, aramed boroteba iyo. cnobilia, rom keTili<br />

angelozis saxis miReba eSmaksac SeuZlia; avazakebic aseve ambobdnen:<br />

`es aris mesame <strong>msoflio</strong> kreba, romelic saukuneTa<br />

dasasruls Seikribao~.<br />

avazakTa krebaze nikeis simbolos garda sxva simbolos<br />

gagonebac ki ar undodaT, riTac konstantinepolis <strong>msoflio</strong><br />

krebis simbolos dafarulsa da dausabuTebel protests<br />

ucxadebdnen. dioskore krebaze aseT azrs aviTarebda: sruliad<br />

sakmarisia sarwmunoebisaTvis ukve gakeTebuli ganmartebebi,<br />

sarwmunoebis axlad gadmocemis ufleba eklesias ara aqvs;<br />

religiis sferoSi araviTari gamokvleva saWiro ar aris da<br />

yvelaferi es rwmenas saSiSroebiT emuqrebao. rogorc Cans,<br />

kre ba iseTi konservatizmis poziciaze idga, romlisganac si keTe<br />

mosalodneli ar iyo. krebaze warmoTqmul sityvebSi ga ismis<br />

ulmobeli msjavri adamianis bunebrivi miswrafebebisadmi _<br />

Seiswavlos sarwmunoeba, ganmartos wm. werili, axsnas dogmati.<br />

kreba saRmrTismetyvelo mecnierebis mteri iyo. avazakTa krebis<br />

aseTi Sexeduleba wm. aTanases mimarT Seugnebeli pativiscemis<br />

nayofad unda miviCnioT. Cven viciT, rom aTanase Tavis droze<br />

da cnobil pirobebSi nikeis simbolos xelSeuxeblobisTvis<br />

ibrZoda. es iyo aTanases udidesi damsaxureba qristianuli<br />

samyaros winaSe. magram misma ugunurma Tayvanismcemlebma,<br />

romelTac rwmenis, sulisa da eklesiis saWiroebani ar esmodaT,<br />

misi WeSmariti da maRali miswrafebebi absurdamde daiyvanes.<br />

maT aviwydebodaT, rom mas Semdeg, rac aTanasem Ta vi si ideebi<br />

gamoTqva, ukve asi weli iyo gasuli da, rom ek le si aSi axali<br />

moTxovnilebebi, axali saWiroebani gamovlindnen, ro mlebic<br />

samarTlian gadaWras moiTxovdnen. monofizitebi ara aw myoTi,<br />

aramed warsuliT cxovrobdnen, avazakTa krebis viwro, Camor-<br />

Cenil Sexedulebebs rom gaemarjvaT, ra mouvidoda eklesias,<br />

mecnierebas, adamianTa go nebas? _ eklesiis sferoSi wyvdiadi<br />

da sicariele daisadgurebda. aTanase aswavlida, rom nikeis


26 IV kreba<br />

qalkedoni, 451 w.<br />

27<br />

mrwamsi mtkiced daecvaT, monofizitebi ki aqedan as kvnidnen, rom<br />

RmrTismetyvelebis ganviTareba mxolod nikeis simboloTi<br />

unda Semofargluliyo da rom sarwmu noebis We Smaritebis<br />

gaxsna WeSmariti rwmenis uaryofas niSnavda da sxv.<br />

aRsaniSnavia agreTve, rom avazakTa kreba evtiqis msgavsad<br />

saerTod ar ganmartavs, Tu romel safuZvelsa da mtkicebas<br />

eyrdnoba monofizituri doqtrina. konstantinepolis adgilobriv<br />

krebaze evtiqis mier warmoTqmul sityvas: `vaRiareb, rom<br />

ufali Cveni SeerTebamde ori bunebisagan Sedgeba, SeerTebis<br />

Semdeg ki erT bunebas vaRiareb~, dioskorec adasturebda:<br />

`da Cvenc yvela amas veTanxmebiTo~. amave avazakTa krebaze<br />

dioskorem sakiTxi ase dasva: `gana SegviZlia davuSvaT gamoTqma,<br />

romelSic ganxorcielebis Semdeg or bunebaze iqneba<br />

laparaki?~ _ amaze krebam ganacxada: `anaTema mas, vinc aseT<br />

gamoTqmas gamoiyenebs; Tu vinme ityvis: ori, _ anaTema~. krebis<br />

monofizitoba naTeli faqtia.<br />

upirveles yovlisa, krebam SeaCvena da xarisxi CamoarTva<br />

keTilSobil moRvawes, suliskveTebiT meore oqropirs, konstantinepolis<br />

patriarq flabianes da masTan erTad evsevisac.<br />

avazakTa krebis msxverplni Seiqnen agreTve antioqiis patriarqi<br />

domne, netari Teodorite kvireli, edesis episkoposi iba,<br />

tvirosis episkoposi irineosi da saerTod yvela is piri, romelic<br />

unias da antioqiur saRmrTismetyvelo mimarTulebas an<br />

uSualod ukavSirdeboda, an TanaugrZnobda. avazakTa kreba arc<br />

SeCvenebul pirTa naTesavebis dasjas erideboda. kreba gana-<br />

Cenebs xalisiT ismenda da antioqielTa gankveTis gancxadebebs<br />

mxiaruli SeZaxilebiT xvdeboda. dioskores misamarTiT gaiZaxodnen:<br />

Seni piriT RmerTi laparakobs! Seni piriT suliwmida<br />

RaRadebs! maTi fesvebic amoZirkve, marTlmorwmunev! _ dioskore<br />

ki iferebda da RvarZls rogorc xorbals, ise iRebda. gadayenebulisa<br />

da gankveTilis mimarT ki kreba saSinel siZulvilsa<br />

da mZvinvarebas amJRavnebda: davwvaT Sua qalaqSi! ase satanac<br />

ki ar ityoda! es satanis sityvebia! antioqiis SuagulSi davwvaT<br />

samagaliTod, eSmaki ufro RmrTismoSiSia!<br />

avazakTa krebam Tavisi saqme gaakeTa. eklesiis xnulebs qarborbalasaviT<br />

gadauara. WeSmariti marTlmadidebeli unielebi<br />

daamcires da Searcxvines. eklesiaSi SfoTma da gansacdelma<br />

daimkvidra. TiTqos rwmena da eklesia ufskrulis piras dadga,<br />

magram gamtanjveli da saSineli ori weliwadi gavida da<br />

gangebulebiT dadgenili eklesiis gansacdelis vadac amoiwura.<br />

Tavisuflad amosunTqvis saSualeba yvelas mieca, ise, rom<br />

SeeZloT daviTTan erTad eTqvaT: ixarebdin cani da galobdin<br />

queyanaÁ! risi gamoxatulebac qalkedonis <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong><br />

kreba gaxda.<br />

meoTxe <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong> kreba<br />

(qalkedoni, 451 w.)<br />

qalkedonis krebis msvlelobis ganmavlobaSi ara erTi gaugebroba<br />

gamovlinda, magram, miuxedavad amisa, sabolood igi<br />

mainc SeTanxmebiT damTavrda, razec amave krebaze Sedgenili<br />

<strong>dogmaturi</strong> gansazRvrebis erTsulovani miRebac metyvelebs.<br />

kreba aSkarad gamoxatuli ori sxvadasxva mxaris dapirispirebiT<br />

daiwyo. taZarSi, sadac kreba gaimarTa, marcxena mxare<br />

romis legatebma, konstantinepolis, antioqiisa da aziis yvela<br />

olqis episkoposebma daikaves, marjvena ki _ egviptis, palestinis<br />

da ilvirikiis episkoposebma. pirvel mxares konstantinepolis<br />

patriarqi anatoli meTaurobda, xolo meores _ CvenTvis ukve<br />

cnobili aleqsandriis patriarqi dioskore. anatoli konstantinepolelis<br />

partias yvela im <strong>saeklesio</strong> olqis episkoposebi<br />

Seadgendnen, romlebic nikeisa da nestorianul epoqaSi saerTo<br />

miswrafebebiT iyvnen gaerTianebulni. am partiis axal wevrs<br />

mxolod romi warmoadgenda, romelic aqamde masSi ar Sedioda.<br />

dioskores Tanamzraxvelebs ki is episkoposebi warmoadgendnen,<br />

romlebic Zveli droidanve aleqsandriis eklesias saTaveSi<br />

ucvlelad edgnen. e. i. Cven aq partiis imave dajgufebas vxvdebiT,<br />

romelic aqamdec ara erTxel Segvxvedria.<br />

sayuradReboa gadawyvetileba romis eklesiisa, romelic<br />

monofizitur sakiTxebze kamaTis dasawyisSi evtiqis mxareze<br />

idga. magram papma male SeamCnia, rom romisa da aleqsandriis<br />

eklesiebis interesebi TandaTan erTmaneTs scildebodn en.<br />

amis mizezi sxvadasxva garemoebasTan erTad isic iyo, rom 448<br />

w. konstantinepolis krebis Semdeg evtiqis saapelacio saCi


28 IV kreba<br />

qalkedoni, 451 w.<br />

29<br />

vars papi leoni ar gamoeqomaga, ris gamoc evtiqim roms zurgi<br />

aqcia. es ki leons aucileblad Seuracxyofda. miT umetes, Tu<br />

imasac gaviTvaliswinebT, rom IV-V ss-Si papebi TavianT Tavze<br />

ukve maRali warmodgenisani iyvnen. amas isic daerTo, rom dioskorem<br />

leoni kidec SeaCvena. am mizezebis wyalobiT leonma<br />

romis adrindeli <strong>saeklesio</strong> politika Secvala. mo nofizitobis<br />

winamZRvrebs ganudga da konstantinepols mie mxro. romisa da<br />

konstantinepolis eklesiebis daaxloeba patriarq flabianes<br />

saxelTanaa dakavSirebuli.<br />

aRniSnuli ori partiis gansxvavebuli Sexedulebebi SemdegSi<br />

mdgomareobs:<br />

a) partiebi avazakTa krebaze gakicxuli mamebis sakiTxs sx va -<br />

dasxvagvarad udgebodnen, rac gansakuTrebiT netar Teodoritesadmi<br />

damokidebulebaSi gamomJRavnda; marcxena mxare mas<br />

marTlmadideblobis qomagad aRiarebda, marjvena mxares ki<br />

Teodorites saxelis gagonebac ki ar undoda.<br />

b) partiebs uniisadmi gansxvavebuli damokidebuleba hqondaT.<br />

marcxena mxarem 448 w. konstantinepolis kreba aRiara da dagmo<br />

avazakTa kreba, riTac Tavisi damokidebuleba gamoxata.<br />

g) marcxena mxare konstantinepolis meore <strong>msoflio</strong> krebis<br />

simbolos aRiarebda, marjvena ki _ piriqiT. mizezi qristolo<br />

giur sakiTxebSi SeuTanxmebloba iyo. marcxena mxaris<br />

wa rmomadgeneli episkoposi diogene kvizikeli acxadebda,<br />

rom nikeis simbolos warmoTqma konstantinepolSi 381 w. gakeTebuli<br />

damatebebis gareSe gaumarTlebeli iyo, radgan am<br />

gansazRvrebis gareSe nikeis simbolo arasrulyofili Canda.<br />

diogene ambobda: `evtiqim nikeis wm. mamebis kreba pirvel<br />

ad gilze mzakvrulad daayena, maSin roca, konstantinepolis<br />

krebam simbolo apolinaris, makedoniosis da maT msgavsTa<br />

biwieri azrebis gamo Seavso, saxeldobr, simboloSi mimatebulia:<br />

gardamoxda zeciT da xorcni Seisxna sulisagan wmidi sa<br />

da mariamisagan qulwulisa. evtiqim, rogorc apolinaris tma,<br />

es adgili gamotova. apolinaric aRiarebs nikeis wm. krebas,<br />

magram es sityvebi sakuTari damaxinjebuli Sexedulebisamebr<br />

esmis da gaurbis gamoTqmas: sulisagan wmidisa da ma riamisagan<br />

qalwulisa. SemdegSi mcxovrebma wm. mamebma nike is simbolo<br />

ufro naTlad gansazRvres~. evsevi dorvileli imave mizezebTan<br />

dakavSirebiT acxadebda: evtiqi uaryofda, rom ufali ieso<br />

qristes sxeuli zeciuria (RmrTiuria), magram uars ambobda<br />

ganemarta, Tu saidan iyo igi.<br />

d) dabolos, marcxena da marjvena mxareTa warmomadgenlebs<br />

gansxvavebuli qristologiuri Sexedulebebi hyofda, romelic<br />

monofizitobas exeboda. marcxena mxaris warmomadgeneli mamebis<br />

swavleba ieso qristes or bunebas ganasxvavebda, romelic<br />

RmerTkacis erT pirSi iyo SeerTebuli. dioskores azriT ki:<br />

`SeerTebis Semdeg or bunebas ki ar unda vaRiarebdeT, aramed<br />

sityvis erT ganxorcielebul bunebas~, `ori bunebisgan vaRiareb,<br />

ors _ ar vaRiareb", `ai, ras vamtkiceb: SeerTebis Semdeg ori<br />

buneba ar aris~.<br />

rogorc vxedavT, marcxena mxare marTlmadidebluri iyo.<br />

amitom igi krebis suls warmoadgenda, xolo marjvena _ eretikuli,<br />

romelic eklesiis interesebis sawinaaRmdego partias<br />

qmnida. marjvena mxares rom gadaeZlia, maSin wmida da <strong>msoflio</strong><br />

krebis nacvlad avazakTa kreba gveqneboda, magram RmrTis wyalobiT<br />

marcxena partiam male marjvena mxaris xarjze gazrda<br />

da gaZliereba daiwyo. eretikuli Sexedulebebidan marTlmadidebelTa<br />

mxareze gadasvlisas episkoposebs WeSmaritebis<br />

mousyidveli grZnoba xelmZRvanelobda. kreba erTsulovani<br />

gaxda. Tuki raime gaugebroba gaCndeboda, isev mxolod im<br />

episkoposebis mizeziT, romlebic manamde dioskores partias<br />

ekuTvnodnen. maTSi aleqsandriuli suliskveTeba mainc vlindeboda,<br />

romelsac ar SeeZlo antioqiur suls ucbad Serwymoda<br />

da SeerTeboda.<br />

konstantinepolis simbolom mravali winaaRmdegobis<br />

gadalaxvis Semdeg sabolood sruli aRiareba moipova.<br />

krebaze didi dro daeTmo wm. mamaTa im mTliani werilebis<br />

an nawyvetebis kiTxvas, romlebSic ieso qristes RmrTeebriv da<br />

kacobriv bunebaTa SeerTebis sakiTxia gansazRvruli. gri gol<br />

RmrTismetyvelis, ambrosi mediolanelis, ioane oqro piris,<br />

kirile aleqsandrielis, basili didis da eklesiis sxva mna-<br />

TobTa naazrevis safuZvelze krebam qristologiuri dogma tis<br />

amomwuravi sarwmunoebrivi gansazRvreba Seadgina, romelsac<br />

qvemoT warmovadgenT:


30 IV kreba<br />

qalkedoni, 451 w.<br />

31<br />

dogmati Cveni ufali ieso qristes<br />

erTi piris ori bunebis Sesaxeb<br />

varT ra mimdevarni wmida mamaTa moZRvrebisa, yvelani<br />

erTxmad vaswavliT erTi da imave Zis, Cveni uflis, ieso<br />

qristes aRiarebas, rogorc sruls RmrTeebiT da sruls<br />

adamianurobiT, WeSmarit RmerTsa da WeSmarit kacs, masve<br />

gonieri sulisa da sxeulisagan. erTarss mamisa RmrTeebiT<br />

da Cvenive erTarss adamianurobiT, sruliad Cvens<br />

msgavss garda codvisa, RmrTeebiT mamisagan Sobils<br />

uwinares saukuneTa, xolo ukanasknel Jams kacobrivad<br />

Sobils CvenTvis da Cveni xsnisaTvis RmrTismSobeli<br />

qalwuli mariamisagan. erTsa da imave qristes, Ze<br />

RmerTs, mxolodSobils, ori bunebiT Seurwyme lad,<br />

ucvlelad, ganuyoflad da ganuyrelad Semecnebuls ise,<br />

rom SeerTebis Sedegad ara Tu aranairad ar ispoba gansxvaveba<br />

or bunebas Soris, ufro metic, TiToeuli maTganis<br />

bunebis Tviseba SenarCunebuli da SeerTebulia erT<br />

pi rsa da erT hipostasSi, _ ara or pirad gankveTilsa<br />

da ga yofils, aramed erTsa da imave Ze RmerTs, mxolod-<br />

Sobils, sityva-RmerTs, ufal ieso qristes, rogorc mis<br />

Sesaxeb ZvelTaganve aswavlidnen winaswarme tyvelebi<br />

da rogorc TviT ufalma ieso qristem gvaswavla da<br />

rogorc amas mamebis simbolo gadmogvcems. 4<br />

rogorc ki sarwmunoebis gansazRvreba xmamaRla iqna wakiTxuli,<br />

igi mTelma krebam erTsulovnad miiRo.<br />

krebis bolo sxdomaze, romelzec damtkicda sarwmunoebrivi<br />

dadgenileba, TviT imperatori markianec da misi meuRle pulxeriac<br />

mobrZandnen. imperatoris SekiTxvaze, aRniSnuli dadgenileba<br />

yvela episkoposis TanxmobiT iyo Tu ara miRebuli,<br />

mamebma upasuxes: `yvelas ase gvwams! yvelani SevTanxmdiT da<br />

xeli movawereT. es marTlmadidebelTa sarwmunoebaa. am rwmenam<br />

samyaro ixsna. wmida samebam sami piri gankveTa~ (nestori,<br />

evtiqi, dioskore).<br />

qalkedonis krebis dogmatur sakiTxebTan dakavSirebuli<br />

saqmianoba ase damTavrda. ar SeiZleba yuradReba ar mieqces<br />

am krebis udides mniSvnelobas, romelmac eklesiis Semdgom<br />

istoriaSi mravali keTili nayofi gamoiRo:<br />

1. IV-V ss-Si antioqiur da aleqsandriul skolebs Soris<br />

ganuwyveteli dava iyo imis Taobaze, Tu sarwmunoebis WeSmaritebisa<br />

da <strong>saeklesio</strong> dogmatebis gamokvlevis dros ra<br />

adgili unda daTmoboda adamianis gonebas. es sadao sakiTxi<br />

sabolood qalkedonis krebam gadawyvita: aravis ar ekrZaleba<br />

gamoTqvas sakuTari azri da gamoxatos Tavisi sarwmunoeba,<br />

mxolod erTi pirobiT _ igi wm. mamebis swavlebaTa Sesabamisi<br />

unda iyos, radgan eklesiis did mnaTobTa Txzulebebs igive<br />

ufleba mieniWaT arsebobisTvis, rogorc nikeis simbolos. aseT<br />

mnaTobebad ki WeSmaritebis ganmmartebeli iseTi didi mamebia<br />

dasaxelebuli, rogorebic arian basili didi, papi damasi, aTanase<br />

didi, kirile aleqsandrieli, antioqiis brZeni arqiepiskoposi<br />

ioane, prokle da leon didi. qalkedonis krebis monawile<br />

eqvsasma mamam saRmrTismetyvelo mecniereba da misi saqme saukunod<br />

akurTxa.<br />

2. rogorc zemoT aRvniSneT, qalkedonis krebaze sabolood<br />

gairkva agreTve konstantinepolis simbolos sakiTxic, romelic<br />

marTlmadidebeli sarwmunoebis gaxsnis safuZvlad aRiares.<br />

__________________________<br />

4 Zveli Targmani dogmatisa zemoT dasaxelebul `dogmatikonSi~ nawilnawil,<br />

magram sruladaa gadmocemuli: `Sedgomilni ukue wmidaTa mamaTani,<br />

erTad da igived Zed aRsarebasa uflisa Cuenisa iesu qristessa<br />

erTÃmobiT vaswavebT yovelni srulad RmrTeebiTa masve da srulad<br />

kacebiTa masve, RmerTad WeSmaritad da kacad WeSmaritad; masve sulisagan<br />

sityÂerisa da ÃorcTa, Tanaarsad mamisa RmrTeebiTa da Tanaarsad<br />

Cuenda masve kacebiTa yovliTurT msgavs Cuenda qmnulsa TÂnier xolo<br />

codvisa~ (gv. 185), `pirvel saukuneTa vidreme mamisagan Sobili RmrTeebr,<br />

xolo ukuanaÁsknelTa dReTasa igive CuenTvis da Cuenisa cxonebisaTvis<br />

mariamisagan qalwulisa RmrTismSobelisa kacobriv; erTi da igive<br />

qriste, Ze, ufali, mxolodSobili, orTa Sina bunebaTa Seurevnelad, uqcevelad,<br />

ganuwvalebelad da ganuSoreblad cnobili. arasada ganyofisa<br />

bu nebaTaÁsa mospobiTa SeerTebisa mier, aramed ufroÁsRa cxovlad<br />

dacvulebiTa TÂTebasa TiToeulisa bunebisasa da erTad pirad da er-<br />

Tad guamad SemokrebiTa. ara orpirobad ganyofili, aramed erTi da<br />

igive Ze mxolodSobili, RmerTi _ sityvaÁ da ufali iesu qriste, viTarigi<br />

zemoÁTganve misTvis winaÁswarmetyvelTa da TviT man iesu qriste<br />

guaswava Cuen da mamaTa CuenTa sazRvarman mosca~ (gv. 189).


32 IV kreba<br />

qalkedoni, 451 w.<br />

33<br />

konstantinepolis simbolos <strong>msoflio</strong> mniSvneloba mieniWa.<br />

krebis Semdeg igi imperatoris brZanebiT gamocxadda, rogorc<br />

yoveli qristianisTvis aucilebeli aRsareba.<br />

3. qalkedonis krebis mier miRebulma sarwmunoebis ganmartebam<br />

aRiareba male moipova, radgan, ramdenadac es SesaZlebelia,<br />

man gansazRvra da gaxsna erT-erTi iseTi saidumlo dogmati,<br />

rogoricaa swavleba RmerTkacis piris Sesaxeb. igi romis episkoposmac<br />

miiRo. qalkedonis krebis <strong>dogmaturi</strong> gansazRvrebis<br />

gansakuTrebuli mniSvneloba imaSic mdgomareobs, rom man arc<br />

aleqsandriulsa da arc antioqiur RmrTismetyvelur Tvalsazriss<br />

upiratesoba ar mianiWa. krebam daazava isini da orive<br />

skolis swavlebidan erTi Serwymuli swavleba warmoadgina.<br />

ori skolis literaturidan erTi <strong>saeklesio</strong> literatura<br />

warmoiSva. marTalia, am SeTanxmebis miRwevamde mravali winaaRmdegoba<br />

gadailaxa, magram didi WeSmaritebis bedi aseTia<br />

da igi mxolod brZoliT imarjvebs.<br />

meeqvse <strong>msoflio</strong> krebam swavleba ieso qristes ori nebis<br />

Sesaxeb monoTelitobis sawinaaRmdegod Camoayaliba. igi imiT<br />

iwyeba, rom qalkedonis krebis sarwmunoebis gansazRvrebas<br />

RmerTkacis piris Sesaxeb mTeli sizustiT gadmoscems da mis<br />

safuZvelze, rogorc Tavsakidur lodze, agebs swavlebas ieso<br />

qristes ori nebis Sesaxeb.<br />

aseve danamdvilebiT SegviZlia vTqvaT, rom meSvide <strong>msoflio</strong><br />

krebaze gaxsnili dogmati xatis gamoyenebisa da Tayvaniscemis<br />

Sesaxeb sayrdens ZiriTadad qalkedonis sarwmunoebriv dadgenilebaSi<br />

poulobs. xatTmbrZolebi xatebs imis safuZvelze<br />

uaryofdnen, rom ieso qristes, rogorc RmerTkacis gamosaxva<br />

SeuZlebelia, rom tilosa da dafaze mxolod qristes kacobrivi<br />

xateba gamoisaxeba da ara misi RmrTeebrivi saxeo. xatTmbrZol-<br />

Ta es azri im monofizituri SexedulebebiT mtki cdeboda, romlis<br />

mixedviTac RmrTeebam qristeSi TiTqos misi adamianuroba<br />

STanTqa. xatTmbrZolTa sawinaaRmdego gansa zRvreba ZiriTadad<br />

im swavlebaze SeiZleboda dafuZnebuliyo, romlis mixedvi-<br />

Tac qristeSi ori sruli bunebaa _ RmrTeebrivi da kacobrivi,<br />

ori Seurwymeli buneba, magram amave dros ganuyofeli. aqedan<br />

gamomdinare, qristianuli grZnobebisaTvis qristes, rogorc<br />

mxolod kacis ubralo gamosaxulebasac ki, cota mniSvneloba<br />

rodi eniWeboda. qalkedonis krebam es swavleba sarwmunoebrivi<br />

dadgenilebiT gamoxata.<br />

4. qalkedonis krebam CvenTvis cnobili uniis avtoritets<br />

mxari dauWira da daamtkica kidec. Tavisi mxridan saimperatoro<br />

xelisuflebam gansakuTrebuli brZanebiT aRadgina im pirTa<br />

pativi da Rirseba, romlebic dioskoresagan uniis erTgulebisaTvis<br />

didad dazaraldnen.<br />

5. pirveli oTxi <strong>msoflio</strong> krebis <strong>dogmaturi</strong> istoriis ganxilvisas,<br />

Cven im saintereso movlenas vakvirdebiT, rom iSviaTi<br />

gamonaklisis garda aleqsandriuli RmrTismetyvelebis mimarTulebis<br />

momxreebi papebis mimarT yovelTvis megobrulad<br />

iyvnen ganwyobilni, maSin roca, antioqiuri mxare, ramdenime<br />

Se mTxvevis gamoklebiT, yovelTvis ewinaaRmdegeboda maT.<br />

qa lkedonis kreba meore mimarTulebis warmomadgenelTa<br />

SemarTebiT moqmedebda. qalkedonis krebis msgavsad SeiZleba<br />

papisTvis arc arasodes ugrZnobiebiaT, rom misi pretenziebi<br />

eklesiis ganmgeblobaze usafuZvlo iyo da arakanonieri. kre bam<br />

papis legatebis winadadeba ar miiRo, roca isini taZridan dioskores<br />

gagdebas usafuZvlod moiTxovdnen. le gatebi mizezad<br />

mxolod imas asaxelebdnen, rom paps ase hqonda nabrZanebi. roca<br />

krebam dioskores danaSaulis axsna iTxova, le gatebma Tqves:<br />

`dioskorem gabeda papis nebarTvis gareSe Caetarebina kreba<br />

(avazakTa), rac arasodes momxdara da arc unda moxdes~. kreba<br />

am argumentiT ar dakmayofilebula da legatebs isev SekiTxviT<br />

mimarTa: agvixseniT dioskores danaSaulis namdvili mizezi da<br />

mxolod amis Semdeg iqneba Tqveni survili Sesrulebulio. am<br />

mizezis dasaxelebis Semdeg krebam maTi survili daakmayofila,<br />

magram arc Tu savsebiT.<br />

rogorc Cans, mamebi sul mcire mniSvnelobasac ki ar ani-<br />

Webdnen im wess, romliTac TiTqos papis nebarTvis gareSe<br />

kreba ar SeiZleboda Semdgariyo. magram yvelaze mniSvnelovani<br />

faqtori, romliTac mamebis mxridan papis moTxovnebis mimarT<br />

upativcemuloba gamoixata, is iyo, rom konstantinepolis patriarqi,<br />

marTalia, rigiT meore, magram RirsebiT papis Tanasworad<br />

gamocxadda. legatebi tyuilad aprotestebdnen am dadgenilebas.<br />

Semdeg ki papi leonic amaod cdilobda mis ganadgurebas, saqme<br />

ar Secvlila. es iyo iseTi mniSvnelovani faqti, romelsac


34 IV kreba<br />

V krebis wina movlenebi<br />

35<br />

papebi qristianuli eklesiis mTeli istoriis manZilze ar iviwyebdnen.<br />

eklesiis ganmgebloba da Zalaufleba, romelsac papebi<br />

martooden TavianT Tavs akuTvnebdnen, amieridan, qalkedonis<br />

krebis ganCinebiT, maT bizantiis patriarqebTan erTad unda<br />

gaeyoT. am dadgenilebaze dayrdnobiT aRmosavleTis eklesiam<br />

papis xelyofisagan iseT mZime drosac ki SeZlo daecva Tavisi<br />

Rirseba, rogoric XIII an XV saukuneebi iyo. qalkedonis krebam<br />

aRmosavleTTan damokidebulebaSi erTxel da samudamod<br />

moaxdina papis pativmoyvareobis paralizeba.<br />

aseTi damsaxurebebiT ganisazRvreba qalkedonis <strong>msoflio</strong><br />

krebis didi Rirseba da misi ukvdavi saxeli.<br />

mexuTe <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong> krebis win<br />

a) mokle cnobebi meoTxe <strong>msoflio</strong> krebis<br />

Semdeg monofizitobis gavrcelebis Sesaxeb<br />

qalkedonis meoTxe <strong>msoflio</strong> krebam monofizitobis eresze<br />

gaimarjva, magram es imas rodi niSnavs, rom monofizitebi aRmosavleTis<br />

eklesiaSi saerTod aRar arsebobdnen; zogan 449<br />

w. avazakTa krebis dadgenilebebs isev icavdnen.<br />

qalkedonis krebas winaaRmdegoba pirvelad palestinis<br />

eklesiaSi Sexvda. aq mwvaleblobis pirveli Tesli aleqsandriidan<br />

SemoRweulma yovlad uRirsma berma Teodosim Seitana,<br />

romelic TviT dioskoremac ki gaagdo eklesiidan. Teodosi<br />

da misi momxreebi qalkedonis krebis sawinaaRmdegod yovlad<br />

uSver ciliswamebebs avrcelebdnen: TiTqos krebas sarwmunoeba<br />

daemaxinjebinos ieso qristes ori piris daSvebiT, nestoris<br />

mimdevarTa msgavsad qristeSi ori Zis aRiareba eswavlebinos<br />

da mamebis mier damtkicebuli simbolosagan gansxvavebuli<br />

sarwmunoebrivi gansazRvrebebi mieRos. Teodosis momxreebad<br />

gaunaTlebeli berebi iqcnen, romelTa ricxvma aTi aTass miaRwia.<br />

Teodosis winamZRolobiT isini damnaSaveTa brbod iqcnen:<br />

TavianTi monastrebi da udabnoebi miatoves, ierusalims Tavs<br />

daesxnen, xanZars aCendnen, arc mkvlelobebs eridebodnen, sapyrobileebi<br />

Seamtvries da qalaqSi Caiketnen. yovlive es im<br />

mizniT xdeboda, rom ierusalimsa da mis SemogarenSi yvelas<br />

monofizitoba eRiarebina da qalkedonis kreba, papi leoni da<br />

krebis yvela monawile SeeCvenebina. Teodosim Tavisi Tavi<br />

ierusalimis mTavarepiskoposad gamoacxada. rac Seexeba ierusalimis<br />

kanonier mTavarepiskopos iubenals, igi Camoagdes<br />

da iZulebuli Seiqna qalaqidan wasuliyo. TavSeukavebelma<br />

monofizitebma marTlmadidebel episkoposTa sicocxlezec ki<br />

gabedes xelis aRmarTva. isini maTi cxedrebis Seuracxyofasac<br />

ki ar eridebodnen. roca am saSinelma ambebma imperator<br />

markianes yuramdec miaRwia, man meamboxeTa winaaRmdeg jari<br />

gagzavna. Teodosim da misma momxreebma ierusalimi datoves<br />

da sinas monastrisaken gae Surnen, Tan gzadagza axal-axal<br />

danaSauls sCadiodnen da mosaxleob aSi monofizituri mwvaleblobis<br />

Tesli SehqondaT. Teodosim momxreebi sinazec<br />

gaiCina. imperatori cdilobda sinelebi werilebiT gaerkvia<br />

WeSmaritebaSi da yvelas mouwodebda, xeli SeewyoT iseTi meamboxisa<br />

da biwieri kacis SepyrobaSi, rogoric Teodosi iyo.<br />

amave dros imperatorma wesrigis aR sadgenad Tavis adgilze<br />

daabruna iubenali, magram monofizitebsa da marTlmadideblebs<br />

Soris kamaTs bolo mainc ar u Canda. zogierTi gamZvinvarebuli<br />

monofiziti iqamdec ki midi oda, rom WeSmaritebis aRiarebas<br />

sikvdili erCivna.<br />

qalkedonis krebis dadgenilebebs aqtiurad aRudga win egviptec.<br />

egviptes kidev ufro mZafrad daatyda Tavs monofizitoba,<br />

vidre palestinas; da es gasagebicaa, _ avazakTa krebis moTave dioskore<br />

aqedan iyo. amasTan, egvipteSi marto igi rodi azrovnebda<br />

monofiziturad. TviT qalkedonis krebaze cametma egviptelma<br />

episkoposma uari Tqva xeli moewera papi leonis marTlmadideblur<br />

epistoleze im mizeziT, rom TiTqos maT amis gakeTebis<br />

ufleba ar hqondaT TavianTi mTavarepiskoposis ne barTvis<br />

gareSe. gasagebia, rom aseTi episkoposebi qalkedonis krebis<br />

mxardaWeras naklebad SeZlebdnen. amitom iyo, rom SemdgomSi<br />

egvipteSi monofizituri eklesia Camoyalibda. Ta vidan ki iq<br />

areuloba aleqsandrielma xucesma timoTem Se itana, romelsac


36 V krebis<br />

wina movlenebi<br />

37<br />

`cofiani~ ewoda. igi Tavisi momxre episkoposebis daxmarebiT<br />

aleqsandriis mTavarepiskoposad gamocxadda, xolo kanonieri<br />

mTavarepiskoposi proteriosi aRdgoma dRes sanaTlavSi<br />

mokles. timoTes partiis barbarosma mwvaleblebma esec ar<br />

ikmares: `misi dakafuli gvami mTel qalaqSi aTries, ugrZnobi<br />

sxeuli umowyalod gvemes, nawilebad daWres da Signeuls Tav-<br />

Seukaveblad ZaRlebiviT kbendnen; bolos ki sxeulis nawilebi<br />

cecxls misces da ferfli qars gaatanes. maTma sisastikem yvela<br />

veluri mxecis gamZvinvarebas gadaaWarba~. timoTem qalkedonis<br />

krebis mier miRebuli sarwmunoebrivi gansazRvrebis damcveli<br />

episkoposebi SeaCvena da maT saxelebs wm. kirile aleqsandrielic<br />

SeuerTa. magram misTvis esec cota gamodga: man <strong>saeklesio</strong><br />

diptiqebidan mTavarepiskoposi proteriosis saxeli amoSala<br />

da mis magivrad dioskores saxeli Cawera.<br />

qalkedonis krebisadmi egvipteSi Seqmnili opozicia imiT<br />

damTavrda, rom imperatori leon I (457-474 ww.) marTlmadidebelTa<br />

mxareze dadga da timoTe aleqsandriidan gaaZeva.<br />

mesame qveyana, sadac monofizitobam antioqiis TaosnobiT<br />

sasurveli niadagi hpova, siria iyo. xolo mwvaleblobis<br />

gavrcelebis moTaved varsuma unda miviCnioT. es is varsumaa,<br />

romelic dioskores mier avazakTa krebaze iqna miwveuli rogorc<br />

Tavgamodebuli monofiziti. man siriaSi aTasobiT Tanamoazre<br />

gaiCina. amitomac araa gasakviri, rom aq qalkedonis<br />

krebas Sesaferisi TanagrZnobiT ar Sexvdnen. es gansakuTrebiT<br />

gamomJRavnda siriis mmarTvelad zenonis (Sem dgomSi imperatori)<br />

dadgenis dros, romelic imperatori leon pirvelis<br />

naTesavi iyo. zenonis amalas siriaSi Tan Camohyva qalkedoneli<br />

monofiziti mRvdeli petre fuloni (mkawrveli), romelic Semdeg<br />

zenonis xelis SewyobiT antioqiis arqiepiskoposi gaxda.<br />

petres swavlebiT: Ze RmerTi itanja Rmr Teebrivi da ara kacobrivi<br />

bunebiT. man am azris yvela mowinaaRmdege SeaCvena da<br />

bolos brZana, rom samwmidaobiT saRmrTismsaxuro galobaSi<br />

(`wmidao RmerTo, wmidao Zliero, wmidao ukudavo, Segviwyalen<br />

Cven~) daematebinaT sityvebi: `romeli jvars ecvi CvenTvis~.<br />

monofizituri SexedulebiT aseTi damateba bunebrivia: radgan,<br />

Tuki Ze RmerTi RmrTeebrivi bunebiT evno, rogorc amas monofizitebi<br />

aswavlidnen, xolo wm. samebis samive piri (gvami)<br />

ki arsiT erTia, amitom Ze RmerTTan erTad mama RmerTic da<br />

suliwmidac unda vnebuliyo, _ aRniSnuli damateba swored am<br />

azris gamomxatvelia. 5<br />

antioqiis eklesiis marTva monofiziti petre fulonis mier<br />

didxans ar gagrZelebula, igi imperatorma gadaasaxla. miuxedavad<br />

amisa, siria monofizitobis buded iqca.<br />

dabolos, TviT dedaqalaqis eklesiaSic monofizitoba ar<br />

Camkvdara. rogorc cnobilia, monofizitobis eresiarqi evtiqi<br />

swored konstantinepolidan iyo. gasakviri araa, rom misi<br />

gankveTis gamo konstantinepolSi Tavi iCina imave cdomilebis<br />

Teslma, romlis mimdevarTa Soris imperatorebic ki aRmoCndnen:<br />

vasiliski (476-477 ww.), zenoni (477-491 ww.) da anastasi (491-518 ww.)<br />

b) dava sami Tavis Sesaxeb<br />

yvela sxva krebisagan gansxvavebiT, mexuTe <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong><br />

krebas raime axal eresTan saqme ar hqonia. misi saqmianoba<br />

mesame da meoTxe krebebTanaa dakavSirebuli, radgan dRis wesrigSi<br />

isev nestorianebisa da, ufro ki, monofizitebis sakiTxi<br />

idga. es pirebi: Teodore _ momfsuestis episkoposi, Teodorite<br />

_ kviros episkoposi da iba _ edesis episkoposi6 ukve mexuTe<br />

saukuneSi gardaicvalnen, magram isini nestorianuli eresis<br />

warmoSobasa da ganviTarebasTan dakavSirebiT iyvnen cnobilni<br />

da maT swavlebas eklesiaSi sacduri isev Semohqonda. arc<br />

mesame da arc meoTxe krebas isini ar ganusjia, magram monofizitebma,<br />

romlebic yovelTvis mzad iyvnen ro gorme evnoT<br />

marTlmadideblobisTvis, ukve istoriis asparezidan gardasuli<br />

ambebic gaixsenes. gansakuTrebiT maTTvis arasasurvel<br />

5`didi da RmerTSemosili aTanase da netari basili da grigoli da<br />

yovelni wmi dani mamani, esreT wameben, romel samwmidaobiTa galobiTa<br />

wmidisa samebisa gu amTa gamomisaxven Cuen wmidani serafimni~ (efTvime<br />

grZeli, sosTenis mimarT, so mexT moZRvrisa//saqarTvelos samoTxe, gamc.<br />

m. sabinini, petb., 1882. gv. 618-619).<br />

6saxeldeba `Tavi~ am samma pirma miiRo ara imitom, rom isini nestorianuli<br />

eresis Tavs warmoadgendnen, aramed imitom, rom imperator iustinianes<br />

brZanebaSi TiToeul pirs calke Tavi anu paragrafi eZRvneboda.<br />

aqedan gamomdinare, Tavdapirvelad dava brZanebis sami Tavis Sesaxeb<br />

gaimarTa, magram Semdeg am gamoTqmam azri Seicvala da `TavSi~ TviTon<br />

pirebs gulisxmobdnen.


38 V krebis<br />

wina movlenebi<br />

39<br />

qalkedonis krebas esxmodnen Tavs, radgan krebam aRniSnuli<br />

pirebi ar gankveTa, da eklesias ayvedridnen, rom TiTqos man<br />

farulad miisakuTra da SeiTvisa nestorianoba. radgan imperatorma<br />

nestoris Txzulebebi akrZala, monofizitebma TavianTi<br />

mwvaleblobis gasavrceleblad aseT xerxs mimarTes: nestoris<br />

Txzulebebis magier im <strong>saeklesio</strong> mweralTa naSromebis Seswavla<br />

da gavrceleba daiwyes, romlebSic metnaklebad nestorianuli<br />

azrebi iyo gatarebuli. swored amgvar Txzulebebs<br />

warmoadgenda zemoT moxseniebul pirTa naSromebi.<br />

saqmis gamosasworeblad davaSi TviT imperatori iustiniane<br />

Caeria. <strong>saeklesio</strong> saqmeebisaTvis mzrunvelobam imperatori,<br />

romelic meore konstantine didi iyo, aiZula ramdenime xniT<br />

saxelmwifo saqmeebic ki daeviwyebina. daaxloebiT 544 w.<br />

iustinianem brZaneba gamosca, romelSic SeCvenebulni iyvnen<br />

Teodore momfsuesteli da misi swavleba, Teodorite kvireli<br />

im TxzulebebisaTvis, romlebic Tavis droze wm. kirile<br />

ale qsandrielisa da mesame <strong>msoflio</strong> krebis winaaRmdeg iyo<br />

mimarTuli da iba edeseli vinme marius sparselis mimarT<br />

gagzavnili epistolesaTvis, romelSic aSkarad Canda, rom misi<br />

avtori nestoris gavlenas ganicdida. iustinianes brZanebis<br />

mizani eklesiaSi Tanxmobis damkvidreba iyo, magram brZanebam<br />

didi areuloba gamoiwvia. sam Tavs rogorc gamkicxvelebi, ise<br />

damcvelebic gamouCndnen.<br />

Teodore momfsuestelis Sexedulebebis naTesaoba nestorianul<br />

ideebTan wm. kirile aleqsandrielisTvisac kargad<br />

iyo cnobili, magram mas efesos mesame <strong>msoflio</strong> krebaze (431 w.)<br />

Teodores sakiTxi arc wamouWria, ris mizezadac isic SeiZleba<br />

CaiTvalos, rom am droisaTvis Teodore ukve gardacvlili iyo<br />

(gard. 428 w.). cnobilia, rom misi mowinaaRmdegeebi xsovnas mainc<br />

eridebodnen, radgan roca mesame <strong>msoflio</strong> krebis Semdeg wm.<br />

kirilem da wm. proklem (konstantinepolis mTavarepiskoposi)<br />

Teodoresa da misi nestorianobiT Seryvnili Txzulebebis<br />

sawinaaRmdegod xma aRimaRles, maSin va imowinaaRmdegeebmac<br />

iCines Tavi, romlebic ugunurebisa da us afuZvlo msjelobis<br />

wyalobiT iqamdec mividnen, rom Teod ores marTlmadidebluri<br />

Sexedulebebic ki eretikulad gamoacxades. eseni somxeTisa<br />

da siriis samRvdelo dasis mon o fizitobis seniT Sepyrobili<br />

warmomadgenlebi gaxldaT.<br />

eklesiis erTobisaTvis zrunvam ganapiroba isic, rom maT<br />

gaiTvaliswines antioqielTa damokidebuleba Teodoresadmi.<br />

imperatori Teodosi mcirec ki, kirilesa da proklesTan erTad,<br />

garkveul zRvaramde angariSs uwevda antioqiis episkopatsa<br />

da maRal samRvdeloebas, romlebic gardacvlili Teodores<br />

saxels pativiT ixseniebdnen.<br />

amrigad, Teodores irgvliv Seqmnili situaciidan Cans, rom<br />

dava SesaZlebeli iyo. igive SeiZleba iTqvas Teodorite kvirelis<br />

Sesaxebac. mas zogi eretikosad da zogi ki moSurne mar-<br />

Tlmadideblad miiCnevda. saqme isaa, rom Tavidan Teodorite<br />

nestorisa da Teodores mxares iWerda da aSkarad ewinaaRmdegeboda<br />

kirile aleqsandriels, magram roca misTvis kiriles<br />

moRvaweobisa da swavlebis xasiaTi gairkva, igi kirilesa da efesos<br />

krebis mimarT keTilad ganewyo (manamde nestoris gankveTis<br />

gamo krebas ar eTanxmeboda) da <strong>msoflio</strong> eklesias SeuerTda.<br />

Teodorites mxardamWerTaTvis ZiriTadi argumenti mainc is<br />

iyo, rom qalkedonis <strong>msoflio</strong> krebam igi gaamarTla. amitom mis<br />

damcvelebs iustinianesaTvis TiTqos samarTlianad SeeZloT<br />

mieTiTebinaT, rom Teodoritem Tavisi saRmrTismetyvelo TxzulebebiT<br />

eklesias gacilebiT didi samsaxuri gauwia, vidre<br />

avno mcirericxovani naSromebiT.<br />

iba edeselis irgvlivac msgavsi garemoeba Seiqmna. Tavdapirvelad,<br />

<strong>msoflio</strong> krebis Semdeg, iba nestorianul Sexedulebebs<br />

iziarebda, magram qalkedonis krebaze man nestori da misi swavleba<br />

SeaCvena da amis Semdeg misi marTlmadidebloba saeWvod<br />

aravis miuCnevia. magram kamaTi gamoiwvia ibas episto lem marius<br />

sparselis mimarT, romlis pirveli nawili mwvaleblis poziciis<br />

gamomJRavnebaa, xolo meore _ marTlmadideblobis aRiareba.<br />

Cvens mier gadmocemuli faqtebi _ Teodores, Teodoritesa da<br />

ibas saqmianobaze aSkaras xdis, rom davas sami Tavis Sesaxeb sakmao<br />

safuZveli hqonia. amitom iustinianes naCqarevad ga mocemulma<br />

brZanebam kamaTi am pirTa garSemo kidev ufro aRagzno.<br />

gauTavebeli davis gamo 551 w. imperatorma axali reli giuri<br />

brZaneba gamosca, romelic gansakuTrebiT imiTaa mniSvnelovani,<br />

rom igi didi miswrafebiT arRvevs im sawinaaRmdego debulebebs,<br />

romlebic sami Tavis dasacavad mohqondaT. miuxedavad amisa,


40 V kreba konstantinepoli, 553 w.<br />

41<br />

dasavleTisa da afrikis eklesiebi mainc ewinaaRmdegebodnen<br />

brZanebis moTxovnebs. aseT viTarebaSi imperatorma iustinianem<br />

sakiTxis sabolood gadasawyvetad <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong><br />

kreba moiwvia.<br />

SeniSvna: saqarTvelos eklesiis 1987 wlis kalendarSi qalkedonis<br />

dogmatis gansazRvrebisas (gv. 124), aseve n. yubaneiSvilisa<br />

da m. kelenjeriZis saxelmZRvaneloebSi, hipostasis Sesatyvis<br />

terminad gamoyenebulia sityva `saxe~, magram am Sinaarsis<br />

terminad misi miReba arasworia. miT umetes, arcerTi qarTuli<br />

enis leqsikoni `saxis~ hipostasad warmodgenis safuZvels ar<br />

iZleva. sawinaaRmdego mniSvnelobiT ki yuradRebas iqcevs erTi<br />

adgili, sadac `saxe~ gamijnulia `guamisagan~: `xolo petre da<br />

pavle da ioane erTsa sazRaursa miiTualven kacisa, egreTue<br />

sxuanica kacni, vinaÁca ara arian eseni saxeni kacisani, aramed<br />

ganukueTelni, ese igi ars guamni~ 7 . e. i. saxes da ganukveTels,<br />

anu gvams sxvadasxva definicia Seesabameba, radgan saxe bunebis<br />

aRmniSvneli sazogado saxelia, xolo gvami anu piri bunebasTan<br />

erTad kerZo mniSvnelobasac gulisxmobs: `ganikueTebodis-raÁ<br />

saxe, ese igi ars kacobrivi bunebaÁ, romel ars arsebaÁ da miiRebdes<br />

Semokrebasa TiToeulobiTTa TÂTebaTasa, Seasrulebs<br />

simravlesa ganukue TelTasa, romel arian guamni... Sesakrebel<br />

mravalTa ganu kueTelTa ars saxe~ 8 . xolo Tu RmrTis pirTa<br />

aRsaniSnavad termin saxes gamoviyenebT, jer erTi, igi samebis<br />

bunebas anu arsebas samad ganyofs, `rameTu martivi da erTsaxobiTi<br />

da ucxo yovlisave or kecobisa da SezavebisaÁ ars<br />

saRmrToÁ arsebaÁ~ 9 , da meorec, Tu mas saxismetyvelebiTi SinaarsiT<br />

gaviazrebT, ma Sin gamova, rom RmerTs samis magier erTi<br />

piri aqvs da Tavis Tavs samgvarad (samnairad, sami saxiT) avlens,<br />

rac, ra Tqma unda, sabelianosTa swavlebis Sesaferisi ufroa,<br />

vidre marTlmadidebelTa moZ R vrebisa. aqedan gamomdinare,<br />

sampirovanis wil termini samsaxovanis gamoyenebac miuRebelia.<br />

__________________________<br />

7 sulxan-saba orbeliani, leqsikoni qarTuli, t. I, moamz. il. abulaZem, Tb.,<br />

1991. gv. 567.<br />

8 dasx. dogmatikoni, gv. 109.<br />

9 iqve, gv. 147.<br />

mexuTe <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong> kreba<br />

(konstantinepoli, 553 w.)<br />

mexuTe <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong> kreba imperatorma iustinianem<br />

sami Tavis _ Teodore momfsuestelis, Teodorite kvirelis da<br />

iba edeselis _ sakiTxis gadasawyvetad Sekriba. krebas konstantinepolis<br />

patriarqi evtiqi Tavmjdomareobda. sxva cnobil<br />

monawileTagan aRsaniSnavia aleqsandriis patriarqi apolinari<br />

da antioqiis patriarqi domne. ierusalimis patriarqis adgili<br />

sam palestinel episkoposs eWira. dasavlel episkoposebs<br />

mxolod afrikelebi warmoadgendnen (ricxviT eqvsidan rvamde).<br />

romis papi vigiliusi, romelic jer kidev konstantinepolSi<br />

cxovrobda, xan avadmyofobisa da xan imis momizezebiT, rom<br />

krebas aRmosavleTis episkoposTa gacilebiT meti raodenoba<br />

eswreboda, vidre dasavleTisa, krebas ar daeswro da piroba<br />

dado, Tavisi azri sami Tavis Sesaxeb werilobiT gamoexata. ra<br />

Tqma unda, mizezi usafuZvlo iyo, radgan aqamdec yvela krebaze<br />

ricxobrivad aRmosavleTis episkoposebi ufro metni iyvnen,<br />

vidre dasavleTisa. paps dasavleTis zogierTma episkoposmac<br />

mibaZa da sxvadasxva mizeziT krebaSi monawileobis miRebaze<br />

uari ganacxada. namdvili mizezi ki papisa da misTvis mxaris<br />

ambmeli episkoposebis saqcielisa is iyo, rom paps am droisaTvis<br />

sami Tavis gakicxvis Sesaxeb azri ukve Secvlili hqonda.<br />

amitom, icoda ra aRmosavleTis episkoposTa damokidebuleba<br />

am saq misadmi, man amjobina, Tavi aeridebina krebisaTvis. misi<br />

mxardamWerebic aseve moiqcnen. kreba iZulebuli Seiqna papis<br />

ga reSe gadaewyvita problemebi.<br />

krebis saqmianobis programa iustinianes brZanebaSi iyo<br />

Camoyalibebuli, romelic Teodores sakiTxis ganxilviT iwyeboda.<br />

cxra muxlad warmodgenili Teodores cdomilebaTagan<br />

yuradRebas gansakuTrebiT mniSvnelovan muxlebze SevaCerebT.<br />

igi ambobs: yovladwmida qalwul mariamisagan iSva ara RmerTi,<br />

aramed adamiani; ara RmerTi-sityva iSva mariamisagan, aramed<br />

daibada is, vinc daviTis Teslisaganaa; RmerTi-sityva mxolod<br />

imyofeboda iesoSi, rogorc kacSi, mTeli misi amqveyniuri


42 V kreba<br />

konstantinepoli, 553 w.<br />

43<br />

cxovrebis manZilze; saRmrTo werili gvaswavlis, rom sxvaa<br />

RmerTi-sityva da sxva _ adamiani, da gva Cvenebs, rom gansxvaveba<br />

maT Soris didia, adamiani arsiT erTia adamianisa, RmerTi _<br />

RmrTisa. amitom rogor SeiZleba ad amianisa da RmerTis erToba;<br />

adamiani qriste arafriT ar gansxvavdeba sxva admianebisagan;<br />

rogorc yvela adamianisTvis, misTvisac damaxasiaTebeli iyo<br />

vnebebTan da gulisTqmasTan brZola; qriste, rogorc adamiani,<br />

mxolod aRdgomis Semdeg gaxda ucvleli, anu borotebisaken<br />

miudrekeli; qriste suliwmidiT xelmZRvanelobasa da TviT<br />

RmerTi-sityvis mier ganmtkicebas saWiroebda; RmerTi-sityva<br />

exmareba mas, rogorc sxva, ucxo arsebas; Teodore Tavs aridebda<br />

`RmrTismSoblis~ wodebasac: igi adamianis dedaa, magram RmrTis<br />

dedacaa, imitom rom RmerTi adamianSi iyo; roca laparakia<br />

xorciel Sobaze, maSin RmerTi-sityva mariamis Zed ar unda<br />

CaiTvalos, radganac mokvdavisagan mokvdavi ibadeba da xorcielisgan<br />

misive msgavsi. Teodore wmida werilis kanonikur<br />

wignebs _ iobisa da qebaTa qebas _ dacinviT ixseniebda; amave<br />

dros Tvlida, rom Zveli aRTqmis mravali winaswarmetyveleba<br />

qristes mimarT ar iyo gamoTqmuli; Teodore Tavs uflebas<br />

aZlevda saxelwodeba `qristiani~ platonikosis, epikurelisa<br />

da maniqevelis gverdiT daeyenebina. Teodores SexedulebaTa<br />

sawinaaRmdego Sinaarss atarebdnen kirile aleqsandrielis,<br />

prokle konstantinepolelisa da rabula edeselis epistoleebi<br />

da Txzulebebi. yvela am samxilebeli sabuTis Sekrebis<br />

Semdeg kreba sami Tavis gansjis mowinaaRmdegeTa moTxovnebis<br />

usafuZvlobis dasabuTebas Seudga. maTi azriT, Teodores dagmoba<br />

ar SeiZleboda, radgan mas wm. kirile kargad moixseniebda.<br />

marTalia, am epistoleSi kirile ariozelebis winaaRmdeg br-<br />

ZolisaTvis `keTils~ uwodebs mas, magram qristeSi ori bunebis<br />

SeerTebis araswori swavlebisaTvis iqve kicxavs.<br />

Teodores damcvelTa mier warmodgenili grigol RmrTismetyvelis<br />

werili, sadac Teodores qeba aqvs Sesxmuli, siyalbed<br />

iqna miCneuli, radgan grigol RmrTismetyvelis werilis adresati<br />

sxva Teodore iyo. krebam iseTi magaliTebi moiyvana<br />

wmida mamaTa cxovrebidan, romelnic adasturebdnen, rom maT<br />

mier Seqebuli pirebi mwvaleblebic ki xdebodnen.<br />

Teodores damcvelTa azriT, misTvis sasjelis dadebas ukve<br />

azri aRar hqonda, radgan igi gardacvlili iyo, magram krebam<br />

kiriles, netari avgustines, aTanase didisa da sxva mamebis mier<br />

gardacvlilTa SeCvenebis mravali faqti daasaxela.<br />

Teodores damcvelTa mier moxmobili sabuTi, rom igi eklesiasTan<br />

Serigebuli gardaicvala da am mizeziT misi SeCveneba<br />

ar SeiZleboda, uSedego gamodga. kreba am sakiTxs araviTar<br />

mniSvnelobas ar aniWebda, radgan eklesiis keTilismyofelebad<br />

im gardacvlilebs miiCnevda, romlebic sarwmunoebriv dogmatebs<br />

cxovrebis bolomde icavdnen. mTavar arguments ki mainc<br />

is warmoadgenda, rom momfsuestSi didi xania Teodores saxeli<br />

<strong>saeklesio</strong> diptiqebidan amoSlili iyo.<br />

kreba gadavida Teodorite kvirelis sakiTxze. ganxilul<br />

iqna Teodorites is Txzulebebi, romlebic marTali sarwmunoebis<br />

sawinaaRmdegod da nestorianelTa interesebis dasacavad<br />

iyo dawerili. aseT Txzulebebad miiCnies:<br />

1. kirileseuli Tormeti SeCvenebis 10 ganxilva, romelSic<br />

Teodoritem nestorianuli Sexedulebebi pirdapir gamoxata:<br />

`Cven qristes RmerTsa da kacs vuwodebT; hipostasuri erToba<br />

ki, rogorc sakvirveli da uCveulo, arsaidan ar viciT, arc<br />

saRmrTo werilidan da arc misi ganmmartebeli mamebisagan~.<br />

2. epistoleebi, romlebSic wm. kirile mTeli daundoblobiT<br />

iyo ganqiqebuli da apolinaris mimdevrad iwodeboda, xolo<br />

misi swavleba gnostikosebis, valentisa da markionis ugunurebasTan<br />

iyo Sedarebuli. Teodorite kiriles im azrs miawerda,<br />

rom TiTqos `TviT uvnebeli da ucvalebeli RmerTi evno, mimsWvalul<br />

iqna jvarze da mokvda~. krebam erTi iseTi epistolec<br />

ganixila, romelic ukve gardacvlili kiriles saxels bilwad<br />

Seuracxyofda.<br />

3. Teodorites epistole andria samosatelisadmi, romelSic<br />

mesame <strong>msoflio</strong> kreba sazizRari lanZRva-ginebiTaa moxseniebuli;<br />

aq marTlmadidebelTa mxare borotmoqmedebadaa<br />

gamoyvanili, xolo nestoris mimdevarni _ rogorc WeSmariti<br />

10 wm. kirile aleqsandrielis antinestorianuli Tormeti SeCveneba misive<br />

ganmartebiT Setanilia dasx. dogmatikonSi, gv. 64-78.


