23.12.2012 Views

msoflio saeklesio krebebi dogmaturi RmrTismetyveleba

msoflio saeklesio krebebi dogmaturi RmrTismetyveleba

msoflio saeklesio krebebi dogmaturi RmrTismetyveleba

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

dogmatur-istoriuli sakiTxebi<br />

mokle saswavlo kursi<br />

<strong>msoflio</strong><br />

<strong>saeklesio</strong> <strong>krebebi</strong><br />

<strong>dogmaturi</strong><br />

<strong>RmrTismetyveleba</strong><br />

mesame gamocema<br />

Seadgina grigol ruxaZem<br />

saqarTvelos<br />

sapatriarqos gamomcemloba<br />

Tbilisi, 2008


2 3<br />

daibeWda uwmidesisa da unetaresis<br />

sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqis<br />

jmjb!JJ<br />

locva-kurTxeviT<br />

naSromSi warmodgenilia <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong> <strong>krebebi</strong>s<br />

(IV-VIII ss.) dogmatur-istoriuli da TviT dogmatikis<br />

sistemuri swavlebis mokle kursebi, risTvisac ZiriTadad<br />

gamoyenebulia prof. a. lebe devis (b“åëå…“*,å “% K%!/,<br />

2. III, qå!ã. o%“ä., 1896; 2. IV, qoa., 1904) da mTavarep. filaretis<br />

(o!="%“ë="…%å ä%ãì=2,÷å“*%å K%ã%“ë%",å, ). I-II,<br />

qoa., 1882) saxelmZRvaneloebi.<br />

gankuTvnilia marTlmadidebluri RmrTismetyvelebis<br />

safuZvlebis Seswavlis msurvelTa da eklesiis istoriul-dogmatikuri<br />

sakiTxebiT dainteresebul mkiTxvelTaTvis.<br />

redaqtori prof. gvanca koplataZe<br />

recenzenti protopresviteri<br />

giorgi gamrekeli<br />

ISBN 978-9941-9016-2-1 © grigol ruxaZe,<br />

winaTqma<br />

RmrTismetyvelebis doqtoris aleqsi lebedevis <strong>msoflio</strong><br />

<strong>saeklesio</strong> <strong>krebebi</strong>sa da mTavarepiskoposi filaretis (gumilevski)<br />

<strong>dogmaturi</strong> RmrTismetyvelebis mokle kursebi eklesiis interesebidan<br />

gamomdinare, jer kidev gasuli saukunis 90-iani wlebis dasawyisSi<br />

(rogorc Tsa-is sadiplomo naSromi) movamzadeT, radgan<br />

aRniSnul saki TxebTan dakavSirebuli si stematuri Txzulebebi<br />

Tanamedrove qarTul enaze ar gagvaCnda. am mxriv mdgomareoba<br />

arsebiTad ar Secvlila, xolo Zveli qarTuli xelnawerebis Seswavla<br />

da gamocema, miT umetes am Jamad, mraval problemasTan aris<br />

dakavSirebuli da Znel saqmes warmoadgens. aqve unda SevniSnoT,<br />

rom Zveli qarTuli teqstebis sruli korpusis gamoqveyneba<br />

kidevac rom moxerxdes, sasurvel Sedegs mainc ver gamoiRebs,<br />

radgan enobrivi sirTulis gamo mxolod specialistTa viwro<br />

wrisaTvis iqneba misawvdomi. Teol o giuri profilis saswavleblebSi<br />

swavlebis procesis sworad warsamarTavad ki vfiqrobT,<br />

rom aseTi saxis naSromebis Sedgena aucilebelia, radgan sasuliero<br />

ganaTlebis safuZvelTa safuZvels do gmatikis swavleba<br />

warmoadgens. warmodgenili naSromis mesamed gamocemac iman<br />

ganapiroba, rom jerjerobiT, sanam ufro vrceli da srulyofili<br />

saxelmZRvanelo Seqmnila, masze mkiTxvelis moTxovna isev arsebobs.<br />

<strong>msoflio</strong> krebebsa da eklesiis mamebis moRvaweobaze da k v i rvebiT<br />

SeiZleba Semdegi daskvnebi gamovitanoT:<br />

1.ÿsaxelmwifos Zlierebas erisa da eklesiis erTsulovneba<br />

gansa zRvravs, Zliereba ki _ mSvidobas, romelic ZiriTadi pirobaa<br />

mecnierebis ganviTarebisaTvis.<br />

2.ÿwm. mamebi WeSmariti aRmsareblobis gamomxatveli TiToeuli<br />

si tyvisaTvis swiravdnen Tavs, radgan swavlebis mTel<br />

Sinaarss xSirad erTi termini itevs.<br />

3.ÿWeSmaritebas gonieri mtrebi hyavs da maTTan brZola sarwmunoebis<br />

mecnierulsa da Rrma codnas moiTxovs, romlis SeZenac<br />

mxolod Sesabamisi zneobisa da sulierebis mqone mo rwmuneT<br />

xelewifebaT.<br />

4.ÿeklesiis swavlebis dasacavad, pirobiTad eresis mxilebis<br />

sami saxe SeiZleba gamovyoT: a) zogadi: roca eklesia eress mxolod<br />

swori swavlebis gadmocemiT ebrZvis; b) SegonebiTi: roca


4 winaTqma grigol ruxaZe<br />

5<br />

avtori cdilobs Tavis SecdomaSi gaarkvios marTali swavlebis<br />

mowinaaRmdege; g) aSkara: roca mwvalebeli borotmoqmedebaSi<br />

pirdapiraa mxilebuli. _ÿsamive SemTxveva ZiriTadad Sesabamisi<br />

istoriuli pirobebidan gamomdinareobs.<br />

5.ÿarc erTi eresis warmoSobis mizezi SemTxveviToba ar yofi<br />

la da misi moqmedeba WeSmaritebis siZulvils ukavSirdeba,<br />

romelic SuriTa da ampartavnebiTaa nasazrdoebi.<br />

6.ÿWeSmaritad ganaTlebuli pirovnebis saxes upiratesad<br />

RmrTi smetyveluri ganswavluloba gansazRvravs; sxvagvarad:<br />

sarwmunoebriv kanonebSi gaucnobierebel adamians myari zneobrivi<br />

safuZveli ar SeiZleba hqondes.<br />

7.ÿeklesias axasiaTebs diplomatia da politika, romels ac<br />

igi simSvidis SenarCunebisa da uSfoTvelobisaTvis iye nebs da<br />

mas ierarqebi warmarTaven. mis diplomatiaSi _ sxve bTan urTierTobaSi<br />

mravalRoneoba, xolo politikaSi _ Sina da sagareo<br />

urTierTobaTa principi igulisxmeba.<br />

rac Seexeba RmrTismetyvelebis Cvens wyaros, masSi gadmocemuli<br />

marTlmadidebluri dogmatebi wm. weriliTa da wm. gardmocemiTaa<br />

dadasturebuli. magram Cven mxolod ZiriTad swav lebebs<br />

SevexeT da iseve rogorc <strong>krebebi</strong>s istoria, SeZlebisdagvarad<br />

mokled gadmoveciT, raTa misawvdomi gagvexada rwmenis safuZvlebiT<br />

dainteresebul mkiTxvelTa farTo wri saTvis. miT umetes,<br />

axla, roca yvela (kaTolikec, protestantic) Tavis Tavs qristians<br />

uwodebs, gansakuTrebuli mniSvneloba aqvs marTali sarwmunoebis<br />

mecnierul codnas, rac qarTveli eris problematuri da<br />

principuli sakiTxebis sa ke TildRe od gadaWrisaTvis gardauval<br />

aucileblobad unda migvaCndes.<br />

roca Cvens sulier kulturaze vlaparakobT, Tvalwin misi<br />

Semqmneli Cveni Rirseuli mamuliSvilebi, didi mamebi, mwerlebi,<br />

mecnierebi Tu sazogado moRvaweebi warmogvidgebian. vis SeuZlia<br />

daasaxelos maTgan Tundac erTi pirovneba, romelic Rrmad ar<br />

erkveoda saRmrTismetyvelo sakiTxebSi, an eklesiis madls iyo<br />

moklebuli? xolo dRes, roca sakiTxi suliersa da moralur<br />

Sefasebas moiTxovs, samwuxarod, TviT aRiarebul moazrovneebTanac<br />

ki miuRebel msjelobasa da antiqristianul gamonaTqvamebs<br />

SexvdebiT. xSirad TviT dogmatis cnebac, rogorc brmad miRebuli<br />

debuleba da rogorc gonebrivi Sez Ruduloba isea gagebuli.<br />

sinamdvileSi xom es warmodgenebi RmrTismbrZolTa moweuli<br />

Sxamiani nayofia, romelic umec rebis gamo axlac Zveleburad<br />

wamlavs sulebs. marTlmadidebloba RmrTis mcnebebisa da dogmatebis<br />

erTobliobaa da romelimes uaryofa aRmsareblobis<br />

uaryofasac niSnavs.<br />

marTalia, Cveni msjelobis safuZvels gamocxadebiT mocemuli<br />

WeSmaritebis rwmena da <strong>dogmaturi</strong> <strong>RmrTismetyveleba</strong> warmoadgens,<br />

magram saxareba gvaswavlis, rom WeSmaritebaSi Teoriuli<br />

mxaris garda zneobrivic igulisxmeba. amitom sar wmu noebri vi<br />

ka nonebis anu dogmatikis codna saSualebas gvaZlevs istoriul<br />

sinamdviles analizi gavukeToT. bibliuri istoriebi<br />

iq neba es Tu `qarTlis cxovrebis~ gamocdileba, naTlad Cans,<br />

rom WeSmariti aRmsareblobisgan adamianTa gandgomas Sedegad<br />

yo velTvis maTive ubedureba mohyveboda; aseve, Tu Cvens<br />

dRevandel mdomareobas dogmatur-istoriuli TvalsazrisiT<br />

ganvixilavT, sakiTxi SeiZleba ase Camova yaliboT: ers, romelic<br />

sulieri saZirkvelis gamagrebisaTvis ganaTlebis mtkice sistemas<br />

ver aRadgens (romelic bolo wlebis ganmavlobaSi<br />

katastrofulad nadgurdeba), globalizaciis morevi Ca iTrevs<br />

da er ovnul-sarwmunoebrivi erTianobis ideaze aR o rZinebul<br />

qar T ul kulturul fenomens Ziri gamoeTxreba. Ta na medrove<br />

sazo ga doebis ganaTlebul, ufro sworad, swavlul nawils Segnebuli<br />

rom hqondes WeSmariti sarwmunoebis mniSvneloba, igi<br />

sworad gansazRvravda Tavis beds da qristes mo winaa RmdegeSi<br />

saqarTvelos mtris danaxva ar gauWirdeboda. pavle mociqulis<br />

sityviT, sjuli misTvis ambobs, vinc mas emorCileba (rom. 3,19),<br />

amitom umniSvnelo nawilis windaxeduloba erisaTvis sakmarisi<br />

ar aris. Cveni umecrebiT keTili borotisagan Tu ver gavarCieT,<br />

swori gadawyvetilebis misaRebad uZlurni aR movCndebiT.<br />

rogorc cxovrebis kanonzomiereba gvaswavlis: RmrTis wyalobiT,<br />

Tuki inteligenciis im nawilma, romelsac sazogadoebrivi<br />

azris warmarTva akisria, aRiara, rom marTlmadideblobaSia<br />

Cveni xsna, maSin erisa da eklesiis erToba Cvens patara saqarTvelosac<br />

ki aqcevs im klded, romelsac bWeni jojoxeTisani<br />

ver moerevian. safuZveli amisaTvis, vfiqrobT, saqarTvelos<br />

saxelmwifosa da marTlmadidebel eklesias So ris 2002 wels gaformebuli<br />

xelSekrulebiT ukve daido, xolo keTili momavali


6 nikea, 325 w.<br />

7<br />

<strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong><br />

<strong>krebebi</strong><br />

pirveli <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong> kreba<br />

(nikea, 325 w.)<br />

rac sam aseul episkoposs surda, es aris ara sxva ram,<br />

aramed TviT RmrTis azri, miT umetes maSin, roca amdeni<br />

da amgvari Rirsebis mqone mamis gonebaSi mkvi drobda<br />

suliwmida, romelic maT RmrTeebriv nebas uCvenebda.<br />

konstantine didi.<br />

<strong>dogmaturi</strong> sakiTxi, romelic nikeis krebaze mamebis yuradRebas<br />

iqcevda, Semdegi iyo: miviCnioT Tu ara Ze RmrTisa RmerTad,<br />

romelic Tanaswori iqneba mama RmerTisa, Tu vaRiaroT igi<br />

qmnilebaTa Soris srulyofilad an kidev miviCnioT RmerTad,<br />

magram RirsebiT ara Tanasworad mamisa.<br />

kreba mxolod garkveuli mxaris warmomadgenlebisagan<br />

rodi Sedgeboda. masSi monawileobdnen ori <strong>dogmaturi</strong> partiis<br />

momxreebi: marTlmadideblebi da ariozelebi.<br />

marTlmadidebelTa Sesaxeb sozomene SeniSnavs: `erTni<br />

(krebis monawile mamaTagan) odiTgan gadmocemul sarwmunoebriv<br />

sakiTxebSi siaxleebis Semotanas eridebodnen; eseni swored<br />

is aRmsarebelni iyvnen, romelTac Cveulebebis ubraloeba<br />

STaagonebda cbierebis gareSe mieRoT RmrTis sarwmunoeba~.<br />

am Tvalsazrisze mdgomTaTvis goneba sruliad eqve mdebareboda<br />

sarwmunoebas. `wm. samebis saidumlo aRemateba yovelgvar<br />

gonsa da sityvas da sruliad miuwvdomelia. igi mxolod rwmeniT<br />

Seimecneba~, _ aseve msjelobdnen Ze RmerTis hipos tas zec,<br />

romlis arsis ganusazRvreloba wm. weriliT sabuTdeba: aravin<br />

icis Ze, garna mamaman; arca mamaÁ vin icis, garna Zeman (mT. 11,27).<br />

marTalia, Cven vmsjelobT marTlmadidebelTa damaxasiaTebel<br />

Tvisebebze, kerZod imaze, rom isini eridebodnen religiuri<br />

sakiTxebis mecnierul gamoZiebas, magram isic unda gvaxsovdes,<br />

rom amave partias ekuTvnodnen iseTi pirebic, romlebsac<br />

seriozuli ganaTleba hqondaT miRebuli da dialeqtikur<br />

mecnierebebSi ganswavlulobiT gamoirCeodnen. maT swamdaT,<br />

rom Ze RmerTi iseTive srulyofili RmerTia, rogorc mama da<br />

aswavlidnen: `qristem Tqva: `me da mamaÁ Cemi erT varT~ (in.<br />

10,30). am sityvebiT macxovari imas ki ar gamoxatavs, rom ori<br />

buneba erT hipostass warmoadgens, aramed imas, rom Ze RmrTisa<br />

zustad da srulyofilad imarxavs da icavs misi da mamis bunebis<br />

igiveobas; masTan sakuTriv bunebiT aRbeWdili msgavseba da<br />

misgan arafriT gansxvavebuli xati aqvs~.<br />

nikeis krebis mTavari warmomadgeneli marTlmadidebelTa<br />

mxridan aleqsandriis episkoposi aleqsandre iyo. didi avtoritetiT<br />

sargeblobda osios kordubielic. SeiZleba vifiqroT,<br />

rom am konservatiul partias episkoposTa meti nawili emxroboda.<br />

sawinaaRmdego TvisebebiT gamoirCeodnen krebis meore<br />

par tiis warmomadgenlebi _ ariozelebi. maTTvis ucxo iyo<br />

pirdapiri, guliTadi sarwmunoeba. maT surdaT sarwmunoebrivi<br />

saki Txebi sxva nebismier sakiTxTa msgavsad gonebrivi gansjis<br />

sa fu Zvelze daemyarebinaT da sarwmunoebis codnisaTvis daqvemdebarebisaken<br />

iswrafodnen; dialeqtikis Zalis sjerodaT da<br />

ewinaaRmdegebodnen imaT, romlebic dialeqtikas religiuri<br />

da majereblobis ubraloebas amjobinebdnen. wmida grigol<br />

RmrTismetyvelis sityvebiT rom vTqvaT, `datoves rwmena~, daiviwyes<br />

ra brZnuli kanoni, rom `Cveni gonebis Semavsebeli<br />

sa r wmunoebaa~.<br />

marTlmadidebelTa mowinaaRmdege partias, romelsac Sei-<br />

Zleba liberalur-racionalisturi ewodos, mravali mcodne<br />

RmrTismetyveli ekuTvnoda, magram maTi wridanve bunebrivad<br />

gamodiodnen aSkara eretikosebic, romelnic gonebasa da rwmenas<br />

Soris araviTar sazRvars ar debdnen.<br />

ariozelTa partiaSi ori dajgufeba arsebobda: erTi _ ufro<br />

mravalricxovani, romelic erTgulad icavda am eresisaTvis<br />

damaxasiaTebel principebs, da meore _ mkacri ariozelebi<br />

evsebi nikomedielis meTaurobiT, romlebic Ze RmrTisas qmnilebad<br />

acxadebdnen. yvela eseni, rogorc TviT ariozi, antioqieli<br />

xucesis lukianes mowafeebad iTvlebodnen.<br />

xsenebuli pirveli dajgufeba, romelic Semdeg naxevrad ar


8 I kreba<br />

nikea, 325 w.<br />

9<br />

iozelTa saxeliT gaxda cnobili da romelTac cnobili istorikosi<br />

evsebi kesarieli winamZRolobda, subordinaciis Teorias<br />

emxroboda, anu Ze RmrTisas RmerTad ki miiCnevda, magram mis<br />

RmrTeebriobas mama RmerTis RmrTeebriobis Tanasworad ar<br />

Tvlida. maTi TvalsazrisiT, igi mama RmerTTan damokidebulebaSi<br />

daqvemdebarebuli RmerTi iyo.<br />

pirveli <strong>msoflio</strong> krebis <strong>dogmaturi</strong> saqmianobis umniSvnelovanesi<br />

Sedegi sarwmunoebis simbolos 1 Sedgena iyo,<br />

romliTac mtkicdeboda Ze RmerTis WeSmariti _ RmrTeebrivi<br />

arsis sarwmunoeba. rogorc sokrate SeniSnavs: `sarwmunoebis<br />

simbolos gansazRvra advilad rodi moxda, aramed didi xnis<br />

gamoZiebisa da gamocdis Semdeg yvela im mizezis gaTvaliswinebiT<br />

gamocxadda, romelic ki dogmatis dasabuTebas Seexeboda,<br />

ise rom, vinmes orWofobisa da orazrovnad gagebis sababi<br />

ar miscemoda. episkoposebi suliwmidis nebiT SeTanxmdnen~.<br />

marTlac, krebaze yvela mosazrebis mqone episkoposebis<br />

gamosvla moismines. TviT <strong>saeklesio</strong> kamaTis warmoSobaSi<br />

upir veles damnaSaves, ariozsac ki mieca ufleba daesabuTebina<br />

Tavisi Sexedulebebi. magram ariozelTa mtkicebebi: `Ze RmrTisa<br />

_ qmnilebaa~, `iyo dro, roca Ze ar iyo~, `Ze cvalebadia arsiT~,<br />

_ maSinve iqna ugulvebelyofili, radgan safuZvels ver poulobda<br />

wm. werilSi. marTlmadidebelTa mxridan ki moxmobil<br />

iqna adgili ioanes saxarebidan: Ze mamisaganaa (1;14,18), romlis<br />

uaryofa aravis SeeZlo. ariozelebic mzad iyvnen mieRoT es<br />

gamoTqma, radgan masSi mwvaleblur azrs debdnen, kerZod ambobdnen,<br />

rom ramdenadac yvela qmnileba RmrTisganaa, rasac<br />

mociqulic gvidasturebs: erT-ars RmerTi mamaÁ, romlisagan ars<br />

yoveli (1 kor. 8,6), an: yovelive RmrTisa mier (2 kor. 5,18), Zec<br />

misgan iqneba. maSin mamebma azris ufro naTlad gamosaxatavad<br />

daasaxeles ioane maxareblis epistole (1 in.5,20).<br />

imis dasasabuTeblad, rom Ze ganuSoreblad mamasTanaa da<br />

masSia yovelTvis, mamebma kidev mravali gansazRvreba moiSvelies,<br />

magram mowinaaRmdegeni wm. werils sakuTar sofistur<br />

komentars miusadagebdnen xolme. mdgomareoba rTuldeboda.<br />

____________________<br />

1 simbolo (berZ. `simbolon~ _ niSani) axaldamkvidrebuli terminia<br />

`mrwamsis~ aRsaniSnavad; Zveli gamoTqmiT `aRsareba sarwmunoebisa~<br />

ixmareba.<br />

am dros evsebi kesarielma warmoadgina Tavisi Sedgenili sarwmunoebis<br />

simbolo, romliTac moxerxebuli mecnieri ime dovnebda,<br />

rom masSi mamasa da Zes Soris bundovnad gansa z R v ruli<br />

damokidebuleba warmatebas povebda. magram marT lmad i debel<br />

episkoposTa SegonebiT imperatorma konstantine didma evsebis<br />

SesTavaza, Ze RmerTis mama RmerTTan damokidebulebis gansaz-<br />

RvrisaTvis, mxolod erTi sityva Seetana simboloSi: homousios<br />

(berZ. erTarsi). marTalia, es sityva wm. werilSi ar ixsenieba,<br />

magram igi wm. werilidan gamotanil azrs gamoxatavs da eklesiis<br />

gadmocemiTaa nakurTxi. kerZod, igi Zveli eklesiis iseT<br />

mnaTobTa TxzulebebSi gvxvdeba, rogorebic dionise aleqsandrieli<br />

da dionise romaeli iyvnen.<br />

krebam gadawyvita termini `homousios~ Seetana simboloSi.<br />

partiaTa mtroba miyuCda. ariozelma episkoposebma pirferobis<br />

gamo mxari imperators dauWires. kreba evsebis simboloSi<br />

mxolod erTi sityvis SetaniT ar dakmayofilebula. simbolo<br />

imdenad gadakeTda da naTlad ganimarta, rom pirvandeli<br />

saxidan TiTqmis aRaraferi darCa; ariozelebs orazrovani<br />

msjelobisaTvis sababi aRar dautoves.<br />

nikeis krebis simbolos, garda ori egvipteli episkoposisa,<br />

krebis yvela monawile daeTanxma da xelis moweriTac daadastura.<br />

magram rogorc Semdeg gairkva, bevri ariozeli xelmo<br />

mweri pirferi aRmoCnda da eklesiis erTobaSi seriozuli<br />

ga nxeTqilebebic Seitana. xelis mowera am orgul adamianebs<br />

ara fers avalebda, radgan mxolod miwieri miznebi amoZravebd<br />

aT _ rogorme saepiskoposo kaTedrebi ar daekargaT. maTi<br />

Se m dgomi saqmianoba nikeis mrwamsis sofisturi kritikiTa da<br />

mi si sawinaaRmdego simboloebis SeqmniT ganisaz R v reboda.<br />

aRsaniSnavia, rom maTi `gonivruli~ msjelobebi mra val<br />

gamogonil simboloTa Soris arcerTs ar aZlevda saSualebas<br />

ariozelTaTvis sayovelTao gamxdariyo.<br />

nikeis krebis mrwamsi yvela eklesiam erTdroulad rodi<br />

aRiara. nikeis simbolos mimdevarTagan pirvel rigSi unda<br />

davasaxeloT aleqsandriis eklesia, romelic im droisaTvis<br />

avtoritetiT yvelaze maRla idga aRmosavleTis eklesiebs<br />

Soris da romelsac aleqsandre aleqsandrielis Semdeg misive<br />

aRzrdili, mgznebare damcveli nikeis aRmsareblobisa, aTanase


10 I kreba<br />

nikea, 325 w.<br />

11<br />

didi (+373) winamZRolobda, romlis Rvawlisa da damsaxurebis<br />

warmosaCenad wmida grigol RmrTismetyvelsac ki ar hyofnida<br />

sityvebi. igi SeniSnavs: `roca aTanase Cvens Soris cxovrobda,<br />

igi iyo sveti eklesiisa. misi swavleba eklesiisTvis kanoni<br />

gaxda. misi dogmatebi maTlmadidebluri sarwmunoebisTvis<br />

kanonebad iqcnen~. wmida basili didic ar iSu r ebs saqebar sityvebs,<br />

roca wmida aTanase didze saubrobs. ba sili pirdapir<br />

acxadebda, rom mTel eklesiaze zrunvis yvela ufleba mxolod<br />

da mxolod aTanases unda ekuTvnodeso, radganac igi da mxolod<br />

igi iyo WeSmariti `mkurnali ekle siis sneulebebisa~. basilis<br />

TqmiT, aTanasem `gadaarCina eklesia iseTi saSineli avdrisagan~,<br />

rogoric ariozeloba iyo.<br />

aleqsandriis eklesias nikeis simbolos erTgulebaSi ierusalimis<br />

anu palestinis eklesiac gverdiT amoudga. ierusalimis<br />

episkoposi maqsime aTanases mxareze idga.<br />

nikeis simbolo romis eklesiamac aRiara. papi iuliusi (337-<br />

352 ww.), SeiZleba iTqvas, rom aTanases marjvena xeli iyo. da<br />

kidev, qveynad, romelic nikeis simbolos zustad icavda, SeiZleba<br />

iliriki (makedonia, aqaia, dakia) davasaxeloT.rasac basili<br />

didi da <strong>saeklesio</strong> istorikosi sokratec amowmeben. aq nikeis<br />

dogmatebis dasacavad <strong>krebebi</strong>c ki imarTeboda.<br />

Cven CamovTvaleT is qveynebi, romelTac meoTxe saukuneSi<br />

ariozobis batonobis dros nikeis simbolos siwminde SeinarCunes.<br />

rac Seexeba danarCen aRmosavleTs, ZiriTadad upiratesoba<br />

ariozelTa mxareze iyo. siriaSi, pontosa da TrakiaSi mxolod<br />

calkeuli pirebi gvxvdeba, romlebic WeSmarit sarwmunoebas<br />

icavdnen. aseTebi iyvnen didebuli kapadokielebi: basili didi,<br />

grigol RmrTismetyveli da grigol noseli, romelTac mTeli<br />

TavianTi sicocxle ariozobasTan brZolas Sealies. erTi mxriv,<br />

am ganmanaTleblebis mier nikeis swavlebis aRiareba gamowveulia<br />

imiT, rom isini aleqsandriuli saRmrTismetyvelo skolis<br />

principebze iyvnen aRzrdilebi da didad afasebdnen aTanase<br />

dids. basili didis damokidebulebaze aTanase aleqsandrielis<br />

mimarT ukve vTqviT, xolo rac Seexeba aTanases, igi Tavis mxriv,<br />

basili dids `eklesiis siqa duls~ uwodebda da yvelas mouxmobda<br />

`uflis sadideblad, romelmac kapadokias iseTi episkoposi<br />

misca, romelic mTel qveyanas enatreba~. basili didis<br />

mdgomareoba, iseve rogorc pontoSi marTlmadideblobis sxva<br />

damcvelebisa, didad gansxvavdeboda aleqsandriasa da romSi<br />

moRvawe nikeis simbolos mimdevrebisagan. mravalricxovan ariozelTa<br />

Soris basili Tavs martod grZnobda da mtrebisagan<br />

aTasgvar ciliswamebasa da Seuracxyofas itanda.<br />

axla vnaxoT, sad moqmedebdnen nikeis mrwamsis winaaRmdeg<br />

ariozelebi. ariozoba SedarebiT siriaSi, Trakiasa da pontoSi<br />

batonobda; misi centri ki siriis antioqia iyo. ariozuli dogmatebi<br />

saTaves aqedan iRebdnen; aqedan daiwyo mtroba aTanase<br />

didisadmi; antioqiidan vrceldeboda ciliswamebebi eklesiis<br />

did maswavlebelze _ basilize.<br />

aqaur maswavleblebs TiTqos hqondaT survili keTilad<br />

ganmsjeli RmrTismetyvelebi yofiliyvnen, magram amave dros<br />

racionalistobdnen da icavdnen princips: rac adamianur azrovnebas<br />

aRemateba, mocilebuli da ugulebelyofili unda<br />

iqnes. antioqiis skola mZafrad upirispirdeboda aleqsandris<br />

skolas da ariozobis mimarT keTilganwyobili iyo, radgan maT<br />

saerTo principebi hqondaT. ariozobis momxred unda dasaxeldes<br />

konstantinepolic, saidanac mwvalebloba mezobel qveynebSi<br />

vrceldeboda. ariozelebi aq ise warmatebiT moqmedebdnen, rom<br />

grigol RmrTismetyvelis Camosvlis dros (daax. 379 w.) marTlmadideblebs<br />

erTi taZaric ki ar ekuTvnodaT. qalaqi herakleac,<br />

Zveli metropolia Trakiisa, konstantinepols exmareboda ariozobisTvis<br />

sasargeblo saqmianobaSi.<br />

nikeis simbolos mimdevrebisa da mowinaaRmdegeebis geog rafiuli<br />

TvalsazrisiT danawileba saSualebas iZleva da vaskvnaT,<br />

rom aRmosavleTis eklesiis samxreTi eparqiebi met wilad<br />

aleqsandriis gavlenis qveS imyofebodnen, xolo CrdiloeTis<br />

eparqiebi _ antioqiisa. aqedan gamomdinare, nikeis mi ma rTulebis<br />

saRmrTismetyvelo azrs SeiZleba aleqsandriuli vuwodoT,<br />

xolo antinikeurs _ antioqiuri.


12 II kreba<br />

konstantinepoli, 381 w.<br />

13<br />

meore <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong> kreba<br />

(konstantinepoli, 381 w.)<br />

mrwams erTi RmerTi, mamaÁ yovlisa mpyrobeli, Semoqmedi<br />

caTa da queyanisaÁ, xilulTa yovelTa da araxilulTaÁ,<br />

da erTi ufali ieso qriste, Ze RmrTisaÁ mxolod-<br />

Sobili, mamisagan Sobili uwinares yovelTa saukuneTa,<br />

naTeli naTlisagan, RmerTi WeSmariti RmrTisagan WeSmaritisa,<br />

Sobili da ara qmnuli, erTarsi mamisaÁ, romlisa<br />

mier yovelive Seiqmna,<br />

romeli CuenTÂs, kacTaTÂs, da Cuenisa cxorebisaTÂs<br />

gardamoÃda zeciT da xorcni Seisxna sulisagan wmidisa<br />

da mariamisagan qalwulisa da gankacna,<br />

da juars ecua CuenTÂs pontoelisa pilates ze da<br />

iv no da daefla,<br />

da aRdga mesamesa dResa msgavsad werilisa,<br />

da amaRlda zecad da dajda marjueniT mamisa,<br />

da kualad movals didebiT gansjad cxovelTa da<br />

mkudarTa, romlisa sufevisaÁ ara ars dasasrul,<br />

da suli wmidaÁ, ufali da cxovelsmyofeli, romeli<br />

mamisagan gamovals, mamisa Tana da Zisa Tana Tayuanisicemebis<br />

da ididebis, romeli ityoda wi nawarme t yuelTa<br />

mier,<br />

da erTi wmidaÁ kaTolike da samociquloÁ eklesiaÁ.<br />

aRviareb erTsa naTlisRebasa mosatevebelad codvaTa,<br />

moveli aRdgomasa mkudreTiT<br />

da cxorebasa mermisa saukunoÁsa, amin 2 .<br />

es marTlmadidebelTa rwmenaa.<br />

qalkedonis krebis mamebi.<br />

konstantinepolSi Catarebuli meore <strong>msoflio</strong> krebis saqm<br />

i anobis Sesaswavlad gamoiyeneba mexuTe saukunis saekles io<br />

2wm. eqvTime mTawmidelis redaqcia//mcire sjuliskanoni, gamc. e. giunaSvili,<br />

Tb., 1972. gv. 18-19.<br />

istorikosebis cnobebi da grigol RmrTismetyvelis Txzulebebi,<br />

romelic am krebas piradad eswreboda.<br />

erTaderTi dokumenti, romelSic <strong>dogmaturi</strong> sakiTxebis<br />

gan xilvis Sedegia daculi, nikea-konstantinepolis simbolos<br />

saxeliTaa cnobili da nikeis simbolos safuZvelzea Sedgenili.<br />

gavakeToT misi analizi, amosaval wertilad nikeis simbolo<br />

miviCnioT da mas nikea-konstantinepolis mrwamsi SevadaroT.<br />

dasawyisSi, mama RmerTis Sesaxeb swavlebis gadmocemisas,<br />

konstantinepolis simboloSi damatebulia sityvebi: caTa da<br />

qveyanisa. krebis monawile mamebs am dogmatisaTvis araviTari<br />

arsebiTi ganmarteba ar miuciaT, radgan mama RmerTis Sesaxeb<br />

eklesiaSi ar kamaTobdnen.<br />

konstantinepolis simboloSi swavleba Ze RmerTis Sesaxeb<br />

ufro srulyofilia: a) nikeis simbolodan amoRebulia<br />

sit yvebi: RmerTi RmrTisagan, romelic zedmetia, radgan aqvea<br />

ga nmartebuli: RmerTi WeSmariti RmrTisagan WeSmaritisa. b)<br />

ag reTve amoRebulia caSi da qveyanaze. es sityvebic zedmetia,<br />

ramdenadac igi mosdevs gamoTqmas: romlisa mier (Zisa mier)<br />

yovelive Seiqmna, _ sadac yvelaferi ukve naTladaa ganmartebuli.<br />

g) ni keis simbolos sityvebi mamis arsebisagan Secvlilia<br />

amgvarad: mamisagan Sobili uwinares yovelTa saukuneTa.<br />

es bolo sityvebi gamoricxaven Ze RmerTis Sobis moments<br />

droSi. konstantinepolel mamebTan myofoba Zisa da misi Soba<br />

dausabamo (winasaukuno) aqts warmoadgens. maT mxolod nikeis<br />

simbolos arc Tu ise mkafio ena Seaswores.<br />

konstantinepolis simboloSi swavleba ieso qristes, ro gorc<br />

RmerTkacis Sesaxeb asea Sesworebuli da Sevsebuli (meore<br />

krebaze Camatebuli sityvebi xazgasmulia): `romeli Cve nTvis,<br />

kacTaTvis da Cuenisa cxovrebisaTvis gardamoxda zeciT da<br />

xorcni Seisxna sulisagan wmidisa da mariamisagan qalwulisa<br />

da gankacna, da jvars ecva CvenTvis pontoelisa pilates ze da<br />

ivno da daefla, da aRdga mesamesa dResa msgavsad werilisa, da<br />

amaRlda zecad da dajda marjveniT mamisa, da kvalad movals<br />

didebiT gansjad cxovelTa da mkvdarTa, romlisa sufevisa<br />

ara ars dasasrul~. ZiriTadi gansxvaveba isaa, rom konstantinepolis<br />

mamebis mizani iyo, simboloSi rac SeiZleba naTlad<br />

yofiliyo gamoxatuli RmerTkacis xorcieli buneba. simboloSi


14 II kreba<br />

konstantinepoli, 381 w.<br />

15<br />

markelisa da apolinaris mwvalebluri swavlebis sawinaaRmdegod<br />

gaqarwylebulia eWvi da garkveviT aris naCvenebi qristes<br />

ara moCvenebiTi, aramed realuri adamianuri buneba.<br />

nikeis simboloSi wmida samebis mesame hipostasis Sesaxeb ubralod<br />

SeniSnuli iyo: (mrwams) suli wmida. konstantinepolis<br />

simboloSi ki vkiTxulobT: da suli wmida, ufali da cxovelsmyofeli,<br />

romeli mamisagan gamovals, mamisa Tana da Zisa Tana<br />

Tayvanis-icemebis da ididebis, romeli ityoda wina warmetyvelTa<br />

mier. mTeli es swavleba ukve gvxvdeba nikeis krebis momdevno<br />

epoqis mamebTan (basili didi, grigol RmrTisme tyveli, aTanase<br />

didi, grigol noseli), xolo Semdeg simboloSi SetaniTac iqna<br />

uwyebuli, radgan wm. samebis mesame hipostasis araswori warmodgena<br />

xSiri iyo; gansakuTrebiT markelTan, romelic suliwmidis<br />

hipostasur myofobas uaryofda.<br />

rac Seexeba aleqsandriuli da antioqiuri saRmrTismetyvelo<br />

skolebis damokidebulebas, am droisaTvis maTi dogmatika<br />

erTmaneTisgan arsebiTad arafriT gansxvavdeboda. eklesiis<br />

zemoT xsenebuli mnaTobebi antioqielebisTvis iseTive WeSmaritebis<br />

mqadageblebad iqcnen, rogorc aleqsandrielebisTvis.<br />

swored am mamebis swavleba daedo safuZvlad konstantinepolis<br />

simbolos gansazRvrebas. xolo TviT simbolosaTvis ufro<br />

srulyofili saxis micema antioqiuri mimarTulebis warmomadgenelTa<br />

gavlenis Sedegi unda iyos, radgan wmida aTanase<br />

aleqsandrielis azrs Tu gavixsenebT, igi nikeis simbolos yvela<br />

droisaTvis ucvlelad da sruliad sakma risad miiCnevda. gamonaklisi<br />

mxolod basili didia, romelic gamoTqvamda survils,<br />

nikeis simbolos darTvoda `suliwmidis didebismetyveleba<br />

(doqsologia)~ im mizeziT, rom nikeis mamebma samebis am wevris<br />

Sesaxeb mokled gamoTqves, radgan im droisaTvis es sakiTxi<br />

jer kidev ar iyo wamoWrili.<br />

krebaze makedoniosis mimdevrebic moiwvies (romelTa<br />

swavlebiTac `Ze RmrTisa msgavsia mamisa~, `suliwmida qmnilebaa~),<br />

radgan mamebi maTi meryeobis gamo imedovnebdnen, rom<br />

WeSmaritebaSi gaarkvevdnen da isev SemouerTebdnen eklesias.<br />

imedi ar gamarTlda, makedonioselebi yvelaferSi eTanxmebodnen<br />

mamebis moTxovnebs, garda imisa, rom ar iRebdnen sityvas:<br />

erTarsi. aqve aRvniSnavT, gavrcelebuli azri imis Sesaxeb,<br />

rom meore <strong>msoflio</strong> kreba makedonianosTa winaaRmdeg iyo<br />

mowveuli, yovelgvar safuZvelsaa moklebuli. Zveli eklesiis<br />

istorikosebi garkveviT adastureben, rom imperatori Teodosi<br />

pirvelis mier kreba mowveul iqna nikeis swavlebis dasamtkiceblad<br />

da saerTod eresebis winaaRmdeg; makedonioselTa<br />

sakiTxi ki meorexarisxovani iyo.<br />

marTalia, krebis mcdeloba makedonioselebis SemosaerTeblad<br />

unayofo gamodga, magram <strong>saeklesio</strong> istorikosebTan<br />

vxvdebiT sasixarulo cnobebsac _ meore <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong><br />

krebis keTilismyofeli gavlenis Sedegad xSirad ariozelebis<br />

mTeli Temebi marTlmadideblobaze gadadiodnen.<br />

krebas xelmZRvanelobda meleti antioqieli. krebis msvlelobis<br />

dReebSi misi moulodneli gardacvalebis Semdeg,<br />

krebis monawileTa Sexedulebebis dapirispirebam iCina Tavi.<br />

azrTa morigeba grigol RmrTismetyvelma, axlad dadgenilma<br />

konstantinepolis mTavarepiskoposma iTava, magram misma mcdelobam<br />

nayofi ver gamoiRo da sakuTari gadawyvetilebiT krebac<br />

datova da kaTedrac. mis adgilze dedaqalaqis episkop o sad<br />

neqtariosi, tarseli senatori iqna xeldasxmuli.<br />

konstantinepolis krebis sarwmunoebis gansazRvreba sakmaod<br />

xangrZlivi drois ganmavlobaSi xvdeboda opozicias romisa<br />

da aleqsandriis eklesiebis mxridan. aleqsandriis eklesiaSi<br />

mexuTe saukunis naxevramde ase grZeldeboda, sanam bolos da<br />

bolos aqac ar aRiares konstantinepolis simbolos avtoriteti,<br />

magram ara ubrZolvelad da ara erTsulovnad. aRsaniSnavia,<br />

rom konstantinepolis simbolo ar aR iares da ar miiRes<br />

swored im eklesiebma, romlebic Tavidanve eWviTa da undoblobiT,<br />

Tavis droze safuZvlianad, xolo Semdeg yovelgvari<br />

safuZvlis gareSe, epyrobodnen antioqiis RmrTismetyvelur<br />

wreebs. ariozobis molandeba jer kidev aSinebda am eklesiebs,<br />

maSin roca, sinamdvileSi ariozobam aRmosavleTSi mxolod<br />

gadmocemis saxeRa SeinarCuna.


16 III kreba<br />

efeso, 431 w.<br />

17<br />

mesame <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong> kreba<br />

(efeso, 431 w.)<br />

rogorc aRvniSneT, ariozelebi wmida werilis moSveliebiT<br />

akeTebdnen daskvnebs, rom Ze RmrTisa mama RmerTze dabla<br />

idga, mas eqvemdebareboda da a. S. isini mociqulebisa da Tavad<br />

macxovris im zogierT gamonaTqvams eyrdnobodnen, romelnic<br />

ieso qristes TiTqosda dakninebulad warmogvidgendnen.<br />

marTlmadideblebi ki ganmartavdnen, rom msgavsi gamoTqmebi<br />

mxolod macxovris kacobriv bunebas miekuTvneba. amis sawinaaRmdegod<br />

dasmul kiTxvaze: moqmedebda Tu ara qristeSi<br />

ori arseba da ori ganyofili neba, _ ra Tqma unda, SeiZleboda<br />

pasuxis gacema, rom ieso qristeSi ori buneba ganuyofelia da<br />

erTobaSi imyofeba, magram amas mosdevda nestoris mimdevarTa<br />

sapirispiros damamtkicebeli msjelobani, romelTagan warmoqmnilma<br />

eresma eklesia isev or nawilad gayo: marTlmadideblobas<br />

emxroboda yvela is qveyana da eklesia, sadac meoTxe<br />

saukuneSi cxovrobdnen da moqmedebdnen nikeis krebis Tanamdgomebi;<br />

xolo nestorianobas mtkiced icavdnen isini, romlebic<br />

meoTxe saukuneSi ariozobis sasargeblod ibrZodnen. rogorc<br />

ariozobis dros, ise axlac aleqsandriis eklesiis gavleniT,<br />

romis eklesiam swori mimarTuleba airCia. aleqsandriis<br />

mTavarepiskoposma wm. kirilem Ta na dgoma sTxova romis paps<br />

da sasurvel Sedegsac miaRwia. pa pic da mTeli dasavleTis<br />

eklesiac kiriles miemxro.<br />

nestorianoba ariozobis uSualo memkvidre iyo; amaze is<br />

faqtic metyvelebs, rom ariozobis damcvelma eklesiebma xalisiT<br />

miiRes nestorisa da misi mimdevrebis mwvalebluri swavleba.<br />

rogorc viciT, ariozobis mZlavr centrs siriis antioqia<br />

warmoadgenda. igive ganmeorda nestorianobis drosac. nestorianuli<br />

moZraobis yvela winamZRoli antioqiidan gamovida.<br />

am faqtTan dakavSirebiT sxva magaliTebis moyvanac SeiZleba,<br />

saidanac vaskvniT, rom ariozobis mizeziT dawyebuli eklesiis<br />

ganxeTqileba am cru swavlebis damarcxebis Semdeg ki ar<br />

Cakvda, aramed SeiniRba. gavida mTeli saukune, magram igi mainc<br />

cocxlobda. roca dogmatur sakiTxebTan dakavSirebiT kamaTi<br />

gaimarTa, garemoebam gviCvena, rom Zveli Wrilobebi sruliadac<br />

ar moSuSebuliyo. eklesiebSi sxvadasxva simpaTiebi da anti-<br />

paTiebi batonobdnen, rac TviT yovlis Semmusvrelma dromac<br />

ver aRmofxvra.<br />

vnaxoT, rogor arkvevdnen mxareebi rwmenis damokidebulebis<br />

sakiTxs gonebasTan, da mecnierebisa dogmatTan, radgan<br />

yovelive es dogmatur sakiTxebTan Cvens damokidebulebasac<br />

gansazRvravs. marTlmadideblebi aTanase didis, basili didi sa<br />

da grigol RmrTismetyvelis principebiT xelmZRvanelobdnen;<br />

saxeldobr, goneba rwmenas unda eqvemdebarebodes, sarwmunoebrivi<br />

sakiTxebis gamorkvevisas gonebas zRvari unda da e dos,<br />

radganac rwmena gonebaze maRla dgas. nestoris mimde vrebi<br />

ki, es mexuTe saukunis ariozelebi, piriqiT moiTxovdnen, rom<br />

gonebas ufro Tavisufali damokidebuleba hqonoda rwmenasTan,<br />

dogmatis SinaarsTan. isini cdilobdnen, rogorme SeeRwiaT<br />

rwmenis saidumloebaSi, romelic adamianuri azriT ganWvretisaTvis<br />

dafarulia. eklesiaSi xelaxla warmoSobili SfoTis<br />

mizezma, konstantinepolis mTavarepiskoposma nestorma, krebaze<br />

sarwmunoebis simbolos axleburi gadmocema moiTxova. igi<br />

adrindel <strong>saeklesio</strong> mwerlebs kritikulad da undoblobiT<br />

ekideboda da upiratesobas mxolod Tavis Tavs aniWebda, xolo<br />

misi megobari ioane antioqieli efesos krebis amocanad dogmatebis<br />

gamokvlevas miiCnevda.<br />

nestoris RmrTismetyveluri Sexedulebani SeiZleba ase<br />

Camoyalibdes: qristem damdableba ganicada, iSva, izrdeboda,<br />

TandaTan sibrZniT waremateboda, ivno da mokvda, magram is<br />

RmerTkaci iyo. rogor daiTmina man es yvelaferi _ RmrTeebriobiT<br />

Tu adamianurobiT _ ra Tqma unda, kacobrivi bunebiT.<br />

maSasadame, askvnis nestori, qristes ori buneba ganyofili<br />

iyo. Semdeg: qristes Soba qalwulisagan adamianuri iyo da<br />

ara RmrTeebrivi. Ze RmrTisas, romelic dausabamod Sobilia<br />

mamisagan, ar SeeZlo isev dabadebuliyo droSi, iSva mxolod<br />

adamiani, romelic Ze RmerTs daukavSirda, magram es kavSiri<br />

iesos Casaxvisas daiwyo. ase rom, mucelqmnuleba ganvrcobili<br />

adamian-qristeze, Ze RmrTisaze ar ganivrcoboda, radganac<br />

RmrTeebrivi da kacobrivi buneba ar aris SeerTebuli (anu<br />

ganyofilia). aqedan gamomdinare, nestori uaryofda wodebas:<br />

RmrTismSobeli, ramdenadac misgan iSva ara TviT RmerTi,<br />

aramed samoseli (indumentum), romelsac unda Seemosa Ze RmerTi,


18 III kreba<br />

efeso, 431 w.<br />

19<br />

_ anu igive taZari (templum), romelSic Ze RmrTisa unda damkvidrebuliyo.<br />

nestori yovladwmida RmrTismSobels qristesmSobels<br />

uwodebda, radganac man Sva adamiani _ qriste. RmerTkacis<br />

amqveyniuri cxovrebis sxva faqtebsac igi amave TvalsazrisiT<br />

ganixilavda.<br />

vnaxoT, raSi vlindeba am mwvaleblobis mTavari arsi: Tuki<br />

qriste damdablda da kacobrivi bunebiT evno, RmrTeebriobis<br />

yovelgvari monawileobis gareSe, maSin codvis gamosyidvis<br />

rwmena Seiryeva. damdablda da evno mxolod adamiani, Tundac<br />

umaRlesi Rirsebisa, magram mainc adamiani, romelic RmrTeebriv<br />

simarTles ver daakmayofilebda. Tu es asea, maSin Ze RmerTis<br />

TviT gardamosvlac am qveynad zedmeti aRmoCndeba.<br />

nestori iqamdec mivida, rom ganacxada: qriste Tavisi TavisTvisac<br />

ewama, radgan rogorc yvela adamians, gamoxsna masac<br />

sWirdeboda, ramdenadac kacobrivi bunebac hqonda da masSi adamiani<br />

RmerTTan iyo SeerTebulio. aqedan cxadia, rom ne stori<br />

qristes ucodvelobas ar aRiarebda. es iyo azri, romelsac<br />

SeeZlo WeSmariti morwmunis gulSi saSineleba Caenerga.<br />

nestoris msjelobidan gamodioda, rom roca maxareblebi<br />

da mociqulebi ieso qristes Sesaxeb laparakobdnen, ara erT,<br />

aramed or pirs aRwerdnen. marTalia, igi amas pirdapir ar<br />

ambobda, magram misi msjeloba am sakiTxTan dakavSirebiT bundovanebiTaa<br />

moculi.<br />

nestoris egzegetikur Sexedulebebs antioqiuri mecnierebis<br />

warmomadgeneli Teodoritec iziarebda, magram igi ukiduresobas<br />

gaurboda; Rebulobda da xmarobda gamoTqmas: RmrTismSobeli.<br />

is uSvebda azrs qristes kacobrivi bunebis ganRmrTobis<br />

Sesaxeb da imasac, rom RmerTi adamianSi ganxorcielda. nestorianul<br />

doqtrinebs kidev ufro Serbilebuli xasiaTi hqondaT<br />

antioqiis episkoposis ioanesa da masTan daaxloebuli episkoposebis<br />

swavlebaSi. zogi sirieli mRvd e lmTavari winaaRmdegobaSi<br />

vardeboda, radganac kiriles swavlebas sworad<br />

ver igebda. miuxedavad amisa, zogjer maTTanac vxvdebiT swor<br />

swavlebas qristeSi ori bunebis SeerTebis Sesaxeb: `SeerTebis<br />

Semdeg Zeoba erTia rogorc erTi, ise meore bunebisaTvis<br />

(qristeSi), radgan isini erTmaneTisgan ganuyofelni arian.<br />

SeerTebis Semdeg ganyofa aRar momxdara, radganac SeerTeba<br />

maradiulia. xorciT vnebis drosac ki RmrTeeba calke ar yofila.<br />

igi uvnebeli darCa da wameba RmrTisSesaferi sxeuliT<br />

aRasrula. amitom vaRiarebT erTsa da imave Zes, Tumca misi ori<br />

buneba Seurwymeli rCeba; vs a ubrobT ara erTi da meore Zis<br />

Sesaxeb, aramed erTsa da imaveze~. es episkoposebi ambobdnen,<br />

rom `qristem Tavisi sxeuli mama RmerTis winaSe msxverplad<br />

ara Tavisi TavisTvis, aramed mxolod da mxolod CvenTvis<br />

miitana~. igive antioqieli episkoposebi iyenebdnen formulas,<br />

romelic mogvian ebiT marTlmadidebluri swavlebis WeSmarit<br />

gamoxatulebad iqna miCneuli, saxeldobr imas, rom qristeSi<br />

ori buneba `Seurwymelad da ganuyoflad~ aris SeerTebuli.<br />

axla ki nestorianebTan kamaTis dros marTlmadidebelTa<br />

mTavari winamZRolis, wm. kiriles Sexedulebebsac gavecnoT:<br />

Ze RmrTisa upiratesad imisTvis gankacda, rom uSualo monawileoba<br />

mieRo adamianis moqmedebaSi, romelsac ise Se uerTda,<br />

rom ukve ori arseba ki ar iyo, aramed erTi, am sity vis sruli<br />

mniSvnelobiT; marTalia, gankacebul sityvas ori arseba anu<br />

ori buneba gaaCnia, magram aseTi saxis gansazRvrebani wmida mamis<br />

TxzulebebSi gvxvdeba, radgan mis mier Sinaarsobrivad uciloblad<br />

gadmocemuli WeSmaritebani Semd gomSi ganmtkicebul<br />

terminologiur definiciebs yovelTvis ar iTvaliswinebs. wm.<br />

kirilesTan terminebis _ bunebisa (fuvsi~) da piris (upovstasi~)<br />

_ zusti mniSvnelobani myarad dadgenili ar iyo da, Cveulebriv,<br />

erTi da imave azris gamosaxatavad ixmareboda. magaliTad:<br />

`erTsa vityÂT Zesa, da viTarca mamaTa Tqves, erTsa bunebasa<br />

sityÂsasa ganÃorcielebulsa~ 3 ; roca wm. kirile gankacebul<br />

sityvas erT bunebad moixseniebs, erT pirs gulisxmobs; imis<br />

naTelsayofad, Tu rogor aris ieso qristeSi kacobrivi da<br />

RmrTeebrivi bunebani SeerTebuli, kiriles Sedareba mohyavs:<br />

adamianSi sxeuli da suli sxvadasxva saxisaa, magram isini erT<br />

adamians Seadgenen, _ igive damokidebulebaa RmerTkacis bunebaTa<br />

Sorisac: `erTi gÂCuena Cuen bunebaÁ ZisaÁ, garna viTarca<br />

vTqu ganÃorcielebuli, rameTu ara mxolod bunebiT martivTaganisa<br />

zeda oden WeSmaritebiT iTqumis erTi, aramed urTierTas<br />

TandadebiT SemokrebulTaca zeda, viTar-igi ars kaci sulisagan<br />

3antinestorianuli traqtatebi arseni vaCes Zis `dogmatikonSi~, gamc. a.<br />

CantlaZe, Tb., 1997. gv. 82.


20 III kreba<br />

IV krebis wina movlenebi<br />

21<br />

da ÃorcTa, rameTu sxuasaxe eseni da ara urTierTas Tanaars<br />

arian, xolo SeerTebiTa urTierTas, erTi bunebaÁ kacisaÁ Seasrules~<br />

(iqve, gv. 89); ieso qristes amqveyniuri cxov rebis yvela<br />

faqti, romelsac ki RmerTkaci aRasrulebda, ara mxolod mis<br />

RmrTeebriobas unda mieweros da arc mxolod adamianurobas,<br />

aramed orive bunebas maTi harmoniuli Ser TviT, radgan ieso<br />

qriste Sobilia uwinares saukuneTa, misi Soba wm. qalwulisagan<br />

ise ki ar unda gavigoT, rom Ze RmrTisa meored iSva, aramed rom<br />

igi adamianur bunebas SeuerTda. yo v lad wmidam Sva RmerTi, romelic<br />

xorcTan SeerTebis Semdegac erT hipostass warmoadgens;<br />

Ze RmrTisa Tumca sakuTari bunebiT uvnebelia, magram CvenTvis<br />

xorciT evno da uvneblad SeiTvisa tanjva sakuTari sxeulisa.<br />

wm. kiriles msjeloba Rrma rwmenazea dafuZnebuli, radganac<br />

sarwmunoeba gonebrivi codnis sakuTrebad verasodes iq ceva.<br />

kiriles msjeloba qristianis religiur grZnobas akmayofilebs<br />

da amaSia misi maRali Rirseba da ganuzomeli up iratesoba<br />

nestoris racionalur azrebTan SedarebiT. dogmati RmrTis<br />

pirTa samobis Sesaxeb miuwvdomeli darCa aTanase didis,<br />

basili didisa da grigol RmrTismetyvelis mravalmxrivi<br />

ganmartebebis Semdegac; igive SeiZleba iTqvas Ze RmerTis<br />

ganxorcielebis dogmatis Sesaxebac: kiriles mier safuZvliani<br />

axsnis Semdegac igi isev dafarulad rCeba. rwmena TavisTavad<br />

gamoricxavs gansjis gziT wvdomas.<br />

ori eklesiuri partiis dogmatur sakiTxebSi SeuTanxmeblobam<br />

<strong>saeklesio</strong> da samoqalaqo xelisufalni waaqeza efesoSi<br />

moewviaT axali <strong>msoflio</strong> kreba, sadac rogorc kiriles,<br />

ise nestoris momxre episkoposebi moiwvies, magram Sekrebilma<br />

episkoposebma erTi saerTo kreba ver Seadgines da sakuTari<br />

saRmrTismetyvelo Sexedulebebis mixedviT or nawilad gaiy<br />

vnen. kiriles momxre mravalricxovanma episkopatma calke<br />

kreba moawyo, _ swored es aris efesos <strong>msoflio</strong> kreba. maT<br />

sawinaaRmdegod ki, nestorma da misma Tanamoazreebma ioane<br />

antioqielis TavmjdomareobiT gandgomilTa kreba gamarTes.<br />

kiriles mxares dajgufdnen aleqsandriis, egviptis, romis,<br />

ierusalimis, palestinis, ilirikisa da efesos episkoposebi,<br />

sawinaaRmdego mxares ki _ antioqiis olqis, mcire aziisa da<br />

Trakiis episkoposebi.<br />

efesoSi mamebs raime <strong>dogmaturi</strong> gansazRvreba ar miuRiaT.<br />

<strong>msoflio</strong> krebam gandgomilTa krebis yvela monawiles<br />

xarisxi CamoarTva.<br />

meoTxe <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong> krebis win<br />

qalkedonis meoTxe <strong>msoflio</strong> krebis dogmatur-istoriuli<br />

sakiTxebis ukeT gansaxilvelad saWiroeba moiTxovs, pirvel<br />

rigSi aRvweroT masTan principulad dakavSirebuli movlenebi,<br />

kerZod marTlmadidebelTa unia, konstantinepolis adgilobrivi<br />

da avazakTa <strong>krebebi</strong>.<br />

efesos krebis orad gayofam eklesias simSvide ver moutana.<br />

samagierod, aleqsandriisa da antioqiis RmrTismetyvelebi<br />

mexuTe saukunis ocdaaTian wlebSi miRweulma uniam daazava.<br />

igi, rogorc efesos krebis damasrulebeli aqti, ise SeiZleba<br />

warmovidginoT. unia, rogorc sityva gviCvenebs, aleqsandriuli<br />

da antioqiuri doqtrinebis SeerTebas niSnavs: antioqiurisa im<br />

TvalsazrisiT, rom misi warmomadgenlebis, ioane antioqielisa<br />

da netari Teodorites Txzulebebidan nestorianuli Sexedulebebi<br />

mTlianad amoiRes. uniis dokumentebis aRiareba yvelasTvis<br />

aucilebeli iyo, visac ki marTlmadidebeli morwmunis saxelis<br />

tareba surda. unia erTbaSad ar aRsrulebula, magram ukve 433<br />

wlidan igi SeiZleba eklesiis sakuTrebad miviCnioT, risi iniciatoric<br />

imperatori Teodosi umcrosi iyo. uniis safuZveli<br />

Seiqna im sarwmunoebis aRiareba, romelic ioane antioqielma<br />

kirile aleqsandriels warudgina. masSi, marTalia, antioqiuri<br />

RmrTisme tyvelebisTvis damaxasiaTebeli gamoTqmebi gvxvdeba,<br />

magram amave dros aleqsandriuli mecnierebis terminologiaca<br />

da Sexedulebebicaa gaTvaliswinebuli; agreTve erTvis<br />

gancxadeba, romelSic ioanesa da sxva sirieli episkoposebis<br />

mier nestori da misi swavleba SeCvenebulia.<br />

ioanesa da misi Tanamoazre episkoposebis mier sarwmunoebis<br />

aRiareba kirilem didi sixaruliT miiRo da sruliad marTlmadideblurad<br />

miiCnia. amis Semdeg, yofil mowinaaRmdegeebTan<br />

ufro mWidro urTierTobis dasamyareblad, TviT kirilec<br />

aRar gaurboda im formulebs, romlebic mxolod antioqiur


22 IV krebis<br />

wina movlenebi<br />

23<br />

saRmrTismetyvelo enas Seefereboda. yoveli SemTxvevisaTvis<br />

igi mxolod im formulebs aridebda Tavs, romliTac antioqielebi<br />

cdundebodnen.<br />

eklesiis SfoTi nel-nela Cawynarda. unias antioqiis garda<br />

finikiis, kilikiis, arabeTis, mesopotamiisa da sxva eklesiebic<br />

SeuerTdnen. magram uniis praqtikulad ganxorcielebas, rasakvirvelia,<br />

eklesiaSi winaaRmdegobis gareSe ar Cauvlia. uniis<br />

aSkara mtrebi antioqiuri RmrTismetyvelebis mimarT u lebis<br />

is episkoposebi iyvnen, romlebic kirilesTan daaxloebas da<br />

misi swavlebis gaziarebas mtrebis winaSe daTmob ad miiCnevdnen.<br />

iyvnen sxva saxis mowinaaRmdegeebic, kerZod, nestorianebi,<br />

romlebic unias pirferulad Seekedlnen da ac xadebdnen, rom<br />

TiTqos kirile maT mxareze gadavida. da mainc yvela am mterze<br />

saSiSni isini iyvnen, romlebic viTomda kiriles pativismcemel-<br />

Ta ricxvs ekuTvnodnen, sinamdvileSi ki Ta vianT ganmanaTlebels<br />

eWvis TvaliT uyurebdnen im mizeziT, rom kirilem urTier-<br />

Toba daamyara ioanesTan da am sa q cielSi marTlmadidebluri<br />

rwmenis Ralats xedavdnen. eseni mo nofizitebis winamorbedebi<br />

arian, romelnic kiriles wi naaRmdeg imisaTvis drtvinavdnen,<br />

rom igi qristes ori bunebis Sesaxeb aswavlida. es swavleba<br />

antioqiur sacdurad da er esad miaCndaT.<br />

kiriles mravali mcdelobis miuxedavad am Seupovar eretikosebs<br />

araferi eSvelaT. tyuilad ar iTvleba aqsiomad:<br />

yvelaze saSiSni da daundobelni gadamterebuli megobrebi<br />

arian. es rwmenis mimbaZvelebi TavianTma ugunurebam Tu sad<br />

miiyvana, amas SemdegSi gavecnobiT. im gaugebrobisa da uTanxmoebis<br />

gamo, romelic jer kidev sufevda, kirile ise gardaicvala,<br />

rom eklesiis momavali cxovrebis simSvideSi darwmunebuli<br />

ar yofila.<br />

uniisadmi pirdapiri da mtkice mxardaWeris mizniT 448 wels<br />

konstantinepolSi adgilobrivi <strong>saeklesio</strong> kreba Catarda. uniis<br />

mtrebi konstantinepolis krebis mtrebadac iqcnen. am krebis<br />

ganCineba mimarTulia im ukiduresi aleqsandrielebisadmi, romlebmac<br />

unia ar miiRes da ar aRiares. uniis damcvelebis es kreba<br />

uniis aleqsandriel mtrebTan pirveli pirdapiri Sexvedra<br />

iyo. rac ufro meti damcveli uCndeboda unias, aleqsandriuli<br />

doqtrinebis ugulisxmo mimdevrebi miT ufro borotdebod-<br />

nen. kiriles gardacvalebis Semdeg (444 w.) isinic daufaravad<br />

amoqmeddnen, vinc aqamde misi avtoritetis zegavleniT TavSekavebulad<br />

iqceoda. uniis aleqsandrieli mtrebi arsebiTad<br />

igive monofizitebi arian. konstantinepolis krebas cnobili<br />

konstantinepoleli arqimandritis, evtiqis saxiT swored isini<br />

daupirispirdnen. igi dedaqalaqis erT-erTi monastris beri<br />

iyo. evtiqi mesame <strong>msoflio</strong> krebis dros kiriles sasargeblod<br />

da nestoris winaaRmdeg energiulad moqmedebda. Tavisi<br />

RmrTismetyveluri SexedulebebiT igi tipuri warmomadgeneli<br />

iyo aleqsandriuli mimarTulebisa, magram Seryeuli marT lmadideblobiT.<br />

igi kiriles mier uniis drosa da uniis Semdeg<br />

daweril Txzulebebs ar aRiarebda. evtiqi, iseve rogorc saer-<br />

Tod ukiduresi ale qsandrielebi, pativis Rirsad kiriles saqmianobis<br />

mxolod na wils miiCnevda da mis swavlebas cal mxrivad<br />

warmoadgenda. evtiqi pirdapir acxadebda, rom TiTqos kiriles<br />

TxzulebebSi ori bunebis Sesaxeb swavleba ar arsebobda, riTac<br />

TavisTavad uniaturi dokumentebis ignorirebas axdenda.<br />

evtiqis monofizituri swavleba ase formulirdeba: `RmrTis<br />

sityvis ganxorcielebis Semdeg me Tayvans vcem erT bu nebas,<br />

ganxorcielebuli da gankacebuli RmerTis bunebas~, an: `vaRiareb,<br />

rom ufali Cveni SeerTebamde ori bunebisagan Sedgeba,<br />

SeerTebis Semdeg ki erT bunebas vaRiareb~. es frazebi mTlad<br />

eretikosis mier araa Seqmnili. isini wm. kirilesTan gvxvdeba<br />

da saTaves wm. aTanasesgan iRebs. magram saqme imaSia, rom isini<br />

kiriles sxva SexedulebebTan daukavSirebladaa wa rmodgenili<br />

da amitom eretikul xasiaTs iZens.<br />

krebis Tavmjdomares, konstantinepolis patriarq flabianes<br />

da evtiqis mamxilebels, evsevi dorvilels sxva RmrTismetyveluri<br />

Sexedulebebi hqondaT. flabianes sityviT: `qri ste<br />

Si SeerTebuli ori bunebis erToba mdgomareobs ara im a Si,<br />

TiTqos es bunebani TavianTi TvisebebiT erTianobaSi Seirwynen,<br />

aramed imaSi, rom bunebaTa TviTebebi urTier TziarebiT<br />

srulyofiladaa SenarCunebuli~. `Cven yovelTvis vambobdiT<br />

da axlac vimeorebT, rom ieso qriste aris sruli RmerTi da<br />

sruli kaci, erTarsi mamisa RmrTeebri obiT da erTarsi dedisa<br />

adamianurobiT da erTi hipostasi, ori bunebis mqone~.<br />

krebam eretikosi evtiqi amxila da gansaja.


24 IV krebis<br />

wina movlenebi<br />

25<br />

arcerTma im eklesiam, sadac aleqsandriuli ideebis gavlena<br />

igrZnoboda, konstantinepolis krebis avtoritetuloba ar<br />

aRiara. aseTebi iyvnen aleqsandriis anu egviptis, romisa da<br />

ierusalimis eklesiebi. samagierod krebas yvela im eklesiam<br />

dauWira mxari, romelic unias TanaugrZnobda.<br />

qristianuli eris 449 wels eklesias mZime dro daudga. uniis<br />

mtrebi, ukiduresi aleqsandrielebi, gamZvinvarebuli mowinaaRmdegeebi<br />

yovelive imisa, rac ki antioqiuri saRmrTismetyvelo<br />

mimarTulebis beWeds atarebda, zeimobdnen. magram, madloba<br />

RmerTs, arc Tu didxans! saqme exeba avazakTa krebasa da maT<br />

saqmianobas, ufro sworad _ maT borotmoqmedebas. unia, udidesi<br />

movlena eklesiis cxovrebaSi, maT samarcxvinod miiCnies, xolo<br />

uniis megobrebi eklesiisa da marTlmadideblobis mtrebad<br />

gamoacxades; uniis mowinaaRmdegeebi TavianT Tavs WeSmariti<br />

sarwmunoebis damcvelebad xmamaRla acxadebdnen. rogorc<br />

ariozobam konstantis dros, aseve mo nofizitobamac Tavisi<br />

droSa maRla aswia. rogorc cnobilia, monofizitebis dauRalavi<br />

winamZRvari aleqsandriis patriarqi dioskore iyo. mas<br />

gansakuTrebiT sZulda kirile, Tumca am did mamas garegnulad<br />

pativs scemda. rogorc Cans, igi iZ ulebuli iyo Tavi Seekavebina<br />

im saerTo mokrZalebis ga mo, romelsac wmida kiriles mimarT<br />

yvela amJRavnebda. WeSmaritebis mtrobiT gamsWvaluli dioskore<br />

cdilobda eklesiisaTvis is mdgomareoba daebrunebina,<br />

romelSic igi mesame <strong>msoflio</strong> krebis win aRmoCnda. uniisadmi<br />

mtrulad ganwyobil dioskores surda, eklesias daeviwyebina<br />

kiriles cxovrebis bolo wlebis Rvawli. imis Sesaxeb, Tu saidan<br />

modioda misi aseTi siZulvili, istorikosebi verafers amboben.<br />

mxolod dioskores mimarT qalkedonis krebaze gamoTqmul<br />

saCivarSi vkiTxulobT, rom mas `kiriles marTali sarwmunoebis<br />

siZulvili hqonda~, sxvagan: `kirile sZulda misi marTali<br />

sarwmunoebis gamo~.<br />

aseve SeiZleba iTqvas, rom dioskores siZulvilis ZiriTadi<br />

mizezi uniisadmi misi mtruli damokidebulebis Sedegi iyo.<br />

dioskores <strong>dogmaturi</strong> Sexedulebebi sruliad monofizituria:<br />

rogorc es avazakTa krebam gamoavlina, isini evtiqis<br />

Sexedulebebisgan ar gansxvavdeboda. dioskore jer kidev<br />

konstantinepolis krebamde yvela qveynis monofizitebTan iyo<br />

kavSirSi. evtiqic da sxva qveynis monofizitebic misi xelmZRvanelobiT<br />

moqmedebdnen.<br />

dioskores winamZRolobiT efesoSi gamarTuli avazakTa<br />

kreba (449 w.), ase vTqvaT, mesame <strong>msoflio</strong> krebis parodiaa.<br />

principulad igi am ukanasknel krebas imeorebda, magram misi<br />

Sedegi ara sikeTe, aramed boroteba iyo. cnobilia, rom keTili<br />

angelozis saxis miReba eSmaksac SeuZlia; avazakebic aseve ambobdnen:<br />

`es aris mesame <strong>msoflio</strong> kreba, romelic saukuneTa<br />

dasasruls Seikribao~.<br />

avazakTa krebaze nikeis simbolos garda sxva simbolos<br />

gagonebac ki ar undodaT, riTac konstantinepolis <strong>msoflio</strong><br />

krebis simbolos dafarulsa da dausabuTebel protests<br />

ucxadebdnen. dioskore krebaze aseT azrs aviTarebda: sruliad<br />

sakmarisia sarwmunoebisaTvis ukve gakeTebuli ganmartebebi,<br />

sarwmunoebis axlad gadmocemis ufleba eklesias ara aqvs;<br />

religiis sferoSi araviTari gamokvleva saWiro ar aris da<br />

yvelaferi es rwmenas saSiSroebiT emuqrebao. rogorc Cans,<br />

kre ba iseTi konservatizmis poziciaze idga, romlisganac si keTe<br />

mosalodneli ar iyo. krebaze warmoTqmul sityvebSi ga ismis<br />

ulmobeli msjavri adamianis bunebrivi miswrafebebisadmi _<br />

Seiswavlos sarwmunoeba, ganmartos wm. werili, axsnas dogmati.<br />

kreba saRmrTismetyvelo mecnierebis mteri iyo. avazakTa krebis<br />

aseTi Sexeduleba wm. aTanases mimarT Seugnebeli pativiscemis<br />

nayofad unda miviCnioT. Cven viciT, rom aTanase Tavis droze<br />

da cnobil pirobebSi nikeis simbolos xelSeuxeblobisTvis<br />

ibrZoda. es iyo aTanases udidesi damsaxureba qristianuli<br />

samyaros winaSe. magram misma ugunurma Tayvanismcemlebma,<br />

romelTac rwmenis, sulisa da eklesiis saWiroebani ar esmodaT,<br />

misi WeSmariti da maRali miswrafebebi absurdamde daiyvanes.<br />

maT aviwydebodaT, rom mas Semdeg, rac aTanasem Ta vi si ideebi<br />

gamoTqva, ukve asi weli iyo gasuli da, rom ek le si aSi axali<br />

moTxovnilebebi, axali saWiroebani gamovlindnen, ro mlebic<br />

samarTlian gadaWras moiTxovdnen. monofizitebi ara aw myoTi,<br />

aramed warsuliT cxovrobdnen, avazakTa krebis viwro, Camor-<br />

Cenil Sexedulebebs rom gaemarjvaT, ra mouvidoda eklesias,<br />

mecnierebas, adamianTa go nebas? _ eklesiis sferoSi wyvdiadi<br />

da sicariele daisadgurebda. aTanase aswavlida, rom nikeis


26 IV kreba<br />

qalkedoni, 451 w.<br />

27<br />

mrwamsi mtkiced daecvaT, monofizitebi ki aqedan as kvnidnen, rom<br />

RmrTismetyvelebis ganviTareba mxolod nikeis simboloTi<br />

unda Semofargluliyo da rom sarwmu noebis We Smaritebis<br />

gaxsna WeSmariti rwmenis uaryofas niSnavda da sxv.<br />

aRsaniSnavia agreTve, rom avazakTa kreba evtiqis msgavsad<br />

saerTod ar ganmartavs, Tu romel safuZvelsa da mtkicebas<br />

eyrdnoba monofizituri doqtrina. konstantinepolis adgilobriv<br />

krebaze evtiqis mier warmoTqmul sityvas: `vaRiareb, rom<br />

ufali Cveni SeerTebamde ori bunebisagan Sedgeba, SeerTebis<br />

Semdeg ki erT bunebas vaRiareb~, dioskorec adasturebda:<br />

`da Cvenc yvela amas veTanxmebiTo~. amave avazakTa krebaze<br />

dioskorem sakiTxi ase dasva: `gana SegviZlia davuSvaT gamoTqma,<br />

romelSic ganxorcielebis Semdeg or bunebaze iqneba<br />

laparaki?~ _ amaze krebam ganacxada: `anaTema mas, vinc aseT<br />

gamoTqmas gamoiyenebs; Tu vinme ityvis: ori, _ anaTema~. krebis<br />

monofizitoba naTeli faqtia.<br />

upirveles yovlisa, krebam SeaCvena da xarisxi CamoarTva<br />

keTilSobil moRvawes, suliskveTebiT meore oqropirs, konstantinepolis<br />

patriarq flabianes da masTan erTad evsevisac.<br />

avazakTa krebis msxverplni Seiqnen agreTve antioqiis patriarqi<br />

domne, netari Teodorite kvireli, edesis episkoposi iba,<br />

tvirosis episkoposi irineosi da saerTod yvela is piri, romelic<br />

unias da antioqiur saRmrTismetyvelo mimarTulebas an<br />

uSualod ukavSirdeboda, an TanaugrZnobda. avazakTa kreba arc<br />

SeCvenebul pirTa naTesavebis dasjas erideboda. kreba gana-<br />

Cenebs xalisiT ismenda da antioqielTa gankveTis gancxadebebs<br />

mxiaruli SeZaxilebiT xvdeboda. dioskores misamarTiT gaiZaxodnen:<br />

Seni piriT RmerTi laparakobs! Seni piriT suliwmida<br />

RaRadebs! maTi fesvebic amoZirkve, marTlmorwmunev! _ dioskore<br />

ki iferebda da RvarZls rogorc xorbals, ise iRebda. gadayenebulisa<br />

da gankveTilis mimarT ki kreba saSinel siZulvilsa<br />

da mZvinvarebas amJRavnebda: davwvaT Sua qalaqSi! ase satanac<br />

ki ar ityoda! es satanis sityvebia! antioqiis SuagulSi davwvaT<br />

samagaliTod, eSmaki ufro RmrTismoSiSia!<br />

avazakTa krebam Tavisi saqme gaakeTa. eklesiis xnulebs qarborbalasaviT<br />

gadauara. WeSmariti marTlmadidebeli unielebi<br />

daamcires da Searcxvines. eklesiaSi SfoTma da gansacdelma<br />

daimkvidra. TiTqos rwmena da eklesia ufskrulis piras dadga,<br />

magram gamtanjveli da saSineli ori weliwadi gavida da<br />

gangebulebiT dadgenili eklesiis gansacdelis vadac amoiwura.<br />

Tavisuflad amosunTqvis saSualeba yvelas mieca, ise, rom<br />

SeeZloT daviTTan erTad eTqvaT: ixarebdin cani da galobdin<br />

queyanaÁ! risi gamoxatulebac qalkedonis <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong><br />

kreba gaxda.<br />

meoTxe <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong> kreba<br />

(qalkedoni, 451 w.)<br />

qalkedonis krebis msvlelobis ganmavlobaSi ara erTi gaugebroba<br />

gamovlinda, magram, miuxedavad amisa, sabolood igi<br />

mainc SeTanxmebiT damTavrda, razec amave krebaze Sedgenili<br />

<strong>dogmaturi</strong> gansazRvrebis erTsulovani miRebac metyvelebs.<br />

kreba aSkarad gamoxatuli ori sxvadasxva mxaris dapirispirebiT<br />

daiwyo. taZarSi, sadac kreba gaimarTa, marcxena mxare<br />

romis legatebma, konstantinepolis, antioqiisa da aziis yvela<br />

olqis episkoposebma daikaves, marjvena ki _ egviptis, palestinis<br />

da ilvirikiis episkoposebma. pirvel mxares konstantinepolis<br />

patriarqi anatoli meTaurobda, xolo meores _ CvenTvis ukve<br />

cnobili aleqsandriis patriarqi dioskore. anatoli konstantinepolelis<br />

partias yvela im <strong>saeklesio</strong> olqis episkoposebi<br />

Seadgendnen, romlebic nikeisa da nestorianul epoqaSi saerTo<br />

miswrafebebiT iyvnen gaerTianebulni. am partiis axal wevrs<br />

mxolod romi warmoadgenda, romelic aqamde masSi ar Sedioda.<br />

dioskores Tanamzraxvelebs ki is episkoposebi warmoadgendnen,<br />

romlebic Zveli droidanve aleqsandriis eklesias saTaveSi<br />

ucvlelad edgnen. e. i. Cven aq partiis imave dajgufebas vxvdebiT,<br />

romelic aqamdec ara erTxel Segvxvedria.<br />

sayuradReboa gadawyvetileba romis eklesiisa, romelic<br />

monofizitur sakiTxebze kamaTis dasawyisSi evtiqis mxareze<br />

idga. magram papma male SeamCnia, rom romisa da aleqsandriis<br />

eklesiebis interesebi TandaTan erTmaneTs scildebodn en.<br />

amis mizezi sxvadasxva garemoebasTan erTad isic iyo, rom 448<br />

w. konstantinepolis krebis Semdeg evtiqis saapelacio saCi


28 IV kreba<br />

qalkedoni, 451 w.<br />

29<br />

vars papi leoni ar gamoeqomaga, ris gamoc evtiqim roms zurgi<br />

aqcia. es ki leons aucileblad Seuracxyofda. miT umetes, Tu<br />

imasac gaviTvaliswinebT, rom IV-V ss-Si papebi TavianT Tavze<br />

ukve maRali warmodgenisani iyvnen. amas isic daerTo, rom dioskorem<br />

leoni kidec SeaCvena. am mizezebis wyalobiT leonma<br />

romis adrindeli <strong>saeklesio</strong> politika Secvala. mo nofizitobis<br />

winamZRvrebs ganudga da konstantinepols mie mxro. romisa da<br />

konstantinepolis eklesiebis daaxloeba patriarq flabianes<br />

saxelTanaa dakavSirebuli.<br />

aRniSnuli ori partiis gansxvavebuli Sexedulebebi SemdegSi<br />

mdgomareobs:<br />

a) partiebi avazakTa krebaze gakicxuli mamebis sakiTxs sx va -<br />

dasxvagvarad udgebodnen, rac gansakuTrebiT netar Teodoritesadmi<br />

damokidebulebaSi gamomJRavnda; marcxena mxare mas<br />

marTlmadideblobis qomagad aRiarebda, marjvena mxares ki<br />

Teodorites saxelis gagonebac ki ar undoda.<br />

b) partiebs uniisadmi gansxvavebuli damokidebuleba hqondaT.<br />

marcxena mxarem 448 w. konstantinepolis kreba aRiara da dagmo<br />

avazakTa kreba, riTac Tavisi damokidebuleba gamoxata.<br />

g) marcxena mxare konstantinepolis meore <strong>msoflio</strong> krebis<br />

simbolos aRiarebda, marjvena ki _ piriqiT. mizezi qristolo<br />

giur sakiTxebSi SeuTanxmebloba iyo. marcxena mxaris<br />

wa rmomadgeneli episkoposi diogene kvizikeli acxadebda,<br />

rom nikeis simbolos warmoTqma konstantinepolSi 381 w. gakeTebuli<br />

damatebebis gareSe gaumarTlebeli iyo, radgan am<br />

gansazRvrebis gareSe nikeis simbolo arasrulyofili Canda.<br />

diogene ambobda: `evtiqim nikeis wm. mamebis kreba pirvel<br />

ad gilze mzakvrulad daayena, maSin roca, konstantinepolis<br />

krebam simbolo apolinaris, makedoniosis da maT msgavsTa<br />

biwieri azrebis gamo Seavso, saxeldobr, simboloSi mimatebulia:<br />

gardamoxda zeciT da xorcni Seisxna sulisagan wmidi sa<br />

da mariamisagan qulwulisa. evtiqim, rogorc apolinaris tma,<br />

es adgili gamotova. apolinaric aRiarebs nikeis wm. krebas,<br />

magram es sityvebi sakuTari damaxinjebuli Sexedulebisamebr<br />

esmis da gaurbis gamoTqmas: sulisagan wmidisa da ma riamisagan<br />

qalwulisa. SemdegSi mcxovrebma wm. mamebma nike is simbolo<br />

ufro naTlad gansazRvres~. evsevi dorvileli imave mizezebTan<br />

dakavSirebiT acxadebda: evtiqi uaryofda, rom ufali ieso<br />

qristes sxeuli zeciuria (RmrTiuria), magram uars ambobda<br />

ganemarta, Tu saidan iyo igi.<br />

d) dabolos, marcxena da marjvena mxareTa warmomadgenlebs<br />

gansxvavebuli qristologiuri Sexedulebebi hyofda, romelic<br />

monofizitobas exeboda. marcxena mxaris warmomadgeneli mamebis<br />

swavleba ieso qristes or bunebas ganasxvavebda, romelic<br />

RmerTkacis erT pirSi iyo SeerTebuli. dioskores azriT ki:<br />

`SeerTebis Semdeg or bunebas ki ar unda vaRiarebdeT, aramed<br />

sityvis erT ganxorcielebul bunebas~, `ori bunebisgan vaRiareb,<br />

ors _ ar vaRiareb", `ai, ras vamtkiceb: SeerTebis Semdeg ori<br />

buneba ar aris~.<br />

rogorc vxedavT, marcxena mxare marTlmadidebluri iyo.<br />

amitom igi krebis suls warmoadgenda, xolo marjvena _ eretikuli,<br />

romelic eklesiis interesebis sawinaaRmdego partias<br />

qmnida. marjvena mxares rom gadaeZlia, maSin wmida da <strong>msoflio</strong><br />

krebis nacvlad avazakTa kreba gveqneboda, magram RmrTis wyalobiT<br />

marcxena partiam male marjvena mxaris xarjze gazrda<br />

da gaZliereba daiwyo. eretikuli Sexedulebebidan marTlmadidebelTa<br />

mxareze gadasvlisas episkoposebs WeSmaritebis<br />

mousyidveli grZnoba xelmZRvanelobda. kreba erTsulovani<br />

gaxda. Tuki raime gaugebroba gaCndeboda, isev mxolod im<br />

episkoposebis mizeziT, romlebic manamde dioskores partias<br />

ekuTvnodnen. maTSi aleqsandriuli suliskveTeba mainc vlindeboda,<br />

romelsac ar SeeZlo antioqiur suls ucbad Serwymoda<br />

da SeerTeboda.<br />

konstantinepolis simbolom mravali winaaRmdegobis<br />

gadalaxvis Semdeg sabolood sruli aRiareba moipova.<br />

krebaze didi dro daeTmo wm. mamaTa im mTliani werilebis<br />

an nawyvetebis kiTxvas, romlebSic ieso qristes RmrTeebriv da<br />

kacobriv bunebaTa SeerTebis sakiTxia gansazRvruli. gri gol<br />

RmrTismetyvelis, ambrosi mediolanelis, ioane oqro piris,<br />

kirile aleqsandrielis, basili didis da eklesiis sxva mna-<br />

TobTa naazrevis safuZvelze krebam qristologiuri dogma tis<br />

amomwuravi sarwmunoebrivi gansazRvreba Seadgina, romelsac<br />

qvemoT warmovadgenT:


30 IV kreba<br />

qalkedoni, 451 w.<br />

31<br />

dogmati Cveni ufali ieso qristes<br />

erTi piris ori bunebis Sesaxeb<br />

varT ra mimdevarni wmida mamaTa moZRvrebisa, yvelani<br />

erTxmad vaswavliT erTi da imave Zis, Cveni uflis, ieso<br />

qristes aRiarebas, rogorc sruls RmrTeebiT da sruls<br />

adamianurobiT, WeSmarit RmerTsa da WeSmarit kacs, masve<br />

gonieri sulisa da sxeulisagan. erTarss mamisa RmrTeebiT<br />

da Cvenive erTarss adamianurobiT, sruliad Cvens<br />

msgavss garda codvisa, RmrTeebiT mamisagan Sobils<br />

uwinares saukuneTa, xolo ukanasknel Jams kacobrivad<br />

Sobils CvenTvis da Cveni xsnisaTvis RmrTismSobeli<br />

qalwuli mariamisagan. erTsa da imave qristes, Ze<br />

RmerTs, mxolodSobils, ori bunebiT Seurwyme lad,<br />

ucvlelad, ganuyoflad da ganuyrelad Semecnebuls ise,<br />

rom SeerTebis Sedegad ara Tu aranairad ar ispoba gansxvaveba<br />

or bunebas Soris, ufro metic, TiToeuli maTganis<br />

bunebis Tviseba SenarCunebuli da SeerTebulia erT<br />

pi rsa da erT hipostasSi, _ ara or pirad gankveTilsa<br />

da ga yofils, aramed erTsa da imave Ze RmerTs, mxolod-<br />

Sobils, sityva-RmerTs, ufal ieso qristes, rogorc mis<br />

Sesaxeb ZvelTaganve aswavlidnen winaswarme tyvelebi<br />

da rogorc TviT ufalma ieso qristem gvaswavla da<br />

rogorc amas mamebis simbolo gadmogvcems. 4<br />

rogorc ki sarwmunoebis gansazRvreba xmamaRla iqna wakiTxuli,<br />

igi mTelma krebam erTsulovnad miiRo.<br />

krebis bolo sxdomaze, romelzec damtkicda sarwmunoebrivi<br />

dadgenileba, TviT imperatori markianec da misi meuRle pulxeriac<br />

mobrZandnen. imperatoris SekiTxvaze, aRniSnuli dadgenileba<br />

yvela episkoposis TanxmobiT iyo Tu ara miRebuli,<br />

mamebma upasuxes: `yvelas ase gvwams! yvelani SevTanxmdiT da<br />

xeli movawereT. es marTlmadidebelTa sarwmunoebaa. am rwmenam<br />

samyaro ixsna. wmida samebam sami piri gankveTa~ (nestori,<br />

evtiqi, dioskore).<br />

qalkedonis krebis dogmatur sakiTxebTan dakavSirebuli<br />

saqmianoba ase damTavrda. ar SeiZleba yuradReba ar mieqces<br />

am krebis udides mniSvnelobas, romelmac eklesiis Semdgom<br />

istoriaSi mravali keTili nayofi gamoiRo:<br />

1. IV-V ss-Si antioqiur da aleqsandriul skolebs Soris<br />

ganuwyveteli dava iyo imis Taobaze, Tu sarwmunoebis WeSmaritebisa<br />

da <strong>saeklesio</strong> dogmatebis gamokvlevis dros ra<br />

adgili unda daTmoboda adamianis gonebas. es sadao sakiTxi<br />

sabolood qalkedonis krebam gadawyvita: aravis ar ekrZaleba<br />

gamoTqvas sakuTari azri da gamoxatos Tavisi sarwmunoeba,<br />

mxolod erTi pirobiT _ igi wm. mamebis swavlebaTa Sesabamisi<br />

unda iyos, radgan eklesiis did mnaTobTa Txzulebebs igive<br />

ufleba mieniWaT arsebobisTvis, rogorc nikeis simbolos. aseT<br />

mnaTobebad ki WeSmaritebis ganmmartebeli iseTi didi mamebia<br />

dasaxelebuli, rogorebic arian basili didi, papi damasi, aTanase<br />

didi, kirile aleqsandrieli, antioqiis brZeni arqiepiskoposi<br />

ioane, prokle da leon didi. qalkedonis krebis monawile<br />

eqvsasma mamam saRmrTismetyvelo mecniereba da misi saqme saukunod<br />

akurTxa.<br />

2. rogorc zemoT aRvniSneT, qalkedonis krebaze sabolood<br />

gairkva agreTve konstantinepolis simbolos sakiTxic, romelic<br />

marTlmadidebeli sarwmunoebis gaxsnis safuZvlad aRiares.<br />

__________________________<br />

4 Zveli Targmani dogmatisa zemoT dasaxelebul `dogmatikonSi~ nawilnawil,<br />

magram sruladaa gadmocemuli: `Sedgomilni ukue wmidaTa mamaTani,<br />

erTad da igived Zed aRsarebasa uflisa Cuenisa iesu qristessa<br />

erTÃmobiT vaswavebT yovelni srulad RmrTeebiTa masve da srulad<br />

kacebiTa masve, RmerTad WeSmaritad da kacad WeSmaritad; masve sulisagan<br />

sityÂerisa da ÃorcTa, Tanaarsad mamisa RmrTeebiTa da Tanaarsad<br />

Cuenda masve kacebiTa yovliTurT msgavs Cuenda qmnulsa TÂnier xolo<br />

codvisa~ (gv. 185), `pirvel saukuneTa vidreme mamisagan Sobili RmrTeebr,<br />

xolo ukuanaÁsknelTa dReTasa igive CuenTvis da Cuenisa cxonebisaTvis<br />

mariamisagan qalwulisa RmrTismSobelisa kacobriv; erTi da igive<br />

qriste, Ze, ufali, mxolodSobili, orTa Sina bunebaTa Seurevnelad, uqcevelad,<br />

ganuwvalebelad da ganuSoreblad cnobili. arasada ganyofisa<br />

bu nebaTaÁsa mospobiTa SeerTebisa mier, aramed ufroÁsRa cxovlad<br />

dacvulebiTa TÂTebasa TiToeulisa bunebisasa da erTad pirad da er-<br />

Tad guamad SemokrebiTa. ara orpirobad ganyofili, aramed erTi da<br />

igive Ze mxolodSobili, RmerTi _ sityvaÁ da ufali iesu qriste, viTarigi<br />

zemoÁTganve misTvis winaÁswarmetyvelTa da TviT man iesu qriste<br />

guaswava Cuen da mamaTa CuenTa sazRvarman mosca~ (gv. 189).