44 V kreba<br />

konstantinepoli, 553 w.<br />

45<br />

sarwmunoebisaTvis mebrZolni.<br />

4. krebaze nestorisadmi gagzavnili epistolec waikiTxes,<br />

romelic mesame <strong>msoflio</strong> krebis Semdeg iyo dawerili. aqedan<br />

Canda, rom Teodorite nestoris mimdevrad rCeboda mas Semdegac,<br />

rac <strong>msoflio</strong> krebam es eretikosi SeaCvena. krebam ag re-<br />

Tve isic moismina, rom Teodorite Teodore momfsuestelis<br />

dasacavad werda.<br />

jeri iba edeselsa da mis mier marius sparselisadmi miweril<br />

epistoleze midga. misi ganxilvisas, mTavari yuradReba<br />

imas eqceoda, qalkedonis krebam epistole, rogorc amas zogierTebi<br />

amtkicebdnen, marTla miiRo Tu arao. imis dasamtkiceblad,<br />

rom qalkedonSi ibas epistole ar SeuwynarebiaT, krebam<br />

igi qalkedonis krebis gansazRvrebas Seudara; dadasturda,<br />

rom maT Soris araviTari Tanxmoba ar iyo. magaliTad, qalkedonis<br />

kreba Tavis sarwmunoebriv gansazRvrebebSi ambobs, rom<br />

RmerTi-sityva ganxorcielda da gankacda, romelic aris ufali<br />

Cveni ieso qriste, xolo epistole maT, vinc am swavlebas iziarebs,<br />

eretikosebsa da apolinaristebs uwodebs. qalkedonis<br />

kreba aswavlis, rom wmida qalwuli mariami RmrTismSobeli<br />

iyo, epistole ki uaryofs, rom wmida qalwuli RmrTismSobelia.<br />

qalkedonis kreba ambobs, rom igi yove lmxriv emxroboda<br />

efesos krebas, epistole ki kicxavs mas.<br />

sabolood krebam SeaCvena Teodore momsuesteli da misi<br />

Txzulebebi, xolo ori piri _ Teodorite kvireli da iba edeseli<br />

_ Seiwyala; ase, rom pirvelis mxolod ramdenime Txzuleba<br />

da meoris erTi werili SeaCvena.<br />

aRmosavleTSi, sadac sami Tavis gansjis Sesaxeb Tavidanve<br />

Tanxmoba iyo, mexuTe <strong>msoflio</strong> krebis gadawyvetilebebs winaaRmdegoba<br />

ar Sexvedria. dasavleTSi ki saqme sxvagvarad<br />

warimarTa. dasavleTi manamdec da mexuTe <strong>msoflio</strong> krebis<br />

drosac sami Tavis gansjas gadaWriT ewinaaRmdegeboda, TviT<br />

papic ki meryeobda, ganekicxa Tu ara isini; amitom dasavleTSi<br />

mexuTe <strong>msoflio</strong> krebam wina oTxi <strong>msoflio</strong> krebis Tanaswori<br />

avtoriteti maSinve ver moipova. mTeli naxevari saukune<br />

gavida, vidre sami Tavis damcvelebi mexuTe <strong>msoflio</strong> krebas<br />

aRiarebdnen. romis papebma am saqmeSi Tavi gamoiCines. TviT<br />

papi vigiliusi, romelic krebis drosac ki sami Tavis mimarT<br />

simpaTiiT iyo ganwyobili, krebis Semdeg maTi Tanamdgomi gaxda,<br />

vinc sami Tavis gansjas moiTxovda. aseve moiqca pirvelad misi<br />

taxtis memkvidre papi pelagi; igi erT epistoleSi SeniSnavs:<br />

`xangrZlivi muSaobisa da Seuracxyofamde misul paeqrobaSi<br />

ganvlili didi xnis Semdeg, gamoiZies ra WeSmariteba, dasavleTis<br />

episkoposebi mainc SeTanxmdnen sami Tavis gansjis sakiTxSi~.<br />

pelagi am winaaRmdegobebis mizezad laTinebis mier berZnuli<br />

enis ucodinarobas asaxelebs, ris gamoc isini didi xnis ganmavlobaSi<br />

araswori informaciiT xelmZRvanelobdnen. dabolos,<br />

papi grigoli didi (VI s. bolo) sami Tavis SemorCenil damcvelebs<br />

ebrZoda, romelnic Soreuli irlandiis episkoposebi<br />

iyvnen. grigolis papobis Semdeg dasa vleTSi mexuTe <strong>msoflio</strong><br />

krebis avtoritetic pirveli oTxi <strong>msoflio</strong> krebis Tanasworad<br />

ganmtkicda.


46 VI krebis<br />

wina movlenebi<br />

47<br />

meeqvse <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong> krebis win<br />

(monoTelitoba da marTlmadideblobis damcvelebi)<br />

meSvide saukunis eresiÿ_ÿmonoTelitoba uSualo kavSirSia<br />

monofizitobasTan. Tumca eklesiis mier monofizitobas ukve<br />

didi xnis (V s.) winaT hqonda ganaCeni gamotanili, magram VI-VII<br />

ss-Sic mas mravali mimdevari hyavda.<br />

monoTelitebi amtkicebdnen, rom qristeSi erTi neba da erTi<br />

RmrTeebrivi qmedebaa, xolo RmerTkacis adamianur nebasa da<br />

moqmedebas ar cnobdnen. aseTi gadasvla monofizitobidan monoTelitobaSi<br />

bunebrivia. sinamdvileSi monofizituri swavleba<br />

qristes erTi (RmrTeebrivi) bunebis Sesaxeb da misi kacobrivi<br />

bunebis uaryofa, TavisTavad qristes erTi (RmrTeebrivi) nebis<br />

aRiarebasa da misi adamianuri nebis uaryofasac niSnavda. erT<br />

bunebas aucileblad erTi neba unda hqonoda. TviT marTlmadidebelTa<br />

Sorisac aRmoCndnen iseTebi, romlebic araswori<br />

msjelobiT monoTelitobis aRiarebamde midiodnen da umecrebis<br />

gamo eklesiis dogmatur gansazRvrebebs ver iTvaliswinebdnen.<br />

nestorianobasTan da monofizitobasTan brZolaSi eklesiam<br />

xom Tavisi marTlmadidebluri swavleba gamoxata: nestorianobis<br />

sawinaaRmdegod RmerTkacis erTi piri (hipostasi)<br />

daamtkica, xolo monofizitobis sawinaaRmdegod _ qristes orbunebovneba.<br />

maTi mcdari azriT ki: `ufali Cveni ieso qriste<br />

ganxorcielebis Semdegac erTi piri da erTi hi postasia sruly<br />

ofili ori bunebiTÿ_ÿSeurwymelad da ganuyoflad; orive<br />

bunebis Tavisebureba erT pirsa da erT hipostasSi SeerTda;<br />

amitom Cven qristes axali saxiT, xorcieli survilebisa da adamianuri<br />

gulisTqmis gareSe, vaRiarebT da masSi erT hipostasur<br />

nebasa da qmedebas vcnobT~. magram es mo noTelitoba iyo da ara<br />

WeSmaritiÿ_ marTlmadidebluri swav le ba, Tumca ki igi <strong>msoflio</strong><br />

eklesiis swavlebidan gamohyavdaT. swori eklesiuri swavleba<br />

ki qristes ori nebis (RmrTeebrivisa da adamianuris) aRiarebaSi<br />

mdgomareobda: Tuki qristeSi ori srulyofili bunebaa<br />

yvela sakuTari TvisebiT, maSin, cxadia, am or bunebas Tav-Tavisi<br />

RmrTeebrivi da adamianuri nebac eqneba, sxvagvarad isini arasrulyofilni<br />

da aucilebel Tvisebebs moklebulni iqnebodnen.<br />

monoTelitobam farTo gavrceleba mxolod iraklis im-<br />

peratorobis dros moipova, romelmac am mwvaleblobis saSualebiT<br />

imperiis politikuri erTobis ganmtkiceba ganizraxa.<br />

imperators surda monofizitebi marTlmadideblobasTan<br />

Se e rigebina. igi imedovnebda, rom Tuki monofizitebTan raime<br />

daTmobaze wavidoda da eklesiSi qristes erTi nebis Sesaxeb<br />

swavlebas Seitanda, amiT isini dakmayofildebodnen da marTlmadideblur<br />

sazogadoebas dauaxlovdebodnen. amave dros, mas<br />

gulubryvilod sjeroda, rom amgvari daTmobiT arc marTlmadideblobis<br />

ZiriTadi Sexedulebebi daziandeboda. imperator<br />

iraklis am saqmianobaSi konstantinepolis patriarqi sergic<br />

xels uwyobda; masTan erTad mTavari moqmedi piri kolxeTis<br />

mitropoliti kvirosic 11 yofila.<br />

monofizitebisa da marTlmadideblebis SeerTebis gziT Tavisi<br />

politikuri miznebis gansaxorcieleblad, imperatorma egvipteSi<br />

monoTelituri unia SemoiRo (633 w.), sadac am dros aleqsandriis<br />

patriarqad ukve kvirosi iyo dadgenili. aleqsandriaSi unias<br />

aTasobiT monofiziti miemxro. kvirosma sarwmunoebis aRsareba<br />

gamosca, romelic TiTqos Semrigebluri xasiaTisa iyo, magram<br />

rogori misaRebic ar unda yofiliyo mono fizitebisaTvis, mar-<br />

Tlmadideblebs ver daakmayofilebda. magaliTad, aRsarebaSi<br />

aseTi gamonaTqvamebi iyo aRreuli: qristeSi miviCnevT ori nebis<br />

SeerTebas `fizikurad (azri monofizi turia) da hipostasurad<br />

(azri marTlmadidebluria)~; qriste `ori bunebiT ganiWvriteba~<br />

(azri monofizituria); kidev: `ganxorcielebuli RmerTi-sityva<br />

erTi bunebisaa~ (sruli monof.), qr isteSi `erTi Sezavebuli hipostasia~<br />

(sruli marTlm.); `qri ste evno rogorc erTi, aseve meore<br />

bunebiTac~ (monofiz.) da kvlav monoTelituri swavleba: `erTi da<br />

igive qriste da Ze RmrTisa, imas, rac RmrTisa da kacis Sesabamisia,<br />

iqmoda erTi Rme rTmamakacebri 12 qmedebiT~.<br />

11 dainteresebuli mkiTxvelisaTvis kvirosis pirovneba SeiZleba kvlevis<br />

obieqtad iqces, mas Cveni wyaro kolxeTis monofizit mitropolitad ixseniebs<br />

VII s. 20-ian wlebSi; SemdegSi igi aleqsandriis patriarqi gamxdara.<br />

12 gamoTqma `RmerTmamakacebri~ (Богомужное) qmedeba, rogorc etyoba,<br />

monoTelitur swavlebas gamoxatavs; monofizitebma igi dionise areopagelis<br />

saxeliT cnobili Txzulebebidan aiRes, magram masSi cru<br />

azri Cades, gansxvavebuli im mniSvnelobisgan, romelic mas dasaxelebul<br />

TxzulebebSi hqonda.


48 VI krebis<br />

wina movlenebi<br />

49<br />

cxadia, marTlmadideblebisTvis amgvar azrebze dafuZnebuli<br />

uniis gaziareba SeuZlebeli iyo. Sexeda ra patriarqma sergim<br />

marTlmadidebelTa damokidebulebas eretikuli swavlebisadmi,<br />

poziciis gasaZliereblad romis pap honoriusTan daamyara<br />

urTierToba. honoriusi gamoucdeli RmrTismetyveli aRmoCnda<br />

da sergis mier dagebul eretikul badeSi advilad gaixlarTa.<br />

male papma honoriusmac Tavisi Tavi mo no Telitad gamoacxada.<br />

eklesiaSi Seqmnili mRelvarebis dasacxrobad 638 wels imperatorma<br />

iraklim gamosca brZaneba, romelic qristes ori da<br />

erTi nebis Sesaxeb davas krZalavda da marTebulad erTi nebis<br />

Sesaxeb swavlebas aRiarebda. iraklis imperatorobis wlebma<br />

davasa da mousvenrobaSi gaiara; eklesiaSi mSvidoba dairRva.<br />

aseT mdgomareobaSi gamefda axali imperatori konstanti II,<br />

romelmac winamorbedis gza gaagrZela da monoTelitobis gasamarjveblad<br />

axali religiuri brZaneba gamosca, romelic davis<br />

gamomwvevs qonebis CamorTmeviTa da gadasaxlebiT emuqreboda<br />

da romliTac eretikul partias Tavisi uf lebebis ganmtkiceba<br />

da marTlmadideblobis Seviwroeba hqonda ganzraxuli. am<br />

droebas Tanamedrove ase aRwers: `ierarqebi eresiarqebad<br />

iqcnen da nacvlad mSvidobisa SfoTi SehqondaT xalxSi, eklesiis<br />

yanaSi xorblis magier RvarZls Tesdnen; Rvino (WeSmariteba)<br />

Seuries wyals (eress) da moyvass mRvrie narevs asmevdnen;<br />

mgeli batknad miiCneoda da batkani mglad; sicrue iTvleboda<br />

WeSmaritebad da WeSmariteba sicrued; biwiereba STanTqmas<br />

upirebda keTilmsaxurebas. eklesiis yvela saqme daixlarTa~.<br />

am dros marTlmadideblobas monoTelitobisagan mTavar<br />

damcvelad ierusalimis patriarqi wm. sofroni gamouCnda. igi<br />

marTlmadideblur swavlebas saocari siZlieriTa da naTeli<br />

gansazRvrebebiT gadmoscemda. sxva patriarqebisadmi dagzavnil<br />

epistoleebSi sofroni werda: vaRiarebT ra qristes<br />

RmrTeebrivi da kacobrivi bunebis mqoned, Cven vqadagebT, rom<br />

igi RmerTicaa da kacic; ori bunebiT Sezavebuli, da mrCoblia<br />

bunebebTan damokidebulebaSi da bunebrivad aRasrulebs imas,<br />

rac damaxasiaTebelia rogorc erTi da aseve meore bunebisaTvis,<br />

erTisa da meorisaTvis niSandoblivi arsebiTi TvisebebiTa<br />

da bunebrivi Taviseburebebis ZaliT. bunebaTa oroba<br />

moqmedebis orobaSi gamoixateba: `emanueli, iyo ra erTi, da<br />

erTi da igiveÿ_ÿerTica da meorec, anu RmerTica da kacic, WeSmaritad<br />

aRasrulebs rogorc erTi, aseve meore bunebisTvis<br />

damaxasiaTebel qmedebas; erTs _ erTgvarad da meoresÿ_ sxvagvarad.<br />

rogorc RmerTi RmrTeebriv qmedebas aRasrulebda,<br />

rogorc adamianiÿ_ÿadamianurs~. epistolesTvis gansakuTrebiT<br />

niSandoblivia, rom sofroni mono Telitebs pirdapir ar asaxelebs,<br />

pirovnebebs simdabliT gve rds uvlis da WeSmaritebis<br />

dasacavad dgeba. magram mahmadianTa batonobam mas didxans ver<br />

SeaZlebina rwmenis sadarajoze yofna, ierusalimis eklesia<br />

qristianul aRmosavleTTan kavSirs mowyda. wm. sofroni 640<br />

wels gardaicvala.<br />

sofronis Semdeg marTlmadideblobis samsaxurSi dgeba wm.<br />

maqsime aRmsarebeli. mas Tavidan imperatoris mdivnis maRali<br />

saxelmwifo Tanamdeboba eWira, Semdeg ki berad aRikveca da<br />

konstantinepolis erT-erTi monastris iRumeni gaxda. marTalia,<br />

maqsimes dabali ierarqiuli xarisxi hqonda, magram episkoposebTan<br />

msjelobis drosac ki Tavisi sibrZniT yvelaze<br />

maRla idga. mas Semdeg, rac konstantinepoli mono TelitobiT<br />

dasneulda, maqsimem dedaqalaqi datova da xan afrikasa da xan<br />

romSi cxovrobda. sayuradReboa misi paeqroba konstantinepolis<br />

yofil patriarq pirosTan (afrikaSi 645 w.); marTlmadideblobis<br />

damcvel maqsimesa da monoTelitobis damcvel piross<br />

Soris kamaTi sajarod gaimarTa, romelsac TviT provinciis<br />

mefis nacvali da mravali episkoposi daeswro.<br />

Sexvedraze dialogi pirosma daiwyo: `ra gagikeTeT me da<br />

Cemma wi namorbedma (patriarqma sergim) iseTi, rom yvelgan<br />

eretikosebad gamogyavarT?~ÿ_ÿmaqsime: `mas Semdeg, rac Tqven<br />

SeryveniT qristianuli swavleba, me Tavi valdebulad Ca vTvale<br />

TqvenTan keTili damokidebulebis SenarCunebas WeSmariteba<br />

merCia. Tqveni swavleba erTi nebis Sesaxeb qristianobis<br />

sawinaaRmdegoa, radgan mkrexelobaa, roca amtkicebT, rom<br />

is neba, romelmac yovelive Seqmna, gankacebis Semdeg Wamasa<br />

da smas eswrafoda~.ÿ_ÿpirosi: `Tu qriste erTi piria, maSin<br />

mas surs is, rac erT pirs. aqedan gamomdinare, masSi mxolod<br />

erTi nebaa~.ÿ_ÿmaqsime: `es aRrevaa. marTalia, qriste erTia<br />

hipostasurad, magram amave dros igi RmerTi da adamiania da<br />

Tuki bunebaTa orobas erT qristeSi ganyofa ar Seaqvs, es ar


50 VI kreba<br />

konstantinepoli, 680 w.<br />

51<br />

niSnavs imas, rom nebisa da qmedebis orobam aseT erTianobamde<br />

migviyvanos~.ÿ_ÿpirosi: `moqmedebebs, nestoris swavlebiT, pire<br />

bi Seesabameba; amitom Tqven ori qmedebis swavlebiT nestorianobaSi<br />

vardebiT~.ÿ_ÿmaqsime: `upirveles yovlisa, nestori<br />

qristeSi ori piris aRiarebiT mxolod erT nebas uSvebda;<br />

magram isec rom yofiliyo, rogorc Sen ambob, rom pirebi moqmedebebs<br />

Seesabameba, maSin piriqiTac unda iyos, pirebsac unda<br />

Seesabamebodes qmedebani; da Tuki asea, maSin Sen samebaSi sami<br />

piris gamo sami qmedeba unda cno, da masSi erTi qmedebis gamo<br />

mxolod erTi piri unda miiCnio~...<br />

mTeli paeqrobis ganmavlobaSi maqsime gansakuTrebuli gam-<br />

WriaxobiT uaryofda monoTelitur swavlebas da gadauWrel<br />

winaaRmdegobebSi amxelda maT Sexedulebebs. `Tuki qris tes<br />

erT qmedebas iRebT, rogori unda iyos igi,ÿRmrTeebrivi Tu<br />

kacobrivi, Tu arc erTi da arc meore?~ÿ_ÿkiTxulobda maqsime.<br />

`Tuki RmrTeebrivia, maSin gamodis, rom qriste mxolod RmerTi<br />

iyo; Tuki adamianuria, maSin is iyo mxolod adamiani; Tuki misi<br />

qmedeba arc RmrTeebrivia da arc adamianuri, maSin qriste arc<br />

RmerTi iyo da arc adamiani~. Semdeg: `ras daarqmev, Sen, am erT<br />

qmedebas, _ ekiTxeboda maqsime, _ Seqmnils Tu Seuqmnels? Tu<br />

Seqmnils (Sobils), maSin erTi qmedeba unda miekuTvnos mxolod<br />

qristes Seqmnil bunebas; meore SemTxvevaSi igi unda miuTiTebdes<br />

mxolod mis Seuqmnel (WeSmarit-RmrTeebriv) bunebaze; magram rogor<br />

SeiZleba Seqmnili bunebis qmedeba Seuqmneli bunebis qmedeba<br />

iyos da piriqiT~. maqsimes upiratesoba aSkara iyo.<br />

maqsimesTan erTad cru swavlebas romis papi wm. martinec<br />

ebrZoda. man xelisuflebisagan mravali Seuracxyofa, sapyrobileebSi<br />

Treva da tanjva-wameba gadaitana, da sabolood 655 w.<br />

gadasaxlebaSi amoxda suli. pap martinesTan erTad Se pyrobil<br />

iqna maqsimec. igi konstantinepolSi Caiyvanes, yovelgvari gansjis<br />

gareSe gaasamarTles, xaris ZarRvebiT awames, ena Ziramde<br />

amoglijes da marjvena xeli mokveTes; ase dasaxiCrebuli maqsime<br />

konstantinepolis mravalricxovan kvartlebSi gaatares. amis<br />

Semdeg ki kolxeTSi gadaasaxles, sadac aRasrula kidec Tavisi<br />

mravaltanjuli cxovreba. 13<br />

iraklisa da konstantis mTeli mefobis ganmavlobaSi, ro-<br />

melic xangrZlivi gamodga (pirveli 610-641 ww., meore 641-669 ww.),<br />

marTlmadideblobasTan brZola ar damcxrala, magram mizani,<br />

risTvisac ibrZodnen, ar xorcieldeboda. brZolis Sedegi mxolod<br />

eklesiis saqmeebis areva iyo. keTilgoniereba iTxovda<br />

saero xerxebis uaryofas, romliTac TiTqos eklesiis erTobis<br />

miRweva surdaT, maSin roca, eklesiis dasamSvideblad isev<br />

eklesiisaTvis unda miemarTaT. am keTili azris ganxorcielebas<br />

Seudga swored axali imperatori konstantine pogonati. man<br />

gadawyvita eklesiis mTavrebi da samRvdeloeba WeSmaritebis<br />

gasarkvevad Seekriba.<br />

meeqvse <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong> kreba<br />

(konstantinepoli, 680 w.)<br />

am krebas, romelic imperatorma konstantine pogonatma moiwvia,<br />

eswrebodnen: konstantinepolis patriarqi giorgi, antioqiis<br />

patriarqi makari, aleqsandriis patriarqs warmoadgenda<br />

xucesi petre, xolo ierusalimisasÿ_ÿxucesi Teodore. papis<br />

warmogzavnilebi Teodore da giorgi xucesebi da diakoni ioane<br />

iyvnen. sul krebas 153 episkoposi an maTi warmomadgeneli daeswro.<br />

sxdomebis umetes nawils TviT imperatoric eswreboda.<br />

kreba sasaxlis im darbazSi Catarda, romelsac kamariseburi<br />

Weris gamo trulis darbazi ewodeboda. sul 18 sxdoma Catarda,<br />

rasac TiTqmis weliwadi dasWirda.<br />

krebis saqmianoba or nawilad iyofa: erTi mxriv, yuradRebiTa<br />

da dawvrilebiT iqna gamokvleuli monoTeliti eretikosebis<br />

cru swavleba, xolo meore mxriv, krebam jerovani<br />

gamo rkvevis safuZvelze mwvaleblobis sawinaaRmdegod mimar-<br />

Tuli marTlmadidebluri swavleba gadmosca.<br />

monoTelitobis ZiriTadi damcveli antioqiis patriarqi<br />

makari iyo, romelsac Tavidan konstantinepolis patriarqi<br />

giorgic TanaugrZnobda. roca krebam makaris misi swavlebis<br />

damamtkicebeli sabuTis warmodgena mosTxova, man mesame<br />

__________________________<br />

13 cnobebi Rirsi maqsime aRmsareblis saqarTveloSi gadmosaxlebis<br />

Sesaxeb `wamebis~ teqstTan erTad ix.: k. kekeliZe, etiudebi III, Tb., 1955.<br />

gv. 271-310.


52 VI kreba<br />

konstantinepoli, 680 w.<br />

53<br />

<strong>msoflio</strong> krebis oqmidan kirile aleqsandrieli daimowma, romelic<br />

TiTqos monoTelitobas asabuTebda: `ufali Cveni ieso<br />

qri ste... misgan mefeni mefoben da Zlierni qmnian simarTles,<br />

ro gorc naTqvamia werilSi, radgan neba misi yovlisSemZlea~.<br />

makarim wamoiZaxa: `ai, Cemi mtkiceba, rom qristeSi erTi nebaa!~<br />

kreba ki ambobda: `wm. kiriles, am sityvebis werisas, mxolod<br />

RmrTeebrivi buneba hqonda mxedvelobaSi, romelic saerToa<br />

mamisTvisac da suliwmidisTvisac da amitomac yovlisSemZlea.<br />

ieso qristes RmrTeebriv bunebaze saubrisas, kirilem nebasac,<br />

romelic am bunebas ekuTvnoda, yovlisSemZle uwoda. aq laparaki<br />

ar aris imaze, qristeSi neba erTia Tu ori~. monoTelitobis<br />

samxileblad papi leonis epistoledan erTi adgili waikiTxes:<br />

`erTica da meore bunebac urTierTkavSiriT bunebisTvis<br />

damaxasiaTebel moqmedebebs avlens: sityva moqmedebs ise, rogorc<br />

damaxasiaTebelia sityvisaTvis, sxeuli ki ise, rogorcÿ_<br />

ÿsxeulisaTvis, erTi maTgani saswaulebiT brwyinavs, meore ki<br />

damcirebas ganicdis~. eretikuli Sexedulebebidan gamomdinare<br />

makari am adgils Taviseburad kiTxulobda: `me or moqmedebas<br />

ar vaRiareb da ara mgonia, rom wm. leoni am sityvebSi or<br />

moqmedebaze laparakobdes~. roca mas sTxoves, ufro naTlad<br />

ganemarta, rasac ambobda, makarim upasuxa: `me ar vTvli saWirod,<br />

rom vimsjelo~.<br />

miuxedavad imisa, rom makari Tavisi monoTelituri swavlebis<br />

meryeobasa da usafuZvlobas mTeli sicxadiT xedavda, ukan mainc<br />

ar ixevda. mas sicilieli beri Teofane SeekamaTa da hkiTxa:<br />

`hqonda Tu ara ieso qristes adamianuri neba?~ _ makari: `Cven<br />

qristeSi adamianur nebas ar vuSvebT, RmrTeebrivs _ ki, amave<br />

dros xorcieli survilebisa da adamianuri gulisTqmis gareSe;<br />

neba qristeSi mxolod RmrTeebas ekuTvnoda~; _ Teofane:<br />

`rogor gesmiT xorcieli survili da adamianuri gulisTqma,<br />

romelsac qristeSi ar aRiarebT?~ÿ_ÿmakari: `xorcieli survilebi<br />

da adamianuri gulisTqmani Cvennairi adamianebisTvisaa<br />

damaxasiaTebeli da qristeSi ar iyo~. Teofane sruliad<br />

daeTanxma, rom kacobrivi zraxvebi , anu codvili survilebi da,<br />

erTi sityviT, yvelaferi is, ramac ki adamiani codviT dacemis<br />

Semdeg daamZima, qristeSi ar iyo, magram amave dros SeniSna, rom<br />

saqme exeba qristes ara im adamianur nebas, romelic codvil<br />

adamianSia, aramed im nebas, romelic adamSi codviT dacemamde<br />

iyo. aseTi neba ki qristeSi aucileblad unda yofiliyo, radgan<br />

man sruli adamianuri buneba SeiTvisa. aseTi Zlieri argumentisagan<br />

rom Tavi daeRwia, makarim, romelsac jiutad ar surda<br />

qristeSi adamianuri nebis aRiareba adamis codviT dacemamdec,<br />

Teofanes SekiTxvas _ hqonda Tu ara adams bunebrivi nebaÿ_<br />

ÿupasuxa: `adams TviTneburi da Tavisufali neba hqonda imitom,<br />

rom danaSaulamde mas RmrTeebrivi neba hqonda, surda is, rac<br />

surda RmerTs~. am sa kvirveli azris sawinaaRmdegod mTelma<br />

krebam xma aRimaRla: `rogori uSveri RmrTisgmobaa! Tuki adams<br />

dacemamde RmrTeebrivi neba gaaCnda, maSin gamodis, rom igi<br />

RmerTis erTarsi iyo da misi neba ucvlelia. da Tuki es asea,<br />

ma Sin rogorRa Seicvala, rogor daarRvia mcneba da rogorRa<br />

ganicada sikv dili? RmrTeebrivi nebis mqone ucvlelia~.<br />

kreba Teofanes daeTanxma. makaris arc ise mcirericxovani<br />

eretikuli Txzulebebis ganxilvisa da gansjisaTvis krebas bevri<br />

muSaoba mouxda. yuradRebas iqcevs misi aRiareba, romelSic<br />

mwvaleblis ZiriTadi Sexedulebebia gadmocemuli da amave<br />

dros Cans, Tu riT gansxvavdebian isini monofizitobisgan. makari<br />

werda: `Cven ar vambobT, rom qristes sxeuli RmrTeebriv<br />

bunebad gadaiqca; SeerTebis Semdeg bunebiTi gansxvaveba sulac<br />

ar ispoba, ufro metic,ÿ_ÿorive bunebis Tavisebureba erT<br />

pirsa da erT hipostasSia Senar Cune bu li~, _ÿda eretikosebs:<br />

apolinars, evtiqisa da dioskores pirdapir SeaCvenebda. makaris<br />

eretikuli swavlebis safuZvels Rme rTkacis piris, anu<br />

hipostasis marTlmadidebluri swavlebis araswori ganmarteba<br />

warmoadgens. es misi `aRiarebis~ Semdegi adgilebidanac Cans:<br />

`SeuZlebelia, rom erT qriste RmerTSi erTdroulad ori neba<br />

iyos, gind urTierTsawinaaRmdego da gind savsebiT erTnairi.<br />

eklesiis swavleba gadmogvcems, rom uflis sxeuli, masTan<br />

SeerTebuli sityva-RmerTis brZanebis gareSe, sakuTar bunebriv<br />

moZraobas calke da sakuTari mizanswrafviT arasodes ar<br />

asrulebs; pirdapir rom vTqvaT: iseve rogorc Cveni sxeuli<br />

imarTeba, irTveba da wesrigdeba gonieri da moazrovne sulis<br />

mier, aseve ufal qristeSic mTel mis adamianur Semadgenlobas<br />

yovelTvis da yvelaferSi TviT sityvis RmrTeebrioba<br />

marTavs~. am ukanaskneli mosazrebidan gamomdinare, makari


54 VI kreba<br />

konstantinepoli, 680 w.<br />

55<br />

Tavis monoTelitur swavlebas sworad miiCnevda. `ganxorcielebuli<br />

RmerTi-sityva, _ ambobs igi, _ ar aRasrulebs arc<br />

RmrTeebrivsÿ_ÿrogorc RmerTi da arc adamianursÿ_ÿrogorc<br />

adamiani, aramed raRac axal, RmerTkacis qmedebas da mTel am<br />

qmedebas cxovelmyofelobiT avlens. igi Cvens xsnas mxolod<br />

RmrTeebrivi nebiT aRasrulebs~. am werilobiT aRiarebas makari<br />

sityvierad amatebs: `me ver vityvi, rom Cveni ufali ieso<br />

qristes ganxorcielebis gangebulebaSi ori bunebrivi neba an<br />

ori bunebrivi qmedeba iyos, Tundac rom nawil-nawil amkuwon<br />

da zRvaSi gadamagdon~. Semdeg makarim sami gragnili warmoadgina.<br />

kreba iZulebuli Seiqna, rom mwvaleblis mier mamaTa<br />

swavlebidan moxmobili adgilebi dedniseuli teqstebisTvis<br />

Seedarebina, ris Sedegadac aRmoCnda, rom mas mamaTa mowmobani<br />

mTlian teqstTan daukavSireblad da arasrulad hqonda warmodgenili.<br />

roca kreba makaris SeekiTxa, wm. mamaTa teqstebis<br />

damowmebis dros saWiro adgilebi ratom gamotova, utifrad<br />

ganacxada, rom man mxolod is adgilebi moiyvana, romelnic<br />

Tavisi swavlebis dasamtkiceblad sWirdeboda. radgan krebam<br />

makaris sijiutesTan veraferi gaawyo, xarisxi CamoarTva da<br />

SeaCvena igi. imperators gadaeca Txovna, makaris konstantinepolidan<br />

gaZevebis Taobaze. mis adgilze antioqiis patriarqad<br />

Teofane iqna dadgenili. roca makaris gragnilis siyalbis<br />

mxilebis Semdeg usafuZvloba monoTelitobisa cxadi gaxda, am<br />

partiis zogierTma wevrma mxari marTlmadideblebs dauWira<br />

da krebas `sarwmunoebis aRsareba~ warudgina. isini eklesiis<br />

namdvil wevrebad cnes.<br />

monoTelitur cru swavlebas agreTve beri poliqroniosic<br />

icavda. imis dasamtkiceblad, rom WeSmariti rwmena hqonda,<br />

ganacxada, rom mkvdars aRadgenda. rasakvirvelia, es oini iyo,<br />

magram kreba mis winadadebas mainc daTanxmda. yvelani moedanze<br />

Seikribnen. ra Tqma unda, saswauli ar momxdara da xalxma axali<br />

simon mogvis SeCveneba moiTxova. macdunebelsa da aSkara mwvalebels<br />

wmida xarisxi CamoerTva.<br />

ukanaskneli eretikosi, visTanac krebas piradad mouxda<br />

dapirispireba, sirieli xucesi konstantine iyo. igi ori nebis<br />

magier, xmarobda gamoTqmas: ori Tviseba. sxvaTa Soris mas hkiTxes:<br />

`e. i. jvarcmis Semdeg adamianurma bunebam qriste datova?~<br />

konstantinem upasuxa: `masTan adamianuri buneba ar darCenila,<br />

aramed igi xorcTan da sixlTan erTad ganSorda, radganac<br />

aRar hqonda saWiroeba eWama, esva, sZineboda da ev lo~. bundovani<br />

pasuxis miuxedavad gamodioda, rom igi Tundac droebiT<br />

(Sobidan jvarcmamde), magram qristes ori nebis ar sebobas mainc<br />

uSvebda. konstantines hkiTxes, qristeSi erTi nebis arsebobas<br />

saidan amtkicebda, Tuki mas vnebamde RmrTeebrivi nebaca da adamianuri<br />

nebac gaaCnda. man upasuxa: `Tumca qristeSi RmrTeebrivi<br />

nebis garda adamianuric iyo, magram igi ukve masSi aRar aris.<br />

qristem igi datova da sisxlsa da xorcTan erTad ganiZarcva~.<br />

konstantines monoTelitoba eWvs ar iwvevda, mxolod imis<br />

garkveva iyo saWiro, Tu `rad darCa qristes xorci da sisxli?~<br />

konstantinem am kiTxvasac bundovani pasuxi gasca: `qristem igi<br />

ganiZarcva~.ÿ_ÿkreba isev SeekiTxa: `da sxeulTan erTad adamianuri<br />

nebac ganiZarcva?~ ko nstantinem da amowma: `diax, batonebo,<br />

nebac~. eretikosi Se Cvenebul iqna.<br />

krebam monoTelitobis moTaveebis: sergis, honoriusis,<br />

pirosisa da kvirosis naSromebic ganixila. gamoiZies da sapatriarqo<br />

biblioTekidan gamoitanes monoTelituri naSro mebi<br />

da rogorc sulisTvis mavne swavlebani cecxls misces isini.<br />

biblioTekaSi agreTve aRmoaCines mexuTe <strong>msoflio</strong> kre bis<br />

saqmeebSi Cadebuli nayalbevi monoTelituri Sinaarsis dokumentebi,<br />

maSin roca, mexuTe krebis dros (VI s-Si) nebelobis<br />

Sesaxeb sakiTxic ki ar dasmula. am saqmeSi mxilebulma, antioqiis<br />

patriarqis, makaris mowafem, giorgim, aRiara, rom es yalbi<br />

CanarTebi makarisa da stefanesgan modioda.<br />

gadavideT krebis saqmianobis meore nawilis mimoxilvaze.<br />

mas Semdeg, roca krebam yvela monoTelituri Txzuleba<br />

guldasmiT ganixila, saWiro iyo eresis sawinaaRmdegod mar-<br />

Tlmadideblobis WeSmaritebis gamocxadeba, rac VI <strong>msoflio</strong><br />

krebis gvirgvins warmoadgenda. sarwmunoebis gansazRvrebas<br />

meSvide saukunis ori SesaniSnavi RmrTismetyveluri Txzuleba<br />

daedo safuZvladÿ_ÿierusalimis patriarqis sofronis sazogado<br />

epistole da papi agaTonis epistole, romelic man VI<br />

<strong>msoflio</strong> krebis mamebs gaugzavna. sofronis swavlebas wina<br />

TavSi gavecaniT, axla ki agaTonis ramdenime SesaniSnav na azrevs<br />

warmovadgenT: `vaRiarebT, rom qristes TiToeul bu nebas Ta


56 VI kreba<br />

konstantinepoli, 680 w.<br />

57<br />

visi bunebrivi Tvisebebi aqvs, RmrTeebrivs yvela Rm r Teebrivi<br />

Tviseba, adamianurs kiÿ_ÿyvela adamianuri, garda codvisa. magram<br />

vaRiarebT ra erT ufal iesoSi or bunebas, or bunebriv<br />

nebas, Cven ar vaswavliT, rom isini erTmaneTis sawinaaRmdegoa<br />

da mtruli, rogorc amas WeSmaritebis gzidan gadacdenilni<br />

mociqulTa gadmocemas abraleben; ar vaswavl iT, rom TiTqos<br />

isini or pirad an hipostasad iyvnen gayof i lni, aramed vambobT,<br />

rom erTsa da imave ufal qristeSi aris ro gorc ori<br />

buneba, aseve ori bunebrivi neba da qmedeba, anu RmrTeebrivi<br />

da kacobrivi, rom RmrTeebrivi neba da qmedeba mas dasabamidan<br />

saerTo aqvs erTarsi mamisa, kacobrivi ki mi iRo Cvengan Cvens<br />

bunebasTan erTad droSi. rogorc erT qris teSi SeerTebuli<br />

bunebani oria, aseve WeSmaritad oria ma Ti qmedebac, romlebic<br />

TavTavianTi bunebiT erTi da imave uf ali ieso qristesTvisaa<br />

damaxasiaTebeli~. Semdeg: `roca amtkiceben, rom qristeSi<br />

erTi nebaa (rac uazrobaa), maSin aucilebelia, rom amis damamtkiceblebma<br />

igi an RmrTeebrivad, an adamianurad, an orivesgan<br />

Sedgeniladÿ_ÿSereulad da Serwy mu lad miiCnion, an (rogorc<br />

yvela eretikosi aRiarebs) unda CaTvalon,rom qristes erTi<br />

neba da erTi qmedeba erTi Sedgenili bunebidan gamomdinare<br />

aqvs. yovel SemTxvevaSi, aq is bunebrivi gansxvaveba ispoba, romlis<br />

SenarCunebac aucilebelia, rogorc es wm. krebebma daamtkices<br />

da misi dacva sak virveli SeerTebis Semdegac gvibrZanes.<br />

Tumca isini aswavlidnen, rom qriste erTia da erTia misi piri<br />

anu hipostasi, swored bunebaTa hipostasuri SeerTebis mizeziT,<br />

magram amave dros gvaswavles, rom TviT bunebaTa gansxvaveba<br />

SevicnoT da viqadagoT. amrigad, Tuki erTsa da imave ufal<br />

ieso qriste Si bunebaTa Tvisebebi gansxvavebis mizeziT SenarCunebulia,<br />

maSin misi bunebiTi nebelobebis gansvavebis aRiareba<br />

saWiroa mTeli rwmeniT, raTa qristes eklesiaSi araviTari<br />

eretikuli siaxle ar davuSvaT~.<br />

VI krebaze miRebuli sarwmunoebrivi gansazRvreba ase<br />

gamoiTqmis:<br />

wmida mamaTa swavlebis Tanaxmad vaRiarebT, rom masSi (qri -<br />

s teSi) ori bunebrivi ndoma anu nebaa ganuyoflad, uc vlelad,<br />

ganuyrelad, Seurwymelad da ara urTierTsawi na aRmdego ori<br />

neba, rogorc amas biwieri eretikosebi am bobdnen, da nurc iqneba!<br />

magram misi adamianuri neba uT mobs, ar ewinaaRmdegeba an win ar<br />

aRudgeba, aramed emo rCileba mis RmrTeebrivsa da yo vlisSemZle<br />

nebas. vamtki cebT, rom erTsa da imave Cvens uf al ieso qristeSi,<br />

Cvens WeSmarit RmerTSi, ori bunebrivi qmedebaa ganuyoflad da<br />

ucvlelad, ganuyrelad, Seurwymelad. Cven vaRiarebT (qristes)<br />

or bunebriv nebasa da qmedebas, erTmaneTSi TanxmobiT Se Tavsebulebs<br />

adamianTa modgmis gadasarCenad.<br />

imperator konstantines kiTxvas: `dae, wmida da <strong>msoflio</strong><br />

krebam Tqvas, es gansazRvreba yvela episkoposis TanxmobiTaa<br />

miRebuli?~ mamebma upasuxes: `yvelas ase gvwams, yvela ase vfiqrobT,<br />

yvelam xeli movawereT TanxmobiTa da TanagrZnobiT,<br />

yvelas marTlmadideblurad gvwams; vinc iqadaga, qadagebs an<br />

iqadagebs ganxorcielebuli qriste RmerTis erT nebasa da erT<br />

qmedebas, anaTema!~<br />

meeqvse <strong>msoflio</strong> krebasTan mWidro kavSirSia e.w. mexuTemeeqvse<br />

anu gumbaTis kreba, romlis gansazRvrebebi aRmosavleTis<br />

eklesiisTvis <strong>msoflio</strong> <strong>krebebi</strong>s gansazRvrebebis Tanasworad<br />

iTvleba. es kreba mexuTe-meeqvsed iwodeba imitom, rom<br />

aq Sedgenil iqna wesebi, romelic eklesiis mdgomareo basa da<br />

qristianul cxovrebas exeboda da V-VI <strong>krebebi</strong>s <strong>dogmaturi</strong><br />

gansazRvrebebis damatebebs warmoadgenda. is trulis anu gumba-<br />

Tis krebad iwodeba imitom, rom konstantinepolSi, imperatoris<br />

sasaxlis im darbazSi Seikriba, romelic trulis anu gumbaTis<br />

saxels atarebda. 14 kreba Catarda imperator iustiniane II mefobis<br />

dros, 691 an 692 wels. mas konstantinepolis patriarqi pavle<br />

Tavmjdomareobda; krebas eswrebodnen aleq sandriis, antioqiisa<br />

da ierusalimis patriarqebi, romis papis magier kiÿ_ÿmis<br />

mier uflebamosili mitropo liti vasili. sul gansazRvrebebs<br />

213 mama awerda xels. krebis mizani imaSi mdgomareobda, rom<br />

V da VI <strong>msoflio</strong> <strong>krebebi</strong>s gansazRvrebebi Seevso, radgan arc<br />

erTsa da arc meore krebaze praqtikul sakiTxebze eklesiis<br />

saxelmZRvanelod araviTari wesebi ar SeudgeniaT. amisi mizezi<br />

ki <strong>saeklesio</strong> saqmis moSla da morwmuneTa Soris religiuri<br />

cxovrebis dacema iyo. sul krebam 102 kanoni Seadgina. gumbaTis<br />

14 magaliTad: `kanonni konstantinopolis gumbadsa Sina sameufoÁsa<br />

palatisasa SekrebulTa wmidaTa mamaTani~//didi sjuliskanoni, gamc. e.<br />

gabiZaSvili, e. giunaSvili, m. dolaqiZe, g. ninua, Tb., 1975. gv. 365.


58 VII krebis<br />

wina movlenebi<br />

59<br />

krebis kanonebi dasavleTis eklesiam ar miiRo da <strong>msoflio</strong><br />

krebaTa Tanasworad ar aRiara. amis mizezi ki isaa, rom gumbaTis<br />

zogierTi kanoni romis eklesiis Cveulebebisa da swavlebis<br />

sawinaaRmdegod iyo mimarTuli. magaliTad: a)ÿkrebam<br />

eklesiis saxelmZRvanelod mociqulTa 85 kanoni miiRo, xolo<br />

dasav leTmaÿ_ÿmxolod 50; b)ÿkrebam amxila romis eklesiis<br />

swavleba, romelic aucileblad Tvlida RmrTismsaxurTa dauqorwineblobas;<br />

g)ÿakrZala romis eklesiis mier SabaTobiT<br />

da wesebuli marxva; d)ÿswored romis eklesiis sawinaaRmdegod<br />

miiRo dadgenileba, romliTac eklesiebSi qristes kravis saxiT<br />

gamosaxva ikrZaleboda. amis gamo maSindelma romis papma sergim<br />

trulis krebis mier dadgenili wesebis xelmowerasa da<br />

miRebaze uari ganacxada.<br />

meSvide <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong> krebis win<br />

(xatTmbrZolobis dasawyisi)<br />

xatTmbrZoloba VIII s-is dasawyisSi ganviTarda da IX s-is<br />

Sua wlebSi damTavrda. es mwvalebloba Tavisi istoriuli<br />

yofiT logikuri Sedegi iyo im davisa, romelic sazogadoebaSi<br />

RmerTkacis hipostasisa da nebelobaTa sakiTxebTan dakavSirebiT<br />

warmoiSva.<br />

xatTmbrZolebi ara TavianT Tavs, aramed xatTayvanismcemlebs<br />

anaTesavebdnen nestorianobasa da monofizitobasTan.<br />

isini acxadebdnen, rom xatTayvaniscema nestorianuli ideebis<br />

zegavleniT gamovlinda da ganviTarda. maTi TqmiT: `ferwera<br />

(religiuri) nestors gvagonebs, romelmac CvenTvis ganxorcielebuli<br />

erTi Ze da RmerTi-sityva or Zed ganyo~. meore mxriv,<br />

imave xatTmbrZolebis azriT, xatTayvaniscemis mimdevrebi monofizitur<br />

eresSi vardebodnen. `ferwera, _ÿsayvedurobdnen isini<br />

marTlmadideblebs, _ TviT dioskoresa da evtiqis gvagonebs,<br />

romlebic aswavlidnen, rom qristeSi erTmaneTs ori buneba<br />

Seerwya da Seeria. ai, fermwerma dawera qrites xati, _ ambobdnen<br />

TavianTi azris dasamtkiceblad xat TmbrZolebi,ÿ_ da es aris<br />

xati RmerTisa da adamianisa, anu aqedan gamomdinare, man Seurwymeli<br />

bunebani Searwya da Serwymis biwier cdomilebaSi aRmoCnda.<br />

aseve gmoben RmerTs xatTa Tayvanismcemlebic~. zogjer<br />

istorikosebi xatTmbrZo lobas monoTelitobas ukavSireben im<br />

mizeziT, rom bizantiis mono Telitma imperatorma filipikem sasaxlidan<br />

VI <strong>msoflio</strong> krebis monawile mamaTa gamosaxulebebis<br />

gamotana brZana; magr am es ara xatTmbrZolobis faqti, aramed<br />

mxolod monoTelitobis mowinaaRmdegeTa mimarT siZulvilis<br />

gamoxatuleba iyo, radgan winaaRmdeg SemTxvevaSi filipike<br />

yvela religiuri Sinaarsis gamosaxulebis gadayris brZanebas<br />

gascemda da ara mxolod VI <strong>msoflio</strong> krebis mamebisa.<br />

vnaxoT, xatTmbrZolobis ganviTarebas ra pirobebma Seuwyo<br />

xeli. Tavidan qristianebi TavianTi ideebis gamosaxatavad<br />

sxvadasxva simbolos sjerdebodnen, rogoric iyo xomaldi,<br />

qnari, mtredi an Tevzi ama Tu im qritianuli mniSvnelobiT.<br />

qritianuli xelovneba mxolod mesame saukunis bolos gadavida<br />

simboluri gamosaxvidan tipobriv gamosaxulebaze; 15 xolo IV-<br />

VI ss. ukve am movlenis ganmtkicebisa da gavrcelebis epoqaa. am<br />

drois yvela didi mama, romelmac qristianuli ganswavlulobiT<br />

gaiTqva saxeli, mxars uWers da xotbas asxams sxvadasxva pirisa<br />

da movlenis ferwerulad gamoxatvis Cveulebas, romlebic xsovnis<br />

Rirsni arian yoveli qristianisaTvis. mowame varlaamis<br />

xsenebis dRes wmida basili didi ambobs: ~axla ki warsdeqiT Cems<br />

winaSe saxelovano Rvawlmosilo mxatvrebo. Tqveni xelovnebiT<br />

SeavseT es arasruli gamosaxuleba mxedarTmTavrisa da Tqveni<br />

sibrZnis ferebiT gaaSuqeT Cems mier bundovnad warmodgenili<br />

gvirgvinosani. dae, viyo Zleuli Tqvens mier gamoxatuli<br />

mowamis gmiruli saqmeebiT; Sevxedav ra am mebrZols, Tqvens<br />

naxatze cocxlad gamosaxuls, sixaruls maniWebs fiqri Cveni<br />

amgvari simtkicis gamarjvebaze~. iseTi didi mamis mowodebam,<br />

rogoric basili iyo, imis Taobaze, rom xelovneba religiis<br />

saqmes momsaxureboda, qristianul sazogadoebaSi marTlac didi<br />

__________________________<br />

15 pirveli qristianuli eklesia, gansakuTrebuli mdgomareobis gamo,<br />

mtrulad ganwyobil warmarTul samyaroSi (pirvel sam s-Si) xSirad<br />

iZulebuli iyo, WeSmariti RmerTisaTvis alegoriebis saSualebiT dafarulad<br />

eca Tayvani. ase mag., orfeosi, romelic qnarze dakvriT mxecebs<br />

aTvinierebs, qristes niSnavda, vinc Tavisi swavlebiT adamianTa gulebs<br />

izidavs.