32 IV kreba<br />

qalkedoni, 451 w.<br />

33<br />

konstantinepolis simbolos <strong>msoflio</strong> mniSvneloba mieniWa.<br />

krebis Semdeg igi imperatoris brZanebiT gamocxadda, rogorc<br />

yoveli qristianisTvis aucilebeli aRsareba.<br />

3. qalkedonis krebis mier miRebulma sarwmunoebis ganmartebam<br />

aRiareba male moipova, radgan, ramdenadac es SesaZlebelia,<br />

man gansazRvra da gaxsna erT-erTi iseTi saidumlo dogmati,<br />

rogoricaa swavleba RmerTkacis piris Sesaxeb. igi romis episkoposmac<br />

miiRo. qalkedonis krebis <strong>dogmaturi</strong> gansazRvrebis<br />

gansakuTrebuli mniSvneloba imaSic mdgomareobs, rom man arc<br />

aleqsandriulsa da arc antioqiur RmrTismetyvelur Tvalsazriss<br />

upiratesoba ar mianiWa. krebam daazava isini da orive<br />

skolis swavlebidan erTi Serwymuli swavleba warmoadgina.<br />

ori skolis literaturidan erTi <strong>saeklesio</strong> literatura<br />

warmoiSva. marTalia, am SeTanxmebis miRwevamde mravali winaaRmdegoba<br />

gadailaxa, magram didi WeSmaritebis bedi aseTia<br />

da igi mxolod brZoliT imarjvebs.<br />

meeqvse <strong>msoflio</strong> krebam swavleba ieso qristes ori nebis<br />

Sesaxeb monoTelitobis sawinaaRmdegod Camoayaliba. igi imiT<br />

iwyeba, rom qalkedonis krebis sarwmunoebis gansazRvrebas<br />

RmerTkacis piris Sesaxeb mTeli sizustiT gadmoscems da mis<br />

safuZvelze, rogorc Tavsakidur lodze, agebs swavlebas ieso<br />

qristes ori nebis Sesaxeb.<br />

aseve danamdvilebiT SegviZlia vTqvaT, rom meSvide <strong>msoflio</strong><br />

krebaze gaxsnili dogmati xatis gamoyenebisa da Tayvaniscemis<br />

Sesaxeb sayrdens ZiriTadad qalkedonis sarwmunoebriv dadgenilebaSi<br />

poulobs. xatTmbrZolebi xatebs imis safuZvelze<br />

uaryofdnen, rom ieso qristes, rogorc RmerTkacis gamosaxva<br />

SeuZlebelia, rom tilosa da dafaze mxolod qristes kacobrivi<br />

xateba gamoisaxeba da ara misi RmrTeebrivi saxeo. xatTmbrZol-<br />

Ta es azri im monofizituri SexedulebebiT mtki cdeboda, romlis<br />

mixedviTac RmrTeebam qristeSi TiTqos misi adamianuroba<br />

STanTqa. xatTmbrZolTa sawinaaRmdego gansa zRvreba ZiriTadad<br />

im swavlebaze SeiZleboda dafuZnebuliyo, romlis mixedvi-<br />

Tac qristeSi ori sruli bunebaa _ RmrTeebrivi da kacobrivi,<br />

ori Seurwymeli buneba, magram amave dros ganuyofeli. aqedan<br />

gamomdinare, qristianuli grZnobebisaTvis qristes, rogorc<br />

mxolod kacis ubralo gamosaxulebasac ki, cota mniSvneloba<br />

rodi eniWeboda. qalkedonis krebam es swavleba sarwmunoebrivi<br />

dadgenilebiT gamoxata.<br />

4. qalkedonis krebam CvenTvis cnobili uniis avtoritets<br />

mxari dauWira da daamtkica kidec. Tavisi mxridan saimperatoro<br />

xelisuflebam gansakuTrebuli brZanebiT aRadgina im pirTa<br />

pativi da Rirseba, romlebic dioskoresagan uniis erTgulebisaTvis<br />

didad dazaraldnen.<br />

5. pirveli oTxi <strong>msoflio</strong> krebis <strong>dogmaturi</strong> istoriis ganxilvisas,<br />

Cven im saintereso movlenas vakvirdebiT, rom iSviaTi<br />

gamonaklisis garda aleqsandriuli RmrTismetyvelebis mimarTulebis<br />

momxreebi papebis mimarT yovelTvis megobrulad<br />

iyvnen ganwyobilni, maSin roca, antioqiuri mxare, ramdenime<br />

Se mTxvevis gamoklebiT, yovelTvis ewinaaRmdegeboda maT.<br />

qa lkedonis kreba meore mimarTulebis warmomadgenelTa<br />

SemarTebiT moqmedebda. qalkedonis krebis msgavsad SeiZleba<br />

papisTvis arc arasodes ugrZnobiebiaT, rom misi pretenziebi<br />

eklesiis ganmgeblobaze usafuZvlo iyo da arakanonieri. kre bam<br />

papis legatebis winadadeba ar miiRo, roca isini taZridan dioskores<br />

gagdebas usafuZvlod moiTxovdnen. le gatebi mizezad<br />

mxolod imas asaxelebdnen, rom paps ase hqonda nabrZanebi. roca<br />

krebam dioskores danaSaulis axsna iTxova, le gatebma Tqves:<br />

`dioskorem gabeda papis nebarTvis gareSe Caetarebina kreba<br />

(avazakTa), rac arasodes momxdara da arc unda moxdes~. kreba<br />

am argumentiT ar dakmayofilebula da legatebs isev SekiTxviT<br />

mimarTa: agvixseniT dioskores danaSaulis namdvili mizezi da<br />

mxolod amis Semdeg iqneba Tqveni survili Sesrulebulio. am<br />

mizezis dasaxelebis Semdeg krebam maTi survili daakmayofila,<br />

magram arc Tu savsebiT.<br />

rogorc Cans, mamebi sul mcire mniSvnelobasac ki ar ani-<br />

Webdnen im wess, romliTac TiTqos papis nebarTvis gareSe<br />

kreba ar SeiZleboda Semdgariyo. magram yvelaze mniSvnelovani<br />

faqtori, romliTac mamebis mxridan papis moTxovnebis mimarT<br />

upativcemuloba gamoixata, is iyo, rom konstantinepolis patriarqi,<br />

marTalia, rigiT meore, magram RirsebiT papis Tanasworad<br />

gamocxadda. legatebi tyuilad aprotestebdnen am dadgenilebas.<br />

Semdeg ki papi leonic amaod cdilobda mis ganadgurebas, saqme<br />

ar Secvlila. es iyo iseTi mniSvnelovani faqti, romelsac


34 IV kreba<br />

V krebis wina movlenebi<br />

35<br />

papebi qristianuli eklesiis mTeli istoriis manZilze ar iviwyebdnen.<br />

eklesiis ganmgebloba da Zalaufleba, romelsac papebi<br />

martooden TavianT Tavs akuTvnebdnen, amieridan, qalkedonis<br />

krebis ganCinebiT, maT bizantiis patriarqebTan erTad unda<br />

gaeyoT. am dadgenilebaze dayrdnobiT aRmosavleTis eklesiam<br />

papis xelyofisagan iseT mZime drosac ki SeZlo daecva Tavisi<br />

Rirseba, rogoric XIII an XV saukuneebi iyo. qalkedonis krebam<br />

aRmosavleTTan damokidebulebaSi erTxel da samudamod<br />

moaxdina papis pativmoyvareobis paralizeba.<br />

aseTi damsaxurebebiT ganisazRvreba qalkedonis <strong>msoflio</strong><br />

krebis didi Rirseba da misi ukvdavi saxeli.<br />

mexuTe <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong> krebis win<br />

a) mokle cnobebi meoTxe <strong>msoflio</strong> krebis<br />

Semdeg monofizitobis gavrcelebis Sesaxeb<br />

qalkedonis meoTxe <strong>msoflio</strong> krebam monofizitobis eresze<br />

gaimarjva, magram es imas rodi niSnavs, rom monofizitebi aRmosavleTis<br />

eklesiaSi saerTod aRar arsebobdnen; zogan 449<br />

w. avazakTa krebis dadgenilebebs isev icavdnen.<br />

qalkedonis krebas winaaRmdegoba pirvelad palestinis<br />

eklesiaSi Sexvda. aq mwvaleblobis pirveli Tesli aleqsandriidan<br />

SemoRweulma yovlad uRirsma berma Teodosim Seitana,<br />

romelic TviT dioskoremac ki gaagdo eklesiidan. Teodosi<br />

da misi momxreebi qalkedonis krebis sawinaaRmdegod yovlad<br />

uSver ciliswamebebs avrcelebdnen: TiTqos krebas sarwmunoeba<br />

daemaxinjebinos ieso qristes ori piris daSvebiT, nestoris<br />

mimdevarTa msgavsad qristeSi ori Zis aRiareba eswavlebinos<br />

da mamebis mier damtkicebuli simbolosagan gansxvavebuli<br />

sarwmunoebrivi gansazRvrebebi mieRos. Teodosis momxreebad<br />

gaunaTlebeli berebi iqcnen, romelTa ricxvma aTi aTass miaRwia.<br />

Teodosis winamZRolobiT isini damnaSaveTa brbod iqcnen:<br />

TavianTi monastrebi da udabnoebi miatoves, ierusalims Tavs<br />

daesxnen, xanZars aCendnen, arc mkvlelobebs eridebodnen, sapyrobileebi<br />

Seamtvries da qalaqSi Caiketnen. yovlive es im<br />

mizniT xdeboda, rom ierusalimsa da mis SemogarenSi yvelas<br />

monofizitoba eRiarebina da qalkedonis kreba, papi leoni da<br />

krebis yvela monawile SeeCvenebina. Teodosim Tavisi Tavi<br />

ierusalimis mTavarepiskoposad gamoacxada. rac Seexeba ierusalimis<br />

kanonier mTavarepiskopos iubenals, igi Camoagdes<br />

da iZulebuli Seiqna qalaqidan wasuliyo. TavSeukavebelma<br />

monofizitebma marTlmadidebel episkoposTa sicocxlezec ki<br />

gabedes xelis aRmarTva. isini maTi cxedrebis Seuracxyofasac<br />

ki ar eridebodnen. roca am saSinelma ambebma imperator<br />

markianes yuramdec miaRwia, man meamboxeTa winaaRmdeg jari<br />

gagzavna. Teodosim da misma momxreebma ierusalimi datoves<br />

da sinas monastrisaken gae Surnen, Tan gzadagza axal-axal<br />

danaSauls sCadiodnen da mosaxleob aSi monofizituri mwvaleblobis<br />

Tesli SehqondaT. Teodosim momxreebi sinazec<br />

gaiCina. imperatori cdilobda sinelebi werilebiT gaerkvia<br />

WeSmaritebaSi da yvelas mouwodebda, xeli SeewyoT iseTi meamboxisa<br />

da biwieri kacis SepyrobaSi, rogoric Teodosi iyo.<br />

amave dros imperatorma wesrigis aR sadgenad Tavis adgilze<br />

daabruna iubenali, magram monofizitebsa da marTlmadideblebs<br />

Soris kamaTs bolo mainc ar u Canda. zogierTi gamZvinvarebuli<br />

monofiziti iqamdec ki midi oda, rom WeSmaritebis aRiarebas<br />

sikvdili erCivna.<br />

qalkedonis krebis dadgenilebebs aqtiurad aRudga win egviptec.<br />

egviptes kidev ufro mZafrad daatyda Tavs monofizitoba,<br />

vidre palestinas; da es gasagebicaa, _ avazakTa krebis moTave dioskore<br />

aqedan iyo. amasTan, egvipteSi marto igi rodi azrovnebda<br />

monofiziturad. TviT qalkedonis krebaze cametma egviptelma<br />

episkoposma uari Tqva xeli moewera papi leonis marTlmadideblur<br />

epistoleze im mizeziT, rom TiTqos maT amis gakeTebis<br />

ufleba ar hqondaT TavianTi mTavarepiskoposis ne barTvis<br />

gareSe. gasagebia, rom aseTi episkoposebi qalkedonis krebis<br />

mxardaWeras naklebad SeZlebdnen. amitom iyo, rom SemdgomSi<br />

egvipteSi monofizituri eklesia Camoyalibda. Ta vidan ki iq<br />

areuloba aleqsandrielma xucesma timoTem Se itana, romelsac


36 V krebis<br />

wina movlenebi<br />

37<br />

`cofiani~ ewoda. igi Tavisi momxre episkoposebis daxmarebiT<br />

aleqsandriis mTavarepiskoposad gamocxadda, xolo kanonieri<br />

mTavarepiskoposi proteriosi aRdgoma dRes sanaTlavSi<br />

mokles. timoTes partiis barbarosma mwvaleblebma esec ar<br />

ikmares: `misi dakafuli gvami mTel qalaqSi aTries, ugrZnobi<br />

sxeuli umowyalod gvemes, nawilebad daWres da Signeuls Tav-<br />

Seukaveblad ZaRlebiviT kbendnen; bolos ki sxeulis nawilebi<br />

cecxls misces da ferfli qars gaatanes. maTma sisastikem yvela<br />

veluri mxecis gamZvinvarebas gadaaWarba~. timoTem qalkedonis<br />

krebis mier miRebuli sarwmunoebrivi gansazRvrebis damcveli<br />

episkoposebi SeaCvena da maT saxelebs wm. kirile aleqsandrielic<br />

SeuerTa. magram misTvis esec cota gamodga: man <strong>saeklesio</strong><br />

diptiqebidan mTavarepiskoposi proteriosis saxeli amoSala<br />

da mis magivrad dioskores saxeli Cawera.<br />

qalkedonis krebisadmi egvipteSi Seqmnili opozicia imiT<br />

damTavrda, rom imperatori leon I (457-474 ww.) marTlmadidebelTa<br />

mxareze dadga da timoTe aleqsandriidan gaaZeva.<br />

mesame qveyana, sadac monofizitobam antioqiis TaosnobiT<br />

sasurveli niadagi hpova, siria iyo. xolo mwvaleblobis<br />

gavrcelebis moTaved varsuma unda miviCnioT. es is varsumaa,<br />

romelic dioskores mier avazakTa krebaze iqna miwveuli rogorc<br />

Tavgamodebuli monofiziti. man siriaSi aTasobiT Tanamoazre<br />

gaiCina. amitomac araa gasakviri, rom aq qalkedonis<br />

krebas Sesaferisi TanagrZnobiT ar Sexvdnen. es gansakuTrebiT<br />

gamomJRavnda siriis mmarTvelad zenonis (Sem dgomSi imperatori)<br />

dadgenis dros, romelic imperatori leon pirvelis<br />

naTesavi iyo. zenonis amalas siriaSi Tan Camohyva qalkedoneli<br />

monofiziti mRvdeli petre fuloni (mkawrveli), romelic Semdeg<br />

zenonis xelis SewyobiT antioqiis arqiepiskoposi gaxda.<br />

petres swavlebiT: Ze RmerTi itanja Rmr Teebrivi da ara kacobrivi<br />

bunebiT. man am azris yvela mowinaaRmdege SeaCvena da<br />

bolos brZana, rom samwmidaobiT saRmrTismsaxuro galobaSi<br />

(`wmidao RmerTo, wmidao Zliero, wmidao ukudavo, Segviwyalen<br />

Cven~) daematebinaT sityvebi: `romeli jvars ecvi CvenTvis~.<br />

monofizituri SexedulebiT aseTi damateba bunebrivia: radgan,<br />

Tuki Ze RmerTi RmrTeebrivi bunebiT evno, rogorc amas monofizitebi<br />

aswavlidnen, xolo wm. samebis samive piri (gvami)<br />

ki arsiT erTia, amitom Ze RmerTTan erTad mama RmerTic da<br />

suliwmidac unda vnebuliyo, _ aRniSnuli damateba swored am<br />

azris gamomxatvelia. 5<br />

antioqiis eklesiis marTva monofiziti petre fulonis mier<br />

didxans ar gagrZelebula, igi imperatorma gadaasaxla. miuxedavad<br />

amisa, siria monofizitobis buded iqca.<br />

dabolos, TviT dedaqalaqis eklesiaSic monofizitoba ar<br />

Camkvdara. rogorc cnobilia, monofizitobis eresiarqi evtiqi<br />

swored konstantinepolidan iyo. gasakviri araa, rom misi<br />

gankveTis gamo konstantinepolSi Tavi iCina imave cdomilebis<br />

Teslma, romlis mimdevarTa Soris imperatorebic ki aRmoCndnen:<br />

vasiliski (476-477 ww.), zenoni (477-491 ww.) da anastasi (491-518 ww.)<br />

b) dava sami Tavis Sesaxeb<br />

yvela sxva krebisagan gansxvavebiT, mexuTe <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong><br />

krebas raime axal eresTan saqme ar hqonia. misi saqmianoba<br />

mesame da meoTxe krebebTanaa dakavSirebuli, radgan dRis wesrigSi<br />

isev nestorianebisa da, ufro ki, monofizitebis sakiTxi<br />

idga. es pirebi: Teodore _ momfsuestis episkoposi, Teodorite<br />

_ kviros episkoposi da iba _ edesis episkoposi6 ukve mexuTe<br />

saukuneSi gardaicvalnen, magram isini nestorianuli eresis<br />

warmoSobasa da ganviTarebasTan dakavSirebiT iyvnen cnobilni<br />

da maT swavlebas eklesiaSi sacduri isev Semohqonda. arc<br />

mesame da arc meoTxe krebas isini ar ganusjia, magram monofizitebma,<br />

romlebic yovelTvis mzad iyvnen ro gorme evnoT<br />

marTlmadideblobisTvis, ukve istoriis asparezidan gardasuli<br />

ambebic gaixsenes. gansakuTrebiT maTTvis arasasurvel<br />

5`didi da RmerTSemosili aTanase da netari basili da grigoli da<br />

yovelni wmi dani mamani, esreT wameben, romel samwmidaobiTa galobiTa<br />

wmidisa samebisa gu amTa gamomisaxven Cuen wmidani serafimni~ (efTvime<br />

grZeli, sosTenis mimarT, so mexT moZRvrisa//saqarTvelos samoTxe, gamc.<br />

m. sabinini, petb., 1882. gv. 618-619).<br />

6saxeldeba `Tavi~ am samma pirma miiRo ara imitom, rom isini nestorianuli<br />

eresis Tavs warmoadgendnen, aramed imitom, rom imperator iustinianes<br />

brZanebaSi TiToeul pirs calke Tavi anu paragrafi eZRvneboda.<br />

aqedan gamomdinare, Tavdapirvelad dava brZanebis sami Tavis Sesaxeb<br />

gaimarTa, magram Semdeg am gamoTqmam azri Seicvala da `TavSi~ TviTon<br />

pirebs gulisxmobdnen.


38 V krebis<br />

wina movlenebi<br />

39<br />

qalkedonis krebas esxmodnen Tavs, radgan krebam aRniSnuli<br />

pirebi ar gankveTa, da eklesias ayvedridnen, rom TiTqos man<br />

farulad miisakuTra da SeiTvisa nestorianoba. radgan imperatorma<br />

nestoris Txzulebebi akrZala, monofizitebma TavianTi<br />

mwvaleblobis gasavrceleblad aseT xerxs mimarTes: nestoris<br />

Txzulebebis magier im <strong>saeklesio</strong> mweralTa naSromebis Seswavla<br />

da gavrceleba daiwyes, romlebSic metnaklebad nestorianuli<br />

azrebi iyo gatarebuli. swored amgvar Txzulebebs<br />

warmoadgenda zemoT moxseniebul pirTa naSromebi.<br />

saqmis gamosasworeblad davaSi TviT imperatori iustiniane<br />

Caeria. <strong>saeklesio</strong> saqmeebisaTvis mzrunvelobam imperatori,<br />

romelic meore konstantine didi iyo, aiZula ramdenime xniT<br />

saxelmwifo saqmeebic ki daeviwyebina. daaxloebiT 544 w.<br />

iustinianem brZaneba gamosca, romelSic SeCvenebulni iyvnen<br />

Teodore momfsuesteli da misi swavleba, Teodorite kvireli<br />

im TxzulebebisaTvis, romlebic Tavis droze wm. kirile<br />

ale qsandrielisa da mesame <strong>msoflio</strong> krebis winaaRmdeg iyo<br />

mimarTuli da iba edeseli vinme marius sparselis mimarT<br />

gagzavnili epistolesaTvis, romelSic aSkarad Canda, rom misi<br />

avtori nestoris gavlenas ganicdida. iustinianes brZanebis<br />

mizani eklesiaSi Tanxmobis damkvidreba iyo, magram brZanebam<br />

didi areuloba gamoiwvia. sam Tavs rogorc gamkicxvelebi, ise<br />

damcvelebic gamouCndnen.<br />

Teodore momfsuestelis Sexedulebebis naTesaoba nestorianul<br />

ideebTan wm. kirile aleqsandrielisTvisac kargad<br />

iyo cnobili, magram mas efesos mesame <strong>msoflio</strong> krebaze (431 w.)<br />

Teodores sakiTxi arc wamouWria, ris mizezadac isic SeiZleba<br />

CaiTvalos, rom am droisaTvis Teodore ukve gardacvlili iyo<br />

(gard. 428 w.). cnobilia, rom misi mowinaaRmdegeebi xsovnas mainc<br />

eridebodnen, radgan roca mesame <strong>msoflio</strong> krebis Semdeg wm.<br />

kirilem da wm. proklem (konstantinepolis mTavarepiskoposi)<br />

Teodoresa da misi nestorianobiT Seryvnili Txzulebebis<br />

sawinaaRmdegod xma aRimaRles, maSin va imowinaaRmdegeebmac<br />

iCines Tavi, romlebic ugunurebisa da us afuZvlo msjelobis<br />

wyalobiT iqamdec mividnen, rom Teod ores marTlmadidebluri<br />

Sexedulebebic ki eretikulad gamoacxades. eseni somxeTisa<br />

da siriis samRvdelo dasis mon o fizitobis seniT Sepyrobili<br />

warmomadgenlebi gaxldaT.<br />

eklesiis erTobisaTvis zrunvam ganapiroba isic, rom maT<br />

gaiTvaliswines antioqielTa damokidebuleba Teodoresadmi.<br />

imperatori Teodosi mcirec ki, kirilesa da proklesTan erTad,<br />

garkveul zRvaramde angariSs uwevda antioqiis episkopatsa<br />

da maRal samRvdeloebas, romlebic gardacvlili Teodores<br />

saxels pativiT ixseniebdnen.<br />

amrigad, Teodores irgvliv Seqmnili situaciidan Cans, rom<br />

dava SesaZlebeli iyo. igive SeiZleba iTqvas Teodorite kvirelis<br />

Sesaxebac. mas zogi eretikosad da zogi ki moSurne mar-<br />

Tlmadideblad miiCnevda. saqme isaa, rom Tavidan Teodorite<br />

nestorisa da Teodores mxares iWerda da aSkarad ewinaaRmdegeboda<br />

kirile aleqsandriels, magram roca misTvis kiriles<br />

moRvaweobisa da swavlebis xasiaTi gairkva, igi kirilesa da efesos<br />

krebis mimarT keTilad ganewyo (manamde nestoris gankveTis<br />

gamo krebas ar eTanxmeboda) da <strong>msoflio</strong> eklesias SeuerTda.<br />

Teodorites mxardamWerTaTvis ZiriTadi argumenti mainc is<br />

iyo, rom qalkedonis <strong>msoflio</strong> krebam igi gaamarTla. amitom mis<br />

damcvelebs iustinianesaTvis TiTqos samarTlianad SeeZloT<br />

mieTiTebinaT, rom Teodoritem Tavisi saRmrTismetyvelo TxzulebebiT<br />

eklesias gacilebiT didi samsaxuri gauwia, vidre<br />

avno mcirericxovani naSromebiT.<br />

iba edeselis irgvlivac msgavsi garemoeba Seiqmna. Tavdapirvelad,<br />

<strong>msoflio</strong> krebis Semdeg, iba nestorianul Sexedulebebs<br />

iziarebda, magram qalkedonis krebaze man nestori da misi swavleba<br />

SeaCvena da amis Semdeg misi marTlmadidebloba saeWvod<br />

aravis miuCnevia. magram kamaTi gamoiwvia ibas episto lem marius<br />

sparselis mimarT, romlis pirveli nawili mwvaleblis poziciis<br />

gamomJRavnebaa, xolo meore _ marTlmadideblobis aRiareba.<br />

Cvens mier gadmocemuli faqtebi _ Teodores, Teodoritesa da<br />

ibas saqmianobaze aSkaras xdis, rom davas sami Tavis Sesaxeb sakmao<br />

safuZveli hqonia. amitom iustinianes naCqarevad ga mocemulma<br />

brZanebam kamaTi am pirTa garSemo kidev ufro aRagzno.<br />

gauTavebeli davis gamo 551 w. imperatorma axali reli giuri<br />

brZaneba gamosca, romelic gansakuTrebiT imiTaa mniSvnelovani,<br />

rom igi didi miswrafebiT arRvevs im sawinaaRmdego debulebebs,<br />

romlebic sami Tavis dasacavad mohqondaT. miuxedavad amisa,


40 V kreba konstantinepoli, 553 w.<br />

41<br />

dasavleTisa da afrikis eklesiebi mainc ewinaaRmdegebodnen<br />

brZanebis moTxovnebs. aseT viTarebaSi imperatorma iustinianem<br />

sakiTxis sabolood gadasawyvetad <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong><br />

kreba moiwvia.<br />

SeniSvna: saqarTvelos eklesiis 1987 wlis kalendarSi qalkedonis<br />

dogmatis gansazRvrebisas (gv. 124), aseve n. yubaneiSvilisa<br />

da m. kelenjeriZis saxelmZRvaneloebSi, hipostasis Sesatyvis<br />

terminad gamoyenebulia sityva `saxe~, magram am Sinaarsis<br />

terminad misi miReba arasworia. miT umetes, arcerTi qarTuli<br />

enis leqsikoni `saxis~ hipostasad warmodgenis safuZvels ar<br />

iZleva. sawinaaRmdego mniSvnelobiT ki yuradRebas iqcevs erTi<br />

adgili, sadac `saxe~ gamijnulia `guamisagan~: `xolo petre da<br />

pavle da ioane erTsa sazRaursa miiTualven kacisa, egreTue<br />

sxuanica kacni, vinaÁca ara arian eseni saxeni kacisani, aramed<br />

ganukueTelni, ese igi ars guamni~ 7 . e. i. saxes da ganukveTels,<br />

anu gvams sxvadasxva definicia Seesabameba, radgan saxe bunebis<br />

aRmniSvneli sazogado saxelia, xolo gvami anu piri bunebasTan<br />

erTad kerZo mniSvnelobasac gulisxmobs: `ganikueTebodis-raÁ<br />

saxe, ese igi ars kacobrivi bunebaÁ, romel ars arsebaÁ da miiRebdes<br />

Semokrebasa TiToeulobiTTa TÂTebaTasa, Seasrulebs<br />

simravlesa ganukue TelTasa, romel arian guamni... Sesakrebel<br />

mravalTa ganu kueTelTa ars saxe~ 8 . xolo Tu RmrTis pirTa<br />

aRsaniSnavad termin saxes gamoviyenebT, jer erTi, igi samebis<br />

bunebas anu arsebas samad ganyofs, `rameTu martivi da erTsaxobiTi<br />

da ucxo yovlisave or kecobisa da SezavebisaÁ ars<br />

saRmrToÁ arsebaÁ~ 9 , da meorec, Tu mas saxismetyvelebiTi SinaarsiT<br />

gaviazrebT, ma Sin gamova, rom RmerTs samis magier erTi<br />

piri aqvs da Tavis Tavs samgvarad (samnairad, sami saxiT) avlens,<br />

rac, ra Tqma unda, sabelianosTa swavlebis Sesaferisi ufroa,<br />

vidre marTlmadidebelTa moZ R vrebisa. aqedan gamomdinare,<br />

sampirovanis wil termini samsaxovanis gamoyenebac miuRebelia.<br />

__________________________<br />

7 sulxan-saba orbeliani, leqsikoni qarTuli, t. I, moamz. il. abulaZem, Tb.,<br />

1991. gv. 567.<br />

8 dasx. dogmatikoni, gv. 109.<br />

9 iqve, gv. 147.<br />

mexuTe <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong> kreba<br />

(konstantinepoli, 553 w.)<br />

mexuTe <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong> kreba imperatorma iustinianem<br />

sami Tavis _ Teodore momfsuestelis, Teodorite kvirelis da<br />

iba edeselis _ sakiTxis gadasawyvetad Sekriba. krebas konstantinepolis<br />

patriarqi evtiqi Tavmjdomareobda. sxva cnobil<br />

monawileTagan aRsaniSnavia aleqsandriis patriarqi apolinari<br />

da antioqiis patriarqi domne. ierusalimis patriarqis adgili<br />

sam palestinel episkoposs eWira. dasavlel episkoposebs<br />

mxolod afrikelebi warmoadgendnen (ricxviT eqvsidan rvamde).<br />

romis papi vigiliusi, romelic jer kidev konstantinepolSi<br />

cxovrobda, xan avadmyofobisa da xan imis momizezebiT, rom<br />

krebas aRmosavleTis episkoposTa gacilebiT meti raodenoba<br />

eswreboda, vidre dasavleTisa, krebas ar daeswro da piroba<br />

dado, Tavisi azri sami Tavis Sesaxeb werilobiT gamoexata. ra<br />

Tqma unda, mizezi usafuZvlo iyo, radgan aqamdec yvela krebaze<br />

ricxobrivad aRmosavleTis episkoposebi ufro metni iyvnen,<br />

vidre dasavleTisa. paps dasavleTis zogierTma episkoposmac<br />

mibaZa da sxvadasxva mizeziT krebaSi monawileobis miRebaze<br />

uari ganacxada. namdvili mizezi ki papisa da misTvis mxaris<br />

ambmeli episkoposebis saqcielisa is iyo, rom paps am droisaTvis<br />

sami Tavis gakicxvis Sesaxeb azri ukve Secvlili hqonda.<br />

amitom, icoda ra aRmosavleTis episkoposTa damokidebuleba<br />

am saq misadmi, man amjobina, Tavi aeridebina krebisaTvis. misi<br />

mxardamWerebic aseve moiqcnen. kreba iZulebuli Seiqna papis<br />

ga reSe gadaewyvita problemebi.<br />

krebis saqmianobis programa iustinianes brZanebaSi iyo<br />

Camoyalibebuli, romelic Teodores sakiTxis ganxilviT iwyeboda.<br />

cxra muxlad warmodgenili Teodores cdomilebaTagan<br />

yuradRebas gansakuTrebiT mniSvnelovan muxlebze SevaCerebT.<br />

igi ambobs: yovladwmida qalwul mariamisagan iSva ara RmerTi,<br />

aramed adamiani; ara RmerTi-sityva iSva mariamisagan, aramed<br />

daibada is, vinc daviTis Teslisaganaa; RmerTi-sityva mxolod<br />

imyofeboda iesoSi, rogorc kacSi, mTeli misi amqveyniuri


42 V kreba<br />

konstantinepoli, 553 w.<br />

43<br />

cxovrebis manZilze; saRmrTo werili gvaswavlis, rom sxvaa<br />

RmerTi-sityva da sxva _ adamiani, da gva Cvenebs, rom gansxvaveba<br />

maT Soris didia, adamiani arsiT erTia adamianisa, RmerTi _<br />

RmrTisa. amitom rogor SeiZleba ad amianisa da RmerTis erToba;<br />

adamiani qriste arafriT ar gansxvavdeba sxva admianebisagan;<br />

rogorc yvela adamianisTvis, misTvisac damaxasiaTebeli iyo<br />

vnebebTan da gulisTqmasTan brZola; qriste, rogorc adamiani,<br />

mxolod aRdgomis Semdeg gaxda ucvleli, anu borotebisaken<br />

miudrekeli; qriste suliwmidiT xelmZRvanelobasa da TviT<br />

RmerTi-sityvis mier ganmtkicebas saWiroebda; RmerTi-sityva<br />

exmareba mas, rogorc sxva, ucxo arsebas; Teodore Tavs aridebda<br />

`RmrTismSoblis~ wodebasac: igi adamianis dedaa, magram RmrTis<br />

dedacaa, imitom rom RmerTi adamianSi iyo; roca laparakia<br />

xorciel Sobaze, maSin RmerTi-sityva mariamis Zed ar unda<br />

CaiTvalos, radganac mokvdavisagan mokvdavi ibadeba da xorcielisgan<br />

misive msgavsi. Teodore wmida werilis kanonikur<br />

wignebs _ iobisa da qebaTa qebas _ dacinviT ixseniebda; amave<br />

dros Tvlida, rom Zveli aRTqmis mravali winaswarmetyveleba<br />

qristes mimarT ar iyo gamoTqmuli; Teodore Tavs uflebas<br />

aZlevda saxelwodeba `qristiani~ platonikosis, epikurelisa<br />

da maniqevelis gverdiT daeyenebina. Teodores SexedulebaTa<br />

sawinaaRmdego Sinaarss atarebdnen kirile aleqsandrielis,<br />

prokle konstantinepolelisa da rabula edeselis epistoleebi<br />

da Txzulebebi. yvela am samxilebeli sabuTis Sekrebis<br />

Semdeg kreba sami Tavis gansjis mowinaaRmdegeTa moTxovnebis<br />

usafuZvlobis dasabuTebas Seudga. maTi azriT, Teodores dagmoba<br />

ar SeiZleboda, radgan mas wm. kirile kargad moixseniebda.<br />

marTalia, am epistoleSi kirile ariozelebis winaaRmdeg br-<br />

ZolisaTvis `keTils~ uwodebs mas, magram qristeSi ori bunebis<br />

SeerTebis araswori swavlebisaTvis iqve kicxavs.<br />

Teodores damcvelTa mier warmodgenili grigol RmrTismetyvelis<br />

werili, sadac Teodores qeba aqvs Sesxmuli, siyalbed<br />

iqna miCneuli, radgan grigol RmrTismetyvelis werilis adresati<br />

sxva Teodore iyo. krebam iseTi magaliTebi moiyvana<br />

wmida mamaTa cxovrebidan, romelnic adasturebdnen, rom maT<br />

mier Seqebuli pirebi mwvaleblebic ki xdebodnen.<br />

Teodores damcvelTa azriT, misTvis sasjelis dadebas ukve<br />

azri aRar hqonda, radgan igi gardacvlili iyo, magram krebam<br />

kiriles, netari avgustines, aTanase didisa da sxva mamebis mier<br />

gardacvlilTa SeCvenebis mravali faqti daasaxela.<br />

Teodores damcvelTa mier moxmobili sabuTi, rom igi eklesiasTan<br />

Serigebuli gardaicvala da am mizeziT misi SeCveneba<br />

ar SeiZleboda, uSedego gamodga. kreba am sakiTxs araviTar<br />

mniSvnelobas ar aniWebda, radgan eklesiis keTilismyofelebad<br />

im gardacvlilebs miiCnevda, romlebic sarwmunoebriv dogmatebs<br />

cxovrebis bolomde icavdnen. mTavar arguments ki mainc<br />

is warmoadgenda, rom momfsuestSi didi xania Teodores saxeli<br />

<strong>saeklesio</strong> diptiqebidan amoSlili iyo.<br />

kreba gadavida Teodorite kvirelis sakiTxze. ganxilul<br />

iqna Teodorites is Txzulebebi, romlebic marTali sarwmunoebis<br />

sawinaaRmdegod da nestorianelTa interesebis dasacavad<br />

iyo dawerili. aseT Txzulebebad miiCnies:<br />

1. kirileseuli Tormeti SeCvenebis 10 ganxilva, romelSic<br />

Teodoritem nestorianuli Sexedulebebi pirdapir gamoxata:<br />

`Cven qristes RmerTsa da kacs vuwodebT; hipostasuri erToba<br />

ki, rogorc sakvirveli da uCveulo, arsaidan ar viciT, arc<br />

saRmrTo werilidan da arc misi ganmmartebeli mamebisagan~.<br />

2. epistoleebi, romlebSic wm. kirile mTeli daundoblobiT<br />

iyo ganqiqebuli da apolinaris mimdevrad iwodeboda, xolo<br />

misi swavleba gnostikosebis, valentisa da markionis ugunurebasTan<br />

iyo Sedarebuli. Teodorite kiriles im azrs miawerda,<br />

rom TiTqos `TviT uvnebeli da ucvalebeli RmerTi evno, mimsWvalul<br />

iqna jvarze da mokvda~. krebam erTi iseTi epistolec<br />

ganixila, romelic ukve gardacvlili kiriles saxels bilwad<br />

Seuracxyofda.<br />

3. Teodorites epistole andria samosatelisadmi, romelSic<br />

mesame <strong>msoflio</strong> kreba sazizRari lanZRva-ginebiTaa moxseniebuli;<br />

aq marTlmadidebelTa mxare borotmoqmedebadaa<br />

gamoyvanili, xolo nestoris mimdevarni _ rogorc WeSmariti<br />

10 wm. kirile aleqsandrielis antinestorianuli Tormeti SeCveneba misive<br />

ganmartebiT Setanilia dasx. dogmatikonSi, gv. 64-78.


44 V kreba<br />

konstantinepoli, 553 w.<br />

45<br />

sarwmunoebisaTvis mebrZolni.<br />

4. krebaze nestorisadmi gagzavnili epistolec waikiTxes,<br />

romelic mesame <strong>msoflio</strong> krebis Semdeg iyo dawerili. aqedan<br />

Canda, rom Teodorite nestoris mimdevrad rCeboda mas Semdegac,<br />

rac <strong>msoflio</strong> krebam es eretikosi SeaCvena. krebam ag re-<br />

Tve isic moismina, rom Teodorite Teodore momfsuestelis<br />

dasacavad werda.<br />

jeri iba edeselsa da mis mier marius sparselisadmi miweril<br />

epistoleze midga. misi ganxilvisas, mTavari yuradReba<br />

imas eqceoda, qalkedonis krebam epistole, rogorc amas zogierTebi<br />

amtkicebdnen, marTla miiRo Tu arao. imis dasamtkiceblad,<br />

rom qalkedonSi ibas epistole ar SeuwynarebiaT, krebam<br />

igi qalkedonis krebis gansazRvrebas Seudara; dadasturda,<br />

rom maT Soris araviTari Tanxmoba ar iyo. magaliTad, qalkedonis<br />

kreba Tavis sarwmunoebriv gansazRvrebebSi ambobs, rom<br />

RmerTi-sityva ganxorcielda da gankacda, romelic aris ufali<br />

Cveni ieso qriste, xolo epistole maT, vinc am swavlebas iziarebs,<br />

eretikosebsa da apolinaristebs uwodebs. qalkedonis<br />

kreba aswavlis, rom wmida qalwuli mariami RmrTismSobeli<br />

iyo, epistole ki uaryofs, rom wmida qalwuli RmrTismSobelia.<br />

qalkedonis kreba ambobs, rom igi yove lmxriv emxroboda<br />

efesos krebas, epistole ki kicxavs mas.<br />

sabolood krebam SeaCvena Teodore momsuesteli da misi<br />

Txzulebebi, xolo ori piri _ Teodorite kvireli da iba edeseli<br />

_ Seiwyala; ase, rom pirvelis mxolod ramdenime Txzuleba<br />

da meoris erTi werili SeaCvena.<br />

aRmosavleTSi, sadac sami Tavis gansjis Sesaxeb Tavidanve<br />

Tanxmoba iyo, mexuTe <strong>msoflio</strong> krebis gadawyvetilebebs winaaRmdegoba<br />

ar Sexvedria. dasavleTSi ki saqme sxvagvarad<br />

warimarTa. dasavleTi manamdec da mexuTe <strong>msoflio</strong> krebis<br />

drosac sami Tavis gansjas gadaWriT ewinaaRmdegeboda, TviT<br />

papic ki meryeobda, ganekicxa Tu ara isini; amitom dasavleTSi<br />

mexuTe <strong>msoflio</strong> krebam wina oTxi <strong>msoflio</strong> krebis Tanaswori<br />

avtoriteti maSinve ver moipova. mTeli naxevari saukune<br />

gavida, vidre sami Tavis damcvelebi mexuTe <strong>msoflio</strong> krebas<br />

aRiarebdnen. romis papebma am saqmeSi Tavi gamoiCines. TviT<br />

papi vigiliusi, romelic krebis drosac ki sami Tavis mimarT<br />

simpaTiiT iyo ganwyobili, krebis Semdeg maTi Tanamdgomi gaxda,<br />

vinc sami Tavis gansjas moiTxovda. aseve moiqca pirvelad misi<br />

taxtis memkvidre papi pelagi; igi erT epistoleSi SeniSnavs:<br />

`xangrZlivi muSaobisa da Seuracxyofamde misul paeqrobaSi<br />

ganvlili didi xnis Semdeg, gamoiZies ra WeSmariteba, dasavleTis<br />

episkoposebi mainc SeTanxmdnen sami Tavis gansjis sakiTxSi~.<br />

pelagi am winaaRmdegobebis mizezad laTinebis mier berZnuli<br />

enis ucodinarobas asaxelebs, ris gamoc isini didi xnis ganmavlobaSi<br />

araswori informaciiT xelmZRvanelobdnen. dabolos,<br />

papi grigoli didi (VI s. bolo) sami Tavis SemorCenil damcvelebs<br />

ebrZoda, romelnic Soreuli irlandiis episkoposebi<br />

iyvnen. grigolis papobis Semdeg dasa vleTSi mexuTe <strong>msoflio</strong><br />

krebis avtoritetic pirveli oTxi <strong>msoflio</strong> krebis Tanasworad<br />

ganmtkicda.


46 VI krebis<br />

wina movlenebi<br />

47<br />

meeqvse <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong> krebis win<br />

(monoTelitoba da marTlmadideblobis damcvelebi)<br />

meSvide saukunis eresiÿ_ÿmonoTelitoba uSualo kavSirSia<br />

monofizitobasTan. Tumca eklesiis mier monofizitobas ukve<br />

didi xnis (V s.) winaT hqonda ganaCeni gamotanili, magram VI-VII<br />

ss-Sic mas mravali mimdevari hyavda.<br />

monoTelitebi amtkicebdnen, rom qristeSi erTi neba da erTi<br />

RmrTeebrivi qmedebaa, xolo RmerTkacis adamianur nebasa da<br />

moqmedebas ar cnobdnen. aseTi gadasvla monofizitobidan monoTelitobaSi<br />

bunebrivia. sinamdvileSi monofizituri swavleba<br />

qristes erTi (RmrTeebrivi) bunebis Sesaxeb da misi kacobrivi<br />

bunebis uaryofa, TavisTavad qristes erTi (RmrTeebrivi) nebis<br />

aRiarebasa da misi adamianuri nebis uaryofasac niSnavda. erT<br />

bunebas aucileblad erTi neba unda hqonoda. TviT marTlmadidebelTa<br />

Sorisac aRmoCndnen iseTebi, romlebic araswori<br />

msjelobiT monoTelitobis aRiarebamde midiodnen da umecrebis<br />

gamo eklesiis dogmatur gansazRvrebebs ver iTvaliswinebdnen.<br />

nestorianobasTan da monofizitobasTan brZolaSi eklesiam<br />

xom Tavisi marTlmadidebluri swavleba gamoxata: nestorianobis<br />

sawinaaRmdegod RmerTkacis erTi piri (hipostasi)<br />

daamtkica, xolo monofizitobis sawinaaRmdegod _ qristes orbunebovneba.<br />

maTi mcdari azriT ki: `ufali Cveni ieso qriste<br />

ganxorcielebis Semdegac erTi piri da erTi hi postasia sruly<br />

ofili ori bunebiTÿ_ÿSeurwymelad da ganuyoflad; orive<br />

bunebis Tavisebureba erT pirsa da erT hipostasSi SeerTda;<br />

amitom Cven qristes axali saxiT, xorcieli survilebisa da adamianuri<br />

gulisTqmis gareSe, vaRiarebT da masSi erT hipostasur<br />

nebasa da qmedebas vcnobT~. magram es mo noTelitoba iyo da ara<br />

WeSmaritiÿ_ marTlmadidebluri swav le ba, Tumca ki igi <strong>msoflio</strong><br />

eklesiis swavlebidan gamohyavdaT. swori eklesiuri swavleba<br />

ki qristes ori nebis (RmrTeebrivisa da adamianuris) aRiarebaSi<br />

mdgomareobda: Tuki qristeSi ori srulyofili bunebaa<br />

yvela sakuTari TvisebiT, maSin, cxadia, am or bunebas Tav-Tavisi<br />

RmrTeebrivi da adamianuri nebac eqneba, sxvagvarad isini arasrulyofilni<br />

da aucilebel Tvisebebs moklebulni iqnebodnen.<br />

monoTelitobam farTo gavrceleba mxolod iraklis im-<br />

peratorobis dros moipova, romelmac am mwvaleblobis saSualebiT<br />

imperiis politikuri erTobis ganmtkiceba ganizraxa.<br />

imperators surda monofizitebi marTlmadideblobasTan<br />

Se e rigebina. igi imedovnebda, rom Tuki monofizitebTan raime<br />

daTmobaze wavidoda da eklesiSi qristes erTi nebis Sesaxeb<br />

swavlebas Seitanda, amiT isini dakmayofildebodnen da marTlmadideblur<br />

sazogadoebas dauaxlovdebodnen. amave dros, mas<br />

gulubryvilod sjeroda, rom amgvari daTmobiT arc marTlmadideblobis<br />

ZiriTadi Sexedulebebi daziandeboda. imperator<br />

iraklis am saqmianobaSi konstantinepolis patriarqi sergic<br />

xels uwyobda; masTan erTad mTavari moqmedi piri kolxeTis<br />

mitropoliti kvirosic 11 yofila.<br />

monofizitebisa da marTlmadideblebis SeerTebis gziT Tavisi<br />

politikuri miznebis gansaxorcieleblad, imperatorma egvipteSi<br />

monoTelituri unia SemoiRo (633 w.), sadac am dros aleqsandriis<br />

patriarqad ukve kvirosi iyo dadgenili. aleqsandriaSi unias<br />

aTasobiT monofiziti miemxro. kvirosma sarwmunoebis aRsareba<br />

gamosca, romelic TiTqos Semrigebluri xasiaTisa iyo, magram<br />

rogori misaRebic ar unda yofiliyo mono fizitebisaTvis, mar-<br />

Tlmadideblebs ver daakmayofilebda. magaliTad, aRsarebaSi<br />

aseTi gamonaTqvamebi iyo aRreuli: qristeSi miviCnevT ori nebis<br />

SeerTebas `fizikurad (azri monofizi turia) da hipostasurad<br />

(azri marTlmadidebluria)~; qriste `ori bunebiT ganiWvriteba~<br />

(azri monofizituria); kidev: `ganxorcielebuli RmerTi-sityva<br />

erTi bunebisaa~ (sruli monof.), qr isteSi `erTi Sezavebuli hipostasia~<br />

(sruli marTlm.); `qri ste evno rogorc erTi, aseve meore<br />

bunebiTac~ (monofiz.) da kvlav monoTelituri swavleba: `erTi da<br />

igive qriste da Ze RmrTisa, imas, rac RmrTisa da kacis Sesabamisia,<br />

iqmoda erTi Rme rTmamakacebri 12 qmedebiT~.<br />

11 dainteresebuli mkiTxvelisaTvis kvirosis pirovneba SeiZleba kvlevis<br />

obieqtad iqces, mas Cveni wyaro kolxeTis monofizit mitropolitad ixseniebs<br />

VII s. 20-ian wlebSi; SemdegSi igi aleqsandriis patriarqi gamxdara.<br />

12 gamoTqma `RmerTmamakacebri~ (Богомужное) qmedeba, rogorc etyoba,<br />

monoTelitur swavlebas gamoxatavs; monofizitebma igi dionise areopagelis<br />

saxeliT cnobili Txzulebebidan aiRes, magram masSi cru<br />

azri Cades, gansxvavebuli im mniSvnelobisgan, romelic mas dasaxelebul<br />

TxzulebebSi hqonda.


48 VI krebis<br />

wina movlenebi<br />

49<br />

cxadia, marTlmadideblebisTvis amgvar azrebze dafuZnebuli<br />

uniis gaziareba SeuZlebeli iyo. Sexeda ra patriarqma sergim<br />

marTlmadidebelTa damokidebulebas eretikuli swavlebisadmi,<br />

poziciis gasaZliereblad romis pap honoriusTan daamyara<br />

urTierToba. honoriusi gamoucdeli RmrTismetyveli aRmoCnda<br />

da sergis mier dagebul eretikul badeSi advilad gaixlarTa.<br />

male papma honoriusmac Tavisi Tavi mo no Telitad gamoacxada.<br />

eklesiaSi Seqmnili mRelvarebis dasacxrobad 638 wels imperatorma<br />

iraklim gamosca brZaneba, romelic qristes ori da<br />

erTi nebis Sesaxeb davas krZalavda da marTebulad erTi nebis<br />

Sesaxeb swavlebas aRiarebda. iraklis imperatorobis wlebma<br />

davasa da mousvenrobaSi gaiara; eklesiaSi mSvidoba dairRva.<br />

aseT mdgomareobaSi gamefda axali imperatori konstanti II,<br />

romelmac winamorbedis gza gaagrZela da monoTelitobis gasamarjveblad<br />

axali religiuri brZaneba gamosca, romelic davis<br />

gamomwvevs qonebis CamorTmeviTa da gadasaxlebiT emuqreboda<br />

da romliTac eretikul partias Tavisi uf lebebis ganmtkiceba<br />

da marTlmadideblobis Seviwroeba hqonda ganzraxuli. am<br />

droebas Tanamedrove ase aRwers: `ierarqebi eresiarqebad<br />

iqcnen da nacvlad mSvidobisa SfoTi SehqondaT xalxSi, eklesiis<br />

yanaSi xorblis magier RvarZls Tesdnen; Rvino (WeSmariteba)<br />

Seuries wyals (eress) da moyvass mRvrie narevs asmevdnen;<br />

mgeli batknad miiCneoda da batkani mglad; sicrue iTvleboda<br />

WeSmaritebad da WeSmariteba sicrued; biwiereba STanTqmas<br />

upirebda keTilmsaxurebas. eklesiis yvela saqme daixlarTa~.<br />

am dros marTlmadideblobas monoTelitobisagan mTavar<br />

damcvelad ierusalimis patriarqi wm. sofroni gamouCnda. igi<br />

marTlmadideblur swavlebas saocari siZlieriTa da naTeli<br />

gansazRvrebebiT gadmoscemda. sxva patriarqebisadmi dagzavnil<br />

epistoleebSi sofroni werda: vaRiarebT ra qristes<br />

RmrTeebrivi da kacobrivi bunebis mqoned, Cven vqadagebT, rom<br />

igi RmerTicaa da kacic; ori bunebiT Sezavebuli, da mrCoblia<br />

bunebebTan damokidebulebaSi da bunebrivad aRasrulebs imas,<br />

rac damaxasiaTebelia rogorc erTi da aseve meore bunebisaTvis,<br />

erTisa da meorisaTvis niSandoblivi arsebiTi TvisebebiTa<br />

da bunebrivi Taviseburebebis ZaliT. bunebaTa oroba<br />

moqmedebis orobaSi gamoixateba: `emanueli, iyo ra erTi, da<br />

erTi da igiveÿ_ÿerTica da meorec, anu RmerTica da kacic, WeSmaritad<br />

aRasrulebs rogorc erTi, aseve meore bunebisTvis<br />

damaxasiaTebel qmedebas; erTs _ erTgvarad da meoresÿ_ sxvagvarad.<br />

rogorc RmerTi RmrTeebriv qmedebas aRasrulebda,<br />

rogorc adamianiÿ_ÿadamianurs~. epistolesTvis gansakuTrebiT<br />

niSandoblivia, rom sofroni mono Telitebs pirdapir ar asaxelebs,<br />

pirovnebebs simdabliT gve rds uvlis da WeSmaritebis<br />

dasacavad dgeba. magram mahmadianTa batonobam mas didxans ver<br />

SeaZlebina rwmenis sadarajoze yofna, ierusalimis eklesia<br />

qristianul aRmosavleTTan kavSirs mowyda. wm. sofroni 640<br />

wels gardaicvala.<br />

sofronis Semdeg marTlmadideblobis samsaxurSi dgeba wm.<br />

maqsime aRmsarebeli. mas Tavidan imperatoris mdivnis maRali<br />

saxelmwifo Tanamdeboba eWira, Semdeg ki berad aRikveca da<br />

konstantinepolis erT-erTi monastris iRumeni gaxda. marTalia,<br />

maqsimes dabali ierarqiuli xarisxi hqonda, magram episkoposebTan<br />

msjelobis drosac ki Tavisi sibrZniT yvelaze<br />

maRla idga. mas Semdeg, rac konstantinepoli mono TelitobiT<br />

dasneulda, maqsimem dedaqalaqi datova da xan afrikasa da xan<br />

romSi cxovrobda. sayuradReboa misi paeqroba konstantinepolis<br />

yofil patriarq pirosTan (afrikaSi 645 w.); marTlmadideblobis<br />

damcvel maqsimesa da monoTelitobis damcvel piross<br />

Soris kamaTi sajarod gaimarTa, romelsac TviT provinciis<br />

mefis nacvali da mravali episkoposi daeswro.<br />

Sexvedraze dialogi pirosma daiwyo: `ra gagikeTeT me da<br />

Cemma wi namorbedma (patriarqma sergim) iseTi, rom yvelgan<br />

eretikosebad gamogyavarT?~ÿ_ÿmaqsime: `mas Semdeg, rac Tqven<br />

SeryveniT qristianuli swavleba, me Tavi valdebulad Ca vTvale<br />

TqvenTan keTili damokidebulebis SenarCunebas WeSmariteba<br />

merCia. Tqveni swavleba erTi nebis Sesaxeb qristianobis<br />

sawinaaRmdegoa, radgan mkrexelobaa, roca amtkicebT, rom<br />

is neba, romelmac yovelive Seqmna, gankacebis Semdeg Wamasa<br />

da smas eswrafoda~.ÿ_ÿpirosi: `Tu qriste erTi piria, maSin<br />

mas surs is, rac erT pirs. aqedan gamomdinare, masSi mxolod<br />

erTi nebaa~.ÿ_ÿmaqsime: `es aRrevaa. marTalia, qriste erTia<br />

hipostasurad, magram amave dros igi RmerTi da adamiania da<br />

Tuki bunebaTa orobas erT qristeSi ganyofa ar Seaqvs, es ar


50 VI kreba<br />

konstantinepoli, 680 w.<br />

51<br />

niSnavs imas, rom nebisa da qmedebis orobam aseT erTianobamde<br />

migviyvanos~.ÿ_ÿpirosi: `moqmedebebs, nestoris swavlebiT, pire<br />

bi Seesabameba; amitom Tqven ori qmedebis swavlebiT nestorianobaSi<br />

vardebiT~.ÿ_ÿmaqsime: `upirveles yovlisa, nestori<br />

qristeSi ori piris aRiarebiT mxolod erT nebas uSvebda;<br />

magram isec rom yofiliyo, rogorc Sen ambob, rom pirebi moqmedebebs<br />

Seesabameba, maSin piriqiTac unda iyos, pirebsac unda<br />

Seesabamebodes qmedebani; da Tuki asea, maSin Sen samebaSi sami<br />

piris gamo sami qmedeba unda cno, da masSi erTi qmedebis gamo<br />

mxolod erTi piri unda miiCnio~...<br />

mTeli paeqrobis ganmavlobaSi maqsime gansakuTrebuli gam-<br />

WriaxobiT uaryofda monoTelitur swavlebas da gadauWrel<br />

winaaRmdegobebSi amxelda maT Sexedulebebs. `Tuki qris tes<br />

erT qmedebas iRebT, rogori unda iyos igi,ÿRmrTeebrivi Tu<br />

kacobrivi, Tu arc erTi da arc meore?~ÿ_ÿkiTxulobda maqsime.<br />

`Tuki RmrTeebrivia, maSin gamodis, rom qriste mxolod RmerTi<br />

iyo; Tuki adamianuria, maSin is iyo mxolod adamiani; Tuki misi<br />

qmedeba arc RmrTeebrivia da arc adamianuri, maSin qriste arc<br />

RmerTi iyo da arc adamiani~. Semdeg: `ras daarqmev, Sen, am erT<br />

qmedebas, _ ekiTxeboda maqsime, _ Seqmnils Tu Seuqmnels? Tu<br />

Seqmnils (Sobils), maSin erTi qmedeba unda miekuTvnos mxolod<br />

qristes Seqmnil bunebas; meore SemTxvevaSi igi unda miuTiTebdes<br />

mxolod mis Seuqmnel (WeSmarit-RmrTeebriv) bunebaze; magram rogor<br />

SeiZleba Seqmnili bunebis qmedeba Seuqmneli bunebis qmedeba<br />

iyos da piriqiT~. maqsimes upiratesoba aSkara iyo.<br />

maqsimesTan erTad cru swavlebas romis papi wm. martinec<br />

ebrZoda. man xelisuflebisagan mravali Seuracxyofa, sapyrobileebSi<br />

Treva da tanjva-wameba gadaitana, da sabolood 655 w.<br />

gadasaxlebaSi amoxda suli. pap martinesTan erTad Se pyrobil<br />

iqna maqsimec. igi konstantinepolSi Caiyvanes, yovelgvari gansjis<br />

gareSe gaasamarTles, xaris ZarRvebiT awames, ena Ziramde<br />

amoglijes da marjvena xeli mokveTes; ase dasaxiCrebuli maqsime<br />

konstantinepolis mravalricxovan kvartlebSi gaatares. amis<br />

Semdeg ki kolxeTSi gadaasaxles, sadac aRasrula kidec Tavisi<br />

mravaltanjuli cxovreba. 13<br />

iraklisa da konstantis mTeli mefobis ganmavlobaSi, ro-<br />

melic xangrZlivi gamodga (pirveli 610-641 ww., meore 641-669 ww.),<br />

marTlmadideblobasTan brZola ar damcxrala, magram mizani,<br />

risTvisac ibrZodnen, ar xorcieldeboda. brZolis Sedegi mxolod<br />

eklesiis saqmeebis areva iyo. keTilgoniereba iTxovda<br />

saero xerxebis uaryofas, romliTac TiTqos eklesiis erTobis<br />

miRweva surdaT, maSin roca, eklesiis dasamSvideblad isev<br />

eklesiisaTvis unda miemarTaT. am keTili azris ganxorcielebas<br />

Seudga swored axali imperatori konstantine pogonati. man<br />

gadawyvita eklesiis mTavrebi da samRvdeloeba WeSmaritebis<br />

gasarkvevad Seekriba.<br />

meeqvse <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong> kreba<br />

(konstantinepoli, 680 w.)<br />

am krebas, romelic imperatorma konstantine pogonatma moiwvia,<br />

eswrebodnen: konstantinepolis patriarqi giorgi, antioqiis<br />

patriarqi makari, aleqsandriis patriarqs warmoadgenda<br />

xucesi petre, xolo ierusalimisasÿ_ÿxucesi Teodore. papis<br />

warmogzavnilebi Teodore da giorgi xucesebi da diakoni ioane<br />

iyvnen. sul krebas 153 episkoposi an maTi warmomadgeneli daeswro.<br />

sxdomebis umetes nawils TviT imperatoric eswreboda.<br />

kreba sasaxlis im darbazSi Catarda, romelsac kamariseburi<br />

Weris gamo trulis darbazi ewodeboda. sul 18 sxdoma Catarda,<br />

rasac TiTqmis weliwadi dasWirda.<br />

krebis saqmianoba or nawilad iyofa: erTi mxriv, yuradRebiTa<br />

da dawvrilebiT iqna gamokvleuli monoTeliti eretikosebis<br />

cru swavleba, xolo meore mxriv, krebam jerovani<br />

gamo rkvevis safuZvelze mwvaleblobis sawinaaRmdegod mimar-<br />

Tuli marTlmadidebluri swavleba gadmosca.<br />

monoTelitobis ZiriTadi damcveli antioqiis patriarqi<br />

makari iyo, romelsac Tavidan konstantinepolis patriarqi<br />

giorgic TanaugrZnobda. roca krebam makaris misi swavlebis<br />

damamtkicebeli sabuTis warmodgena mosTxova, man mesame<br />

__________________________<br />

13 cnobebi Rirsi maqsime aRmsareblis saqarTveloSi gadmosaxlebis<br />

Sesaxeb `wamebis~ teqstTan erTad ix.: k. kekeliZe, etiudebi III, Tb., 1955.<br />

gv. 271-310.


52 VI kreba<br />

konstantinepoli, 680 w.<br />

53<br />

<strong>msoflio</strong> krebis oqmidan kirile aleqsandrieli daimowma, romelic<br />

TiTqos monoTelitobas asabuTebda: `ufali Cveni ieso<br />

qri ste... misgan mefeni mefoben da Zlierni qmnian simarTles,<br />

ro gorc naTqvamia werilSi, radgan neba misi yovlisSemZlea~.<br />

makarim wamoiZaxa: `ai, Cemi mtkiceba, rom qristeSi erTi nebaa!~<br />

kreba ki ambobda: `wm. kiriles, am sityvebis werisas, mxolod<br />

RmrTeebrivi buneba hqonda mxedvelobaSi, romelic saerToa<br />

mamisTvisac da suliwmidisTvisac da amitomac yovlisSemZlea.<br />

ieso qristes RmrTeebriv bunebaze saubrisas, kirilem nebasac,<br />

romelic am bunebas ekuTvnoda, yovlisSemZle uwoda. aq laparaki<br />

ar aris imaze, qristeSi neba erTia Tu ori~. monoTelitobis<br />

samxileblad papi leonis epistoledan erTi adgili waikiTxes:<br />

`erTica da meore bunebac urTierTkavSiriT bunebisTvis<br />

damaxasiaTebel moqmedebebs avlens: sityva moqmedebs ise, rogorc<br />

damaxasiaTebelia sityvisaTvis, sxeuli ki ise, rogorcÿ_<br />

ÿsxeulisaTvis, erTi maTgani saswaulebiT brwyinavs, meore ki<br />

damcirebas ganicdis~. eretikuli Sexedulebebidan gamomdinare<br />

makari am adgils Taviseburad kiTxulobda: `me or moqmedebas<br />

ar vaRiareb da ara mgonia, rom wm. leoni am sityvebSi or<br />

moqmedebaze laparakobdes~. roca mas sTxoves, ufro naTlad<br />

ganemarta, rasac ambobda, makarim upasuxa: `me ar vTvli saWirod,<br />

rom vimsjelo~.<br />

miuxedavad imisa, rom makari Tavisi monoTelituri swavlebis<br />

meryeobasa da usafuZvlobas mTeli sicxadiT xedavda, ukan mainc<br />

ar ixevda. mas sicilieli beri Teofane SeekamaTa da hkiTxa:<br />

`hqonda Tu ara ieso qristes adamianuri neba?~ _ makari: `Cven<br />

qristeSi adamianur nebas ar vuSvebT, RmrTeebrivs _ ki, amave<br />

dros xorcieli survilebisa da adamianuri gulisTqmis gareSe;<br />

neba qristeSi mxolod RmrTeebas ekuTvnoda~; _ Teofane:<br />

`rogor gesmiT xorcieli survili da adamianuri gulisTqma,<br />

romelsac qristeSi ar aRiarebT?~ÿ_ÿmakari: `xorcieli survilebi<br />

da adamianuri gulisTqmani Cvennairi adamianebisTvisaa<br />

damaxasiaTebeli da qristeSi ar iyo~. Teofane sruliad<br />

daeTanxma, rom kacobrivi zraxvebi , anu codvili survilebi da,<br />

erTi sityviT, yvelaferi is, ramac ki adamiani codviT dacemis<br />

Semdeg daamZima, qristeSi ar iyo, magram amave dros SeniSna, rom<br />

saqme exeba qristes ara im adamianur nebas, romelic codvil<br />

adamianSia, aramed im nebas, romelic adamSi codviT dacemamde<br />

iyo. aseTi neba ki qristeSi aucileblad unda yofiliyo, radgan<br />

man sruli adamianuri buneba SeiTvisa. aseTi Zlieri argumentisagan<br />

rom Tavi daeRwia, makarim, romelsac jiutad ar surda<br />

qristeSi adamianuri nebis aRiareba adamis codviT dacemamdec,<br />

Teofanes SekiTxvas _ hqonda Tu ara adams bunebrivi nebaÿ_<br />

ÿupasuxa: `adams TviTneburi da Tavisufali neba hqonda imitom,<br />

rom danaSaulamde mas RmrTeebrivi neba hqonda, surda is, rac<br />

surda RmerTs~. am sa kvirveli azris sawinaaRmdegod mTelma<br />

krebam xma aRimaRla: `rogori uSveri RmrTisgmobaa! Tuki adams<br />

dacemamde RmrTeebrivi neba gaaCnda, maSin gamodis, rom igi<br />

RmerTis erTarsi iyo da misi neba ucvlelia. da Tuki es asea,<br />

ma Sin rogorRa Seicvala, rogor daarRvia mcneba da rogorRa<br />

ganicada sikv dili? RmrTeebrivi nebis mqone ucvlelia~.<br />

kreba Teofanes daeTanxma. makaris arc ise mcirericxovani<br />

eretikuli Txzulebebis ganxilvisa da gansjisaTvis krebas bevri<br />

muSaoba mouxda. yuradRebas iqcevs misi aRiareba, romelSic<br />

mwvaleblis ZiriTadi Sexedulebebia gadmocemuli da amave<br />

dros Cans, Tu riT gansxvavdebian isini monofizitobisgan. makari<br />

werda: `Cven ar vambobT, rom qristes sxeuli RmrTeebriv<br />

bunebad gadaiqca; SeerTebis Semdeg bunebiTi gansxvaveba sulac<br />

ar ispoba, ufro metic,ÿ_ÿorive bunebis Tavisebureba erT<br />

pirsa da erT hipostasSia Senar Cune bu li~, _ÿda eretikosebs:<br />

apolinars, evtiqisa da dioskores pirdapir SeaCvenebda. makaris<br />

eretikuli swavlebis safuZvels Rme rTkacis piris, anu<br />

hipostasis marTlmadidebluri swavlebis araswori ganmarteba<br />

warmoadgens. es misi `aRiarebis~ Semdegi adgilebidanac Cans:<br />

`SeuZlebelia, rom erT qriste RmerTSi erTdroulad ori neba<br />

iyos, gind urTierTsawinaaRmdego da gind savsebiT erTnairi.<br />

eklesiis swavleba gadmogvcems, rom uflis sxeuli, masTan<br />

SeerTebuli sityva-RmerTis brZanebis gareSe, sakuTar bunebriv<br />

moZraobas calke da sakuTari mizanswrafviT arasodes ar<br />

asrulebs; pirdapir rom vTqvaT: iseve rogorc Cveni sxeuli<br />

imarTeba, irTveba da wesrigdeba gonieri da moazrovne sulis<br />

mier, aseve ufal qristeSic mTel mis adamianur Semadgenlobas<br />

yovelTvis da yvelaferSi TviT sityvis RmrTeebrioba<br />

marTavs~. am ukanaskneli mosazrebidan gamomdinare, makari


54 VI kreba<br />

konstantinepoli, 680 w.<br />

55<br />

Tavis monoTelitur swavlebas sworad miiCnevda. `ganxorcielebuli<br />

RmerTi-sityva, _ ambobs igi, _ ar aRasrulebs arc<br />

RmrTeebrivsÿ_ÿrogorc RmerTi da arc adamianursÿ_ÿrogorc<br />

adamiani, aramed raRac axal, RmerTkacis qmedebas da mTel am<br />

qmedebas cxovelmyofelobiT avlens. igi Cvens xsnas mxolod<br />

RmrTeebrivi nebiT aRasrulebs~. am werilobiT aRiarebas makari<br />

sityvierad amatebs: `me ver vityvi, rom Cveni ufali ieso<br />

qristes ganxorcielebis gangebulebaSi ori bunebrivi neba an<br />

ori bunebrivi qmedeba iyos, Tundac rom nawil-nawil amkuwon<br />

da zRvaSi gadamagdon~. Semdeg makarim sami gragnili warmoadgina.<br />

kreba iZulebuli Seiqna, rom mwvaleblis mier mamaTa<br />

swavlebidan moxmobili adgilebi dedniseuli teqstebisTvis<br />

Seedarebina, ris Sedegadac aRmoCnda, rom mas mamaTa mowmobani<br />

mTlian teqstTan daukavSireblad da arasrulad hqonda warmodgenili.<br />

roca kreba makaris SeekiTxa, wm. mamaTa teqstebis<br />

damowmebis dros saWiro adgilebi ratom gamotova, utifrad<br />

ganacxada, rom man mxolod is adgilebi moiyvana, romelnic<br />

Tavisi swavlebis dasamtkiceblad sWirdeboda. radgan krebam<br />

makaris sijiutesTan veraferi gaawyo, xarisxi CamoarTva da<br />

SeaCvena igi. imperators gadaeca Txovna, makaris konstantinepolidan<br />

gaZevebis Taobaze. mis adgilze antioqiis patriarqad<br />

Teofane iqna dadgenili. roca makaris gragnilis siyalbis<br />

mxilebis Semdeg usafuZvloba monoTelitobisa cxadi gaxda, am<br />

partiis zogierTma wevrma mxari marTlmadideblebs dauWira<br />

da krebas `sarwmunoebis aRsareba~ warudgina. isini eklesiis<br />

namdvil wevrebad cnes.<br />

monoTelitur cru swavlebas agreTve beri poliqroniosic<br />

icavda. imis dasamtkiceblad, rom WeSmariti rwmena hqonda,<br />

ganacxada, rom mkvdars aRadgenda. rasakvirvelia, es oini iyo,<br />

magram kreba mis winadadebas mainc daTanxmda. yvelani moedanze<br />

Seikribnen. ra Tqma unda, saswauli ar momxdara da xalxma axali<br />

simon mogvis SeCveneba moiTxova. macdunebelsa da aSkara mwvalebels<br />

wmida xarisxi CamoerTva.<br />

ukanaskneli eretikosi, visTanac krebas piradad mouxda<br />

dapirispireba, sirieli xucesi konstantine iyo. igi ori nebis<br />

magier, xmarobda gamoTqmas: ori Tviseba. sxvaTa Soris mas hkiTxes:<br />

`e. i. jvarcmis Semdeg adamianurma bunebam qriste datova?~<br />

konstantinem upasuxa: `masTan adamianuri buneba ar darCenila,<br />

aramed igi xorcTan da sixlTan erTad ganSorda, radganac<br />

aRar hqonda saWiroeba eWama, esva, sZineboda da ev lo~. bundovani<br />

pasuxis miuxedavad gamodioda, rom igi Tundac droebiT<br />

(Sobidan jvarcmamde), magram qristes ori nebis ar sebobas mainc<br />

uSvebda. konstantines hkiTxes, qristeSi erTi nebis arsebobas<br />

saidan amtkicebda, Tuki mas vnebamde RmrTeebrivi nebaca da adamianuri<br />

nebac gaaCnda. man upasuxa: `Tumca qristeSi RmrTeebrivi<br />

nebis garda adamianuric iyo, magram igi ukve masSi aRar aris.<br />

qristem igi datova da sisxlsa da xorcTan erTad ganiZarcva~.<br />

konstantines monoTelitoba eWvs ar iwvevda, mxolod imis<br />

garkveva iyo saWiro, Tu `rad darCa qristes xorci da sisxli?~<br />

konstantinem am kiTxvasac bundovani pasuxi gasca: `qristem igi<br />

ganiZarcva~.ÿ_ÿkreba isev SeekiTxa: `da sxeulTan erTad adamianuri<br />

nebac ganiZarcva?~ ko nstantinem da amowma: `diax, batonebo,<br />

nebac~. eretikosi Se Cvenebul iqna.<br />

krebam monoTelitobis moTaveebis: sergis, honoriusis,<br />

pirosisa da kvirosis naSromebic ganixila. gamoiZies da sapatriarqo<br />

biblioTekidan gamoitanes monoTelituri naSro mebi<br />

da rogorc sulisTvis mavne swavlebani cecxls misces isini.<br />

biblioTekaSi agreTve aRmoaCines mexuTe <strong>msoflio</strong> kre bis<br />

saqmeebSi Cadebuli nayalbevi monoTelituri Sinaarsis dokumentebi,<br />

maSin roca, mexuTe krebis dros (VI s-Si) nebelobis<br />

Sesaxeb sakiTxic ki ar dasmula. am saqmeSi mxilebulma, antioqiis<br />

patriarqis, makaris mowafem, giorgim, aRiara, rom es yalbi<br />

CanarTebi makarisa da stefanesgan modioda.<br />

gadavideT krebis saqmianobis meore nawilis mimoxilvaze.<br />

mas Semdeg, roca krebam yvela monoTelituri Txzuleba<br />

guldasmiT ganixila, saWiro iyo eresis sawinaaRmdegod mar-<br />

Tlmadideblobis WeSmaritebis gamocxadeba, rac VI <strong>msoflio</strong><br />

krebis gvirgvins warmoadgenda. sarwmunoebis gansazRvrebas<br />

meSvide saukunis ori SesaniSnavi RmrTismetyveluri Txzuleba<br />

daedo safuZvladÿ_ÿierusalimis patriarqis sofronis sazogado<br />

epistole da papi agaTonis epistole, romelic man VI<br />

<strong>msoflio</strong> krebis mamebs gaugzavna. sofronis swavlebas wina<br />

TavSi gavecaniT, axla ki agaTonis ramdenime SesaniSnav na azrevs<br />

warmovadgenT: `vaRiarebT, rom qristes TiToeul bu nebas Ta


56 VI kreba<br />

konstantinepoli, 680 w.<br />

57<br />

visi bunebrivi Tvisebebi aqvs, RmrTeebrivs yvela Rm r Teebrivi<br />

Tviseba, adamianurs kiÿ_ÿyvela adamianuri, garda codvisa. magram<br />

vaRiarebT ra erT ufal iesoSi or bunebas, or bunebriv<br />

nebas, Cven ar vaswavliT, rom isini erTmaneTis sawinaaRmdegoa<br />

da mtruli, rogorc amas WeSmaritebis gzidan gadacdenilni<br />

mociqulTa gadmocemas abraleben; ar vaswavl iT, rom TiTqos<br />

isini or pirad an hipostasad iyvnen gayof i lni, aramed vambobT,<br />

rom erTsa da imave ufal qristeSi aris ro gorc ori<br />

buneba, aseve ori bunebrivi neba da qmedeba, anu RmrTeebrivi<br />

da kacobrivi, rom RmrTeebrivi neba da qmedeba mas dasabamidan<br />

saerTo aqvs erTarsi mamisa, kacobrivi ki mi iRo Cvengan Cvens<br />

bunebasTan erTad droSi. rogorc erT qris teSi SeerTebuli<br />

bunebani oria, aseve WeSmaritad oria ma Ti qmedebac, romlebic<br />

TavTavianTi bunebiT erTi da imave uf ali ieso qristesTvisaa<br />

damaxasiaTebeli~. Semdeg: `roca amtkiceben, rom qristeSi<br />

erTi nebaa (rac uazrobaa), maSin aucilebelia, rom amis damamtkiceblebma<br />

igi an RmrTeebrivad, an adamianurad, an orivesgan<br />

Sedgeniladÿ_ÿSereulad da Serwy mu lad miiCnion, an (rogorc<br />

yvela eretikosi aRiarebs) unda CaTvalon,rom qristes erTi<br />

neba da erTi qmedeba erTi Sedgenili bunebidan gamomdinare<br />

aqvs. yovel SemTxvevaSi, aq is bunebrivi gansxvaveba ispoba, romlis<br />

SenarCunebac aucilebelia, rogorc es wm. krebebma daamtkices<br />

da misi dacva sak virveli SeerTebis Semdegac gvibrZanes.<br />

Tumca isini aswavlidnen, rom qriste erTia da erTia misi piri<br />

anu hipostasi, swored bunebaTa hipostasuri SeerTebis mizeziT,<br />

magram amave dros gvaswavles, rom TviT bunebaTa gansxvaveba<br />

SevicnoT da viqadagoT. amrigad, Tuki erTsa da imave ufal<br />

ieso qriste Si bunebaTa Tvisebebi gansxvavebis mizeziT SenarCunebulia,<br />

maSin misi bunebiTi nebelobebis gansvavebis aRiareba<br />

saWiroa mTeli rwmeniT, raTa qristes eklesiaSi araviTari<br />

eretikuli siaxle ar davuSvaT~.<br />

VI krebaze miRebuli sarwmunoebrivi gansazRvreba ase<br />

gamoiTqmis:<br />

wmida mamaTa swavlebis Tanaxmad vaRiarebT, rom masSi (qri -<br />

s teSi) ori bunebrivi ndoma anu nebaa ganuyoflad, uc vlelad,<br />

ganuyrelad, Seurwymelad da ara urTierTsawi na aRmdego ori<br />

neba, rogorc amas biwieri eretikosebi am bobdnen, da nurc iqneba!<br />

magram misi adamianuri neba uT mobs, ar ewinaaRmdegeba an win ar<br />

aRudgeba, aramed emo rCileba mis RmrTeebrivsa da yo vlisSemZle<br />

nebas. vamtki cebT, rom erTsa da imave Cvens uf al ieso qristeSi,<br />

Cvens WeSmarit RmerTSi, ori bunebrivi qmedebaa ganuyoflad da<br />

ucvlelad, ganuyrelad, Seurwymelad. Cven vaRiarebT (qristes)<br />

or bunebriv nebasa da qmedebas, erTmaneTSi TanxmobiT Se Tavsebulebs<br />

adamianTa modgmis gadasarCenad.<br />

imperator konstantines kiTxvas: `dae, wmida da <strong>msoflio</strong><br />

krebam Tqvas, es gansazRvreba yvela episkoposis TanxmobiTaa<br />

miRebuli?~ mamebma upasuxes: `yvelas ase gvwams, yvela ase vfiqrobT,<br />

yvelam xeli movawereT TanxmobiTa da TanagrZnobiT,<br />

yvelas marTlmadideblurad gvwams; vinc iqadaga, qadagebs an<br />

iqadagebs ganxorcielebuli qriste RmerTis erT nebasa da erT<br />

qmedebas, anaTema!~<br />

meeqvse <strong>msoflio</strong> krebasTan mWidro kavSirSia e.w. mexuTemeeqvse<br />

anu gumbaTis kreba, romlis gansazRvrebebi aRmosavleTis<br />

eklesiisTvis <strong>msoflio</strong> <strong>krebebi</strong>s gansazRvrebebis Tanasworad<br />

iTvleba. es kreba mexuTe-meeqvsed iwodeba imitom, rom<br />

aq Sedgenil iqna wesebi, romelic eklesiis mdgomareo basa da<br />

qristianul cxovrebas exeboda da V-VI <strong>krebebi</strong>s <strong>dogmaturi</strong><br />

gansazRvrebebis damatebebs warmoadgenda. is trulis anu gumba-<br />

Tis krebad iwodeba imitom, rom konstantinepolSi, imperatoris<br />

sasaxlis im darbazSi Seikriba, romelic trulis anu gumbaTis<br />

saxels atarebda. 14 kreba Catarda imperator iustiniane II mefobis<br />

dros, 691 an 692 wels. mas konstantinepolis patriarqi pavle<br />

Tavmjdomareobda; krebas eswrebodnen aleq sandriis, antioqiisa<br />

da ierusalimis patriarqebi, romis papis magier kiÿ_ÿmis<br />

mier uflebamosili mitropo liti vasili. sul gansazRvrebebs<br />

213 mama awerda xels. krebis mizani imaSi mdgomareobda, rom<br />

V da VI <strong>msoflio</strong> <strong>krebebi</strong>s gansazRvrebebi Seevso, radgan arc<br />

erTsa da arc meore krebaze praqtikul sakiTxebze eklesiis<br />

saxelmZRvanelod araviTari wesebi ar SeudgeniaT. amisi mizezi<br />

ki <strong>saeklesio</strong> saqmis moSla da morwmuneTa Soris religiuri<br />

cxovrebis dacema iyo. sul krebam 102 kanoni Seadgina. gumbaTis<br />

14 magaliTad: `kanonni konstantinopolis gumbadsa Sina sameufoÁsa<br />

palatisasa SekrebulTa wmidaTa mamaTani~//didi sjuliskanoni, gamc. e.<br />

gabiZaSvili, e. giunaSvili, m. dolaqiZe, g. ninua, Tb., 1975. gv. 365.


58 VII krebis<br />

wina movlenebi<br />

59<br />

krebis kanonebi dasavleTis eklesiam ar miiRo da <strong>msoflio</strong><br />

krebaTa Tanasworad ar aRiara. amis mizezi ki isaa, rom gumbaTis<br />

zogierTi kanoni romis eklesiis Cveulebebisa da swavlebis<br />

sawinaaRmdegod iyo mimarTuli. magaliTad: a)ÿkrebam<br />

eklesiis saxelmZRvanelod mociqulTa 85 kanoni miiRo, xolo<br />

dasav leTmaÿ_ÿmxolod 50; b)ÿkrebam amxila romis eklesiis<br />

swavleba, romelic aucileblad Tvlida RmrTismsaxurTa dauqorwineblobas;<br />

g)ÿakrZala romis eklesiis mier SabaTobiT<br />

da wesebuli marxva; d)ÿswored romis eklesiis sawinaaRmdegod<br />

miiRo dadgenileba, romliTac eklesiebSi qristes kravis saxiT<br />

gamosaxva ikrZaleboda. amis gamo maSindelma romis papma sergim<br />

trulis krebis mier dadgenili wesebis xelmowerasa da<br />

miRebaze uari ganacxada.<br />

meSvide <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong> krebis win<br />

(xatTmbrZolobis dasawyisi)<br />

xatTmbrZoloba VIII s-is dasawyisSi ganviTarda da IX s-is<br />

Sua wlebSi damTavrda. es mwvalebloba Tavisi istoriuli<br />

yofiT logikuri Sedegi iyo im davisa, romelic sazogadoebaSi<br />

RmerTkacis hipostasisa da nebelobaTa sakiTxebTan dakavSirebiT<br />

warmoiSva.<br />

xatTmbrZolebi ara TavianT Tavs, aramed xatTayvanismcemlebs<br />

anaTesavebdnen nestorianobasa da monofizitobasTan.<br />

isini acxadebdnen, rom xatTayvaniscema nestorianuli ideebis<br />

zegavleniT gamovlinda da ganviTarda. maTi TqmiT: `ferwera<br />

(religiuri) nestors gvagonebs, romelmac CvenTvis ganxorcielebuli<br />

erTi Ze da RmerTi-sityva or Zed ganyo~. meore mxriv,<br />

imave xatTmbrZolebis azriT, xatTayvaniscemis mimdevrebi monofizitur<br />

eresSi vardebodnen. `ferwera, _ÿsayvedurobdnen isini<br />

marTlmadideblebs, _ TviT dioskoresa da evtiqis gvagonebs,<br />

romlebic aswavlidnen, rom qristeSi erTmaneTs ori buneba<br />

Seerwya da Seeria. ai, fermwerma dawera qrites xati, _ ambobdnen<br />

TavianTi azris dasamtkiceblad xat TmbrZolebi,ÿ_ da es aris<br />

xati RmerTisa da adamianisa, anu aqedan gamomdinare, man Seurwymeli<br />

bunebani Searwya da Serwymis biwier cdomilebaSi aRmoCnda.<br />

aseve gmoben RmerTs xatTa Tayvanismcemlebic~. zogjer<br />

istorikosebi xatTmbrZo lobas monoTelitobas ukavSireben im<br />

mizeziT, rom bizantiis mono Telitma imperatorma filipikem sasaxlidan<br />

VI <strong>msoflio</strong> krebis monawile mamaTa gamosaxulebebis<br />

gamotana brZana; magr am es ara xatTmbrZolobis faqti, aramed<br />

mxolod monoTelitobis mowinaaRmdegeTa mimarT siZulvilis<br />

gamoxatuleba iyo, radgan winaaRmdeg SemTxvevaSi filipike<br />

yvela religiuri Sinaarsis gamosaxulebis gadayris brZanebas<br />

gascemda da ara mxolod VI <strong>msoflio</strong> krebis mamebisa.<br />

vnaxoT, xatTmbrZolobis ganviTarebas ra pirobebma Seuwyo<br />

xeli. Tavidan qristianebi TavianTi ideebis gamosaxatavad<br />

sxvadasxva simbolos sjerdebodnen, rogoric iyo xomaldi,<br />

qnari, mtredi an Tevzi ama Tu im qritianuli mniSvnelobiT.<br />

qritianuli xelovneba mxolod mesame saukunis bolos gadavida<br />

simboluri gamosaxvidan tipobriv gamosaxulebaze; 15 xolo IV-<br />

VI ss. ukve am movlenis ganmtkicebisa da gavrcelebis epoqaa. am<br />

drois yvela didi mama, romelmac qristianuli ganswavlulobiT<br />

gaiTqva saxeli, mxars uWers da xotbas asxams sxvadasxva pirisa<br />

da movlenis ferwerulad gamoxatvis Cveulebas, romlebic xsovnis<br />

Rirsni arian yoveli qristianisaTvis. mowame varlaamis<br />

xsenebis dRes wmida basili didi ambobs: ~axla ki warsdeqiT Cems<br />

winaSe saxelovano Rvawlmosilo mxatvrebo. Tqveni xelovnebiT<br />

SeavseT es arasruli gamosaxuleba mxedarTmTavrisa da Tqveni<br />

sibrZnis ferebiT gaaSuqeT Cems mier bundovnad warmodgenili<br />

gvirgvinosani. dae, viyo Zleuli Tqvens mier gamoxatuli<br />

mowamis gmiruli saqmeebiT; Sevxedav ra am mebrZols, Tqvens<br />

naxatze cocxlad gamosaxuls, sixaruls maniWebs fiqri Cveni<br />

amgvari simtkicis gamarjvebaze~. iseTi didi mamis mowodebam,<br />

rogoric basili iyo, imis Taobaze, rom xelovneba religiis<br />

saqmes momsaxureboda, qristianul sazogadoebaSi marTlac didi<br />

__________________________<br />

15 pirveli qristianuli eklesia, gansakuTrebuli mdgomareobis gamo,<br />

mtrulad ganwyobil warmarTul samyaroSi (pirvel sam s-Si) xSirad<br />

iZulebuli iyo, WeSmariti RmerTisaTvis alegoriebis saSualebiT dafarulad<br />

eca Tayvani. ase mag., orfeosi, romelic qnarze dakvriT mxecebs<br />

aTvinierebs, qristes niSnavda, vinc Tavisi swavlebiT adamianTa gulebs<br />

izidavs.


60 VII krebis<br />

wina movlenebi<br />

61<br />

gamoxmaureba hpova. rogorc wm. ioane oqropiri gvidasturebs,<br />

wm. meletis xatebi farTod yofila gavrcelebuli: wmindans<br />

Turme jamebze, beWdebze, kedlebsa da saerTod, razec ki SeiZleboda,<br />

yvelgan gamosaxavdnen, raTa masTan ganSorebis Semdeg<br />

nugeSi misi gamosaxulebis xilviT mieRoT. netari Teodorite<br />

imaves adasturebs svimeon mesvetes xatebis Sesaxeb. `amboben,<br />

rom did romSi,ÿ_ÿSeniSnavs igi,ÿ_ÿes mama imdenad ganTqmuli<br />

iyo, rom yoveli saxelosnos karibWeze mis patara gamosaxulebebs<br />

dga mdnen, radgan misgan dacvasa da mfarvelobas elodnen~.<br />

wm. grigol noseli abraamis mier isaakis Sewirvis amsaxvel<br />

gamosaxulebas cremlmoreuli uyu rebda. igi ambobs: `arc Tu<br />

iSviaTad vuyurebdi am tanjvis ferwerul gamosaxulebas. xe lo -<br />

vneba am istorias ise cocxlad warmogvidgens, rom am sanaxaobis<br />

gverdiT ucremlod arasodes Camivlia~. wm. kirile aleqsandrieli<br />

kiTxvas svams: `vin ar isurvebda enaxa dafaze asaxuli<br />

abraamis istoria, rogoradac ar unda gamoesaxa igi mxatvars,<br />

nawil-nawil Tu mTlianad?~ wmida grigol RmrTismetyveli<br />

erT-erT TxzulebaSi yveba gasaocar STabeWdilebaze, rogorsac<br />

zogjer xati axdens adamianis sulze: `viRac TavSeukavebelma<br />

axalgazrdam garyvnili qali miiwvia. rodesac qali Sesasvlels<br />

miuaxlovda da masze dasvenebul, yuradRebiT momziral wm. polemonis<br />

xats Sexeda, rogorc amboben, maSinve ukan gamobrunda;<br />

xatze gamosaxulisa ise Sercxva, rogorc cocxalis~. eklesiis<br />

sxva mamebi Tvlidnen, rom xatebi gansakuTrebiT sasargeblo iyo<br />

uwignurTa damoZRvrisaT vis. amgvari adamianebisTvis xatebi<br />

wignis magivrobas asru lebdnen. Cvens mier Seswavlili epoqis<br />

wm. mamebi mxolod xatebis sargeblobisa da mniSvnelobis Sesaxeb<br />

msjelobiT ar isazRvrebian, aramed pirdapir mouwodeben<br />

xatebis pativiscemisa da Tayvaniscemisaken. wm. basili didi<br />

ambobs: `mwams wmida winaswarmetyvelebisa, mociqulebisa da<br />

mowameebisa da movuxmob maT, raTa wardgnen RmrTis winaSe, da<br />

maTi meoxebiT RmerTi mowyale meyos me. amitom xatebze maT<br />

gamosaxulebebs pativs mivageb da Tayvansa vcem~.<br />

axla ki gavecnoT cnobebs xatebis mowinaaRmdegeTa Sesaxeb,<br />

romelTa moZRvrebac gansakuTrebiT merve saukuneSi gavrcelda.<br />

jer kidev IV saukuneSi, roca iseTi Rrmad moazrovne xatebis<br />

damcvelebi cxovrobdnen, rogorebic iyvnen basili didi,<br />

grigol RmrTismetyveli da grigol noseli, xatebis gamoyenebis<br />

pirveli mowinaaRmdegeni gamoCndnen, romelnic amave dros<br />

avtoritetul pirovnebebs warmoadgendnen. maTgan SeiZleba<br />

davasaxeloT cnobili <strong>saeklesio</strong> istorikosi, ganswavluli<br />

episkoposi kesariisaÿ_ÿevsebi. VIII saukunis xatTmbr Zo lobis<br />

istoriidan Cans, rom xatTmbrZolebi evsebis avtoritets TavianTi<br />

Sexedulebebis dasamtkiceblad namdvilad imowmebdnen.<br />

evsebis qristianobis SeuzRudveli Tvalsawie ri sa ar esmoda,<br />

romelic Tavisi keTilismyofeli gavlenis gaTvaliswinebiT<br />

TviT xelovnebis dargebis kurTxevasac ki gulisxmobs, raTa<br />

maTgan religiuri interesebis msaxurebisTvis sa Wiro saSualeba<br />

Seqmnas. imave IV saukuneSi xatTmbrZolobis saboloo<br />

aRiarebamde unda misuliyo ariozelTa (evnomioselTa) seqtac,<br />

radganac igi arc wmindanebsa da arc wm. nawilebs ar aRiarebda.<br />

xatTayvaniscemis sawinaaRmdego moZraoba arc Semdeg saukuneebSi<br />

cxreba. nestorianebs da monofizitebs, rom lebic V saukuneSi<br />

warmoiSvnen, xatTmbrZoluri miswrafebebis calkeuli seqtebi<br />

gamoeyo. amgvari miswrafebani ucxo ar iyo indoeli nestorianebisTvisac,<br />

romlebic Tomistebis saxeliT arian cnobilni<br />

(es saxelwodeba indoeTis ganmanaTlebeli mociqulis, Tomas<br />

saxels ukavSirdeba). isini ebrZodnen wm. kirile aleqsandriels,<br />

rogorc nestorianobis mTavar mowinaaRmdeges. sxvaTa Soris<br />

am wm. mamas xatTayvaniscemisTvisac sayvedurobdnen, Tvlidnen<br />

ra ratomRac kiriles xatTayvaniscemis warmoSobaSi mTavar<br />

damnaSaved.<br />

nestorianebis msgavsad zogierTi monofizituri seqtac xatTa<br />

Tayvanismcemlebisadmi mtrulad iyo ganwyobili. gviandeli<br />

drois (VI-VII ss) <strong>saeklesio</strong> mwerlebi saintereso cno bebs<br />

gvawvdian, saidanac SeiZleba davaskvnaT, rom xatebis winaaRmdeg<br />

brZolas adgili xatTmbrZolobis epoqamdec hqonda.<br />

wmida anastasi sineli (VI s.) iZulebuli gaxda xatebis pativi<br />

romeliRac ucnobi mtrebisgan daecva, romlebic Tavs uflebas<br />

aZ lev dnen, Seuracxyofa mieyenebinaT xatebisaTvis. anastasi<br />

werda: `rogorc imperatoris portretis Seuracxmyofeli<br />

isjeba samarTlebrivi kanoniT, ise TiTqos man Seuracxyofa<br />

TviT imperators miayena, Tumca portreti sxva araferia Tu


62 VII krebis<br />

wina movlenebi<br />

63<br />

ara ficari da cvilTan Sereuli saRebavebi, swo red aseve, vinc<br />

wmindanis gamosaxulebas Seuracxyofs, imas Seaginebs, vinc maszea<br />

gamosaxuli~.<br />

xatTmbrZolTa mtruli damokidebulebis mizezi xatebis qristianuli<br />

Tayvaniscemisadmi SemdegSi mdgomareobda: xatebis Seqmna<br />

da Tayvaniscema ar SeiZleba, radgan Zvel aRTqmaSi israels<br />

micemuli hqonda aRTqma, ar gaekeTebina araviTari qandakeba,<br />

arc xati da arc msgavsi rame imisa, rac ki casa da de damiwaze<br />

arsebobs; marTalia, RmerTma maT qerubimebisa da cxovelTa<br />

qandakebebis gakeTeba ubrZana, magram iudevelebi gansxvavebiT<br />

qristianebisgan am gamosaxulebebs Tayvans ar scemdnen. maTi<br />

azriT, qristianebi, xatis ficars iseve eTayva ne bodnen, rogorc<br />

RmerTs, da ara mxolod xatis ficars, aramed im adg ilebsac, sadac<br />

qriste dadioda, ijda, xalxs esaubre boda, an rasac Seexo; e. i.<br />

Tayvans scemdnen ubralo adgils, saxls, qveyanas, qalaqs, qvebs.<br />

da am dros aviwydebodaT, rom arcerTi qmnilebis Tayvaniscema<br />

ar SeiZleba. isini qristianebs wminda nawilebis pativiscemisTvisac<br />

dascinodnen da masxarad igdebdnen. Tuki xatTmbr-<br />

Zolebi dainaxavdnen, rom qristianebi qristes, yovladwmida<br />

deda RmrTisas, an romelime wmindanis xats emTxveodnen, maSinve,<br />

rogorc kerpTayvanismcemlebs, lanZRviT zurgs aqcevdnen.<br />

imave VII s-is <strong>saeklesio</strong> istori ko si,ÿTesalonikis episkoposi<br />

ioane mowmobs, rom zogierTi qristianebs xatTmbrZolobis<br />

gamo warmarTebs uwodebda, da maTive piriT SeniSnavs: rogor<br />

SeiZleba xorcielad gamoisaxos RmerTiÿ_ uxilavi, RmerTiÿ_<br />

ÿsuliwmida? Tuki qristianebi Tavis gasamarTleblad ityvian,<br />

rom RmerTi xorcSesxmuli gancxadda, maSin ris safuZvelze<br />

gamosaxaven angelozebs, usxeulo sulebsa da gonier arsebebs?<br />

dabolos, mahmadianuri ganmgebloba, romelmac qristianul<br />

aRmosavleTze VII s-Si daiwyo gavrceleba, mtkiced uWerda<br />

mxars xatTmbrZolobas. barbarosi musulmanebis mier xatebze<br />

gamosaxuli saxeebisTvis Tvalebis amoCiCqna Cveulebrivi<br />

movlena gaxda.<br />

moyvanili faqtebidan Cans, rom xatTmbrZolebi xatTmbr-<br />

Zolobis moZraobis aRmavlobamdec (VII s.) iyvnen da im Zalas<br />

warmoadgendnen, romlisTvisac angariSis gaweva TviT eklesiasac<br />

marTebda. eklesiaSi jer kidev am moZraobis aRmavlobamde<br />

grZnobdnen, rom xatebs darbeva elodeboda. es winaTgrZnoba, ra<br />

Tqma unda, Seqmnili mdgomareobis safuZvelze gaCnda. yvelaze<br />

xelsayreli dro gavrcelebisTvis am mwvaleblobas imperatori<br />

leon isavrielis (717-741 ww.) mefobis periodSi daudga.<br />

dabali fenidan warmoSobil imperators ganaTlebac aklda<br />

da daxvewili manerebic. misi sayvareli saqme omi iyo da mis<br />

sazogadoebasac meomrebi Seadgendnen. mas Ti Tqos bunebiT<br />

hqonda is vandaluri monacemebi, romelic xatTmbrZolobisas<br />

gamoamJRavna. VIII s-is xatTmbrZoloba eklesiis saqmeebSi<br />

samoqalaqo xelisuflebis despotur SeWras warmoadgenda.<br />

religiur saqmeebSi sakuTari gegmebis ZaladobiT aRsruleba<br />

imperatori leonisTvis Cveulebrivi movlena gaxda. amaze naTlad<br />

metyvelebs Semdegi faqtic: taxtze asvlis meeqvse wels mas<br />

azrad mouvida, bizantiis samefoSi mcxovrebi iudevelebisa da<br />

montanistebis monaTvda da am Canafiqris gansaxorcieleblad<br />

sxva saSualebas ver miagno garda Zaladobisa, ramac savalalo<br />

Sedegi gamoiRo: iudevelebma mxolod garegnulad miiRes qristianoba,<br />

ase rom, Tavs uflebas aZlevdnen wmida ziareba Wamis<br />

Semdeg mieRoT; xolo rac Seexeba montanistebs, maT ar isurves<br />

damorCileba da erT adgilze Sekre bi lebma cocxlad daiwves<br />

Tavi. amrigad, leon isavrielis pi rovnulma Tvisebebma xeli<br />

Seuwyves imas, rom xatTmbrZolTa xel Si igi darbevis iaraRad<br />

iqca.<br />

istoria xatTmbrZolTa winamZRolad frigiel episkopos<br />

konstantines asaxelebs. misi Tanamedrove eklesia pirdapir<br />

acxadebda, rom eresi (xatTmbrZolobisa) misgan momdinareobda.<br />

xatTmbrZoli ierarqebidan aRsaniSnavia, agreTve, klavdiopolis<br />

(mcire azia) episkoposi Toma, romelmac pirvelma<br />

gaanadgura xatebi Tavis eparqiaSi, im mizeziT, rom TiTqos es<br />

saerTo survili iyo da TiTqos am moqmedebas araviTari eWvi<br />

ar gamouwvevia. xatTmbrZolebis pirvel damcvelTa So ris<br />

moixsenebian efesos arqiepiskoposi Teodosi da sapat riarqos<br />

svingelozi 16 anastasi, SemdegSi patriarqi konstantinepolisa.<br />

rac Seexeba maRali wris warmomadgenlebs, maT damokidebulebaze<br />

xatTmbrZolobasTan kargad metyvelebs Semdegi faqti:<br />

16igive svinkeli _ bizantiis sapatriarqos <strong>saeklesio</strong> xarisxi, patriarqis<br />

TanaSemwe beri.