60 VII krebis<br />

wina movlenebi<br />

61<br />

gamoxmaureba hpova. rogorc wm. ioane oqropiri gvidasturebs,<br />

wm. meletis xatebi farTod yofila gavrcelebuli: wmindans<br />

Turme jamebze, beWdebze, kedlebsa da saerTod, razec ki SeiZleboda,<br />

yvelgan gamosaxavdnen, raTa masTan ganSorebis Semdeg<br />

nugeSi misi gamosaxulebis xilviT mieRoT. netari Teodorite<br />

imaves adasturebs svimeon mesvetes xatebis Sesaxeb. `amboben,<br />

rom did romSi,ÿ_ÿSeniSnavs igi,ÿ_ÿes mama imdenad ganTqmuli<br />

iyo, rom yoveli saxelosnos karibWeze mis patara gamosaxulebebs<br />

dga mdnen, radgan misgan dacvasa da mfarvelobas elodnen~.<br />

wm. grigol noseli abraamis mier isaakis Sewirvis amsaxvel<br />

gamosaxulebas cremlmoreuli uyu rebda. igi ambobs: `arc Tu<br />

iSviaTad vuyurebdi am tanjvis ferwerul gamosaxulebas. xe lo -<br />

vneba am istorias ise cocxlad warmogvidgens, rom am sanaxaobis<br />

gverdiT ucremlod arasodes Camivlia~. wm. kirile aleqsandrieli<br />

kiTxvas svams: `vin ar isurvebda enaxa dafaze asaxuli<br />

abraamis istoria, rogoradac ar unda gamoesaxa igi mxatvars,<br />

nawil-nawil Tu mTlianad?~ wmida grigol RmrTismetyveli<br />

erT-erT TxzulebaSi yveba gasaocar STabeWdilebaze, rogorsac<br />

zogjer xati axdens adamianis sulze: `viRac TavSeukavebelma<br />

axalgazrdam garyvnili qali miiwvia. rodesac qali Sesasvlels<br />

miuaxlovda da masze dasvenebul, yuradRebiT momziral wm. polemonis<br />

xats Sexeda, rogorc amboben, maSinve ukan gamobrunda;<br />

xatze gamosaxulisa ise Sercxva, rogorc cocxalis~. eklesiis<br />

sxva mamebi Tvlidnen, rom xatebi gansakuTrebiT sasargeblo iyo<br />

uwignurTa damoZRvrisaT vis. amgvari adamianebisTvis xatebi<br />

wignis magivrobas asru lebdnen. Cvens mier Seswavlili epoqis<br />

wm. mamebi mxolod xatebis sargeblobisa da mniSvnelobis Sesaxeb<br />

msjelobiT ar isazRvrebian, aramed pirdapir mouwodeben<br />

xatebis pativiscemisa da Tayvaniscemisaken. wm. basili didi<br />

ambobs: `mwams wmida winaswarmetyvelebisa, mociqulebisa da<br />

mowameebisa da movuxmob maT, raTa wardgnen RmrTis winaSe, da<br />

maTi meoxebiT RmerTi mowyale meyos me. amitom xatebze maT<br />

gamosaxulebebs pativs mivageb da Tayvansa vcem~.<br />

axla ki gavecnoT cnobebs xatebis mowinaaRmdegeTa Sesaxeb,<br />

romelTa moZRvrebac gansakuTrebiT merve saukuneSi gavrcelda.<br />

jer kidev IV saukuneSi, roca iseTi Rrmad moazrovne xatebis<br />

damcvelebi cxovrobdnen, rogorebic iyvnen basili didi,<br />

grigol RmrTismetyveli da grigol noseli, xatebis gamoyenebis<br />

pirveli mowinaaRmdegeni gamoCndnen, romelnic amave dros<br />

avtoritetul pirovnebebs warmoadgendnen. maTgan SeiZleba<br />

davasaxeloT cnobili <strong>saeklesio</strong> istorikosi, ganswavluli<br />

episkoposi kesariisaÿ_ÿevsebi. VIII saukunis xatTmbr Zo lobis<br />

istoriidan Cans, rom xatTmbrZolebi evsebis avtoritets TavianTi<br />

Sexedulebebis dasamtkiceblad namdvilad imowmebdnen.<br />

evsebis qristianobis SeuzRudveli Tvalsawie ri sa ar esmoda,<br />

romelic Tavisi keTilismyofeli gavlenis gaTvaliswinebiT<br />

TviT xelovnebis dargebis kurTxevasac ki gulisxmobs, raTa<br />

maTgan religiuri interesebis msaxurebisTvis sa Wiro saSualeba<br />

Seqmnas. imave IV saukuneSi xatTmbrZolobis saboloo<br />

aRiarebamde unda misuliyo ariozelTa (evnomioselTa) seqtac,<br />

radganac igi arc wmindanebsa da arc wm. nawilebs ar aRiarebda.<br />

xatTayvaniscemis sawinaaRmdego moZraoba arc Semdeg saukuneebSi<br />

cxreba. nestorianebs da monofizitebs, rom lebic V saukuneSi<br />

warmoiSvnen, xatTmbrZoluri miswrafebebis calkeuli seqtebi<br />

gamoeyo. amgvari miswrafebani ucxo ar iyo indoeli nestorianebisTvisac,<br />

romlebic Tomistebis saxeliT arian cnobilni<br />

(es saxelwodeba indoeTis ganmanaTlebeli mociqulis, Tomas<br />

saxels ukavSirdeba). isini ebrZodnen wm. kirile aleqsandriels,<br />

rogorc nestorianobis mTavar mowinaaRmdeges. sxvaTa Soris<br />

am wm. mamas xatTayvaniscemisTvisac sayvedurobdnen, Tvlidnen<br />

ra ratomRac kiriles xatTayvaniscemis warmoSobaSi mTavar<br />

damnaSaved.<br />

nestorianebis msgavsad zogierTi monofizituri seqtac xatTa<br />

Tayvanismcemlebisadmi mtrulad iyo ganwyobili. gviandeli<br />

drois (VI-VII ss) <strong>saeklesio</strong> mwerlebi saintereso cno bebs<br />

gvawvdian, saidanac SeiZleba davaskvnaT, rom xatebis winaaRmdeg<br />

brZolas adgili xatTmbrZolobis epoqamdec hqonda.<br />

wmida anastasi sineli (VI s.) iZulebuli gaxda xatebis pativi<br />

romeliRac ucnobi mtrebisgan daecva, romlebic Tavs uflebas<br />

aZ lev dnen, Seuracxyofa mieyenebinaT xatebisaTvis. anastasi<br />

werda: `rogorc imperatoris portretis Seuracxmyofeli<br />

isjeba samarTlebrivi kanoniT, ise TiTqos man Seuracxyofa<br />

TviT imperators miayena, Tumca portreti sxva araferia Tu


62 VII krebis<br />

wina movlenebi<br />

63<br />

ara ficari da cvilTan Sereuli saRebavebi, swo red aseve, vinc<br />

wmindanis gamosaxulebas Seuracxyofs, imas Seaginebs, vinc maszea<br />

gamosaxuli~.<br />

xatTmbrZolTa mtruli damokidebulebis mizezi xatebis qristianuli<br />

Tayvaniscemisadmi SemdegSi mdgomareobda: xatebis Seqmna<br />

da Tayvaniscema ar SeiZleba, radgan Zvel aRTqmaSi israels<br />

micemuli hqonda aRTqma, ar gaekeTebina araviTari qandakeba,<br />

arc xati da arc msgavsi rame imisa, rac ki casa da de damiwaze<br />

arsebobs; marTalia, RmerTma maT qerubimebisa da cxovelTa<br />

qandakebebis gakeTeba ubrZana, magram iudevelebi gansxvavebiT<br />

qristianebisgan am gamosaxulebebs Tayvans ar scemdnen. maTi<br />

azriT, qristianebi, xatis ficars iseve eTayva ne bodnen, rogorc<br />

RmerTs, da ara mxolod xatis ficars, aramed im adg ilebsac, sadac<br />

qriste dadioda, ijda, xalxs esaubre boda, an rasac Seexo; e. i.<br />

Tayvans scemdnen ubralo adgils, saxls, qveyanas, qalaqs, qvebs.<br />

da am dros aviwydebodaT, rom arcerTi qmnilebis Tayvaniscema<br />

ar SeiZleba. isini qristianebs wminda nawilebis pativiscemisTvisac<br />

dascinodnen da masxarad igdebdnen. Tuki xatTmbr-<br />

Zolebi dainaxavdnen, rom qristianebi qristes, yovladwmida<br />

deda RmrTisas, an romelime wmindanis xats emTxveodnen, maSinve,<br />

rogorc kerpTayvanismcemlebs, lanZRviT zurgs aqcevdnen.<br />

imave VII s-is <strong>saeklesio</strong> istori ko si,ÿTesalonikis episkoposi<br />

ioane mowmobs, rom zogierTi qristianebs xatTmbrZolobis<br />

gamo warmarTebs uwodebda, da maTive piriT SeniSnavs: rogor<br />

SeiZleba xorcielad gamoisaxos RmerTiÿ_ uxilavi, RmerTiÿ_<br />

ÿsuliwmida? Tuki qristianebi Tavis gasamarTleblad ityvian,<br />

rom RmerTi xorcSesxmuli gancxadda, maSin ris safuZvelze<br />

gamosaxaven angelozebs, usxeulo sulebsa da gonier arsebebs?<br />

dabolos, mahmadianuri ganmgebloba, romelmac qristianul<br />

aRmosavleTze VII s-Si daiwyo gavrceleba, mtkiced uWerda<br />

mxars xatTmbrZolobas. barbarosi musulmanebis mier xatebze<br />

gamosaxuli saxeebisTvis Tvalebis amoCiCqna Cveulebrivi<br />

movlena gaxda.<br />

moyvanili faqtebidan Cans, rom xatTmbrZolebi xatTmbr-<br />

Zolobis moZraobis aRmavlobamdec (VII s.) iyvnen da im Zalas<br />

warmoadgendnen, romlisTvisac angariSis gaweva TviT eklesiasac<br />

marTebda. eklesiaSi jer kidev am moZraobis aRmavlobamde<br />

grZnobdnen, rom xatebs darbeva elodeboda. es winaTgrZnoba, ra<br />

Tqma unda, Seqmnili mdgomareobis safuZvelze gaCnda. yvelaze<br />

xelsayreli dro gavrcelebisTvis am mwvaleblobas imperatori<br />

leon isavrielis (717-741 ww.) mefobis periodSi daudga.<br />

dabali fenidan warmoSobil imperators ganaTlebac aklda<br />

da daxvewili manerebic. misi sayvareli saqme omi iyo da mis<br />

sazogadoebasac meomrebi Seadgendnen. mas Ti Tqos bunebiT<br />

hqonda is vandaluri monacemebi, romelic xatTmbrZolobisas<br />

gamoamJRavna. VIII s-is xatTmbrZoloba eklesiis saqmeebSi<br />

samoqalaqo xelisuflebis despotur SeWras warmoadgenda.<br />

religiur saqmeebSi sakuTari gegmebis ZaladobiT aRsruleba<br />

imperatori leonisTvis Cveulebrivi movlena gaxda. amaze naTlad<br />

metyvelebs Semdegi faqtic: taxtze asvlis meeqvse wels mas<br />

azrad mouvida, bizantiis samefoSi mcxovrebi iudevelebisa da<br />

montanistebis monaTvda da am Canafiqris gansaxorcieleblad<br />

sxva saSualebas ver miagno garda Zaladobisa, ramac savalalo<br />

Sedegi gamoiRo: iudevelebma mxolod garegnulad miiRes qristianoba,<br />

ase rom, Tavs uflebas aZlevdnen wmida ziareba Wamis<br />

Semdeg mieRoT; xolo rac Seexeba montanistebs, maT ar isurves<br />

damorCileba da erT adgilze Sekre bi lebma cocxlad daiwves<br />

Tavi. amrigad, leon isavrielis pi rovnulma Tvisebebma xeli<br />

Seuwyves imas, rom xatTmbrZolTa xel Si igi darbevis iaraRad<br />

iqca.<br />

istoria xatTmbrZolTa winamZRolad frigiel episkopos<br />

konstantines asaxelebs. misi Tanamedrove eklesia pirdapir<br />

acxadebda, rom eresi (xatTmbrZolobisa) misgan momdinareobda.<br />

xatTmbrZoli ierarqebidan aRsaniSnavia, agreTve, klavdiopolis<br />

(mcire azia) episkoposi Toma, romelmac pirvelma<br />

gaanadgura xatebi Tavis eparqiaSi, im mizeziT, rom TiTqos es<br />

saerTo survili iyo da TiTqos am moqmedebas araviTari eWvi<br />

ar gamouwvevia. xatTmbrZolebis pirvel damcvelTa So ris<br />

moixsenebian efesos arqiepiskoposi Teodosi da sapat riarqos<br />

svingelozi 16 anastasi, SemdegSi patriarqi konstantinepolisa.<br />

rac Seexeba maRali wris warmomadgenlebs, maT damokidebulebaze<br />

xatTmbrZolobasTan kargad metyvelebs Semdegi faqti:<br />

16igive svinkeli _ bizantiis sapatriarqos <strong>saeklesio</strong> xarisxi, patriarqis<br />

TanaSemwe beri.


64 VII krebis<br />

wina movlenebi<br />

65<br />

roca leonma xatebis sakiTxis gadasawyvetad senati moiwvia,<br />

maT imperatoris winadadeba xatebis ganadgu rebis Taobaze<br />

erTsulovnad miiRes.<br />

xatTmbrZolTa azriT, xatebis ganadgureba qristianul<br />

sazogadoebaSi gavrcelebul mraval crurwmenas mospobda, romelic<br />

xatebis TayvaniscemiT gamoixateboda. isini imedovnebdnen,<br />

rom xatTayvaniscemis mospobiT Tavidan aicilebdnen qristianTa<br />

Soris musulmanobis gavrcelebis saSiSroebas, romelic<br />

dRiTi dRe izrdeboda, radgan aRmosavleTis qristianul provinciebs<br />

ara mxolod xmali, aramed yuranic imorCilebda. kerp-<br />

Tayvanismcemlobis winaaRmdeg amxedrebuli yurani, ro gorc<br />

Seuferebels monoTeisturi religiis sulisaTvis, qristianul<br />

xatTayvanismcemlobasac ewinaaRmdegeboda. xatT mbrZo lebis<br />

rwmeniT, xatebis ganadgureba ara marto qristi anebs aqcevda<br />

TavianTi religiis erTgulebad, aramed xels Seuwyobda<br />

mahmadianTa moqcevasac qristianobaze. ai, rogor sar gebels<br />

elodnen xatebis ganadgurebiT xatTmbrZolebi eklesiisaTvis.<br />

maTi SexedulebiT, es saqme saxelmwifo miznebisTvisac ga modgeboda,<br />

radgan qveyana savalalo mdgomareobaSi aRmoCnda.<br />

crurwmena xalxSi imdenad gavrcelda, rom zogi wm. xatebs aRmerTebda,<br />

mtrisgan dacvis ueWvel imedad miaCnda da Tavdacvis<br />

aucileblobaze saerTod aRar fiqrobda; xatTmbrZolebi ki<br />

xatebis winaaRmdeg im warmodgeniT iaraRdebodnen, rom xalxis<br />

aseTi ganwyobilebis mizezi TiTqos swored xatebi iyo, rac<br />

politikur miznebsac Seefereboda. aseTi Segonebani da mtkicebani<br />

ar SeiZleba ar Seesmina imperator leons. man, ra Tqma unda,<br />

kargad icoda, rom saxelmwifos saSinao da sagareo politikuri<br />

mdgomareoba arasasurveli iyo. amave dros leonidan daiwyo<br />

axali dinastia, romelsac imperiaSi avtoritetis ganmtkiceba<br />

da mxardaWera sWirdeboda, xolo amisTvis riTi unda mieRwia,<br />

Tu ara raime gardaqmnis ganxorcielebiT? xSirad bizantiaSi<br />

popularobis moxveWis mizniT axali dinastia axali reformebis<br />

gatarebas eswrafoda; aseve unda moqceuliyo leon isavrielic.<br />

miuxedavad imisa, rom zogierTi mecnieri leonTan garigebis<br />

faqts uaryofs, mainc unda aRiniSnos bizantieli mwerlebis<br />

cnobac imis Taobaze, rom viRac iudevelebs, romlebmac leons<br />

mefoba uwinas warmetyveles, misTvis piroba Ca mourTmeviaT,<br />

rom gamefebis Semdeg xatebs gaanadgurebda, rac leons kidevac<br />

aRusrulebia.<br />

imperatori frTxilad unda yofiliyo, radgan xatTmbr-<br />

Zolobas, romelsac igi saTaveSi Caudga, advili SesaZlebelia<br />

marcxi ganecada, sazogadoebaSi Zlieri winaaRmdegoba ga moewvia<br />

da didi areulobis wyarod qceuliyo. magram imperatoris<br />

dasamSvideblad xatTmbrZolTa partiam palestinaSi iqauri<br />

amiras mier ganxorcielebuli xatTmbrZoloba da imowma, romelic<br />

`kargad~ damTavrda. konstantinepolSi xa t TmbrZolobis<br />

dawyebamde sami wliT adre, amira ezidma, mis qveSevrdom yvela<br />

qveyanaSi xatebis ganadgurebis gankarguleba gasca. da ai, `wmida<br />

xatebi dawves, ferweriT damSvenebuli taZrebi nawilobriv<br />

gadaRebes, nawilobriv ki Camofxikes moxatuloba~. amas garda,<br />

man brZana, `gaenadgurebinaT aseve yvela gamosaxuleba, romelic<br />

ki sadme idga qalaqis moednebis dasamSveneblad~. es magaliTi<br />

leonisaTvis nebismier mWe v rmetyvel ur sityvaze mets niSnavda.<br />

man xatTmbrZolTa sasa r geblod 726 da 730 wels ori brZaneba<br />

gamosca, ris Semdegac marTlmadidebelTa devniTac gamoiCina<br />

Tavi. xatTmbrZolobis pirveli msxverpli konstantinepolis<br />

Rirseuli patriarqi germane Seiqna. mtkice sarwmunoebisTvis<br />

mravali sxva episkoposic gadaasaxles. leonis brZanebiT maRali<br />

warmo So biTa da codniT gamorCeuli xatTayvaniscemlebi<br />

tanjes da awames, mravali Seimosa mowameobrivi gvirgviniT.<br />

imperatoris mier miRebuli gansakuTrebuli zomebis Sedegad<br />

daixura konstantinepolis saRmrTismetyvelo skolebi, romlebic<br />

jer kidev konstantine didis dros gaixsna. leonis mefobis<br />

periodSi xatebis ganadgurebas Tan sastiki mrisxaneba axlda.<br />

igi RmrTismSoblisa da wmindanebis Tayvaniscemas uaryofda,<br />

xolo wmindanTa nawilebs Seuracxyofda.<br />

xatTmbrZolTa yovelgvar zomierebasa da keTilgonierebas<br />

moklebul moqmedebas gabedulad amxelda konstantinepolis<br />

patriarqi germane. man am sityvebiT datova kaTedra: `Tuki<br />

me iona var, zRvaSi gadamagdeT; magram, xelmwifev, <strong>msoflio</strong><br />

krebis gareSe sarwmuneobaSi Setanil arc erT cvlilebas ar<br />

daveTanxmebi~. sarwmunoebisTvis TavdadebaSi patriarqs mravalma<br />

mihbaZa, rogorc sasuliero pirebma, ise konstantinepolis<br />

RmrTismosavma eriskacebmac. gamZvinvarebuli borotebis sawi


66 VII krebis<br />

wina movlenebi<br />

67<br />

naaRmdegod <strong>krebebi</strong>c gaimarTa. ase magaliTad, papi grigoli II<br />

dros romSi gamarTul krebaze (727 w.) damtkicda, rom Zveli<br />

aRTqmis skiniaSi qerubimebis arseboba qristianul taZ rebSi<br />

xatebis arsebobis SesaZleblobas asabuTebda. xatTmbrZolobam<br />

mraval adgilas ajanyebac gamoiwvia. italiaSi imperatoris<br />

portretebs gareT hyridnen da fexebiT Telavdnen, dabolos,<br />

TviT papma grigolma romTan da mTel italiasTan erTad<br />

leonis qveSevrdomobaze uari ganacxada. amave dros xatTmbrZoloba<br />

sakmaod vrceli saRmrTismetyelo literaturis<br />

ganviTarebis mizezi Seiqna. WeSmaritebis mauwyebel avtorTa<br />

Soris gamoirCevian: papi gri gol II, wm. germane patriarqi da<br />

wm. ioane damaskeli. grigolis Txzulebebi imperator leonis<br />

uSiSari da gabeduli mxi lebiT gamoirCeva; germanes Txzulebebi<br />

mSvidobis wrfeli surviliTa da SecdomilTa mimarT<br />

mowyalebiTaa ganmsWvaluli; ioane damaskelis Txzulebebi ki<br />

Rrma mecnierebis niSans atareben.<br />

axla ki gavecnoT xatTmbrZolTa da xatTayvanismcemelTa<br />

Sexedulebebs xatebis Sesaxeb.<br />

1.ÿxatTmbrZolTa azriT, xatTayvanismcemlebi kerpTayvanismcemlebi<br />

iyvnen, xolo xatebs kerpebis adgili eWiraT. qristianebi<br />

ase pasuxobdnen: `qristes eklesias kerpebTan araferi<br />

saerTo ara aqvs; nurc eqneba. Cven arc zvaraks vcemT Tayvans,<br />

arc qorebSi Camosxmul xbos da CvenTvis qmnileba RmerTi<br />

araa~ (papi grigoli).<br />

2.ÿxatTmbrZolebi ambobdnen, rom qristianebi qvebs, kedlebs<br />

da ficrebs eTayvanebiano. xatTayvanismcemlebi ki ase msjelobdenen:<br />

`Cven xatebs RmerTebad ar miviCnevT; imeds masze ar<br />

vamyarebT. Tuki Cvens winaSe macxovris xatia, vambobT: uf alo<br />

ieso qriste, Zeo RmrTisao, Segvewie da gvacxovne Cven! magram Tu<br />

xati misi wmida dedisaa, vambobT: yovlad wmidao RmrTismSobelo,<br />

dedav RmrTisao, meox gveyav winaSe Zisa Senisa; xolo<br />

Tuki xati mowamisaa, magaliTad stefanesi, maSin vamb obT: wmidao<br />

stefane, qristesTvis sisxlis damTxevelo, romelsa gaqvs kadniereba<br />

winaSe RmrTisa, Segvewie da dagvifare Cven. ai, visken<br />

aRvavlenT locvebs xatebis meSveobiT~ (grigoli).<br />

3.ÿxatTmbrZolTa azriT, ar SeiZleba xeliTqmnulTa Tayvani<br />

scema da arca yoveli msgavsebisa, `raodeni caTa Sina-ze<br />

da raodeni queyanasa zeda-que~, rogorc ufalma Tqva (gams.<br />

ÿ20,4); amave dros SeuZlebelia imaTi dasaxeleba, vinc Cven<br />

xeliTqmnulTa pativiscema da Tayvaniscema gvibrZana. xat-<br />

Tayvanismcemlebi ase ganmartavdnen: Zvel aRTqmaSi RmerTma<br />

akrZala `xeliTqmnuli eSmakiseuli gamosaxulebebi, romelsac<br />

vneba mohqonda da amitom SeCvenebas imsaxurebda~, magram `xeliTqmnuli<br />

saxeebi, romlebic RmrTismsaxurebisa da RmrTis<br />

sadidebeli mniSvnelobiT ganisazRvreboda~, ar aukrZalavs.<br />

amgvarad, RmerTma sjulis ficris (qvis fiqali, romelzec aTi<br />

mcneba iyo dawerili), aRTqmis kidobnis, qerubimebis, serafimebis<br />

da stamnebis gakeTeba brZana (grigoli). sxva xatTayvanismcemlebi<br />

ki ganmartavdnen, Tu ratomaa axal aRTqmaSi dasaSvebi<br />

is, rac Zvel aRTqmaSi akrZaluli iyo. isini SeniSnadnen: `rogorc<br />

gamocdili eqimi yvelas da yovelTvis erT wamals<br />

rodi aZlevs, aramed TiToeuls Sesaferiss da sasargeblos<br />

_ drois, avadmyofobisa da qveynis Taviseburebebis mixedviT;<br />

magaliTad, sxva wamals aZlevs Cvils da sxvas asakovans. aseve,<br />

sul is usrulyofilesma mkurnalma imaT, romlebic jer kidev<br />

yr mebi arian, kerpTmsaxurebis avadmyofobiT igvemebian da<br />

kerpebs RmerTebad miiCneven, RmrTis Tayvaniscemas uaryofen<br />

da mis Sesaferis didebas qmnilebebs miageben, gamosaxulebebis<br />

keTeba aukrZala. aseTi kanoni miecaT iudevelebs. magram Cven,<br />

ro m lebic sacdurTan ganSorebisa da WeSmaritebis miRebis<br />

Semdeg Rirsi SeviqeniT RmerTTan SeerTebisa da yrmobis asakis<br />

ganvlis mere kacad ganvmtkicdiT, RmrTisgan gveboZa unari<br />

gansjisa, romlis mixedviTac viciT, Tu ra SeiZleba gamoisaxos<br />

da ra ar eqvemdebareba gamosaxvas. uxilavi RmerTis gamosaxva,<br />

ra Tqma unda, Cven ar SegviZlia, magram roca vnaxeT, rom usxeulo<br />

CvenTvis gankacda, misi kacobrivi saxiT gamoxatva ukve<br />

SegviZlia. RmerTma Tavisi gamouTqmeli sa xierebis gamo xorci<br />

Seisxa, dedamiwaze xorcSesxmuli gancxadda, adamianTa Soris<br />

cxovrobda da admianuri bunebis, simtkicis, garegnobisa da<br />

xorcis matarebeli iyo; amitom Cven mi si gamosaxviT ar vcodavT.<br />

mociqulebma xorcielad ixiles qriste, naxes misi vneba<br />

da saswauli. aseve Cvenc gvinda vixiloT, visminoT da viyoT<br />

netarni. am miswrafebas saxarebis wignebi da qristes xatebi<br />

akmayofileben~ (damaskeli).


68 VII krebis<br />

wina movlenebi<br />

69<br />

4.ÿxatTmbrZolTa sawinaaRmdego azriT: wm. werilSi ars ad<br />

ar iyo miniSnebuli da nabrZanebi xatebis gamoyenebis au cilebloba.<br />

amis sapirispirod xatTayvanismcemlebi ase sva m d nen<br />

sakiTxs: uSualod ~Zvel aRTqmasa da saxarebaSi sad Se iZleba<br />

moiZebnos pirdapir naTqvami sityvebi: sameba, an: erTarsi, an:<br />

qristes erTi piri, an: ori buneba?~ (damaskeli).<br />

5.ÿxatTmbrZolebma xatTayvanismcelTa winaaRmdeg aseTi<br />

sakiTxic dasves: ratom iyo, rom eqvsi <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong><br />

kr ebidan xatebis Sesaxeb arc erTze araferi ar ganisazRvra?<br />

xatTayvanismcemlebis pasuxi iyo: `krebebze purisa da wylis<br />

Sesaxebac araferi Tqmula; aki araa naTqvami _ saWiroa Tu ara<br />

Wama, saWiroa Tu ara sma. magram vin ar icis, rom es sicocxlis<br />

SenarCunebisTvis aucilebelia? amasTan erTad, krebebze xatebi<br />

TviTon mRvdelmTavrebs mihqondaT; da saerTodac, arc erTi<br />

RmrTismosavi adamiani xatebis gareSe gzas ar da adgeboda~<br />

(papi grigoli);<br />

6.ÿxatTmbrZolebma xatTayvaniscemis sanacvlod gansa ku-<br />

T r ebiT gaaZlieres qadageba da religiuri poezia ise, rom<br />

RmrTismsaxurebaSi sxvadasxvagvari musikaluri kompoziciebic<br />

ki Seitanes. yovel SemTxvevaSi, ase esmiT papi grigolis<br />

mier gakeTebuli gancxadeba, romliTac igi xatTmbrZol leons<br />

mimarTavs: `Sen ubrZane xalxs, rom miatovos es yovelive<br />

(xatebi da xatTayvaniscema) da daasaqme umniSvnelo rameebiT,<br />

sisuleleebiT, salamurebiT, CxarunebiT, gitarebiTa da lirebiT<br />

da nacvlad locva-kurTxevisa da RmrTis qeba-didebisa, zRaprebs<br />

ayoleb~. amitom xatTayvaniscemlebi religiuri grZnobis<br />

ganviTarebisa da aRzrdisaTvis xatTayvaniscemis maRali da<br />

Rrma azris axsnas cdilobdnen, ra dgan xatTayvaniscema adamianSi<br />

religiuri mowiwebisa da lmobierebis grZnobas aRZravs,<br />

sinanulis cremls hgvris. `roca Cven, _ ambobs Tavis Tavze<br />

papi grigoli, _ eklesiaSi SevdivarT da ufali ieso qristes<br />

sas wa ulebs, misi wmida dedisa da angelozebis gamosaxulebebs<br />

vWv retT, taZridan guliT Semusvrili gamovdivarT. da vin ar<br />

iqneba CvensaviT gulSemusvrili da vin ar daRvris salmobier<br />

cremls, roca umzers saidumlo serobas, brmis gankur nebas, lazares<br />

aRd ginebas? vis ar Seemusreba guli da vin ar daRvris<br />

cremls, roca Wvrets abraamis xats, romelsac Tavisi Zis yelTan<br />

maxvili mrisxaned aRumarTavs? vis ar Seemusreba guli da ar<br />

daRvris cremls, roca Sexedavs macxovris mravalfer tanjvas?~<br />

Semdeg xatTayvaniscemlebi aviTarebdnen azrs, rom gansakuTrebiT<br />

religiur-praqtikuli damokidebulebiT xatebis<br />

mni Svneloba gaunaTlebeli xalxisa da mcirewlovanTaTvisaa<br />

ganuzomeli. `ra mniSvnelobac aqvs wigns imisTvis, vinc ganswavlulia,<br />

_ ambobdnen xatTayvaniscemlebi, _ igive mniSvneloba aqvs<br />

xatebs gaunaTleblebisaTvis~ (ioane damaskeli). sxva mwerali<br />

xatebis dasacavad ambobda:ÿ`xelSi ayvanil axlaxan monaTlul<br />

patarebs, aseve ymawvilebsa da axladmoqceul warmarTebs, kacebi<br />

da qalebi am cxad gamosaxulebebze TiTiT uT iTeben, amgvarad<br />

arigeben da maT gulsa da gonebas zecad, RmrTisaken aRamaRleben~<br />

(grigoli). an ase ambobdnen xat Tayva n i smcemlebi:ÿ`isu<br />

navesma ubrZana iudevelebs, iordanedan 12 qva amoeRoT, da ga nucxada:ÿroca<br />

Tqveni Svilebi odesme SeekiTxebian mamebs, Tu ras<br />

niSnavs es qvebi, Tqven maT ety viT:ÿRmrTis brZanebiT rogor<br />

gaixsna gza wyalSi da israelianebma aRTqmis kidobniT rogor<br />

gaiares. aseve Cvenc, rogor ar gamovxatoT is vneba, romliTac<br />

Cveni gamoxsna aRsrulda, da qristes saswaulebi, radgan Tuki<br />

Ze Cemi mkiTxavs: ra aris es, _ SemeZlos pasuxis gacema: RmerTi<br />

kac iqmna~ da sxva (damaskeli). sxvebi ki xatTayvaniscemis<br />

dasasabuTeblad ambobdnen, rom eklesiaSi xatebi saukeTeso<br />

saSualebaa RmrTis sityvisa da qadagebis aTvisebisaTvis: `vinc<br />

smeniT Seicno wmindanTa aRsrulebuli saqme, masSi mzera xatisa<br />

mosmenilis mogonebebs aRZravs; xolo vinc jer kidev ar icis<br />

maT Sesaxeb, aseTebs gulmodgine smenisaTvis moamzadebs da<br />

maTSi wmindanebis Zlier siyvarulsa da RmrTis didebismetyvelebis<br />

survils aRagznebs~ (germane).<br />

7.ÿxatTmbrZolebi, rogorc zemoT aRvniSneT, marTlmadideblebs<br />

xatTayvaniscemis garda wmindanTa Tayvaniscemis gamoc<br />

sayvedurobdnen. isini pirdapir ambobdnen, rom marTlmadideblebi<br />

mowameebs RmerTebad miiCneveno. <strong>saeklesio</strong> mwerlebi ki<br />

cdilobdnen eklesiis mimarT gamoTqmuli amgvari sayveduri<br />

gaebaTilebinaT da ganemartaT, Tu ratom da rogor scemdnen<br />

Tayvans wmindanebs. `wmindanebi, rogorc qristes megobrebi, romlebic<br />

uflis tanjvaSi monawileoben, rogor ar unda iRebdnen<br />

monawileobas mis marTlad gandidebaSi aqac, dedamiwaze? qriste


70 VII krebis<br />

wina movlenebi<br />

71<br />

maT monebs ki ara, aramed megobrebs uwodebs. Zveli aRTqmis<br />

dros romelime adamianis saxels arcerTi taZari ar SeiZleboda<br />

miZRvnoda. marTlis xsenebis dRe ara Tu idResaswauleboda,<br />

aramed daitireboda kidec; mkvdarTan Sexeba bilwebad<br />

iTvleboda, magram mas Semdeg, rac adamianuri buneba, Ze RmerTis<br />

masSi gancxadebisas, RmrTeebrivi cxovrebis Tanaziarobamde<br />

amaRlda, saqme ukve sxvagvaradaa~ (damaskeli). magram yovelive<br />

amiTi, `Cven im fiqris sababs ar vi ZleviT, rom isini RmrTeebrivi<br />

bunebis Tanaziarni arian, da Tayvaniscemis im pativs ar mivawerT,<br />

romelic RmrTeebriv didebasa da Zlierebas Seefereba. magram<br />

maT mimarT siyva ruls gamovxatavT~ (germane). dabolos, rogorc<br />

xatTmbrZolTa ganmasxvavebeli niSani, unda aRiniSnos maTi<br />

Sexeduleba saxelmwifos eklesiasTan damokidebulebis Sesaxeb;<br />

maTi gansjiT, saxelmwifos SeuZlia mbrZaneblurad Caerios<br />

eklesiis saqmeebSi; maT am principis umaRles xarisxSi ayvana<br />

surdaT. imperatorma leonma pirdapir gamoacxada kanoni: me<br />

var mefe da mRvdelmTavari. am azrs eklesiis warmomadgenlebis<br />

erT sulo vani winaaRmdegoba Sexvda. isini werdnen: `icode, imperatoro,<br />

rom wmida eklesiis dogmatebi imperatoris saqme ar<br />

aris, aramed mRvdelmTavrebisa, da zustad da sworad unda iyvnen<br />

gansazRvrulni. swored amisTvis arian eklesiebSi dadgenili<br />

mRvdelmTavrebi, sazogadoebrivi saqmisagan Tavisufali mamebi;<br />

amitom imperatorebma eklesiis saqmeebSi Carevisagan Tavi unda<br />

Seikavon da akeTon is, rac maT evalebaT. dogmatebiÿmefeTa<br />

saqme ar aris, aramed mRvdelmTavrebisa, radganac Cven (episkoposebs)<br />

qristesmieri goni gagvaCnia (2 kor. 2; 14, 17). sxva saqmea<br />

<strong>saeklesio</strong> dadgenilebebSi garkveva da sxva _ saero saqmeebis<br />

codna~ (grigoli). sxva RmrTismetyveli ambobda: ~arasakadrisia<br />

mefisTvis eklesiis kanonebis dadgena. mociquli pavle im<br />

pirebis dasaxelebis dros, romlebsac Rmr Tisgan mindobili<br />

aqvT eklesiis winamZRoloba (1 kor. 12), mefes ar ixseniebs. ara<br />

mefeebi, aramed mociqulebi, winaswarmetyvelebi, mwyemsebi da<br />

moZRvrebi iuwyebodnen RmrTis sityvas. mefe ebma saxelmwifos<br />

ayvavebisaTvis unda izr unon, xolo eklesiis keTildReobisTvis<br />

_ÿmwyemsebma da mo ZRvrebma~ (damaskeli).<br />

xatTmbrZolTa da xatTayvanismcemelTa kamaTiT gamom J R avnda,<br />

rom xatTmbrZolTa Sexedulebebi da ideaTa wre, rom e lSic<br />

isini trialebdnen, ufro Caketili iyo, xolo xatTayvanismcemelTa<br />

wre _ÿufro farTo da mravalmxrivi. xatTmbrZ o lebi<br />

cxovrebaze eklesiis zegavlenas metismetad zRudavdnen da<br />

amitom religiis xelovnebasTan daaxloebis aucileblobas<br />

uaryofdnen; xolo xatTayvanismcemlebi qristianul ideas<br />

imdenad yovlismomcvelad warmoadgendnen, rom TviT xelovne<br />

basac SeeZlo religiasTan mWidro damokidebuleba hqonoda.<br />

xatTmbrZolobis batonoba<br />

(741-775 ww.)<br />

leon isavrielis Zis, imperator konstantine kopronimis<br />

(741-775 ww.) xangrZlivi batonobis dros xatTmbrZolobam<br />

bizantiaSi Tavisi ganviTarebis umaRles safexurs miaRwia. es<br />

eresi Tavisi Zalisa da tiraniis gamovlinebiT ariozobasa da<br />

monofizitobas utoldeba.<br />

TviT imperatori konstantine kopronimi despoturi xasiaTiTa<br />

da energiulobiT gamoirCeoda. mas gars is adamianebi<br />

exvivnen, romelnic mis azrebs mTlianad iziarebdnen. kopronimis<br />

imperatorobis dros konstantinepolSi mxolod xatTmbrZolebi<br />

patriarqobdnen da episkoposTa didi nawilic mxa rs<br />

mas uWerda. iseTi situacia Seiqmna, rom TiTqos xatTayvaniscemas<br />

ukanaskneli dReebi daudga.<br />

konstantinem kargad icoda, Tu ra didi pativiT sargeblobdnen<br />

<strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong> <strong>krebebi</strong> da amitom xatTmbrZolTa<br />

<strong>msoflio</strong> krebis Catareba moindoma. magram rogorc frTxilma<br />

po li tikosma, uceb ki ar aRasrula Tavisi survili, aramed jer<br />

provinciebSi daiwyo saerTo saxalxo Tavyrilobebis mowyoba,<br />

romlebzec xatTayvaniscema igmoboda. amgvarad, xalxi nel-nela<br />

momzadda imisTvis, rac imperatoris nebiT krebas unda gadaewyvita.<br />

es cru <strong>msoflio</strong> kreba 754 wels iqna mowveuli, romlis<br />

monawile 338 episkoposidan, yvela Tavis Tavs xatTmbrZolad<br />

acxadebda. krebam sarwmunoebrivi gansazRvreba Seadgina da mar-<br />

Tlmadideblobis winamZRvrebi da xatTayvaniscemis damcvelebi<br />

SeaCvena, maT Soris konstantinepolis wmida patriarqi germane


72 VII krebis<br />

wina movlenebi<br />

73<br />

da wmida ioane damaskeli.<br />

krebam Tavisi mtkicebebi or jgufad dayo: erTi _ gonebrivi,<br />

xolo meoreÿ_ÿwm. werilidan da <strong>saeklesio</strong> gadmocemebidan<br />

moxmobili dokumenturi masalebi. krebis msjelobiT: qristes<br />

gamosaxva xatebze ar SeiZleba imitom, rom amas nestorianobisken<br />

mivyavarT. qristes adamianur bunebas RmrTeebrivi bunebisagan<br />

nestori yofda; imaves akeTeben mxatvrebic, romlebic qristes<br />

gamosaxaven, radgan qristes garegnobis gamoxatva misi RmrTeebriobis<br />

warmoCinebas ar niSnavs. amas garda, krebis azriT,<br />

xatebze qristes gamosaxvas sxva eresamdec, mono fizitobamdec<br />

mivyavarT; msgavsad monofizituri swavlebisa, romlis mixedviTac<br />

qristes ori buneba Serwymulia, mxatvrebica da xatTayvanismcemlebic<br />

miiCneven, rom ara mxolod kacobriv bunebas,<br />

aramed mis RmrTeebriobasac gamoxataven.<br />

kreba ambobda: ferwera dioskoresa da evtiqisac gvagonebs,<br />

romlebic aswavlidnen, rom qristes ori buneba erTmaneTs<br />

Seerwya da Seeria. xatTayvanismcemelTa damokidebuleba ki<br />

sul sxvagvari iyo: Cven ar vfiqrobT aRuwereli RmrTeebis<br />

gamosaxvas, `Cven mxolod qristes sxeulis xats gamovsaxavT,<br />

romelic vixileT, xeliT SevexeT da romelsac mivmarTavdiT~.<br />

mas Semdeg, rac krebam qristes xatebis sawinaaRmdegod adamianur<br />

gonebaze dayrdnobiT rigi mtkicebebisa ganaviTara, ukve<br />

im azris ganmartebaze gadavida, Tu ra mecnieruli safuZveli<br />

aqvs RmrTismSoblisa da sxva wmindanTa xatebis aRiarebis<br />

akrZalvas:ÿ1)ÿTu qristes xatebis uaryofa aucilebelia, maSin<br />

cxadia, romelime sxva xatis daSvebac usamarTloba iqneba; 2)<br />

ÿqristianoba Tavisi SexedulebebiT ara marto iudevelobas<br />

emijneba, aramed warmarTobasac, xolo Tuki qristianoba xat-<br />

Tayvaniscemas miiRebs, maSin igi gamogonili kerpebis Seqmnis<br />

samarcxvino xelovnebiT warmarTobas dauaxlovdeba; 3) `Rmr-<br />

TisTvis saTnomyofeli wmindanebi, Tumca am qveynidan miicvalnen,<br />

magram RmrTisTvis yovelTvis cocxlebi arian, amitom visac<br />

mkvdari xelovnebiT maTi gacocxleba surs, is RmrTismgmobelia~,<br />

anu aseTebs sakuTari ZaliT undaT imis gakeTeba (gacocxleba),<br />

rac mxolod RmerTis saqmea; 4) mxatvrebs RmrTismSoblis<br />

didebulebisa da wmindanTa netarebis sworad gamoxatva ar<br />

SeuZliaT; maT funjs Zala ar Seswevs sworad gamoxatos zecis<br />

mkvidrni; 5) saerTod xelovneba Seuferebelia eklesiisaTvis,<br />

igi akninebs mas. `qristianisTvis, romelsac aRdgomis sasoeba<br />

gaaCnia, im xalxebis CveulebebiT sargebloba, romlebic kerpebs<br />

emsaxurebian, Seuferebelia. am dros utyvi da mkvdari<br />

nivTierebebiT Seuracxyo fen im wmindanebs, romlebic aseTi<br />

didebiT gamobrwyindnen~.<br />

aqamde Cven im debulebebs ganvixilavdiT, romlis drosac<br />

xatTmbrZolebi adamianuri gansjiTi azrovnebiT sargeblobdnen;<br />

axla ki vnaxoT, rogor iyenebdnen isini wm. werilsa<br />

da <strong>saeklesio</strong> gadmocemebs imave miznisaTvis. cru <strong>msoflio</strong><br />

krebis sarwmunoebrivi gansazRvrebis meore nawilSi Semdegi<br />

adgilebia moxmobili: `sul ars RmerTi, da TayvanismcemelTa<br />

misTa suliTa da WeSmaritebiTa Tana-ac Tayuanis-cemaÁ~ (in.4,24),<br />

da kidev: `RmerTi aravin sada ixila~ (in.1,18), `Tquen arca xmaÁ<br />

misi gesma sadame, arca xati misi ixileT~ (in.5,37). aseve Zvel<br />

aRTqmaSi naTqvamia: `ara iqmne Tavisa Senisa kerpni gamoqandakebulni,<br />

arca msgavsi yovlisave, romel ars casa Sina zesknel<br />

da arcaRa, romel ars queyanasa zeda quesknel~ (meor.sj.<br />

5,7-8). wm. werilis am gamoTqmebis safuZvelze xatTmbrZolebi<br />

swored qristian xatTayvanismcemlebs akuTvnebdnen pavle<br />

mociqulis sityvebs, romliTac igi warmarTebs mimarTavs:<br />

`da scuales didebaÁ igi uxrwnelisa RmrTisa msgavsebad<br />

xatisa mis ganxrwnadisa kacisa~ (rom.1,23), `da pativ-scemdes da<br />

hmsaxurebdes dabadebulTa, da ara dambadebelsa~ (rom.1,25).<br />

<strong>saeklesio</strong> gadmocemebidan ki, upirveles yovlisa, wm. epifane<br />

kviprels imowmebdnen: `gaxsovdeT sayvarelo Svilebo, rom,<br />

rogorc eklesiaSi, aseve wmindanTa saZvaleebSi xatebis Setana<br />

miuRebelia, magram yovelTvis gaxsovdeT RmerTi da Tqvens<br />

gulebSi iqonieT igi. qristianisTvis Tvalis meSveobiTa da<br />

azris xetialiT RmrTisaken amaRleba Seuferebelia~. 17 gansaz-<br />

RvrebaSi wm. grigol RmrTismetyvelis himnidanac iyo erTi<br />

adgili motanili: `rwmenis aRiareba saRebavebiT da ara guliT<br />

umarTebuloa imitom, rom saRebavebiT damowmebuli advilad<br />

irecxeba. xolo rac Seexeba sulis siRrmiseul rwmenas, igi<br />

CemTvis WeSmaritia~. Semdeg mimoxilulia wm. ioane oqropiris<br />

__________________________<br />

17 meSvide <strong>msoflio</strong> krebis mamebis gamorkveviT es mowmoba yalbi aR-<br />

moCnda.