64 VII krebis<br />

wina movlenebi<br />

65<br />

roca leonma xatebis sakiTxis gadasawyvetad senati moiwvia,<br />

maT imperatoris winadadeba xatebis ganadgu rebis Taobaze<br />

erTsulovnad miiRes.<br />

xatTmbrZolTa azriT, xatebis ganadgureba qristianul<br />

sazogadoebaSi gavrcelebul mraval crurwmenas mospobda, romelic<br />

xatebis TayvaniscemiT gamoixateboda. isini imedovnebdnen,<br />

rom xatTayvaniscemis mospobiT Tavidan aicilebdnen qristianTa<br />

Soris musulmanobis gavrcelebis saSiSroebas, romelic<br />

dRiTi dRe izrdeboda, radgan aRmosavleTis qristianul provinciebs<br />

ara mxolod xmali, aramed yuranic imorCilebda. kerp-<br />

Tayvanismcemlobis winaaRmdeg amxedrebuli yurani, ro gorc<br />

Seuferebels monoTeisturi religiis sulisaTvis, qristianul<br />

xatTayvanismcemlobasac ewinaaRmdegeboda. xatT mbrZo lebis<br />

rwmeniT, xatebis ganadgureba ara marto qristi anebs aqcevda<br />

TavianTi religiis erTgulebad, aramed xels Seuwyobda<br />

mahmadianTa moqcevasac qristianobaze. ai, rogor sar gebels<br />

elodnen xatebis ganadgurebiT xatTmbrZolebi eklesiisaTvis.<br />

maTi SexedulebiT, es saqme saxelmwifo miznebisTvisac ga modgeboda,<br />

radgan qveyana savalalo mdgomareobaSi aRmoCnda.<br />

crurwmena xalxSi imdenad gavrcelda, rom zogi wm. xatebs aRmerTebda,<br />

mtrisgan dacvis ueWvel imedad miaCnda da Tavdacvis<br />

aucileblobaze saerTod aRar fiqrobda; xatTmbrZolebi ki<br />

xatebis winaaRmdeg im warmodgeniT iaraRdebodnen, rom xalxis<br />

aseTi ganwyobilebis mizezi TiTqos swored xatebi iyo, rac<br />

politikur miznebsac Seefereboda. aseTi Segonebani da mtkicebani<br />

ar SeiZleba ar Seesmina imperator leons. man, ra Tqma unda,<br />

kargad icoda, rom saxelmwifos saSinao da sagareo politikuri<br />

mdgomareoba arasasurveli iyo. amave dros leonidan daiwyo<br />

axali dinastia, romelsac imperiaSi avtoritetis ganmtkiceba<br />

da mxardaWera sWirdeboda, xolo amisTvis riTi unda mieRwia,<br />

Tu ara raime gardaqmnis ganxorcielebiT? xSirad bizantiaSi<br />

popularobis moxveWis mizniT axali dinastia axali reformebis<br />

gatarebas eswrafoda; aseve unda moqceuliyo leon isavrielic.<br />

miuxedavad imisa, rom zogierTi mecnieri leonTan garigebis<br />

faqts uaryofs, mainc unda aRiniSnos bizantieli mwerlebis<br />

cnobac imis Taobaze, rom viRac iudevelebs, romlebmac leons<br />

mefoba uwinas warmetyveles, misTvis piroba Ca mourTmeviaT,<br />

rom gamefebis Semdeg xatebs gaanadgurebda, rac leons kidevac<br />

aRusrulebia.<br />

imperatori frTxilad unda yofiliyo, radgan xatTmbr-<br />

Zolobas, romelsac igi saTaveSi Caudga, advili SesaZlebelia<br />

marcxi ganecada, sazogadoebaSi Zlieri winaaRmdegoba ga moewvia<br />

da didi areulobis wyarod qceuliyo. magram imperatoris<br />

dasamSvideblad xatTmbrZolTa partiam palestinaSi iqauri<br />

amiras mier ganxorcielebuli xatTmbrZoloba da imowma, romelic<br />

`kargad~ damTavrda. konstantinepolSi xa t TmbrZolobis<br />

dawyebamde sami wliT adre, amira ezidma, mis qveSevrdom yvela<br />

qveyanaSi xatebis ganadgurebis gankarguleba gasca. da ai, `wmida<br />

xatebi dawves, ferweriT damSvenebuli taZrebi nawilobriv<br />

gadaRebes, nawilobriv ki Camofxikes moxatuloba~. amas garda,<br />

man brZana, `gaenadgurebinaT aseve yvela gamosaxuleba, romelic<br />

ki sadme idga qalaqis moednebis dasamSveneblad~. es magaliTi<br />

leonisaTvis nebismier mWe v rmetyvel ur sityvaze mets niSnavda.<br />

man xatTmbrZolTa sasa r geblod 726 da 730 wels ori brZaneba<br />

gamosca, ris Semdegac marTlmadidebelTa devniTac gamoiCina<br />

Tavi. xatTmbrZolobis pirveli msxverpli konstantinepolis<br />

Rirseuli patriarqi germane Seiqna. mtkice sarwmunoebisTvis<br />

mravali sxva episkoposic gadaasaxles. leonis brZanebiT maRali<br />

warmo So biTa da codniT gamorCeuli xatTayvaniscemlebi<br />

tanjes da awames, mravali Seimosa mowameobrivi gvirgviniT.<br />

imperatoris mier miRebuli gansakuTrebuli zomebis Sedegad<br />

daixura konstantinepolis saRmrTismetyvelo skolebi, romlebic<br />

jer kidev konstantine didis dros gaixsna. leonis mefobis<br />

periodSi xatebis ganadgurebas Tan sastiki mrisxaneba axlda.<br />

igi RmrTismSoblisa da wmindanebis Tayvaniscemas uaryofda,<br />

xolo wmindanTa nawilebs Seuracxyofda.<br />

xatTmbrZolTa yovelgvar zomierebasa da keTilgonierebas<br />

moklebul moqmedebas gabedulad amxelda konstantinepolis<br />

patriarqi germane. man am sityvebiT datova kaTedra: `Tuki<br />

me iona var, zRvaSi gadamagdeT; magram, xelmwifev, <strong>msoflio</strong><br />

krebis gareSe sarwmuneobaSi Setanil arc erT cvlilebas ar<br />

daveTanxmebi~. sarwmunoebisTvis TavdadebaSi patriarqs mravalma<br />

mihbaZa, rogorc sasuliero pirebma, ise konstantinepolis<br />

RmrTismosavma eriskacebmac. gamZvinvarebuli borotebis sawi


66 VII krebis<br />

wina movlenebi<br />

67<br />

naaRmdegod <strong>krebebi</strong>c gaimarTa. ase magaliTad, papi grigoli II<br />

dros romSi gamarTul krebaze (727 w.) damtkicda, rom Zveli<br />

aRTqmis skiniaSi qerubimebis arseboba qristianul taZ rebSi<br />

xatebis arsebobis SesaZleblobas asabuTebda. xatTmbrZolobam<br />

mraval adgilas ajanyebac gamoiwvia. italiaSi imperatoris<br />

portretebs gareT hyridnen da fexebiT Telavdnen, dabolos,<br />

TviT papma grigolma romTan da mTel italiasTan erTad<br />

leonis qveSevrdomobaze uari ganacxada. amave dros xatTmbrZoloba<br />

sakmaod vrceli saRmrTismetyelo literaturis<br />

ganviTarebis mizezi Seiqna. WeSmaritebis mauwyebel avtorTa<br />

Soris gamoirCevian: papi gri gol II, wm. germane patriarqi da<br />

wm. ioane damaskeli. grigolis Txzulebebi imperator leonis<br />

uSiSari da gabeduli mxi lebiT gamoirCeva; germanes Txzulebebi<br />

mSvidobis wrfeli surviliTa da SecdomilTa mimarT<br />

mowyalebiTaa ganmsWvaluli; ioane damaskelis Txzulebebi ki<br />

Rrma mecnierebis niSans atareben.<br />

axla ki gavecnoT xatTmbrZolTa da xatTayvanismcemelTa<br />

Sexedulebebs xatebis Sesaxeb.<br />

1.ÿxatTmbrZolTa azriT, xatTayvanismcemlebi kerpTayvanismcemlebi<br />

iyvnen, xolo xatebs kerpebis adgili eWiraT. qristianebi<br />

ase pasuxobdnen: `qristes eklesias kerpebTan araferi<br />

saerTo ara aqvs; nurc eqneba. Cven arc zvaraks vcemT Tayvans,<br />

arc qorebSi Camosxmul xbos da CvenTvis qmnileba RmerTi<br />

araa~ (papi grigoli).<br />

2.ÿxatTmbrZolebi ambobdnen, rom qristianebi qvebs, kedlebs<br />

da ficrebs eTayvanebiano. xatTayvanismcemlebi ki ase msjelobdenen:<br />

`Cven xatebs RmerTebad ar miviCnevT; imeds masze ar<br />

vamyarebT. Tuki Cvens winaSe macxovris xatia, vambobT: uf alo<br />

ieso qriste, Zeo RmrTisao, Segvewie da gvacxovne Cven! magram Tu<br />

xati misi wmida dedisaa, vambobT: yovlad wmidao RmrTismSobelo,<br />

dedav RmrTisao, meox gveyav winaSe Zisa Senisa; xolo<br />

Tuki xati mowamisaa, magaliTad stefanesi, maSin vamb obT: wmidao<br />

stefane, qristesTvis sisxlis damTxevelo, romelsa gaqvs kadniereba<br />

winaSe RmrTisa, Segvewie da dagvifare Cven. ai, visken<br />

aRvavlenT locvebs xatebis meSveobiT~ (grigoli).<br />

3.ÿxatTmbrZolTa azriT, ar SeiZleba xeliTqmnulTa Tayvani<br />

scema da arca yoveli msgavsebisa, `raodeni caTa Sina-ze<br />

da raodeni queyanasa zeda-que~, rogorc ufalma Tqva (gams.<br />

ÿ20,4); amave dros SeuZlebelia imaTi dasaxeleba, vinc Cven<br />

xeliTqmnulTa pativiscema da Tayvaniscema gvibrZana. xat-<br />

Tayvanismcemlebi ase ganmartavdnen: Zvel aRTqmaSi RmerTma<br />

akrZala `xeliTqmnuli eSmakiseuli gamosaxulebebi, romelsac<br />

vneba mohqonda da amitom SeCvenebas imsaxurebda~, magram `xeliTqmnuli<br />

saxeebi, romlebic RmrTismsaxurebisa da RmrTis<br />

sadidebeli mniSvnelobiT ganisazRvreboda~, ar aukrZalavs.<br />

amgvarad, RmerTma sjulis ficris (qvis fiqali, romelzec aTi<br />

mcneba iyo dawerili), aRTqmis kidobnis, qerubimebis, serafimebis<br />

da stamnebis gakeTeba brZana (grigoli). sxva xatTayvanismcemlebi<br />

ki ganmartavdnen, Tu ratomaa axal aRTqmaSi dasaSvebi<br />

is, rac Zvel aRTqmaSi akrZaluli iyo. isini SeniSnadnen: `rogorc<br />

gamocdili eqimi yvelas da yovelTvis erT wamals<br />

rodi aZlevs, aramed TiToeuls Sesaferiss da sasargeblos<br />

_ drois, avadmyofobisa da qveynis Taviseburebebis mixedviT;<br />

magaliTad, sxva wamals aZlevs Cvils da sxvas asakovans. aseve,<br />

sul is usrulyofilesma mkurnalma imaT, romlebic jer kidev<br />

yr mebi arian, kerpTmsaxurebis avadmyofobiT igvemebian da<br />

kerpebs RmerTebad miiCneven, RmrTis Tayvaniscemas uaryofen<br />

da mis Sesaferis didebas qmnilebebs miageben, gamosaxulebebis<br />

keTeba aukrZala. aseTi kanoni miecaT iudevelebs. magram Cven,<br />

ro m lebic sacdurTan ganSorebisa da WeSmaritebis miRebis<br />

Semdeg Rirsi SeviqeniT RmerTTan SeerTebisa da yrmobis asakis<br />

ganvlis mere kacad ganvmtkicdiT, RmrTisgan gveboZa unari<br />

gansjisa, romlis mixedviTac viciT, Tu ra SeiZleba gamoisaxos<br />

da ra ar eqvemdebareba gamosaxvas. uxilavi RmerTis gamosaxva,<br />

ra Tqma unda, Cven ar SegviZlia, magram roca vnaxeT, rom usxeulo<br />

CvenTvis gankacda, misi kacobrivi saxiT gamoxatva ukve<br />

SegviZlia. RmerTma Tavisi gamouTqmeli sa xierebis gamo xorci<br />

Seisxa, dedamiwaze xorcSesxmuli gancxadda, adamianTa Soris<br />

cxovrobda da admianuri bunebis, simtkicis, garegnobisa da<br />

xorcis matarebeli iyo; amitom Cven mi si gamosaxviT ar vcodavT.<br />

mociqulebma xorcielad ixiles qriste, naxes misi vneba<br />

da saswauli. aseve Cvenc gvinda vixiloT, visminoT da viyoT<br />

netarni. am miswrafebas saxarebis wignebi da qristes xatebi<br />

akmayofileben~ (damaskeli).


68 VII krebis<br />

wina movlenebi<br />

69<br />

4.ÿxatTmbrZolTa sawinaaRmdego azriT: wm. werilSi ars ad<br />

ar iyo miniSnebuli da nabrZanebi xatebis gamoyenebis au cilebloba.<br />

amis sapirispirod xatTayvanismcemlebi ase sva m d nen<br />

sakiTxs: uSualod ~Zvel aRTqmasa da saxarebaSi sad Se iZleba<br />

moiZebnos pirdapir naTqvami sityvebi: sameba, an: erTarsi, an:<br />

qristes erTi piri, an: ori buneba?~ (damaskeli).<br />

5.ÿxatTmbrZolebma xatTayvanismcelTa winaaRmdeg aseTi<br />

sakiTxic dasves: ratom iyo, rom eqvsi <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong><br />

kr ebidan xatebis Sesaxeb arc erTze araferi ar ganisazRvra?<br />

xatTayvanismcemlebis pasuxi iyo: `krebebze purisa da wylis<br />

Sesaxebac araferi Tqmula; aki araa naTqvami _ saWiroa Tu ara<br />

Wama, saWiroa Tu ara sma. magram vin ar icis, rom es sicocxlis<br />

SenarCunebisTvis aucilebelia? amasTan erTad, krebebze xatebi<br />

TviTon mRvdelmTavrebs mihqondaT; da saerTodac, arc erTi<br />

RmrTismosavi adamiani xatebis gareSe gzas ar da adgeboda~<br />

(papi grigoli);<br />

6.ÿxatTmbrZolebma xatTayvaniscemis sanacvlod gansa ku-<br />

T r ebiT gaaZlieres qadageba da religiuri poezia ise, rom<br />

RmrTismsaxurebaSi sxvadasxvagvari musikaluri kompoziciebic<br />

ki Seitanes. yovel SemTxvevaSi, ase esmiT papi grigolis<br />

mier gakeTebuli gancxadeba, romliTac igi xatTmbrZol leons<br />

mimarTavs: `Sen ubrZane xalxs, rom miatovos es yovelive<br />

(xatebi da xatTayvaniscema) da daasaqme umniSvnelo rameebiT,<br />

sisuleleebiT, salamurebiT, CxarunebiT, gitarebiTa da lirebiT<br />

da nacvlad locva-kurTxevisa da RmrTis qeba-didebisa, zRaprebs<br />

ayoleb~. amitom xatTayvaniscemlebi religiuri grZnobis<br />

ganviTarebisa da aRzrdisaTvis xatTayvaniscemis maRali da<br />

Rrma azris axsnas cdilobdnen, ra dgan xatTayvaniscema adamianSi<br />

religiuri mowiwebisa da lmobierebis grZnobas aRZravs,<br />

sinanulis cremls hgvris. `roca Cven, _ ambobs Tavis Tavze<br />

papi grigoli, _ eklesiaSi SevdivarT da ufali ieso qristes<br />

sas wa ulebs, misi wmida dedisa da angelozebis gamosaxulebebs<br />

vWv retT, taZridan guliT Semusvrili gamovdivarT. da vin ar<br />

iqneba CvensaviT gulSemusvrili da vin ar daRvris salmobier<br />

cremls, roca umzers saidumlo serobas, brmis gankur nebas, lazares<br />

aRd ginebas? vis ar Seemusreba guli da vin ar daRvris<br />

cremls, roca Wvrets abraamis xats, romelsac Tavisi Zis yelTan<br />

maxvili mrisxaned aRumarTavs? vis ar Seemusreba guli da ar<br />

daRvris cremls, roca Sexedavs macxovris mravalfer tanjvas?~<br />

Semdeg xatTayvaniscemlebi aviTarebdnen azrs, rom gansakuTrebiT<br />

religiur-praqtikuli damokidebulebiT xatebis<br />

mni Svneloba gaunaTlebeli xalxisa da mcirewlovanTaTvisaa<br />

ganuzomeli. `ra mniSvnelobac aqvs wigns imisTvis, vinc ganswavlulia,<br />

_ ambobdnen xatTayvaniscemlebi, _ igive mniSvneloba aqvs<br />

xatebs gaunaTleblebisaTvis~ (ioane damaskeli). sxva mwerali<br />

xatebis dasacavad ambobda:ÿ`xelSi ayvanil axlaxan monaTlul<br />

patarebs, aseve ymawvilebsa da axladmoqceul warmarTebs, kacebi<br />

da qalebi am cxad gamosaxulebebze TiTiT uT iTeben, amgvarad<br />

arigeben da maT gulsa da gonebas zecad, RmrTisaken aRamaRleben~<br />

(grigoli). an ase ambobdnen xat Tayva n i smcemlebi:ÿ`isu<br />

navesma ubrZana iudevelebs, iordanedan 12 qva amoeRoT, da ga nucxada:ÿroca<br />

Tqveni Svilebi odesme SeekiTxebian mamebs, Tu ras<br />

niSnavs es qvebi, Tqven maT ety viT:ÿRmrTis brZanebiT rogor<br />

gaixsna gza wyalSi da israelianebma aRTqmis kidobniT rogor<br />

gaiares. aseve Cvenc, rogor ar gamovxatoT is vneba, romliTac<br />

Cveni gamoxsna aRsrulda, da qristes saswaulebi, radgan Tuki<br />

Ze Cemi mkiTxavs: ra aris es, _ SemeZlos pasuxis gacema: RmerTi<br />

kac iqmna~ da sxva (damaskeli). sxvebi ki xatTayvaniscemis<br />

dasasabuTeblad ambobdnen, rom eklesiaSi xatebi saukeTeso<br />

saSualebaa RmrTis sityvisa da qadagebis aTvisebisaTvis: `vinc<br />

smeniT Seicno wmindanTa aRsrulebuli saqme, masSi mzera xatisa<br />

mosmenilis mogonebebs aRZravs; xolo vinc jer kidev ar icis<br />

maT Sesaxeb, aseTebs gulmodgine smenisaTvis moamzadebs da<br />

maTSi wmindanebis Zlier siyvarulsa da RmrTis didebismetyvelebis<br />

survils aRagznebs~ (germane).<br />

7.ÿxatTmbrZolebi, rogorc zemoT aRvniSneT, marTlmadideblebs<br />

xatTayvaniscemis garda wmindanTa Tayvaniscemis gamoc<br />

sayvedurobdnen. isini pirdapir ambobdnen, rom marTlmadideblebi<br />

mowameebs RmerTebad miiCneveno. <strong>saeklesio</strong> mwerlebi ki<br />

cdilobdnen eklesiis mimarT gamoTqmuli amgvari sayveduri<br />

gaebaTilebinaT da ganemartaT, Tu ratom da rogor scemdnen<br />

Tayvans wmindanebs. `wmindanebi, rogorc qristes megobrebi, romlebic<br />

uflis tanjvaSi monawileoben, rogor ar unda iRebdnen<br />

monawileobas mis marTlad gandidebaSi aqac, dedamiwaze? qriste


70 VII krebis<br />

wina movlenebi<br />

71<br />

maT monebs ki ara, aramed megobrebs uwodebs. Zveli aRTqmis<br />

dros romelime adamianis saxels arcerTi taZari ar SeiZleboda<br />

miZRvnoda. marTlis xsenebis dRe ara Tu idResaswauleboda,<br />

aramed daitireboda kidec; mkvdarTan Sexeba bilwebad<br />

iTvleboda, magram mas Semdeg, rac adamianuri buneba, Ze RmerTis<br />

masSi gancxadebisas, RmrTeebrivi cxovrebis Tanaziarobamde<br />

amaRlda, saqme ukve sxvagvaradaa~ (damaskeli). magram yovelive<br />

amiTi, `Cven im fiqris sababs ar vi ZleviT, rom isini RmrTeebrivi<br />

bunebis Tanaziarni arian, da Tayvaniscemis im pativs ar mivawerT,<br />

romelic RmrTeebriv didebasa da Zlierebas Seefereba. magram<br />

maT mimarT siyva ruls gamovxatavT~ (germane). dabolos, rogorc<br />

xatTmbrZolTa ganmasxvavebeli niSani, unda aRiniSnos maTi<br />

Sexeduleba saxelmwifos eklesiasTan damokidebulebis Sesaxeb;<br />

maTi gansjiT, saxelmwifos SeuZlia mbrZaneblurad Caerios<br />

eklesiis saqmeebSi; maT am principis umaRles xarisxSi ayvana<br />

surdaT. imperatorma leonma pirdapir gamoacxada kanoni: me<br />

var mefe da mRvdelmTavari. am azrs eklesiis warmomadgenlebis<br />

erT sulo vani winaaRmdegoba Sexvda. isini werdnen: `icode, imperatoro,<br />

rom wmida eklesiis dogmatebi imperatoris saqme ar<br />

aris, aramed mRvdelmTavrebisa, da zustad da sworad unda iyvnen<br />

gansazRvrulni. swored amisTvis arian eklesiebSi dadgenili<br />

mRvdelmTavrebi, sazogadoebrivi saqmisagan Tavisufali mamebi;<br />

amitom imperatorebma eklesiis saqmeebSi Carevisagan Tavi unda<br />

Seikavon da akeTon is, rac maT evalebaT. dogmatebiÿmefeTa<br />

saqme ar aris, aramed mRvdelmTavrebisa, radganac Cven (episkoposebs)<br />

qristesmieri goni gagvaCnia (2 kor. 2; 14, 17). sxva saqmea<br />

<strong>saeklesio</strong> dadgenilebebSi garkveva da sxva _ saero saqmeebis<br />

codna~ (grigoli). sxva RmrTismetyveli ambobda: ~arasakadrisia<br />

mefisTvis eklesiis kanonebis dadgena. mociquli pavle im<br />

pirebis dasaxelebis dros, romlebsac Rmr Tisgan mindobili<br />

aqvT eklesiis winamZRoloba (1 kor. 12), mefes ar ixseniebs. ara<br />

mefeebi, aramed mociqulebi, winaswarmetyvelebi, mwyemsebi da<br />

moZRvrebi iuwyebodnen RmrTis sityvas. mefe ebma saxelmwifos<br />

ayvavebisaTvis unda izr unon, xolo eklesiis keTildReobisTvis<br />

_ÿmwyemsebma da mo ZRvrebma~ (damaskeli).<br />

xatTmbrZolTa da xatTayvanismcemelTa kamaTiT gamom J R avnda,<br />

rom xatTmbrZolTa Sexedulebebi da ideaTa wre, rom e lSic<br />

isini trialebdnen, ufro Caketili iyo, xolo xatTayvanismcemelTa<br />

wre _ÿufro farTo da mravalmxrivi. xatTmbrZ o lebi<br />

cxovrebaze eklesiis zegavlenas metismetad zRudavdnen da<br />

amitom religiis xelovnebasTan daaxloebis aucileblobas<br />

uaryofdnen; xolo xatTayvanismcemlebi qristianul ideas<br />

imdenad yovlismomcvelad warmoadgendnen, rom TviT xelovne<br />

basac SeeZlo religiasTan mWidro damokidebuleba hqonoda.<br />

xatTmbrZolobis batonoba<br />

(741-775 ww.)<br />

leon isavrielis Zis, imperator konstantine kopronimis<br />

(741-775 ww.) xangrZlivi batonobis dros xatTmbrZolobam<br />

bizantiaSi Tavisi ganviTarebis umaRles safexurs miaRwia. es<br />

eresi Tavisi Zalisa da tiraniis gamovlinebiT ariozobasa da<br />

monofizitobas utoldeba.<br />

TviT imperatori konstantine kopronimi despoturi xasiaTiTa<br />

da energiulobiT gamoirCeoda. mas gars is adamianebi<br />

exvivnen, romelnic mis azrebs mTlianad iziarebdnen. kopronimis<br />

imperatorobis dros konstantinepolSi mxolod xatTmbrZolebi<br />

patriarqobdnen da episkoposTa didi nawilic mxa rs<br />

mas uWerda. iseTi situacia Seiqmna, rom TiTqos xatTayvaniscemas<br />

ukanaskneli dReebi daudga.<br />

konstantinem kargad icoda, Tu ra didi pativiT sargeblobdnen<br />

<strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong> <strong>krebebi</strong> da amitom xatTmbrZolTa<br />

<strong>msoflio</strong> krebis Catareba moindoma. magram rogorc frTxilma<br />

po li tikosma, uceb ki ar aRasrula Tavisi survili, aramed jer<br />

provinciebSi daiwyo saerTo saxalxo Tavyrilobebis mowyoba,<br />

romlebzec xatTayvaniscema igmoboda. amgvarad, xalxi nel-nela<br />

momzadda imisTvis, rac imperatoris nebiT krebas unda gadaewyvita.<br />

es cru <strong>msoflio</strong> kreba 754 wels iqna mowveuli, romlis<br />

monawile 338 episkoposidan, yvela Tavis Tavs xatTmbrZolad<br />

acxadebda. krebam sarwmunoebrivi gansazRvreba Seadgina da mar-<br />

Tlmadideblobis winamZRvrebi da xatTayvaniscemis damcvelebi<br />

SeaCvena, maT Soris konstantinepolis wmida patriarqi germane


72 VII krebis<br />

wina movlenebi<br />

73<br />

da wmida ioane damaskeli.<br />

krebam Tavisi mtkicebebi or jgufad dayo: erTi _ gonebrivi,<br />

xolo meoreÿ_ÿwm. werilidan da <strong>saeklesio</strong> gadmocemebidan<br />

moxmobili dokumenturi masalebi. krebis msjelobiT: qristes<br />

gamosaxva xatebze ar SeiZleba imitom, rom amas nestorianobisken<br />

mivyavarT. qristes adamianur bunebas RmrTeebrivi bunebisagan<br />

nestori yofda; imaves akeTeben mxatvrebic, romlebic qristes<br />

gamosaxaven, radgan qristes garegnobis gamoxatva misi RmrTeebriobis<br />

warmoCinebas ar niSnavs. amas garda, krebis azriT,<br />

xatebze qristes gamosaxvas sxva eresamdec, mono fizitobamdec<br />

mivyavarT; msgavsad monofizituri swavlebisa, romlis mixedviTac<br />

qristes ori buneba Serwymulia, mxatvrebica da xatTayvanismcemlebic<br />

miiCneven, rom ara mxolod kacobriv bunebas,<br />

aramed mis RmrTeebriobasac gamoxataven.<br />

kreba ambobda: ferwera dioskoresa da evtiqisac gvagonebs,<br />

romlebic aswavlidnen, rom qristes ori buneba erTmaneTs<br />

Seerwya da Seeria. xatTayvanismcemelTa damokidebuleba ki<br />

sul sxvagvari iyo: Cven ar vfiqrobT aRuwereli RmrTeebis<br />

gamosaxvas, `Cven mxolod qristes sxeulis xats gamovsaxavT,<br />

romelic vixileT, xeliT SevexeT da romelsac mivmarTavdiT~.<br />

mas Semdeg, rac krebam qristes xatebis sawinaaRmdegod adamianur<br />

gonebaze dayrdnobiT rigi mtkicebebisa ganaviTara, ukve<br />

im azris ganmartebaze gadavida, Tu ra mecnieruli safuZveli<br />

aqvs RmrTismSoblisa da sxva wmindanTa xatebis aRiarebis<br />

akrZalvas:ÿ1)ÿTu qristes xatebis uaryofa aucilebelia, maSin<br />

cxadia, romelime sxva xatis daSvebac usamarTloba iqneba; 2)<br />

ÿqristianoba Tavisi SexedulebebiT ara marto iudevelobas<br />

emijneba, aramed warmarTobasac, xolo Tuki qristianoba xat-<br />

Tayvaniscemas miiRebs, maSin igi gamogonili kerpebis Seqmnis<br />

samarcxvino xelovnebiT warmarTobas dauaxlovdeba; 3) `Rmr-<br />

TisTvis saTnomyofeli wmindanebi, Tumca am qveynidan miicvalnen,<br />

magram RmrTisTvis yovelTvis cocxlebi arian, amitom visac<br />

mkvdari xelovnebiT maTi gacocxleba surs, is RmrTismgmobelia~,<br />

anu aseTebs sakuTari ZaliT undaT imis gakeTeba (gacocxleba),<br />

rac mxolod RmerTis saqmea; 4) mxatvrebs RmrTismSoblis<br />

didebulebisa da wmindanTa netarebis sworad gamoxatva ar<br />

SeuZliaT; maT funjs Zala ar Seswevs sworad gamoxatos zecis<br />

mkvidrni; 5) saerTod xelovneba Seuferebelia eklesiisaTvis,<br />

igi akninebs mas. `qristianisTvis, romelsac aRdgomis sasoeba<br />

gaaCnia, im xalxebis CveulebebiT sargebloba, romlebic kerpebs<br />

emsaxurebian, Seuferebelia. am dros utyvi da mkvdari<br />

nivTierebebiT Seuracxyo fen im wmindanebs, romlebic aseTi<br />

didebiT gamobrwyindnen~.<br />

aqamde Cven im debulebebs ganvixilavdiT, romlis drosac<br />

xatTmbrZolebi adamianuri gansjiTi azrovnebiT sargeblobdnen;<br />

axla ki vnaxoT, rogor iyenebdnen isini wm. werilsa<br />

da <strong>saeklesio</strong> gadmocemebs imave miznisaTvis. cru <strong>msoflio</strong><br />

krebis sarwmunoebrivi gansazRvrebis meore nawilSi Semdegi<br />

adgilebia moxmobili: `sul ars RmerTi, da TayvanismcemelTa<br />

misTa suliTa da WeSmaritebiTa Tana-ac Tayuanis-cemaÁ~ (in.4,24),<br />

da kidev: `RmerTi aravin sada ixila~ (in.1,18), `Tquen arca xmaÁ<br />

misi gesma sadame, arca xati misi ixileT~ (in.5,37). aseve Zvel<br />

aRTqmaSi naTqvamia: `ara iqmne Tavisa Senisa kerpni gamoqandakebulni,<br />

arca msgavsi yovlisave, romel ars casa Sina zesknel<br />

da arcaRa, romel ars queyanasa zeda quesknel~ (meor.sj.<br />

5,7-8). wm. werilis am gamoTqmebis safuZvelze xatTmbrZolebi<br />

swored qristian xatTayvanismcemlebs akuTvnebdnen pavle<br />

mociqulis sityvebs, romliTac igi warmarTebs mimarTavs:<br />

`da scuales didebaÁ igi uxrwnelisa RmrTisa msgavsebad<br />

xatisa mis ganxrwnadisa kacisa~ (rom.1,23), `da pativ-scemdes da<br />

hmsaxurebdes dabadebulTa, da ara dambadebelsa~ (rom.1,25).<br />

<strong>saeklesio</strong> gadmocemebidan ki, upirveles yovlisa, wm. epifane<br />

kviprels imowmebdnen: `gaxsovdeT sayvarelo Svilebo, rom,<br />

rogorc eklesiaSi, aseve wmindanTa saZvaleebSi xatebis Setana<br />

miuRebelia, magram yovelTvis gaxsovdeT RmerTi da Tqvens<br />

gulebSi iqonieT igi. qristianisTvis Tvalis meSveobiTa da<br />

azris xetialiT RmrTisaken amaRleba Seuferebelia~. 17 gansaz-<br />

RvrebaSi wm. grigol RmrTismetyvelis himnidanac iyo erTi<br />

adgili motanili: `rwmenis aRiareba saRebavebiT da ara guliT<br />

umarTebuloa imitom, rom saRebavebiT damowmebuli advilad<br />

irecxeba. xolo rac Seexeba sulis siRrmiseul rwmenas, igi<br />

CemTvis WeSmaritia~. Semdeg mimoxilulia wm. ioane oqropiris<br />

__________________________<br />

17 meSvide <strong>msoflio</strong> krebis mamebis gamorkveviT es mowmoba yalbi aR-<br />

moCnda.


74 VII krebis<br />

wina movlenebi<br />

75<br />

swavleba: `wmindanTa cxovrebis gacnobiT, maTi sulis simtkiciT<br />

vtkbebiT, ara sxeulis, aramed sulis warmosaxviT, radganac maTi<br />

naTqvami maTive sulierebis gamoxatvas emsaxureba~. xatTmbr-<br />

Zolebi wm. basili didsac imowmeben: `mamaTa cxovrebebi keTili<br />

saqmis keTebasac aswavlis da netar mamaTa cxovrebasac aRwers,<br />

rogorc RmrTivsaTno cxovrebis misabaZ sulier magaliTebs~. 18<br />

xatTmbrZolTa sarwmunoebriv gansazRvrebaSi wm. aTanase di dis<br />

gamonaTqvamsac vxvdebiT: `rogor ar SevibraloT qmnilebaTa<br />

Tayvanismcemelni im mizeziT, rom mxedvelni da smenaminiWebulni<br />

xedvisa da smenis armqones eTayvanebian~. 19 Semdeg dasaxelebulia<br />

wm. amfiloqe ikonieli, romelic ambobs: `Cven vzrunavT<br />

ara imisaTvis, rom wmindanTa garegnuli saxe dafebze saRebavebiT<br />

gamovxatoT, radgan amisi saWi roeba Cven ara gvaqvs, aramed<br />

imisaTvis, rom maT saTno cxov rebas mivbaZoT~. 20 cru <strong>msoflio</strong><br />

krebis episkoposebi xatTmbr ZolobisTvis gansakuTrebul<br />

sayrdens TiTqos wm. Teodote ankvirelis Semdeg sityvebSi<br />

xedavdnen: `Cven miviReT dadgenileba, rom wmindanTa saxeebi<br />

nivTieri saRebavebiT ki ar gamovxatoT, aramed maT cxovrebebSi<br />

aRweril saTnoebebs, rogorc sulier xatebas mivbaZoT. dae,<br />

xatebis aRmmarTvelebma Tqvan, Tu ra sargebeli miiRes amisagan<br />

da amgvari gaxsenebiT rogor sulier Wvretas ganicdian;<br />

ueWvelia, rom es mzakvruli mizniTaa gamogonili~. 21 dabolos,<br />

xatTmbrZolebi <strong>saeklesio</strong> istorikosis evsebi pamfilelis<br />

epistoles imowmebdnen, sadac igi gmobs xatebis gamoyenebas<br />

religiuri miznebisaTvis. marTalia, meSvide <strong>msoflio</strong> krebis<br />

mamebi am mowmobis sinamdviles aRiareben, magram evsebis, rogorc<br />

ariozels, avtoritetad ar miiCneven.<br />

cru <strong>msoflio</strong> kreba, wm. werilidan da wm. mamaTa literatur-<br />

__________________________<br />

18 grigolis, oqropirisa da basilis Txzulebebidan es adgilebi xatTmbr-<br />

Zolebs saerTo azrTan daukavSireblad mohyavdaT da amitom arasworia,<br />

xolo Tu rogor uyurebdnen eklesiis es mamebi xatTayvaniscemas, amaze<br />

zemoT ukve gvqonda saubari.<br />

19 wm. aTanase didTan laparakia ara xatTayvanismcemlebis, aramed kerp-<br />

Tayvanismcemlebis Sesaxeb.<br />

20 wm. mamis sityvebis namdvili azri aseTia: Cven wm. xatebi gvWirdeba ara<br />

TavisTavad, aramed imisaTvis, rom maT saTno cxovreba gvaswavlon.<br />

21 meSvide <strong>msoflio</strong> krebis mamebma ganacxades, rom Teodotes arc erT<br />

TxzulebaSi msgavsi sityvebi ar moipoveba.<br />

idan rigi adgilebis damowmebiT, romlebic xatTmbrZolebis<br />

azriT TiTqos maT cru swavlebas amtkicebda, xatTayvaniscemis<br />

sakiTxTan dakavSirebiT aseT saboloo daskvnamde mivida: `amrigad,<br />

Cven es mowmobani wm. werilidan da mamaTa swavlebidan<br />

amovkribeT da Cvens axlandel gansazRvrebaSi davajgufeT, ase<br />

vTqvaT,ÿmravlidan cota amovarCieT, sityva rom ar gagvgrZeleboda.<br />

usasrulod mravladaa sxva adgilebic, magram Segnebulad<br />

gamovtoveT isini. amrigad, RmrTivsulieri weriliTa da mamebis<br />

moZRvrebiT ganmtkicebulni, aseve RmrTismsaxurebis lodze<br />

sulierad damyarebulni, Cven yvelani, samRvdelo xarisxiT<br />

Semosilni, wm. samebis saxeliT, erT SeTanxmebamde mivediT da<br />

erTsulovnad ganvsazRvreT, rom nebismieri nivTierebisgan<br />

damzadebuli yovelgvari xati, aseve mxatvris mier ukeTuri<br />

xelovnebiT, saRebavebiT dawerili, qristianuli eklesiebidan<br />

unda gaiyaros; igi ucxoa misTvis da ugulebelyofas imsaxurebs~.<br />

sarwmunoebrivi gansazRvrebis daskvniT nawils xatTayvanismcemlebisa<br />

da taZris mZarcvelebis mimarT muqara warmoadgens.<br />

aqvea Camoyalibebuli, agreTve, rva anaTema xatTayvanismcemlebis<br />

winaaRmdeg. namdvili <strong>msoflio</strong> krebis msgavsad,<br />

cru <strong>msoflio</strong> krebac `eretikosebis~ mimarT muqaras ase gamoxatavs:<br />

vinc xatebs aRiarebs: Tuki sasuliero piri iqneba, xa risxi<br />

CamoerTmeva, xolo saero _ SeCvenebuli iqneba da samoqalaqo<br />

sasamarTlos gadaecema.<br />

qristianTa sazogadoebaSi gavrcelebuli iyo xmebi, rom xatTmbrZolebi<br />

yovladwmida qalwul mariamsa da wmidanebs ar<br />

aRiarebdnen. istoriuli cnobebi adastureben, rom am braldebebs<br />

marTlac hqonda safuZveli. ase magaliTad, TviT imperator<br />

kopronimis Sesaxeb istorikosebi amboben, rom erTxel,<br />

RmrTimSoblis Tayvaniscemis ukanonobis damtkicebis miz niT, man<br />

fuliT savse qisa amoiRo da ikiTxa: `ramdenad didia am qisis<br />

fasi?~ roca mas upasuxes, rom igi Zalian Zvirfasi iyo, maSin<br />

imperatorma qisa dacala da igive kiTxva gaimeora. da roca am<br />

SemTxvevaSi, bunebrivia, pirvelis sawinaaRmdego pasuxi miiRo,<br />

man Tqva: `igive mniSvneloba eniWeba RmrTismSobelsac misgan<br />

qristes dabadebamde da dabadebis Semdeg; axla igi arafriT<br />

ukeTesi ar aris da sxva dedebTan SedarebiT arc upiratesoba


76 VII krebis<br />

wina movlenebi<br />

77<br />

gaaCnia~. imave imperatorze yvebodnen, rom igi RmrTismSoblis<br />

Sesaxeb nestorianuli swavlebisken ixreboda da fiqrobda ra,<br />

rom man Cveulebrivi adamiani dabada da ara RmerTi, misTvis<br />

ubralod qristesmSobelis wodeba undoda. amasTan dakavSirebiT<br />

erTi Zveli istorikosi (Teofane) ambobs, rom imperatorma<br />

kerZo saubrisas konstantinepolis patriarqs hkiTxa: `ukeTesi<br />

xom ar iqneboda, mariami RmrTismSoblis magivrad qristesmSobelad<br />

iwo debodeso.~ roca aseTi pasuxi miiRo: `RmerTma<br />

nu qnas, xelmwifeo, rom Sen am azrze darCe; nuTu ar ici, rom<br />

nestori msgavsi swavlebisaTvis mTelma eklesiam gankveTa?~<br />

imperatorma sTxova patriarqs, rom es saubari maT Soris dar-<br />

Ceniliyo, magram miuxedavad amisa, saidumlo gamoaSkaravda. iseTi<br />

xmebic dadioda, rom imperatori locvebSi RmrTisSoblisa<br />

da wmindanebis moxmobas uaryofda da axaldabadebulTaTvis<br />

wmindanebis saxelebis darqmevas ar iwonebda.<br />

754 wels cru <strong>msoflio</strong> krebis upirvelesi Sedegi is iyo,<br />

rom xatebi yvela eklesiidan gamoyares, zogi dawves, taZrebis<br />

kedlis mxatvroba da mozaikuri gamosaxulebebi Camofxi kes da<br />

kiriT Seleses. am xvedrs verc konstantinepolis didebuli<br />

vlaqernis RmrTismSoblis taZari acda, romlis kedlebzec<br />

saukeTeso mxatvrebis mier gamoxatuli iyo RmerTkacis mTeli<br />

amqveyniuri cxovreba, misi yvela saswauli, saxarebiseuli istoriis<br />

yvela movlena, amaRlebiT damTavrebuli; ase ve suliwmidis<br />

gardamosvla mociqulebze. sxvaTa Soris, rog orc wm. stefanes<br />

cxovrebis aRmwereli ambobs: `cxenosanTa satanur gamosaxulebebs,<br />

nadirobis scenebs, Teatraluri sanaxaobebisa da cxenebis<br />

doRebis amsaxvel naxatebs ufrTxildebodnen da pativiT<br />

epyrobodnen~. xatTmbrZolTa Tavxedoba iq a mde mivida, rom<br />

xatebis mtrebi Tavs uflebas aZlevdnen daewvaT da daeglijaT<br />

is wignebi, romlebic wm. xatebiT iyvnen Semkul ni, an romlebSic<br />

wm. xatebis Tayvaniscemaze iyo saubari. kon stantinepolis aia<br />

sofiis eklesiis skevofilaqsi (WurWelT mcveli) mogvianebiT<br />

acxadebda, rom WurWelT sacavSi man naxa ori naxevrad damwvari<br />

wigni, romlebic irgvliv oqros gamosaxulebebiT iyo<br />

Semkobili. fokis episkoposi le onic amowmebda, rom mis eparqialur<br />

qalaqSi xatTmbrZolebma ocdaaTi wigni dawves. zemoT<br />

xsenebuli skevofilaqsis gancxadebiT, mas xelT hqonia iseTi<br />

wignebic, romlebSic xatTmbrZolebis mier amoWrili yofila<br />

is furclebi, sadac wm. xatebis Tayvaniscemaze iyo saubari. imaves<br />

acxadebdnen kopronimis mefobis droindeli xatTmbrZolobis<br />

sxva mowmeebic (VII <strong>msoflio</strong> krebis cnobebi).<br />

imperatori konstantine xatebis darbevis Semdeg nel-nela<br />

wmindanTa nawilebis devnazec gadavida,ÿ_ÿman brZana yvela adgilidan<br />

gadaeyaraT isini. ase magaliTad, didad pativcemuli<br />

wm. mowame efTvimis wm. nawilebi im taZridan amoiRes, sa dac IV<br />

<strong>msoflio</strong> kreba gaimarTa da luskumasTan erTad zRvaSi CaZires,<br />

xolo misi saxelobis SesaniSnavi taZari samxe dro tansacmlisa<br />

da iaraRis sawyobad aqcies.<br />

cru krebis dadgenilebebisa da imperatori konstantines<br />

yvelaze gabeduli mowinaaRmdegeebi berebi aRmoCnden. maTi<br />

Se marTeba TviT imperatorsac ki aSinebda. bermonazvnobas am<br />

dros wm. stefane edga saTaveSi, romelsac pirvelmowame arqidiakon<br />

stefanesagan gasarCevad axali ewoda. man, imperatoris<br />

winaSe wardgomisas, moneta amoiRo da Tqva: `ra sas jels davimsaxureb,<br />

Tuki am monetas, romelzec imperatoria gamosaxuli,<br />

miwaze davagdeb da fexiT gavTelav? aqedan Sen SegiZlia dainaxo,<br />

_ gaagrZela man, _ rogori sasjelis Rirsia is, vinc qristesa da<br />

misi wm. dedis xatebs Seuracxyofs~. Semdeg iatakze daagdo moneta<br />

da fexiT Sedga. imperatoris brZanebiT igi sapyrobileSi<br />

Caagdes. aranaklebi Seupovroba gamoiCina bermonazonma petre<br />

kolivitma. igi imperato risTvis pirSi simarTlis Tqmas ar<br />

SeuSinda da xatTmbrZo lobis gamo axali valenti (ariozeli<br />

imperatori) da iuliane (gandgomili) uwoda mas. sasuliero<br />

pirebis mier ganebivrebuli imperatorisTvis mxolod bermonazvnoba<br />

aRmoCnda is arasasurveli Zala, romelic uSiSrad<br />

icavda marTlmadideblobas. imperatori bermonazvnebs<br />

kerpTayvanismcemlobis ga mavrceleblebs, obskurantizmis warmomadgenlebs<br />

da bneleTis mociqulebs uwodebda. man yvela<br />

monastris daxurva gadawyvita, xolo zogierTi ki yazarmad<br />

aqcia. ase magaliTad, bizantiis cnobili dolmatis monasteric<br />

samxedroebis ganmgeblobaSi gadavida; dedaqalaqis mravali<br />

monasteri saZirkvlamde daangries. bermonazvnobis damcirebis<br />

mizniT imperatorma brZana, berebi da monazoni dedebi erTmaneTze<br />

wyvil-wyvilad gadaebaT da cirkSi etarebinaT. amave


78 VII kreba<br />

nikea, 787 w.<br />

79<br />

dros, mayurebels neba mieca maTTvis efurTxebina da abuCad<br />

aegdo isini. isec xdeboda, rom berebs Tavs swored im xatebiT<br />

utexdnen, romelTa dasacavadac gamodiodnen.<br />

imperators bermonazvnobis sastiksa da gulmodgine devnaSi<br />

mxardamWerebad provinciis mmarTvelebi hyavda. maT So ris<br />

gansakuTrebiT saxeli gaiTqva Trakiis provinciis mma rTvelma<br />

mixeil laxanodrakonma, romelic drakonis saxeliT gaxda<br />

cnobili. igi pirdapir ubrZanebda bermonazvnebs: `imperatoris<br />

da Cemi morCilni unda iyoT; saero tansacmeli CaicviT da<br />

daqorwindiT; vinc amas ar Seasrulebs, mas Tvalebis daTxra da<br />

gadasaxleba elodeba~. Tavisi sityva man saqmiTac aRasrula.<br />

misi brZanebiT berebs wverze sawvav nivTierebas asxamdnen da<br />

cecxls ukidebdnen. saerTod unda iTqvas, rom marTlmadidebelTa<br />

devna kopronimis dros imdenad Zli eri iyo, rom igi<br />

mxolod qristianobis usastikesi mdevnelis, warmarTi diokletianes<br />

xanas SeiZleba Seedaros.<br />

agreTve unda aRiniSnos, rom konstantine kopronimis Zaladoba<br />

ZiriTadad mxolod konstantinepolis sapatriarqos<br />

daatyda Tavs. aRmosavleTis sxva sapatriarqoebsa da dasavle-<br />

Tis eklesiaSi gacilebiT ukeTesi mdgomareoba iyo.<br />

meSvide <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong> kreba<br />

(nikea, 787 w.)<br />

bizantiis xatTmbrZoli imperatorebis leon isavrielisa<br />

da konstantine kopronimis Semdeg imperiis mmarTveloba leon<br />

IV (775-780 ww.) xelSi gadavida. mas xatTayvanismcemlebis winaaR<br />

mdeg brZola ar gaumarTavs da marTlmadideblebsac Tavisuflad<br />

amosunTqvis saSualeba miecaT; isini mravladac iyv nen<br />

da arc simtkice akldaT TavianTi Sinagani, dafaruli Zalis<br />

wyalobiT. devnili samRvdeloeba gadasaxlebidan dabru nda.<br />

umaRlesi <strong>saeklesio</strong> kaTedrebi ZiriTadad xatTayvaniscemis<br />

erTgulma berebma daikaves. samefo karmac xatTmbrZolobis gavlenisgan<br />

nel-nela iwyo ganTavisufleba, xolo xalxSi xatebis<br />

Tayvaniscema farulad yovelTvis arsebobda. gansakuTrebiT<br />

aRsaniSnavia TviT leon IV meuRlis dedofali irines damsaxureba,<br />

romelmac xatTmbrZolebis samxileblad da WeSmaritebis<br />

dasadastureblad VII <strong>msoflio</strong> krebis mow veviT isaxela Tavi.<br />

aTenSi, xatTayvaniscemelTa ojaxSi aRz rdilma irinem xat-<br />

Tayvaniscema maSinac ki ar uaryo, roca xatTmbrZoli leonis<br />

meuRle Seiqna. amisaTvis man qmrisagan devnac ganicada, magram<br />

male imperatori gardaicvala da irine Tavis mcirewlovan<br />

ZesTan, konstantinesTan erTad taxtze avida (780 w.). amis Semdeg<br />

eklesiis mdgomareoba sagrZnoblad Seicvala. dedofals<br />

xatTmbrZolebis winaaRmdeg araviTari ZaladobisTvis ar miumarTavs,<br />

magram keTilgonivrulad WeSmaritebas cdomilebaze<br />

gamarjvebis saSualeba misca. is Tavis miz nad mxolod imas isaxavda,<br />

rasac TviT qristianuli sazo gado eba iTxovda. dedofalma<br />

Tavisi pativi da adgili daubruna wmi da nawilebsac, romlebsac<br />

xatTmbrZolebi daundoblad Seuracxyofdnen. irinem gadawyvita<br />

zeimiT gamoecxadebina xatTayvanismcemlobis WeSmariteba da<br />

amisTvis yvelaze saukeTeso saSualebad <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong><br />

kreba miiCnia. am krebis mowvevas is mniSvnelobac hqonda, rom<br />

kopronimis mefobis dros Catarebul krebas xatTmbrZolebma<br />

morwmuneTa sacduneblad meSvide uwodes. saWiro iyo, rom cru<br />

<strong>msoflio</strong> krebas WeSmariti kreba dapirispireboda.<br />

jer kidev imperatori leonis mier arCeulma konstantinepolis<br />

patriarqma pavlem mwyemsmTavris taxti moulodnelad<br />

datova, beris kabiT Seimosa da eklesiis marTva aRar isurva.<br />

igi patriarqobamde xatTayvanismcemeli iyo, magram Semdeg<br />

impe ratoris nebas dahyva da xatTmbrZolobis aRiarebis<br />

ficic da do. axla ki simSvidedakargulma da sindisis qenjniT<br />

Sewuxebulma patriarqma gadawyvita monasterSi Caketiliyo da<br />

Ta visi codvebi eglova. monanul patriarqs TviT dedofali<br />

ewvia ufliswulTan erTad, magram man taxtis dabrunebaze uari<br />

ganacxada. irine imeds ar kargavda da Suamavlebad senatorebsa<br />

da patriciebs agzavnida, magram patriarqis pasuxi yovel Tvis<br />

erTi da igive iyo. aRsaniSnavia, rom pavle dedoflis wargzavnilebs<br />

eubneboda: `Tuki <strong>msoflio</strong> kreba ar iqna mowv e uli da<br />

gabatonebuli cdomileba amoZirkvuli, maSin sulis xsnis imedi<br />

nu geqnebaT.~ suliTac da xorciTac dauZlurebuli patriarqi


80 VII kreba<br />

nikea, 787 w.<br />

81<br />

male gardaicvala. saWiro gaxda axali patriarqis arCeva.<br />

dedofalma irinem Rrmad ganaTlebul saxelmwifo mdivanze,<br />

tarasize SeaCera arCevani. 22 SeTavazebul winadadebaze tarasim<br />

ganacxada, rom patriarqobas mxolod im pirobiT miiRebda, Tuki<br />

xatTayvaniscemis aRsadgenad kreba iq neboda mowveuli. es azri<br />

dedofalmac gaiziara da 784 wlis qristeSobis dRes tarasi<br />

patriarqad ekurTxa.<br />

786 wlis zafxulSi <strong>msoflio</strong> krebisaTvis aucilebeli<br />

samzadisi ukve damTavrebuli iyo. krebis Catarebis adgilad<br />

konstantinepolis wm. mociqulTa saxelobis taZari dainiSna,<br />

ro me lic Tavisi siZveliTa da didebulebiT gamoirCeoda. igi<br />

konstantine didis mier iyo aSenebuli, xolo ganaxlebuli<br />

da mdidrulad Semkuliÿ_ÿiustinianes mier. amave dros wm.<br />

mociqulTa taZari bizantiis imperatorebisa da patriarqebis<br />

saZvales warmoadgenda.<br />

romis papma adriane pirvelma krebaze Tavisi legatebi,<br />

protopresviteri petre da iRumeni petre gamogzavna. aleqsandriisa<br />

da antioqiis patriarqebis warmomadgenlebi sapatriarqos<br />

svingelozebi ioane da Toma xucesebi iyvnen; maT Tan<br />

Camoitanes ierusalimis patriarqis epistole, romelSic igi<br />

xatTayvaniscemas uWerda mxars. konstantinepolis patriarqatis<br />

episkoposebic Seikribnen. magram konstantinepolis 786 wlis<br />

krebas Catareba ar ewera. 31 ivniss, <strong>msoflio</strong> krebis gaxsnis<br />

win, xatTmbrZolobis ideebiT gaJRenTili jariskacebis wreSi<br />

buntma ifeTqa. es is jari iyo, romelsac winandeli imperatorebis,<br />

leon III da konstantine kopronimis wrfeli erTguleba<br />

hqonda SemorCenili: isini xom SesaniSnavi sar d lebi iyvnen da<br />

maTi winamZRolobiT laSqars mterze gamarjvebiT ara erTxel<br />

usaxelebia Tavi. axla ki, imperatoris gvardia xatTmbrZoli<br />

episkoposebis ganzraxvis aRmsrulebeli gamodga. jari wm. mociqulTa<br />

eklesias miadga da yvirili atexa. bunts xatTmbrZoli<br />

episkoposebi meTaurobdnen. isini acxadebdnen, rom kopronimis<br />

22 unda aRiniSnos, rom bizantiaSi saero pirebi kargad erkveodnen<br />

<strong>RmrTismetyveleba</strong>Si: aq ganaTlebul adamianad mxolod iseTi pirovneba<br />

iTvleboda, romelsac sxva mecnierebebTan erTad <strong>RmrTismetyveleba</strong>c<br />

hqonda Seswavlili; amitom saero pirebidan patriarqis amorCeva<br />

siZneles ar warmoadgenda.<br />

Catarebuli krebis Semdeg xatebis Sesaxeb <strong>msoflio</strong> kreba aRar<br />

unda Semdgariyo. dedofal irines jaris winaaRmdeg Tavidan<br />

araviTari mkacri zoma ar miuRia, raTa Sinaomi ar gamoewvia.<br />

man meamboxeebi ubralod uyuradRebod datova. jariskacebma am<br />

dRes bevri iyvires, magram bolos da bolos daiSalnen, radgan<br />

SimSilma SeaxsenaT, rom sadilis dro didi xnis gadasuli iyo.<br />

jaris buntma dedofali miaxvedra, rom sanam <strong>msoflio</strong> krebas<br />

moiwvevda, jari unda ganeridebina. am mizniT man musulmanebze<br />

laSqroba gamoacxada; jari konstantinepolidan gavida, magram<br />

dedofalma brZaneba gaauqma da legionebi saxlebSi daiTxova.<br />

erTi wlis Semdeg, roca xalxis mRelvareba dacxra, nikeaSi<br />

<strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong> kreba iqna mowveuli. sxdomis adgilad<br />

sofiis taZari SeirCa. nikeaSi miRebuli gansazRvrebebis xelmowerebis<br />

mixedviT krebas 307 mama daeswro. krebas imperiis<br />

umaRlesi didebulebic eswrebodnen. gaxsnis dRe 787 wlis 24<br />

seqtemberi iyo.<br />

kreba pirvel rigSi xatTmbrZolobaSi braldebuli episkoposebis<br />

eklesiisaTvis SemoerTebis sakiTxs Seexo. TiToeulma<br />

maTganma eresis dagmoba werilobiT warmoadgina da krebisgan<br />

Sendoba iTxova. krebis mier Sewynarebuli aTi episkoposidan<br />

saeWvod mxolod grigol neokesarielis sakiTxi idga, radgan<br />

mas mwvaleblobasTan erTad marTlmorwmuneTa devnac edeboda<br />

bralad, magram ukanaskneli braldeba ar dadasturda da krebam<br />

grigoli mowyalebiT pirvandeli xarisxiT aRadgina.<br />

meore saqme wm. xatebis Tayvaniscemis Sesaxeb WeSmariti swavlebis<br />

gamorkvevas exeboda. Tavidan krebam wm. werilidan is<br />

adgilebi amoikiTxa da gaarCia, romlebic xatTayvaniscemis ganmtkicebas<br />

Seuwyobdnen xels. gamosvlaTa da ricxvTa wignebidan<br />

waikiTxes RmrTis mcnebebi imis Sesaxeb, Tu rogor unda gakeTebuliyo<br />

mowmobis karavSi aRTqmis kidobnis oqros saxuravi da<br />

adamianis msgavsi frTiani qerubimebi (gams. 25; 17,22. ricx. 7,89).<br />

agreTve, winaswarmetyveli ezekielis wignidan amoikiTxes friad<br />

sayuradRebo mowmoba. winaswarmetyveli xilvis dros nanax<br />

saidumlo taZris Semkulobas ase aRwers: `Sesasvlelis Tavze,<br />

taZris Sida da gareTa mxare, mTeli kedeli irgvliv, Signidan<br />

da garedan, Tanazomieri iyo. amokveTili iyo qerubimebi


82 VII kreba<br />

nikea, 787 w.<br />

83<br />

da palmebi; palma qerubimsa da qerubims Soris iyo, ori saxe<br />

hqonda yovel qerubims. kacis saxe palmisaken iyo miqceuli erT<br />

mxares da lomis saxe palmisken iyo miqceuli meore mxares. ase<br />

iyo gakeTebuli mTel taZarSi irgvliv. iatakidan Sesasvlelis<br />

Tavamde qerubimebi da palmebi iyo gamoxatuli. aseve taZris<br />

kedelze~ (ezek. 41,17-20). xatTayvaniscemis WeSmaritebis dasamtkiceblad<br />

krebam axali aRTqmidan erTi adgili moiyvana, kerZod<br />

ebraelTa mimarT episto ledan, sadac naxsenebia, rom ka ravis<br />

wmidasa da wmida wmidaTaSi sasanTle, tabla, aRTqmis kidobani,<br />

manana takukiT da aaronis kverTxic iyo moTavsebuli (9,1-5).<br />

wm. werilidan moxmobili adgilebis Semdeg, krebam wm. mamaTa<br />

xatTayvaniscemis WeSmaritebis damamtkicebeli uricxvi<br />

mowmoba warmoadgina. 23 Semdeg kreba im marTlmadidebluri<br />

Sexedulebis ganmartebaze gadavida, romelic xelovnebis religiasTan<br />

damo kidebulebas exeboda. xatTmbrZolebi religiur<br />

xelovnebas umaqnissa da uwmindurs uwodebdnen; nikeis kreba ki<br />

sxvagvarad afasebda am sakiTxs. wm. asteri amasielis (IV s.) Txzulebis<br />

wakiTxvam, romelSic igi amaRlebuli da mgrZnobiare<br />

sulierebiT aRwers wm. mowame evfrasias gamosaxulebas, krebas<br />

saSualeba misca religiis xelovnebasTan damokidebuleba<br />

misi Sexedulebis safuZvelze gamoexata. krebis monawileni am<br />

Txzulebis gacnobis Semdeg ambobdnen: `maSasadame, mxatvris<br />

xelovneba wmida saqmea, da sruliad ara iseTi ram, romelsac<br />

SeiZleba vinmem dascinos, rogorc amas zogierTi xatTmbrZoli<br />

akeTebs; es mama fermwers keTilmsaxur adamianad warmogvidgens~.<br />

igive azria gamoxatuli sxva mamis mierac: `kargi mxatvari<br />

xelovnebis meSveobiT sagnebs yovelTvis ise warmogvidgens,<br />

rogorc mowame evfrasias xatis damweri; amitomac es maswavlebeli<br />

aq aqebs samxatvro xelovnebas~. patriarqma tarasimac<br />

warmoTqva sityva wm. asteris Txzulebis Sefasebisas: `wm. mama<br />

mowameTa sagmiro istoriis gamoxatvas qadagebs~.<br />

wm. mamaTa nawerebis moxmobis Semdeg kreba xatTayvaniscemis<br />

yvelaze mniSvnelovani mxaris garkvevaze gadavida: ro gor<br />

23 aRniSnul sakiTxTan dakavSirebiT zemoT ukve gvqonda saubari (Tavi:<br />

`xatTmbrZolobis warmoSoba~), amitom gameorebas moverideT da wm.<br />

mamaTa Sexedulebebi aq aRar mogvyavs.<br />

gavigoT da riTi gamovxatoT wm. xatebis Tayvaniscema? krebis<br />

monawile mamebs am sakiTxis dayenebis sababi Rirsi maqsime<br />

aRmsareblis cxovrebis erTi adgilis amokiTxvam misca, sadac<br />

naTqvamia: `abba maqsimem kesariis (biTviniaSi) episkopos Teodoresa<br />

da sxvebTan erTad muxli moiyara da wm. saxarebas,<br />

patiosan jvars, RmrTisa da macxovris ieso qristesa da yovladwmida<br />

RmrTismSoblis xatebs emTxvia~. amave dros abba<br />

maqsimem episkopos Teodores cremliT mimarTa: `Cven yvela<br />

velodebiT gankiTxvis dRes; Sen ici, ra gamoisaxeba da risi<br />

gamosaxvaa dadgenili cxovelmyofel jvarze, macxovrisa da<br />

yovladwmida RmrTismSoblis xatebze~. am adgilis wakiT xvis<br />

Semdeg mamebma wm. xatebis Tayvaniscemis Sesaxeb TavianTi azri<br />

gamoTqves; rogorc Cans, gasarkvevi Seiqnaÿ_ xatTayvaniscemaSi<br />

xatis Tayvaniscema (muxlis moyra, Tavis dakvra) igulisxmeboda<br />

Tu misi pativiT mTxveva.<br />

pirveli azris mxardamWerebi aseTi Sexedulebisani iyvnen:<br />

`gamoTqma `emTxvia~ aq wakiTxuli adgilis mixedviT Tayvaniscemis<br />

mniSvnelobiTaa gamoyenebuli. imitom, rom maqsimem Tayvani<br />

sca wm. saxarebasa da jvars, da maTTan erTad macxovrisa da<br />

yovlad wmida RmrTismSoblis xatebs~. da kidev: `diax, xatebs<br />

saxarebasa da jvarTan erTad erTnairi mniSvneloba aqvT~. sxva<br />

mamebis azri SedarebiT gansxvavebuli iyo; magaliTad, tarasi<br />

xatebs wm. WurWlebs adarebda, razec bevri daemowma. magram igi<br />

ase agrZelebda: `naxeT, Zmebo, naTqvamia, rom isini marTebuli<br />

mowiwebiT emTxvivnen; Cvenc aseve unda moviqceT imitom, rom Cveni<br />

Tayvaniscema mxolod RmerTs ekuTvnis~. ro gorc Cans, erTni<br />

xatebs Tayvaniscemis Rirsad miiCnevdnen, me oreni ki _ pativiscemisa.<br />

sabolood, wm. mamaTa naSromebis ufro gamowvlilviT<br />

gamorkvevam, krebas saSualeba misca upiratesoba pirvelisTvis<br />

mieniWebina, kerZod imisTvis, rom saWiroa xatebis Tayvaniscema<br />

da ara mxolod maTi keTilkrZalulebiT mTxveva. am mxriv sxva<br />

mowmobebTan erTad Zlieri gavlena iqonia wm. anastasi Teopolelis<br />

epistoledan Semdegi adgilis amokiTxvam: `Cven Tayvans<br />

vscemT wmidanebsac da angelozebsac, magram ar vemsaxurebiT<br />

maT rogorc RmerTs, rameTu mose ambobs: `uflisa RmrTisa<br />

Senisa geSinoden da mas mxolosa hmsaxurebde~ (meor. sj. 6,13).


84 VII kreba<br />

nikea, 787 w.<br />

85<br />

naxe, am sityvas _ hmsaxurebde _ erTvis mxolosa, xo lo sityva<br />

geSinodens ÿ_ ara.<br />

amrigad, mxolod RmrTis Tayvaniscema rodia SesaZlebeli,<br />

imitom rom Tayvaniscema pativiscemis maCvenebelia, magram<br />

msaxureba ki RmrTis garda aravisi ar SeiZleba~. krebam angelozebisa<br />

da wmindanebis Tayvaniscemaze gamoTqmuli azri<br />

xatebis Sesaxebac ganavrco; Semdeg xatebTan dakavSirebuli saswaulebic<br />

gaixsena da sabolood daaskvna: `siyvaruliT viRebT<br />

patiosani da cxovelmyofeli jvris gamosaxulebas, aseve wmida<br />

da patiosan xatebsac vcnobT, siyvaruliT viRebT da SevitkbobT<br />

wm. mamaTa Zveli gadmocemis Tanaxmad, romlebic xatebs Tavad<br />

aRiarebdnen da Tvlidnen, rom isini yvela eklesiasa da RmrTis<br />

meufebis yovel adgilze unda yofiliyvnen dasvenebulni. Cven am<br />

xatebs, kerZod macxovris, RmrTismSoblisa da yvela wmidanisa,<br />

pativs vcemT da mokrZalebiT veTayvanebiT, raTa ferweruli<br />

gamosaxulebebis saSualebiT SesaZlebeli gaxdes mogoneba<br />

pirvelsaxisa (e. i. TviT gamosaxulisa da misi saTnoebis) da<br />

ganwmendis monawileni SeviqmneT~. amis Semdeg krebam xatTmbr-<br />

Zolobis mTeli swavleba dagmo. mamebi im das kvnamde mividnen,<br />

rom xatTmbrZolebi TavianTi SexedulebebiTa da moqmedebebiT<br />

erTianad moi cavdnen da imeorebdnen manamde arsebuli yvela<br />

cdomilebisa da eresis borotebas: xatTmbrZoloba mravali<br />

mwvaleblobis Sejamebas warmoadgenda.<br />

wm. kirile ierusalimelis sityvidan erTi nawyveti iqna<br />

wa kiTxuli, sadac naTqvamia: `ara vis smenia nabuqodonosorma<br />

rom gaanadgura qerubimebi? go ne biT gansaWvretsa da zeciur<br />

qerubimebze ki ar vambob, aramed im qerubimebze, romlebic<br />

taZarSi iyvnen gakeTebulni da sakurTxevels ifaravdnen da<br />

ro melTa Sorisac RmrTis kanoni pirmetyvelebda~. am adgilis<br />

wakiTxvam kreba im dask vnamde miiyvana, rom xatTmbrZolebi<br />

Rirsni iyvnen nabuqodonosoris mware xved ris gaziarebisa.<br />

krebis azriT, xatTmbrZolebi iseTive borot ni iyvnen, rogorc<br />

samaritelebi da maTze uaresnic ki. wm. svimeon mesvetis<br />

(umcrosis) im mowmobam, rom mis dros viRac samaritelebs<br />

xatebi CamouyriaT, krebis mamebs sababi misca ganecxadebinaT:<br />

`yvelasTvis cnobilia, rom samaritelebi yvela mwvaleblebze<br />

uaresad miiCnevian. xolo patiosani xatebis uarmyofelebi,<br />

amaTze uaresnic ki arian, magram isic sakmarisi iqneba, Tuki maT<br />

samaritelebis Tanabrad CavTvliT~. Semdeg krebam xatTmbr-<br />

Zolebi iudevelebs Seadara. er Ti mowmobis wakiTxvis Semdeg,<br />

sadac iudevelTa mier xatebis miuReblobasa da gakicxvaze<br />

iyo laparaki, krebis erT-erTma monawilem Tqva: `Cveni uflis<br />

ieso qri stes gangebulebas uaryofen isini, romlebic uaryofen<br />

xatebs, rogorc es ebraelebi; amitom xatebis uarmyofelni maTi<br />

msgavsia~. krebam miiCnia, rom qristianul samyaroSi sxvadasxva<br />

dros gamovlenili mwva leblobebis miuxedavad, xatTmbrZolebs<br />

meti msgavseba ma inc maniqevelebTan da severozelebTan (mo nofi<br />

zituri seqta) ufro hqondaT. maniqe velebTan msgavseba krebam<br />

imis safuZvelze daadgina, rom xatTmbrZolebi eklesiis mier<br />

uaryofili apokrifuli wigniT sar geblobdnen (`wm. mociqul-<br />

Ta mog zaurobani~). am wignSi ki laparakia imaze, rom qristes<br />

moCvenebiTi sxeuli hqonda, rasac swo red maniqevelebi amtkiceben.<br />

xolo severozelebTan msgavseba ze is faqti miuTiTebda, rom<br />

esenic xatTmbrZolobdnen mtredebis gamosaxulebebis winaaRmdeg,<br />

romelTa saxiTac eklesiaSi suliwminda warmodgindeboda.<br />

amis Semdeg krebam xatTmbrZolebi SeaCvena da, pirvel rigSi,<br />

krebis SuaSi xatebis dasveneba da maTi mTxveva brZana, me ore<br />

rigSi ki xatebis winaaRmdeg dawerili yvela Txzule b is dawva<br />

gadawyvita.<br />

xatTmbrZolebis winaaRmdeg krebis muSaobis umniSvnelovanesi<br />

Sedegi kopronimis mier mowveuli cru <strong>msoflio</strong> krebis<br />

sarwmunoebrivi gansazRvrebis ganxilva iyo, gansazRvrebisa,<br />

romelic wm. xatebis Tayvaniscemis winaaRmdeg iyo mimarTuli.<br />

es simbolo xatTmbrZolobis cnobil dokuments warmoadgenda,<br />

romelic miT umetes iqcevda yuradRebas, radgan episkoposTa<br />

Soris jer kidev iyvnen kopronimis krebis TanamgrZnobi<br />

adamianebi. <strong>msoflio</strong> krebam gamowvlilviTa da gu lmodgined<br />

gamoikvlia gansazRvrebis yvela is safuZveli, ri Tac kopronimis<br />

xatTmbrZolTa krebis cru swavleba iniRbeboda. kreba<br />

am gansazRvrebis yovel arguments nabij-nabij mi hyveboda da<br />

gmobda.<br />

<strong>msoflio</strong> krebis ori ukanaskneli sxdoma (7 da 8) wm. xatebis


86 VII kreba<br />

nikea, 787 w.<br />

87<br />

Se saxeb marTlmadidebluri sarwmunoebrivi gansazRvrebis gamo<br />

cxadebasa da damtkicebas mieZRvna. igi ase ikiTxeba:<br />

ganvsazRvravT, rom wmida da patiosani xatebi miRe bulia<br />

(TayvaniscemisaTvis) swored iseve, rogorc pati osani cxovelmyofeli<br />

jvris gamosaxuleba, iqnebian isini saRebavebiT<br />

da werili, Tu mozaikiT an romelime sx va nivTierebiT Sesrulebulni,<br />

an gamosaxulni RmrTis wmida eklesiis nakurTx<br />

WurWlebsa da Sesamoslebze, kedlebsa da dafebze, an saxlsa da<br />

gzis pirebze, da amave dros es xatebi iqnebian uf ali ieso qristesi,<br />

yovladwmida RmrTismSoblisa, an patiosani angelozebisa<br />

da yvela wmida da Rirsi mamisa. rac ufro xSirad iqceva xatebi<br />

Cveni Wvretis sagnebad, miT ufro aRiZvrian am xatebis Semyureni<br />

pirvelsaxis mogonebiT, maT mimarT ufro did siyvaruls Sei-<br />

Zenen da meti wadierebiT emTxvevian, muxls moiyrian da Tayvans<br />

scemen maT, magram arasgziT ara im WeSmariti msaxurebiT,<br />

romelic Cveni rwmeniT, mxolod RmrTeebriv bunebas Seefereba.<br />

yvelafris Sesaxeb, rac krebam gaakeTa, dedaqalaqSi dawvri<br />

lebiT euwya dedofal irines. man krebaze miRebuli gansaz-<br />

Rvrebis sazeimo damtkicebisTvis dRe TviTon daniSna. mamebis<br />

Sek rebis adgili konstantinepolSi mangavris sasaxle iyo.<br />

de dofalma ufliswulis TandaswrebiT pativi miago krebas.<br />

patri arqma da dedofalma mokle sityvebi warmoTqves, ris<br />

Semdegac am ukanasknelma ganacxada: `dae, Tqvens mier aRiarebuli<br />

gansazRvreba yvelas gasagonad iqnas wakiTxuli~. _ÿroca<br />

es Sesrulda, dedofalma Tqva: `dae, wmida da <strong>msoflio</strong> krebam<br />

Tqvas, saerTo SeTanxmebiT aRiarebT Tu ara am wakiTxul gansaz<br />

Rvrebas?~ krebis monawile mamebma upasuxes: `Cven yvelas<br />

ase gvwams, yvela ase vfiqrobT da saerTo mowiwebiT xeli<br />

mo va wereT mas!~ maSin dedofalma irinem mowiwebiT miiRo sar<br />

w munoebrivi gansazRvrebis gragnili, romelsac masTan er Tad<br />

yrma imperatormac moawera xeli, da samefo beWdiT dabeWda.<br />

amiT vamTavrebT <strong>msoflio</strong> <strong>krebebi</strong>s aRweras da, madloba<br />

ufals, Tuki vrceli naSromidan gamokrebili Sinaarsis gadmoTargmniT<br />

sargebloba movutaneT am sakiTxiT dainteresebul<br />

mkiTxvels. Txroba ki davasruloT fragmentiT im mWevrmetyveluri<br />

xotbidan, romelic diakonma epifanem uZRvna<br />

ukanasknel krebas: `gixarodes Senc, mTels dedamiwaze ganfenilo<br />

kaTolike eklesiao, izeime da imxiarule sakuTari Svilebis<br />

SekrebiT; gacveTili flasi ganiZarcve da marTlmadideblo bisa<br />

da erTianobis gaucveTeli samosi Seimose. Sen, viTarca sasZlos<br />

saukuneTa meufis, Zisa da RmrTis sityvisa, ferwerulad Seqmnili<br />

misi kacisebri xatis tareba Segferis, raTa Ca n des, rom Sen xar<br />

sZali sameufo~. amin.


88 cneba dogmatisa<br />

89<br />

<strong>dogmaturi</strong><br />

<strong>RmrTismetyveleba</strong><br />

Sesavali<br />

<strong>dogmaturi</strong> RmrTismetyvelebis sagans dogmatebi anu gamocxadebiTi<br />

religiis mWvretelobiTi WeSmaritebani warmoadgenen,<br />

sxvagvarad rom vTqvaT, yvelaferi is, rac RmerTSi misive<br />

wyalobiT rwmeniT ganiWvriteba, radgan adamianTan urTierTobaSi<br />

Sesvla RmrTis keTilmnebelobis Sedegia.<br />

dogmati momdinareobs berZnuli sityvidan, rac fiqrs, varauds,<br />

miCnevas niSnavs. qristianuli TvalsazrisiT ki masSi<br />

mtkice rwmena (dajerebuloba) da Sinagani uryeoba igulisxmeba.<br />

qristianuli dogmatis gansakuTrebiT aucilebeli Tviseba misi<br />

RmrTeebrivi warmomavlobaa. misi sinamdvile droebiT yofaze<br />

ki araa damokidebuli, aramed mudam ucvleli RmrTis maradiul<br />

WeSmaritebaze, romelic Tavis Tavs RmrTeebrivi gamocxadebis<br />

dros avlens. amitom marTalni ar arian protestanti avtorebi,<br />

romlebic dogmats ama Tu im droSi gabatonebul mosazrebad<br />

miiCneven. amiT isini eklesiis mamaTa swavlebis sapirispirod<br />

istoriul WeSmaritebas Seuracxyofen da TviT qristianobas<br />

amcireben. <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong> krebebze ki wmida da netari<br />

mamebis mier Camoyalibebuli dogmatebis mowinaaRmdegeebs<br />

anaTemas ucxadebdnen.<br />

wm. basili didis TqmiT: `RmrTis dogmatebi ucilobelia~.<br />

swored amiT gansxvavdeba qristianuli dogmatebi yvela sxva<br />

araqristianuli religiis azrebisagan, filosofiuri dogmebisa<br />

an politikisagan; igi gansxvavdeba iseTi qristianuli<br />

WeSmaritebebisganac, romlebic RmrTis gamocxadebas ar Seicavnen,<br />

mag., <strong>saeklesio</strong> dadgenilebebisgan RmrTismsaxurebisa da<br />

keTilmoweseobis Sesaxeb. eklesiis mamebi dogmatebs, rogorc<br />

mWvretelobiTi WeSmaritebis dargs, qristianuli wesebisagan<br />

gamoyofdnen. wm. kirile ierusalimeli ambobda: `marTlmorwmuneoba<br />

ori sagnisagan Sedgeba: zusti, wmidaTawmida debulebebisa<br />

da keTili saqmeebisagan, radganac mxolod dogmatebi,<br />

keTili saqmeebis gareSe, RmrTisTvis saTno ar aris; amasTan, is<br />

saqmeebic miuRebelia, romlebic marTali sarwmunoebis dogmatebze<br />

ar arian dafuZnebulni~. wm. ioane oqro piris sityvi-<br />

Tac: `qristianoba rogorc dogmatebis kanonebs, aseve jansaR<br />

cxovrebasac iTxovs.~ aseve <strong>msoflio</strong> <strong>krebebi</strong>c sarwmunoebis aRiarebas<br />

dogmatebs uwodebdnen da maT drois moTxovnilebaTa<br />

mixedviT adgendnen, xolo yvela sxva dadgenilebas kanonebs<br />

anu cxovrebis wesebs arqmevdnen. dogmatis arsi asec SeiZleba<br />

gamoixatos: maSin, roca religia aris adamianis RmerTTan kav-<br />

Siri, romelsac RmrTisa da adamianis urTierTdamokidebuleba<br />

gansazRvravs, dogmatebi, zneobrivi azrebisagan gansxvavebiT,<br />

RmrTis Sesaxeb gamocxadebis mWv retelobiT azrsa da adamianTan<br />

mis kavSirs aRniSnaven, ro melic praqtikuli WeSmaritebebisgan<br />

damoukideblad Seicnoba.<br />

qristianuli sarwmunoebis mTavari sagani an mTavari azri,<br />

romelic yvela dogmats erTmaneTTan akavSirebs, SeiZleba ase<br />

gamoiTqvas: `qristianuli sarwmunoebis arsi RmrTisÿ_ mamis,<br />

Zisa da suliwmidis _ Sesaxeb swavlebasa da codviT dacemuli<br />

kacobriobis gamoxsniT gamovlenil RmrTis sibrZneSi mdgomareobs~.<br />

axla ki gavecnoT gonebis monawileobis sakiTxs sarwmunoebasTan<br />

mimarTebaSi.<br />

CvenSi arsebuli eklesiis sawinaaRmdego nebsiTi Tu uneblieTi<br />

cnobiereba isev apirispirebs gonebas dogmatikasTan.<br />

SeiZleba iTqvas, rom mxolod mas, visac ara aqvs swori warmodgena<br />

arc RmrTisa da arc misi nebis, arc adamianis gonebis<br />

Sesaxeb, SeuZlia dauSvas gonebis ganmgebloba gamocxadebis<br />

dogmatebze. saqme isaa, rom codviT damZimebuli Cveni goneba<br />

mWvretelobiTi WeSmaritebis gamocxadebas, rogorc gamocdi<br />

le bi Tac cnobilia, cudad igebs (I kor. 1,21). Tanamedrove<br />

adamianis suliereba imdenad Seryeulia, rom misTvis RmrTis<br />

gansakuTrebuli Semweobaa aucilebeli. Tuki RmerTma Tavisi<br />

usazRvro saxierebiT adamianebisTvis Tavisi Tavis Sesaxeb<br />

iseTi swavlebis micema ineba, romelsac adamiani TviTon vera


90 cneba dogmatisa RmrTis Semecneba<br />

91<br />

sodes ver Seityobda da ver axsnida, es misi (RmerTis) sikeTis<br />

Sedegia da adamianebs isRa darCeniaT, mokrZalebuli madliere-<br />

RmrTis Semecneba<br />

biT miiRon gamovlenili sibrZne.<br />

axla ase davsvaT sakiTxi: dogmatikam unda gadauRobos Tu<br />

ara gza gonebis gamoZaxils im WeSmaritebis Sesaxeb, romelic<br />

mxolod gamocxadebiTaa cnobili?ÿ_ÿTuki gamocxadeba adamians<br />

imisTvis eZleva, rom Tavis uZlurebas umkurnalos da TviT gamocxadeba<br />

WeSmaritebis miTiTebiT rwmenis saidumloebebs Cvens<br />

SegnebasTan aaxloebs, dogmatika maSin imoqmedebs gamocxadebis<br />

Sesabamisad, roca gonebas aCvenebs, rom ama Tu im gamocxadebis<br />

saidumlo, Tumca SeuZlebelia gonebrivi sawyisidan momdinareobdes,<br />

magram ar ewinaaRmdegeba gonebis mWvretelobiTsa<br />

da praqtikul moTxovnilebebs, ara med piriqiT, TviT gonebis<br />

ama Tu im saWiroebas exmareba da codviT miyenebul ama Tu im<br />

uZlurebas mkurnalobs.<br />

amrigad, dogmatika aiZulebs ra gonebas aRiaros rwmenis<br />

saidumloebebis keTilismyofeli Zala, ki ar amcirebs, aramed<br />

RmerTi arsiT erTia da RmrTis arsis yoveli TvisebisaTvis<br />

RmrTis erToba is pirobaa, romliTac TviT am Tvisebebis<br />

arsebobaa SesaZlebeli. aqedan gamomdinare, RmrTis erToba<br />

metia, vidre RmrTis arsis Tvisebebi; igi aucilebeli pirobaa<br />

rogorc RmrTis yofierebisTvis, aseve RmrTis arsisaTvis. amave<br />

dros manam, sanam RmrTis Sesaxeb raimes vityodeT, sa Wiroa<br />

gavarkvioT sakiTxi RmrTis Semecnebis SesaZleblobebze, rom<br />

Cveni msjeloba zomierebas ar gadacdes.<br />

meore saukuneSi valentini da karpokrate, xolo meoTxeSi<br />

evnomiosi aswavlidnen, rom adamianisaTvis RmerTi sruliad<br />

misawvdomia. sapirispiro azrs icavdnen markionitebi da maTi<br />

Tanamedrove cru maswavleblebi, romlebic ambobdnen, rom<br />

RmerTi Cveni SemecnebisaTvis sruliad miuwvdomelia. amitom<br />

saWiroa gavarkvioT: ra SeiZleba vicodeT RmerTis Sesaxeb?<br />

gamocxadebiT WeSmaritebebs gonebis TvalSi aRamaRlebs da<br />

`rameTu mecnierebaÁ igi RmrTisaÁ cxad ars maT Soris, ra-<br />

mis Wir veulobaze imarjvebs. amitom saWiro ar aris dogmat ur<br />

meTu RmerTmanve gamoucxada maT~ (rom. 1,19). mociqulis swa-<br />

sakiTxebze sqolastikuri da kadnieri polemika, sadac mra vali<br />

vlebiT, adamianebs SeuZliaT RmrTis Semecneba da es SesaZle-<br />

sazrdoa lo gi ku ri msjelobisTvis da cota suli sTvis. gamocbloba<br />

dafuZnebulia imaze, rom RmerTi maT Tavis Tavs ucxadebs,<br />

dileba imis mowmea, rom sarwmunoebaSi eWvis Setana garegani sa-<br />

xolo maT gamocxadebis miRebis unari aqvT. RmrTis Semecnebis<br />

babis gareSec, zogierTisaTvis SeumCnevladac ki, Cveni wamxdari<br />

am SesaZleblobas bunebrivi ewodeba, radganac TviT Cveni<br />

sulis siRrmeSi aRmocendeba. am SemTxvevaSi ki sarwmunoebis<br />

mxridan mxolod dumili imdenad aramarTebulia, ramdenadac<br />

mavnebeli. mociqulma pavlem brZana, rom goneba rwmenas unda<br />

davumorCiloT (2 kor. 10,5). ase msjelobdnen eklesiis didi maswavleblebic.<br />

net. avgustines sityviT: `SeuZlebelia, rom RmerTs<br />

CvenSi ejavrebodes is, riTac misive gangebiT yvela cxovelze<br />

maRla vdgavarT. Cven imisTvis ar gvwams, rom gonebiT ar<br />

visargebloT; gonieri suli rom ar gvqonoda, sxvagvarad arc<br />

rwmuneba SegveZleboda~. wm. ioane oqropiri: `gansakuTrebiT<br />

maSin ufro gvwams, roca vgebulobT mizezebs, Tu ra ratom<br />

xdeba.~ swored maTi msjelobis sa Ri azriT unda ilaparakos<br />

dogmatikam da maSin gonebis ga daWa r bebuli gabedulebiT gamo<br />

wveuli Secdomebisagan daz Rveuli viqnebiT. mxolod aqve<br />

un da SevniSnoT, rom mecnierebisaTvis ufro azrebia saWiro,<br />

vidre sityvebi.<br />

RmrTivSeqmnili bunebis Tvisebas warmoadgens.<br />

imave mociqulis swavlebiT, RmerTi drois sxvadasxva periodSi<br />

da sxvadasxvagvarad ucxadebda WeSmaritebas xalxs<br />

winas warmetyvelebis meSveobiT, xolo adamianebisTvis misi<br />

yvelaze sruli da umaRlesi gamocxadeba Ze RmerTSi gamovlinda,<br />

romelic maradiuli mamis didebis brwyinvalebaa (ebr.<br />

1,3), radgan am bolo gamocxadebasÿ_ÿgamocxadebas RmrTisa Ze<br />

Rmer TSi _ safuZvlad udevs RmrTis namdvili da sruli yofiereba<br />

Tavis ZeSi, rogorc aswavlida TviT Ze RmrTisa (in.<br />

14,7-10). amitom RmrTis Semecneba qristeSi, qristes meSve obiT _<br />

ueWvelad swori da namdvili Semecnebaa: `xolo viciT, ra meTu<br />

Ze RmrTisaÁ movida da momca Cven gonebaÁ, raÁTa vico diT Cuen<br />

WeSmariti RmerTi da varT Cuen WeSmaritisa Tana, Zisa misisa<br />

ieso qritesa~ (1 in. 5,20).<br />

miuxedavad imisa, rom RmerTma Tavis Tavi adamianebs qris


92 RmrTis<br />

Semecneba<br />

93<br />

teSi ganucxada, iudevelebma ver Seicnes igi. ratom? `Tquen<br />

xorcTaebr sjiT~,ÿ_ÿeubneba maT macxovari (in. 8,15-19), anu<br />

TqvenSi codnis unari ise ar aris mowyobili, rom axali<br />

swavlebis gageba da miReba SeZloT; Tqven Tqveni wamxdari<br />

bunebis moTxovnilebebiT msjelobT. aqedan Cans, rom RmrTis<br />

gamocxadebis misaRebad saWiroa ara marto goneba, razec ambobs<br />

mociquli, aramed gulis siwmindec. aseve aswavlida macxovari:<br />

`ukueTu vinme nebasa missa hyofdes, cnas man moZRurebaÁ ese,<br />

viTar raÁ ars: RmrTisagan ars, anu me TaviT TÂsiT vityÂ~ (in.<br />

7,17). mociqulebic imaves aswavlian: `yoveli romeli codvides,<br />

mas ara uxilavs igi, arca icis igi~ (1 in. 3,6). radgan adamis<br />

dacemasTan erTad mTeli kacobriobac dazianda da bunebaSi<br />

RmrTis gamocxadeba aRar kmaroda adamianebisTvis RmrTis<br />

Sesaxeb swori da sruli Semecnebis Sesatyobad, ise rom, TavianT<br />

Tavze mindobilma ama soflis brZenTac `icvales didebaÁ igi<br />

uxrwnelisa RmrTisaÁ msgavsad xatisa mis ganxrwnadisa kacisa<br />

da mfrinvelTa da oTxferxTa da quewarmavalTa~ (rom. 1,23),<br />

amitom amieridan RmrTis SemecnebisTvis aucilebelia adamianis<br />

ganaxleba RmrTis madliT, anu rac igivea, madliT zneobrivi<br />

srulyofa ganwmendisa da gonebrivi RmrTisSemecnebis gaumjobesebisaTvis.<br />

ufali, ambobs pavle mociquli, `naTelsa myof ars miuwdomelsa,<br />

romeli aravin ixila kacTaganman, arca xilvad xelewifebis~<br />

(1 tim. 6,16). es niSnavs, rom Tumca RmerTma Tavis Tavi<br />

gamoucxada adamianebs, magram RmrTis didebuleba ganuzomelia<br />

da amitom miuwvdomelic, _ adamiani uZluria mTlianad moicvas<br />

igi.<br />

RmrTismxilveli mose evedreboda ufals: `miCvene didebaÁ<br />

Tavisa Senisa~; uflis pasuxidan Cans (gams. 33; 18, 23), rom sanam<br />

adamiani amqveynad cxovrobs, misTvis SeuZlebelia wmida RmrTis<br />

`pirispir~ ganWvreta, da am miwier yofaSi, RmerTi mxolod am<br />

yofierebisTvis Sesaferis sazRvrebSi ecxadeba mas da adamians<br />

mxolod RmrTis didebis anarekli (`zurgi~) SeuZlia ixilos.<br />

RmrTis Semecnebis Sesaxeb mociqulTa mier gamoxatuli<br />

niSnebis mixedviT aseT gansazRvrebebs vRebulobT:ÿa)ÿsamyaro<br />

da gamocxadeba, rogorc sarke, RmrTis saxes ireklaven _ da am<br />

gamoxatulebiT RmerTs SevimecnebT; aqedan gamomdinare, Cven<br />

RmerTs vxedavT ara uSualod, ara rogorc fizikur sxeuls,<br />

aramed mxolod da mxolod RmrTis anarekls; b)ÿRmrTis piri<br />

(saxe) gamocanis saxiT warmogvidgeba, amitom gonebiT unda<br />

ganvsajoT, rom rac SeiZleba naTeli warmodgena Segveqmnas<br />

Cve nTvis gamoCinebuli maRali sagnis Tvisebebis Sesaxeb; g)<br />

axla (amqveynad) RmerTs mxolod nawilobriv SevicnobT da ara<br />

mTlianad, da ara sruliad, zogierTi daskvnis gaTvaliswinebiT<br />

mxolod sarkeSi areklil RmrTis erT mxares SevicnobT. amrigad,<br />

Cveni Semecneba RmrTisa sakuTriv rwmenaa da ara mecniereba<br />

(codna).<br />

mociquli ambobs, rom sxvadasxva dros RmerTi adamianebs<br />

ecxadeboda sxvadasxva saxiT (ebr. 1,1), xolo radganac CvenTvis<br />

cnobilia, rom RmrTis Semecnebis SesaZlebloba adamianebis<br />

miRebis unarzea damokidebuli, mociqulis sityvebidan Cans,<br />

rom RmerTi ama Tu im dros adamianebs imdens ucxadebda, ramdenis<br />

miRebac maT SeeZloT. momaval cxovrebaSi sxvagvarad<br />

viarsebebT da RmrTis Sesaxeb Semecnebac sxvagvari gveqneba:<br />

Tumca rogorc Cvens yofierebaSi, arc iq viqnebiT Tavisufalni<br />

SezRudulobisgan, magram Semecneba ukve saxeobrivi codna ki<br />

aRar iqneba, aramed RmrTis pirispir cnoba (ra Tqma unda maT-<br />

Tvis, romlebic RmrTis winaSe wmindanebad wardgebian). amrigad,<br />

RmrTis Semecnebis xarisxi imazea damokidebuli, ramdenis miReba<br />

SegviZlia Cven.<br />

mamaTa swavlebis saerTo daskvna wm. grigol RmrTismetyvelis<br />

sityvebiT SeiZleba gamoixatos: `RmrTis Sesaxeb unda<br />

iTqvas, rom igi arc sruliad miuwvdomelia da arc sruliad misawvdomi~.<br />

amisi damadasturebelia wm. werilSi warmodgenili<br />

RmrTis saxelebic, romlebic TviT RmrTis mieraa gamocxadebuli<br />

da RmrTis arsis namdvili, Tumca arasruli, gamomxatvelia.<br />

magaliTisaTvis warmovadginoT Zveli aRTqmis RmrTis<br />

gamomxatveli ebrauli sityvebi: elohim _ Zala, Zliereba;<br />

Saddai _ yovlismpyrobeli, yovladZlieri; el _ simtkice;<br />

adonai _ yovlismflobeli; elion _ uzenaesi. �<br />

� rac Seexeba rusul wyaroebSi XIX s-dan gavrcelebul saxels ieRova,<br />

SevniSnavT, rom igi cnobili tetragramidan (YHWH) masoreTebis mier<br />

pirobiTad Seqmnili terminia da ara RmrTis mier gamocxadebuli saxeli.<br />

bibliis Zvel berZnul, laTinur da, maT Soris, slavur redaqciebSi<br />

aRniSnuli sityva ar gvxvdeba.