74 VII krebis<br />

wina movlenebi<br />

75<br />

swavleba: `wmindanTa cxovrebis gacnobiT, maTi sulis simtkiciT<br />

vtkbebiT, ara sxeulis, aramed sulis warmosaxviT, radganac maTi<br />

naTqvami maTive sulierebis gamoxatvas emsaxureba~. xatTmbr-<br />

Zolebi wm. basili didsac imowmeben: `mamaTa cxovrebebi keTili<br />

saqmis keTebasac aswavlis da netar mamaTa cxovrebasac aRwers,<br />

rogorc RmrTivsaTno cxovrebis misabaZ sulier magaliTebs~. 18<br />

xatTmbrZolTa sarwmunoebriv gansazRvrebaSi wm. aTanase di dis<br />

gamonaTqvamsac vxvdebiT: `rogor ar SevibraloT qmnilebaTa<br />

Tayvanismcemelni im mizeziT, rom mxedvelni da smenaminiWebulni<br />

xedvisa da smenis armqones eTayvanebian~. 19 Semdeg dasaxelebulia<br />

wm. amfiloqe ikonieli, romelic ambobs: `Cven vzrunavT<br />

ara imisaTvis, rom wmindanTa garegnuli saxe dafebze saRebavebiT<br />

gamovxatoT, radgan amisi saWi roeba Cven ara gvaqvs, aramed<br />

imisaTvis, rom maT saTno cxov rebas mivbaZoT~. 20 cru <strong>msoflio</strong><br />

krebis episkoposebi xatTmbr ZolobisTvis gansakuTrebul<br />

sayrdens TiTqos wm. Teodote ankvirelis Semdeg sityvebSi<br />

xedavdnen: `Cven miviReT dadgenileba, rom wmindanTa saxeebi<br />

nivTieri saRebavebiT ki ar gamovxatoT, aramed maT cxovrebebSi<br />

aRweril saTnoebebs, rogorc sulier xatebas mivbaZoT. dae,<br />

xatebis aRmmarTvelebma Tqvan, Tu ra sargebeli miiRes amisagan<br />

da amgvari gaxsenebiT rogor sulier Wvretas ganicdian;<br />

ueWvelia, rom es mzakvruli mizniTaa gamogonili~. 21 dabolos,<br />

xatTmbrZolebi <strong>saeklesio</strong> istorikosis evsebi pamfilelis<br />

epistoles imowmebdnen, sadac igi gmobs xatebis gamoyenebas<br />

religiuri miznebisaTvis. marTalia, meSvide <strong>msoflio</strong> krebis<br />

mamebi am mowmobis sinamdviles aRiareben, magram evsebis, rogorc<br />

ariozels, avtoritetad ar miiCneven.<br />

cru <strong>msoflio</strong> kreba, wm. werilidan da wm. mamaTa literatur-<br />

__________________________<br />

18 grigolis, oqropirisa da basilis Txzulebebidan es adgilebi xatTmbr-<br />

Zolebs saerTo azrTan daukavSireblad mohyavdaT da amitom arasworia,<br />

xolo Tu rogor uyurebdnen eklesiis es mamebi xatTayvaniscemas, amaze<br />

zemoT ukve gvqonda saubari.<br />

19 wm. aTanase didTan laparakia ara xatTayvanismcemlebis, aramed kerp-<br />

Tayvanismcemlebis Sesaxeb.<br />

20 wm. mamis sityvebis namdvili azri aseTia: Cven wm. xatebi gvWirdeba ara<br />

TavisTavad, aramed imisaTvis, rom maT saTno cxovreba gvaswavlon.<br />

21 meSvide <strong>msoflio</strong> krebis mamebma ganacxades, rom Teodotes arc erT<br />

TxzulebaSi msgavsi sityvebi ar moipoveba.<br />

idan rigi adgilebis damowmebiT, romlebic xatTmbrZolebis<br />

azriT TiTqos maT cru swavlebas amtkicebda, xatTayvaniscemis<br />

sakiTxTan dakavSirebiT aseT saboloo daskvnamde mivida: `amrigad,<br />

Cven es mowmobani wm. werilidan da mamaTa swavlebidan<br />

amovkribeT da Cvens axlandel gansazRvrebaSi davajgufeT, ase<br />

vTqvaT,ÿmravlidan cota amovarCieT, sityva rom ar gagvgrZeleboda.<br />

usasrulod mravladaa sxva adgilebic, magram Segnebulad<br />

gamovtoveT isini. amrigad, RmrTivsulieri weriliTa da mamebis<br />

moZRvrebiT ganmtkicebulni, aseve RmrTismsaxurebis lodze<br />

sulierad damyarebulni, Cven yvelani, samRvdelo xarisxiT<br />

Semosilni, wm. samebis saxeliT, erT SeTanxmebamde mivediT da<br />

erTsulovnad ganvsazRvreT, rom nebismieri nivTierebisgan<br />

damzadebuli yovelgvari xati, aseve mxatvris mier ukeTuri<br />

xelovnebiT, saRebavebiT dawerili, qristianuli eklesiebidan<br />

unda gaiyaros; igi ucxoa misTvis da ugulebelyofas imsaxurebs~.<br />

sarwmunoebrivi gansazRvrebis daskvniT nawils xatTayvanismcemlebisa<br />

da taZris mZarcvelebis mimarT muqara warmoadgens.<br />

aqvea Camoyalibebuli, agreTve, rva anaTema xatTayvanismcemlebis<br />

winaaRmdeg. namdvili <strong>msoflio</strong> krebis msgavsad,<br />

cru <strong>msoflio</strong> krebac `eretikosebis~ mimarT muqaras ase gamoxatavs:<br />

vinc xatebs aRiarebs: Tuki sasuliero piri iqneba, xa risxi<br />

CamoerTmeva, xolo saero _ SeCvenebuli iqneba da samoqalaqo<br />

sasamarTlos gadaecema.<br />

qristianTa sazogadoebaSi gavrcelebuli iyo xmebi, rom xatTmbrZolebi<br />

yovladwmida qalwul mariamsa da wmidanebs ar<br />

aRiarebdnen. istoriuli cnobebi adastureben, rom am braldebebs<br />

marTlac hqonda safuZveli. ase magaliTad, TviT imperator<br />

kopronimis Sesaxeb istorikosebi amboben, rom erTxel,<br />

RmrTimSoblis Tayvaniscemis ukanonobis damtkicebis miz niT, man<br />

fuliT savse qisa amoiRo da ikiTxa: `ramdenad didia am qisis<br />

fasi?~ roca mas upasuxes, rom igi Zalian Zvirfasi iyo, maSin<br />

imperatorma qisa dacala da igive kiTxva gaimeora. da roca am<br />

SemTxvevaSi, bunebrivia, pirvelis sawinaaRmdego pasuxi miiRo,<br />

man Tqva: `igive mniSvneloba eniWeba RmrTismSobelsac misgan<br />

qristes dabadebamde da dabadebis Semdeg; axla igi arafriT<br />

ukeTesi ar aris da sxva dedebTan SedarebiT arc upiratesoba


76 VII krebis<br />

wina movlenebi<br />

77<br />

gaaCnia~. imave imperatorze yvebodnen, rom igi RmrTismSoblis<br />

Sesaxeb nestorianuli swavlebisken ixreboda da fiqrobda ra,<br />

rom man Cveulebrivi adamiani dabada da ara RmerTi, misTvis<br />

ubralod qristesmSobelis wodeba undoda. amasTan dakavSirebiT<br />

erTi Zveli istorikosi (Teofane) ambobs, rom imperatorma<br />

kerZo saubrisas konstantinepolis patriarqs hkiTxa: `ukeTesi<br />

xom ar iqneboda, mariami RmrTismSoblis magivrad qristesmSobelad<br />

iwo debodeso.~ roca aseTi pasuxi miiRo: `RmerTma<br />

nu qnas, xelmwifeo, rom Sen am azrze darCe; nuTu ar ici, rom<br />

nestori msgavsi swavlebisaTvis mTelma eklesiam gankveTa?~<br />

imperatorma sTxova patriarqs, rom es saubari maT Soris dar-<br />

Ceniliyo, magram miuxedavad amisa, saidumlo gamoaSkaravda. iseTi<br />

xmebic dadioda, rom imperatori locvebSi RmrTisSoblisa<br />

da wmindanebis moxmobas uaryofda da axaldabadebulTaTvis<br />

wmindanebis saxelebis darqmevas ar iwonebda.<br />

754 wels cru <strong>msoflio</strong> krebis upirvelesi Sedegi is iyo,<br />

rom xatebi yvela eklesiidan gamoyares, zogi dawves, taZrebis<br />

kedlis mxatvroba da mozaikuri gamosaxulebebi Camofxi kes da<br />

kiriT Seleses. am xvedrs verc konstantinepolis didebuli<br />

vlaqernis RmrTismSoblis taZari acda, romlis kedlebzec<br />

saukeTeso mxatvrebis mier gamoxatuli iyo RmerTkacis mTeli<br />

amqveyniuri cxovreba, misi yvela saswauli, saxarebiseuli istoriis<br />

yvela movlena, amaRlebiT damTavrebuli; ase ve suliwmidis<br />

gardamosvla mociqulebze. sxvaTa Soris, rog orc wm. stefanes<br />

cxovrebis aRmwereli ambobs: `cxenosanTa satanur gamosaxulebebs,<br />

nadirobis scenebs, Teatraluri sanaxaobebisa da cxenebis<br />

doRebis amsaxvel naxatebs ufrTxildebodnen da pativiT<br />

epyrobodnen~. xatTmbrZolTa Tavxedoba iq a mde mivida, rom<br />

xatebis mtrebi Tavs uflebas aZlevdnen daewvaT da daeglijaT<br />

is wignebi, romlebic wm. xatebiT iyvnen Semkul ni, an romlebSic<br />

wm. xatebis Tayvaniscemaze iyo saubari. kon stantinepolis aia<br />

sofiis eklesiis skevofilaqsi (WurWelT mcveli) mogvianebiT<br />

acxadebda, rom WurWelT sacavSi man naxa ori naxevrad damwvari<br />

wigni, romlebic irgvliv oqros gamosaxulebebiT iyo<br />

Semkobili. fokis episkoposi le onic amowmebda, rom mis eparqialur<br />

qalaqSi xatTmbrZolebma ocdaaTi wigni dawves. zemoT<br />

xsenebuli skevofilaqsis gancxadebiT, mas xelT hqonia iseTi<br />

wignebic, romlebSic xatTmbrZolebis mier amoWrili yofila<br />

is furclebi, sadac wm. xatebis Tayvaniscemaze iyo saubari. imaves<br />

acxadebdnen kopronimis mefobis droindeli xatTmbrZolobis<br />

sxva mowmeebic (VII <strong>msoflio</strong> krebis cnobebi).<br />

imperatori konstantine xatebis darbevis Semdeg nel-nela<br />

wmindanTa nawilebis devnazec gadavida,ÿ_ÿman brZana yvela adgilidan<br />

gadaeyaraT isini. ase magaliTad, didad pativcemuli<br />

wm. mowame efTvimis wm. nawilebi im taZridan amoiRes, sa dac IV<br />

<strong>msoflio</strong> kreba gaimarTa da luskumasTan erTad zRvaSi CaZires,<br />

xolo misi saxelobis SesaniSnavi taZari samxe dro tansacmlisa<br />

da iaraRis sawyobad aqcies.<br />

cru krebis dadgenilebebisa da imperatori konstantines<br />

yvelaze gabeduli mowinaaRmdegeebi berebi aRmoCnden. maTi<br />

Se marTeba TviT imperatorsac ki aSinebda. bermonazvnobas am<br />

dros wm. stefane edga saTaveSi, romelsac pirvelmowame arqidiakon<br />

stefanesagan gasarCevad axali ewoda. man, imperatoris<br />

winaSe wardgomisas, moneta amoiRo da Tqva: `ra sas jels davimsaxureb,<br />

Tuki am monetas, romelzec imperatoria gamosaxuli,<br />

miwaze davagdeb da fexiT gavTelav? aqedan Sen SegiZlia dainaxo,<br />

_ gaagrZela man, _ rogori sasjelis Rirsia is, vinc qristesa da<br />

misi wm. dedis xatebs Seuracxyofs~. Semdeg iatakze daagdo moneta<br />

da fexiT Sedga. imperatoris brZanebiT igi sapyrobileSi<br />

Caagdes. aranaklebi Seupovroba gamoiCina bermonazonma petre<br />

kolivitma. igi imperato risTvis pirSi simarTlis Tqmas ar<br />

SeuSinda da xatTmbrZo lobis gamo axali valenti (ariozeli<br />

imperatori) da iuliane (gandgomili) uwoda mas. sasuliero<br />

pirebis mier ganebivrebuli imperatorisTvis mxolod bermonazvnoba<br />

aRmoCnda is arasasurveli Zala, romelic uSiSrad<br />

icavda marTlmadideblobas. imperatori bermonazvnebs<br />

kerpTayvanismcemlobis ga mavrceleblebs, obskurantizmis warmomadgenlebs<br />

da bneleTis mociqulebs uwodebda. man yvela<br />

monastris daxurva gadawyvita, xolo zogierTi ki yazarmad<br />

aqcia. ase magaliTad, bizantiis cnobili dolmatis monasteric<br />

samxedroebis ganmgeblobaSi gadavida; dedaqalaqis mravali<br />

monasteri saZirkvlamde daangries. bermonazvnobis damcirebis<br />

mizniT imperatorma brZana, berebi da monazoni dedebi erTmaneTze<br />

wyvil-wyvilad gadaebaT da cirkSi etarebinaT. amave


78 VII kreba<br />

nikea, 787 w.<br />

79<br />

dros, mayurebels neba mieca maTTvis efurTxebina da abuCad<br />

aegdo isini. isec xdeboda, rom berebs Tavs swored im xatebiT<br />

utexdnen, romelTa dasacavadac gamodiodnen.<br />

imperators bermonazvnobis sastiksa da gulmodgine devnaSi<br />

mxardamWerebad provinciis mmarTvelebi hyavda. maT So ris<br />

gansakuTrebiT saxeli gaiTqva Trakiis provinciis mma rTvelma<br />

mixeil laxanodrakonma, romelic drakonis saxeliT gaxda<br />

cnobili. igi pirdapir ubrZanebda bermonazvnebs: `imperatoris<br />

da Cemi morCilni unda iyoT; saero tansacmeli CaicviT da<br />

daqorwindiT; vinc amas ar Seasrulebs, mas Tvalebis daTxra da<br />

gadasaxleba elodeba~. Tavisi sityva man saqmiTac aRasrula.<br />

misi brZanebiT berebs wverze sawvav nivTierebas asxamdnen da<br />

cecxls ukidebdnen. saerTod unda iTqvas, rom marTlmadidebelTa<br />

devna kopronimis dros imdenad Zli eri iyo, rom igi<br />

mxolod qristianobis usastikesi mdevnelis, warmarTi diokletianes<br />

xanas SeiZleba Seedaros.<br />

agreTve unda aRiniSnos, rom konstantine kopronimis Zaladoba<br />

ZiriTadad mxolod konstantinepolis sapatriarqos<br />

daatyda Tavs. aRmosavleTis sxva sapatriarqoebsa da dasavle-<br />

Tis eklesiaSi gacilebiT ukeTesi mdgomareoba iyo.<br />

meSvide <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong> kreba<br />

(nikea, 787 w.)<br />

bizantiis xatTmbrZoli imperatorebis leon isavrielisa<br />

da konstantine kopronimis Semdeg imperiis mmarTveloba leon<br />

IV (775-780 ww.) xelSi gadavida. mas xatTayvanismcemlebis winaaR<br />

mdeg brZola ar gaumarTavs da marTlmadideblebsac Tavisuflad<br />

amosunTqvis saSualeba miecaT; isini mravladac iyv nen<br />

da arc simtkice akldaT TavianTi Sinagani, dafaruli Zalis<br />

wyalobiT. devnili samRvdeloeba gadasaxlebidan dabru nda.<br />

umaRlesi <strong>saeklesio</strong> kaTedrebi ZiriTadad xatTayvaniscemis<br />

erTgulma berebma daikaves. samefo karmac xatTmbrZolobis gavlenisgan<br />

nel-nela iwyo ganTavisufleba, xolo xalxSi xatebis<br />

Tayvaniscema farulad yovelTvis arsebobda. gansakuTrebiT<br />

aRsaniSnavia TviT leon IV meuRlis dedofali irines damsaxureba,<br />

romelmac xatTmbrZolebis samxileblad da WeSmaritebis<br />

dasadastureblad VII <strong>msoflio</strong> krebis mow veviT isaxela Tavi.<br />

aTenSi, xatTayvaniscemelTa ojaxSi aRz rdilma irinem xat-<br />

Tayvaniscema maSinac ki ar uaryo, roca xatTmbrZoli leonis<br />

meuRle Seiqna. amisaTvis man qmrisagan devnac ganicada, magram<br />

male imperatori gardaicvala da irine Tavis mcirewlovan<br />

ZesTan, konstantinesTan erTad taxtze avida (780 w.). amis Semdeg<br />

eklesiis mdgomareoba sagrZnoblad Seicvala. dedofals<br />

xatTmbrZolebis winaaRmdeg araviTari ZaladobisTvis ar miumarTavs,<br />

magram keTilgonivrulad WeSmaritebas cdomilebaze<br />

gamarjvebis saSualeba misca. is Tavis miz nad mxolod imas isaxavda,<br />

rasac TviT qristianuli sazo gado eba iTxovda. dedofalma<br />

Tavisi pativi da adgili daubruna wmi da nawilebsac, romlebsac<br />

xatTmbrZolebi daundoblad Seuracxyofdnen. irinem gadawyvita<br />

zeimiT gamoecxadebina xatTayvanismcemlobis WeSmariteba da<br />

amisTvis yvelaze saukeTeso saSualebad <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong><br />

kreba miiCnia. am krebis mowvevas is mniSvnelobac hqonda, rom<br />

kopronimis mefobis dros Catarebul krebas xatTmbrZolebma<br />

morwmuneTa sacduneblad meSvide uwodes. saWiro iyo, rom cru<br />

<strong>msoflio</strong> krebas WeSmariti kreba dapirispireboda.<br />

jer kidev imperatori leonis mier arCeulma konstantinepolis<br />

patriarqma pavlem mwyemsmTavris taxti moulodnelad<br />

datova, beris kabiT Seimosa da eklesiis marTva aRar isurva.<br />

igi patriarqobamde xatTayvanismcemeli iyo, magram Semdeg<br />

impe ratoris nebas dahyva da xatTmbrZolobis aRiarebis<br />

ficic da do. axla ki simSvidedakargulma da sindisis qenjniT<br />

Sewuxebulma patriarqma gadawyvita monasterSi Caketiliyo da<br />

Ta visi codvebi eglova. monanul patriarqs TviT dedofali<br />

ewvia ufliswulTan erTad, magram man taxtis dabrunebaze uari<br />

ganacxada. irine imeds ar kargavda da Suamavlebad senatorebsa<br />

da patriciebs agzavnida, magram patriarqis pasuxi yovel Tvis<br />

erTi da igive iyo. aRsaniSnavia, rom pavle dedoflis wargzavnilebs<br />

eubneboda: `Tuki <strong>msoflio</strong> kreba ar iqna mowv e uli da<br />

gabatonebuli cdomileba amoZirkvuli, maSin sulis xsnis imedi<br />

nu geqnebaT.~ suliTac da xorciTac dauZlurebuli patriarqi


80 VII kreba<br />

nikea, 787 w.<br />

81<br />

male gardaicvala. saWiro gaxda axali patriarqis arCeva.<br />

dedofalma irinem Rrmad ganaTlebul saxelmwifo mdivanze,<br />

tarasize SeaCera arCevani. 22 SeTavazebul winadadebaze tarasim<br />

ganacxada, rom patriarqobas mxolod im pirobiT miiRebda, Tuki<br />

xatTayvaniscemis aRsadgenad kreba iq neboda mowveuli. es azri<br />

dedofalmac gaiziara da 784 wlis qristeSobis dRes tarasi<br />

patriarqad ekurTxa.<br />

786 wlis zafxulSi <strong>msoflio</strong> krebisaTvis aucilebeli<br />

samzadisi ukve damTavrebuli iyo. krebis Catarebis adgilad<br />

konstantinepolis wm. mociqulTa saxelobis taZari dainiSna,<br />

ro me lic Tavisi siZveliTa da didebulebiT gamoirCeoda. igi<br />

konstantine didis mier iyo aSenebuli, xolo ganaxlebuli<br />

da mdidrulad Semkuliÿ_ÿiustinianes mier. amave dros wm.<br />

mociqulTa taZari bizantiis imperatorebisa da patriarqebis<br />

saZvales warmoadgenda.<br />

romis papma adriane pirvelma krebaze Tavisi legatebi,<br />

protopresviteri petre da iRumeni petre gamogzavna. aleqsandriisa<br />

da antioqiis patriarqebis warmomadgenlebi sapatriarqos<br />

svingelozebi ioane da Toma xucesebi iyvnen; maT Tan<br />

Camoitanes ierusalimis patriarqis epistole, romelSic igi<br />

xatTayvaniscemas uWerda mxars. konstantinepolis patriarqatis<br />

episkoposebic Seikribnen. magram konstantinepolis 786 wlis<br />

krebas Catareba ar ewera. 31 ivniss, <strong>msoflio</strong> krebis gaxsnis<br />

win, xatTmbrZolobis ideebiT gaJRenTili jariskacebis wreSi<br />

buntma ifeTqa. es is jari iyo, romelsac winandeli imperatorebis,<br />

leon III da konstantine kopronimis wrfeli erTguleba<br />

hqonda SemorCenili: isini xom SesaniSnavi sar d lebi iyvnen da<br />

maTi winamZRolobiT laSqars mterze gamarjvebiT ara erTxel<br />

usaxelebia Tavi. axla ki, imperatoris gvardia xatTmbrZoli<br />

episkoposebis ganzraxvis aRmsrulebeli gamodga. jari wm. mociqulTa<br />

eklesias miadga da yvirili atexa. bunts xatTmbrZoli<br />

episkoposebi meTaurobdnen. isini acxadebdnen, rom kopronimis<br />

22 unda aRiniSnos, rom bizantiaSi saero pirebi kargad erkveodnen<br />

<strong>RmrTismetyveleba</strong>Si: aq ganaTlebul adamianad mxolod iseTi pirovneba<br />

iTvleboda, romelsac sxva mecnierebebTan erTad <strong>RmrTismetyveleba</strong>c<br />

hqonda Seswavlili; amitom saero pirebidan patriarqis amorCeva<br />

siZneles ar warmoadgenda.<br />

Catarebuli krebis Semdeg xatebis Sesaxeb <strong>msoflio</strong> kreba aRar<br />

unda Semdgariyo. dedofal irines jaris winaaRmdeg Tavidan<br />

araviTari mkacri zoma ar miuRia, raTa Sinaomi ar gamoewvia.<br />

man meamboxeebi ubralod uyuradRebod datova. jariskacebma am<br />

dRes bevri iyvires, magram bolos da bolos daiSalnen, radgan<br />

SimSilma SeaxsenaT, rom sadilis dro didi xnis gadasuli iyo.<br />

jaris buntma dedofali miaxvedra, rom sanam <strong>msoflio</strong> krebas<br />

moiwvevda, jari unda ganeridebina. am mizniT man musulmanebze<br />

laSqroba gamoacxada; jari konstantinepolidan gavida, magram<br />

dedofalma brZaneba gaauqma da legionebi saxlebSi daiTxova.<br />

erTi wlis Semdeg, roca xalxis mRelvareba dacxra, nikeaSi<br />

<strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong> kreba iqna mowveuli. sxdomis adgilad<br />

sofiis taZari SeirCa. nikeaSi miRebuli gansazRvrebebis xelmowerebis<br />

mixedviT krebas 307 mama daeswro. krebas imperiis<br />

umaRlesi didebulebic eswrebodnen. gaxsnis dRe 787 wlis 24<br />

seqtemberi iyo.<br />

kreba pirvel rigSi xatTmbrZolobaSi braldebuli episkoposebis<br />

eklesiisaTvis SemoerTebis sakiTxs Seexo. TiToeulma<br />

maTganma eresis dagmoba werilobiT warmoadgina da krebisgan<br />

Sendoba iTxova. krebis mier Sewynarebuli aTi episkoposidan<br />

saeWvod mxolod grigol neokesarielis sakiTxi idga, radgan<br />

mas mwvaleblobasTan erTad marTlmorwmuneTa devnac edeboda<br />

bralad, magram ukanaskneli braldeba ar dadasturda da krebam<br />

grigoli mowyalebiT pirvandeli xarisxiT aRadgina.<br />

meore saqme wm. xatebis Tayvaniscemis Sesaxeb WeSmariti swavlebis<br />

gamorkvevas exeboda. Tavidan krebam wm. werilidan is<br />

adgilebi amoikiTxa da gaarCia, romlebic xatTayvaniscemis ganmtkicebas<br />

Seuwyobdnen xels. gamosvlaTa da ricxvTa wignebidan<br />

waikiTxes RmrTis mcnebebi imis Sesaxeb, Tu rogor unda gakeTebuliyo<br />

mowmobis karavSi aRTqmis kidobnis oqros saxuravi da<br />

adamianis msgavsi frTiani qerubimebi (gams. 25; 17,22. ricx. 7,89).<br />

agreTve, winaswarmetyveli ezekielis wignidan amoikiTxes friad<br />

sayuradRebo mowmoba. winaswarmetyveli xilvis dros nanax<br />

saidumlo taZris Semkulobas ase aRwers: `Sesasvlelis Tavze,<br />

taZris Sida da gareTa mxare, mTeli kedeli irgvliv, Signidan<br />

da garedan, Tanazomieri iyo. amokveTili iyo qerubimebi


82 VII kreba<br />

nikea, 787 w.<br />

83<br />

da palmebi; palma qerubimsa da qerubims Soris iyo, ori saxe<br />

hqonda yovel qerubims. kacis saxe palmisaken iyo miqceuli erT<br />

mxares da lomis saxe palmisken iyo miqceuli meore mxares. ase<br />

iyo gakeTebuli mTel taZarSi irgvliv. iatakidan Sesasvlelis<br />

Tavamde qerubimebi da palmebi iyo gamoxatuli. aseve taZris<br />

kedelze~ (ezek. 41,17-20). xatTayvaniscemis WeSmaritebis dasamtkiceblad<br />

krebam axali aRTqmidan erTi adgili moiyvana, kerZod<br />

ebraelTa mimarT episto ledan, sadac naxsenebia, rom ka ravis<br />

wmidasa da wmida wmidaTaSi sasanTle, tabla, aRTqmis kidobani,<br />

manana takukiT da aaronis kverTxic iyo moTavsebuli (9,1-5).<br />

wm. werilidan moxmobili adgilebis Semdeg, krebam wm. mamaTa<br />

xatTayvaniscemis WeSmaritebis damamtkicebeli uricxvi<br />

mowmoba warmoadgina. 23 Semdeg kreba im marTlmadidebluri<br />

Sexedulebis ganmartebaze gadavida, romelic xelovnebis religiasTan<br />

damo kidebulebas exeboda. xatTmbrZolebi religiur<br />

xelovnebas umaqnissa da uwmindurs uwodebdnen; nikeis kreba ki<br />

sxvagvarad afasebda am sakiTxs. wm. asteri amasielis (IV s.) Txzulebis<br />

wakiTxvam, romelSic igi amaRlebuli da mgrZnobiare<br />

sulierebiT aRwers wm. mowame evfrasias gamosaxulebas, krebas<br />

saSualeba misca religiis xelovnebasTan damokidebuleba<br />

misi Sexedulebis safuZvelze gamoexata. krebis monawileni am<br />

Txzulebis gacnobis Semdeg ambobdnen: `maSasadame, mxatvris<br />

xelovneba wmida saqmea, da sruliad ara iseTi ram, romelsac<br />

SeiZleba vinmem dascinos, rogorc amas zogierTi xatTmbrZoli<br />

akeTebs; es mama fermwers keTilmsaxur adamianad warmogvidgens~.<br />

igive azria gamoxatuli sxva mamis mierac: `kargi mxatvari<br />

xelovnebis meSveobiT sagnebs yovelTvis ise warmogvidgens,<br />

rogorc mowame evfrasias xatis damweri; amitomac es maswavlebeli<br />

aq aqebs samxatvro xelovnebas~. patriarqma tarasimac<br />

warmoTqva sityva wm. asteris Txzulebis Sefasebisas: `wm. mama<br />

mowameTa sagmiro istoriis gamoxatvas qadagebs~.<br />

wm. mamaTa nawerebis moxmobis Semdeg kreba xatTayvaniscemis<br />

yvelaze mniSvnelovani mxaris garkvevaze gadavida: ro gor<br />

23 aRniSnul sakiTxTan dakavSirebiT zemoT ukve gvqonda saubari (Tavi:<br />

`xatTmbrZolobis warmoSoba~), amitom gameorebas moverideT da wm.<br />

mamaTa Sexedulebebi aq aRar mogvyavs.<br />

gavigoT da riTi gamovxatoT wm. xatebis Tayvaniscema? krebis<br />

monawile mamebs am sakiTxis dayenebis sababi Rirsi maqsime<br />

aRmsareblis cxovrebis erTi adgilis amokiTxvam misca, sadac<br />

naTqvamia: `abba maqsimem kesariis (biTviniaSi) episkopos Teodoresa<br />

da sxvebTan erTad muxli moiyara da wm. saxarebas,<br />

patiosan jvars, RmrTisa da macxovris ieso qristesa da yovladwmida<br />

RmrTismSoblis xatebs emTxvia~. amave dros abba<br />

maqsimem episkopos Teodores cremliT mimarTa: `Cven yvela<br />

velodebiT gankiTxvis dRes; Sen ici, ra gamoisaxeba da risi<br />

gamosaxvaa dadgenili cxovelmyofel jvarze, macxovrisa da<br />

yovladwmida RmrTismSoblis xatebze~. am adgilis wakiT xvis<br />

Semdeg mamebma wm. xatebis Tayvaniscemis Sesaxeb TavianTi azri<br />

gamoTqves; rogorc Cans, gasarkvevi Seiqnaÿ_ xatTayvaniscemaSi<br />

xatis Tayvaniscema (muxlis moyra, Tavis dakvra) igulisxmeboda<br />

Tu misi pativiT mTxveva.<br />

pirveli azris mxardamWerebi aseTi Sexedulebisani iyvnen:<br />

`gamoTqma `emTxvia~ aq wakiTxuli adgilis mixedviT Tayvaniscemis<br />

mniSvnelobiTaa gamoyenebuli. imitom, rom maqsimem Tayvani<br />

sca wm. saxarebasa da jvars, da maTTan erTad macxovrisa da<br />

yovlad wmida RmrTismSoblis xatebs~. da kidev: `diax, xatebs<br />

saxarebasa da jvarTan erTad erTnairi mniSvneloba aqvT~. sxva<br />

mamebis azri SedarebiT gansxvavebuli iyo; magaliTad, tarasi<br />

xatebs wm. WurWlebs adarebda, razec bevri daemowma. magram igi<br />

ase agrZelebda: `naxeT, Zmebo, naTqvamia, rom isini marTebuli<br />

mowiwebiT emTxvivnen; Cvenc aseve unda moviqceT imitom, rom Cveni<br />

Tayvaniscema mxolod RmerTs ekuTvnis~. ro gorc Cans, erTni<br />

xatebs Tayvaniscemis Rirsad miiCnevdnen, me oreni ki _ pativiscemisa.<br />

sabolood, wm. mamaTa naSromebis ufro gamowvlilviT<br />

gamorkvevam, krebas saSualeba misca upiratesoba pirvelisTvis<br />

mieniWebina, kerZod imisTvis, rom saWiroa xatebis Tayvaniscema<br />

da ara mxolod maTi keTilkrZalulebiT mTxveva. am mxriv sxva<br />

mowmobebTan erTad Zlieri gavlena iqonia wm. anastasi Teopolelis<br />

epistoledan Semdegi adgilis amokiTxvam: `Cven Tayvans<br />

vscemT wmidanebsac da angelozebsac, magram ar vemsaxurebiT<br />

maT rogorc RmerTs, rameTu mose ambobs: `uflisa RmrTisa<br />

Senisa geSinoden da mas mxolosa hmsaxurebde~ (meor. sj. 6,13).


84 VII kreba<br />

nikea, 787 w.<br />

85<br />

naxe, am sityvas _ hmsaxurebde _ erTvis mxolosa, xo lo sityva<br />

geSinodens ÿ_ ara.<br />

amrigad, mxolod RmrTis Tayvaniscema rodia SesaZlebeli,<br />

imitom rom Tayvaniscema pativiscemis maCvenebelia, magram<br />

msaxureba ki RmrTis garda aravisi ar SeiZleba~. krebam angelozebisa<br />

da wmindanebis Tayvaniscemaze gamoTqmuli azri<br />

xatebis Sesaxebac ganavrco; Semdeg xatebTan dakavSirebuli saswaulebic<br />

gaixsena da sabolood daaskvna: `siyvaruliT viRebT<br />

patiosani da cxovelmyofeli jvris gamosaxulebas, aseve wmida<br />

da patiosan xatebsac vcnobT, siyvaruliT viRebT da SevitkbobT<br />

wm. mamaTa Zveli gadmocemis Tanaxmad, romlebic xatebs Tavad<br />

aRiarebdnen da Tvlidnen, rom isini yvela eklesiasa da RmrTis<br />

meufebis yovel adgilze unda yofiliyvnen dasvenebulni. Cven am<br />

xatebs, kerZod macxovris, RmrTismSoblisa da yvela wmidanisa,<br />

pativs vcemT da mokrZalebiT veTayvanebiT, raTa ferweruli<br />

gamosaxulebebis saSualebiT SesaZlebeli gaxdes mogoneba<br />

pirvelsaxisa (e. i. TviT gamosaxulisa da misi saTnoebis) da<br />

ganwmendis monawileni SeviqmneT~. amis Semdeg krebam xatTmbr-<br />

Zolobis mTeli swavleba dagmo. mamebi im das kvnamde mividnen,<br />

rom xatTmbrZolebi TavianTi SexedulebebiTa da moqmedebebiT<br />

erTianad moi cavdnen da imeorebdnen manamde arsebuli yvela<br />

cdomilebisa da eresis borotebas: xatTmbrZoloba mravali<br />

mwvaleblobis Sejamebas warmoadgenda.<br />

wm. kirile ierusalimelis sityvidan erTi nawyveti iqna<br />

wa kiTxuli, sadac naTqvamia: `ara vis smenia nabuqodonosorma<br />

rom gaanadgura qerubimebi? go ne biT gansaWvretsa da zeciur<br />

qerubimebze ki ar vambob, aramed im qerubimebze, romlebic<br />

taZarSi iyvnen gakeTebulni da sakurTxevels ifaravdnen da<br />

ro melTa Sorisac RmrTis kanoni pirmetyvelebda~. am adgilis<br />

wakiTxvam kreba im dask vnamde miiyvana, rom xatTmbrZolebi<br />

Rirsni iyvnen nabuqodonosoris mware xved ris gaziarebisa.<br />

krebis azriT, xatTmbrZolebi iseTive borot ni iyvnen, rogorc<br />

samaritelebi da maTze uaresnic ki. wm. svimeon mesvetis<br />

(umcrosis) im mowmobam, rom mis dros viRac samaritelebs<br />

xatebi CamouyriaT, krebis mamebs sababi misca ganecxadebinaT:<br />

`yvelasTvis cnobilia, rom samaritelebi yvela mwvaleblebze<br />

uaresad miiCnevian. xolo patiosani xatebis uarmyofelebi,<br />

amaTze uaresnic ki arian, magram isic sakmarisi iqneba, Tuki maT<br />

samaritelebis Tanabrad CavTvliT~. Semdeg krebam xatTmbr-<br />

Zolebi iudevelebs Seadara. er Ti mowmobis wakiTxvis Semdeg,<br />

sadac iudevelTa mier xatebis miuReblobasa da gakicxvaze<br />

iyo laparaki, krebis erT-erTma monawilem Tqva: `Cveni uflis<br />

ieso qri stes gangebulebas uaryofen isini, romlebic uaryofen<br />

xatebs, rogorc es ebraelebi; amitom xatebis uarmyofelni maTi<br />

msgavsia~. krebam miiCnia, rom qristianul samyaroSi sxvadasxva<br />

dros gamovlenili mwva leblobebis miuxedavad, xatTmbrZolebs<br />

meti msgavseba ma inc maniqevelebTan da severozelebTan (mo nofi<br />

zituri seqta) ufro hqondaT. maniqe velebTan msgavseba krebam<br />

imis safuZvelze daadgina, rom xatTmbrZolebi eklesiis mier<br />

uaryofili apokrifuli wigniT sar geblobdnen (`wm. mociqul-<br />

Ta mog zaurobani~). am wignSi ki laparakia imaze, rom qristes<br />

moCvenebiTi sxeuli hqonda, rasac swo red maniqevelebi amtkiceben.<br />

xolo severozelebTan msgavseba ze is faqti miuTiTebda, rom<br />

esenic xatTmbrZolobdnen mtredebis gamosaxulebebis winaaRmdeg,<br />

romelTa saxiTac eklesiaSi suliwminda warmodgindeboda.<br />

amis Semdeg krebam xatTmbrZolebi SeaCvena da, pirvel rigSi,<br />

krebis SuaSi xatebis dasveneba da maTi mTxveva brZana, me ore<br />

rigSi ki xatebis winaaRmdeg dawerili yvela Txzule b is dawva<br />

gadawyvita.<br />

xatTmbrZolebis winaaRmdeg krebis muSaobis umniSvnelovanesi<br />

Sedegi kopronimis mier mowveuli cru <strong>msoflio</strong> krebis<br />

sarwmunoebrivi gansazRvrebis ganxilva iyo, gansazRvrebisa,<br />

romelic wm. xatebis Tayvaniscemis winaaRmdeg iyo mimarTuli.<br />

es simbolo xatTmbrZolobis cnobil dokuments warmoadgenda,<br />

romelic miT umetes iqcevda yuradRebas, radgan episkoposTa<br />

Soris jer kidev iyvnen kopronimis krebis TanamgrZnobi<br />

adamianebi. <strong>msoflio</strong> krebam gamowvlilviTa da gu lmodgined<br />

gamoikvlia gansazRvrebis yvela is safuZveli, ri Tac kopronimis<br />

xatTmbrZolTa krebis cru swavleba iniRbeboda. kreba<br />

am gansazRvrebis yovel arguments nabij-nabij mi hyveboda da<br />

gmobda.<br />

<strong>msoflio</strong> krebis ori ukanaskneli sxdoma (7 da 8) wm. xatebis


86 VII kreba<br />

nikea, 787 w.<br />

87<br />

Se saxeb marTlmadidebluri sarwmunoebrivi gansazRvrebis gamo<br />

cxadebasa da damtkicebas mieZRvna. igi ase ikiTxeba:<br />

ganvsazRvravT, rom wmida da patiosani xatebi miRe bulia<br />

(TayvaniscemisaTvis) swored iseve, rogorc pati osani cxovelmyofeli<br />

jvris gamosaxuleba, iqnebian isini saRebavebiT<br />

da werili, Tu mozaikiT an romelime sx va nivTierebiT Sesrulebulni,<br />

an gamosaxulni RmrTis wmida eklesiis nakurTx<br />

WurWlebsa da Sesamoslebze, kedlebsa da dafebze, an saxlsa da<br />

gzis pirebze, da amave dros es xatebi iqnebian uf ali ieso qristesi,<br />

yovladwmida RmrTismSoblisa, an patiosani angelozebisa<br />

da yvela wmida da Rirsi mamisa. rac ufro xSirad iqceva xatebi<br />

Cveni Wvretis sagnebad, miT ufro aRiZvrian am xatebis Semyureni<br />

pirvelsaxis mogonebiT, maT mimarT ufro did siyvaruls Sei-<br />

Zenen da meti wadierebiT emTxvevian, muxls moiyrian da Tayvans<br />

scemen maT, magram arasgziT ara im WeSmariti msaxurebiT,<br />

romelic Cveni rwmeniT, mxolod RmrTeebriv bunebas Seefereba.<br />

yvelafris Sesaxeb, rac krebam gaakeTa, dedaqalaqSi dawvri<br />

lebiT euwya dedofal irines. man krebaze miRebuli gansaz-<br />

Rvrebis sazeimo damtkicebisTvis dRe TviTon daniSna. mamebis<br />

Sek rebis adgili konstantinepolSi mangavris sasaxle iyo.<br />

de dofalma ufliswulis TandaswrebiT pativi miago krebas.<br />

patri arqma da dedofalma mokle sityvebi warmoTqves, ris<br />

Semdegac am ukanasknelma ganacxada: `dae, Tqvens mier aRiarebuli<br />

gansazRvreba yvelas gasagonad iqnas wakiTxuli~. _ÿroca<br />

es Sesrulda, dedofalma Tqva: `dae, wmida da <strong>msoflio</strong> krebam<br />

Tqvas, saerTo SeTanxmebiT aRiarebT Tu ara am wakiTxul gansaz<br />

Rvrebas?~ krebis monawile mamebma upasuxes: `Cven yvelas<br />

ase gvwams, yvela ase vfiqrobT da saerTo mowiwebiT xeli<br />

mo va wereT mas!~ maSin dedofalma irinem mowiwebiT miiRo sar<br />

w munoebrivi gansazRvrebis gragnili, romelsac masTan er Tad<br />

yrma imperatormac moawera xeli, da samefo beWdiT dabeWda.<br />

amiT vamTavrebT <strong>msoflio</strong> <strong>krebebi</strong>s aRweras da, madloba<br />

ufals, Tuki vrceli naSromidan gamokrebili Sinaarsis gadmoTargmniT<br />

sargebloba movutaneT am sakiTxiT dainteresebul<br />

mkiTxvels. Txroba ki davasruloT fragmentiT im mWevrmetyveluri<br />

xotbidan, romelic diakonma epifanem uZRvna<br />

ukanasknel krebas: `gixarodes Senc, mTels dedamiwaze ganfenilo<br />

kaTolike eklesiao, izeime da imxiarule sakuTari Svilebis<br />

SekrebiT; gacveTili flasi ganiZarcve da marTlmadideblo bisa<br />

da erTianobis gaucveTeli samosi Seimose. Sen, viTarca sasZlos<br />

saukuneTa meufis, Zisa da RmrTis sityvisa, ferwerulad Seqmnili<br />

misi kacisebri xatis tareba Segferis, raTa Ca n des, rom Sen xar<br />

sZali sameufo~. amin.


88 cneba dogmatisa<br />

89<br />

<strong>dogmaturi</strong><br />

<strong>RmrTismetyveleba</strong><br />

Sesavali<br />

<strong>dogmaturi</strong> RmrTismetyvelebis sagans dogmatebi anu gamocxadebiTi<br />

religiis mWvretelobiTi WeSmaritebani warmoadgenen,<br />

sxvagvarad rom vTqvaT, yvelaferi is, rac RmerTSi misive<br />

wyalobiT rwmeniT ganiWvriteba, radgan adamianTan urTierTobaSi<br />

Sesvla RmrTis keTilmnebelobis Sedegia.<br />

dogmati momdinareobs berZnuli sityvidan, rac fiqrs, varauds,<br />

miCnevas niSnavs. qristianuli TvalsazrisiT ki masSi<br />

mtkice rwmena (dajerebuloba) da Sinagani uryeoba igulisxmeba.<br />

qristianuli dogmatis gansakuTrebiT aucilebeli Tviseba misi<br />

RmrTeebrivi warmomavlobaa. misi sinamdvile droebiT yofaze<br />

ki araa damokidebuli, aramed mudam ucvleli RmrTis maradiul<br />

WeSmaritebaze, romelic Tavis Tavs RmrTeebrivi gamocxadebis<br />

dros avlens. amitom marTalni ar arian protestanti avtorebi,<br />

romlebic dogmats ama Tu im droSi gabatonebul mosazrebad<br />

miiCneven. amiT isini eklesiis mamaTa swavlebis sapirispirod<br />

istoriul WeSmaritebas Seuracxyofen da TviT qristianobas<br />

amcireben. <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong> krebebze ki wmida da netari<br />

mamebis mier Camoyalibebuli dogmatebis mowinaaRmdegeebs<br />

anaTemas ucxadebdnen.<br />

wm. basili didis TqmiT: `RmrTis dogmatebi ucilobelia~.<br />

swored amiT gansxvavdeba qristianuli dogmatebi yvela sxva<br />

araqristianuli religiis azrebisagan, filosofiuri dogmebisa<br />

an politikisagan; igi gansxvavdeba iseTi qristianuli<br />

WeSmaritebebisganac, romlebic RmrTis gamocxadebas ar Seicavnen,<br />

mag., <strong>saeklesio</strong> dadgenilebebisgan RmrTismsaxurebisa da<br />

keTilmoweseobis Sesaxeb. eklesiis mamebi dogmatebs, rogorc<br />

mWvretelobiTi WeSmaritebis dargs, qristianuli wesebisagan<br />

gamoyofdnen. wm. kirile ierusalimeli ambobda: `marTlmorwmuneoba<br />

ori sagnisagan Sedgeba: zusti, wmidaTawmida debulebebisa<br />

da keTili saqmeebisagan, radganac mxolod dogmatebi,<br />

keTili saqmeebis gareSe, RmrTisTvis saTno ar aris; amasTan, is<br />

saqmeebic miuRebelia, romlebic marTali sarwmunoebis dogmatebze<br />

ar arian dafuZnebulni~. wm. ioane oqro piris sityvi-<br />

Tac: `qristianoba rogorc dogmatebis kanonebs, aseve jansaR<br />

cxovrebasac iTxovs.~ aseve <strong>msoflio</strong> <strong>krebebi</strong>c sarwmunoebis aRiarebas<br />

dogmatebs uwodebdnen da maT drois moTxovnilebaTa<br />

mixedviT adgendnen, xolo yvela sxva dadgenilebas kanonebs<br />

anu cxovrebis wesebs arqmevdnen. dogmatis arsi asec SeiZleba<br />

gamoixatos: maSin, roca religia aris adamianis RmerTTan kav-<br />

Siri, romelsac RmrTisa da adamianis urTierTdamokidebuleba<br />

gansazRvravs, dogmatebi, zneobrivi azrebisagan gansxvavebiT,<br />

RmrTis Sesaxeb gamocxadebis mWv retelobiT azrsa da adamianTan<br />

mis kavSirs aRniSnaven, ro melic praqtikuli WeSmaritebebisgan<br />

damoukideblad Seicnoba.<br />

qristianuli sarwmunoebis mTavari sagani an mTavari azri,<br />

romelic yvela dogmats erTmaneTTan akavSirebs, SeiZleba ase<br />

gamoiTqvas: `qristianuli sarwmunoebis arsi RmrTisÿ_ mamis,<br />

Zisa da suliwmidis _ Sesaxeb swavlebasa da codviT dacemuli<br />

kacobriobis gamoxsniT gamovlenil RmrTis sibrZneSi mdgomareobs~.<br />

axla ki gavecnoT gonebis monawileobis sakiTxs sarwmunoebasTan<br />

mimarTebaSi.<br />

CvenSi arsebuli eklesiis sawinaaRmdego nebsiTi Tu uneblieTi<br />

cnobiereba isev apirispirebs gonebas dogmatikasTan.<br />

SeiZleba iTqvas, rom mxolod mas, visac ara aqvs swori warmodgena<br />

arc RmrTisa da arc misi nebis, arc adamianis gonebis<br />

Sesaxeb, SeuZlia dauSvas gonebis ganmgebloba gamocxadebis<br />

dogmatebze. saqme isaa, rom codviT damZimebuli Cveni goneba<br />

mWvretelobiTi WeSmaritebis gamocxadebas, rogorc gamocdi<br />

le bi Tac cnobilia, cudad igebs (I kor. 1,21). Tanamedrove<br />

adamianis suliereba imdenad Seryeulia, rom misTvis RmrTis<br />

gansakuTrebuli Semweobaa aucilebeli. Tuki RmerTma Tavisi<br />

usazRvro saxierebiT adamianebisTvis Tavisi Tavis Sesaxeb<br />

iseTi swavlebis micema ineba, romelsac adamiani TviTon vera


90 cneba dogmatisa RmrTis Semecneba<br />

91<br />

sodes ver Seityobda da ver axsnida, es misi (RmerTis) sikeTis<br />

Sedegia da adamianebs isRa darCeniaT, mokrZalebuli madliere-<br />

RmrTis Semecneba<br />

biT miiRon gamovlenili sibrZne.<br />

axla ase davsvaT sakiTxi: dogmatikam unda gadauRobos Tu<br />

ara gza gonebis gamoZaxils im WeSmaritebis Sesaxeb, romelic<br />

mxolod gamocxadebiTaa cnobili?ÿ_ÿTuki gamocxadeba adamians<br />

imisTvis eZleva, rom Tavis uZlurebas umkurnalos da TviT gamocxadeba<br />

WeSmaritebis miTiTebiT rwmenis saidumloebebs Cvens<br />

SegnebasTan aaxloebs, dogmatika maSin imoqmedebs gamocxadebis<br />

Sesabamisad, roca gonebas aCvenebs, rom ama Tu im gamocxadebis<br />

saidumlo, Tumca SeuZlebelia gonebrivi sawyisidan momdinareobdes,<br />

magram ar ewinaaRmdegeba gonebis mWvretelobiTsa<br />

da praqtikul moTxovnilebebs, ara med piriqiT, TviT gonebis<br />

ama Tu im saWiroebas exmareba da codviT miyenebul ama Tu im<br />

uZlurebas mkurnalobs.<br />

amrigad, dogmatika aiZulebs ra gonebas aRiaros rwmenis<br />

saidumloebebis keTilismyofeli Zala, ki ar amcirebs, aramed<br />

RmerTi arsiT erTia da RmrTis arsis yoveli TvisebisaTvis<br />

RmrTis erToba is pirobaa, romliTac TviT am Tvisebebis<br />

arsebobaa SesaZlebeli. aqedan gamomdinare, RmrTis erToba<br />

metia, vidre RmrTis arsis Tvisebebi; igi aucilebeli pirobaa<br />

rogorc RmrTis yofierebisTvis, aseve RmrTis arsisaTvis. amave<br />

dros manam, sanam RmrTis Sesaxeb raimes vityodeT, sa Wiroa<br />

gavarkvioT sakiTxi RmrTis Semecnebis SesaZleblobebze, rom<br />

Cveni msjeloba zomierebas ar gadacdes.<br />

meore saukuneSi valentini da karpokrate, xolo meoTxeSi<br />

evnomiosi aswavlidnen, rom adamianisaTvis RmerTi sruliad<br />

misawvdomia. sapirispiro azrs icavdnen markionitebi da maTi<br />

Tanamedrove cru maswavleblebi, romlebic ambobdnen, rom<br />

RmerTi Cveni SemecnebisaTvis sruliad miuwvdomelia. amitom<br />

saWiroa gavarkvioT: ra SeiZleba vicodeT RmerTis Sesaxeb?<br />

gamocxadebiT WeSmaritebebs gonebis TvalSi aRamaRlebs da<br />

`rameTu mecnierebaÁ igi RmrTisaÁ cxad ars maT Soris, ra-<br />

mis Wir veulobaze imarjvebs. amitom saWiro ar aris dogmat ur<br />

meTu RmerTmanve gamoucxada maT~ (rom. 1,19). mociqulis swa-<br />

sakiTxebze sqolastikuri da kadnieri polemika, sadac mra vali<br />

vlebiT, adamianebs SeuZliaT RmrTis Semecneba da es SesaZle-<br />

sazrdoa lo gi ku ri msjelobisTvis da cota suli sTvis. gamocbloba<br />

dafuZnebulia imaze, rom RmerTi maT Tavis Tavs ucxadebs,<br />

dileba imis mowmea, rom sarwmunoebaSi eWvis Setana garegani sa-<br />

xolo maT gamocxadebis miRebis unari aqvT. RmrTis Semecnebis<br />

babis gareSec, zogierTisaTvis SeumCnevladac ki, Cveni wamxdari<br />

am SesaZleblobas bunebrivi ewodeba, radganac TviT Cveni<br />

sulis siRrmeSi aRmocendeba. am SemTxvevaSi ki sarwmunoebis<br />

mxridan mxolod dumili imdenad aramarTebulia, ramdenadac<br />

mavnebeli. mociqulma pavlem brZana, rom goneba rwmenas unda<br />

davumorCiloT (2 kor. 10,5). ase msjelobdnen eklesiis didi maswavleblebic.<br />

net. avgustines sityviT: `SeuZlebelia, rom RmerTs<br />

CvenSi ejavrebodes is, riTac misive gangebiT yvela cxovelze<br />

maRla vdgavarT. Cven imisTvis ar gvwams, rom gonebiT ar<br />

visargebloT; gonieri suli rom ar gvqonoda, sxvagvarad arc<br />

rwmuneba SegveZleboda~. wm. ioane oqropiri: `gansakuTrebiT<br />

maSin ufro gvwams, roca vgebulobT mizezebs, Tu ra ratom<br />

xdeba.~ swored maTi msjelobis sa Ri azriT unda ilaparakos<br />

dogmatikam da maSin gonebis ga daWa r bebuli gabedulebiT gamo<br />

wveuli Secdomebisagan daz Rveuli viqnebiT. mxolod aqve<br />

un da SevniSnoT, rom mecnierebisaTvis ufro azrebia saWiro,<br />

vidre sityvebi.<br />

RmrTivSeqmnili bunebis Tvisebas warmoadgens.<br />

imave mociqulis swavlebiT, RmerTi drois sxvadasxva periodSi<br />

da sxvadasxvagvarad ucxadebda WeSmaritebas xalxs<br />

winas warmetyvelebis meSveobiT, xolo adamianebisTvis misi<br />

yvelaze sruli da umaRlesi gamocxadeba Ze RmerTSi gamovlinda,<br />

romelic maradiuli mamis didebis brwyinvalebaa (ebr.<br />

1,3), radgan am bolo gamocxadebasÿ_ÿgamocxadebas RmrTisa Ze<br />

Rmer TSi _ safuZvlad udevs RmrTis namdvili da sruli yofiereba<br />

Tavis ZeSi, rogorc aswavlida TviT Ze RmrTisa (in.<br />

14,7-10). amitom RmrTis Semecneba qristeSi, qristes meSve obiT _<br />

ueWvelad swori da namdvili Semecnebaa: `xolo viciT, ra meTu<br />

Ze RmrTisaÁ movida da momca Cven gonebaÁ, raÁTa vico diT Cuen<br />

WeSmariti RmerTi da varT Cuen WeSmaritisa Tana, Zisa misisa<br />

ieso qritesa~ (1 in. 5,20).<br />

miuxedavad imisa, rom RmerTma Tavis Tavi adamianebs qris


92 RmrTis<br />

Semecneba<br />

93<br />

teSi ganucxada, iudevelebma ver Seicnes igi. ratom? `Tquen<br />

xorcTaebr sjiT~,ÿ_ÿeubneba maT macxovari (in. 8,15-19), anu<br />

TqvenSi codnis unari ise ar aris mowyobili, rom axali<br />

swavlebis gageba da miReba SeZloT; Tqven Tqveni wamxdari<br />

bunebis moTxovnilebebiT msjelobT. aqedan Cans, rom RmrTis<br />

gamocxadebis misaRebad saWiroa ara marto goneba, razec ambobs<br />

mociquli, aramed gulis siwmindec. aseve aswavlida macxovari:<br />

`ukueTu vinme nebasa missa hyofdes, cnas man moZRurebaÁ ese,<br />

viTar raÁ ars: RmrTisagan ars, anu me TaviT TÂsiT vityÂ~ (in.<br />

7,17). mociqulebic imaves aswavlian: `yoveli romeli codvides,<br />

mas ara uxilavs igi, arca icis igi~ (1 in. 3,6). radgan adamis<br />

dacemasTan erTad mTeli kacobriobac dazianda da bunebaSi<br />

RmrTis gamocxadeba aRar kmaroda adamianebisTvis RmrTis<br />

Sesaxeb swori da sruli Semecnebis Sesatyobad, ise rom, TavianT<br />

Tavze mindobilma ama soflis brZenTac `icvales didebaÁ igi<br />

uxrwnelisa RmrTisaÁ msgavsad xatisa mis ganxrwnadisa kacisa<br />

da mfrinvelTa da oTxferxTa da quewarmavalTa~ (rom. 1,23),<br />

amitom amieridan RmrTis SemecnebisTvis aucilebelia adamianis<br />

ganaxleba RmrTis madliT, anu rac igivea, madliT zneobrivi<br />

srulyofa ganwmendisa da gonebrivi RmrTisSemecnebis gaumjobesebisaTvis.<br />

ufali, ambobs pavle mociquli, `naTelsa myof ars miuwdomelsa,<br />

romeli aravin ixila kacTaganman, arca xilvad xelewifebis~<br />

(1 tim. 6,16). es niSnavs, rom Tumca RmerTma Tavis Tavi<br />

gamoucxada adamianebs, magram RmrTis didebuleba ganuzomelia<br />

da amitom miuwvdomelic, _ adamiani uZluria mTlianad moicvas<br />

igi.<br />

RmrTismxilveli mose evedreboda ufals: `miCvene didebaÁ<br />

Tavisa Senisa~; uflis pasuxidan Cans (gams. 33; 18, 23), rom sanam<br />

adamiani amqveynad cxovrobs, misTvis SeuZlebelia wmida RmrTis<br />

`pirispir~ ganWvreta, da am miwier yofaSi, RmerTi mxolod am<br />

yofierebisTvis Sesaferis sazRvrebSi ecxadeba mas da adamians<br />

mxolod RmrTis didebis anarekli (`zurgi~) SeuZlia ixilos.<br />

RmrTis Semecnebis Sesaxeb mociqulTa mier gamoxatuli<br />

niSnebis mixedviT aseT gansazRvrebebs vRebulobT:ÿa)ÿsamyaro<br />

da gamocxadeba, rogorc sarke, RmrTis saxes ireklaven _ da am<br />

gamoxatulebiT RmerTs SevimecnebT; aqedan gamomdinare, Cven<br />

RmerTs vxedavT ara uSualod, ara rogorc fizikur sxeuls,<br />

aramed mxolod da mxolod RmrTis anarekls; b)ÿRmrTis piri<br />

(saxe) gamocanis saxiT warmogvidgeba, amitom gonebiT unda<br />

ganvsajoT, rom rac SeiZleba naTeli warmodgena Segveqmnas<br />

Cve nTvis gamoCinebuli maRali sagnis Tvisebebis Sesaxeb; g)<br />

axla (amqveynad) RmerTs mxolod nawilobriv SevicnobT da ara<br />

mTlianad, da ara sruliad, zogierTi daskvnis gaTvaliswinebiT<br />

mxolod sarkeSi areklil RmrTis erT mxares SevicnobT. amrigad,<br />

Cveni Semecneba RmrTisa sakuTriv rwmenaa da ara mecniereba<br />

(codna).<br />

mociquli ambobs, rom sxvadasxva dros RmerTi adamianebs<br />

ecxadeboda sxvadasxva saxiT (ebr. 1,1), xolo radganac CvenTvis<br />

cnobilia, rom RmrTis Semecnebis SesaZlebloba adamianebis<br />

miRebis unarzea damokidebuli, mociqulis sityvebidan Cans,<br />

rom RmerTi ama Tu im dros adamianebs imdens ucxadebda, ramdenis<br />

miRebac maT SeeZloT. momaval cxovrebaSi sxvagvarad<br />

viarsebebT da RmrTis Sesaxeb Semecnebac sxvagvari gveqneba:<br />

Tumca rogorc Cvens yofierebaSi, arc iq viqnebiT Tavisufalni<br />

SezRudulobisgan, magram Semecneba ukve saxeobrivi codna ki<br />

aRar iqneba, aramed RmrTis pirispir cnoba (ra Tqma unda maT-<br />

Tvis, romlebic RmrTis winaSe wmindanebad wardgebian). amrigad,<br />

RmrTis Semecnebis xarisxi imazea damokidebuli, ramdenis miReba<br />

SegviZlia Cven.<br />

mamaTa swavlebis saerTo daskvna wm. grigol RmrTismetyvelis<br />

sityvebiT SeiZleba gamoixatos: `RmrTis Sesaxeb unda<br />

iTqvas, rom igi arc sruliad miuwvdomelia da arc sruliad misawvdomi~.<br />

amisi damadasturebelia wm. werilSi warmodgenili<br />

RmrTis saxelebic, romlebic TviT RmrTis mieraa gamocxadebuli<br />

da RmrTis arsis namdvili, Tumca arasruli, gamomxatvelia.<br />

magaliTisaTvis warmovadginoT Zveli aRTqmis RmrTis<br />

gamomxatveli ebrauli sityvebi: elohim _ Zala, Zliereba;<br />

Saddai _ yovlismpyrobeli, yovladZlieri; el _ simtkice;<br />

adonai _ yovlismflobeli; elion _ uzenaesi. �<br />

� rac Seexeba rusul wyaroebSi XIX s-dan gavrcelebul saxels ieRova,<br />

SevniSnavT, rom igi cnobili tetragramidan (YHWH) masoreTebis mier<br />

pirobiTad Seqmnili terminia da ara RmrTis mier gamocxadebuli saxeli.<br />

bibliis Zvel berZnul, laTinur da, maT Soris, slavur redaqciebSi<br />

aRniSnuli sityva ar gvxvdeba.