94 RmrTis arsis<br />

Tvisebebi<br />

95<br />

kidev ufro srulad da amaRlebuladaa gamoxatuli RmerTi<br />

axal aRTqmaSi, radganac axal aRTqmaSi RmrTis Sesaxeb TviT Ze<br />

RmerTi laparakobda. ase magaliTad, ufro naTlad da pirdapiraa<br />

gamoTqmuli, rom RmerTi srulia (yovladsrulyofili),<br />

mxolod igia saxieri da brZeni, `sul ars RmerTi~ (in. 4,24), _<br />

eubneba macxovari samaritel dedakacs da migviTiTebs usxeulo<br />

arsis (RmerTis) pirovnul arsebobaze, romelsac gonTan<br />

da nebasTan erTad yofiereba Tavissave TavSi aqvs. magram<br />

RmrTis gamomxatveloba, Zvel aRTqmasTan SedarebiT axali<br />

aRTqmis upiratesobis miuxedavad, mainc fardobiTia rogorc<br />

Tavis saganTan, ise gamoTqmis SesaZleblobasTan mimarTebiT.<br />

RmrTis arsis Tvisebebi<br />

ara mxolod saerTod RmrTis, aramed misi yofierebis Sesaxeb<br />

msjelobisas, Cven ar ganvSorebivarT azrs RmrTis, rogorc<br />

pirovnuli da cxoveli arsis Sesaxeb. magram ra aris es pirov<br />

nuli da cxoveli arsi? romelia RmrTis arsis gamoma aSkaravebeli<br />

Tvisebebi? kiTxva gardauvalia, magram ara advilad<br />

pasuxgasacemi. miuwvdomelze mxolod is SegviZlia vTqvaT, rac<br />

man adamianisTvis Tavisi Tavis Sesaxeb gamoacxada, da vTqvaT<br />

windaxedulad.<br />

sruliad zusti dayofa RmrTis Tvisebebisa SeuZlebelia, imitom<br />

rom SeuZlebelia RmrTis sruli Secnoba. magram sakiTxis<br />

SedarebiT sworad SerCeva SesaZlebelicaa da saWiroc.<br />

TviTmyofadi.ÿam TvisebiT RmerTi yofierebis aranair damokidebulebasa<br />

da gansazRvrulobas ar eqvemdebareba. igi<br />

Ta vis Tavad arsebobs da yovelives aZlevs yofierebas. goneba<br />

TviTmyofadobas RmrTis aucilebel Tvisebad im kanonis<br />

mixedviT miiCnevs, romliTac SemTxveviTi aucilebel sawyiss<br />

sa Wi ro ebs da rigi saboloo mizezebisa ar SeiZleba usasrulod<br />

gag rZeldes, aramed SeCerdeba pirvel arsebaze, TviTmyofadze,<br />

romelsac yofiereba aravisgan ar miuRia da yvela mizezis<br />

mizezs warmoadgens. TviT ufali ambobs Tavis Tavze: `me var<br />

RmerTi myofi, romeli var~ (gams. 3,14). es niSnavs, rom igi am<br />

sityvis sruli gagebiT arsebobs. Tavis TavSi srul yofierebas<br />

moicavs da sxva yovelives yofa maszea damokidebuli. RmrTis<br />

damoukidelobas gansakuTrebiT Zlierad da naTlad gamoxatavs<br />

ufali ieso qristes sityvebi, roca igi ambobs, rom mama RmerTs<br />

cxovreba Tavis TavSive aqvs (in. 5,26).<br />

maradiuli.ÿRmerTs ekuTvnis es Tviseba _ maradiuloba anu<br />

mudmivi myofoba, romlis mixedviTac mas arasodes arc dauwyia<br />

da arc Sewyvets arsebobas. gonebas ar SeuZlia ar aRiaros<br />

RmrTis es Tviseba, radgan misi uaryofa RmrTis yofierebis<br />

uaryofamdec miiyvanda. RmerTi da maradiuloba _ erTmane-<br />

Tisgan ganuyofelia. gamocxadeba gvaswavlis: `pirvel mTaTa<br />

dabadebadmde, da Seqmnad qveyanisa, da soflisa da saukuniTgan<br />

da ukunisamde Sen xar~ (fs. 89,2). RmerTi ara mxolod droze<br />

da droebiTi yofierebis pirobebze araa damokidebuli, aramed,<br />

netari avgustines sityviT rom vTqvaT, TviTonaa droisa da<br />

yovelive droSi warmavalis Semoqmedi.<br />

ucvleli.ÿes iseTi Tvisebaa, romlis gamoc RmrTis Zalebis<br />

nebismieri kleba an mateba, yofierebis erTi saxidan meoreSi<br />

gadasvla gamoricxulia. ase rom, RmerTi yovelTvis erTi da<br />

igivea. goneba am Tvisebas miawers RmerTs, rogorc damou ki debel<br />

arss, radgan TviTarsisaTvis gafarToebaca da Seviwroebac,<br />

iseve rogorc maradiulisTvis yofierebis erTi saxidan meoreSi<br />

gadasvla, SeuZlebelia. xolo rac Seexeba wm. werilSi<br />

aRniSnul RmrTis sinanulsa da risxvas, mxolod RmrTisadmi<br />

adamianis damokidebulebas gamoxatavs, radgan RmrTis ganwyobas<br />

Cvens mimarT vswavlobT ara sxvagvarad, Tu ara CvenTvis<br />

gasageb enaze.<br />

yvelganmyofi.ÿam TvisebiT RmerTi yvelaferTan da yvelas-<br />

Tan erTnairad axloa, da amitom, rogorc aravisgan gamoklebulsa<br />

da arafriT damTavrebuls, sxvagvarad ganuzomeli ewodeba.<br />

goneba RmrTis aseT Tvisebas RmrTis TviTmyofadobis<br />

aucilebel Sedegad miiCnevs. RmerTi rom yvelgan ar yofiliyo,<br />

maSin is imaze iqneboda damokidebuli, rac misi yofisa da moqmedebis<br />

sazRvrebs daadgenda. amitom RmrTis yvelganmyofobas<br />

warmarTi brZennic ki uSvebdnen, Tumca ciuri sxeulebis Tayvaniscema,<br />

iseve rogorc miwieri sagnebis gaRmerTeba, RmrTis<br />

ganuzomelobas aSkarad ewinaaRmdegeboda.<br />

Tuki zogjer wm. werili RmerTis sufevis adgils zecaze<br />

war mogvidgens, an mas sadme myofad gamoxatavs, amiT mxolod


96 RmrTis arsis<br />

Tvisebebi<br />

97<br />

mis gansakuTrebul didebulebaze, an mis saxierebaze miuTiTebs.<br />

radgan gamocxadeba RmrTis yvelganmyofobis WeSmaritebaSi<br />

gvarwmunebs, magram yvelganmyofobis saxes sizustiT ar warmogvidgens,<br />

isRa dagvrCenia, yvelganmyofobis ganumartebeli<br />

saxe CauZieblad ganvmartoT, azri RmrTis yvelganmyofobis<br />

Sesaxeb Cvens zneobriv yofas SevusabamoT da wm. ioane oqro piris<br />

sityvebi gavimeoroT: `viciT, rom RmerTi yvelganaa, magram<br />

rogor _ ar gvesmis~.<br />

suli.ÿrogorc sivrcisa da drois yofierebis pirobebidan<br />

gandgomili (Tavisufali) RmerTi uwmidesi sulia. RmrTis<br />

sulobaÿara mxolod simartive da yofierebaa, romelsac aranair<br />

nawilTa SenaerTTan araviTari kavSiri ara aqvs, aramed<br />

igi pirovnuli damoukidebeli yofierebaa. saRi goneba aRiarebs<br />

Tavisufal suls, rogorc RmrTis aucilebel Tvisebas:<br />

a) imitom, rom sxvagvarad mas ar SeuZlia axsnas Seqmnili<br />

sulebis arseboba, da b)ÿimitom, rom TviTmyofadi arsi rTuli<br />

rom yofiliyo, cvlilebasa da daSlas ganicdida. aseve SeuZlebeli<br />

iqneboda, rom igi wmidisa da gonieris sawyisi yofiliyo;<br />

siwmidec, ucvlelobac da maradiulobac Seusabamoa nivTier<br />

sirTulesTan da, maSasadame, es ukanaskneli srulyofili arsis<br />

sawinaaRmdego Tvisebas warmoadgens. ciceroni werda:<br />

`sxvagvarad SeuZlebelia warmovidginoT igi (RmerTi), Tu ara<br />

rogorc goni Tavisufali nebiT, romelic araviTar nivTier<br />

minarevTan araa dakavSirebuli da yovelives sulisCamdgmeli<br />

da mamoZravebelia~.<br />

axali aRTqmis gamocxadeba mTeli sicxadiT warmogvidgens<br />

rogorc RmrTis arsis umaRles simartives, ise TviTmyofad<br />

pirovnulobas. macxovari ambobs: `sul ars RmerTi~ (in. 4,24).<br />

azrobrivi kavSiri gviCvenebs, rom macxovari asaxelebs ra<br />

RmerTs sulad, masSi martiv, aranivTier arss gulisxmobs.<br />

imis dasadastureblad, rom suli usxeulo arss niSnavs, TviT<br />

macxovris sityvebi gavixsenoT: `sulsa xorc da Zval ara asxen~<br />

(lk. 24,39); an rogorc sxvagan ambobs : suli xorcis sawinaa Rm<br />

dego cxovelmyofeli sawyisia (in. 6,13). `RmerTis TvaliT danaxva,<br />

msgavsad sxva cocxali arsebebisa, SeuZlebelia; ro gorc<br />

platoni ambobs, igi mxolod gonebiT aRiqmeba, da me misi mjera~<br />

(wm. iustine, platonis Sesaxeb).<br />

goni.ÿradgan RmerTi TviTmyofadi sulia: misi sicxovele<br />

usrulyofilesi goniT mJRavndeba. da ra aris RmrTis goni?<br />

_ RmerTSi Zala ar SeiZleba iyos umoqmedod, ar SeiZleba<br />

arse bo bdes mxolod SesaZleblobis mniSvnelobiT, rogorc<br />

es Sez Rudul sulSi xdeba. amitom RmrTis goni amave dros<br />

aris codna (mWvreteloba, xedva); sxvagvarad RmrTis goni aris<br />

TviT yofiereba Wvretis mdgomareobaSi da misi codna misive<br />

yofierebisgan mxolod imiT gansxvavdeba, rom RmrTis gareT<br />

arsebulsac moicavs. RmerTis yovlismcodneobaSi ara mxolod<br />

is igulisxmeba, rom man yvelaferi icis, aramed isic, rom misi<br />

codna srulyofilia.<br />

adamiani Tavis Tavs Seicnobs arasrulad da Tan samyarosa<br />

da RmrTis Semecnebis saSualebiT. RmerTSi ki, TviT Semecneba<br />

srulia da mas amisTvis araviTari saSualeba ar sWirdeba. Tuki<br />

RmerTs SeqmnilTagan raime ar ecodineboda, maSin es imaze mianiSnebda,<br />

rom misi yofiereba yvelganmyofis yofierebas ar<br />

warmoadgens. gamocxadeba gvaswavlis, rom RmrTisTvis, umciresi<br />

sagnebis CaTvliT, yvela qmnileba cnobilia (ebr. 4,13; mT. 10, 29).<br />

yvela qmnileba drois kanons emorCileba da xan awmyos, xan<br />

warsuls da xan momavals miekuTvneba; amitom wm. werili, aR wers<br />

ra RmrTis codnas, rogorc yovlismomcvels, mas qmni lebis yofierebis<br />

samive damokidebulebaze avrcelebs. es codna agreTve<br />

adamianis gulis saidumlo zraxvebzec vrceldeba.<br />

rogorc aRvniSneT, RmrTisTvis momavalic cnobilia, magram<br />

RmrTis winaswarcnoba adamianis Tavisuflebas ar zRudavs. net.<br />

avgustines msjelobiT: `Tu RmrTisaTvis mTeli rigi mizezebisa<br />

cnobilia, es kidev ar niSnavs imas, rom Cvens Tavisufal ne baze<br />

raime ar iyos damokidebuli. TviT Cveni survilebi mi zezTa<br />

im ricxvs ekuTvnis, romlebic RmrTisTvis cnobilia misi winaswarcnobis<br />

gamo, radgan adamianuri survilebi adami anur<br />

saqmeTa mizezebs emsaxurebian. adamiani imitom ki ar scodavs,<br />

rom RmerTma winaswar ganWvrita, rom is codvas Caidenda ~.<br />

yovladbrZeni.ÿRmrTis sibrZne aris saukeTeso miznebisa da<br />

saSualebebis srulyofili codna da aseTive unari ukanasknelis<br />

pirvelTan SeTanxmebisa. bunebrivi gonebac samyaros mowyobilobis<br />

ganxilvis, xalxebis da TiToeuli adamianis bedze<br />

dafiqrebisas, yovlismpyrobelis udides sibrZneSi rwmun deba. Zv.


98 RmrTis arsis<br />

Tvisebebi<br />

99<br />

aRTqmis gamocxadeba samyaroze, rogorc RmrTis udidesi sibrZnis<br />

sarkeze miuTiTebs; axal gamocxadebaSi ki _ yovladbrZenis<br />

saqme qristes mier Cveni gamoxsnis aRsrulebaa.<br />

neba.ÿRmrTis arsi gonis garda nebiTac mJRavndeba. rogorc<br />

RmrTis gonia yovlad srulyofili, aseve misi nebac yovlad<br />

srulyofilia. es RmrTis is Tvisebaa, romliTac RmerTs Tavisi<br />

gonis maRali zraxvebis Sesabamisad mxolod sikeTe nebavs da<br />

Tavis survilebs yovelgvari winaaRmdegobis gareSe aRasrulebs.<br />

wm. werili naTlad ambobs imis Sesaxeb, rom samyaros Seqmnac<br />

RmrTis nebis saqmea da RmerTs adamianis gadarCena swadia.<br />

RmerTs, ganfens ra Tavis survilebs samyarosa da adamianze,<br />

sakuTriv Tavisive srulyofilebis gamovlena nebavs (kol. 1,16;<br />

ebr. 2.10). `ufals ar nebavs is, rac misi Seqmnili ar aris~, _ ambobda<br />

tertuliane. RmrTis neba-survili imitomac aris samyaros<br />

saWiroebebTan SeTanxmebuli, rom igi TviT RmerTis Tvisebis<br />

Sesabamisia. RmerTs mxolod erTi ram _ sikeTe swadia, ara da<br />

ar SeiZleba RmrTis nebaSi gaoreba iyos.<br />

gamocxadebis swavlebiT, surs ra RmerTs adamianis gadarCena,<br />

mas mxolod misive (adamianis) survilis gaTvaliswinebiT ixsnis<br />

(lk. 10,25-28; mrk. 16,16; mT. 23,37). es piroba imitomac unda iyos<br />

daculi, rom adamianis Tavisufleba RmrTis saqmea, romelsac<br />

RmerTi Tavissave TavTan winaaRmdegobis gareSe ver Secvlis,<br />

amitomac igi adamians xels ar uSlis borotebis CadenaSi. misi<br />

keTilmnebeloba sikeTis mimarT aqac imaSi mJRavndeba, rom<br />

borotebis mware Sedegi adamianis ganmgeblobaSi ki ar rCeba,<br />

aramed RmrTis nebas emorCileba, romelsac surs bo roteba<br />

mware wamlobiT gamoasworos.<br />

RmrTis neba sruliad Tavisufalia.ÿes Tviseba imas niSnavs,<br />

rom RmerTi yovelgvari gareSe Zalis rCevis gareSe, yo ve lives<br />

mxolod sakuTari gonieri bWobiT (rCeviT) gansaz Rvravs. sxvagvarad<br />

mas TviTnebeloba SeiZleba vuwodoT. Rmr Tis Tavisufali<br />

nebis, rogorc mxolod sikeTis gamovlinebaze, TviTon<br />

gamocxadeba gveubneba. igi saSualebas gvaZlevs Rm r Tis sruli<br />

Tavisufleba davinaxoT: a)ÿqveynis SeqmnaSi (fs. 113; 11); b)ÿqveynis<br />

mowyobis gangebulebaSi (dan. 4,32); g)ÿco d v ili adamianebis gadarCenis<br />

saqmeSi. mociquli pativmoyva re iudevelTa azris uarsayofad,<br />

TiTqos isini RmerTs Tavis erad damsaxurebis mixedviT<br />

aerCios, isaakisa da iakobis magaliTze miuTiTebs (rom. 9,10-11),<br />

romelTa xvedri maT STamomavalTa xved rTan erTad dabadebamde<br />

gadawyvetili iyo: `raÁTa rCeviT wina-ganmzadebaÁ igi<br />

RmrTisaÁ egos~. 24 Semdeg moci quli imave RmrTis nebis Tavisuflebas<br />

moses sityvebiT (muxl. 15), faraonis xvedriT (muxl.<br />

19) da yvela qmnilebis xvedris mekecis TixasTan SedarebiT<br />

(muxl. 21) amtkicebs; bolos ki RmrTis Tavisufali moqmedebis<br />

mizanze miuTiTebs (muxl. 22-23). d)ÿTuki bunebriv gonebas eWvi<br />

gauCndeba imis Sesaxeb, rom RmrTis Tavisufali neba samyaros<br />

Seqmnisas amqveyniuri kan onebiT iyo Seviwroebuli, gamocxadeba<br />

daumtkicebs, rom sas waulebi da wi nas warmetyvelebebi RmrTis<br />

nebis saqmes warmoadgens, romlebic sam yaros kanonebze sruliadac<br />

ar arian damokidebulni. dak virvebiT ganxilvisas,<br />

bunebis kanonebic, e. w. ucilobeli, maTematikuri, logikuri<br />

WeSmaritebebic mxolod im SemTxvevaSi arian ucvlelni, Tuki<br />

isini umaRlesi nebis ganzraxvas emorCilebian, romelmac maT<br />

yofiereba mianiWa; amitomac RmrTiuri gzebis gansazRvrulobis<br />

miuxedavad Cveni locvebic marTebulia. locvebs rom samyaros<br />

ganmgeblis gegmebis Secvla ar SeuZlia, es TavisTavad naTelia,<br />

magram gulwrfelad mlocveli ambobs `iyavn neba Seni~, rac<br />

imas niSnavs, rom RmrTis Tavisufal gangebaSi locvebic Sedis<br />

Tavisi SedegebiTurT.<br />

aRiarebs ra RmrTis arsis TviTmyofadobas, gonebam RmrTis<br />

nebis sruli Tavisuflebac unda aRiaros, radgan ar SeiZleba<br />

raime aRZvra ganicados iman (RmerTma), vinc aravisze da araferze<br />

araa damokidebuli. eklesiis maswavleblebi am azrs imaTi<br />

mxilebisas ganmartaven, romlebic amtkicebdnen, rom samyaro ara<br />

RmrTis nebiT, aramed aucileblobiT warmoiSva, rogorc Crdili<br />

sxeulisagan, agreTve imaT winaaRmdeg msjelobisas, romlebic<br />

samyarosac da RmerTsac brma bedisweras uqvemdebarebdnen.<br />

yovladZlieri.ÿsurvilebSi Tavisufali neba RmrTisa<br />

24 Cveni wyaro ganmartavs, rom berZnul teqstSi xmarebuli sityva `ekloge~<br />

(`kat' eklogen~ _ qarT. arCevani) Tavisuflebis gamomxatvelia<br />

da mociqulic imitom amatebs am sityvas, rom RmrTis nebis Tavisufleba<br />

gamomJRavndes. samociqulos qarTul TargmanSi gamoyenebuli sityvac<br />

(`rCeviT~) Tavisi mniSvnelobiT imave azrs gamoxatavs, radgan, rogorc<br />

zemoT aRvniSneT, RmrTis nebis Tavisuflebas swored misi sakuTari<br />

arCevani gansazRvravs.


100 RmrTis arsis<br />

Tvisebebi<br />

101<br />

arafriT araa SezRuduli gadawyvetilebebis aRsrulebis<br />

dro sac, anu sxvagvarad, yovladZlierebiTaa aRWurvili. wm.<br />

epifanes samarTliani TqmiT: `mas yvelaferi SeuZlia, rasac ki<br />

moisurvebs, magram mxolod RmrTisTvis Sesaferisad iqceva~,<br />

an rogorc wm. klimenti romaeli gvaswavlis: `RmrTis Tvis<br />

araferia SeuZlebeli, garda tyuilisa~; net. avgustine ki wers:<br />

`RmerTs, radganac yovlisSemZlea, ar SeuZlia mokvdes, motyu<br />

vdes da yovladZlieri imitomacaa, rom yovelive es ar aRemateba<br />

mis Zlierebas, radgan sikvdili rom SeZleboda, maSin<br />

arc yovlisSemZle iqneboda~.<br />

siwminde.ÿRmrTis Tavisufleba, ganxiluli moqmedebis aRZvrasTan<br />

damokidebulebaSi, warmoadgens zneobriv Tavisuflebas<br />

anu siwmindes. es iseTi Tvisebaa, romliTac RmrTis neba<br />

yovelTvis da yvelaferSi eTanxmeba Tavissave Sexedulebas<br />

yovladsrulyofil sikeTeze, romelic TviT RmerTSi arsebobs.<br />

es aris mudmivi da sruli Tanxmoba survilisa da moqmedebisa<br />

saqmis srulyofili aRsrulebiT. wm. werili, roca RmrTis<br />

sikeTeze miuTiTebs, zogjer masSi RmrTis xelSeuxe belsa da<br />

uaRres didebulebas gulisxmobs; an SeiZleba saku Triv misi<br />

nebis zneobrivi srulyofileba gamoxatos.<br />

azri RmrTis siwmindis Sesaxeb imdenad bunebrivia adamianisTvis,<br />

rom mravali warmarTTaganic RmerTs wmindad miiCnev da<br />

(esqile, sofokle), Tumca homerosTan warmodgenili berZnuli<br />

xalxuri <strong>RmrTismetyveleba</strong> berZen xalxs pativs ar hmatebs. azris<br />

uaryofa RmrTis siwmindis Sesaxeb gonebisTvis igive iqneboda,<br />

rac Cveni sulieri bunebis Tandayolili zneobrivi kanonis<br />

ugulebelyofa, an rac igivea, rom ar migveRo azri RmerTis,<br />

rogorc yovladsrulyofili arsebis Sesaxeb; radgan siwminde<br />

gonier-Tavisufal arsebaSi srulyofilebaTagan pi rvelia, xolo<br />

codva _ naklulovanebaTagan uaresi.<br />

saxieri.ÿRmrTis neba siyvarulia, saxierebaa. mociqulis<br />

TqmiT _ RmerTi siyvarulia (1 in. 4,18); da, ra Tqma unda, ara<br />

mxo lod qmnilebaTa mimarT damokidebulebaSi, _ igi siyvarulia,<br />

igi saxierebaa TavisTavad (Tavis TavSi). amrigad, RmrTis<br />

saxiereba aris siyvaruli srulyofilebisa da sikeTis mimarT,<br />

Tavisive Tavisa da sxvebisaTvis. RmrTis saxiereba sxvadasxva<br />

damokidebulebis mixedviT, romelic xalxisa da qveynierebis<br />

mimarT vlindeba, sxvadasxvagvarad iwo deba: kacTmoyvareoba,<br />

mowyaleba, moTmineba, Sewynareba da madli.<br />

yvelaze ufro saocari mtkiceba RmrTis siyvarulisa adamianebis<br />

mimarT, nugeSinismcemelis madliT Ze RmerTis mier<br />

dacemuli adamianis aRdgenaa. vinc ar unda imsjelos RmrTis<br />

saqmeTa Sesaxeb, igi gulis siRrmidan unda aRiarebdes, rom<br />

RmerTi WeSmaritad siyvarulia. amaze balaxis yoveli Reros<br />

arsebobac metyvelebs, imitom rom sicocxliT tkbeba. miT umetes,<br />

amas aRiarebs adamianis sulieri buneba, rogorc ar unda daa<br />

maxinjos igi TviT adamianma:ÿRmrTis saxierebas xom TviT<br />

war ma rTebic aRiarebdnen. isini miiCnevdnen, rom ramdenadac<br />

adamianis sicocxle saflaviT ar mTavrdeba, xolo amqveyniuri<br />

gansacdelebi zneobriv sikeTes aswavlian, amdenad fizikuri<br />

boroteba sruliadac ar ewinaaRmdegeba RmrTis saxierebas.<br />

simarTle.ÿRmrTis simarTle iseT Tvisebas warmoadgens,<br />

romliTac TviT RmerTs, uyvars ra zneobrivi kanonis erTguleba,<br />

surs, rom gonieri qmnilebebic aRasrulebdnen mas. amitomac<br />

aZlevs maT sjuls da Sesrulebisas ajildovebs kidec,<br />

iseve rogorc darRvevis SemTxvevaSi sjis. amgvarad, RmrTis<br />

simarTle orgvar moqmedebaSi vlindeba da mas zogjer sa kanon<br />

mdeblo da zogjer sasyidlis mimgebi simarTle SeiZleba<br />

vuwodoT.<br />

wm. werili gvaswavlis, rom RmerTi `erTi ars sjulis mdebeli~<br />

(iak. 4,12), `rameTu ese ars nebaÁ RmrTisaÁ, siwminde ege<br />

Tqueni~ (1 Tes. 4,3), da iqve miTiTebulia, rom RmrTis brZanebebi<br />

orgvaria:ÿerTni TviT Cvens gulSia Cawerili da bunebiT wess<br />

warmoadgenen, meoreni ki dadebiTi debulebebisgan Sedgebian;<br />

aseTia Zveli wesi, romelic israels sinaze mieca, da axali wesi,<br />

romelic ufali ieso qristes mier gamocxadda da Cvens gulebSi<br />

suliwmindiTaa Cawerili (ier. 31,33; ebr. 8,8-11).<br />

gonebas ar SeuZlia RmerTSi Tavis sjulmdebels ar xedav des:<br />

sindisi _ Cveni Sinagani mosamarTle _ ganuwyvetliv gva xsenebs<br />

imas, vis mcnebebsac Cven varRvevT.<br />

gamocxadeba RmerTSi samarTliani sazRauris mimgebsac naTlad<br />

warmoaCens: a) sazRaurismimgebi RmrTis simarTle Tavis<br />

moq medebas yvela zneobriv arsebaze ganavrcobs, yvelas mimarT<br />

miukerZoebelia, umaRlesi gonis Sesatyvisi azriT moqm edebs da


102 RmrTis arsis Tvisebebi<br />

sampirovani RmerTi<br />

103<br />

amitom wyalobasa da sasjels moqmedebis mizanTan, moqmedebis<br />

Zalisa da saSualebis zomasTan aTanxmebs. b) yoveli sike Tis-<br />

Tvis ajildovebs, erTi Wiqa civi wylis miwodebisTvisac ki<br />

(mT. 10,42). ufa li simarTlis gvirgvins yvelas miuZRvnis, vinc<br />

mis ga mo Cinebas (gamocxadebas) Seiyvarebs (2 tim. 4,7-8). g) sjis<br />

an dasjis codvilebs mTeli maTi borotebisaTvis: misi saxe<br />

adamisa da kaenis, warRvnamdeli qveynisa da sodomisa da gomoris<br />

bedSia naCvenebi.<br />

mociquli gvaswavlis: `nu scdebiT, RmerTi ara Seuracxiqmne<br />

bis. rameTu raÁca-igi sTesos kacman, igica moimkos. rameTu<br />

romelman sTesos ÃorcTa Sina TÂsTa, ÃorcTa mier TÂsTa<br />

moimkos xrwnilebaÁ~ (galat. 6,7-8).<br />

Zv. aRTqmis gamocxadeba, grZnobaTa morCili da TviTneba<br />

ada mianebis gamosafxizleblad, RmrTis damsjel simarTles<br />

SemaSinebeli saxelebiT warmoadgens da adamianurad RmerTs<br />

SurismaZiebels, cecxliT STanmTqmels uwodebs da did mrisxa<br />

ne basac miawers mas. aseTi gamoxatva droSia nagulisxmevi,<br />

ma gram maTi azri maradiulia. Zv. aRTqmis gamocxadeba adamianebs<br />

umetesad miwier wyalobasa da sasjels aRuTqvamda,<br />

radgan grZnobas damonebul adamianebs xiluli gansacdelebi<br />

ufro aSineben, vidre sulieri. axali aRTqmis gamocxadebam ki<br />

adamianebs gansakuTrebuli sicxadiT warmouCina maradiuloba:<br />

sastiki _ codvilebisaTvis da netari _ marTalTaTvis.<br />

gonebac WeSmaritebad miiCnevs, rom RmerTs ara mxolod<br />

codvisa da siqvelis bunebrivi Sedegis gamocdis daSveba Seu-<br />

Zlia, aramed misTvis sakuTari simarTlis moqmedebacaa damaxasiaTebeli.<br />

usamarTloba sxvebis mimarT adamianebs axasiaTebT<br />

_ an gonebis, an nebisyofis sisustis gamo. magram RmerTSi arc<br />

erTsa da arc meores ar SeiZleba adgili hqondes; rogorc<br />

yovladZlier gons, mas yvela saSualeba aqvs, saqmeebis Sesabamisad<br />

miagos yvelas, roca amas saWirod CaTvlis.<br />

eklesiis mamebma gadaWres is gaugebroba, romelic RmrTis<br />

simarTlesTan iyo dakavSirebuli. rogor SevaTanxmoT RmerTSi<br />

codvilis damsjeli simarTle usasrulo sikeTesTan? _ gnostikosebsa<br />

da maniqevelebs es dauSveblad miaCndaT da ami tom<br />

ori sawyisi moigones _ keTili RmerTi da boroti RmerTi.<br />

sapirispirod msjelobdnen eklesiis maswavleblebi: WeSmariti<br />

RmerTi aucileblad unda iyos saxierica da sa marTlianic; Tu ar<br />

iqneboda erTica da meorec, anu saxieri rom yofiliyo, magram<br />

ara samarTliani, maSin arc RmerTi iqneboda; misi saxiereba<br />

samarTliani saxierebaa, radgan uyvars sikeTis myofeli da<br />

wyalobs maxvewars. aseve misi simarTlec _ saxieri simarTlea,<br />

radgan sjis Cveni zneobrivi sargeblobisa da umaRlesi srulyofilebis<br />

miRwevisaTvis.<br />

rogor SevaTanxmoT simarTlesTan is, rom aq marTalni itanjebian,<br />

xolo codvilebi bednierebiT tkbebian? _ a) amqve ynad<br />

sruliad marTali aravinaa. amitom samarTlianad isjebi an mar-<br />

Talnic, iseve rogorc samarTlianad tkbebian isini mSvi dobiT;<br />

b) da codvilebis umetes nawilSic bevria keTili. amitom Tumca<br />

aq codvilebi sindisisgan iqenjnebian da sakuTa r i codvebisgan<br />

idevnebian, magram sikeTiTac samarTlianad sa rgebloben.<br />

g) rogorc marTlebs, ise codvilebs saboloo sa marTliani<br />

gansasjeli maradiulobaSi elodeba (2 Tes. 1,4-10).<br />

netareba.ÿgonebisa da nebis moqmedebaTa SegrZneba saboloo<br />

jamSi yovelTvis mSvidobisa da sixarulis SegrZneba<br />

ro dia. RmrTis zemoqmedeba ki Tavis Tavze yovelTvis netarebas<br />

warmo adgens. RmrTis netareba RmrTis yofierebis im<br />

TviTgansazRvrebulobas niSnavs, romliTac RmerTi, flobs ra<br />

gonebisa da nebis umaRles srulyofilebas, tkbeba yvela Zalis<br />

SeTanx mebuli moqmedebis SegrZnebiT, romelic usrulyofiles<br />

sicocx lesa da misi qmnilebebis netarebis wyaros warmoadgens.<br />

Rmer Ti tkbeba netarebiT, romelic aravisze da araferze araa<br />

damokidebuli.<br />

RmerTi sampirovania _ mama da Ze da suliwmida<br />

miTiTebani wmida samebis saidumloze<br />

Zvel aRTqmaSi<br />

Zv. aRTqmis gamocxadebas samarTlianad SeiZleba ewodos<br />

mravalRmerTianobis mxileba da moZRvreba erTi RmerTis rwmenis<br />

Sesaxeb, mravalRmerTianobisa, romelic usjuloebisa da<br />

sulieri sibnelis Sedegs warmoadgens. WeSmaritma RmerTma israeli<br />

Tavis erad imitomac airCia, rom mas ufali scodnoda da


104 swavleba<br />

samebis Sesaxeb<br />

105<br />

gavrcelebuli mravalRmerTianobis warRvnaSi ar daRupuliyo.<br />

Zv. aRTqmaSi axalTan SedarebiT miTiTebani RmerTis sam-<br />

saxarebis swavleba wmida samebis Sesaxeb<br />

pirovnebaze bundovania, radgan umaRlesi saidumlos misaRebad<br />

1.ÿieso qristes qveynad gamoCenisas RmerTis sami piris<br />

saWiro iyo adamianuri uZlurebis TandaTanobiT da ara uecrad<br />

saidumlo TviT macxovris naTlobisas iqna gancxadebuli: maSin<br />

daZleva, magram mainc gavecnoT im adgilebs, sadac es miTiTe-<br />

ma mam Zis Sesaxeb daamowma da suliwmida xilul Zeze xi luli sabani<br />

gvxvdeba: sayuradReboa mravlobiTi ricxvis ga moyeneba<br />

xiT gardamovida (mT. 3,16-17): sami piris Sesaxeb uw yeba naTelia.<br />

iq, sadac RmerTi Tavis Tavze an Tavisi Tavidan ga momdi na re<br />

2.ÿes saidumlo TviT ieso qristes mierac gamocxadda, roca<br />

laparakobs. mag., Sesaqmis wignSi (1,26) ramdenime piris SeTanx-<br />

mo ciqulebs ganSorebisas mamisagan suliwmidis movlena aRuTqva<br />

meba Cans, kerZod, SeTanxmeba _ RmrTisa RmerTTan. ramdenadac<br />

(in. 15,26; 16,13-14). amave dros suliwmidis RmrTeebrioba naC ve nebia<br />

adamiani RmrTis xatad da msgavsad Seiqmna, Tuki aq RmrTis<br />

rogorc mamisagan gamomavalisa, xolo misi damo uk i de bloba<br />

mraval pirs ar vigulisxmebT, maSin sityvebis mniSvne loba<br />

imiT mJRavndeba, rom mas moqmedeba gankuTvnili aqvs rogorc<br />

gaugebari aRmoCndeba (Sesq. 3,22; 11,5-7). zogjer Zvel aRTqmaSi<br />

pirs da mowafeebisaTvis ieso qristes adgils ikavebs.<br />

RmrTis samive piris saxelia miniSnebuli an saxeli RmrTi sa<br />

3.ÿaRdgomis Semdeg, roca macxovari mociqulebs warmarTebis<br />

(`wmida~) samgzisaa gameorebuli (fs. 32,6; es. 6,3). esaias wi gnidan<br />

mosaqcevad agzavnis, eubneba maT: `warvediT da moimowafeniT<br />

bolos moxmobili miTiTeba saidumloze gansa ku TrebiT naTeli<br />

yovelni warmarTni da naTels-scemdiT maT saxeliTa mamis-<br />

maSin xdeba, roca merve muxlSi vkiTxulobT: `vin mivavlino da<br />

aÁTa da ZisaÁTa da sulisa wmidisaÁTa~ (mT. 28,19). samive piri<br />

vin gagvegzavneba?~ Tu SevajerebT, imave az rs gamoxatavs iobis<br />

gansxvavebulia erTmaneTisagan, radgan TiToeuli sa kuT riv<br />

wignis muxlebi (33,4 da 35,10). zo gjer uf ali gansxvavebulia<br />

saxeldebulia, ~da~ kavSiriTaa gamoyofili da rogorc gansa-<br />

uflisagan (Sesq. 19,24; miq. 5,4; fs. 109,1). ma rTalia, nacvalsaxelis<br />

kuTrebuli piri (TiToeuli) Tayvaniscemis sagnadaa warmodge-<br />

gamoyenebis nacvlad zo g jer RmrT i s saxeli meordeba (gams. 16,28-<br />

nili. TviT dasaxelebaÿ_ÿmama da Ze da suliwmida _ gviCvenebs,<br />

29), magram imaves Tq ma zaqarias sityvebis misamarTiT (2,10-11) ar<br />

rom am pirebs, yovelgvari gansxvavebis miuxedavad, erTmaneT-<br />

SeiZleba. zo g jer ufali gansxvavebulia uflis angelozisagan,<br />

Tan mWidro kavSiri aqvT da erTnairi RmrTeebrivi Rirseba<br />

romelsac er Tdroulad RmerTis Tvisebebic, moqmedebebic da<br />

saxelic miewereba (Sesq. 16,7-13; gams. 3,2-4). dabolos, sayuradReboa,<br />

rom uflisagan gansxvavebulia uflis suli (es. 48,16; 63,10-11).<br />

ekuTvniT.<br />

Zv. aRTqmis yvela aseTi gamoTqmis Sedarebisas Cans, rom<br />

swavleba wmida samebis Sesaxeb<br />

ramdenadac ufro gansazRvruli xdeboda azri gamomxsnelisa<br />

da ganmwmedelis Sesaxeb, wm. samebis saidumloc miT ufro cxad-<br />

mociqulTa epistoleebSi<br />

deboda. Tavidan, drois Sesaferisad, RmerTis mravalpiriano-<br />

qristes mociqulebi RmerTSi ganasxvaveben mamas da Zes da<br />

baze miTiTebas vxedavT, Semdeg uflis angelozi Tavis TavSi<br />

suliwmidas da maTze, rogorc calkeul pirebze, miuTiTeben. mo-<br />

ucnauri RmerTis didebulebas aaSkaravebs da suliwmida adaciquli<br />

pavle wers: `madli uflisa Cuenisa iesu qristesi, da simianTa<br />

gulebis ganmwmendad vlindeba. qristes Sobis droi s Tvis<br />

yvaruli RmrTisa da mamisaÁ, da ziarebaÁ sulisa wmidisaÁ Tquen<br />

ki azri RmerTSi pirTa gansxvavebis Sesaxeb TiTqos xalxis<br />

yovelTa Tana~ (2 kor. 13,13). aqÿa) suliwmida iseve, rogorc mama<br />

sarwmunoebaSic gadadis, rac apokrifuli wignebidan Cans (sibrZ.<br />

RmerTi da ufali ieso, moqmed piradaa warmodgenili, xolo<br />

sol. 7,25; zir. 1,1-4).<br />

samive piri saxelebiTac da moqmedebebiTac gancalkevebulia, b)<br />

ÿieso qriste da suliwmida mama RmerTis Tanasworad, sulier<br />

saunjeTa mimniWeblad arian warmodgenilni. igive mociquli


106 samebis Sesaxeb mama RmerTi. Ze RmerTi<br />

107<br />

gvaswavlis: `xolo ganyofani madlTani arian, da igive suli<br />

ars. da ganyofani msaxurebaTani arian, da igive Tavadi ufali<br />

ars. da ganyofani SewevnaTani arian, da igive Tavadi RmerTi ars,<br />

romeli Seiqms yovelsa yovelTa Soris~ (1 kor. 12,4-6). ueWvelia,<br />

rom madlTa da msaxurebaTa ganyofa pirebis moqmedebaa, da suliwmidisTvisac<br />

naTladaa naTqvami (mux. 11), rom igi yoveliveSi<br />

moqmedebs. maS, suli da ufali gansxvavebuli pirebia, magram<br />

isini yovli sa da yovelTa Soris moqmedSi erTiandebian.<br />

mociquli petre wers rCeulebs: `winaÁswar cnobiTa RmrTisa<br />

mamisaÁTa da siwmidiTa sulisaÁTa dasamorCilebelad da<br />

sapkurebelad sisxlisa iesu qristesisa. madli Tquen Tana da<br />

mSÂdobaÁ ganmravldin!~ (1 pet. 1,2). aq a) suli moqmed pirad unda<br />

miviCnioT, radgan mamisa da qristes daradaa warmodgenili, b)<br />

mama, Ze da suliwmida ki Cveni gadarCenis wyarod da, maSasadame,<br />

RmrTeebriv pirebad gvevlinebian.<br />

wm. samebis saidumlo naTladaa mocemuli mociqulebisa da<br />

TviT ieso qristes mraval sxvadasxva moZRvrebaSi, sadac kerZod<br />

laparakia an Zis, rogorc WeSmariti RmerTis, an suliwmidis,<br />

rogorc RmrTeebrivi piris, an RmerTSi mamisa da Zis pirebis<br />

gansxvavebis Sesaxeb. ukeTu mamaca da Zec da suliwmidac RmerTia,<br />

da amave dros TiToeuli pirovnuli TvisebiT aris daxasiaTebuli:<br />

maSin naTelia, rom RmerTSi sami ca l keuli piria.<br />

SeniSvna:ÿhipostasis Sesatyvisi terminis Sesaxeb adrec<br />

gavakeTeT SeniSvna, magram zedmeti ar iqneba Tu damatebiT<br />

aRvniSnavT, rom zogierT SedarebiT axal naSromSi (mag., n.<br />

yubaneiSvilisa da m. kelenjeriZis saxelmZRvaneloebSi)<br />

aRniSnuli terminis Sesatyvisad qarTuli enis normebiT<br />

sityva `saxe~-s gamoyeneba gaugebrobas iwvevs, radgan es<br />

ar a tradiciuli termini Tavisi SinaarsiT saxismetyvelebiTi<br />

mniSvnelobis matarebelia da realuri uzenaesi arsis<br />

gamomxatvel saRmrTismetyvelo terminad ar gamodgeba.<br />

aqedan gamomdinare, termini `samsaxovanic~ upirispirdeba<br />

`sampirovans~, radgan sami (sxvadasxva) saxis warmodgena<br />

RmrTis erTobis azrTan gvaSorebs, xolo Tuki mas pirdapir<br />

ragvarobis mniSvnelobiT gavigebT, maSin gamova, rom RmerTi<br />

Tavis Tavs samgvarad (samnairad, sami saxiT) avlens, rac, ra<br />

Tqma unda, Seusabamoa WeSmariti swavlebisaTvis. macxovris<br />

naTlobis drosac suliwmida mtredis saxiT gardamovida,<br />

magram xom ar SeiZleba xiluls TviT uxilavis (Rmer-<br />

Tis) saxeli ewodos, `rameTu sityÂsaebr didisa dionosisa,<br />

RmrTeebisa gardamosvlaÁ da aRsvlaÁ ara ars, rameTu ese<br />

gareSemowerilisa saqmeni arian, xolo igi gareSemouwerel<br />

ars da saxis CuenebiT xolo saxilvel~ (Zv. met. kr. 1986, gv.<br />

257, aSiaze). naTelia, rom saxe ar SeiZleba pirTan gaigivdes<br />

da igi verc samebis hipostasTa erTarsobis gamomxatvel<br />

mniSvnelobas daitevs. amitom hipostasi (rus. ë,ö%), tradiciisamebr<br />

rogorc piri (an gvami) da ara rogorc saxe (rus.<br />

%K!=ƒ) unda gadaiTargmnos.<br />

mama RmerTi<br />

is, visac israelis mama (es. 63,16; malaq. 1,6), an mama qristianeTa<br />

(ef. 4,6; 1 kor. 8,6) da yovelTa kacTa (mT. 11,25) ewodeba,<br />

aris WeSmariti RmerTi. aq saeWvo araferia, magram amdenadve<br />

ueWvelia isic, rom WeSmarit RmerTs mama Tavis mxolodSobil<br />

ZesTan damokidebulebaSic ewodeba, romelic man Sva. TviT Ze<br />

RmrTisa da wm. mociqulebi RmerTs mamas am sityvis sakuTari<br />

mniSvnelobiT uwodeben (in. 1,18) da Semoqmedad warmoadgenen<br />

(in. 5,17). `mravliT kerZo da mravliT saxiT maSinve RmerTi<br />

etyoda mamaTa winawarmetyuelTa mier, xolo ukuanaÁsknelTa<br />

amaT dReTa metyoda Cuen Zisa mier TÂsisa~ (ebr. 1,1; ef. 4,6; 3,14);<br />

da amrigad, mxolodSobili Zis mamac WeSmariti RmerTia.<br />

Ze RmerTi<br />

qristianuli gamocxadeba naTlad gamoxatavs im azrs, rom<br />

Ze RmrTisa RmerTia. es swavleba mocemulia rogorc TviT<br />

Ze RmerTis _ ieso qristes, ise wm. mociqulTa moZRvrebebSi,<br />

romelTagan Cven mxolod pirvels ganvixilavT.<br />

is, vinc miwaze amdeni daiTmina, amave dros sakuTar RmrTeebriv<br />

Tvisebebzec miuTiTebda. ase mag., roca iesos garSemoxveuli<br />

iudevelebi daJinebiT ekiTxebodnen _ vin iyo igi, pasuxad macxovari<br />

ase eubneboda maT: `da aravin mimtacnes igini (cxovarni)<br />

xelTagan CemTa~ (in. 10,28). `me da mamaÁ Cemi erT varT~; Tavis<br />

Zlierebas warmoaCenda, romelic yvela Seqmnil Zalaze meti


108 Ze RmerTi suliwmida RmerTi<br />

109<br />

iyo da Tavis Tanasworobas mama RmerTTan pirdapir acxadebda.<br />

gulgamwyralma iudevelebma qvebi aRmarTes iesoze da eubnebodnen:<br />

`keTilisa saqmisaTÂs qvasa ara dagkrebT Sen, aramed<br />

gmobisaTÂs, da rameTu kaci xar Sen da giyofies Tavi Seni RmerT~<br />

(mux. 33). maTi azriT, ieso qristem RmrTeebrivi Tvisebebi miiniWa.<br />

Tumca macxovarma ar uaryo misi sityvebis amgvari gageba, magram<br />

sakuTari piris Sesaxeb Rrma swavlebasTan rom mieaxlovebina<br />

isini, uTxra maT: `ara weril arsa sjulsa, viTarmed: me vTqu:<br />

RmerTni same xarT?~ (mux. 34-37); da Semdegac, isev Tavisi saqmeebiT<br />

amtkicebda, rom igi aris Ze RmrTisa yvelaze umaRlesi<br />

da namdvili gagebiT, xolo mi si kavSiri mamasTan umWidroesi<br />

da erTaderTia (mux. 38); iudevelebi naTlad xedavdnen, rom igi<br />

Tavis Tavze gamo Tqmul azrs amtkicebda da Tavis erTobas mamas-<br />

Tan pirdapir aRiarebda, maT ki mainc surdaT misi Sepyroba (mux.<br />

39; in. 14,9-11). sxva adgilas qriste iudevelebs eubneba: `pirvel<br />

abrahamis yofadmde me var~ (in. 8,58), xolo mamis mimarT locvaSi<br />

ambobs: `da aw madide me, mamao, Tavisa Senisa Tana didebiTa miT,<br />

romeli ma qunda winaSe Sensa uwinares soflis dabadebisa~ (in.<br />

17,5). pi rvel muxlSi Ze RmrTisa Tavis maradiulobaze miuTiTebs,<br />

xo lo meoreSi _ maradiulobis garda maradiul didebasa<br />

da um Widroes Tanaziarobaze maradiulTan da maradiulTan<br />

TanaziarobiT maradiul didebasac ganmartavs.<br />

Ze RmrTisa aswavlida aseve, rom mas SeuZlia akeTos da<br />

akeTebs kidec yvelafers, rasac akeTebs mama misi _ RmerTi<br />

WeSmariti: `mamaÁ Cemi moaqamomde iqms, da meca viqm~ (in. 5,17).<br />

uwodebs ra RmerTs mamas _ Tavis Tavs qveynis gangebis saRmrTo<br />

saqmes miawers: rogorc ki es gaiges, iudevelebi eZiebdnen iesos<br />

mokvlas, `rameTu ara xolo Tu SabaTsa dahxsnida, aramed Rmer-<br />

Tsaca mamad TÂsa ityoda da Tavsa TÂssa swor hyofda RmrTisa~<br />

(mux. 18). macxovari ar uaryofs, rom igi RmerTia, piriqiT, am<br />

azrs kerZod imiT icavs, rom a) misi neba igiveobrivia mamis<br />

nebisa (mux. 19) da rom b) mas iseve SeuZlia mkvdris gacocxleba,<br />

rogorc mamas (mux. 21), g) agreTve msgavsad mamisa Tavis TavSive<br />

upyria cxovreba (mux. 26). naTelia, rom Ze RmrTisa samyaros<br />

yovladZlieri ganmgebelia.<br />

`grwmenin RmrTisaÁ da grwmenin Cemda momarT~ (in. 14,1), `raÁ-<br />

Ta yovelni pativ-scemden Zesa, viTarca igi pativ-scemen mamasa~<br />

(5,23). rogorc vxedavT, Ze RmerTi iseTsave pativs moiTxovs da<br />

iseve saWiroebs Tayvaniscemas, rogorc mama RmerTi. 25<br />

suliwmida RmerTi<br />

wm. werilSi, iseve rogorc Ze RmerTi, suliwmidac isea gamoxatuli,<br />

rom masSi RmrTeebrivi arseba, RmerTia naCvenebi.<br />

gamocxadeba suliwmidas WeSmariti RmerTis saxels, Tvisebebsac<br />

da saqmeebsac miawers da brZanebs, rom mas iseTive pativi miegos,<br />

rogorc RmerTs.<br />

1.ÿmas RmerTi ewodeba. a)ÿmociquli petre ananias eubneba:<br />

`raÁsaTÂs aRavso guli Seni eSmakman cruebad sulisa wmidisa,<br />

ara ecruve Sen kacTa, aramed RmerTsa~ (saqm. 5,2-4). aq rom<br />

suliwmidaa wodebuli RmerTad, iqidanac Cans, rom RmerTi<br />

adamianTanaa Sepirispirebuli da ara suliwmidasTan. amaze<br />

mety velebs agreTve danaSaulis simZime, romelmac suliwmidis<br />

momatyuebeli dasca. b)ÿmociquli pavle qristianebs xan suliwmidis<br />

taZars (1 kor. 6,19), xan RmrTis taZars (3,16) uwodebs da<br />

ukanasknel saxeldebas TviTonve imiT ganmartavs, rom maTSi<br />

suli RmrTisaa damkvidrebuli. aqedan gamomdinare, mociqul is<br />

TqmiT suliwmida RmerTia. g) esaia winaswarmetyveli we r da:<br />

`da mesma xmisa uflisa metyvelisa... vidode da arqu ersa amas~<br />

da sxv. (6,8-9). mociquli am xmas ase xsnis: `keTilad it yoda<br />

suliwmidaÁ esaias mier: mived erisa amas~ da sxv. (sa qm. 28,25).<br />

aqedan gamomdinare, mociquli <strong>RmrTismetyveleba</strong> Si gvaxedebs<br />

da suliwmidas ufals uwodebs, raTa RmerTSi esaias mimarT<br />

metyveli suliwmida davinaxoT.<br />

2.ÿwarmarTTa maswavlebeli suliwmidis Sesaxeb ambobs: a)<br />

`rameTu suli yovelsave gamoeZiebs, da siRrmesaca RmrTisasa~<br />

(1 kor. 2,10). ese igi suliwmidas ara mxolod yovlismxedvelobas<br />

miawers, aramed RmrTis saidumloTa codnasac; es ki TviT mociquli<br />

pavles ganmartebiT, imasac niSnavs, rom suliwmida ara<br />

25 miuxedavad imisa, rom Ze RmerTis _ ieso qristes RmrTeebriobis Sesaxeb<br />

TviT mociqulTa mraval swavlebas ar SevxebivarT, moxmobili adgilebic<br />

sakmarisia ieRovas mowmeTa da maT msgavsTa samxileblad, magram Tuki<br />

guli ara WeSmaritebis Secnobisken, aramed sibneliskenaa midrekili,<br />

maSin, ra Tqma unda, masSi naTeli ver SeaRwevs.