94 RmrTis arsis<br />

Tvisebebi<br />

95<br />

kidev ufro srulad da amaRlebuladaa gamoxatuli RmerTi<br />

axal aRTqmaSi, radganac axal aRTqmaSi RmrTis Sesaxeb TviT Ze<br />

RmerTi laparakobda. ase magaliTad, ufro naTlad da pirdapiraa<br />

gamoTqmuli, rom RmerTi srulia (yovladsrulyofili),<br />

mxolod igia saxieri da brZeni, `sul ars RmerTi~ (in. 4,24), _<br />

eubneba macxovari samaritel dedakacs da migviTiTebs usxeulo<br />

arsis (RmerTis) pirovnul arsebobaze, romelsac gonTan<br />

da nebasTan erTad yofiereba Tavissave TavSi aqvs. magram<br />

RmrTis gamomxatveloba, Zvel aRTqmasTan SedarebiT axali<br />

aRTqmis upiratesobis miuxedavad, mainc fardobiTia rogorc<br />

Tavis saganTan, ise gamoTqmis SesaZleblobasTan mimarTebiT.<br />

RmrTis arsis Tvisebebi<br />

ara mxolod saerTod RmrTis, aramed misi yofierebis Sesaxeb<br />

msjelobisas, Cven ar ganvSorebivarT azrs RmrTis, rogorc<br />

pirovnuli da cxoveli arsis Sesaxeb. magram ra aris es pirov<br />

nuli da cxoveli arsi? romelia RmrTis arsis gamoma aSkaravebeli<br />

Tvisebebi? kiTxva gardauvalia, magram ara advilad<br />

pasuxgasacemi. miuwvdomelze mxolod is SegviZlia vTqvaT, rac<br />

man adamianisTvis Tavisi Tavis Sesaxeb gamoacxada, da vTqvaT<br />

windaxedulad.<br />

sruliad zusti dayofa RmrTis Tvisebebisa SeuZlebelia, imitom<br />

rom SeuZlebelia RmrTis sruli Secnoba. magram sakiTxis<br />

SedarebiT sworad SerCeva SesaZlebelicaa da saWiroc.<br />

TviTmyofadi.ÿam TvisebiT RmerTi yofierebis aranair damokidebulebasa<br />

da gansazRvrulobas ar eqvemdebareba. igi<br />

Ta vis Tavad arsebobs da yovelives aZlevs yofierebas. goneba<br />

TviTmyofadobas RmrTis aucilebel Tvisebad im kanonis<br />

mixedviT miiCnevs, romliTac SemTxveviTi aucilebel sawyiss<br />

sa Wi ro ebs da rigi saboloo mizezebisa ar SeiZleba usasrulod<br />

gag rZeldes, aramed SeCerdeba pirvel arsebaze, TviTmyofadze,<br />

romelsac yofiereba aravisgan ar miuRia da yvela mizezis<br />

mizezs warmoadgens. TviT ufali ambobs Tavis Tavze: `me var<br />

RmerTi myofi, romeli var~ (gams. 3,14). es niSnavs, rom igi am<br />

sityvis sruli gagebiT arsebobs. Tavis TavSi srul yofierebas<br />

moicavs da sxva yovelives yofa maszea damokidebuli. RmrTis<br />

damoukidelobas gansakuTrebiT Zlierad da naTlad gamoxatavs<br />

ufali ieso qristes sityvebi, roca igi ambobs, rom mama RmerTs<br />

cxovreba Tavis TavSive aqvs (in. 5,26).<br />

maradiuli.ÿRmerTs ekuTvnis es Tviseba _ maradiuloba anu<br />

mudmivi myofoba, romlis mixedviTac mas arasodes arc dauwyia<br />

da arc Sewyvets arsebobas. gonebas ar SeuZlia ar aRiaros<br />

RmrTis es Tviseba, radgan misi uaryofa RmrTis yofierebis<br />

uaryofamdec miiyvanda. RmerTi da maradiuloba _ erTmane-<br />

Tisgan ganuyofelia. gamocxadeba gvaswavlis: `pirvel mTaTa<br />

dabadebadmde, da Seqmnad qveyanisa, da soflisa da saukuniTgan<br />

da ukunisamde Sen xar~ (fs. 89,2). RmerTi ara mxolod droze<br />

da droebiTi yofierebis pirobebze araa damokidebuli, aramed,<br />

netari avgustines sityviT rom vTqvaT, TviTonaa droisa da<br />

yovelive droSi warmavalis Semoqmedi.<br />

ucvleli.ÿes iseTi Tvisebaa, romlis gamoc RmrTis Zalebis<br />

nebismieri kleba an mateba, yofierebis erTi saxidan meoreSi<br />

gadasvla gamoricxulia. ase rom, RmerTi yovelTvis erTi da<br />

igivea. goneba am Tvisebas miawers RmerTs, rogorc damou ki debel<br />

arss, radgan TviTarsisaTvis gafarToebaca da Seviwroebac,<br />

iseve rogorc maradiulisTvis yofierebis erTi saxidan meoreSi<br />

gadasvla, SeuZlebelia. xolo rac Seexeba wm. werilSi<br />

aRniSnul RmrTis sinanulsa da risxvas, mxolod RmrTisadmi<br />

adamianis damokidebulebas gamoxatavs, radgan RmrTis ganwyobas<br />

Cvens mimarT vswavlobT ara sxvagvarad, Tu ara CvenTvis<br />

gasageb enaze.<br />

yvelganmyofi.ÿam TvisebiT RmerTi yvelaferTan da yvelas-<br />

Tan erTnairad axloa, da amitom, rogorc aravisgan gamoklebulsa<br />

da arafriT damTavrebuls, sxvagvarad ganuzomeli ewodeba.<br />

goneba RmrTis aseT Tvisebas RmrTis TviTmyofadobis<br />

aucilebel Sedegad miiCnevs. RmerTi rom yvelgan ar yofiliyo,<br />

maSin is imaze iqneboda damokidebuli, rac misi yofisa da moqmedebis<br />

sazRvrebs daadgenda. amitom RmrTis yvelganmyofobas<br />

warmarTi brZennic ki uSvebdnen, Tumca ciuri sxeulebis Tayvaniscema,<br />

iseve rogorc miwieri sagnebis gaRmerTeba, RmrTis<br />

ganuzomelobas aSkarad ewinaaRmdegeboda.<br />

Tuki zogjer wm. werili RmerTis sufevis adgils zecaze<br />

war mogvidgens, an mas sadme myofad gamoxatavs, amiT mxolod


96 RmrTis arsis<br />

Tvisebebi<br />

97<br />

mis gansakuTrebul didebulebaze, an mis saxierebaze miuTiTebs.<br />

radgan gamocxadeba RmrTis yvelganmyofobis WeSmaritebaSi<br />

gvarwmunebs, magram yvelganmyofobis saxes sizustiT ar warmogvidgens,<br />

isRa dagvrCenia, yvelganmyofobis ganumartebeli<br />

saxe CauZieblad ganvmartoT, azri RmrTis yvelganmyofobis<br />

Sesaxeb Cvens zneobriv yofas SevusabamoT da wm. ioane oqro piris<br />

sityvebi gavimeoroT: `viciT, rom RmerTi yvelganaa, magram<br />

rogor _ ar gvesmis~.<br />

suli.ÿrogorc sivrcisa da drois yofierebis pirobebidan<br />

gandgomili (Tavisufali) RmerTi uwmidesi sulia. RmrTis<br />

sulobaÿara mxolod simartive da yofierebaa, romelsac aranair<br />

nawilTa SenaerTTan araviTari kavSiri ara aqvs, aramed<br />

igi pirovnuli damoukidebeli yofierebaa. saRi goneba aRiarebs<br />

Tavisufal suls, rogorc RmrTis aucilebel Tvisebas:<br />

a) imitom, rom sxvagvarad mas ar SeuZlia axsnas Seqmnili<br />

sulebis arseboba, da b)ÿimitom, rom TviTmyofadi arsi rTuli<br />

rom yofiliyo, cvlilebasa da daSlas ganicdida. aseve SeuZlebeli<br />

iqneboda, rom igi wmidisa da gonieris sawyisi yofiliyo;<br />

siwmidec, ucvlelobac da maradiulobac Seusabamoa nivTier<br />

sirTulesTan da, maSasadame, es ukanaskneli srulyofili arsis<br />

sawinaaRmdego Tvisebas warmoadgens. ciceroni werda:<br />

`sxvagvarad SeuZlebelia warmovidginoT igi (RmerTi), Tu ara<br />

rogorc goni Tavisufali nebiT, romelic araviTar nivTier<br />

minarevTan araa dakavSirebuli da yovelives sulisCamdgmeli<br />

da mamoZravebelia~.<br />

axali aRTqmis gamocxadeba mTeli sicxadiT warmogvidgens<br />

rogorc RmrTis arsis umaRles simartives, ise TviTmyofad<br />

pirovnulobas. macxovari ambobs: `sul ars RmerTi~ (in. 4,24).<br />

azrobrivi kavSiri gviCvenebs, rom macxovari asaxelebs ra<br />

RmerTs sulad, masSi martiv, aranivTier arss gulisxmobs.<br />

imis dasadastureblad, rom suli usxeulo arss niSnavs, TviT<br />

macxovris sityvebi gavixsenoT: `sulsa xorc da Zval ara asxen~<br />

(lk. 24,39); an rogorc sxvagan ambobs : suli xorcis sawinaa Rm<br />

dego cxovelmyofeli sawyisia (in. 6,13). `RmerTis TvaliT danaxva,<br />

msgavsad sxva cocxali arsebebisa, SeuZlebelia; ro gorc<br />

platoni ambobs, igi mxolod gonebiT aRiqmeba, da me misi mjera~<br />

(wm. iustine, platonis Sesaxeb).<br />

goni.ÿradgan RmerTi TviTmyofadi sulia: misi sicxovele<br />

usrulyofilesi goniT mJRavndeba. da ra aris RmrTis goni?<br />

_ RmerTSi Zala ar SeiZleba iyos umoqmedod, ar SeiZleba<br />

arse bo bdes mxolod SesaZleblobis mniSvnelobiT, rogorc<br />

es Sez Rudul sulSi xdeba. amitom RmrTis goni amave dros<br />

aris codna (mWvreteloba, xedva); sxvagvarad RmrTis goni aris<br />

TviT yofiereba Wvretis mdgomareobaSi da misi codna misive<br />

yofierebisgan mxolod imiT gansxvavdeba, rom RmrTis gareT<br />

arsebulsac moicavs. RmerTis yovlismcodneobaSi ara mxolod<br />

is igulisxmeba, rom man yvelaferi icis, aramed isic, rom misi<br />

codna srulyofilia.<br />

adamiani Tavis Tavs Seicnobs arasrulad da Tan samyarosa<br />

da RmrTis Semecnebis saSualebiT. RmerTSi ki, TviT Semecneba<br />

srulia da mas amisTvis araviTari saSualeba ar sWirdeba. Tuki<br />

RmerTs SeqmnilTagan raime ar ecodineboda, maSin es imaze mianiSnebda,<br />

rom misi yofiereba yvelganmyofis yofierebas ar<br />

warmoadgens. gamocxadeba gvaswavlis, rom RmrTisTvis, umciresi<br />

sagnebis CaTvliT, yvela qmnileba cnobilia (ebr. 4,13; mT. 10, 29).<br />

yvela qmnileba drois kanons emorCileba da xan awmyos, xan<br />

warsuls da xan momavals miekuTvneba; amitom wm. werili, aR wers<br />

ra RmrTis codnas, rogorc yovlismomcvels, mas qmni lebis yofierebis<br />

samive damokidebulebaze avrcelebs. es codna agreTve<br />

adamianis gulis saidumlo zraxvebzec vrceldeba.<br />

rogorc aRvniSneT, RmrTisTvis momavalic cnobilia, magram<br />

RmrTis winaswarcnoba adamianis Tavisuflebas ar zRudavs. net.<br />

avgustines msjelobiT: `Tu RmrTisaTvis mTeli rigi mizezebisa<br />

cnobilia, es kidev ar niSnavs imas, rom Cvens Tavisufal ne baze<br />

raime ar iyos damokidebuli. TviT Cveni survilebi mi zezTa<br />

im ricxvs ekuTvnis, romlebic RmrTisTvis cnobilia misi winaswarcnobis<br />

gamo, radgan adamianuri survilebi adami anur<br />

saqmeTa mizezebs emsaxurebian. adamiani imitom ki ar scodavs,<br />

rom RmerTma winaswar ganWvrita, rom is codvas Caidenda ~.<br />

yovladbrZeni.ÿRmrTis sibrZne aris saukeTeso miznebisa da<br />

saSualebebis srulyofili codna da aseTive unari ukanasknelis<br />

pirvelTan SeTanxmebisa. bunebrivi gonebac samyaros mowyobilobis<br />

ganxilvis, xalxebis da TiToeuli adamianis bedze<br />

dafiqrebisas, yovlismpyrobelis udides sibrZneSi rwmun deba. Zv.


98 RmrTis arsis<br />

Tvisebebi<br />

99<br />

aRTqmis gamocxadeba samyaroze, rogorc RmrTis udidesi sibrZnis<br />

sarkeze miuTiTebs; axal gamocxadebaSi ki _ yovladbrZenis<br />

saqme qristes mier Cveni gamoxsnis aRsrulebaa.<br />

neba.ÿRmrTis arsi gonis garda nebiTac mJRavndeba. rogorc<br />

RmrTis gonia yovlad srulyofili, aseve misi nebac yovlad<br />

srulyofilia. es RmrTis is Tvisebaa, romliTac RmerTs Tavisi<br />

gonis maRali zraxvebis Sesabamisad mxolod sikeTe nebavs da<br />

Tavis survilebs yovelgvari winaaRmdegobis gareSe aRasrulebs.<br />

wm. werili naTlad ambobs imis Sesaxeb, rom samyaros Seqmnac<br />

RmrTis nebis saqmea da RmerTs adamianis gadarCena swadia.<br />

RmerTs, ganfens ra Tavis survilebs samyarosa da adamianze,<br />

sakuTriv Tavisive srulyofilebis gamovlena nebavs (kol. 1,16;<br />

ebr. 2.10). `ufals ar nebavs is, rac misi Seqmnili ar aris~, _ ambobda<br />

tertuliane. RmrTis neba-survili imitomac aris samyaros<br />

saWiroebebTan SeTanxmebuli, rom igi TviT RmerTis Tvisebis<br />

Sesabamisia. RmerTs mxolod erTi ram _ sikeTe swadia, ara da<br />

ar SeiZleba RmrTis nebaSi gaoreba iyos.<br />

gamocxadebis swavlebiT, surs ra RmerTs adamianis gadarCena,<br />

mas mxolod misive (adamianis) survilis gaTvaliswinebiT ixsnis<br />

(lk. 10,25-28; mrk. 16,16; mT. 23,37). es piroba imitomac unda iyos<br />

daculi, rom adamianis Tavisufleba RmrTis saqmea, romelsac<br />

RmerTi Tavissave TavTan winaaRmdegobis gareSe ver Secvlis,<br />

amitomac igi adamians xels ar uSlis borotebis CadenaSi. misi<br />

keTilmnebeloba sikeTis mimarT aqac imaSi mJRavndeba, rom<br />

borotebis mware Sedegi adamianis ganmgeblobaSi ki ar rCeba,<br />

aramed RmrTis nebas emorCileba, romelsac surs bo roteba<br />

mware wamlobiT gamoasworos.<br />

RmrTis neba sruliad Tavisufalia.ÿes Tviseba imas niSnavs,<br />

rom RmerTi yovelgvari gareSe Zalis rCevis gareSe, yo ve lives<br />

mxolod sakuTari gonieri bWobiT (rCeviT) gansaz Rvravs. sxvagvarad<br />

mas TviTnebeloba SeiZleba vuwodoT. Rmr Tis Tavisufali<br />

nebis, rogorc mxolod sikeTis gamovlinebaze, TviTon<br />

gamocxadeba gveubneba. igi saSualebas gvaZlevs Rm r Tis sruli<br />

Tavisufleba davinaxoT: a)ÿqveynis SeqmnaSi (fs. 113; 11); b)ÿqveynis<br />

mowyobis gangebulebaSi (dan. 4,32); g)ÿco d v ili adamianebis gadarCenis<br />

saqmeSi. mociquli pativmoyva re iudevelTa azris uarsayofad,<br />

TiTqos isini RmerTs Tavis erad damsaxurebis mixedviT<br />

aerCios, isaakisa da iakobis magaliTze miuTiTebs (rom. 9,10-11),<br />

romelTa xvedri maT STamomavalTa xved rTan erTad dabadebamde<br />

gadawyvetili iyo: `raÁTa rCeviT wina-ganmzadebaÁ igi<br />

RmrTisaÁ egos~. 24 Semdeg moci quli imave RmrTis nebis Tavisuflebas<br />

moses sityvebiT (muxl. 15), faraonis xvedriT (muxl.<br />

19) da yvela qmnilebis xvedris mekecis TixasTan SedarebiT<br />

(muxl. 21) amtkicebs; bolos ki RmrTis Tavisufali moqmedebis<br />

mizanze miuTiTebs (muxl. 22-23). d)ÿTuki bunebriv gonebas eWvi<br />

gauCndeba imis Sesaxeb, rom RmrTis Tavisufali neba samyaros<br />

Seqmnisas amqveyniuri kan onebiT iyo Seviwroebuli, gamocxadeba<br />

daumtkicebs, rom sas waulebi da wi nas warmetyvelebebi RmrTis<br />

nebis saqmes warmoadgens, romlebic sam yaros kanonebze sruliadac<br />

ar arian damokidebulni. dak virvebiT ganxilvisas,<br />

bunebis kanonebic, e. w. ucilobeli, maTematikuri, logikuri<br />

WeSmaritebebic mxolod im SemTxvevaSi arian ucvlelni, Tuki<br />

isini umaRlesi nebis ganzraxvas emorCilebian, romelmac maT<br />

yofiereba mianiWa; amitomac RmrTiuri gzebis gansazRvrulobis<br />

miuxedavad Cveni locvebic marTebulia. locvebs rom samyaros<br />

ganmgeblis gegmebis Secvla ar SeuZlia, es TavisTavad naTelia,<br />

magram gulwrfelad mlocveli ambobs `iyavn neba Seni~, rac<br />

imas niSnavs, rom RmrTis Tavisufal gangebaSi locvebic Sedis<br />

Tavisi SedegebiTurT.<br />

aRiarebs ra RmrTis arsis TviTmyofadobas, gonebam RmrTis<br />

nebis sruli Tavisuflebac unda aRiaros, radgan ar SeiZleba<br />

raime aRZvra ganicados iman (RmerTma), vinc aravisze da araferze<br />

araa damokidebuli. eklesiis maswavleblebi am azrs imaTi<br />

mxilebisas ganmartaven, romlebic amtkicebdnen, rom samyaro ara<br />

RmrTis nebiT, aramed aucileblobiT warmoiSva, rogorc Crdili<br />

sxeulisagan, agreTve imaT winaaRmdeg msjelobisas, romlebic<br />

samyarosac da RmerTsac brma bedisweras uqvemdebarebdnen.<br />

yovladZlieri.ÿsurvilebSi Tavisufali neba RmrTisa<br />

24 Cveni wyaro ganmartavs, rom berZnul teqstSi xmarebuli sityva `ekloge~<br />

(`kat' eklogen~ _ qarT. arCevani) Tavisuflebis gamomxatvelia<br />

da mociqulic imitom amatebs am sityvas, rom RmrTis nebis Tavisufleba<br />

gamomJRavndes. samociqulos qarTul TargmanSi gamoyenebuli sityvac<br />

(`rCeviT~) Tavisi mniSvnelobiT imave azrs gamoxatavs, radgan, rogorc<br />

zemoT aRvniSneT, RmrTis nebis Tavisuflebas swored misi sakuTari<br />

arCevani gansazRvravs.


100 RmrTis arsis<br />

Tvisebebi<br />

101<br />

arafriT araa SezRuduli gadawyvetilebebis aRsrulebis<br />

dro sac, anu sxvagvarad, yovladZlierebiTaa aRWurvili. wm.<br />

epifanes samarTliani TqmiT: `mas yvelaferi SeuZlia, rasac ki<br />

moisurvebs, magram mxolod RmrTisTvis Sesaferisad iqceva~,<br />

an rogorc wm. klimenti romaeli gvaswavlis: `RmrTis Tvis<br />

araferia SeuZlebeli, garda tyuilisa~; net. avgustine ki wers:<br />

`RmerTs, radganac yovlisSemZlea, ar SeuZlia mokvdes, motyu<br />

vdes da yovladZlieri imitomacaa, rom yovelive es ar aRemateba<br />

mis Zlierebas, radgan sikvdili rom SeZleboda, maSin<br />

arc yovlisSemZle iqneboda~.<br />

siwminde.ÿRmrTis Tavisufleba, ganxiluli moqmedebis aRZvrasTan<br />

damokidebulebaSi, warmoadgens zneobriv Tavisuflebas<br />

anu siwmindes. es iseTi Tvisebaa, romliTac RmrTis neba<br />

yovelTvis da yvelaferSi eTanxmeba Tavissave Sexedulebas<br />

yovladsrulyofil sikeTeze, romelic TviT RmerTSi arsebobs.<br />

es aris mudmivi da sruli Tanxmoba survilisa da moqmedebisa<br />

saqmis srulyofili aRsrulebiT. wm. werili, roca RmrTis<br />

sikeTeze miuTiTebs, zogjer masSi RmrTis xelSeuxe belsa da<br />

uaRres didebulebas gulisxmobs; an SeiZleba saku Triv misi<br />

nebis zneobrivi srulyofileba gamoxatos.<br />

azri RmrTis siwmindis Sesaxeb imdenad bunebrivia adamianisTvis,<br />

rom mravali warmarTTaganic RmerTs wmindad miiCnev da<br />

(esqile, sofokle), Tumca homerosTan warmodgenili berZnuli<br />

xalxuri <strong>RmrTismetyveleba</strong> berZen xalxs pativs ar hmatebs. azris<br />

uaryofa RmrTis siwmindis Sesaxeb gonebisTvis igive iqneboda,<br />

rac Cveni sulieri bunebis Tandayolili zneobrivi kanonis<br />

ugulebelyofa, an rac igivea, rom ar migveRo azri RmerTis,<br />

rogorc yovladsrulyofili arsebis Sesaxeb; radgan siwminde<br />

gonier-Tavisufal arsebaSi srulyofilebaTagan pi rvelia, xolo<br />

codva _ naklulovanebaTagan uaresi.<br />

saxieri.ÿRmrTis neba siyvarulia, saxierebaa. mociqulis<br />

TqmiT _ RmerTi siyvarulia (1 in. 4,18); da, ra Tqma unda, ara<br />

mxo lod qmnilebaTa mimarT damokidebulebaSi, _ igi siyvarulia,<br />

igi saxierebaa TavisTavad (Tavis TavSi). amrigad, RmrTis<br />

saxiereba aris siyvaruli srulyofilebisa da sikeTis mimarT,<br />

Tavisive Tavisa da sxvebisaTvis. RmrTis saxiereba sxvadasxva<br />

damokidebulebis mixedviT, romelic xalxisa da qveynierebis<br />

mimarT vlindeba, sxvadasxvagvarad iwo deba: kacTmoyvareoba,<br />

mowyaleba, moTmineba, Sewynareba da madli.<br />

yvelaze ufro saocari mtkiceba RmrTis siyvarulisa adamianebis<br />

mimarT, nugeSinismcemelis madliT Ze RmerTis mier<br />

dacemuli adamianis aRdgenaa. vinc ar unda imsjelos RmrTis<br />

saqmeTa Sesaxeb, igi gulis siRrmidan unda aRiarebdes, rom<br />

RmerTi WeSmaritad siyvarulia. amaze balaxis yoveli Reros<br />

arsebobac metyvelebs, imitom rom sicocxliT tkbeba. miT umetes,<br />

amas aRiarebs adamianis sulieri buneba, rogorc ar unda daa<br />

maxinjos igi TviT adamianma:ÿRmrTis saxierebas xom TviT<br />

war ma rTebic aRiarebdnen. isini miiCnevdnen, rom ramdenadac<br />

adamianis sicocxle saflaviT ar mTavrdeba, xolo amqveyniuri<br />

gansacdelebi zneobriv sikeTes aswavlian, amdenad fizikuri<br />

boroteba sruliadac ar ewinaaRmdegeba RmrTis saxierebas.<br />

simarTle.ÿRmrTis simarTle iseT Tvisebas warmoadgens,<br />

romliTac TviT RmerTs, uyvars ra zneobrivi kanonis erTguleba,<br />

surs, rom gonieri qmnilebebic aRasrulebdnen mas. amitomac<br />

aZlevs maT sjuls da Sesrulebisas ajildovebs kidec,<br />

iseve rogorc darRvevis SemTxvevaSi sjis. amgvarad, RmrTis<br />

simarTle orgvar moqmedebaSi vlindeba da mas zogjer sa kanon<br />

mdeblo da zogjer sasyidlis mimgebi simarTle SeiZleba<br />

vuwodoT.<br />

wm. werili gvaswavlis, rom RmerTi `erTi ars sjulis mdebeli~<br />

(iak. 4,12), `rameTu ese ars nebaÁ RmrTisaÁ, siwminde ege<br />

Tqueni~ (1 Tes. 4,3), da iqve miTiTebulia, rom RmrTis brZanebebi<br />

orgvaria:ÿerTni TviT Cvens gulSia Cawerili da bunebiT wess<br />

warmoadgenen, meoreni ki dadebiTi debulebebisgan Sedgebian;<br />

aseTia Zveli wesi, romelic israels sinaze mieca, da axali wesi,<br />

romelic ufali ieso qristes mier gamocxadda da Cvens gulebSi<br />

suliwmindiTaa Cawerili (ier. 31,33; ebr. 8,8-11).<br />

gonebas ar SeuZlia RmerTSi Tavis sjulmdebels ar xedav des:<br />

sindisi _ Cveni Sinagani mosamarTle _ ganuwyvetliv gva xsenebs<br />

imas, vis mcnebebsac Cven varRvevT.<br />

gamocxadeba RmerTSi samarTliani sazRauris mimgebsac naTlad<br />

warmoaCens: a) sazRaurismimgebi RmrTis simarTle Tavis<br />

moq medebas yvela zneobriv arsebaze ganavrcobs, yvelas mimarT<br />

miukerZoebelia, umaRlesi gonis Sesatyvisi azriT moqm edebs da


102 RmrTis arsis Tvisebebi<br />

sampirovani RmerTi<br />

103<br />

amitom wyalobasa da sasjels moqmedebis mizanTan, moqmedebis<br />

Zalisa da saSualebis zomasTan aTanxmebs. b) yoveli sike Tis-<br />

Tvis ajildovebs, erTi Wiqa civi wylis miwodebisTvisac ki<br />

(mT. 10,42). ufa li simarTlis gvirgvins yvelas miuZRvnis, vinc<br />

mis ga mo Cinebas (gamocxadebas) Seiyvarebs (2 tim. 4,7-8). g) sjis<br />

an dasjis codvilebs mTeli maTi borotebisaTvis: misi saxe<br />

adamisa da kaenis, warRvnamdeli qveynisa da sodomisa da gomoris<br />

bedSia naCvenebi.<br />

mociquli gvaswavlis: `nu scdebiT, RmerTi ara Seuracxiqmne<br />

bis. rameTu raÁca-igi sTesos kacman, igica moimkos. rameTu<br />

romelman sTesos ÃorcTa Sina TÂsTa, ÃorcTa mier TÂsTa<br />

moimkos xrwnilebaÁ~ (galat. 6,7-8).<br />

Zv. aRTqmis gamocxadeba, grZnobaTa morCili da TviTneba<br />

ada mianebis gamosafxizleblad, RmrTis damsjel simarTles<br />

SemaSinebeli saxelebiT warmoadgens da adamianurad RmerTs<br />

SurismaZiebels, cecxliT STanmTqmels uwodebs da did mrisxa<br />

ne basac miawers mas. aseTi gamoxatva droSia nagulisxmevi,<br />

ma gram maTi azri maradiulia. Zv. aRTqmis gamocxadeba adamianebs<br />

umetesad miwier wyalobasa da sasjels aRuTqvamda,<br />

radgan grZnobas damonebul adamianebs xiluli gansacdelebi<br />

ufro aSineben, vidre sulieri. axali aRTqmis gamocxadebam ki<br />

adamianebs gansakuTrebuli sicxadiT warmouCina maradiuloba:<br />

sastiki _ codvilebisaTvis da netari _ marTalTaTvis.<br />

gonebac WeSmaritebad miiCnevs, rom RmerTs ara mxolod<br />

codvisa da siqvelis bunebrivi Sedegis gamocdis daSveba Seu-<br />

Zlia, aramed misTvis sakuTari simarTlis moqmedebacaa damaxasiaTebeli.<br />

usamarTloba sxvebis mimarT adamianebs axasiaTebT<br />

_ an gonebis, an nebisyofis sisustis gamo. magram RmerTSi arc<br />

erTsa da arc meores ar SeiZleba adgili hqondes; rogorc<br />

yovladZlier gons, mas yvela saSualeba aqvs, saqmeebis Sesabamisad<br />

miagos yvelas, roca amas saWirod CaTvlis.<br />

eklesiis mamebma gadaWres is gaugebroba, romelic RmrTis<br />

simarTlesTan iyo dakavSirebuli. rogor SevaTanxmoT RmerTSi<br />

codvilis damsjeli simarTle usasrulo sikeTesTan? _ gnostikosebsa<br />

da maniqevelebs es dauSveblad miaCndaT da ami tom<br />

ori sawyisi moigones _ keTili RmerTi da boroti RmerTi.<br />

sapirispirod msjelobdnen eklesiis maswavleblebi: WeSmariti<br />

RmerTi aucileblad unda iyos saxierica da sa marTlianic; Tu ar<br />

iqneboda erTica da meorec, anu saxieri rom yofiliyo, magram<br />

ara samarTliani, maSin arc RmerTi iqneboda; misi saxiereba<br />

samarTliani saxierebaa, radgan uyvars sikeTis myofeli da<br />

wyalobs maxvewars. aseve misi simarTlec _ saxieri simarTlea,<br />

radgan sjis Cveni zneobrivi sargeblobisa da umaRlesi srulyofilebis<br />

miRwevisaTvis.<br />

rogor SevaTanxmoT simarTlesTan is, rom aq marTalni itanjebian,<br />

xolo codvilebi bednierebiT tkbebian? _ a) amqve ynad<br />

sruliad marTali aravinaa. amitom samarTlianad isjebi an mar-<br />

Talnic, iseve rogorc samarTlianad tkbebian isini mSvi dobiT;<br />

b) da codvilebis umetes nawilSic bevria keTili. amitom Tumca<br />

aq codvilebi sindisisgan iqenjnebian da sakuTa r i codvebisgan<br />

idevnebian, magram sikeTiTac samarTlianad sa rgebloben.<br />

g) rogorc marTlebs, ise codvilebs saboloo sa marTliani<br />

gansasjeli maradiulobaSi elodeba (2 Tes. 1,4-10).<br />

netareba.ÿgonebisa da nebis moqmedebaTa SegrZneba saboloo<br />

jamSi yovelTvis mSvidobisa da sixarulis SegrZneba<br />

ro dia. RmrTis zemoqmedeba ki Tavis Tavze yovelTvis netarebas<br />

warmo adgens. RmrTis netareba RmrTis yofierebis im<br />

TviTgansazRvrebulobas niSnavs, romliTac RmerTi, flobs ra<br />

gonebisa da nebis umaRles srulyofilebas, tkbeba yvela Zalis<br />

SeTanx mebuli moqmedebis SegrZnebiT, romelic usrulyofiles<br />

sicocx lesa da misi qmnilebebis netarebis wyaros warmoadgens.<br />

Rmer Ti tkbeba netarebiT, romelic aravisze da araferze araa<br />

damokidebuli.<br />

RmerTi sampirovania _ mama da Ze da suliwmida<br />

miTiTebani wmida samebis saidumloze<br />

Zvel aRTqmaSi<br />

Zv. aRTqmis gamocxadebas samarTlianad SeiZleba ewodos<br />

mravalRmerTianobis mxileba da moZRvreba erTi RmerTis rwmenis<br />

Sesaxeb, mravalRmerTianobisa, romelic usjuloebisa da<br />

sulieri sibnelis Sedegs warmoadgens. WeSmaritma RmerTma israeli<br />

Tavis erad imitomac airCia, rom mas ufali scodnoda da


104 swavleba<br />

samebis Sesaxeb<br />

105<br />

gavrcelebuli mravalRmerTianobis warRvnaSi ar daRupuliyo.<br />

Zv. aRTqmaSi axalTan SedarebiT miTiTebani RmerTis sam-<br />

saxarebis swavleba wmida samebis Sesaxeb<br />

pirovnebaze bundovania, radgan umaRlesi saidumlos misaRebad<br />

1.ÿieso qristes qveynad gamoCenisas RmerTis sami piris<br />

saWiro iyo adamianuri uZlurebis TandaTanobiT da ara uecrad<br />

saidumlo TviT macxovris naTlobisas iqna gancxadebuli: maSin<br />

daZleva, magram mainc gavecnoT im adgilebs, sadac es miTiTe-<br />

ma mam Zis Sesaxeb daamowma da suliwmida xilul Zeze xi luli sabani<br />

gvxvdeba: sayuradReboa mravlobiTi ricxvis ga moyeneba<br />

xiT gardamovida (mT. 3,16-17): sami piris Sesaxeb uw yeba naTelia.<br />

iq, sadac RmerTi Tavis Tavze an Tavisi Tavidan ga momdi na re<br />

2.ÿes saidumlo TviT ieso qristes mierac gamocxadda, roca<br />

laparakobs. mag., Sesaqmis wignSi (1,26) ramdenime piris SeTanx-<br />

mo ciqulebs ganSorebisas mamisagan suliwmidis movlena aRuTqva<br />

meba Cans, kerZod, SeTanxmeba _ RmrTisa RmerTTan. ramdenadac<br />

(in. 15,26; 16,13-14). amave dros suliwmidis RmrTeebrioba naC ve nebia<br />

adamiani RmrTis xatad da msgavsad Seiqmna, Tuki aq RmrTis<br />

rogorc mamisagan gamomavalisa, xolo misi damo uk i de bloba<br />

mraval pirs ar vigulisxmebT, maSin sityvebis mniSvne loba<br />

imiT mJRavndeba, rom mas moqmedeba gankuTvnili aqvs rogorc<br />

gaugebari aRmoCndeba (Sesq. 3,22; 11,5-7). zogjer Zvel aRTqmaSi<br />

pirs da mowafeebisaTvis ieso qristes adgils ikavebs.<br />

RmrTis samive piris saxelia miniSnebuli an saxeli RmrTi sa<br />

3.ÿaRdgomis Semdeg, roca macxovari mociqulebs warmarTebis<br />

(`wmida~) samgzisaa gameorebuli (fs. 32,6; es. 6,3). esaias wi gnidan<br />

mosaqcevad agzavnis, eubneba maT: `warvediT da moimowafeniT<br />

bolos moxmobili miTiTeba saidumloze gansa ku TrebiT naTeli<br />

yovelni warmarTni da naTels-scemdiT maT saxeliTa mamis-<br />

maSin xdeba, roca merve muxlSi vkiTxulobT: `vin mivavlino da<br />

aÁTa da ZisaÁTa da sulisa wmidisaÁTa~ (mT. 28,19). samive piri<br />

vin gagvegzavneba?~ Tu SevajerebT, imave az rs gamoxatavs iobis<br />

gansxvavebulia erTmaneTisagan, radgan TiToeuli sa kuT riv<br />

wignis muxlebi (33,4 da 35,10). zo gjer uf ali gansxvavebulia<br />

saxeldebulia, ~da~ kavSiriTaa gamoyofili da rogorc gansa-<br />

uflisagan (Sesq. 19,24; miq. 5,4; fs. 109,1). ma rTalia, nacvalsaxelis<br />

kuTrebuli piri (TiToeuli) Tayvaniscemis sagnadaa warmodge-<br />

gamoyenebis nacvlad zo g jer RmrT i s saxeli meordeba (gams. 16,28-<br />

nili. TviT dasaxelebaÿ_ÿmama da Ze da suliwmida _ gviCvenebs,<br />

29), magram imaves Tq ma zaqarias sityvebis misamarTiT (2,10-11) ar<br />

rom am pirebs, yovelgvari gansxvavebis miuxedavad, erTmaneT-<br />

SeiZleba. zo g jer ufali gansxvavebulia uflis angelozisagan,<br />

Tan mWidro kavSiri aqvT da erTnairi RmrTeebrivi Rirseba<br />

romelsac er Tdroulad RmerTis Tvisebebic, moqmedebebic da<br />

saxelic miewereba (Sesq. 16,7-13; gams. 3,2-4). dabolos, sayuradReboa,<br />

rom uflisagan gansxvavebulia uflis suli (es. 48,16; 63,10-11).<br />

ekuTvniT.<br />

Zv. aRTqmis yvela aseTi gamoTqmis Sedarebisas Cans, rom<br />

swavleba wmida samebis Sesaxeb<br />

ramdenadac ufro gansazRvruli xdeboda azri gamomxsnelisa<br />

da ganmwmedelis Sesaxeb, wm. samebis saidumloc miT ufro cxad-<br />

mociqulTa epistoleebSi<br />

deboda. Tavidan, drois Sesaferisad, RmerTis mravalpiriano-<br />

qristes mociqulebi RmerTSi ganasxvaveben mamas da Zes da<br />

baze miTiTebas vxedavT, Semdeg uflis angelozi Tavis TavSi<br />

suliwmidas da maTze, rogorc calkeul pirebze, miuTiTeben. mo-<br />

ucnauri RmerTis didebulebas aaSkaravebs da suliwmida adaciquli<br />

pavle wers: `madli uflisa Cuenisa iesu qristesi, da simianTa<br />

gulebis ganmwmendad vlindeba. qristes Sobis droi s Tvis<br />

yvaruli RmrTisa da mamisaÁ, da ziarebaÁ sulisa wmidisaÁ Tquen<br />

ki azri RmerTSi pirTa gansxvavebis Sesaxeb TiTqos xalxis<br />

yovelTa Tana~ (2 kor. 13,13). aqÿa) suliwmida iseve, rogorc mama<br />

sarwmunoebaSic gadadis, rac apokrifuli wignebidan Cans (sibrZ.<br />

RmerTi da ufali ieso, moqmed piradaa warmodgenili, xolo<br />

sol. 7,25; zir. 1,1-4).<br />

samive piri saxelebiTac da moqmedebebiTac gancalkevebulia, b)<br />

ÿieso qriste da suliwmida mama RmerTis Tanasworad, sulier<br />

saunjeTa mimniWeblad arian warmodgenilni. igive mociquli


106 samebis Sesaxeb mama RmerTi. Ze RmerTi<br />

107<br />

gvaswavlis: `xolo ganyofani madlTani arian, da igive suli<br />

ars. da ganyofani msaxurebaTani arian, da igive Tavadi ufali<br />

ars. da ganyofani SewevnaTani arian, da igive Tavadi RmerTi ars,<br />

romeli Seiqms yovelsa yovelTa Soris~ (1 kor. 12,4-6). ueWvelia,<br />

rom madlTa da msaxurebaTa ganyofa pirebis moqmedebaa, da suliwmidisTvisac<br />

naTladaa naTqvami (mux. 11), rom igi yoveliveSi<br />

moqmedebs. maS, suli da ufali gansxvavebuli pirebia, magram<br />

isini yovli sa da yovelTa Soris moqmedSi erTiandebian.<br />

mociquli petre wers rCeulebs: `winaÁswar cnobiTa RmrTisa<br />

mamisaÁTa da siwmidiTa sulisaÁTa dasamorCilebelad da<br />

sapkurebelad sisxlisa iesu qristesisa. madli Tquen Tana da<br />

mSÂdobaÁ ganmravldin!~ (1 pet. 1,2). aq a) suli moqmed pirad unda<br />

miviCnioT, radgan mamisa da qristes daradaa warmodgenili, b)<br />

mama, Ze da suliwmida ki Cveni gadarCenis wyarod da, maSasadame,<br />

RmrTeebriv pirebad gvevlinebian.<br />

wm. samebis saidumlo naTladaa mocemuli mociqulebisa da<br />

TviT ieso qristes mraval sxvadasxva moZRvrebaSi, sadac kerZod<br />

laparakia an Zis, rogorc WeSmariti RmerTis, an suliwmidis,<br />

rogorc RmrTeebrivi piris, an RmerTSi mamisa da Zis pirebis<br />

gansxvavebis Sesaxeb. ukeTu mamaca da Zec da suliwmidac RmerTia,<br />

da amave dros TiToeuli pirovnuli TvisebiT aris daxasiaTebuli:<br />

maSin naTelia, rom RmerTSi sami ca l keuli piria.<br />

SeniSvna:ÿhipostasis Sesatyvisi terminis Sesaxeb adrec<br />

gavakeTeT SeniSvna, magram zedmeti ar iqneba Tu damatebiT<br />

aRvniSnavT, rom zogierT SedarebiT axal naSromSi (mag., n.<br />

yubaneiSvilisa da m. kelenjeriZis saxelmZRvaneloebSi)<br />

aRniSnuli terminis Sesatyvisad qarTuli enis normebiT<br />

sityva `saxe~-s gamoyeneba gaugebrobas iwvevs, radgan es<br />

ar a tradiciuli termini Tavisi SinaarsiT saxismetyvelebiTi<br />

mniSvnelobis matarebelia da realuri uzenaesi arsis<br />

gamomxatvel saRmrTismetyvelo terminad ar gamodgeba.<br />

aqedan gamomdinare, termini `samsaxovanic~ upirispirdeba<br />

`sampirovans~, radgan sami (sxvadasxva) saxis warmodgena<br />

RmrTis erTobis azrTan gvaSorebs, xolo Tuki mas pirdapir<br />

ragvarobis mniSvnelobiT gavigebT, maSin gamova, rom RmerTi<br />

Tavis Tavs samgvarad (samnairad, sami saxiT) avlens, rac, ra<br />

Tqma unda, Seusabamoa WeSmariti swavlebisaTvis. macxovris<br />

naTlobis drosac suliwmida mtredis saxiT gardamovida,<br />

magram xom ar SeiZleba xiluls TviT uxilavis (Rmer-<br />

Tis) saxeli ewodos, `rameTu sityÂsaebr didisa dionosisa,<br />

RmrTeebisa gardamosvlaÁ da aRsvlaÁ ara ars, rameTu ese<br />

gareSemowerilisa saqmeni arian, xolo igi gareSemouwerel<br />

ars da saxis CuenebiT xolo saxilvel~ (Zv. met. kr. 1986, gv.<br />

257, aSiaze). naTelia, rom saxe ar SeiZleba pirTan gaigivdes<br />

da igi verc samebis hipostasTa erTarsobis gamomxatvel<br />

mniSvnelobas daitevs. amitom hipostasi (rus. ë,ö%), tradiciisamebr<br />

rogorc piri (an gvami) da ara rogorc saxe (rus.<br />

%K!=ƒ) unda gadaiTargmnos.<br />

mama RmerTi<br />

is, visac israelis mama (es. 63,16; malaq. 1,6), an mama qristianeTa<br />

(ef. 4,6; 1 kor. 8,6) da yovelTa kacTa (mT. 11,25) ewodeba,<br />

aris WeSmariti RmerTi. aq saeWvo araferia, magram amdenadve<br />

ueWvelia isic, rom WeSmarit RmerTs mama Tavis mxolodSobil<br />

ZesTan damokidebulebaSic ewodeba, romelic man Sva. TviT Ze<br />

RmrTisa da wm. mociqulebi RmerTs mamas am sityvis sakuTari<br />

mniSvnelobiT uwodeben (in. 1,18) da Semoqmedad warmoadgenen<br />

(in. 5,17). `mravliT kerZo da mravliT saxiT maSinve RmerTi<br />

etyoda mamaTa winawarmetyuelTa mier, xolo ukuanaÁsknelTa<br />

amaT dReTa metyoda Cuen Zisa mier TÂsisa~ (ebr. 1,1; ef. 4,6; 3,14);<br />

da amrigad, mxolodSobili Zis mamac WeSmariti RmerTia.<br />

Ze RmerTi<br />

qristianuli gamocxadeba naTlad gamoxatavs im azrs, rom<br />

Ze RmrTisa RmerTia. es swavleba mocemulia rogorc TviT<br />

Ze RmerTis _ ieso qristes, ise wm. mociqulTa moZRvrebebSi,<br />

romelTagan Cven mxolod pirvels ganvixilavT.<br />

is, vinc miwaze amdeni daiTmina, amave dros sakuTar RmrTeebriv<br />

Tvisebebzec miuTiTebda. ase mag., roca iesos garSemoxveuli<br />

iudevelebi daJinebiT ekiTxebodnen _ vin iyo igi, pasuxad macxovari<br />

ase eubneboda maT: `da aravin mimtacnes igini (cxovarni)<br />

xelTagan CemTa~ (in. 10,28). `me da mamaÁ Cemi erT varT~; Tavis<br />

Zlierebas warmoaCenda, romelic yvela Seqmnil Zalaze meti


108 Ze RmerTi suliwmida RmerTi<br />

109<br />

iyo da Tavis Tanasworobas mama RmerTTan pirdapir acxadebda.<br />

gulgamwyralma iudevelebma qvebi aRmarTes iesoze da eubnebodnen:<br />

`keTilisa saqmisaTÂs qvasa ara dagkrebT Sen, aramed<br />

gmobisaTÂs, da rameTu kaci xar Sen da giyofies Tavi Seni RmerT~<br />

(mux. 33). maTi azriT, ieso qristem RmrTeebrivi Tvisebebi miiniWa.<br />

Tumca macxovarma ar uaryo misi sityvebis amgvari gageba, magram<br />

sakuTari piris Sesaxeb Rrma swavlebasTan rom mieaxlovebina<br />

isini, uTxra maT: `ara weril arsa sjulsa, viTarmed: me vTqu:<br />

RmerTni same xarT?~ (mux. 34-37); da Semdegac, isev Tavisi saqmeebiT<br />

amtkicebda, rom igi aris Ze RmrTisa yvelaze umaRlesi<br />

da namdvili gagebiT, xolo mi si kavSiri mamasTan umWidroesi<br />

da erTaderTia (mux. 38); iudevelebi naTlad xedavdnen, rom igi<br />

Tavis Tavze gamo Tqmul azrs amtkicebda da Tavis erTobas mamas-<br />

Tan pirdapir aRiarebda, maT ki mainc surdaT misi Sepyroba (mux.<br />

39; in. 14,9-11). sxva adgilas qriste iudevelebs eubneba: `pirvel<br />

abrahamis yofadmde me var~ (in. 8,58), xolo mamis mimarT locvaSi<br />

ambobs: `da aw madide me, mamao, Tavisa Senisa Tana didebiTa miT,<br />

romeli ma qunda winaSe Sensa uwinares soflis dabadebisa~ (in.<br />

17,5). pi rvel muxlSi Ze RmrTisa Tavis maradiulobaze miuTiTebs,<br />

xo lo meoreSi _ maradiulobis garda maradiul didebasa<br />

da um Widroes Tanaziarobaze maradiulTan da maradiulTan<br />

TanaziarobiT maradiul didebasac ganmartavs.<br />

Ze RmrTisa aswavlida aseve, rom mas SeuZlia akeTos da<br />

akeTebs kidec yvelafers, rasac akeTebs mama misi _ RmerTi<br />

WeSmariti: `mamaÁ Cemi moaqamomde iqms, da meca viqm~ (in. 5,17).<br />

uwodebs ra RmerTs mamas _ Tavis Tavs qveynis gangebis saRmrTo<br />

saqmes miawers: rogorc ki es gaiges, iudevelebi eZiebdnen iesos<br />

mokvlas, `rameTu ara xolo Tu SabaTsa dahxsnida, aramed Rmer-<br />

Tsaca mamad TÂsa ityoda da Tavsa TÂssa swor hyofda RmrTisa~<br />

(mux. 18). macxovari ar uaryofs, rom igi RmerTia, piriqiT, am<br />

azrs kerZod imiT icavs, rom a) misi neba igiveobrivia mamis<br />

nebisa (mux. 19) da rom b) mas iseve SeuZlia mkvdris gacocxleba,<br />

rogorc mamas (mux. 21), g) agreTve msgavsad mamisa Tavis TavSive<br />

upyria cxovreba (mux. 26). naTelia, rom Ze RmrTisa samyaros<br />

yovladZlieri ganmgebelia.<br />

`grwmenin RmrTisaÁ da grwmenin Cemda momarT~ (in. 14,1), `raÁ-<br />

Ta yovelni pativ-scemden Zesa, viTarca igi pativ-scemen mamasa~<br />

(5,23). rogorc vxedavT, Ze RmerTi iseTsave pativs moiTxovs da<br />

iseve saWiroebs Tayvaniscemas, rogorc mama RmerTi. 25<br />

suliwmida RmerTi<br />

wm. werilSi, iseve rogorc Ze RmerTi, suliwmidac isea gamoxatuli,<br />

rom masSi RmrTeebrivi arseba, RmerTia naCvenebi.<br />

gamocxadeba suliwmidas WeSmariti RmerTis saxels, Tvisebebsac<br />

da saqmeebsac miawers da brZanebs, rom mas iseTive pativi miegos,<br />

rogorc RmerTs.<br />

1.ÿmas RmerTi ewodeba. a)ÿmociquli petre ananias eubneba:<br />

`raÁsaTÂs aRavso guli Seni eSmakman cruebad sulisa wmidisa,<br />

ara ecruve Sen kacTa, aramed RmerTsa~ (saqm. 5,2-4). aq rom<br />

suliwmidaa wodebuli RmerTad, iqidanac Cans, rom RmerTi<br />

adamianTanaa Sepirispirebuli da ara suliwmidasTan. amaze<br />

mety velebs agreTve danaSaulis simZime, romelmac suliwmidis<br />

momatyuebeli dasca. b)ÿmociquli pavle qristianebs xan suliwmidis<br />

taZars (1 kor. 6,19), xan RmrTis taZars (3,16) uwodebs da<br />

ukanasknel saxeldebas TviTonve imiT ganmartavs, rom maTSi<br />

suli RmrTisaa damkvidrebuli. aqedan gamomdinare, mociqul is<br />

TqmiT suliwmida RmerTia. g) esaia winaswarmetyveli we r da:<br />

`da mesma xmisa uflisa metyvelisa... vidode da arqu ersa amas~<br />

da sxv. (6,8-9). mociquli am xmas ase xsnis: `keTilad it yoda<br />

suliwmidaÁ esaias mier: mived erisa amas~ da sxv. (sa qm. 28,25).<br />

aqedan gamomdinare, mociquli <strong>RmrTismetyveleba</strong> Si gvaxedebs<br />

da suliwmidas ufals uwodebs, raTa RmerTSi esaias mimarT<br />

metyveli suliwmida davinaxoT.<br />

2.ÿwarmarTTa maswavlebeli suliwmidis Sesaxeb ambobs: a)<br />

`rameTu suli yovelsave gamoeZiebs, da siRrmesaca RmrTisasa~<br />

(1 kor. 2,10). ese igi suliwmidas ara mxolod yovlismxedvelobas<br />

miawers, aramed RmrTis saidumloTa codnasac; es ki TviT mociquli<br />

pavles ganmartebiT, imasac niSnavs, rom suliwmida ara<br />

25 miuxedavad imisa, rom Ze RmerTis _ ieso qristes RmrTeebriobis Sesaxeb<br />

TviT mociqulTa mraval swavlebas ar SevxebivarT, moxmobili adgilebic<br />

sakmarisia ieRovas mowmeTa da maT msgavsTa samxileblad, magram Tuki<br />

guli ara WeSmaritebis Secnobisken, aramed sibneliskenaa midrekili,<br />

maSin, ra Tqma unda, masSi naTeli ver SeaRwevs.


110 suliwmidis sakuTari Tviseba<br />

111<br />

Seqmnili goneba, aramed RmerTia (rom. 11,34). b) mociquli suliwmidis<br />

Sesaxeb azrs kidev ufro naTlad gamoxatavs sityvebSi,<br />

romelic suliwmidis yovlismxedvelobaze miuTiTebs: `vin-me<br />

ukue icis kacman kacisaÁ, garna sulmanve kacisaman, romeli ars<br />

mis Tana? egreca RmrTisaÁ aravin icis, garna sulmanve RmrTisaman~<br />

(1 kor. 2,11). es Sedareba _ RmrTis sulis damokidebulebisa<br />

RmerTTan da adamianis damokidebulebisa mis su lTan _ srulad<br />

gamoxatavs im azrs, rom RmrTis suls RmerTTan TviT bunebiTi<br />

kavSiri aqvs. g) igive mociquli suliwmidas yvela adamianisTvis<br />

madlis mimniWe bels uwodebs (1 kor. 12,4-11): `amas yovelsa<br />

Seewevis erTi da igive suli~, da amrigad mas RmrTis Tvisebas<br />

_ yvelganmyofobas miawers.<br />

3. wm. werili aniWebs ra suliwmidas RmrTis Tvisebebs, mas<br />

WeSmaritebisa da siwmidis wyarod miiCnevs. TviT mas ewodeba _<br />

suli WeSmaritebisa (in. 15,26). aseve isic, rac mis mier aR iZvreba,<br />

sruli WeSmariteba da siwmidea; misi winaswarme t yvelebani<br />

namdvilia, swavleba ki _ ucilobeli. igi adamians srulyofili<br />

siwmindisken, wminda locvisken aRZravs: `rameTu raÁmca igi<br />

viloceT, viTar-igi jer-ars, ara viciT; aramed TÂT igi suli<br />

meox ars CuenTÂs sul-TqumiTa miT usityueliTa~ (rom. 8,26).<br />

xolo amgvari moqmedeba ki erTsa da WeSmarits, siwmidisa da<br />

WeSmaritebis wmida wyaros _ RmerTs SeuZlia. igi, vinc mociqulebs<br />

gansakuTrebuli madliT _ winaswarmet y v e lebebiT,<br />

saswaulebiT, enaTa codniT da sxv. ajildoebs, ra sakvirvelia,<br />

yovlisSemZled unda iqnes miCneuli. xolo es um aRlesi nebiT<br />

madlTa ganmyofeli suliwmidaa (1 kor. 12,4-12).<br />

4. wm. werilidan aseve Cans, rom suliwmidas RmrTiuri pativi<br />

unda miegos. ase mag., mociquli pavle suliwmidis saxeliT<br />

iseve amowmebs, rogorc Zis saxeliT (rom. 9,1).<br />

suliwmidis sakuTari Tviseba<br />

gavarkvieT, rom RmerTis sami piri _ mama, Ze da suliwmida<br />

_ RmrTis Tvisebebsa da Zalebs ki ar warmoadgenen, aramed<br />

cal keul pirebs, romelTac erTi da igive RmrTeebrivi arsi<br />

aqvT. axla ki vnaxoT samebis pirebi erTmaneTisgan romeli<br />

damoukidebeli TvisebebiT gansxvavdebian.<br />

raSi mdgomareobs RmerTi suliwmidis sakuTari Tviseba?<br />

`xolo raJams movides nugeSinis-mcemeli igi, romeli me movavlino<br />

Tquenda mamisa Cemisa mier, suli WeSmaritebisaÁ, romeli<br />

mamisagan gamovals, man wamos CemTÂs~ (in. 15,26). ase eubneba macxovari<br />

Tavis mowafeebs zecad amaRlebis win. yvela Tanaxmaa, rom<br />

am sityvebSi mocemulia swavleba suliwmidis sakuTari Tvisebis<br />

Sesaxeb; aseve yvela Tanaxmaa, rom aq sityvasityviTaa naTqvami<br />

suliwmidis sakuTari Tvisebis _ ma misagan gamomavlobis Sesaxeb.<br />

es sityvebi mTavari azris garda (e.i. rom suliwmida daamowmebs<br />

ZisTvis) Semdeg or az rsac Seicavs:ÿa) suli WeSmaritebisaÁ<br />

ieso qristes mier iqneba movlenili mociqulebTan da b) suli<br />

WeSmaritebisaÁ mamisagan gamodis. suli WeSmaritebisaÁ gamodis<br />

da suliwmida igzavneba _ sulis mdgomareoba sruliad gansxvavebulia:<br />

magram amas yvela ar eTanxmeba, aramed fiqroben,<br />

rom es erTi da igive mdgomareoba, anu suliwmidis gamomavlobaa.<br />

26 amgvari ganmartebis cdomileba iqidan Cans, rom a)<br />

ÿTviT drois gansxvaveba _ romeli me movavlino da gamovals<br />

_ gviCvenebs, rom aq suliwmidis erTi da igive mdgomareoba<br />

sruliadac araa aRwerili. gamovals _ zmnis es forma Zalian<br />

zustad gamoxatavs maradiul, ucvlel mdgomareobas; msgavsadve<br />

ambobs Ze RmrTisa Tavis Tavze: `pirvel abrahamis yofadmde<br />

me var~ (in. 8,58). magram roca Ze RmrTisa suliwmidisTvis ambobs:<br />

movavlino Tquenda, aq zmnis forma gviCvenebs, rom ufali<br />

droul movlinebaze laparakobs. macxovari imave movlinebas<br />

araerTxel gamoxatavs momavali droiT, _ roca amowmebs mamis<br />

Sesaxeb: `sxuaÁ nugeSinis-mcemeli mogivlinos Tquen~ (in. 14,16),<br />

`romeli moavlinos saxeliTa CemiTa mamaman~ (mux. 26) da Tavisi<br />

TavisaTvis: `romeli me movavlino Tquenda mamisa Cemisa mier~<br />

(15,26). b) rogorc wesi, CarTuli azri misiT gayofili azrebisgan<br />

gansxvavdeba; am SemTxvevaSi ki gviCvenebs, rom sityviT:<br />

gamovals imave azrs ar gamoxatavs, rasac sityva: movavlino, da<br />

piriqiT. g) sityva movavlino imaves rom gviCvenebdes, rasac<br />

sityva gamovals, maSin es ganmeoreba iqneboda _ me movavlino<br />

Tquenda mamisa Cemisa mier, romeli mamisagan gamovals. gan-<br />

26 Cveni wyaro asaxelebs kaTolikuri cru dogmatis damcvel laTin<br />

RmrTismetyvelebsa da iezuit avtorebs, romlebic suliwmidis Zisganac<br />

gamomavlobis Sesaxeb winaswarganzraxuli mosazrebis sasargeblod wm.<br />

werilis teqstebsac ki amaxinjeben.


112 hipostasTa sakuTari Tvisebebi<br />

113<br />

meoreba miT ufro sakvirvelia, rom wina sityvebi amis gareSec<br />

ukve gaZlierebulia; d) Tuki suliwmida Zisagan moivlineba,<br />

mxolod imitom, rom maTi RmrTeebrivi buneba erTi da igivea<br />

da dacemuli ad amianis aRdgenaSi TavTavianTi rigiT monawileoben;<br />

imave mizeziT wm. werilSi ikiTxeba, rom Zec moivlineba<br />

suliwmidis mier (es. 61,1; 48,16), maSin roca Zis dausabamo Soba<br />

mxolod da mxolod mamas ekuTvnis da ara suliwmidas, da, aqedan<br />

gamomdinare, erTi piris mier meoris movlineba sruliadac ar<br />

gu lis xmobs erTi pirisagan meoris gamomavlobas. e)ÿmacxovris<br />

moyvanil sityvebSi suliwmidis gamomavloba mamisagan da Zisagan<br />

rom iyos gaazrebuli, maSin igi suliwmidis Sesaxeb ityoda:<br />

romeli Cvengan gamovals, an: mamisagan da Cemgan gamovals. ase<br />

miT umetes imitom unda yofiliyo, rom macxovari amSvidebs ra<br />

mowafeebs suliwmidis movlenis dapirebiT, am movlinebas iqve<br />

miawers rogorc Tavis Tavs, aseve mamas (in. 15,26; 14,26), xolo<br />

sxva SemTxvevaSi ase gamoTqvams: `me da mamaÁ Cemi erTi varT~.<br />

amrigad, macxovris sityvebiT suliwmida mamisagan gamodis, magram<br />

igzavneba mamisa da Zis mier; pirveli suliwmidis sakuTari,<br />

ucvleli Tvisebaa, ukanaskneli ki _ SemoqmedebiTi mdgomareobis<br />

msgavsi, SemTxveviTi mdgomareobaa.<br />

macxovari suliwmidis Sesaxeb ambobs: `man me madidos, rameTu<br />

Cemgan miiRos da giTxras Tquen. yoveli, raodeni aqus<br />

ma masa, Cemi ars; da amisTÂs garqu Tquen, rameTu Cemgan miiRos<br />

da giTxras Tquen~ (in. 16,14-15). aq zogierTebi sityvaSi Cemgan<br />

Zis sakuTar yofierebas gulisxmoben, da sityvebSi: yoveli,<br />

raodeni aqus mamasa, Cemi ars, im azrs xedaven, rom ramdenadac<br />

yovelive, rac mamas ekuTvnis, ekuTvnis Zesac, amdenad unda<br />

davaskvnaT, rom suliwmida mamisagan da Zisgan gamodis. magram<br />

1)ÿsityvebi Cemgan miiRos _ aq araviTar SemTxvevaSi ar niSn avs,<br />

rom suliwmida misi hipostasidan gamodis, anu azrobrivad es<br />

sityvebi igiveobrivi araa im sityvebisa, romelic mamaze Tqva:<br />

romeli ma misagan gamovals. 27 macxovars, suliwmidis maradiul<br />

27 radgan qarTul teqstSi mkafio gansxvaveba ar Cans, amitom yuradReba<br />

berZnuli dednis windebulebis gansxvavebaze gavamaxviloT da rusul<br />

redaqcias SevudaroT, sadac `ek tu emu~-s Sesatyvisia от Моего da ara от<br />

Меня da `para tu patros~-isa от Отца. qarTulSi ki am adgilas naxmaria<br />

sityvebi: `Cemgan~ da `mamisagan~.<br />

gamomavlobaze miTiTebisas, ar SeeZlo eTqva: miiRebs; radgan es<br />

iqneboda miTiTeba imaze, rom suliwmida manamde ar gamodi oda,<br />

e.i. ar arsebobda; xolo imisi daSveba, rom zmniT miiRos axlandeli<br />

mdgomareobaa gamoxatuli, ar SeiZleba, radgan rogorc<br />

zmnis formis pirdapiri mniSvneloba, ise misi kavSiri sxva zmnebTan:<br />

madidos, giTxras amis saSualebas ar iZleva. 2) `yoveli,<br />

raodeni aqus mamasa, Cemi ars:~ es sityvebic ar Seicavs im azrs,<br />

romlis danaxvac masSi undaT, radgan a)ÿwm. werilSi arcTu<br />

iSviaTad sityva yoveli gamoxatavs yovelive imas, rac cnobili<br />

(aRniSnuli) sagnebis rigSi igulisxmeba; b)ÿwm. werilis swavlebiT,<br />

mama RmerTs aqvs sakuTari Tviseba, romelic Zes ar gaaCnia,<br />

da amitom yoveli ve rac mamas aqvs, Zes ar ekuTvnis: xolo Tuki<br />

yovelive gaaCnia, maSin es sakuTar Tvisebebze ar vrceldeba;<br />

g)ÿazris dakavSirebiT Cans, rom ieso qriste adamianTa xsnis<br />

saqmeze laparakobs; aseve am muxlis azrobrivi kavSiri msgavs<br />

adgilTan (1 in. 5,9) gvi Cvenebs, rom saqmeebi, romelsac Ze mamis<br />

msgavsad iqms, suliwmidis maradiul gamomavlobas ar gulisxmobs.<br />

d) amrigad, macxovris sityvebis azri Semdegia: `yovelive<br />

rac mamas aqvs (adamianTa xsnis saqmeebTan mimarTebaSi), Cemia~.<br />

wm. werilSi suliwmida zogjer qristes, Zis sulad iwodeba:<br />

magram ara imitom, rom suliwmida qristesgan gamodis, ara med<br />

imitom, rom adamianTaTvis suliwmidis niWTa mopoveba qristes<br />

sisxlis safasurad gaxda SesaZlebeli, da kidev imitom, rom<br />

suliwmida Tavisi TvisebiT qristes sulis igiveobrivia (filp.<br />

1,19; galat. 4,6).<br />

Ze RmerTisa da mama RmerTis<br />

sakuTari Tvisebebi<br />

wm. werilis mixedviT, Ze RmerTis ganmasxvavebel niSnad unda<br />

miviRoT is, rom igi arc mSobelia da arc gamomavlinebeli<br />

RmrTeebrivi pirisa, aramed mama RmerTisagan iSveba. Ze RmerTis<br />

mama RmerTTan damokidebulebaze TviT Zis saxeldebac naT lad<br />

miuTiTebs. Tuki mama RmerTisTvis iTqmeba, rom misi Ze aris Ze<br />

RmrTeebriobiT, es sxvagvarad ar aixsneba, Tu Zeeba, So bileba, Ze


114 sakuTari Tvisebebi<br />

erTarsoba<br />

115<br />

RmerTis mamasTan damokidebulebis ganmasxvavebel ni Snad ar<br />

miviReT; sxvagvarad, kidevac rom es sityvebi: Soba, Ze eba, RmerT-<br />

Tan adamianuri gagebiT iyos dakavSirebuli, a) isini aq mainc<br />

mxolod zebunebrivis gulisxmisyofas gvaiZuleben; b) Sobis<br />

saerTo gagebas arsis ziaryofa emsaxureba, mag ram adamianuri<br />

Sobisas erTmaneTs erTi da im ave saxis arseba ez i areba, xolo<br />

Zis RmrTeebriv SobaSi er Ti da igive arsis ri cxobriv ziaryofas<br />

vgulisxmobT. amrigad, aq saWiroa mxo lod is SevityoT: Ze<br />

RmerTze, mamis Zesa da mamis sityvaze la pa rakisas wmida werili<br />

gulisxmobs Tu ara Zeebas RmrTeeb ri obiT, Tu mamis ZesTan<br />

mxolod zneobr ivi damokidebulebaa ga moxatuli ise, rogorc<br />

adamianebis Rm rTis Zeebad wodebis dros ?<br />

Tuki pirveli damokidebuleba igulisxmeba: maSin mamis mi er<br />

Zis Soba Ze RmerTis mamasTan bunebiTi damokidebulebis gamoxat<br />

vas emsa xureba, an rac igivea, Zis sakuTar Tvisebas wa rmoadgens.<br />

ra Cans wmida werilidan? is, rom Ze RmerTi _ sityva, wm.<br />

we rilis swavlebiT, WeSmariti RmerTia, raSic Cven zemoT msjelo<br />

bis drosac davrwmundiT; amjerad ki gaugebrobis Ta vidan<br />

asa cileblad ga varkvioT: iq, sadac laparakia Ze RmerTze, namdvi<br />

lad igulisxmeba Tu ara misi RmrTeebriobiT Soba mamisagan?<br />

a)ÿsityva _ Ze RmerTi wm. werilSi iwodeba, rogorc mxolod-<br />

So bili Ze RmrTisa, Tvisi Ze RmrTisa (in. 1,14; 3,16 rom. 8,32).<br />

xolo es saxeldebani TavisTavad gviCveneben, rom Ze RmrTisa<br />

Sobilia mama RmerTisgan da ara mis mier SeTvisebuli, radgan 1)<br />

mxolodSobili sakuTriv imas aRniSnavs, rom ma misagan mxo lod<br />

erTi igi iSva. igive mniSvneloba aqvs sityva mxolodSo bils<br />

wm. werilis enazec (berZ. `monogenes~). 2)ÿmociqulTan Tvi si Ze<br />

RmrTisa RmrTis mier gandidebuli RmrTis Zeebisgan gan sx va -<br />

vebulia (rom. 8,14-15), iseve rogorc RmerTis mamad Tvisad wodeba<br />

sakuTari Tavis RmrTis sworad miCnevas niSnavs (in. 5,18).<br />

b)ÿioane RmrTismetyveli, uwodebs ra sityvas mamis mxolod-<br />

So bil Zes, imave sityvisaTvis ambobs: `yovelive mis mier<br />

Seiqmna~ (in. 1,3). igi rogorc maradiuli, rogorc Semoqmedi da<br />

ara rogorc qmnileba ar SeiZleba RmrTeebriobasTan iseT<br />

damoki de bulebaSi iyos, rom mamas mxolod arasakuTrivi azriT<br />

eku Tvnodes: piriqiT, Tavisi TvisebebiT igi Ze RmrTisaa, mama<br />

RmerTisgan saukuniTgan Sobili.<br />

dabolos, g) TviT Ze RmrTisa Tavis Tavze ambobs, rom cxov-<br />

reba mamisagan miiRo, magram cxovreba _ TviTmyofi (in. 5,26); aqedan<br />

gamomdinare, rogorc Ze, igi Seuqmneli da mxolod Sobilia.<br />

amrigad, Sobileba Ze RmerTis ganmasxvavebeli Tvisebaa.<br />

mama RmerTis saxeli, roca misiT gamoixateba ara RmerTis<br />

da mokidebuleba qmnilebasTan, aramed mama RmerTisa RmrTiur<br />

pirebTan _ Zesa da suliwmidasTan, wm. werilSi arsad araa<br />

naTqvami, rom mama iSvebodes an gamodiodes vinmesagan; aramed<br />

piriqiT, naTladaa gamoxatuli, rom mamas cxovreba TavisTavad<br />

(TaviT TvisiT) aqvs (in. 5,26). amitom mama RmerTis sakuTar<br />

Tvisebas samarTlianad warmoadgens is, rom igi arc aravisgan<br />

iSveba da arc aravisgan gamodis. wm. werilSi garkveviTaa<br />

naTqvami, rom mama RmerTi aris mama mxolodSobili Zisa da<br />

rom suliwmida misgan gamodis (in. 15,26). amitom mamis ganmasxvaveblad<br />

isic unda miviCnioT, rom igi Sobs Zes da gamoavlens<br />

suliwmidas.<br />

RmrTeebriv pirTa erTarsoba<br />

radgan mama, Ze da suliwmida calkeuli pirebia, maT Soris<br />

gan sxvaveba TviT maTi arsis gansxvavebazec xom ar vrceldeba?<br />

Tu, arian ra isini RmrTeebrivi pirebi, arsiT erTs da ara sam<br />

RmerTs warmoadgenen?<br />

cnobilia, rom Zvel aRTqmaSi xSiradaa naxsenebi erTi Rmer-<br />

Tis sarwmunoeba (gams. 20,1-3; meor. sj. 4,19-39). cnobilia agreTve,<br />

rom Zv. da ax. aRTqmis swavlebaTa Soris ar aris da arc Sei-<br />

Zleba iyos rame winaaRmdegoba. Tuki ax. aRTqmis swavlebaSi<br />

sami RmrTeebrivi piri mkafiodaa gansxvavebuli, ueWvelad unda<br />

miviRoT, rom pirTa es sameboba RmrTis arsis erTobas ar ar-<br />

Rvevs; miT umetes, rom ax. aRTqmaSic erTi RmerTis sarwmunoeba<br />

pirdapir dasturdeba (mrk. 12,29; in. 17,3; saqm. 14,15-18).<br />

ax. aRTqmaSi pirdapiraa mocemuli swavleba Ze RmerTisa da<br />

mama RmerTis erTarsobis Sesaxebac. TviT Ze RmrTisa ambobs:<br />

`me da mamaÁ Cemi erT varT~ (in. 10,30). am sityvebSi, rogorc konteqsti<br />

gviCvenebs, laparakia ara Zisa da mamis nebis Tanxmobaze,<br />

aramed bunebis (arsobriv) erTobaze. isini im azris dasabuTebas<br />

emsaxurebian, rom Zes mis cxovars veravin mistacebs, anu rac


116 erTarsoba<br />

samyaros Seqmna<br />

117<br />

igivea, Zisa da mamis yovladZlierebis Tanasworobas warmoa-<br />

Cenen; gana am sityvebs SeuZliaT Zis Zlierebis damtkiceba, Tuki<br />

isini Zis mamasTan mxolod zneobriv igiveobas gviCveneben?<br />

ara. iudevelebma am sityvebSi gaiges, rom ieso Tavis Tavs<br />

RmrTis sworad warmoaCenda. WeSmaritebis maswavlebelmac<br />

misi sityvebis aseTi axsna ar uaryo, piriqiT daamowma kidec<br />

misi simarTle (mux. 32-33).<br />

ieso qriste Tavis Tavze ambobs: `romelman mixila me, ixila<br />

mamaÁ Cemi. rameTu me mamisa Tana var, da mamaÁ Cem Tana ars~<br />

(in. 14,9-10). meore winadadebaSi mxolod ZaldatanebiT Se iZleba<br />

SevitanoT azri Zisa da mamis mxolod zneobrivi er Tobis Sesaxeb,<br />

xolo pirvelSi gamoxatuli azri SeiZleboda macxovars<br />

nebismieri winaswarmetyvelisaTvis miekuTvnebina, Tuki ZeSi<br />

mamis sruli arsis anarekls ar igulisxmebda.<br />

dasasrul, Zisa da mamis erTarsobis Sesaxeb naTlad laparakobs<br />

mociquli iovane: `pirveliTgan iyo sityuaÁ da sityuaÁ<br />

igi iyo RmrTisa Tana, da RmerTi iyo sityuaÁ igi~ (in. 1,1). suliwmidisa<br />

da WeSmariti RmerTis erTarsoba ki naTlad ar is<br />

gamoxatuli mociquli pavles sityvebSi, roca igi suliwmi dis<br />

RmerTTan damokidebulebas iseve warmogvidgens, ro gorc adamianis<br />

sulisa adamianTan.<br />

RmerTi _ samyaros Semoqmedi<br />

`dasabamad qmna RmerTman caÁ da queyanaÁ~ (Sesq. 1,1). Rmr-<br />

TivSTagonebuli mwerlebi, miyvebian ra moses mier qveynierebis<br />

Seqmnis aRweras, naTlad gviCveneben, rom ca da qveyana RmerTis<br />

garda yovelive arsebuls moicavs. mociqulebi gvaswavlian,<br />

rom RmerTma Seqmna ca da qveyana da `yoveli, raÁ ars maT Sina~<br />

(saqm. 14,15), yovelive casa da qveyanaze, xiluli da uxilavi, maT<br />

Soris umaRlesi sulebic (kol. 1,16) mis mier Seiqmna, mis gareSe<br />

araferi ar Seqmnila, rac ki droSi SemTxveviT arsebobs<br />

(in. 1,3; ef. 3,9). amave dros ax. aRTqma sityva qveyanaSi (berZn.<br />

`kosmos~) ara mxolod sasruli sagnebis erTobliobas, aramed<br />

samyaros mowesrigebulobasa da mSvenierebasac gulisxmobs, da<br />

araviTar SemTxvevaSi ar Seicavs azrs TviTmyofadi arsebis<br />

Sesaxeb. RmerTma siyvarulis maradiuli keTilganzraxviT<br />

yofiereba mianiWa imas, rac ar arsebobda. Tavisi saxierebiT<br />

dausabamod gansazRvra ararsebulis Tvis sicocxlis miniWeba<br />

da gansazRvrul momentSi samyaros yofiereba misca. wm. Teodorites<br />

sityviT: `RmerTi arafers ar saWiroebs, magram misi<br />

usazRvro saxierebiT keTilineba ararsebulisTvis yofiereba<br />

miemadlebina~.<br />

wm. werilis Tanaxmad samyaro RmrTis Tavisufali nebiT Seiqmna<br />

da ara RmerTSi aRsrulebuli raime gardauvali procesidan<br />

gamomdinare mizezis Sedegad. Tavisufali neba ki, iseve rogorc<br />

samyaros Seqmnis saqme, RmrTis samive pirze vrceldeba.<br />

samyaros Seqmna adamianis gonebisTvis saidumloa, amitom<br />

TviT Sesaqmis saxis sruli wvdoma SeuZlebelia. magram gamocxadeba,<br />

Cveni Semecnebis SesaZleblobis Sesabamisad, samyaros<br />

mowyobis Tanamimdevrobas gadmogvcems. mose winasw armetyvelis<br />

monaTxrobi WeSmariti istoriaa, sadac eqvs dReSi samya ros Seqmnisa<br />

da meSvide dRes RmrTis gansvenebis aRwera, ara mxolod<br />

moses, aramed mTeli saRmrTo gamocxadebis gamoxatulebaa.<br />

eklesiis mamebis swavlebiT moses monaTxrobSi Tavdapirvelad<br />

im nivTierebis Seqmnazea laparaki, romelic RmerTma araradan<br />

Seqmna, xolo Semdeg am masalis saxecvlilebiT Seqmnil<br />

samyaroze.<br />

yovladsaxierma da yovladZlierma ufalma Tavisi siyvaruli<br />

ara mxolod samyaros SeqmniT gamoavlina, aramed imiTac, rom<br />

misgan Seqmnil samyaros Tavisi ZaliT ganagebs da inarCunebs.<br />

gamocxadebis swavlebiT RmrTis am moqmedebas RmrTis gangebuleba<br />

ewodeba. saswaulebi da winaswarmetyveleba ni, romelic<br />

mudam Tan sdevda gamocxadebas, RmrTis gangebulebis xelSesaxeb<br />

dasabuTebas emsaxurebian. samyaros gangebuleba, RmrTis arsis<br />

erTobis gamo, ekuTvnis mamas da Zes da suliwmidas. rogorc<br />

aRvniSneT, RmrTis gangebuleba ori mTavari mo qmedebiT gamoixateba<br />

_ samyaros SenarCunebiT (dacviT) da samyaros gangebiT<br />

(marTviT). samyaros SenarCuneba RmrTis nebis is moqmedebaa,<br />

romliTac samyaro RmrTisgan miRebul yofierebas ar kargavs<br />

da arsebobas da moqmedebas agrZelebs. brZeni basilis TqmiT:<br />

`yoveli Seqmnili buneba, xilulic da gonebiT warmosadgenic,<br />

Tavisi Tavis SenarCunebisTvis RmrTis mzrunvelobas saWiroe


118 samyaros Seqmna<br />

angelozebis Sesaxeb<br />

119<br />

bs~. gamocxadeba naTlad da gadaWriT gveubneba, rom yoveli<br />

qmnilebis yofiereba RmrTis ZaliTaa daculi. RmrTis Zalis<br />

Semweobis gareSe yvelaferi ararad gardaiqceoda. samyaros<br />

gangeba ki RmrTis nebis is moqmedebaa, romliTac qmnilebaTa<br />

moqmedebis Zala maTTvis gankuTvnili miznisaken warimarTeba.<br />

rac Seexeba mizans, igi zneobrivi arsebebisTvis RmrTis msgavsebisken<br />

miswrafebaSi mdgomareobs, xolo cxovelTa da<br />

mcenareTa samyaroÿ-ÿsicocxliTa da yofierebiT tkbobisTvisaa<br />

mowodebuli. Tuki RmerTma samyaros Seqmnisas mas garkveuli<br />

mizanic daudgina, maSin, rasakvirvelia, mas axlac mxedvelobaSi<br />

aqvs es mizani, da surs, rom igi miRweul iqnas. samyaros miyvana<br />

am miznamde mas, rogorc yovlisSemZles, SeuZlia. xolo rogorc<br />

saxieri, mis mier Seqmnili qmnilebebis sikeTisTvis yvelafers<br />

akeTebs, Tumca zneobrivi qmnilebebis TavisuflebaSi ar ereva,<br />

aramed keTil saqmeSi mxolod exmareba maT. ganmgebeli<br />

borotebasac uSvebs, radgan borotebis SesaZlebloba qmnilebis<br />

Tavisuflebisgan ganuyofelia. boroteba Tavisuflebis borotad<br />

gamoyenebis Sedegs warmoadgens; igi sikeTis uaryofa da<br />

RmerTTan dapirispirebaa. ganmgebeli yvela Rones xmarobs, rom<br />

Tavisufleba codvisgan Seakavos da amisTvis codvis Cadenas<br />

kanoniT krZalavs, acxrobs sasjelebiT da borotebis Sedegebs<br />

anelebs. RmrTis gangebiT fizikuri boroteba zneobrivi arsebisTvis<br />

wamalia, amiTi igi codvils sinanulisken mouwodebs,<br />

wmends codvebs da saTnoebiT ufro srulyofils xdis.<br />

RmerTi _ Semoqmedi<br />

da ganmgebeli angelozebisa<br />

saxeldeba angelozi (berZ. `angelos~) sakuTriv macnes,<br />

mo ambes niSnavs, magram am saxeliT iwodebian RmrTis gansakuTrebuli<br />

qmnilebebi, usxeulo arsebebi, romelTac goneba<br />

da neba aqvT miniWebuli. Zveli da axali aRTqmis gamocxadeba<br />

sulebis Sesaxeb garkveviT gvaswavlis, rom isini namdvilsa<br />

da piro v nul arsebebs warmoadgenen. wminda sulebis anu angelozebis<br />

sa myaro, iseve rogorc yvelaferi, Seqmnilia RmrTis<br />

mier. miuxedavad imisa, rom sarwmunoebisTvis aucileblad ar<br />

miiCneva maTi Seqmnis zusti drois dadgena, eklesiis mamaTa<br />

swavlebiTa da iobis wignis (38,7) gaTvalisw i nebiT, angelozebi<br />

qveynis dafuZnebisas ukve ugalobdnen ufals, anu angelozebis<br />

Seqmna nivTieri samyaros Seqmnas win uswrebda.<br />

gamocxadeba angelozebis bunebis Sesaxeb saerTod gvaswavlis,<br />

rom igi yvela sulSi wminda da RmrTis qmnilebaTagan<br />

usrulyofilesi iyo. isini sulieri arsebebi arian. macxovari<br />

maT sulebs uwodebs da ambobs, rom suls xorci da Zv a li ara<br />

aqvs, iseTi xorcic ki, rogoric TviT mas aRdgomis Semdeg hqonda<br />

(lk. 24,39), roca mowafeebTan Sesvla daxSuli karebiTac SeeZlo<br />

(in. 20,19). wm. werilis swavlebiT, angelozebs araviTari xorcieli<br />

moTxovnilebebi ara aqvT, `arca iqorwinebodian, arca<br />

ganhqorwinebden~ (mT. 22,30), iseve rogorc sikvdils ar eqvemdebarebian<br />

(lk. 20,35-36). wm. werilSi saubaria angelozTa enis<br />

Sesaxeb, romliTac isini uflis saydars garSemoxveulni adideben<br />

RmerTs, magram iseve rogorc RmrTis saydari ar moiazreba<br />

sagnobrivad, aseve angelozTa enac grZnobieri azriT ar gaigeba;<br />

es angelozTa azrebisa da gr Znobebis saxeobrivi warmodgenaa.<br />

angelozTa sxvadasxvagvari cneba erTi mxriv gviCvenebs, rom<br />

angelozebi, maTi SemosazRvrulobis gamo, yvelgan ar imyofebian<br />

da ar moqmedeben, Tumca ki sagnobrivi samyaros sivrciT ar<br />

arian SemosazRv rul ni, meo re mxriv, maTi Cveneba amtkicebs, rom<br />

nivTieri saxeebi, riTac angelozebi ixilvebian, arsebiTad maT<br />

ar ekuTvniT. isini ama Tu im saxes adamianisTvis iReben, iseve<br />

rogorc Zvel aRTqmaSi TviT RmerTi cxaddeboda xilulad,<br />

magram is SemTxveviToba iyo da ara mudmivi yofiereba.<br />

gamocxadeba usxeulo sulebis Zalebs imdenad srulyofilad<br />

warmogvidgens, rom aseTi srulyofili Zalebi TviT pir ve<br />

lqmnil adamianSic ki ar yofila. wm. mefsalmune galobs, rom<br />

adamiani RmrTis xelidan angelozebTan SedarebiT mcired<br />

daklebuli gamovida (8,5); kerZod, wm. werili angelozebs a) im -<br />

denad srulyofili sibrZniT warmogvidgens, rom maTi xedva<br />

araCveulebrivi mecnierebis momcvelia, iseve rogorc rCe ul<br />

kacTaTvisaa uwyebuli (2 mef. 14,20), da maTTvis bevri is eTi ramis<br />

codnaa mindobili, rac adamianma ar icis (mrk. 13,32), Tumca ki maTi<br />

codna ar vrceldeba arc gulis saidumlo e basa (3 mef. 8,39) da arc<br />

SemTxveviT momavalze (es. 44,7). maTi goni WeSmaritebis Semecnebam<br />

kidev ufro unda srulyos (1 pet. 1,12). b) maTi neba wmindaa (mrk.


120 angelozebis Sesaxeb<br />

boroti angelozebis Sesaxeb<br />

121<br />

8,38) da SeuZlia umetes siwmindes miaRwios, vidre pirvelqmnil<br />

adamians SeeZlo mieRwia Tavisi nebiT. es dacemis im ufskrulidan<br />

Cans, romelSic zogierTi dacemuli suli aRmoCnda. amave dros<br />

angelozebis nebis sisrule yovladsrulyofilis siwmides ver<br />

wvdeba (iob. 4,18). g)ÿgamocxadeba angelozebis Zlierebas, maT<br />

mier sxvadasxva dros aRsrulebuli namoqmedariT gvi Cvenebs.<br />

mag., erT RameSi angelozma asurTa banakis 185 aTasi meomari<br />

gaanadgura (4 mef. 19,35), sxva SemTxvevaSi ki, egviptis yvela<br />

pirmSo mospo (gams. 12,23). arsebobs azri angelozebis eTeruli<br />

sxeulis Sesaxeb. magram es mxolod kerZo mosazrebaa. magram<br />

roca vambobT, rom angelozi usxeulo arsebaa, rogorc wm.<br />

ioane damaskeli gvaswavlis, gasaTvaliswinebelia, rom `angelozs<br />

usxeulo mxolod CvenTan SedarebiT ewodeba, radganac<br />

erTaderT Seudarebel RmerTTan SedarebiT yovelive uxeSia<br />

da nivTieri; mxolod RmerTia arsebuli, univTo da usxeulo~.<br />

gamocxadeba gviCvenebs, rom RmrTis usxeulo gonieri qmnilebebis<br />

ricxvi Zalze didia. wm. werili angelozTa Soris<br />

xarisxebsac ganasxvavebs, imis Sesabamisad, Tu maTi RmrTivqmnili<br />

buneba ramdenad srulyofilia. areopagituli moZRvrebis Sesabamisad<br />

zeciuri sulebi sam ierarqiad nawildeba, ro mel Tagan<br />

TiToeuli sam dasad iyofa: umaRlesi ierarqia: serafimni, qurubimni,<br />

saydarni; saSualo ierarqia: uflebani, Zalni, xelmwifebani;<br />

umdablesi ierarqia: mTavrobani, mTavarangelozni, angelozni.<br />

angelozebi, rogorc Seqmnili arsebebi, yvelani ueWvelad<br />

RmrTis gangebis meTvalyureobis qveS imyofebian. miuxedav ad<br />

imisa, rom gamocxadeba angelozebs Tavisufad da TavisTavad<br />

RmrTis erTgul sulebad warmogvidgens, amave dros gvi Cvenebs,<br />

rom angelozebi Tavisuflebis ZaliT SeiZleba erTnair zneobriv<br />

mdgomareobaSi ar iyvnen; aseve erTnairi ar unda iyos maT<br />

mimarT ganmgeblis damokidebulebac. amrigad, Cven gvainteresebs _<br />

laparakobs Tu ara gamocxadeba zogierTi sulis dacemis Sesaxeb.<br />

mociquli iuda gvaswavlis (1,6), rom zogierTi suli daeca da<br />

rom amave dros angelozebis mdgomareobis Secvla TviT maTsa<br />

da maTs Tavisuflebaze iyo damokidebuli. gamocxadebis swavlebiT<br />

ganmgebelis damokidebuleba angelozebisadmi Semdegnairad<br />

warmogvidgeba: a) qveynis mTavari miznis gansaxorcieleblad<br />

ganmgebelma yvela angelozs gansakuTrebuli msaxurebis<br />

saxe da adgili ganuwesa; b) ganmgebelma, angelozebis sakuTari<br />

Tavisuflebis Sedegad, zogierTi maTganis dacema dauSva. maTi<br />

dacemis mizezi ki ampartavneba iyo. Tumca sxvadasxva mosazreba<br />

arsebobs, 28 magram eklesiis mamaTa swavlebiT, ampartavneba aris<br />

is mTavari codva, romliTac sulebi daiRupn en da ramac isini<br />

borot sulebad, anu eSmakebad aqcia.<br />

RmrTis sityvis mowmobiT keTili angelozebi ganuwyvetliv<br />

Wvreten RmerTs da misi brZnuli saqmeebiT ganiswavlebian,<br />

ad ideben da aqeben mas, misi xma yvelas esmis da mis nebas aR asruleben.<br />

aseTi gamoTqma, rom keTili angelozebi ganuwyve tliv<br />

Wvreten RmrTis pirs, _ niSnavs, rom RmrTisadmi maT siyvaruls<br />

veranairi qmnileba ver anelebs da maTi netareba ucvlelia.<br />

gamocxadeba gansakuTrebulad warmogvidgens im ke Til angelozebs,<br />

romlebic adamianTa xsnis saqmeSi ganmgeblis rCevis aRmsruleblebad<br />

da TanaSemweebad arian dadgenilni. amas garda,<br />

saxierma ufalma TiToeuli morwmunisTvis gansakuTrebuli<br />

mfarveli angelozi daadgina. morwmune sazogadoebis yvelaze<br />

patara wevrsac ki hyavs Tavisi angelozi, romelic yove lTvis<br />

mzadaa qristes yrmis Semawuxeblis winaaRmdeg RmrTis winaSe<br />

iSuamdgomlos. morwmune sazogadoebas ki yoveli qristiani<br />

naTlobiT uerTdeba, raTa maradiuli sasufeveli daim k vidros,<br />

magram raki adamianis Zalebi sustia, amitomac ufalma TiToeuli<br />

morwmunisTvis, maTi cxonebis gzis mfa rvelo bisTvis, mfar veli<br />

angelozi daadgina, xolo adamianTan angelozis siaxlove TviT<br />

pirovnebazea da mokidebuli, anu imaze, Tu TviTon mas ramdenad<br />

surs sasufevlis damkvidreba.<br />

swavleba boroti angelozebis Sesaxeb<br />

gamocxadeba sulebis dacemas iseTive siZlieriT gamoxatavs ,<br />

rogori Zalac maT Semoqmedisgan miiRes. mociquli pavle wers:<br />

28zogierTni Sesaqmis 6,2 muxlis araswori gagebis safuZvelze, RmrTis<br />

Zeebis adamianTa sulebTan kavSiris gamo, sulebis xorciel ltolvaze<br />

miuTiTeben. es mcdari mosazreba, romelsac wm. ioane oqropirma araki<br />

uwoda, qristianul eklesiaSi iudeuridan (ios. flabiosi) gadmovida.<br />

sinamdvileSi ki (БПЭ, t. 1, 1901. gv.704) aRniSnul muxlSi RmrTis Zeebi ara<br />

angelozebi, aramed adamis Zis, keTilmsaxuri seiTis STamomavlebi arian.


122 swavleba boroti<br />

angelozebis Sesaxeb<br />

123<br />

`SeimoseT yovlad saWurveli igi RmrTisaÁ, raÁTa SeuZloT<br />

Tqu en wina-dadgomad manqanebaTa maT eSmakisaTa, rameTu ara ars<br />

brZolaÁ Cueni sisxlTa mimarT da ÃorcTa, aramed mTavrobaTa<br />

mimarT da ÃelmwifebaTa, soflis mpyrobelTa mimarT bnelisa<br />

mis sawuTroÁsaTa, sulTa mimarT ukeTurebisaTa, ro melni arian<br />

casa queSe~ (ef. 6,11-12). aq a) TviT sisxlisa da xorcis dapirispireba<br />

mTavrobaTa da ukeTurTa mimarT, ise rogorc gamoTqma<br />

romelni arian casa queSe, naTlad gviCvenebs, rom laparakia<br />

ara adamianebTan, aramed ufro Zlier arsebebTan brZolaze.<br />

saxeldeba sulTa ki pirdapir miuTiTebs, rom es sakuTriv sulebia;<br />

b) es sulebi SorsmWvreti gonebiT arian warmodgenilni,<br />

romelTac TavianTi miznisaTvis (manqanebisaTvis) sxvadasxva<br />

xerxis mofiqreba SeuZliaT; g) maT iseTi Zliereba miewerebaT,<br />

rom soflis mpyrobelad da mTa vrebad iwodebian. maTTan<br />

sabrZolvelad qristians gansa kuTrebuli simamace sWirdeba;<br />

d) gamoTqma casa queSe sakma od mkafiod gamoxatavs, rom dacemuli<br />

sulebis samoqmedo adgili cisqveSeTiT ganisazRvreba.<br />

sxvagvarad mas mociquli ha ers uwodebs (iqve 2,2). amrigad, sadac<br />

ki haeria, borot sulebs yvelgan SeuZliaT moqmedeba, rac<br />

adamianebs, rogorc dedamiwis binadarT, saSiSroebas uqmnis.<br />

wm. werilis sxvadasxva adgilas weria, rom maT ician RmerTi<br />

(iak. 2,19), ician sanam gagrZeldeba maTi mTavroba (gamc. 12,12), maT<br />

sakuTari sibrZne (iak. 3,15) da mzakvroba (2 kor. 2,11; 11,3) aqvT;<br />

gars uvlian samyaros da adamianis zneobrivi yofierebis yvela<br />

mxares akvirdebian da swavloben, Tumca ro gorc iobis istoriidan<br />

Cans, zogjer momavali qmedebis gansazRvraSi scdebian<br />

(iob. 1,6-10).<br />

imis Tanaxmad, rasac mociquli pavle efeselebs eubneba, da<br />

wm. werilis sxva adgilebiTac, eSmaks sakuTari neba miewereba (2<br />

tim. 2,26). amave dros es neba imdenad Zlieria, rom misi qmedebis<br />

SezRudvisTvis saWiro iyo TviT macxovris gamocxadeba dedamiwaze<br />

(lk. 11,22-23; mT. 12,29) da odesme misi qmedebiT Tumca cru,<br />

magram mainc saswaulebi aResruleba (2 Tes. 2,9).<br />

borotma sulebma xarisxebi dacemis Semdegac SeinarCunes.<br />

gamocxadeba dacemuli sulebidan erT-erTs mTavrad warmogvidgens<br />

da mas satanas, eSmaks (mters, mowinaaRmdeges) uwodebs,<br />

sxvebs ki _ mis angelozebs (mT. 24,42; iob. 1,6); sxvagvarad mTavar<br />

suls belzebuls, 29 eSmakTa mTavars, beliars uwodebs (gamc.<br />

12,7-9; mT. 12,24; 2 kor. 6,15). mociquli pavle sibnelis mTavrobaTa<br />

da xelmwifebaTa Sesaxeb, rogorc ZaliTa da uflebiT<br />

gansxvavebul arsebebze, ise saubrobs (ef. 6,12; kol. 2,15). macxovari<br />

borot sulebSi iseTebsac gamoarCevs, roml e bic mxolod<br />

marxviTa da locviT ganidevnebian, TviT moci qulebsac ki ar<br />

SeeZloT maTgan ganTavisufleba locvisa da marxvis gareSe<br />

(mT. 17,21). agreTve dacemul sulebSi uboro tesnic ganirCevian<br />

(mT. 12,45).<br />

dacemuli sulebis moqmedeba adamianTa sulebis daRupvis<br />

miswrafebiT gamoixateba. maTi es boroteba gansakuTrebiT<br />

Ze RmerTis dedamiwaze gamoCenisas gamovlinda, radgan misi<br />

mizani adamianTa Soris eSmakis saqmeTa darRveva da adamianTa<br />

xsna iyo. eSmakisagan gamoicada TviT qriste (mT. 4,1); iuda iskariotelis<br />

gulSi manve Cado azri, rom macxovari mosaklavad<br />

gaeca (in. 13,2); SeupovarTa Tvalebs abrmavebda, rom qristes<br />

WeSmaritebis naTeli ar gamobrwyinebuliyo (2 kor. 4,4). roca<br />

macxovari mTesvaris igaviT adamianis sulis sxvadasxva zneobriv<br />

mdgomareobas ganmartavda, Tqva: `xolo gzasa zeda igini<br />

arian, romelTa esmis, merme movidis eSmaki da mouRis sityuaÁ<br />

igi gulisagan maTisa, raÁTa ara hrwmenes da cxonden~ (lk. 8,12).<br />

aq macxovari eSmaks zogierTi sulis mdgomareobaze iseTsave<br />

zemoqmedebis unars miawers, rogoric sxvebisTvis simdidres,<br />

tkbobas (mux. 14), an gansacdels (mux. 13) aqvs. sxvagan, amqveynad<br />

borotebis gamoCenaze igavis ganmartebisas, macxovari ambobs,<br />

rom mteri, eSmaki sargeblobs adamianis sulieri ZiliT, raTa<br />

mis dasaRupad RvarZli daTesos (mT. 13,37-40). zustad aseve<br />

mociqulebi aswavlidnen, rom `eSmaki viTarca lomi myÂrali<br />

mimovals da eZiebs, vinmca STanTqa~ (1 pet. 5,8). igi samyaros<br />

acdunebs (gamc. 12,9) da qristiani RmrTis yvela saWurveliT<br />

unda aRiWurvos, raTa eSmakis Tavdasxmas winaaRmdegoba ga u wios<br />

(ef. 6,11). mociqulTa swavlebiT, satanas a) adamianis gonebaze<br />

damRupvelad SeuZlia imoqmedos, kerZod, SeiZleba misi dabneleba<br />

gamoiwvios (2 kor. 4,4); b) SeuZlia gulSi sulisaTvis<br />

mavne grZnobebi aRZras da keTili STabeWdilebebi gaafermk-<br />

29 belzebuli (ebr. `baal zebue~) nexvis batons, beliari ki (ebr. `belial~,<br />

siriuli warmoTqmiT ~beliar~) _ araraobis Tavads niSnavs.


124 swavleba boroti<br />

angelozebis Sesaxeb<br />

125<br />

rTalos; dabolos, g) mas SeuZlia neba borotebis Casadenad<br />

warmarTos (saqm. 5,3).<br />

boroti sulebis moqmedebidan Cans, rom RmerTi Tavisuflebis<br />

mizeziT uSvebs maT borotmoqmedebas, magram es imas ar<br />

niSnavs, rom ganmgeblis mier maT zraxvebs zRvari ar hqondes<br />

dadebuli. petre mociquli Semcode angelozebis Sesaxeb wers,<br />

rom isini RmerTma gankiTxvis dRisTvis wyvdiadis jaWvebiT<br />

Sekra, raTa sasjeli miiRon (2 pet. 2,4). mociquli iuda gvaswavlis,<br />

rom RmerTi dacemul sulebs ukanaskneli sasamarTlosTvis<br />

samaradiso sakrvelebiT wyvdiadis qveS inaxavs (mux. 6).<br />

mociqulTa sityvebidan gamomdinareobs, rom boroti sulebi<br />

gamouval-gaWirvebul mdgomareobaSi imyofebian, magram ki dev<br />

elian sasamarTlos; maTi mdgomareoba mZimea, magram ician da<br />

grZnoben, rom maTi xvedris Sesaxeb saboloo gadawyvetileba<br />

jer kidev winaa da rom maT yvela TavianTi saqmis angariSi jer<br />

kidev Casabarebeli aqvT. borotma sulebma ician, rom mtanjveli<br />

bedi elodebaT, magram arsebobs Tu ara SesaZlebloba maTi<br />

xvedri sinanuliT Seicvalos? _ RmrTis saxierebis gamo, ra<br />

Tqma unda, arsebobs, magram radganac isini jiutad gaborotdnen,<br />

monaniebis SesaZleblobac sruliad dakarguli aqvT.<br />

miuxedavad imisa, rom borot sulebs Tavisuflad moqmedebis<br />

ufleba warTmeuli ara aqvT, RmrTis saxelis xseneba iseT Tavzars<br />

scemT, rom maT RmrTis daSvebis gareSe borotmoqmedeba ar<br />

SeuZliaT. Tumca ganmgebeli Tavis qmnilebebze uSvebs eSmakis<br />

momakvdinebel zemoqmedebas, magram am moqmedebisTvis zRvari<br />

aqvs dadebuli da Tan ara mxolod aRadgens darRveul wesrigs,<br />

aramed ukeTesobisken warmarTavs kidec mas.<br />

`aw ars sasjeli amis soflisaÁ, aw mTavari igi amis soflisaÁ<br />

ganvardes gare~ (in. 12,31), ambobs macxovari. qveynis sasamarTlo<br />

nawilobriv Ze RmerTis swavlebiTa da cxovrebiT aResrula,<br />

romelmac mamis nebis aRsrulebisTvis TviT sikvdilic<br />

ki igema, nawilobriv im sasamarTloTi, romelmac Ze RmerTs<br />

soflis codvisTvis sikvdili arguna (rom. 8,3), nawilobriv ki<br />

nugeSismcemeli sulis ZaliT, romelmac adamianebi WeSmaritebiT<br />

ganswavla. amave dros, roca am soflis mTa vris xelisuflebam<br />

dartyma ganicada da adamianebma borotebaze gasamarjveblad<br />

suliwmindis yovladZlieri madli miiRes, maSin bneleTis Ta-<br />

vadma aqamde arsebuli misi sabrZanebeli dakarga da sakuTari<br />

samflobelodan gaZevebul iqna. macxovari imave azrs sxva sityvebiTac<br />

gamoxatavs: `vxedavdi eSmaksa viTarca elvasa, zeciT<br />

gardamovrdomilsa~ (lk. 10,18); da kidev ambobs, rom suli<br />

nugeSinismcemeli adamianebs im sasjelis Sesaxeb Sea g o nebs,<br />

romliTac am soflis mTavari daisaja (in. 16,11). suliwmindis<br />

madls naziarebi sulebi Sexedaven da darwmundebian, rom crumorwmuneoba,<br />

biwiereba da ugunureba, ro melic iudevelTa da<br />

warmarTTa samyaroSi bneleTis mTavarma ase gaamravla, dam-<br />

Rupvelia adamianebisTvis. `amisTÂs gamocxadna Ze RmrTisaÁ,<br />

raÁTa daarRÂnes saqmeni eSmakisani~, ambobs ioane maxarebeli<br />

(1 in. 3,8). eSmakis saqme ki tyuili da sibilwea, xolo maT dasa-<br />

Zlevad Zalas RmrTis madli iZleva.<br />

roca qristiani Tavisi nebiT eZleva codvebs, igi eSmakis<br />

gavlenis qveS eqceva (1 in. 3,8; kor. 7,5), magram advilad SeZlebs<br />

eSmakze gamarjvebas (1 in. 4,4), Tuki misTvis micemul saSualebebs<br />

sarwmunoebiT gamoiyenebs (ef. 6,16). es saSualebebia: a)<br />

ieso qristes saxelis mowodeba: `saxeliTa CemiTa eSmakTa<br />

ganasxmiden,~ ambobs macxovari (mrk. 16,17); b) locva da marxva.<br />

naTqvamia: `ese naTesavi ver SesaZlebel ars ganslvad, garna<br />

locviTa da marxviTa~ (mrk. 9,19); sulieri mRviZareba: `ganifrTxveT,<br />

mRÂZare iyveniT, rameTu wina-mosajuli Tqueni eSmaki<br />

viTarca lomi myÂrali mimovals da eZiebs, vinmca STanTqa~ (1<br />

pet. 5,8).<br />

zedmeti ar iqneba aRiniSnos zneobrivi cxovrebis erTi<br />

mxare, romelic misnobasTan da misnebTanaa dakavSirebuli.<br />

maT wm. sjuli sasjels miagebs, radgan misnobiT mJRavndeba<br />

mtkice rwmena ara RmrTisa, aramed boroti sulebisa: `ara<br />

SeudgeT Tquen mucliT mezRapreTa da msaxvralTa, ara SeeyenneT<br />

Seginebad maT Soris. me var ufali RmerTi Tqueni~ (lev.<br />

19,31). aseve SeiZleba iTqvas spiritizmis mimdevrebis mimarTac.<br />

isini amboben, rom borot sulebTan urTierTobaSi ar Sedian,<br />

magram a) gasakviri araa, rom moxerxebuli macdurebi ubralo<br />

subieqtebTan marjved moqmedeben da atyueben maT (2 kor. 2,11;<br />

11,3). Tumca spiritizmi Tavis Tavsa da Tavis sulebs TviTonve<br />

amxels: misi mixedviT erTia qriste da muhamedi, warmarTi da<br />

uria. xolo amgvari swavleba mxolod gandgomil sulebs Seu


126 adamianis Sesaxeb<br />

xateba da msgavseba<br />

127<br />

ZliaT; b) spiritizmi sulebTan dakavSirebas aswavlis, magram<br />

mociquli uwmindur sulebTan ara megobrobas, aramed maTTan<br />

brZolas brZanebs (ef. 6,12); g)ÿyovelgvari imedi, romelic<br />

RmrTis gangebis sasoebas Seuracxyofs, usjuloebaa.<br />

swavleba adamianis Sesaxeb<br />

wm. werili adamianis or mxares ganasxvavebs _ xilulsa da<br />

uxidavs, sulsa da xorcs. xrwnadi sxeuli, anu miwa sikvdils<br />

eqvemdebareba da miwasve ubrundeba, suli ki miwier cvlileb ebs<br />

ar eqvemdebareba da ukvdavia. pavle mociquli adamianSi (1 Tes.<br />

5,23; ebr. 4,12) ganasxvavebs suls, samSvinvelsa da gvams (sxeuls).<br />

magram masTan suliTa da samSvinveliT adamianis Sedgenilobis<br />

ori nawili ki ar aris aRniSnuli, aramed su l i eri cxovrebis<br />

ori mxare. wm. werilis zogierT adgilas samSvinveliT 30 sulieri<br />

organizmis mxolod udaresi mxarea ga m o xa tuli, romliTac<br />

adamiani usulo bunebisagan gansxvavdeba, magram jer kidev araa<br />

amaRlebuli ugono cxovelebze.<br />

wm. werilSi adamianis sicocxlis uxilav sawyiss xan samSvinveli<br />

(ä3ø=, berZ. `psixe~) da xan suli (ä3., berZ. `pnevma~) ewodeba.<br />

suli, samSvinveli _ pirovnuli arsebaa, romelic azrovnebs,<br />

grZnobs, natrobs; igi RmrTis mier Seqmnili su lieri arsebaa,<br />

romelic nivTieris sawinaaRmdego TvisebebiT xasiaTdeba.<br />

Tumca eklesiis maswavleblebi zogjer adamianis suls, samSvinvelsa<br />

da sxeuls axseneben, magram adamianis Sedgeniloba<br />

yovelTvis suliTa da sxeuliT aris gansazRvruli.<br />

adamianis Seqmna<br />

mose adamianis warmoSobas ase aRwers: a) nivTieri samya ros<br />

mowyobis Semdeg, gansakuTrebuli bWobis Sedegad, RmerTma Tavis<br />

30 Cvens wyaroSi miTiTebuli adgilebis Sesabamisad, berZnul dedanSi<br />

calke xmarebuli `psixe~ (samSvinveli) qarTul redaqciaSi Targmnilia<br />

rogorc `suli~, rac swored zemoaRniSnuli azris Sesabamisad, sulisa<br />

da samSvinvelis arsebiTi ganusxvavelobiT unda iyos ganpirobebuli.<br />

xatad Seqmna adamiani: `da Tqua RmerTman: vqmneT kaci xatad<br />

Cuenda da msgavsad... da Seqmna RmerTman kaci xatad RmrTisa~<br />

(Sesq. 1,26-27). b) TviT sxeulis Seqmna, ise rogorc miwieri qmnilebebisa,<br />

sityviT ar momxdara, aramed RmerTma sxeulebrivi<br />

organizmi miwisgan Seqmna, romelSic sicocxlis sunTqva _ suli<br />

STabera (Sesq. 2,7). g) RmerTma adamis gverdisgan misi Semwe _<br />

coli Seqmna (Sesq. 2,20-22). wm. ieronimes si tyviT: `visac swams<br />

RmerTi Semoqmedi, igi urwmuno Seiqneba, Tuki WeSmaritebad ar<br />

miiCnevs imas, rac misi wmindanebis mieraa dawerili, anu imas, rom<br />

adami miwisagan da eva ki misi neknisganaa Seqmnili~. xolo rac<br />

uSualod sulisa da xorcis warmoSobas Seexeba, suli dedis<br />

mucelSi sxeulebriv organizmTan erTad iqmneba.<br />

saxierma Semoqmedma pirvelSeqmnil adamians mravali niWi<br />

mimadla, qveynis mflobelad daadgina da misi sulieri Zalebi<br />

SemecnebisTvis SesaZlebeli samarTlianobiT srulyo.<br />

net. avgustine adamis sibrZnis warmosaCenad piTagorasac ki<br />

imowmebs, romelsac uTqvams: `yvelaze Wkviani is adamiani iyo,<br />

vinc sagnebs saxelebi uwodao~. pirvelSeqmnil adamians ara<br />

Tu nakli ar hqonda, aramed ukve siwmidiskenac iswrafoda. es<br />

iyo ucodveli mdgomareoba, xolo saTnoebiT gamdidreba nebis<br />

keTilmoqmedebiT unda momxdariyo. pirvelSeqmnili xorcieli<br />

SedgenilobiT avadmyofobisa da sikvdilisgan Ta vis ufali iyo.<br />

sxeulis rRveva masSi codvis SeRwevam gamoiwvia, rasac xiluli<br />

(samyaros) bunebis rRvevac mohyva; adamianis saqcielis gamo<br />

saerTod qmnileba daemorCila amaoebas da axla gadarCenas<br />

elodeba (rom. 8,19-22).<br />

RmrTis xateba da msgavseba adamianSi<br />

qristianuli eklesiis mamebi gansakuTrebul yuradRebas<br />

aqceven imas, Tu ras niSnavs RmrTis xateba adamianSi. miuTiTeben<br />

ra xatebis mizeziT saerTod adamianis upiratesobaze yvela sxva<br />

miwier qmnilebasTan SedarebiT, saerTo azrs gamoTqvamdnen, rom<br />

es xati ara sxeulSi, aramed sulSi unda veZeboT. wm. osios kordubeli<br />

<strong>msoflio</strong> krebaze ambobda: `RmerTma Tavisi saxierebis<br />

gamo adamianis gonieri sawyisi xatebasa da msgavsebas, rogorc


128 xateba da msgavseba adamianis dacema<br />

129<br />

sikeTes, gulwrfelobas, siwmides, umankoebas, netarebas da misT.<br />

aziara~. amave dros isini pirvelSeqmnils umaRles sibrZnesa<br />

da siwmides ar miawerdnen. klimenti aleqsandrieli werda:<br />

`dae isminon Cvengan (eretikosebma), rom igi Seqmnisas mTlad<br />

srulyofili ar yofila, 31 magram mTeli sikeTis miRebis unari<br />

hqonda, radgan saTnoeba da misi srulyo fis unari _ erTi da<br />

igive ar aris. mas (RmerTs) unda, rom Cvenive nebiT gadagvarCinos~.<br />

amave azriT eklesiis maswavleblebi adamianSi RmrTis<br />

xatebas msgavsebisgan ganasxvavebdnen, anu aRiarebdnen ra, rom<br />

erTi mxriv sulieri Zalebi umoqmed od ar SeiZleba iyvnen,<br />

srulyofil Zalebs ki ar SeiZleba arasrulyofili moqmedeba<br />

axasiaTebdes, da meore mxriv, imave Zalebis gamovlena drosa<br />

da wvrTnas moiTxovs, amitom mamebi amboben, rom pirvel adamians<br />

RmrTis msgavseba mxolod sa wyisi saxiT mieca. wm. grigol<br />

noselis saxeliT cnobil TxzulebaSi vkiTxulobT: `erTi<br />

(xateba) mogca, meore ki (msgavseba) dawyebuli datova, raTa Sen<br />

Seni Tavis srulyofiT RmrTisagan samagiero jildos Rirsi<br />

gaxde~. xolo wm. ioane damaskeli wers: `xateba gonierebasa da<br />

Tavisuflebas niSnavs, xolo msgavseba _ saTnoebiT SesaZlebel<br />

damsgavsebas~; net. avgustine: `RmrTis xatad da msgavsad Seqmnili<br />

iseT suls ewodeba, romelsac WeSmariti Semecneba da<br />

saTnoebisadmi siyvaruli gaaCnia, radgan xateba SemecnebaSia,<br />

xolo msgavseba _ siyvarulSi. xateba imisganaa, rac gonieria,<br />

msgavseba ki imisgan, rac _ sulieri~.<br />

adamianis dacema<br />

uzenaesi ganmgebeli pirvelSeqmnils siyvaruliT icavda, magram<br />

TviTon adamianma ar daicva Tavisi Tavi da daeca. Se saqmis<br />

avtori mose ase aRwers pirveli adamianebis dacemas: sa mo TxeSi<br />

netarebiT mcxovreb adamsa da evas, garda cnobadis xisa, yvela<br />

xis nayofis Wamis ufleba hqondaT RmrTisgan micemuli, maT<br />

31igulisxmeba SedarebiTi srulyofileba, romelic ukve ganRmrTobiT<br />

miiR weva, Torem adamiani Tavidanve srulyofili iyo, anu yvela is unari<br />

gaaCnda, romelic mas ufro aRmatebul sisrulemde miRwevis SesaZleblobas<br />

aZlevda.<br />

Soris cxovrebis xisac, romelic adamians saukuno cxo vrebis<br />

unars unarCunebda. `xolo xisa misgan cnobadisa ke Ti lisa da<br />

borotisa ara SWamoT misgan, rameTu, romelsa dResa SWa moT<br />

misgan, sikudiliTa moswydeT~ (Sesq. 2,17), _ afrTxilebda ufali<br />

adams. cnobadis xe Tavisi mniSvnelobiT, rogorc gamocdis<br />

iaraRi, adamians uCvenebda, rom RmrTis morCilebiT misi si keTis<br />

Semecnebis netarebaa daculi, xolo ur C obaSi _ borotebis<br />

savalalo SegrZneba. magram cbierma qve warmavalma acduna<br />

dedakaci, aRZra ra masSi jer undobloba mcnebebisadmi, xo lo<br />

Semdeg ampartavneba. ramdenadac azri moqmedebs nebaze, un do -<br />

blobam da ampartavnebis ocnebam gana wyves igi danaSau li sTvis,<br />

xolo nayofis silamazem, romelic, rogorc Canda, gemri elic<br />

unda yofiliyo, codvas gadamwyveti gamarjveba moapovebina<br />

nebaze da man daarRvia mcneba. ded a kacma imden xans arwmuna<br />

qmari, sa nam manac mis magaliTs ar mi baZa da orivem ar Se Wama<br />

akrZalu li nayofi.<br />

danaSauls Sedegad sulieri bunebis samwuxaro daSla mohyva.<br />

`da ganexunes Tualni orTanive da agrZnes, rameTu SiSuel<br />

iyvnes. da Sekeres furceli leRÂsa da qmnes TavTa TÂsTa garemosartymelni~<br />

(Sesq. 3,7). `ganexunes Tualni~ _ am gamoTqmis<br />

gamoyeneba niSnavs imas, rom moulodnelad dainaxes is, rasac<br />

adre ver amCnevdnen, dainaxes siSiSvle. ucnauria am `Tvalebis<br />

axelaSi~ davinaxoT Semecnebis sasiamovno gafarToeba, maSin<br />

roca pirvelSeqmnilTa Semecneba da samsjavro RmrTisa sruliad<br />

sawinaaRmdegos amboben amis Taobaze. pirvelSeqmnilni<br />

aSkarad SeSfoTebulni arian TavianTi axali mdgomareobiT,<br />

rogorc uCveuloTi. codvis Cadenamde maT ar rcxvenodaT TavianTi<br />

siSiSvlisa, imitom rom wmida iyvnen. axla ki, roca akrZaluli<br />

nayofi igemes, sxeulSi uwesrigo moZraoba igrZnes da<br />

SeigrZnes sakuTari sircxvili. `da esmaT ÃmaÁ uf lisa RmrTisaÁ,<br />

mavalisa samoTxesa Sina mimwuxri, da daimalnes adamca da coli<br />

misi pirisagan uflisa RmrTisa saSual xesa samoTxisasa~ (Sesq.<br />

3,8). dacemulebs jer kidev imdeni simtkice hqondaT SenarCunebuli<br />

TavianTi sulieri bunebisa, rom RmerTis siaxlove igrZnes;<br />

magram RmrTis didebulebam maTSi mxolod SiSi gamoiwvia da<br />

moindomes damalvodnen ufals. vis emalebian, yvelganmyofs?<br />

rogori dabnelebaa azrisa! ase mohyva gulis biwierebas azris


130 adamianis dacema adamianis xsna<br />

131<br />

dabneulobac. isini RmrTis winaSe SiSs gamoTqvamen, magram ara<br />

aRsarebis survils. RmerTi TviTon mouwodebs monaniebisken,<br />

magram isini Tavs arideben WeSmarit sinanuls, patiebas iTxoven<br />

danaSaulis erTmaneTze gadabralebiT: qmari dedakacs adana-<br />

Saulebs, dedakaci _ qvewarmavals. ase rom, lamis TviTon Semoqmedsac<br />

dasdon brali da amiT amJRavneben imas, rom keTili<br />

nebis winaaRmdegni arian.<br />

yoveliveSi, rac pirvel adamianebs dacemis Semdeg daemarTaT,<br />

ganmgebelma siyvaruli da samarTlianoba gamoamJRavna. roca<br />

pirvelSeqmnilebma dacemis gamo RmerTs Tavi aarides, RmerTma<br />

maT mimarT mowyaleba gamoiCina: TviTon miuaxlovda da gansakuTrebuli<br />

niSniT _ xmiT mianiSna kidec Tavis si axloveze.<br />

gonebadabnelebulma codvilebma ifiqres, rom yovlismcodnes<br />

daemalebodnen, magram man TviTon mouxmo Ta visTan: adam, sada<br />

xar? roca adamma SiSi gamoxata da ara Se gneba codvisa, ufalma<br />

TviTon mouwoda misi Segnebisaken msubuqi mxilebiT: vin giTxra<br />

Sen, rom SiSveli xar? igi moTminebiT ismens Tavis marTlebas,<br />

Tumca es marTleba mis mimarTac Seicavs sayvedurs. marTlmsajuli<br />

acxadebs sasjels: macdunebel gvels _ damcireba da mwuxareba,<br />

dedakacs _ tki vilebiT mSobiaroba da morCileba qmrisa,<br />

mamakacs _ damuSaveba miwisa, ara yovelTvis warmatebuli, magram<br />

yovelTvis momqancveli, miwas _ wyevla, mamakacsa da dedakacs<br />

_ xorcieli sikvdili da gandevna samoTxidan (Sesq. 3,14-24). am<br />

ukana sknel SemTxvevaSi RmerTi aris ara mxolod damsjeli<br />

da ma mxilebeli, aramed ubedurTa Semwynarebelic: `da Tqua<br />

ufalman RmerTman: aha adam iqmna, viTarca erTi Cuengani, mecnier<br />

keTilisa da borotisa~. _ esaa xma RmerTTan gatolebisa<br />

da yovelives codnis danaSaulebrivi survilis mxilebisa, im<br />

survilisa, romlis aRsrulebam, daumorCileblebSi sibrZnis<br />

nacvlad sisulele, xolo RmrTeebriv didebulebasTan ziarebis<br />

nacvlad samwuxaro dacema gamoiwvia. `aha adam iqmna,<br />

viTarca erTi Cuengani~ _ vis eubneba amas RmerTi? _ ueWvelad<br />

maT, romelTac eTaTbireba adamianis Seqmnisas (Sesq. 1,26). amrigad,<br />

aq aris bWoba mSvenieri qmnilebis samwuxaro xvedrze,<br />

bWoba _ aRsavse TanagrZnobiT! `da aw (saWiroa) nusada miyos<br />

xeli TÂsi da moiRos xisagan cxorebisa, da Wamos da cxondes<br />

ukunisamde~. TanamgrZnobi ufali xedavs, rom damnaSaveebma<br />

TviTon gadawyvites TavianTi xvedri. magram maTi xvedri<br />

maTive axlomxedvelobis gamo SeiZleba kidev ufro samwuxaro<br />

gaxdes, _ ubeduri cxovreba SeiZleba usasrulod gagrZeldes, _<br />

da TanamgrZnobi iyenebs zomas, imdenadve damsjels, ramdenadac<br />

mwyalobels, _ damnaSaveebs aSorebs cxovrebis xes da arTmevs<br />

maT samoTxes. wm. ioane oqropiris sityviT: `vinaidan adamianma<br />

(cnobadis) xisgan igema da mokvdavi Seiqna: amitom igi (RmerTi)<br />

adams ukve samoTxeSi aRar tovebs... radganac adamianma mcnebis<br />

darRveviT udidesi TavSeukavebloba gamoamJRavna da mokvdavi<br />

Seiqna: imisaTvis, rom mas metad ve Rar gaebeda cxovrebis xesTan<br />

Sexeba, romelic mas cxovrebas mudmivad unarCunebda, umjobesi<br />

iyo misi aqedan gaZeveba. maSasadame, samoTxidan gagdeba adamianze<br />

mzrunveloba ufroa, vidre mrisxaneba~. wm. ilariosi<br />

wers: `ar daindo miwisgan Seqmnili adami: danaSaulis Semdeg<br />

samoTxidan gaaZeva, raTa cxovrebis xesTan SexebiT samaradisod<br />

ar dasjiliyo~.<br />

adamidan STamomavlobaze gadasuli codvis Sedegad kacobriobis<br />

mTeli modgma zneobrivsa da fizikur waxdenas<br />

dae qvemdebara. magram rogorc erTi adamis qmedebiT qveynad<br />

sik vdili Semovida, aseve ufali ieso qristes qmedebiT yvela<br />

iRebs uflebas maradiuli cxovrebisaTvis.<br />

RmrTis ganzraxva<br />

adamianis gadarCenisaTvis<br />

mamazecierma dacemuli adamianis aRdgena Tvisi Zisa da<br />

su liwmidis meSveobiT dausabamod gadawyvita. es ganzraxva<br />

mxolod RmrTis siyvarulis saqmea da yvela adamianze erTnairad<br />

vrceldeba, magram ara aucilebeli SedegiT, radgan xsna<br />

adamianis Tavisufal nebazea damokidebuli. RmerTi uSvebs adamianis<br />

mier codvis Cadenas, magram aravis ar aiZulebs scodos,<br />

_ piriqiT, mas yvelas gadarCena swadia.<br />

RmerTi winaswarmWvretia, magram ara _ winaswarganmsazRvreli.<br />

32 winaaRmdeg SemTxvevaSi RmerTi adamianis Tavisufali<br />

32 RmrTis winaswarganmsazRvrelobaze saubari mxolod im gagebiT Sei-<br />

Zleba, rom RmerTma yovlismcodneobis ZaliT gonier arsebaTa Tavisufali<br />

moqmedebis Sedegi yovelTvis icis da mas gangebulebiT yovelive<br />

winaswargansazRvruli aqvs.


132 adamianis xsna<br />

133<br />

nebis SemzRudveli aRmoCndeba, xolo TviT adamiani _ bedisweras<br />

damorCilebuli. kalvinisa da misi mimdevrebis saxiT<br />

adreve aRmocenebul cru swavlebas imis Taobaze, rom RmerTi<br />

yoveli adamianis beds uciloblad winaswar gansazR vravs, SemdegSic<br />

gamouCndnen gulSematkivrebi. magram aRmosavleTis<br />

eklesiam es swavleba maSinve usjuloebad gamoacxada. ierusalimis<br />

1672 wlis krebaze patriarqebis mier Sedgenil epistoleSi<br />

vkiTxulobT: `gvwams, rom yovladsaxierma ufalma dideba<br />

wi naswar ganumzada maT, romelnic saukuneTa uwinares gamoirCia,<br />

Tumca ara imitom, rom man umizezod ineba zogis gamarTleba da<br />

zogis dasja. rogorc yovelTa mamisaTvis, es uCveulo iqneboda<br />

RmrTisaTvis, romelsac yvelas gadarCena surs. magram radganac<br />

man winaswar ganWvrita, rom erTni kargad isargeblebdnen<br />

TavisuflebiT, xolo sxvebi _ cudad, zogs _ dideba, xo lo zogs<br />

sasjeli winaswar ganusazRvra.~<br />

mamazecierma Tavisi Zis sikvdiliT adamianTa xsnisaTvis<br />

aRsasruli JamTaÁ (gal.4,4), ukuanaÁsknelTa amaT JamTa (1 pet.<br />

1,20) dro daadgina. xolo am drois dadgomamde igi adamian ebs<br />

miznis miRwevaSi mxsnelis molodiniT Seeweoda. am imeds Rmer-<br />

Ti rCeul erSi winaswarmetyvelebiTa da winaswargamosaxviT<br />

asazrdoebda da ganamtkicebda, romlebSic gamosyidvis sai dumlo<br />

adamianTa sulieri mdgomareobis Sesabamisad iyo mo ce muli,<br />

xolo warmarTebi ki maTTvis Sesaferisi gziT, Cveuleb ri vi<br />

amqveyniuri (bunebrivi) gangebiT mihyavda umaRlesi mizni saken.<br />

Zv. aRTqmis winaswarmetyvelebani, romlebic mesiis anu ieso<br />

qristes Sesaxeb iuwyebian da romlebic xSirad ax. aRTqmis<br />

teqstiTaa dadasturebuli, aRsrulebuli istoriuli faqtebis<br />

sakvirveli sizustiTa da detaluri aRweriTaa mocemuli. calcalke<br />

maTi ganxilva Sors wagviyvanda, magram SevecdebiT zogierTi<br />

ganmarteba zogadad mainc warmovadginoT: adamisa da<br />

evas nugeSiscemisaTvis micemuli aRTqma (Sesq. 3,15): Tumca eSmaki<br />

(gveli) adamianebze vnebis miyenebas gaagrZelebs, magram vinme _<br />

Sobili dedakacisagan daarRvevs gvelis damRupvel Zalasa da<br />

mis moqmedebas adamianze. abraamisaTvis micemuli aRTqma (Sesq.<br />

12,3): abraamisagan, isaakisa da iakobis mier warmoiSoba mxsneli,<br />

romelic yvela xalxisaTvis kurTxevis wyaro Seiqneba. iakobis<br />

winaswarmetyveleba (Sesq. 49,8-10): mesia warmoiSoba iudas Zlieri<br />

tomisagan; romelic manamde mova, sanam iuda mTavari tomis mniSvnelobas<br />

dakargavdes; igi Tavisi xelisuflebis qveS xalxebs<br />

Semoikrebs da Semrigebeli _ mxsneli iqneba. moses winaswarmetyveleba<br />

(meor. sj. 18,15-18): mesias kavSiri da urTierToba eqneba<br />

ufalTan; igi iqneba Suamdgomeli aRTqmasa da sjuls Soris;<br />

dabolos, miuxedavad usazRvro di de bulebisa, imdenad Tavmdabali<br />

da mSvidi iqneba, rom adamianebi uSiSrad isaubreben RmerTTan.<br />

winaswarmetyveleba mesiis didebulebaze: fs. 2: mesia gamoxatulia,<br />

a) rogorc cxebuli, romelsac xalxi win aRudgeba; b)<br />

rogorc sionis cxebuli da mpyrobeli mTeli qveynisa; mesias<br />

ewo deba Ze RmerTi, romelsac yvela xalxma mowiwebiT da sasoebiT<br />

unda mimarTos. fs. 44: mesia gamoxatulia, a) rogorc<br />

RmrTis mier Seyvarebuli, Zlieri, samarTliani, maradiuli,<br />

didebuli mefe; b) rogorc saqmro, romelic qorwindeba sionis<br />

asulze da masTan erTad sxva xalxebzec; g) rogorc mpyrobeli,<br />

romelic Tavis Zeebs mTeli qveynis mTavrebad daadgens. fs. 109:<br />

mefe-mRvdelSi mesia _ ieso qriste igulisxmeba.<br />

winaswarmetyveleba mesiis damcirebis Sesaxeb: fs. 15,8-11:<br />

marTali momakvdavi elis aRdgomas. fs. 21: wamebuli ufals<br />

SemweobisTvis evedreba da mtrebis RmrTismgmobelobasa da<br />

urcxvobas gamoxatavs. aRwerilia mesiis wamebis iseTi saxec _<br />

xelebisa da fexebis gaxvreta, romelic daviTis xanaSi saerTod<br />

ucnobi iyo. fs. 39,7-8: qveynad mosvlisas mesia, nacvlad Cveulebrivi<br />

Sesawiravisa, RmerTs Tavis Tavs rogorc srulyofil<br />

msxverpls, ise warudgens.<br />

saerTod daviTis winaswarmetyvelebaSi SeiZleba mesiis<br />

Sem degi niSnebi gamovyoT: a) igi warmoiSveba daviTis Teslisagan;<br />

b) daiTmens usastikes tanjvas, Seuracxyofas, jvarze<br />

sikv dils; g) Cava jojoxeTSi da aRdgeba; d) warmarTebi misgan<br />

Sei tyoben WeSmariti RmerTis Sesaxeb; e) Ze RmerTi Tavis TavSi<br />

gaaerTianebs mefis xelisuflebasa da mRvdlis movaleobas;<br />

v) rogorc mefe igi maradiulad imefebs xalxebze, rogorc Ze<br />

RmerTi mamis gverdiT dajdeba da rogorc mRvdeli maradis<br />

xal xisaTvis iSuamdgomlebs.<br />

esaias winaswarmetyveleba (53,13-dan 53 T.): Ze RmrTisa (mona<br />

uflisa) Tavisi tanjviT yvela xalxs ixsnis codvebiT moweuli<br />

sasjelisagan da RmerTTan Searigebs. es. 7,14: mesia iSveba qa


134 adamianis xsna ieso qristes Sesaxeb<br />

135<br />

l wulisagan. miq. 5,1: mesia beTlemSi iSveba. danielma (9,25-26)<br />

mesiis mosvlis dro zustad iwinaswarmetyvela 483 wliT adre.<br />

zaq. 9,9: karaulsa zeda mjdomare mesiis didebiT Sesvla ierusalimSi.<br />

11,13: iudevelebis mier mesia 30 vercxlad Sefasdeba.<br />

aRniSnulis garda adamianebs WeSmaritebas kidev mravali<br />

keTilmoqmedi winaswarmetyveli, brZeni da RmrTismoSiSi uqadagebda,<br />

romelnic mxolod rCeuli eris warmomadgenlebi<br />

ar yofilan. maT Soris gansakuTrebiT aRsaniSnavia: abi meleq<br />

gerarTeli (Sesq. 20,2), melqisedek salomeli (Sesq. 14,18), iob<br />

idumeveli, ioTos madiameli (gams. 18), balaam wina s warmetyveli,<br />

aRmosavleli mogvebi. net. avgustine wers: `eWvi ar mepareba, es<br />

RmrTis gangebis saqmea, rom Cven mxolod misiT (iobiT) Segvi-<br />

Zlia gavigoT, rom sxva xalxebSic iyvnen adamianebi, romlebic<br />

RmrTiTa da misi saTnoyofiT cxovrobdnen. isini zeciur ierusalims<br />

ekuTvnian da Sesaferisad sarwmunoebisa yvelasTvis miuRwevelni<br />

arian imaT garda, romelTaTvisac RmrTisa da kacTa<br />

Soris erTaderTi Suamdgomeli maRlidanaa gamocxadebuli~.<br />

pirveldawyebiTi gamocxadeba pirveli adamianebis saxiT<br />

yvela xalxs mieca. es gamocxadeba istoriuli (gadmocemis)<br />

gziT inaxeboda da am gzaze TavisTavSi poulobda ara mxo l od<br />

Zalas, raTa warmarTul sibneleSi ar Cakarguliyo, aramed axal<br />

garkveulobasac iZenda. winaswarmetyvelebi arc warmarTi<br />

xalxebis bedis Sesaxebac dumdnen. RmrTis siyvarulis yvelaze<br />

gasaocari magaliTi, romelic Tavis mfarvelobas aravis ar<br />

aklebs, ninevielebs ukavSirdeba. isini uxeSi warmarTebi da<br />

RmrTis eris mtrebi iyvnen, magram RmerTma maTTanac gagzavna<br />

Tavisi winaswarmetyveli imis saTqmelad, rom Tuki ar moinaniebdnen,<br />

saSineli warwymeda elodaT. TviT winaswarmetyveli,<br />

RmrTiuri samarTlianobiT aRsavse moSurne, miuxedavad ninevielTa<br />

sinanulisa, ukmayofilo iyo imiT, rom RmerTma mrisxane<br />

sasjeli Secvala. magram ufalma miaxvedra iona, rom mas codvili<br />

ecodeba da yovelTvis mzadaa misken moqceuli Seiwyalos.<br />

swavleba ieso qristes Sesaxeb<br />

mamazecieris saxierebis gamo kacobriobisTvis micemuli aR-<br />

Tqma ieso qristes saxiT gacxadda dedamiwaze. ieso qristeSi<br />

aResrula mesiis yvela winaswarmetyveluri niSani. wm. mociqulebi<br />

migviTiTeben, rom qristians swavleba ieso qristes gvamovnebis<br />

Sesaxeb aucileblad sworad unda esmodes. eklesia gamo<br />

cxadebiT miRebul WeSmaritebas gansxvavebul mosazrebebTan<br />

brZolaSi inarCunebda da mas Tavis Svilebs drois saWiroebis<br />

mixedviT ganumartavda.<br />

wm. werili naTlad gamoxatavs, rom ieso qriste aris WeSmariti<br />

RmerTi da WeSmariti kaci, sadac kacSi rogorc adamianuri<br />

sxeuli, aseve sulic igulisxmeba, magram misi adamianurobis<br />

upiratesoba imaSi mdgomareobs, rom a) igi iSva qalwuli mariamisagan<br />

umamod, suliwmidis moqmedebiT; b) igi Tavisufali iyo<br />

memkvidreobiTi waxdenisagan. xorci, adamianuri buneba, romelic<br />

Ze RmrTisam Seimosa, Cvens codvisaken midrekil sxeuls mxolod<br />

emsgavseboda. ieso qristem ucodveli adamianuroba miiRo; g)<br />

igi aseve Tavisufali iyo yovlgvari piradi codvisganac, sxvagvarad<br />

rom vTqvaT _ ucodveli iyo.<br />

rogorc aRvniSneT, ieso qristes adamianuri bunebis aRiarebasTan<br />

erTad ueWvelad unda vaRiaroT misi RmrTeebrivi<br />

bunebac, rogorc samebis ganxorcielebuli meore pirisa. `Cven<br />

vambobT, rom sityvam ieso qristes saxeli maSin miiRo, roca<br />

igi xorciel iqmna~ (wm. kirile ierusalimeli). RmerTkac ieso<br />

qristeSi kaceba da RmrTeebrioba ise SeerTdnen, rom es ori<br />

buneba ori piris mier ki ar imarTeba, aramed kaceba RmrTeebriv<br />

pirTan erTobaSi iqna miRebuli. magram es SeerTeba Serwymas<br />

ar gulisxmobs da arcerTi bunebis moqmedebas ar gamoricxavs,<br />

oRond imis gaTvaliswinebiT, rom adamianuri qmedeba RmrTeebrivzea<br />

daqvemdebarebuli. roca or qmedebaze vlaparakobT,<br />

amave dros imazec mivuTiTebT, rom ieso qristeSi ori neba<br />

moqmedebs, romelic erTi piriT xorcieldeba.<br />

adamianTa modgmis gamoxsna rogorc ieso RmerTs, aseve ieso<br />

kacsac miewereba. iesos kaceba, mis RmrTeebriv bunebasTan sxeuliT<br />

dakavSirebuli, maradiuli didebiTaa Semosili; magram<br />

amave dros qristeSi adamianurobam mxolod is SeiZina, risi<br />

miRebac SeeZlo. magaliTad, luTeranuli azris sawinaaRmdegod<br />

_ yvelganmyofoba ieso qristes adamianur bunebas ar ekuTvnis.<br />

aqve SeiZleba aRiniSnos, rom radganac ieso qristes RmrTeebrivi<br />

bunebac aqvs, misi dedisTvis RmrTismSoblis wo deba mxolod


136 swavleba ieso qristes Sesaxeb<br />

137<br />

mas SeuZlia uaryos, vinc eretikuli azrebiTaa dasneulebuli<br />

da ieso qristes WeSmarit RmerTad ar miiCnevs. aseve gasaTvaliswinebelia,<br />

rom qalwuli mariami RmerTi-sityvis saswaulebriv<br />

Sobamde suliwmidis mier iyo ganwm endili.<br />

yovelives, rac aRTqmulma mesiam adamianebisTvis aRasrula,<br />

gamocxadeba saqmes uwodebs (in. 4,34), da radganac es saqme<br />

mamazecieris gangebiT aResrula, amitom mas mcnebac ewodeba<br />

(in. 10,18), xolo Sedegis mixedviT ki _ adamianTa xsna (mT. 1,21).<br />

sakiTxis gasarkvevad mxsnelis saqme rogorc saqme winas warmetyvelisa<br />

_ qveynis ganmanaTleblisa, saqme mRvdelTmTa vrisa _<br />

gamomsyidvelisa, da rogorc saqme mefisa, ise unda ganvixiloT.<br />

Zv. aRTqmis winaswarmetyvelTa msaxureba imaSi mdgomareobs,<br />

rom isini RmrTis STagonebiT xalxs WeSmaritebebs auwyebdnen<br />

da keTilmsaxurebas aswavlidnen. ieso qristes winas warmetyveluri<br />

msaxureba ki gansakuTrebulia, radganac igi _ Ze<br />

RmrTisa TviT aris naTeli da WeSmariteba; momavlis winaswarcnoba<br />

da saswaulebi, ubralo, magram naTeli azrebi, swavlebis<br />

Seudarebeli Zala da sxva mravali mowmoba naTels xdis winaswarmetyvelTagan<br />

udidesis _ ieso qristes gansa kuTrebul msaxurebas.<br />

qristes moZRvreba saukeTeso sa zrdos Seicavs adamianis<br />

sulis yvela maRali miswrafebisa Tvis. macxovari ambobs: `ukueTu<br />

vinme nebasa missa hyofdes, cnas man moZRurebaÁ ese, viTar<br />

raÁ ars: RmrTisagan ars, anu me TaviT TÂsiT vityÂ~ (in. 7,17).<br />

rac imas niSnavs, rom Tuki adamianis suli imas eZebs, riskenac<br />

yvelaze ufro unda is wr afodes, maSin TviTonve SeigrZnobs da<br />

gamoarkvevs, rom qri stes moZRvrebaze ufro wminda da ufro<br />

naTeli moZRvreba ar arsebobs. Tumca TviTon macxovari moses<br />

sjuls asrulebda, magram sjulieri wesis srul gauqmebas igi<br />

brZnulad amzadebda. pavle mociqulis sityviT, moses sjulis<br />

wesi ganqarvebadia (2 kor. 3,11) da qristianisTvis Zalas ar<br />

warmoadgens. `ara xarT sjulsa queSe, aramed madlsa~ (rom.<br />

6,14). sjulis Cveulebebi ierusalimis taZarTan da ebraelTa<br />

erov nul xasiaTTan iyo dakavSirebuli, xolo qristianoba _<br />

yvela eris sakuTrebaa. qristiani maswavleblebi Zv. sjulis<br />

wes Si droebiT samkurnalo saSualebas xedavdnen, romelic<br />

konk retuli erisaTvis iyo Sesaferisi.<br />

upiratesi saqme, romelic qveynis mxsnels unda aResrulebina<br />

da romelic mxolod misTvis iyo SesaZlebeli, codvil kacobriobasTan<br />

RmrTis Serigeba iyo. ufali ieso qristes, ro gorc<br />

WeSmariti mesiis sikvdili, jer kidev Zv. aRTqmaSi iyo gagebuli,<br />

rogorc gamomsyidveli adamianTa codvisa. ioane wina mo rbedi<br />

ambobs, rom ieso qriste, rogorc saRmrTo msxverpli, sasjels<br />

qveynis codvebisaTvis miiRebda (in. 1,29). TviT macxovaric<br />

araerTxel amowmebs, rom ewameba da mokvdeba Tavisi nebiT, raTa<br />

RmrTis gansakuTrebuli neba aRasrulos. Zv. aR TqmiT cnobilia,<br />

rom codvaTa miteveba msxverplis sisxliT gamoisyideboda<br />

(ricx. 15,20-25), rogorc mociquli ambobs: `TÂnier sisxlis daTxevisa<br />

ara iyo motevebaÁ~ (ebr. 9,22). as eve cnobilia, rom codvis<br />

miteveba, wm. werilis enaze, codvis daus jelad datovebas niSnavs.<br />

aqedan gamomdinare, macxovris sityvebidan vigebT (mT. 26,28; lk.<br />

22,30), rom igi codvebisTvis gaRebuli msxverplia. man Tavisi<br />

sisxli imis gamo daRvara, rom sxvaTa codvebi dausjelad daetovebina.<br />

RmerTma qristes sikvdili imisTvis ganawesa, rom ieso<br />

qristeSi ad amianTa codvebis dasjiT RmrTis samarTlianoba<br />

eCvenebina da adamianebisTvis codvebi ara sxvagvarad, aramed<br />

maTi gulisaTvis TviT ieso qristes dasjiT Seendo. Sedegad<br />

aResrula adamianTan RmrTis samarTliani Serigeba _ saidumlo,<br />

romelic qristia nebs RmrTisagan euwya (kol. 1,27). cxadia, rom<br />

es gamocxadeba adamianTa swavlebidan ki ar gamomdinareobs,<br />

aramed uSualod RmrTisagan.<br />

axla gavarkvioT, raSi mdgomareobs mxsnelis mRvdel mTavruli<br />

saqmianoba. pavle mociquli ieso qristes gamoxatavs<br />

ra mRvdelmTavris saxiT (ebr. 9,9-15), mxedvelobaSi ganwmendis<br />

dadgenil dRes mRvdelmTavris mier mTeli erisaTvis msxverplis<br />

Sewirva aqvs. es msxverpli mTeli erisTvis gaRebuli<br />

gamosasyidi iyo, anu sxvagvarad mas gansawmendelis mniSvneloba<br />

hqonda. aqedan gamomdinare, igive gamomsyidvelobiTi<br />

mniSvneloba aqvs mRvdelmTavris msxverpls, TviT qristes,<br />

qristes sikvdils. mociquli ambobs, rom Zv. aRTqmis Semrigeblur<br />

msxverpls sindisis ganwmenda ar SeeZlo, igi adamianebs<br />

mxolod sjulier gamarTlebas aniWebda, `ganswmedda ms gavsad<br />

ÃorcTa maT ganwmedisaTa~ (9,13); qristes sisxliT ki mkvdari<br />

sa qmeebisagan TviT goneba da sindisi ganiwmindeba. amave dros<br />

qr i s tesmier msxverplSewirvaSi, rogorc maradiuli siyvaruli,


138 swavleba ieso qristes Sesaxeb<br />

139<br />

TviT RmerTi monawileobs.<br />

gamocxadebis swavlebiT, qristes damsaxurebis Zala yvela<br />

adamianze vrceldeba. qriste imaTTvisac mokvda, romelnic mis<br />

amqveynad mosvlamdec cxovrobdnen. misi gamomsyidvelobiTi<br />

msxverpli yvela droSi moqmedebs, `saukunoÁ gamoxsnaÁ pova~<br />

(ebr. 9,12), da radganac TviT qriste maradmyofia, amitom misi<br />

maradiuli mRvdloba iudevelTa mRvdelmTavrebisgan gansxvavebiT<br />

msxverplSewirvis ganmeorebas ar saWiroebs. `xo lo<br />

aw erT-gzis aRsasrulsa JamTasa Seuracxis-yofad codvaTa<br />

msxuerpliTa TÂsiTa gamoCnda~ (9,26), `rameTu erTi msxuerpli<br />

srul iqmna samaradisod ganwmedilTa maTTÂs~ (10,14).<br />

sikvdili sasjelia codvisaTvis, eSmaki ki _ codvis mTava ri,<br />

amitom sikvdilic mis xelSia. magram roca CvenTvis gamosasyidi<br />

gaRebulia, ris Sedegadac RmrTis samsjavroze co dve bi<br />

metad aRar Segveracxeba, 33 amitom codvis mTavarsac, romelsac<br />

manamde codvilebisaTvis igive sasjeli SeeZlo mo eTxova,<br />

rogoriTac TviTonve iyo dasjili, ukve es ufleba aRar aqvs.<br />

eSmakis mTavrobam, romliTac mas Cveni saukuno dasja surda,<br />

Tavisi Zala dakarga.<br />

swavleba qristes gamomxsneli sikvdilis Sesaxeb mokled<br />

SeiZleba ase CamovayaliboT: a) sityva CvenTvis jvarze xorciT<br />

evno; b) qriste ise evno, rom mas araviTari codva ar gaaCnda;<br />

g) evno xorciT da ara RmrTeebiT, Tumca RmrTeeba arc vnebisas<br />

ganSorebia; d) Cveni codvebis mtvirTveli qris tes sikvdili imitomacaa<br />

erTaderTi, rom qristem jvarze Tavisi Tavi RmrTisaTvis<br />

mTeli adamianTa modgmis gamosaxsnelad gaiRo msxverplad.<br />

Tuki erTi qristes mier yvelasaTvis gaRebul msxverplze<br />

davfiqrdebiT, SeiZleba gaugebrad mogveCvenos, rogor SeiZleba<br />

sxvisi mdgomareoba gaxdes Cveni da sxvisi simarTle Cvens simarTled<br />

iqces, da piriqiT: damnaSave mamaTa Svilebma sasjeli<br />

miiRon mSoblebis codvaTa gamo. winaparTa damsaxureba STamomavlobaze<br />

gadadis da erTi kacis msaxureba mTel gvars<br />

gadaecema. kacTa modgma mTel gvars warmoadgens, sadac erebi<br />

da adamianebi igivea, rac cocxali organizmisTvis aso ebi. Cveni<br />

kavSiri qristesTan ufro mWidroa, vidre kavSiri nebismier<br />

33 igulisxmeba adamis codva, romlis daxsnamde yoveli adamiani sikvdilis<br />

tyveobaSi imyofeboda da sasufevlis kari daxSuli hqonda.<br />

adamianTan, _ igi Cveni Tavi da RmerTkacia. Tuki pi r veli codvis<br />

nayofi bunebrivi SobiT pirveli mamidan STamomavlobaze<br />

gadavida, maSin ratom ar SeiZleba, rom RmerTkacis morCilebis<br />

keTili nayofi morwmuneebze madlismieri ganaxlebis gziT<br />

gadavides?<br />

qristes damsaxurebis aRiareba Cvens Tavisuflebazea damokidebuli<br />

da amitom Sromasa da moqmedebas moiTxovs. gamocxadeba<br />

gviCvenebs, rom Cven iesos damsaxurebaTa rwmena mogve<br />

Txoveba, magram ara unayofo, aramed cxoveli, romelic Cvens<br />

xorcsa da mis vnebebs jvars acmevs. roca swavlebas qristes<br />

damsaxurebis Sesaxeb sizarmacisa da sulieri daZabunebis sasargeblod<br />

borotad iyeneben (mag., protestantebi), 34 es ar niSnavs,<br />

rom TviT swavleba unayofo iyos zneobisaTvis. es mxolod<br />

imas moaswavebs, rom sulieri kanonebis Seuracxyofis xarjze<br />

adamianebs ar surT misiT sargebloba.<br />

dabolos, ganvixiloT swavleba ieso qristes, rogorc mefis<br />

Sesaxeb. Zv. aRTqmis gamocxadeba mxsnels qveynis WeSmarit<br />

mefed warmogvidgens, xolo ax. aRTqmaSi naTqvamia, rom ieso<br />

qristem zecad amaRlebis Semdeg ara mxolod yvela saxelze<br />

meti saxeli, aramed yoveli xelmwifeba caTa Sina da queyanasa<br />

zeda miiRo (mT. 28,18), ise rom yovelive TviTon daimorCila.<br />

gamocxadeba mas mwyemssa da Tavs uwodebs. ieso qriste aris mefe<br />

ara mxolod saxeliT, aramed mefuri ZalauflebiTac. magram<br />

unda gvaxsovdes, rom qristes mefoba politikuri ki ar aris,<br />

rogorc es iudevelebs egonaT mesiis Sesaxeb, aramed sulieri.<br />

jvarcmis Semdeg qristes mefuri dideba TandaTan ufro<br />

gamoaSkaravda. pirvel rigSi, igi jojoxeTidan Zv. aRTqmis<br />

marTalTa sulebis amoyvaniT gamomJRavnda (ef. 4,8-10; 1 pet. 3,<br />

18-19). qriste saRmrTo Zalis moqmedebiT bneleTSi sulebTan<br />

ma Sin Cavida, roca xorciT mkvdari iyo, suliT ki _ cocxali. qristes<br />

mefuri dideba Semdeg misi aRdgomiTa da zecad amaRlebiT<br />

dadasturda. mama RmerTis marjveniT ieso qristes dajdoma<br />

ki casa da qveyanaze mis xelmwifebasa da mis mier samyaros<br />

mbrZaneblis didebisa da Zalauflebis gaziarebas niSnavs. ieso<br />

qriste, rogorc Ze kacisa, iyo da rCeba mama RmerTis xelisu-<br />

34 protestanti knapi werda: `Cveni damSvidebisTvis sakmarisia vicodeT<br />

da gvjerodes, rom sasjeli codvisTvis gauqmebulia~.


140 ieso qristes Sesaxeb adamianis ganwmenda<br />

141<br />

flebis qveS. qristes meufeba, romelic axla kacTa Sorisaa<br />

gacxadebuli, qristes madlis samefos warmoadgens, magram igi<br />

codvil kacTa da maTSi moqmedi boroti sulebis moqmedebiT<br />

bneldeba, xolo is samefo, romelic amqveyniuri samefos Semdeg<br />

iarsebebs, didebis samefo iqneba da mas veraferi daabnelebs.<br />

qristes axal samefoSi, romelic madlis samefos droebiTi<br />

arsebobis Semdeg gacxaddeba, mxolod ifqli iqneba gareSe<br />

RvarZlisa. mas mxolod isini daimkvidreben, romlebmac RmrTis<br />

sadideblad TavdadebiT iRvawes da gamouTqmeli sixaruliTac<br />

datkbebian.<br />

RmerTi _ ganwmendeli adamianisa<br />

roca adamianis ganwmendaze vlaparakobT, xsnis saqmeSi TiTo<br />

euli kacis monawileobas vgulisxmobT, romelic ieso qris tem<br />

am qveyanaze gancxadebiT kacobriobisTvis moipova. macxov ris<br />

nebiT RmrTis Serigeba adamianTa modgmasTan erTxel da samudamod<br />

aResrula da ufalma ieso qristem mamazecieris ma d lis<br />

wyaros yvela msurveli aziara.<br />

ganwmendis moqmedeba adamianSi memkvidreobiTi waxdenis<br />

Tan daTanobiT Sesustebasa da RmrTis cxovelmyofelobiT mis<br />

TandaTanobiT ganaxlebas gulisxmobs. radgan RmrTis mier<br />

adamianis ganwmenda RmrTis dausabamo ganzraxvis Sedegia da<br />

TavisTavad saidumlos warmoadgens (ef. 5,32), amitom ganwmendis<br />

Sesaxeb swavlebis gadmocemisas gonebas mxolod is SeuZ lia<br />

moiTxovos, rom es swavleba RmrTis sityvidan da gardmo ce midan<br />

sworad iqnas amokrebili da ganmartebuli. TviT go nebas ki<br />

isRa darCenia, rom gamocxadebiTi swavleba Tavis azro b riv sa<br />

da zneobriv sawyisebTan SeaTanxmos.<br />

gamocxadebis mixedviT yoveli adamianis ganwmendis mizezad,<br />

rogorc mama RmerTi, aseve Ze RmerTic warmogvidgeba. xolo<br />

TviT ganwmenda, Zis damsaxurebis Sedegad, suliwmidis saqmea,<br />

amitom am moqmedebas suliwmidiT ganwmenda ewodeba.<br />

Zveli aRTqmis eklesiis istoriis ganxilviT irkveva, rom<br />

Zveli eklesiis Svilebi suliwmidis madls ise uxvad rodi<br />

flobdnen, rogorc axali eklesiisa. Zveli aRTqmis winaswar me-<br />

tyvelebi qadagebdnen, rom dro, roca RmrTis suli adamianebze<br />

gansakuTrebuli ZaliT imoqmedebda, jer isev win iyo. es dro,<br />

romelsac Tavis mowafeebs macxovaric aRuTqvamda (in. 14,16-17;<br />

16,13), misi mkvdreTiT aRdgomisa da amaRlebis Semdeg dadga<br />

(saqm. 2,1-4). suliwmida (nugeSinismcemeli), macxovris aRTqmis<br />

Tanaxmad, mociqulTa gulebSi moqmedebda. ro gorc ga n wmendeli<br />

suliwmida moqmedebda, moqmedebs da saukuneTa dasasrulamde<br />

imoqmedebs (in. 14,16) da radganac nugeSinismcemlis Sesaxeb aRTqma<br />

mociqulebze aResrula, es imas amtkicebs, rom misi moqmedeba<br />

mTel eklesiaze vrceldeba (in. 14,22-23). ada mianebze suliwmidis<br />

gadmosvla, rogorc aRvniSneT, Ze Rmer Tis gamomxsnel sikvdilze<br />

iyo damokidebuli, xolo TviT ga moxsna sabolood jvarcmuli<br />

macxovris gandidebiT aResrula , anu suliwmidis gardamosvla<br />

sruli saxiT macxovris zecad amaRlebas mohyva.<br />

wm. werilis gamonaTqvamebis gansakuTrebuli yuradRebiT<br />

ganxilvis Sedegad, suliwmidis moqmedebis Sesaxeb swavleba ase<br />

SeiZleba CamovayaliboT: a) RmrTis sulis moqmedeba adamians<br />

WeSmarit sikeTes _ xsnas aniWebs: `madliTa xarT gamoÃsnil~<br />

(ef. 2,8); b) suliwmida TviT adamianis bunebaze moqmedebs misi<br />

meored Sobisa da ganaxlebisaTvis: `miÃsnna Cuen, baniTa miT<br />

meored SobisaÁTa da ganaxlebiTa sulisa wmidisaÁTa, romeli-igi<br />

mohfina Cuen zeda~ (tit. 3,5-6); g) adamianze suliwmidis<br />

moqmedeba TviT adamianis nebas ar gamoricxavs: `madliTa xarT<br />

gamoÃsnil sarwmunoebisa mier... iwyeT sulierad da aw Ãorcielad<br />

aRasrulebT?~ (ef. 2,8; gal. 3,3); magram d) adamianis mxridan<br />

yovelgvar winaswar damsaxurebas gamoricxavs, radgan misi<br />

xsna mxolod ieso qristes mieraa mopovebuli: `ara saqmeTagan<br />

simarTlisaTa, romelni-igi vqmneniT Cuen, ara med wyalobiTa<br />

TÂsiTa miÃsnna Cuen... saqmeTagan SjulisaTa suli igi miiReT?~<br />

(tit. 3,5; gal. 3,2). amitom am Tvisebebis gamo e) adamianze suliwmidis<br />

moqmedebas sxvagvarad RmrTis madli, niWi ewodeba:<br />

`ukueTu madliT, arRara saqmeTagan; ukueTu ara, madli igi ar-<br />

Rara Seiracxebis madlad... ese ara Tquengan, aramed RmrTisa<br />

niWi ars~ (rom. 11,6; ef. 2,8).<br />

ieso qristes madli, romliTac adamianis ganaxleba aResruleba,<br />

Cven macxovris siyvarulis gamo daumsaxureblad mivi-<br />

ReT da es moqmedeba sruliad sapirispiroa im cvlilebebisa,


142 adamianis ganwmenda eklesia<br />

143<br />

ro melic adamis Secodebam warmoSva. am ori moqmedebis saxe<br />

mxo los imiTaa erTnairi, rom orive Sinagania.<br />

`ekrZalebodeT ukue, viTar-Zi gankrZalulad xualT, nu<br />

viTarca ugunurni, aramed viTarca brZenni; gamoifrdidiT<br />

JamTa, rameTu dReni borotni arian. amisTÂs nu iyofiT ugunur,<br />

aramed gulisxÃma-hyofdiT, raÁ-igi ars nebaÁ RmrTisaÁ~ (ef.<br />

5,15-17). `xolo glocav Tquen, Zmano, gardamatebad ufroÁsRa da<br />

pativis-cemis moyuare iyveniT da myudro da iqmodeT TÂssa da<br />

SurebodeT ÃeliTa TqueniTa, viTarca-igi gamceniT Tquen~ (1 Tes.<br />

4,1-11). `da rameTu raJams-igi viyav Tquen Tana, amasve gamcnebdi<br />

Tquen: ukueTu visme ara aqundes saqmis, nucaRa Wamn. rameTu<br />

mesmis vieTTÂsme, romelni iqcevian Tquen Soris uwesod, araras<br />

iqman, aramed mimoiwulilven. eseviTarTa maT vamcnebT da vhlocavT<br />

uflisa Cuenisa mier iesu qristesa, raÁTa myudroebiT<br />

Sureboden da TÂssa pursa Wamden~ (2 Tes. 3,10-12).<br />

pavle mociquli yovelTvis moiTxovda, rom qristians eSroma<br />

da TviTdajerebas ar miscemoda im fiqriT Sepyrobili,<br />

rom radganac madlis qveS imyofeba, misi mxridan moqmedeba<br />

araa saWiro. madli adamians imgvar mdgomareobas ar uqmnis,<br />

rom TiTqos misTvis araviTari saSiSroeba aRar arsebobdes.<br />

ma d li adamianis Tavisufal nebas arc spobs da arc asustebs,<br />

aramed adamians misTvis miniWebuli madlis mxolod Sro miT<br />

gamravleba moeTxoveba; daemorCileba Tu ara madlis Sego nebas<br />

da sulze misi zemoqmedebis Zalas gazrdis Tu Seamcirebs<br />

_ es TviT adamianzea damokidebuli. wm. werilis Segonebis<br />

safuZvelze SeiZleba davaskvnaT: a) madliT aRvsili adamianis<br />

arc goneba da arc neba madlis moqmedebiT ar iboWeba da madli<br />

Tavisufal nebaze aucileblobiT ar moqmedebs. b) Tavisuflebis<br />

ZaliT qristians madlismier niWTa gamravleba-Semcirebaca da<br />

misi sruli CaxSobac SeuZlia; amitom Tavisuflebis, gonebisa<br />

da nebis moqmedebas madlTan aTanxmebs. g) qristianisTvis xsnis<br />

saqmis aRsruleba madlTan TanamoqmedebaSi mdgomareobs.<br />

marTlmadidebeli eklesia Zvel swavlebas adamianis ganwmendis<br />

anu adamianis darRveuli bunebis madlismieri ganaxlebis<br />

Sesaxeb, romelic misi Tavisufali nebis gareSe ar aResruleba,<br />

adrec da axlac erTnairad inaxavs. igi dRemde aswavlis, rom<br />

qristians siyvarulisa da keTili saqmeebis ga reSe arc mxolod<br />

rwmena gadaarCens da arc mxolod siyvaruli da keTili saqmeebi<br />

rwmenis gareSe, radgan swored sarwmunoebaa mimzidveli<br />

suliwmidis madlisa, oRond `sarmunoebaÁ, siyvarulisagan Sewevnuli~<br />

(gal. 5,6).<br />

eklesia<br />

axali aRTqmis eklesiis RmrTivdadgenili Svidi saidumlo<br />

(naTlisReba, mironcxeba, ziareba, sinanuli, mRvdloba, qorwineba,<br />

zeTis kurTxeva), 35 romelic saRmrTo msaxurebis dros<br />

madlis uxilav moqmedebaSi mdgomareobs, TavisTavad gulisxmobs<br />

im sazogadoebis arsebobas, romlis kurTxevisa da ganwmendisTvisac<br />

aris igi mocemuli. sazogadoebaSi ki gansakuT rebuli<br />

pirebi arseboben, romlebsac saidumloTa aRsrulebisas<br />

moqmedebis gangeba aqvT mindobili. Cveni msjelobis sa ganic im<br />

damokidebulebaTa garkvevas ukavSirdeba, romelsac eklesiasa<br />

da mis ierarqiaze swavleba gansazRvravs.<br />

qristes eklesia RmrTisagan dadgenili qristes morwmuneTa<br />

sazogadoebaa, romelic suliwmidis gangebiT maradiuli<br />

cxovrebisaTvis RmrTis sityviT, saidumloebebiTa da mRvdel-<br />

TmTavrobiTaa SeerTebuli. rogorc yoveli sazogadoeba, aseve<br />

eklesiac sulisa da sxeulisagan Sedgeba. eklesiis suli _<br />

madli suliwmidisa yoveli morwmunis ganmacxovelebelia da<br />

gansa kuTrebuli siuxviT RmrTis wminda adamianebs eniWebaT,<br />

eklesiis sxeuls ki misi uZluri da Zlieri wevrebis keTilad<br />

gangebuli Semadgenloba warmoadgens, romelTagan erTni mmarT<br />

ve lebi arian, xolo meoreni _ damorCilebulni. wm. weril<br />

i qri stes eklesiis cocxal sxeuls (gvams) caTa sasufevels,<br />

Rm r Tis sasufevels da RmrTis saxls anu saxleuls uwo debs.<br />

rogorc qristes morwmuneTa sazogadoeba, qristes eklesia<br />

ad a mianis surviliTa da SesaZleblobebiT ki ar aris<br />

da fuZnebuli, aramed Ze RmerTis ZaliTa da nebiT. aqve unda<br />

aRvniSnoT, rom qristes eklesia da qristes swavleba ganuy-<br />

35 mokled gadmocemuli swavleba saidumloTa Sesaxeb ara erT xelmisawvdom<br />

gamocemaSia (mag., katexizmoebSi) warmodgenili, amitom am sakiTxs<br />

aq aRar SevexebiT.


144 eklesiis Tvisebebi<br />

145<br />

ofelia; qristes swavleba qveyanas imitomac mieca, rom eklesia<br />

arsebobdes.<br />

qristes WeSmariti eklesiis Tvisebebi<br />

ufalma ieso qristem Tavisi eklesia ara mxolod daafuZna,<br />

<strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong> krebebze dadgenili simbolos mixedviT<br />

aramed mis Tavs TviTonve warmoadgens. `qriste Tav ars eklesiisa,<br />

da igi Tavadi ars macxovari guamisaÁ~ (ef. 5,23). radgan eklesiis<br />

Tavi TviT RmerTkacia _ `savse madliTa da WeSmaritebiTa~ (in. 1,14),<br />

esec ki ueWvels xdis, rom igi eklesias (sxeuls) suliwmidiT aRavsebs,<br />

an rac igivea, suliwmida, ro gorc eklesiis cxovelmyofeli<br />

sawyisi, eklesiaSi mudmivad imyofeba. yvela sulieri nayofi _<br />

siyvaruli, sulgrZeleba, myudroeba, moTmineba da sxv. morwmuneebSi<br />

swored misiT aResruleba (gal. 5,22). suliwmida rCeulebs<br />

aRmatebul madls, momavlis xedvis niWs, avadmyofTa gankurnebis<br />

Zalas da sxv. aniWebs (1 kor. 12,7-11).<br />

amrigad, is vinc naTlobis ZaliT marTlmadideblur eklesias<br />

uerTdeba, wm. mamebis dadgenili swavlebis Tanaxmad ambobs:<br />

`mwams da vaRiareb, rom marTlmadidebeli kaTolike ek lesiis<br />

damamkvidrebeli, Tavi da uzenaesi mRvdelTmTavari ufali Cveni<br />

ieso qristea, da rom, am eklesiis ganmgebeli da saWeTmpyrobeli<br />

suliwmidaa~.<br />

qristes eklesias garda codvili adamianebis gadarCenisa,<br />

sxva daniSnuleba arc SeiZleba hqondes. siwminde aris mizani,<br />

romelsac eklesiam RmrTis nebiT misTvis micemuli saSualebebiT<br />

unda miaRwios. pavle mociqulis sityviT (ef. 4,11-13), mizans,<br />

romliskenac eklesia unda iswrafodes, Ze RmerTis sruli Sem-<br />

Cven erTi, wmida, kaTolike da samociqulo eklesia gvwams.<br />

erTi.ÿeklesiis erTobisaTvis sarwmunoebis, saidumloebisa<br />

da madlis erTobaa aucilebeli. eklesiis erTobisaTvis aseve<br />

aucilebelia siyvaruliT kavSiri. sarwmunoebisagan gand gomilebi<br />

da WeSmariti swavlebis Semryvneli mwvaleblebi mociqulTa<br />

kanoniT qristes eklesias ganSorebulni arian. eklesiisaTvis<br />

aucilebel erTobas wm. werili wes-Cveulebebsa da eklesiis Sem-<br />

TxveviT sakuTrebaTa mowyobaze ar avrce lebs. sarwmunoeba erTia,<br />

erTia saidumloebic, iseve rogorc er Tia qristes WeSmariteba.<br />

qristes sarwmunoebas SeuZlebelia raime moakldes an miematos,<br />

maSin roca, garemoebis mixedviT Cveulebebi SeiZleba garegnulad<br />

Seicvalos. Tumca gansxvavebis miuxedavad isini yovelTvis<br />

sarwmunoebis erT suls gamoxataven. siyvaruli mxolod erTi<br />

niSniT rodi gamovlindeba, vinc CveulebaTa dacvis mizniT wesis<br />

arSemsruleblebs brma axirebulobiT amayad kicxavs da TviT<br />

mTavrobasac ganaqiqebs, amiT siyvarulsa da qristianul suls<br />

Seuracxhyofs da ganxeTqilebis warmoSobas uwyobs xels. cnobilia,<br />

rom adgilobriv eklesiebs TavianTi mowameebi da moRvaweebi<br />

hyavT, sakuTar dResaswaulebs zeimoben, magram amisTvis qristes<br />

WeSmariti eklesiis erTobas ar akldebian. adgilobrivi eklesia<br />

ecneba da adamianis sulieri srulyofa warmoadgens. macxovris<br />

WeSmariti eklesiis uflebas maSin kargavs, roca igi gamocxadebiTi<br />

swavlebiT, eklesia uflisgan mocemuli WeSmaritebisTvis unda<br />

sarwmunoebis dogmatebs arRvevs, Tundac rom garegani mowyobi-<br />

cxovrobdes da saero suli da uflebani ar unda SeiTvisos. salobiT<br />

qristes eklesiis msgavsi iyos.<br />

kuTriv misi saqme adamianTa gulebSi zeciuri WeSmaritebis dan-<br />

wmida.ÿsiwminde eklesiis aucilebeli Tvisebaa. wm. werilis<br />

ergviT gamoixateba. mociqulTaswori imperatori konstantine<br />

swavlebiT, ieso qriste imitomac ecva jvars, rom Tavisi sisx-<br />

nikeis <strong>msoflio</strong> krebaze episkoposebs mimarTavda: `Tqven eklesiis<br />

liT adamianTa codvebi ganebana (ef. 5,25-27). qristes morwmuneebi<br />

Sinagani saqmis episkoposebi xarT, xolo me garegani saqmisTvis<br />

rCeulsa da wmida ers warmoadgenen (1 pet. 2,9). amave dros aR-<br />

uflisagan dadgenili episkoposi SeiZleba mewodos~. Tuki samosaniSnavia,<br />

rom eklesias susti wevrebi, codvili adamianebic<br />

qalaqo xelisufleba qristianulia, igi movalea qri stes eklesia<br />

Seadgenen. macxovari Tavis eklesias adarebs yanas, romelSic<br />

saSiSroebisagan daicvas da mas sarwmunoebis warmatebisTvis<br />

xorbalTan erTad wamozrdil RvarZls manam ar am o Zirkvaven,<br />

moRvaweobaSi daexmaros.<br />

sanam mkis Jami ar moiweva (mT. 13, 24-3). siwminde ase ve mizanicaa,<br />

romelsac eklesiam misTvis mi cemuli saSualebebiT unda miaRwios.<br />

aqedan gamomdinare, am a od Txouloben, rom eklesiis<br />

yoveli wevri wminda iyos. eklesia acxadebs, rom susti adamianebi


146 eklesiis Tvisebebi ierarqia<br />

147<br />

mis siwmindes ver aknineben da maTi ga Zleba manamde SeiZleba,<br />

vidre maT monaniebis Zala SeswevT. qristes eklesia RmrTis<br />

rCeulebisa da suliwmidis madlis gareSe ar asodes ar rCeba,<br />

mwvaleblebi ki piriqiT, TavianTi sazogadoebis wmindanebze,<br />

mowameebsa da saswaulmoqmedebze verasodes miuTiTeben.<br />

kaTolike.ÿiudeuri eklesia adgiliTa da droiT Semosa zRvruli<br />

iyo, qristes eklesia ki <strong>msoflio</strong> da sayovelTaoa (berZ.<br />

`kaTolike~); igi yvela adgilisa da yvela drois mowmu neebs<br />

moicavs. WeSmaritebis matarebeli da gamomxatveli qri stes<br />

eklesia romelime adgiliTa da xalxiT ar SeiZleba Se izRudos.<br />

amave dros unda gaviTvaliswinoT isic, rom radganac qristes<br />

eklesia sarwmunoebiT erTia, amitom yvelaze didi eklesiebic<br />

ki, Tundac laTinebisa da protestantebisa, wminda sarwmunoebis<br />

ukmarisobis gamo qristes WeSmarit eklesias ar warmoadgenen.<br />

ama Tu im xalxSi eklesiis damkvidreba saxarebiseuli WeSmaritebis<br />

miRebas niSnavs, igi xalxis zneobriv mdgomareobazea<br />

damokidebuli da ara mxolod eklesiaSi moqmed madlze. rogorc<br />

yoveli adamianis gulisaTvis axlobeli da saRmrTo WeSmaritebis<br />

siwmindisa da sayovelTaobis gamomxatveli, qristes<br />

ek le sia <strong>msoflio</strong> eklesias warmoadgens (saq. 5,37-38).<br />

eklesia saukuneTa dasasrulamde iarsebebs. es azri dro sTan<br />

mimarTebaSi or faqtors gulisxmobs: eklesiis uwyvet arsebobasa<br />

da sarwmunoebrivi cdomilebis SeuZleblobas. macxovarma<br />

mociqulebs acnoba: `amas kldesa zeda aRvaSeno eklesiaÁ Cemi<br />

da bWeni jojoxeTisani ver ereodian mas~ (mT. 16,18). mociquli<br />

pavle evqaristiis Sesaxeb ambobs: `raoden-gzisca SWamdeT pursa<br />

amas da sumideT sasumelsa amas, sikudilsa uflisasa miuTxrobdiT,<br />

vidremde movides~ (1 kor. 11,26). ese igi evqaristiis saidumlo<br />

qristes meored mosvlamde Sesruldeba, rac imas niSnavs,<br />

rom qristes eklesiac, sadac es saidumlo aResruleba, saukuneTa<br />

dasasrulamde iarsebebs. mociquli pavle gvaswavlis: `ukueTu<br />

vyovno, raÁTa uwyodi, viTar-igi jer-ars saxlsa Sina RmrTisasa<br />

slvaÁ, romel ars eklesiaÁ RmrTisa cxovelisaÁ, sueti da simtkice<br />

WeSmaritebisaÁ~ (1 tim. 3,15). eklesia RmrTis samyofelia<br />

da amitomac aris qristianuli swavlebis sveti da simtkice, ise<br />

rom WeSmaritebisagan ara mxolod TviTon ar ixreba, aramed<br />

misi SenarCuneba adamianTa gulsa da gonebaSic SeuZlia.<br />

aseve unda aRiniSnos, rom meored mosvlamde mudmivi arseboba<br />

da WeSmaritebisgan gadaxris SeuZlebloba mxolod qristes<br />

kaTolike eklesias axasiaTebs da SesaZlebelia cal k e ul<br />

adgilobriv eklesiebze ar gavrceldes. amas gamocdilebac<br />

gviCvenebs, mag., brwyinvale mnaTobs hgavda karTagenis eklesia,<br />

magram igi didi xania Caqra. aRmosavleTis ara erT eklesiasac<br />

igive bedi ewia. aqedanac Cans, rom eklesiis ucodveloba<br />

mxolod kaTolike (sayovelTao) eklesiis kuTvnilebaa. adgilobriv<br />

eklesias mxolod maSin aqvs ufleba marTlmorwmuned<br />

iwodebodes, roca kaTolike eklesiis simarTlis mtkice<br />

damcvelia. miuxedavad imisa, rom bolo Jams sarwmunoebisagan<br />

gandgoma ueWvelad didi iqneba (lk. 18,8; 2 kor. 2,3) da WeSmariti<br />

morwmuneebi Zneli mosaZebni gaxdeba, isini mainc iarsebeben.<br />

samociqulo.ÿqristes eklesia Tavis Tavs yovelTvis samociqulos<br />

uwodebda. eklesiis swavlebis samociqulo warmomavloba<br />

da mociqulTagan momdinare episkoposTa memkvidreobiToba<br />

eklesiis Rirsebis ueWvel niSans, swavlebis mtkice safuZvelsa<br />

da eresebis samxilebel ucilobel arguments warmoadgens.<br />

eklesiaSi qristes sulis dacvas wmida mamebi samociqulo dadgenilebebis<br />

urRvev tradicias ukavSireben.<br />

ierarqia<br />

im Tvisebas, romliTac qristes eklesia yvela sxva sazogadoebisgan<br />

gansxvavdeba, adamianis ganmwmendeli madlis ueWveli<br />

arseboba warmoadgens, xolo amqveyniur ierarqias anu eklesiis<br />

ganmgeblobas ganwmendis saqmis msaxureba akisria. is, rom<br />

adamianTa zneobrivi aRzrdis xelis SewyobisTvis ufleba<br />

sasuliero fenis warmomadgenels RmrTisagan aqvs miniWebuli,<br />

Semdegi adgilebidan Cans: macxovari mociqulebs eubneba:<br />

`momeca me yoveli ÃelmwifebaÁ caTa Sina da queyanasa zeda.<br />

warvediT da moimowafeniT~, da urTavs: `da aha esera me Tquen<br />

Tana var yovelTa dReTa da vidre aRsasrula dmde soflisa~<br />

(mT. 28,18-20). `viTarca me momavlina mamaman, meca wargavlineb<br />

Tquen. da viTarca ese Tqua, Sehbera maT da hrqua: miiReT suli<br />

wmidaÁ. ukueTu vieTnime miutevneT codvani, mietevnen maT~ (in.


148 ierarqia ierarqia<br />

149<br />

20,21-23). e. i. es ufleba mociqulebs ca Ta da qveynis meufis mier<br />

aqvT miniWebuli. mowafeebisaTvis mi cemuli aRTqma _ Tquen Tana<br />

var aRsasruladmde soflisa _ Sinaarsis mixedviT ara mxo lod<br />

mociqulebs, aramed maT memkvidreebsac ekuTvniT. ami tom es<br />

ufleba, romelic aRTqmiTaa mo cemuli, yvela drois mowafeebze,<br />

anu rac igivea, saerTod eklesiis ierarqiaze vrceldeba. TviT<br />

gamocdilebac gviCvenebs, rom mociqulebma ara mxolod TavianTi<br />

memkvidreebi daadgin es, aramed maT imave wesis aRsrulebac<br />

ubrZanes. ase mag., suliwmidis moTxovniT eklesiis msaxurebisTvis<br />

barnaba da pa vle gamoarCies (saqm. 13,2); barnabam da pavlem<br />

sxvadasaxva qa laqSi xelni daasxes xucesebs (saqm. 14,23) da a.S.<br />

ufleba, romelic eklesiis ierarqias zecidan aqvs miniWebuli,<br />

samgvaria: swavleba, mRvdelmoqmedeba da marTva. swavlebis<br />

movaleoba TviT macxovarma daakisra mociqulebs (mrk. 16,15) da<br />

isini am saqmes mTavar movaleobad miiCneven: `ara sa Tno ars<br />

Cuenda datevebaÁ sityÂsa RmrTisaÁ da msaxurebaÁ tablebsa...<br />

Cuen locuasa da msaxurebasa amis sityÂsasa ganvekrZalneT~<br />

(saqm. 6,2-4. ix. aseve: 1 kor. 9,16).<br />

eklesiuri swavlebis mniSvnelobaze TviT misi warmomavlobac<br />

miuTiTebs; igi zeciuri WeSmaritebis SesanarCuneblad<br />

saRmrTo madliTaa daculi. mociquli pavle Tavisi swavlebis<br />

Sesaxeb ambobs: `aramed daRacaTu Cuen, gina Tu angelozi zeciT<br />

gaxarebdes Tquen gareSe missa, romeli-igi gaxare Tquen, Se Cuenebul<br />

iyavn~ (gal. 1,8). aqedan Cans, rom samociqulo swavlebis<br />

sawinaaRmdego qadageba Tavis daRupvas niSnavs. amave dr os,<br />

radganac mociqulebs TavianT memkvidreebTan SedarebiT madli<br />

gansakuTrebuli siuxviT mieniWaT, ris gamoc isini <strong>msoflio</strong><br />

da samaradiso maswavleblebs warmoadgenen, amitom maTi memkvidreebi<br />

axal swavlebas ki ar gadmogvcemen, aramed mxolod<br />

mociqulTa moZRvrebas ganmartaven.<br />

rac Seexeba mRvdelmoqmedebis sakiTxs, sarwmunoebis meufis<br />

mier mRvdelmsaxurebi qristianuli saidumloebebis aRsasru leblad<br />

arian dadgenilni, oRond, rogorc wm. werili gvaswavlis,<br />

saidumlos Zala mRvdelmsaxuris pirad Rirsebebze ar aris<br />

damokidebuli (1 tim. 4,14; 2 tim. 1,6); igi mxolod qri stes msaxurs<br />

warmoadgens (1 kor. 4,1); saidumlos ki TviT RmerTi aRasrulebs<br />

da ara mRvdelmsaxuri.<br />

bolos eklesiis marTvis sakiTxs SevexoT, romelsac ierar qia<br />

axorcielebs. <strong>saeklesio</strong> ierarqias sjulismdebloba da ek le siis<br />

wevrTa qcevis meTvalyureobis ufleba eniWeba. epi sko po sebi eklesiis<br />

ganmgeblobisaTvis arian dadgenilni (saqm. 20,28). macxovari<br />

mociqulebs eubneba: `raodeni SehkraT queya na sa zeda, krul iyos<br />

igi caTa Sina; da raodeni ganhxsnaT queya na sa zeda, xsnil iyos<br />

igi caTa Sina~ (mT. 18,18), rac imasac niS navs, rom mociqulebs axali<br />

wesebis dadgenac SeuZliaT da Zve l i s gauqmebac. amave dros isini<br />

ara mxolod TavianTi TaviT, ar amed sjulmdebeli RmrTis nebiT<br />

moqmedebdnen (saqm. 15, 28-29).<br />

sxvadasxva adgilze dafuZnebuli mebrZoli eklesia erTmaneTisagan<br />

ara mxolod wesebiT gansxvavdeba, aramed miwieri<br />

cxovrebis periodebzecaa damokidebuli, romelTac samoqalaqo<br />

cxovrebis cvlilebebi da kerZo pirebis mdgomareobani<br />

gansazRvraven, amitom keTilmoweseobis daurRvevlobisaTvis<br />

sju l debiTi uflebac ierarqebs eniWebaT. xolo rac Seexeba<br />

eklesiis wevrebze meTvalyureobis uflebas, igi maT im mizeziT<br />

miecaT, rom susti adamianebi, maTive dacvis mizniT, <strong>saeklesio</strong><br />

wesebis darRvevisagan ixsnan.<br />

<strong>saeklesio</strong> mTavrobas sazRauris migebis uflebac eniWeba;<br />

radgan keTilmoweseobis gansamtkiceblad nakleb gulmodgineTa<br />

SeqebiT gamxnevebaa saWiro, xolo uZlurTaTvis samagaliTod<br />

urCis sasjeliT damorCileba, Torem danaSaulis<br />

daus jeloba mTeli sazogadoebis daSlas gamoiwvevs. macxovarma<br />

mociqulebs Tavxedebis dasjis ufleba misca (mT. 18,17-<br />

18). mociquli pavle korinTelebs wers: `rameTu saWurveli<br />

Cuenisa mis mÃedrobisaÁ _ ara xorciel ars, aramed Zlier<br />

RmrTisa mier dasarRuevelad ZnelovanTa... da ganmzadebulad<br />

guaqus Suris-gebad yovlisa urCebisa~ (2 kor. 10,4-6), Semdeg:<br />

`raÁ gnebavs? kuerTxiTa movide Tquenda anu siyuaruliTa da<br />

suliTa mSÂdobisaÁTa?~ (1 kor. 4,24). sasyidlis migebis ufleba<br />

mociqulTa memkvidreebsac gadaeca. mociquli episkopos tites<br />

wers: `mwvalebelsa kacsa Semdgomad erTisa da orisa swavlisa<br />

ganeSore~ (tit. 3,10).<br />

aqve aRvniSnavT, rom yoveli episkoposis ufleba mxolod adgilobrivi<br />

eklesiis farglebSi vrceldeba, xolo qristes sayovelTao<br />

eklesiis umaRles mTavrobas mxolod kreba warmoadgens.


150 ierarqia sulis mdgomareoba saiqioSi<br />

151<br />

eklesiis Sesaxeb saubars davasrulebT wm. mamebis mier zeciu<br />

ri da miwieri eklesiis kavSirsa da wmindanebis meoxebaze<br />

dadgenili swavlebis gadmocemiT: wmindanebi CvenTvis Suamdgomloben<br />

da gvexmarebian, radgan axla ufro metad vuyvarvarT,<br />

vidre maSin, roca amqveynad cxovrobdnen. RmrTisTvis sayvareli<br />

RmrTis moyvareTa qristes eklesia xom rogorc miwaze, aseve<br />

zecaSic erTia da wmindanebi axla ufro axlos arian RmerTTan,<br />

vidre manamde iyvnen, sanam sasufevels da imkvi d rebdnen.<br />

gardacvlili adamianis sulis mdgomareoba<br />

ukanasknel samsjavromde<br />

sikvdilis raobisaTvis mokled SeiZleba vTqvaT, rom es<br />

aris sulis ganSoreba xorcTan. igi yvela adamianis saerTo<br />

xvedria, romelic Cveni bunebis codviT dazianebam gamoiwvia.<br />

adamianis sikvdili RmrTis mier miRebuli gadawyvetilebis<br />

Sedegia im gagebiT, rom netarebis mosapovebeli samoRvaweo<br />

dro misi sikvdiliT sruldeba. mociquli ambobs: `Ruawli<br />

keTili momiRuawebies, srbaÁ aRmisrulebies, sarwmunoebaÁ<br />

damimarxavs. amieriTgan mimelis me simarTlisa igi gÂrgÂni~<br />

(2 tim. 4,7-8). sikvdili adamianis ara sulier, aramed xo r ciel<br />

cxovrebas wyvets. suli damoukidebeli arsebaa, ro melic arsebobis<br />

saidumlos Tavisive TavSi atarebs. igi ni v Tier bu nebasa<br />

da mis Zalebze aRmatebulia da maSin, ro ca mis irgvl iv yovelive<br />

icvleba, TviTon ucvleli, erTi da igive rCeba.<br />

RmrTis sityva Zv. aRTqmaSi sulis ukvdavebis magaliTebs<br />

met-naklebi sicxadiT gviCvenebs: xan enuqisa da elias zecad<br />

amaRlebiT, xan kidev imiT, rom RmerTi Tavis Tavs abraamis sasyidels<br />

(Sesq. 15,1) an gardacvlilTa _ abraamis, isaakis da iakobis<br />

RmerTs uwodebs (gams. 3,6), rac mis simarTlesa da didebulebasTan<br />

Seusabamo iqneboda, igi rom araraobis RmerTad migveCnia (Sesq.<br />

25,8; 49,32); aseve imiTac, rom droebiT cxovrebas mwiroba ewodeba<br />

(1 neSt. 29,15). roca iakobi darwmunda, rom iosebi mxecs SeWmuli<br />

hyavda, Tqva: `STavide Zisa Cemisa Tana gloviT jojoxeTad~<br />

(Sesq. 37,35). wm. mgalobelis sityviT: `moaklda gulsa Cemsa da<br />

xorcTa CemTa; RmerTi gulisa Cemisa da nawil Cemda ars RmerTi<br />

ukunisamde~ (fs. 72,26). aq marTlis mier RmerTTan maradiuli Ta-<br />

naarsebobis imedia gamoxatuli. eklesiaste ambobs: `miiqceodes<br />

mtveri miwad, rogorc iyo da suli daubrundes RmerTs, romelmac<br />

STabera~ (12,7). es aris Zv. aRTqmis yvelaze naTeli da mtkice<br />

mowmoba sulis imqveyniuri arsebobis Sesaxeb.<br />

mTeli axali aRTqma sulis ukvdavebis swavlebiTaa ganmsWvaluli.<br />

qristianoba im azrzea dafuZnebuli, rom Cveni RmerTi<br />

sicocxlis RmerTia. macxovari codvasTan brZolaSi simtkices<br />

imis rwmeniT gvmatebs, rom xorcis warmwymedels sulis mokvla<br />

ar SeuZlia (mT. 10, 28). mdidrisa da lazares igaviT ki gviCvenebs,<br />

rom gardacvalebis Semdeg marTali lazares suli netarebas<br />

ganicdis, xolo mdidris suli cocxalia, magram tanjviT damZimebuli<br />

(lk. 16,19-31). macxovari Tavganwirvis safasurad maradiul<br />

netarebas gvpirdeba: `romelsa sZuldes suli TÂsi amas sofelsa,<br />

cxorebad saukunod daimarxos igi~ (in. 12,25). Cveni meufis mier<br />

sikvdilze mopovebuli gamarjveba yvela morwmunis gamarjvebaa.<br />

igi ambobs: `me cxovel var da Tquenca cxovel iyvneT~ (in. 14,19).<br />

aseve ix. 1 pet. 1,3-5; ebr. 9,12.<br />

rac ar unda ueWveli iyos sulis imqveyniuri arseboba, CvenTvis<br />

ukanasknel samsjavromde misi mdgomareobis gansazRvra<br />

mainc nawilobrivaa SesaZlebeli. RmerTma amis Sesaxeb sruli<br />

cnobis mocema ar keTilineba. Cven mkiTxaobisa da kacobrivi<br />

gonebiT Ziebis gareSe im mcirediTac unda davkmayofildeT,<br />

romelic RmrTis mier mogveca.<br />

upirveles yovlisa, ueWvelia is, rom RmrTis simarTle marTal<br />

da codvil sulebs imqveynad erTsa da imave xvedrs ar<br />

miagebs. wm. werilis mixedviT ukanasknel samsjavromde wmindanebis<br />

mdgomareobis Sesaxeb viciT, rom a) isini gardacvalebis<br />

Semdeg miwier cxovrebaSi mopovebuli RvawlisaTvis damsaxurebisda<br />

mixedviT netarebiT jildovdebian (in. 14, 3; lk. 16, 22;<br />

1 kor. 3, 8); b) marTalTa sulebi ganisveneben (ebr. 4, 3.11; lk. 23,<br />

43), anu mwuxarebas da tanjvas ar ganicdian (gamc. 7, 16-17); isini<br />

sxva wmindanebTan da angelozebTan urTierTobiT arian dakavebulni<br />

(mT. 8, 11; lk. 16, 22), an kravis saydarTan dganan da masa<br />

da RmerTs qeba-didebiT emsaxurebian (gamc. 5, 11; 7, 9-10), xolo<br />

rCeulebi qristesTan erTad Tanasufeven (gamc. 20, 4; in. 14, 3).<br />

wm. werilis swavlebiT saSinel samsjavromde codvili sulebis<br />

imqveyniuri mdgomareoba aseTia: a) maTi mdgomareoba


152 sulis mdgomareoba saiqioSi antiqristes Sesaxeb<br />

153<br />

codvebis sxvadasxvaobis gamo erTnairi ar aris (mT. 5,22); b)<br />

mounaniebeli sulebi satanjvels eZlevian (lk. 12,4-5; in. 8,21-<br />

32), Tumca maTi es mdgomareoba saboloo ar aris (gamc. 20,13-14;<br />

2 kor. 5,10); g) codvilTa sulebi, romlebmac sinanulis Rirsi<br />

nayofi ver gamoiRes, magram gardacvalebamde sarwmunoebisa da<br />

RmrTismosaobis marcvali gaaCndaT, mounaniebeli codvilebis<br />

msgavsad ar itanjebian da eklesiis meoxebiT daxmarebis miRebis<br />

SesaZlebloba aqvT (1 in. 5,16); d) isini RmrTis pirs ver Wvreten<br />

(mT. 7,21; 8,12), radgan sulTa sapyrobilesa (1 pet. 3,19) an<br />

jojoxeTSi (lk. 16,23) imyofebian, magram cnoben da grZnoben<br />

im netarebis dakargvas, romliTac wmindanebi tkbebian (lk.<br />

16,24-25); TavianTi codvebisaTvis sin disis qenjnas ganicdian<br />

da mdgomareobis Semsubuqebas amaod cdiloben (lk. 16, 25-26).<br />

mociquli ioane gvaswavlis: `ukueTu vinme ixilos ZmaÁ TÂsi,<br />

romeli codvides codvasa ara sasikudinesa, iTxovos da mosces<br />

mas cxovrebaÁ, romelni-igi codviden ara sasikudined; ars<br />

codvaÁ sasikudine, ara misTÂs vityÂ, raÁTa iTxoos~ (1 in. 5,16).<br />

iudevelTa gasagonad macxovari ambobs, rom arsebobs codva,<br />

romelic arc ama da arc mermindel saukuneSi ar SeendobaT<br />

(mrk. 3, 29). am ori Segonebis Sedarebidan Cans, rom aris codva<br />

sasikvdine 36 (romlisTvisac locvac uSedegoa, radgan arc aq da<br />

arc mermindel cxovrebaSi ar mieteveba) da aris codva arasasikvdine,<br />

romlisTvisac locvam keTili nayofi SeiZleba gamoiRos,<br />

sxvagvarad, romelic mermindel cxovrebaSi mieteveba.<br />

amrigad, RmrTis sityvis SegonebiT Cven unda gvwamdes, rom<br />

codvilebs, romelTac am cxovrebaSi ufali ieso qristes<br />

macxovnebeli rwmenis marcvali gaaCndaT, xvedris Semsubuqebis<br />

imedi warTmeuli ara aqvT. maTi mdgomareobis gaumjo bese b i s-<br />

T vis zrunva ki mxolod imaT SeuZliaT, romelnic macxovnebeli<br />

madlis miRebis saSualebebs floben.<br />

net. avgustine wers: `ar unda uarvyoT is, rom gardacvlilTa<br />

sulebs cocxali naTesavebis keTilmsaxurebiT mdgomareoba<br />

maSin umsubuqdebaT, roca maTTvis Suamdgomelis msxverpli<br />

Seiwireba, anda roca maTi sargeblobisaTvis eklesiaSi mowyalebas<br />

arigeben; magram RmrTismosaobis am saqmes sargebloba<br />

mxolod im SemTxvevaSi moaqvs, Tu maT TviTon daimsaxures, rom<br />

36 wmida mamaTa ganmartebiT, sasikvdine _ es igive mounaniebeli codvebia.<br />

es sasargeblo yofiliyo... visTvisac locvebi sasargebloa,<br />

SeiZleba codvebisgan sruliad ganiwmindos, an imdenad daexmaros,<br />

rom sasjeli asatani gaxdes~. eklesiis sxva maswav leb lebic<br />

zogierTi sulis imqveyniuri mdgomareobisa da imis Sesaxeb,<br />

Tu ramdenad SeiZleba maTi mdgomareoba amqveyniurma eklesiam<br />

Secvalos, zustad aseve msjelobdnen. wm. ioane oqropiri<br />

ambobs: mociqulebma saSinel saidumloebebSi gardacvlilTa<br />

moxsenieba ubralod rodi daadgines, maT icodnen, Tu ramdenad<br />

didi sargeblobis momtani iyo igi sulebisaTvis.<br />

swavleba antiqristes Sesaxeb<br />

wm. werilis mowmobiT, qristes meufebis ukanaskneli Jami<br />

yvelaze mZime da salmobieri iqneba (gamc. 20,7-8). mociquli garkveviT<br />

ambobs, rom sibnelis Tavadis brZola qristes meufebis<br />

winaaRmdeg antiqristes xeliT ganxorcieldeba. ai, ras wers<br />

mociquli pavle antiqristes Sesaxeb: `rameTu, ukueTu ara movides<br />

gandgomilebaÁ igi pirvelad, da gamoCndes kaci igi usjuloebisaÁ,<br />

Svili igi warsawymedelisaÁ, mÃdomi igi da ganlaRebuli<br />

yovelTa zeda, romelni saxel-debul arian RmrTad gina<br />

samsaxurebelad, viTarmed da-ca-jdes igi taZarsa mas RmrTisasa<br />

da gamoaCinebdes Tavsa TÂssa, viTarca RmerTi... saidumloÁ igi<br />

awve iqmnebis usjuloebisaÁ... da maSin gamoCndes usjuloÁ igi...<br />

romlisa-igi moslvaÁ ars SewevniTa eSmakisaÁTa~ (2 Tes. 2,3-9).<br />

aqedan Cans, rom antiqriste pirovneba, adamiani iqneba. gansxvaveba<br />

antiqristes, rogorc gansakuTrebul da namdvil pirsa<br />

da mis winamorbed cru maswavleblebs Soris naTlad gamoxata<br />

ioane maxarebelma: `gasmies, viTarmed antiqriste movals da awca<br />

antiqristeni mravalni arian~ (1 in. 2,18). igi gviCvenebs, rom antiqriste<br />

unda ewodebodes yvelas, romelic qristes sarwmunoebas<br />

sworad ar aRiarebs (isini ioa ne mociqulis drosac mravlad<br />

iyvnen). miuxedavad amisa, sakuTriv antiqriste jer kidev ar<br />

gamoCenila (1 in. 4,3; 2 in. 1,7).<br />

antiqriste yovelive qristianuls dagmobs, ufal ieso qri s tes<br />

uaryofs da qristianebs Soris Tavis Tavs RmerTad warmoaCens.<br />

mxeci antiqriste eSmakis (gvelis) sruli gavleniT imo qmedebs.<br />

eSmaki mTel Tavis Zalas, rac ki mas am sofelsa da uke Tur adamianebze<br />

gaaCnia, antiqristes gadascems. igi sxvadasxva Cvenebasa


154 155<br />

da saswauls Caidens, magram es mxolod sicruis saqme iqneba da<br />

ara WeSmariti saswauli. antiqristes Tavisi wina swarmetyvelic<br />

eyoleba, romelic mis sicrues mTeli TavgamodebiT gaavrcelebs<br />

(gamc. 19,20; 20,10); igi xalxs acdunebs, rom TayvaniscemisaTvis<br />

mxecis xati gaakeTon, xolo vinc mxecis xats Tayvans ar scems,<br />

sikvdiliT daisjeba. sicrue marTlac didad mimzidveli aRmoCndeba<br />

da gansakuTrebuli gulisxmisyofa da su lieri simtkice<br />

iqneba saWiro, rom adamiani macduris msxverpli ar Seiqnes<br />

(gamc. 13-15). RmrTis daSvebiT, antiqristes mraval tomsa da<br />

erze miecema xelmwifeba, romelTa Soris ebraelebi pirvelebi<br />

iqnebian. despotizmis Zaladoba imdenad gavrceldeba, rom vinc<br />

antiqristes morCilebis beWeds ar miiRebs, verc verafers iyidis<br />

da verc gayidis, erTi sityviT aranairi moqalaqeobrivi<br />

ufleba ar eqneba. 37 antiqristes Sesaxeb meored mosvla<br />

ieso qristes meored mosvla<br />

wm. werilSi zedmiwevniT naTladaa gadmocemuli is WeSmariteba,<br />

rom Ze RmrTisa _ ieso qriste isev mova am qveyanaze, magram uk ve<br />

ara Ze kacis simdabliT, aramed mamis didebiT; rogorc WeSmariti<br />

Ze RmrTisa, ise gacxaddeba. yvela ero vnebisa da sarwmunoebis<br />

xalxi, ixilavs ra jvriT aRWurvilsa da didebiT mosil macxovars,<br />

jvris macxovnebel ZalaSi darwmundeba da radgan aqamde<br />

mis mimarT rwmena ar hqonda, mware glovas miecema (mT. 24,30).<br />

meored mosvlis JamisaTvis macxovari ambobs: `xolo dRisa<br />

misTÂs da Jamisa aravin icis, arca angelozTa cisaTa, garna mamaman<br />

mxoloman~ (mT. 24,36). Tuki angelozebis maRali gonisTvisac<br />

qristes mtkice aRmsarebelni, romelnic<br />

antiqristes uSiSrad uaryofen, yovelgvari dandobis gareSe<br />

sikvdils miecemian (mux. 15-17).<br />

mociqulis sityviT antiqristes damRupveli moqmedeba sa kuTriv<br />

imaTze vrceldeba, romelTac `siyuaruli igi WeSmaritebisaÁ ara<br />

Seiwynares, raÁTamca cxondes igini, amisTÂs mouv linos maT Rmer-<br />

Tman Semwe sacTurebisaÁ, raÁTa hrwmenes maT ty u vilisaÁ~ (2 Tes.<br />

2,10-11). maSasadame, am adamianebis warwymeda maTive moqmedebiTa<br />

da RmrTis samsjavroTi iqneba ganpirobebuli.<br />

RmrTis saidumloTa mcnobi mociquli erT xilvas ase aRgviwers:<br />

antiqristes xelmwifebis mTeli drois ganmavlobaSi We-<br />

Smaritebis saqadageblad ori winaswarmetyveli moivlineba (wm.<br />

mamebis swavlebiT _ ilia da enuqi), romlebic did sa swaulebs<br />

aRasruleben; Semdeg mxeci maT moklavs, magram wamebulebi<br />

mesame dRes aRdgebian da zecad amaRldebian (gamc. 11,3-12). sxva<br />

xilvaSi naCvenebia, rom mxecis uarmyofelTa dasacavad angelozebi<br />

moivlinebian da usjuloebas RmrTis risxvas daatexen<br />

(gamc. 15,1). antiqristes xelmwifeba 42 Tve (gamc. 11,2; 13,5) anu 1260<br />

dRe (11,3; 12,6), e. i. samweliwadnaxevari gagrZeldeba.<br />

ki miuwvdomelia meored mosvlis Jamis codna, maSin miT umetes<br />

ad amianisTvis igi SeuZlebeli iqneba. petre mociquli wers, rom macxovris<br />

meored mosvla uecrad, moulodnelad moxdeba (2 pet. 3,10).<br />

Cveni gadarCenisTvis mzrunveli wm. werili sulmokleobisagan<br />

Cvens dasacavad da samsjavrosaTvis mosamzadeblad qristes mosvlis<br />

zogierT niSans gviCvenebs: a) saxarebis qadagebis garegnuli<br />

gavrceleba (mT. 24,14); b) rwmenisa da siyvarulis mokleba (mT. 24,12;<br />

lk. 18,8); da g) antiqristes gamoCena (2 Tes. 2,1-3).<br />

pirveli saqme, romelsac macxovari didebiT mosvlis dros<br />

me yseulad aRasrulebs, is iqneba, rom `mkudarni igi qristes<br />

mi erni aRdgen pirvelad~ (1 Tes. 4,16), anu darRveuli sxeuli<br />

gacocxldeba da isev im suls SeuerTdeba, romelTanac miwieri<br />

cxovrebis dros iyo dakavSirebuli. RmrTis cxovelmyofeli<br />

moqmedeba yvela mkvdarze gavrceldeba, magram ara erTnairi<br />

SedegiT. RmrTis moqmedeba cocxlebsac SeexebaT, romelic maTi<br />

sxeulebis cvlilebiT aRsruldeba. mociqulis swavlebiT (1<br />

kor. 15,41-54) aRmdgari sxeuli _ a) uxrwneli anu yovelgvari<br />

rRvevisagan Tavisufali iqneba, da maS., uxeSi nawilebisagan<br />

ar iqneba Semdgari; b) igi sulieri iqneba da ara mSvinvieri.<br />

radganac samSvinveli sulisagan gansxvavebiT cxovelur sicocxles<br />

gu lis xmobs, amitom sulieri sxeuli mSvinvierisagan gan-<br />

37antiqristes beWdis miReba adamianis mier misi morCilebis Segnebul<br />

aRiarebas niSnavs. amitom aRniSnul sakiTxTan dakavSirebuli aTasgvari<br />

maqinaciebi maT gamomgonebelTa fantazias advilad aaSkaraveben, radgan<br />

maT mier aRwerili niSnebi TviT adamianis nebis monawileobas sruliad<br />

gamoricxaven (magaliTad, kanqveS raRac mikroeleqtronuli firfitebis<br />

saidumlod Seyvana da misT.).<br />

sxvavebiT iseT sxeuls niSnavs, romelic cxovelur moTxovnebs<br />

ar daemorCileba. iseve rogorc macxovars aRmdgari sxeuliT<br />

daxSul karebSi SeeZlo Sesvla (in. 20,19-26), aseve sulieri sxeulic<br />

msubuqi da advilmoZravi iqneba: `aRvitacneT RrubliTa~<br />

(1 Tes. 4,17); g) aRmdgari sxeulis gandidebis xarisxi sulieri


156 ieso qristes meored mosvla<br />

157<br />

cxovrebis Sesabamisi iqneba. uwminduris sxeuli ar gandiddeba<br />

da sulsac ver gaaxarebs. igi, rogorc aRmdgari sxeuli,<br />

ux rwnelic iqneba, Zlieric da su lieric, magram vnebebis moqmedebis<br />

gamo yovelive es suls mxo lod tanjvas moutans.<br />

adamianis aseT cvlilebas nivTieri samyaros Secvlac mohyveba.<br />

mociquli petre axlandel stiqiaTa darRvevaze laparakobs da<br />

ara nivTieri samyaros ganadgurebaze (2 pet. 3,10-13). mis sityvebSi<br />

is iaraRic naCvenebia, romliTac <strong>msoflio</strong>s msajuli nivTieri<br />

samyaros cvlilebas aRasrulebs. es iaraRi cecxlia.<br />

amrigad, darRveuli qveynierebisagan ganaxlebuli da uke-<br />

Tesi samyaro warmoiSoba.<br />

mamazecieris gangebiT qveynierebis msajuli Ze RmrTisa iqneba<br />

(saqm. 10,42), romelsac angelozebi moemsaxurebian. yvela<br />

adamianuri saqme, azri, ganzraxva da survili, agreTve yovelive<br />

is, rac aqamde SebRaluli sindisis mier Segnebulad iyo<br />

dafaruli, ganisjeba. ukanaskneli samsjavro mtkice simarTliT<br />

aResruleba, radganac msajuli TviT yovlismcodne da<br />

simarTlismoyvare RmerTi iqneba, romelic pirmoTneobas ar<br />

da uSvebs. sasamarTlo gadamwyveti iqneba, romlis ganaCeni<br />

ar asodes ar Seicvleba (mT. 25,46). yvelas Sekrebis Semdeg<br />

ke Tilni da borotni gancalkevdebian, pirvelebi msajulis<br />

marjvniv, xolo meoreni _ marcxena mxares dadgindebian (mux.<br />

32-33). amis Semdeg ki msajuli ganaCens warmoTqvams: `movediT,<br />

kurTxeulno mamisa Cemisano, da daimkÂdreT ganmzadebuli TquenTÂs<br />

sasufeveli... maSin hrquas marcxeniTTa maTca: warvediT<br />

Cemgan, wyeulno, cecxlsa mas saukunesa~ (mux. 34.41). sasamarTlo<br />

rogorc sulis, aseve xorcis saqmeTaTvis gansjis. amave dros<br />

wm. werili arsad ar ambobs, rom ukanasknel samsjavroze vinmes<br />

sakuTari xvedris Secvlis saSualeba eqneba.<br />

marTalTa netarebis saxe ase warmogvidgeba: isini Sromisa<br />

da zrunvis, avadmyofobisa da xrwnadobisgan ganTavisufldebi an.<br />

sjulisa da adamianis gonebis winaaRmdegobas suliersa da wmi nda<br />

sxeulSi adgili ar eqneba (rom. 7,23-24; 1 kor. 15,43); si yvarulis<br />

saqme gagrZeldeba; isini sagnebs pirispir ganWvreten, maT mravali<br />

iseTi ram gaexsnebaT, rac amqveynad sru l i ad ar icodnen (1<br />

kor. 13,12); maTTvis axali ca da axali qveya na ig ive aRmoCndeba,<br />

rac ucodveli adamianisTvis samoTxe iyo (gamc. 21,1.23); wmindanebi<br />

Seqmnil bunebaze uflebiT iseve isargeb leben, rogorc ucodveli<br />

adamiani sargeblobda, radgan qri stes madliT adamianis aRdgena<br />

Tavisive uflebebiTa da upi ratesobiT ucodvel adamianad aRdgomas<br />

niSnavs (gamc. 22,1-5).<br />

didebul marTalTa da wminda angelozTa mTeli krebuli<br />

erTmaneTTan siyvarulis sakrvelebiT arian SeerTebulni da<br />

maTi es urTierToba mSvidobisa da sixarulis wyaros wa rmoadgens.<br />

marTalia, wmindanebi eniT gamouTqmel netarebas<br />

ganicdian (1 pet. 1,8), magram maTi mdgomareoba zneobrivi srulyofis<br />

xarisxis mixedviT gansxvavebulia, Tumca rogorc net.<br />

avgustine ambobs, netarebaTa Soris gansxvaveba arc erT wmindanSi<br />

Surs ar aRZravs, radgan aravin ar moisurvebs imas, rac<br />

RmerTma ar misca.<br />

vamTavrebT ra RmrTis wyalobiT rwmenis safuZvlebis<br />

gadmocemas, mas, vis sadidebladac es mciredi Sroma aResrula,<br />

madlobas vwiravT da vevedrebiT:<br />

`samebao miuwvdomelo, momec monaTa SenTa marTali aRsaarebaÁ,<br />

raÁTa gqadagoT RmerTi sruli samguamovnad TviTebiTa<br />

Seurevnelad, bunebiT ganuyofelad, erTarsebiT didebulad, da<br />

erTobiT vityviT yovelni: yovelni saqmeni uflisani akurTxevdiT<br />

RmerTsa Cuensa ukunisamde~. amin.


158 sarCevi<br />

159<br />

RmrTeebriv pirTa erTarsoba .................................................................115<br />

winaTqma .........................................................................................................................3<br />

RmerTi _ samyaros Semoqmedi ..................................................................116<br />

<strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong> <strong>krebebi</strong><br />

RmerTi _ Semoqmedi da<br />

pirveli <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong> kreba ....................................................6<br />

ganmgebeli angelozebisa ...............................................................................118<br />

meore <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong> kreba ..........................................................12<br />

swavleba boroti angelozebis Sesaxeb ............................................121<br />

mesame <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong> kreba ..........................................................16<br />

swavleba adamianis Sesaxeb ..........................................................................126<br />

meoTxe <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong> krebis win ...........................................21<br />

adamianis Seqmna ......................................................................................................126<br />

meoTxe <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong> kreba .......................................................27<br />

RmrTis xateba da msgavseba adamianSi ...............................................127<br />

dogmati Cveni ufali ieso qristes erTi piris<br />

adamianis dacema .....................................................................................................128<br />

ori bunebis Sesaxeb ............................................................................................30<br />

RmrTis ganzraxva adamianis<br />

mexuTe <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong> krebis win<br />

gadarCenisaTvis .....................................................................................................131<br />

a)ÿmokle cnobebi meoTxe <strong>msoflio</strong> krebis Semdeg<br />

swavleba ieso qristes Sesaxeb .................................................................134<br />

monofizitobis gavrcelebis Sesaxeb ............................................35<br />

RmerTi _ ganwmendeli adamianisa .........................................................140<br />

b) dava sami Tavis Sesaxeb .............................................................................37<br />

eklesia ...........................................................................................................................143<br />

mexuTe <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong> kreba ........................................................41<br />

qristes WeSmariti eklesiis Tvisebebi .............................................145<br />

meeqvse <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong> krebis win ...........................................46<br />

ierarqia ........................................................................................................................147<br />

meeqvse <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong> kreba .......................................................51<br />

gardacvlili adamianis sulis mdgomareoba<br />

meSvide <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong> krebis win ..........................................58<br />

ukanasknel samsjavromde..............................................................................150<br />

xatTmbrZolobis batonoba ..........................................................................71<br />

swavleba antiqristes Sesaxeb ...................................................................153<br />

meSvide <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong> kreba ......................................................78<br />

<strong>dogmaturi</strong> <strong>RmrTismetyveleba</strong><br />

Sesavali ........................................................................................................................88<br />

RmrTis Semecneba ...................................................................................................91<br />

RmrTis arsis Tvisebebi ..................................................................................94<br />

RmerTi sampirovania _ mama da Ze da suli wmida<br />

miTiTebani wmida samebis saidumloze<br />

Zvel aRTqmaSi ..........................................................................................................103<br />

saxarebis swavleba wmida samebis Sesaxeb .....................................105<br />

swavleba wmida samebis Sesaxeb<br />

mociqulTa epistoleebSi ..............................................................................105<br />

mama RmerTi ................................................................................................................107<br />

Ze RmerTi .....................................................................................................................107<br />

suliwmida RmerTi ...............................................................................................109<br />

suliwmidis sakuTari Tviseba ...................................................................110<br />

Ze RmerTisa da mama RmerTis<br />

sakuTari Tvisebani .............................................................................................113<br />

ieso qristes meored mosvla ....................................................................155<br />

sarCevi ..........................................................................................................................158


<strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong> <strong>krebebi</strong><br />

<strong>dogmaturi</strong> <strong>RmrTismetyveleba</strong><br />

mesame gamocema<br />

Semdgeneli gr. ruxaZe<br />

saqarTvelos sapatriarqos gamomcemloba, 2008<br />

Tbilisi, erekle II moed. #1<br />

98-26-34, 8(99)-19-68-23<br />

el. fosta: madli.ssg@rambler.ru<br />

b“åëå…“*,å “%K%!/<br />

d%ãì=2,÷å“*%å K%ã%“ë%",å<br />

(…= ã!3ƒ,…“*%ì ƒ/*å)<br />

q%“2. c!,ã%!,L m,*%ë=å",÷ p3.=äƒå<br />

hƒä=2åëü“2"%<br />

c!3ƒ,…“*%L o=2!,=!.,,<br />

ŠK,ë,“,, 2008<br />

xelmowerilia dasabeWdad 07.03.2008. tir. 500.<br />

daibeWda gamomcemloba `logosis~ stambaSi<br />

Tbilisi, ilia WavWavaZis gamziri # 13

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!