110 suliwmidis sakuTari Tviseba<br />

111<br />

Seqmnili goneba, aramed RmerTia (rom. 11,34). b) mociquli suliwmidis<br />

Sesaxeb azrs kidev ufro naTlad gamoxatavs sityvebSi,<br />

romelic suliwmidis yovlismxedvelobaze miuTiTebs: `vin-me<br />

ukue icis kacman kacisaÁ, garna sulmanve kacisaman, romeli ars<br />

mis Tana? egreca RmrTisaÁ aravin icis, garna sulmanve RmrTisaman~<br />

(1 kor. 2,11). es Sedareba _ RmrTis sulis damokidebulebisa<br />

RmerTTan da adamianis damokidebulebisa mis su lTan _ srulad<br />

gamoxatavs im azrs, rom RmrTis suls RmerTTan TviT bunebiTi<br />

kavSiri aqvs. g) igive mociquli suliwmidas yvela adamianisTvis<br />

madlis mimniWe bels uwodebs (1 kor. 12,4-11): `amas yovelsa<br />

Seewevis erTi da igive suli~, da amrigad mas RmrTis Tvisebas<br />

_ yvelganmyofobas miawers.<br />

3. wm. werili aniWebs ra suliwmidas RmrTis Tvisebebs, mas<br />

WeSmaritebisa da siwmidis wyarod miiCnevs. TviT mas ewodeba _<br />

suli WeSmaritebisa (in. 15,26). aseve isic, rac mis mier aR iZvreba,<br />

sruli WeSmariteba da siwmidea; misi winaswarme t yvelebani<br />

namdvilia, swavleba ki _ ucilobeli. igi adamians srulyofili<br />

siwmindisken, wminda locvisken aRZravs: `rameTu raÁmca igi<br />

viloceT, viTar-igi jer-ars, ara viciT; aramed TÂT igi suli<br />

meox ars CuenTÂs sul-TqumiTa miT usityueliTa~ (rom. 8,26).<br />

xolo amgvari moqmedeba ki erTsa da WeSmarits, siwmidisa da<br />

WeSmaritebis wmida wyaros _ RmerTs SeuZlia. igi, vinc mociqulebs<br />

gansakuTrebuli madliT _ winaswarmet y v e lebebiT,<br />

saswaulebiT, enaTa codniT da sxv. ajildoebs, ra sakvirvelia,<br />

yovlisSemZled unda iqnes miCneuli. xolo es um aRlesi nebiT<br />

madlTa ganmyofeli suliwmidaa (1 kor. 12,4-12).<br />

4. wm. werilidan aseve Cans, rom suliwmidas RmrTiuri pativi<br />

unda miegos. ase mag., mociquli pavle suliwmidis saxeliT<br />

iseve amowmebs, rogorc Zis saxeliT (rom. 9,1).<br />

suliwmidis sakuTari Tviseba<br />

gavarkvieT, rom RmerTis sami piri _ mama, Ze da suliwmida<br />

_ RmrTis Tvisebebsa da Zalebs ki ar warmoadgenen, aramed<br />

cal keul pirebs, romelTac erTi da igive RmrTeebrivi arsi<br />

aqvT. axla ki vnaxoT samebis pirebi erTmaneTisgan romeli<br />

damoukidebeli TvisebebiT gansxvavdebian.<br />

raSi mdgomareobs RmerTi suliwmidis sakuTari Tviseba?<br />

`xolo raJams movides nugeSinis-mcemeli igi, romeli me movavlino<br />

Tquenda mamisa Cemisa mier, suli WeSmaritebisaÁ, romeli<br />

mamisagan gamovals, man wamos CemTÂs~ (in. 15,26). ase eubneba macxovari<br />

Tavis mowafeebs zecad amaRlebis win. yvela Tanaxmaa, rom<br />

am sityvebSi mocemulia swavleba suliwmidis sakuTari Tvisebis<br />

Sesaxeb; aseve yvela Tanaxmaa, rom aq sityvasityviTaa naTqvami<br />

suliwmidis sakuTari Tvisebis _ ma misagan gamomavlobis Sesaxeb.<br />

es sityvebi mTavari azris garda (e.i. rom suliwmida daamowmebs<br />

ZisTvis) Semdeg or az rsac Seicavs:ÿa) suli WeSmaritebisaÁ<br />

ieso qristes mier iqneba movlenili mociqulebTan da b) suli<br />

WeSmaritebisaÁ mamisagan gamodis. suli WeSmaritebisaÁ gamodis<br />

da suliwmida igzavneba _ sulis mdgomareoba sruliad gansxvavebulia:<br />

magram amas yvela ar eTanxmeba, aramed fiqroben,<br />

rom es erTi da igive mdgomareoba, anu suliwmidis gamomavlobaa.<br />

26 amgvari ganmartebis cdomileba iqidan Cans, rom a)<br />

ÿTviT drois gansxvaveba _ romeli me movavlino da gamovals<br />

_ gviCvenebs, rom aq suliwmidis erTi da igive mdgomareoba<br />

sruliadac araa aRwerili. gamovals _ zmnis es forma Zalian<br />

zustad gamoxatavs maradiul, ucvlel mdgomareobas; msgavsadve<br />

ambobs Ze RmrTisa Tavis Tavze: `pirvel abrahamis yofadmde<br />

me var~ (in. 8,58). magram roca Ze RmrTisa suliwmidisTvis ambobs:<br />

movavlino Tquenda, aq zmnis forma gviCvenebs, rom ufali<br />

droul movlinebaze laparakobs. macxovari imave movlinebas<br />

araerTxel gamoxatavs momavali droiT, _ roca amowmebs mamis<br />

Sesaxeb: `sxuaÁ nugeSinis-mcemeli mogivlinos Tquen~ (in. 14,16),<br />

`romeli moavlinos saxeliTa CemiTa mamaman~ (mux. 26) da Tavisi<br />

TavisaTvis: `romeli me movavlino Tquenda mamisa Cemisa mier~<br />

(15,26). b) rogorc wesi, CarTuli azri misiT gayofili azrebisgan<br />

gansxvavdeba; am SemTxvevaSi ki gviCvenebs, rom sityviT:<br />

gamovals imave azrs ar gamoxatavs, rasac sityva: movavlino, da<br />

piriqiT. g) sityva movavlino imaves rom gviCvenebdes, rasac<br />

sityva gamovals, maSin es ganmeoreba iqneboda _ me movavlino<br />

Tquenda mamisa Cemisa mier, romeli mamisagan gamovals. gan-<br />

26 Cveni wyaro asaxelebs kaTolikuri cru dogmatis damcvel laTin<br />

RmrTismetyvelebsa da iezuit avtorebs, romlebic suliwmidis Zisganac<br />

gamomavlobis Sesaxeb winaswarganzraxuli mosazrebis sasargeblod wm.<br />

werilis teqstebsac ki amaxinjeben.


112 hipostasTa sakuTari Tvisebebi<br />

113<br />

meoreba miT ufro sakvirvelia, rom wina sityvebi amis gareSec<br />

ukve gaZlierebulia; d) Tuki suliwmida Zisagan moivlineba,<br />

mxolod imitom, rom maTi RmrTeebrivi buneba erTi da igivea<br />

da dacemuli ad amianis aRdgenaSi TavTavianTi rigiT monawileoben;<br />

imave mizeziT wm. werilSi ikiTxeba, rom Zec moivlineba<br />

suliwmidis mier (es. 61,1; 48,16), maSin roca Zis dausabamo Soba<br />

mxolod da mxolod mamas ekuTvnis da ara suliwmidas, da, aqedan<br />

gamomdinare, erTi piris mier meoris movlineba sruliadac ar<br />

gu lis xmobs erTi pirisagan meoris gamomavlobas. e)ÿmacxovris<br />

moyvanil sityvebSi suliwmidis gamomavloba mamisagan da Zisagan<br />

rom iyos gaazrebuli, maSin igi suliwmidis Sesaxeb ityoda:<br />

romeli Cvengan gamovals, an: mamisagan da Cemgan gamovals. ase<br />

miT umetes imitom unda yofiliyo, rom macxovari amSvidebs ra<br />

mowafeebs suliwmidis movlenis dapirebiT, am movlinebas iqve<br />

miawers rogorc Tavis Tavs, aseve mamas (in. 15,26; 14,26), xolo<br />

sxva SemTxvevaSi ase gamoTqvams: `me da mamaÁ Cemi erTi varT~.<br />

amrigad, macxovris sityvebiT suliwmida mamisagan gamodis, magram<br />

igzavneba mamisa da Zis mier; pirveli suliwmidis sakuTari,<br />

ucvleli Tvisebaa, ukanaskneli ki _ SemoqmedebiTi mdgomareobis<br />

msgavsi, SemTxveviTi mdgomareobaa.<br />

macxovari suliwmidis Sesaxeb ambobs: `man me madidos, rameTu<br />

Cemgan miiRos da giTxras Tquen. yoveli, raodeni aqus<br />

ma masa, Cemi ars; da amisTÂs garqu Tquen, rameTu Cemgan miiRos<br />

da giTxras Tquen~ (in. 16,14-15). aq zogierTebi sityvaSi Cemgan<br />

Zis sakuTar yofierebas gulisxmoben, da sityvebSi: yoveli,<br />

raodeni aqus mamasa, Cemi ars, im azrs xedaven, rom ramdenadac<br />

yovelive, rac mamas ekuTvnis, ekuTvnis Zesac, amdenad unda<br />

davaskvnaT, rom suliwmida mamisagan da Zisgan gamodis. magram<br />

1)ÿsityvebi Cemgan miiRos _ aq araviTar SemTxvevaSi ar niSn avs,<br />

rom suliwmida misi hipostasidan gamodis, anu azrobrivad es<br />

sityvebi igiveobrivi araa im sityvebisa, romelic mamaze Tqva:<br />

romeli ma misagan gamovals. 27 macxovars, suliwmidis maradiul<br />

27 radgan qarTul teqstSi mkafio gansxvaveba ar Cans, amitom yuradReba<br />

berZnuli dednis windebulebis gansxvavebaze gavamaxviloT da rusul<br />

redaqcias SevudaroT, sadac `ek tu emu~-s Sesatyvisia от Моего da ara от<br />

Меня da `para tu patros~-isa от Отца. qarTulSi ki am adgilas naxmaria<br />

sityvebi: `Cemgan~ da `mamisagan~.<br />

gamomavlobaze miTiTebisas, ar SeeZlo eTqva: miiRebs; radgan es<br />

iqneboda miTiTeba imaze, rom suliwmida manamde ar gamodi oda,<br />

e.i. ar arsebobda; xolo imisi daSveba, rom zmniT miiRos axlandeli<br />

mdgomareobaa gamoxatuli, ar SeiZleba, radgan rogorc<br />

zmnis formis pirdapiri mniSvneloba, ise misi kavSiri sxva zmnebTan:<br />

madidos, giTxras amis saSualebas ar iZleva. 2) `yoveli,<br />

raodeni aqus mamasa, Cemi ars:~ es sityvebic ar Seicavs im azrs,<br />

romlis danaxvac masSi undaT, radgan a)ÿwm. werilSi arcTu<br />

iSviaTad sityva yoveli gamoxatavs yovelive imas, rac cnobili<br />

(aRniSnuli) sagnebis rigSi igulisxmeba; b)ÿwm. werilis swavlebiT,<br />

mama RmerTs aqvs sakuTari Tviseba, romelic Zes ar gaaCnia,<br />

da amitom yoveli ve rac mamas aqvs, Zes ar ekuTvnis: xolo Tuki<br />

yovelive gaaCnia, maSin es sakuTar Tvisebebze ar vrceldeba;<br />

g)ÿazris dakavSirebiT Cans, rom ieso qriste adamianTa xsnis<br />

saqmeze laparakobs; aseve am muxlis azrobrivi kavSiri msgavs<br />

adgilTan (1 in. 5,9) gvi Cvenebs, rom saqmeebi, romelsac Ze mamis<br />

msgavsad iqms, suliwmidis maradiul gamomavlobas ar gulisxmobs.<br />

d) amrigad, macxovris sityvebis azri Semdegia: `yovelive<br />

rac mamas aqvs (adamianTa xsnis saqmeebTan mimarTebaSi), Cemia~.<br />

wm. werilSi suliwmida zogjer qristes, Zis sulad iwodeba:<br />

magram ara imitom, rom suliwmida qristesgan gamodis, ara med<br />

imitom, rom adamianTaTvis suliwmidis niWTa mopoveba qristes<br />

sisxlis safasurad gaxda SesaZlebeli, da kidev imitom, rom<br />

suliwmida Tavisi TvisebiT qristes sulis igiveobrivia (filp.<br />

1,19; galat. 4,6).<br />

Ze RmerTisa da mama RmerTis<br />

sakuTari Tvisebebi<br />

wm. werilis mixedviT, Ze RmerTis ganmasxvavebel niSnad unda<br />

miviRoT is, rom igi arc mSobelia da arc gamomavlinebeli<br />

RmrTeebrivi pirisa, aramed mama RmerTisagan iSveba. Ze RmerTis<br />

mama RmerTTan damokidebulebaze TviT Zis saxeldebac naT lad<br />

miuTiTebs. Tuki mama RmerTisTvis iTqmeba, rom misi Ze aris Ze<br />

RmrTeebriobiT, es sxvagvarad ar aixsneba, Tu Zeeba, So bileba, Ze


114 sakuTari Tvisebebi<br />

erTarsoba<br />

115<br />

RmerTis mamasTan damokidebulebis ganmasxvavebel ni Snad ar<br />

miviReT; sxvagvarad, kidevac rom es sityvebi: Soba, Ze eba, RmerT-<br />

Tan adamianuri gagebiT iyos dakavSirebuli, a) isini aq mainc<br />

mxolod zebunebrivis gulisxmisyofas gvaiZuleben; b) Sobis<br />

saerTo gagebas arsis ziaryofa emsaxureba, mag ram adamianuri<br />

Sobisas erTmaneTs erTi da im ave saxis arseba ez i areba, xolo<br />

Zis RmrTeebriv SobaSi er Ti da igive arsis ri cxobriv ziaryofas<br />

vgulisxmobT. amrigad, aq saWiroa mxo lod is SevityoT: Ze<br />

RmerTze, mamis Zesa da mamis sityvaze la pa rakisas wmida werili<br />

gulisxmobs Tu ara Zeebas RmrTeeb ri obiT, Tu mamis ZesTan<br />

mxolod zneobr ivi damokidebulebaa ga moxatuli ise, rogorc<br />

adamianebis Rm rTis Zeebad wodebis dros ?<br />

Tuki pirveli damokidebuleba igulisxmeba: maSin mamis mi er<br />

Zis Soba Ze RmerTis mamasTan bunebiTi damokidebulebis gamoxat<br />

vas emsa xureba, an rac igivea, Zis sakuTar Tvisebas wa rmoadgens.<br />

ra Cans wmida werilidan? is, rom Ze RmerTi _ sityva, wm.<br />

we rilis swavlebiT, WeSmariti RmerTia, raSic Cven zemoT msjelo<br />

bis drosac davrwmundiT; amjerad ki gaugebrobis Ta vidan<br />

asa cileblad ga varkvioT: iq, sadac laparakia Ze RmerTze, namdvi<br />

lad igulisxmeba Tu ara misi RmrTeebriobiT Soba mamisagan?<br />

a)ÿsityva _ Ze RmerTi wm. werilSi iwodeba, rogorc mxolod-<br />

So bili Ze RmrTisa, Tvisi Ze RmrTisa (in. 1,14; 3,16 rom. 8,32).<br />

xolo es saxeldebani TavisTavad gviCveneben, rom Ze RmrTisa<br />

Sobilia mama RmerTisgan da ara mis mier SeTvisebuli, radgan 1)<br />

mxolodSobili sakuTriv imas aRniSnavs, rom ma misagan mxo lod<br />

erTi igi iSva. igive mniSvneloba aqvs sityva mxolodSo bils<br />

wm. werilis enazec (berZ. `monogenes~). 2)ÿmociqulTan Tvi si Ze<br />

RmrTisa RmrTis mier gandidebuli RmrTis Zeebisgan gan sx va -<br />

vebulia (rom. 8,14-15), iseve rogorc RmerTis mamad Tvisad wodeba<br />

sakuTari Tavis RmrTis sworad miCnevas niSnavs (in. 5,18).<br />

b)ÿioane RmrTismetyveli, uwodebs ra sityvas mamis mxolod-<br />

So bil Zes, imave sityvisaTvis ambobs: `yovelive mis mier<br />

Seiqmna~ (in. 1,3). igi rogorc maradiuli, rogorc Semoqmedi da<br />

ara rogorc qmnileba ar SeiZleba RmrTeebriobasTan iseT<br />

damoki de bulebaSi iyos, rom mamas mxolod arasakuTrivi azriT<br />

eku Tvnodes: piriqiT, Tavisi TvisebebiT igi Ze RmrTisaa, mama<br />

RmerTisgan saukuniTgan Sobili.<br />

dabolos, g) TviT Ze RmrTisa Tavis Tavze ambobs, rom cxov-<br />

reba mamisagan miiRo, magram cxovreba _ TviTmyofi (in. 5,26); aqedan<br />

gamomdinare, rogorc Ze, igi Seuqmneli da mxolod Sobilia.<br />

amrigad, Sobileba Ze RmerTis ganmasxvavebeli Tvisebaa.<br />

mama RmerTis saxeli, roca misiT gamoixateba ara RmerTis<br />

da mokidebuleba qmnilebasTan, aramed mama RmerTisa RmrTiur<br />

pirebTan _ Zesa da suliwmidasTan, wm. werilSi arsad araa<br />

naTqvami, rom mama iSvebodes an gamodiodes vinmesagan; aramed<br />

piriqiT, naTladaa gamoxatuli, rom mamas cxovreba TavisTavad<br />

(TaviT TvisiT) aqvs (in. 5,26). amitom mama RmerTis sakuTar<br />

Tvisebas samarTlianad warmoadgens is, rom igi arc aravisgan<br />

iSveba da arc aravisgan gamodis. wm. werilSi garkveviTaa<br />

naTqvami, rom mama RmerTi aris mama mxolodSobili Zisa da<br />

rom suliwmida misgan gamodis (in. 15,26). amitom mamis ganmasxvaveblad<br />

isic unda miviCnioT, rom igi Sobs Zes da gamoavlens<br />

suliwmidas.<br />

RmrTeebriv pirTa erTarsoba<br />

radgan mama, Ze da suliwmida calkeuli pirebia, maT Soris<br />

gan sxvaveba TviT maTi arsis gansxvavebazec xom ar vrceldeba?<br />

Tu, arian ra isini RmrTeebrivi pirebi, arsiT erTs da ara sam<br />

RmerTs warmoadgenen?<br />

cnobilia, rom Zvel aRTqmaSi xSiradaa naxsenebi erTi Rmer-<br />

Tis sarwmunoeba (gams. 20,1-3; meor. sj. 4,19-39). cnobilia agreTve,<br />

rom Zv. da ax. aRTqmis swavlebaTa Soris ar aris da arc Sei-<br />

Zleba iyos rame winaaRmdegoba. Tuki ax. aRTqmis swavlebaSi<br />

sami RmrTeebrivi piri mkafiodaa gansxvavebuli, ueWvelad unda<br />

miviRoT, rom pirTa es sameboba RmrTis arsis erTobas ar ar-<br />

Rvevs; miT umetes, rom ax. aRTqmaSic erTi RmerTis sarwmunoeba<br />

pirdapir dasturdeba (mrk. 12,29; in. 17,3; saqm. 14,15-18).<br />

ax. aRTqmaSi pirdapiraa mocemuli swavleba Ze RmerTisa da<br />

mama RmerTis erTarsobis Sesaxebac. TviT Ze RmrTisa ambobs:<br />

`me da mamaÁ Cemi erT varT~ (in. 10,30). am sityvebSi, rogorc konteqsti<br />

gviCvenebs, laparakia ara Zisa da mamis nebis Tanxmobaze,<br />

aramed bunebis (arsobriv) erTobaze. isini im azris dasabuTebas<br />

emsaxurebian, rom Zes mis cxovars veravin mistacebs, anu rac


116 erTarsoba<br />

samyaros Seqmna<br />

117<br />

igivea, Zisa da mamis yovladZlierebis Tanasworobas warmoa-<br />

Cenen; gana am sityvebs SeuZliaT Zis Zlierebis damtkiceba, Tuki<br />

isini Zis mamasTan mxolod zneobriv igiveobas gviCveneben?<br />

ara. iudevelebma am sityvebSi gaiges, rom ieso Tavis Tavs<br />

RmrTis sworad warmoaCenda. WeSmaritebis maswavlebelmac<br />

misi sityvebis aseTi axsna ar uaryo, piriqiT daamowma kidec<br />

misi simarTle (mux. 32-33).<br />

ieso qriste Tavis Tavze ambobs: `romelman mixila me, ixila<br />

mamaÁ Cemi. rameTu me mamisa Tana var, da mamaÁ Cem Tana ars~<br />

(in. 14,9-10). meore winadadebaSi mxolod ZaldatanebiT Se iZleba<br />

SevitanoT azri Zisa da mamis mxolod zneobrivi er Tobis Sesaxeb,<br />

xolo pirvelSi gamoxatuli azri SeiZleboda macxovars<br />

nebismieri winaswarmetyvelisaTvis miekuTvnebina, Tuki ZeSi<br />

mamis sruli arsis anarekls ar igulisxmebda.<br />

dasasrul, Zisa da mamis erTarsobis Sesaxeb naTlad laparakobs<br />

mociquli iovane: `pirveliTgan iyo sityuaÁ da sityuaÁ<br />

igi iyo RmrTisa Tana, da RmerTi iyo sityuaÁ igi~ (in. 1,1). suliwmidisa<br />

da WeSmariti RmerTis erTarsoba ki naTlad ar is<br />

gamoxatuli mociquli pavles sityvebSi, roca igi suliwmi dis<br />

RmerTTan damokidebulebas iseve warmogvidgens, ro gorc adamianis<br />

sulisa adamianTan.<br />

RmerTi _ samyaros Semoqmedi<br />

`dasabamad qmna RmerTman caÁ da queyanaÁ~ (Sesq. 1,1). Rmr-<br />

TivSTagonebuli mwerlebi, miyvebian ra moses mier qveynierebis<br />

Seqmnis aRweras, naTlad gviCveneben, rom ca da qveyana RmerTis<br />

garda yovelive arsebuls moicavs. mociqulebi gvaswavlian,<br />

rom RmerTma Seqmna ca da qveyana da `yoveli, raÁ ars maT Sina~<br />

(saqm. 14,15), yovelive casa da qveyanaze, xiluli da uxilavi, maT<br />

Soris umaRlesi sulebic (kol. 1,16) mis mier Seiqmna, mis gareSe<br />

araferi ar Seqmnila, rac ki droSi SemTxveviT arsebobs<br />

(in. 1,3; ef. 3,9). amave dros ax. aRTqma sityva qveyanaSi (berZn.<br />

`kosmos~) ara mxolod sasruli sagnebis erTobliobas, aramed<br />

samyaros mowesrigebulobasa da mSvenierebasac gulisxmobs, da<br />

araviTar SemTxvevaSi ar Seicavs azrs TviTmyofadi arsebis<br />

Sesaxeb. RmerTma siyvarulis maradiuli keTilganzraxviT<br />

yofiereba mianiWa imas, rac ar arsebobda. Tavisi saxierebiT<br />

dausabamod gansazRvra ararsebulis Tvis sicocxlis miniWeba<br />

da gansazRvrul momentSi samyaros yofiereba misca. wm. Teodorites<br />

sityviT: `RmerTi arafers ar saWiroebs, magram misi<br />

usazRvro saxierebiT keTilineba ararsebulisTvis yofiereba<br />

miemadlebina~.<br />

wm. werilis Tanaxmad samyaro RmrTis Tavisufali nebiT Seiqmna<br />

da ara RmerTSi aRsrulebuli raime gardauvali procesidan<br />

gamomdinare mizezis Sedegad. Tavisufali neba ki, iseve rogorc<br />

samyaros Seqmnis saqme, RmrTis samive pirze vrceldeba.<br />

samyaros Seqmna adamianis gonebisTvis saidumloa, amitom<br />

TviT Sesaqmis saxis sruli wvdoma SeuZlebelia. magram gamocxadeba,<br />

Cveni Semecnebis SesaZleblobis Sesabamisad, samyaros<br />

mowyobis Tanamimdevrobas gadmogvcems. mose winasw armetyvelis<br />

monaTxrobi WeSmariti istoriaa, sadac eqvs dReSi samya ros Seqmnisa<br />

da meSvide dRes RmrTis gansvenebis aRwera, ara mxolod<br />

moses, aramed mTeli saRmrTo gamocxadebis gamoxatulebaa.<br />

eklesiis mamebis swavlebiT moses monaTxrobSi Tavdapirvelad<br />

im nivTierebis Seqmnazea laparaki, romelic RmerTma araradan<br />

Seqmna, xolo Semdeg am masalis saxecvlilebiT Seqmnil<br />

samyaroze.<br />

yovladsaxierma da yovladZlierma ufalma Tavisi siyvaruli<br />

ara mxolod samyaros SeqmniT gamoavlina, aramed imiTac, rom<br />

misgan Seqmnil samyaros Tavisi ZaliT ganagebs da inarCunebs.<br />

gamocxadebis swavlebiT RmrTis am moqmedebas RmrTis gangebuleba<br />

ewodeba. saswaulebi da winaswarmetyveleba ni, romelic<br />

mudam Tan sdevda gamocxadebas, RmrTis gangebulebis xelSesaxeb<br />

dasabuTebas emsaxurebian. samyaros gangebuleba, RmrTis arsis<br />

erTobis gamo, ekuTvnis mamas da Zes da suliwmidas. rogorc<br />

aRvniSneT, RmrTis gangebuleba ori mTavari mo qmedebiT gamoixateba<br />

_ samyaros SenarCunebiT (dacviT) da samyaros gangebiT<br />

(marTviT). samyaros SenarCuneba RmrTis nebis is moqmedebaa,<br />

romliTac samyaro RmrTisgan miRebul yofierebas ar kargavs<br />

da arsebobas da moqmedebas agrZelebs. brZeni basilis TqmiT:<br />

`yoveli Seqmnili buneba, xilulic da gonebiT warmosadgenic,<br />

Tavisi Tavis SenarCunebisTvis RmrTis mzrunvelobas saWiroe


118 samyaros Seqmna<br />

angelozebis Sesaxeb<br />

119<br />

bs~. gamocxadeba naTlad da gadaWriT gveubneba, rom yoveli<br />

qmnilebis yofiereba RmrTis ZaliTaa daculi. RmrTis Zalis<br />

Semweobis gareSe yvelaferi ararad gardaiqceoda. samyaros<br />

gangeba ki RmrTis nebis is moqmedebaa, romliTac qmnilebaTa<br />

moqmedebis Zala maTTvis gankuTvnili miznisaken warimarTeba.<br />

rac Seexeba mizans, igi zneobrivi arsebebisTvis RmrTis msgavsebisken<br />

miswrafebaSi mdgomareobs, xolo cxovelTa da<br />

mcenareTa samyaroÿ-ÿsicocxliTa da yofierebiT tkbobisTvisaa<br />

mowodebuli. Tuki RmerTma samyaros Seqmnisas mas garkveuli<br />

mizanic daudgina, maSin, rasakvirvelia, mas axlac mxedvelobaSi<br />

aqvs es mizani, da surs, rom igi miRweul iqnas. samyaros miyvana<br />

am miznamde mas, rogorc yovlisSemZles, SeuZlia. xolo rogorc<br />

saxieri, mis mier Seqmnili qmnilebebis sikeTisTvis yvelafers<br />

akeTebs, Tumca zneobrivi qmnilebebis TavisuflebaSi ar ereva,<br />

aramed keTil saqmeSi mxolod exmareba maT. ganmgebeli<br />

borotebasac uSvebs, radgan borotebis SesaZlebloba qmnilebis<br />

Tavisuflebisgan ganuyofelia. boroteba Tavisuflebis borotad<br />

gamoyenebis Sedegs warmoadgens; igi sikeTis uaryofa da<br />

RmerTTan dapirispirebaa. ganmgebeli yvela Rones xmarobs, rom<br />

Tavisufleba codvisgan Seakavos da amisTvis codvis Cadenas<br />

kanoniT krZalavs, acxrobs sasjelebiT da borotebis Sedegebs<br />

anelebs. RmrTis gangebiT fizikuri boroteba zneobrivi arsebisTvis<br />

wamalia, amiTi igi codvils sinanulisken mouwodebs,<br />

wmends codvebs da saTnoebiT ufro srulyofils xdis.<br />

RmerTi _ Semoqmedi<br />

da ganmgebeli angelozebisa<br />

saxeldeba angelozi (berZ. `angelos~) sakuTriv macnes,<br />

mo ambes niSnavs, magram am saxeliT iwodebian RmrTis gansakuTrebuli<br />

qmnilebebi, usxeulo arsebebi, romelTac goneba<br />

da neba aqvT miniWebuli. Zveli da axali aRTqmis gamocxadeba<br />

sulebis Sesaxeb garkveviT gvaswavlis, rom isini namdvilsa<br />

da piro v nul arsebebs warmoadgenen. wminda sulebis anu angelozebis<br />

sa myaro, iseve rogorc yvelaferi, Seqmnilia RmrTis<br />

mier. miuxedavad imisa, rom sarwmunoebisTvis aucileblad ar<br />

miiCneva maTi Seqmnis zusti drois dadgena, eklesiis mamaTa<br />

swavlebiTa da iobis wignis (38,7) gaTvalisw i nebiT, angelozebi<br />

qveynis dafuZnebisas ukve ugalobdnen ufals, anu angelozebis<br />

Seqmna nivTieri samyaros Seqmnas win uswrebda.<br />

gamocxadeba angelozebis bunebis Sesaxeb saerTod gvaswavlis,<br />

rom igi yvela sulSi wminda da RmrTis qmnilebaTagan<br />

usrulyofilesi iyo. isini sulieri arsebebi arian. macxovari<br />

maT sulebs uwodebs da ambobs, rom suls xorci da Zv a li ara<br />

aqvs, iseTi xorcic ki, rogoric TviT mas aRdgomis Semdeg hqonda<br />

(lk. 24,39), roca mowafeebTan Sesvla daxSuli karebiTac SeeZlo<br />

(in. 20,19). wm. werilis swavlebiT, angelozebs araviTari xorcieli<br />

moTxovnilebebi ara aqvT, `arca iqorwinebodian, arca<br />

ganhqorwinebden~ (mT. 22,30), iseve rogorc sikvdils ar eqvemdebarebian<br />

(lk. 20,35-36). wm. werilSi saubaria angelozTa enis<br />

Sesaxeb, romliTac isini uflis saydars garSemoxveulni adideben<br />

RmerTs, magram iseve rogorc RmrTis saydari ar moiazreba<br />

sagnobrivad, aseve angelozTa enac grZnobieri azriT ar gaigeba;<br />

es angelozTa azrebisa da gr Znobebis saxeobrivi warmodgenaa.<br />

angelozTa sxvadasxvagvari cneba erTi mxriv gviCvenebs, rom<br />

angelozebi, maTi SemosazRvrulobis gamo, yvelgan ar imyofebian<br />

da ar moqmedeben, Tumca ki sagnobrivi samyaros sivrciT ar<br />

arian SemosazRv rul ni, meo re mxriv, maTi Cveneba amtkicebs, rom<br />

nivTieri saxeebi, riTac angelozebi ixilvebian, arsebiTad maT<br />

ar ekuTvniT. isini ama Tu im saxes adamianisTvis iReben, iseve<br />

rogorc Zvel aRTqmaSi TviT RmerTi cxaddeboda xilulad,<br />

magram is SemTxveviToba iyo da ara mudmivi yofiereba.<br />

gamocxadeba usxeulo sulebis Zalebs imdenad srulyofilad<br />

warmogvidgens, rom aseTi srulyofili Zalebi TviT pir ve<br />

lqmnil adamianSic ki ar yofila. wm. mefsalmune galobs, rom<br />

adamiani RmrTis xelidan angelozebTan SedarebiT mcired<br />

daklebuli gamovida (8,5); kerZod, wm. werili angelozebs a) im -<br />

denad srulyofili sibrZniT warmogvidgens, rom maTi xedva<br />

araCveulebrivi mecnierebis momcvelia, iseve rogorc rCe ul<br />

kacTaTvisaa uwyebuli (2 mef. 14,20), da maTTvis bevri is eTi ramis<br />

codnaa mindobili, rac adamianma ar icis (mrk. 13,32), Tumca ki maTi<br />

codna ar vrceldeba arc gulis saidumlo e basa (3 mef. 8,39) da arc<br />

SemTxveviT momavalze (es. 44,7). maTi goni WeSmaritebis Semecnebam<br />

kidev ufro unda srulyos (1 pet. 1,12). b) maTi neba wmindaa (mrk.


120 angelozebis Sesaxeb<br />

boroti angelozebis Sesaxeb<br />

121<br />

8,38) da SeuZlia umetes siwmindes miaRwios, vidre pirvelqmnil<br />

adamians SeeZlo mieRwia Tavisi nebiT. es dacemis im ufskrulidan<br />

Cans, romelSic zogierTi dacemuli suli aRmoCnda. amave dros<br />

angelozebis nebis sisrule yovladsrulyofilis siwmides ver<br />

wvdeba (iob. 4,18). g)ÿgamocxadeba angelozebis Zlierebas, maT<br />

mier sxvadasxva dros aRsrulebuli namoqmedariT gvi Cvenebs.<br />

mag., erT RameSi angelozma asurTa banakis 185 aTasi meomari<br />

gaanadgura (4 mef. 19,35), sxva SemTxvevaSi ki, egviptis yvela<br />

pirmSo mospo (gams. 12,23). arsebobs azri angelozebis eTeruli<br />

sxeulis Sesaxeb. magram es mxolod kerZo mosazrebaa. magram<br />

roca vambobT, rom angelozi usxeulo arsebaa, rogorc wm.<br />

ioane damaskeli gvaswavlis, gasaTvaliswinebelia, rom `angelozs<br />

usxeulo mxolod CvenTan SedarebiT ewodeba, radganac<br />

erTaderT Seudarebel RmerTTan SedarebiT yovelive uxeSia<br />

da nivTieri; mxolod RmerTia arsebuli, univTo da usxeulo~.<br />

gamocxadeba gviCvenebs, rom RmrTis usxeulo gonieri qmnilebebis<br />

ricxvi Zalze didia. wm. werili angelozTa Soris<br />

xarisxebsac ganasxvavebs, imis Sesabamisad, Tu maTi RmrTivqmnili<br />

buneba ramdenad srulyofilia. areopagituli moZRvrebis Sesabamisad<br />

zeciuri sulebi sam ierarqiad nawildeba, ro mel Tagan<br />

TiToeuli sam dasad iyofa: umaRlesi ierarqia: serafimni, qurubimni,<br />

saydarni; saSualo ierarqia: uflebani, Zalni, xelmwifebani;<br />

umdablesi ierarqia: mTavrobani, mTavarangelozni, angelozni.<br />

angelozebi, rogorc Seqmnili arsebebi, yvelani ueWvelad<br />

RmrTis gangebis meTvalyureobis qveS imyofebian. miuxedav ad<br />

imisa, rom gamocxadeba angelozebs Tavisufad da TavisTavad<br />

RmrTis erTgul sulebad warmogvidgens, amave dros gvi Cvenebs,<br />

rom angelozebi Tavisuflebis ZaliT SeiZleba erTnair zneobriv<br />

mdgomareobaSi ar iyvnen; aseve erTnairi ar unda iyos maT<br />

mimarT ganmgeblis damokidebulebac. amrigad, Cven gvainteresebs _<br />

laparakobs Tu ara gamocxadeba zogierTi sulis dacemis Sesaxeb.<br />

mociquli iuda gvaswavlis (1,6), rom zogierTi suli daeca da<br />

rom amave dros angelozebis mdgomareobis Secvla TviT maTsa<br />

da maTs Tavisuflebaze iyo damokidebuli. gamocxadebis swavlebiT<br />

ganmgebelis damokidebuleba angelozebisadmi Semdegnairad<br />

warmogvidgeba: a) qveynis mTavari miznis gansaxorcieleblad<br />

ganmgebelma yvela angelozs gansakuTrebuli msaxurebis<br />

saxe da adgili ganuwesa; b) ganmgebelma, angelozebis sakuTari<br />

Tavisuflebis Sedegad, zogierTi maTganis dacema dauSva. maTi<br />

dacemis mizezi ki ampartavneba iyo. Tumca sxvadasxva mosazreba<br />

arsebobs, 28 magram eklesiis mamaTa swavlebiT, ampartavneba aris<br />

is mTavari codva, romliTac sulebi daiRupn en da ramac isini<br />

borot sulebad, anu eSmakebad aqcia.<br />

RmrTis sityvis mowmobiT keTili angelozebi ganuwyvetliv<br />

Wvreten RmerTs da misi brZnuli saqmeebiT ganiswavlebian,<br />

ad ideben da aqeben mas, misi xma yvelas esmis da mis nebas aR asruleben.<br />

aseTi gamoTqma, rom keTili angelozebi ganuwyve tliv<br />

Wvreten RmrTis pirs, _ niSnavs, rom RmrTisadmi maT siyvaruls<br />

veranairi qmnileba ver anelebs da maTi netareba ucvlelia.<br />

gamocxadeba gansakuTrebulad warmogvidgens im ke Til angelozebs,<br />

romlebic adamianTa xsnis saqmeSi ganmgeblis rCevis aRmsruleblebad<br />

da TanaSemweebad arian dadgenilni. amas garda,<br />

saxierma ufalma TiToeuli morwmunisTvis gansakuTrebuli<br />

mfarveli angelozi daadgina. morwmune sazogadoebis yvelaze<br />

patara wevrsac ki hyavs Tavisi angelozi, romelic yove lTvis<br />

mzadaa qristes yrmis Semawuxeblis winaaRmdeg RmrTis winaSe<br />

iSuamdgomlos. morwmune sazogadoebas ki yoveli qristiani<br />

naTlobiT uerTdeba, raTa maradiuli sasufeveli daim k vidros,<br />

magram raki adamianis Zalebi sustia, amitomac ufalma TiToeuli<br />

morwmunisTvis, maTi cxonebis gzis mfa rvelo bisTvis, mfar veli<br />

angelozi daadgina, xolo adamianTan angelozis siaxlove TviT<br />

pirovnebazea da mokidebuli, anu imaze, Tu TviTon mas ramdenad<br />

surs sasufevlis damkvidreba.<br />

swavleba boroti angelozebis Sesaxeb<br />

gamocxadeba sulebis dacemas iseTive siZlieriT gamoxatavs ,<br />

rogori Zalac maT Semoqmedisgan miiRes. mociquli pavle wers:<br />

28zogierTni Sesaqmis 6,2 muxlis araswori gagebis safuZvelze, RmrTis<br />

Zeebis adamianTa sulebTan kavSiris gamo, sulebis xorciel ltolvaze<br />

miuTiTeben. es mcdari mosazreba, romelsac wm. ioane oqropirma araki<br />

uwoda, qristianul eklesiaSi iudeuridan (ios. flabiosi) gadmovida.<br />

sinamdvileSi ki (БПЭ, t. 1, 1901. gv.704) aRniSnul muxlSi RmrTis Zeebi ara<br />

angelozebi, aramed adamis Zis, keTilmsaxuri seiTis STamomavlebi arian.


122 swavleba boroti<br />

angelozebis Sesaxeb<br />

123<br />

`SeimoseT yovlad saWurveli igi RmrTisaÁ, raÁTa SeuZloT<br />

Tqu en wina-dadgomad manqanebaTa maT eSmakisaTa, rameTu ara ars<br />

brZolaÁ Cueni sisxlTa mimarT da ÃorcTa, aramed mTavrobaTa<br />

mimarT da ÃelmwifebaTa, soflis mpyrobelTa mimarT bnelisa<br />

mis sawuTroÁsaTa, sulTa mimarT ukeTurebisaTa, ro melni arian<br />

casa queSe~ (ef. 6,11-12). aq a) TviT sisxlisa da xorcis dapirispireba<br />

mTavrobaTa da ukeTurTa mimarT, ise rogorc gamoTqma<br />

romelni arian casa queSe, naTlad gviCvenebs, rom laparakia<br />

ara adamianebTan, aramed ufro Zlier arsebebTan brZolaze.<br />

saxeldeba sulTa ki pirdapir miuTiTebs, rom es sakuTriv sulebia;<br />

b) es sulebi SorsmWvreti gonebiT arian warmodgenilni,<br />

romelTac TavianTi miznisaTvis (manqanebisaTvis) sxvadasxva<br />

xerxis mofiqreba SeuZliaT; g) maT iseTi Zliereba miewerebaT,<br />

rom soflis mpyrobelad da mTa vrebad iwodebian. maTTan<br />

sabrZolvelad qristians gansa kuTrebuli simamace sWirdeba;<br />

d) gamoTqma casa queSe sakma od mkafiod gamoxatavs, rom dacemuli<br />

sulebis samoqmedo adgili cisqveSeTiT ganisazRvreba.<br />

sxvagvarad mas mociquli ha ers uwodebs (iqve 2,2). amrigad, sadac<br />

ki haeria, borot sulebs yvelgan SeuZliaT moqmedeba, rac<br />

adamianebs, rogorc dedamiwis binadarT, saSiSroebas uqmnis.<br />

wm. werilis sxvadasxva adgilas weria, rom maT ician RmerTi<br />

(iak. 2,19), ician sanam gagrZeldeba maTi mTavroba (gamc. 12,12), maT<br />

sakuTari sibrZne (iak. 3,15) da mzakvroba (2 kor. 2,11; 11,3) aqvT;<br />

gars uvlian samyaros da adamianis zneobrivi yofierebis yvela<br />

mxares akvirdebian da swavloben, Tumca ro gorc iobis istoriidan<br />

Cans, zogjer momavali qmedebis gansazRvraSi scdebian<br />

(iob. 1,6-10).<br />

imis Tanaxmad, rasac mociquli pavle efeselebs eubneba, da<br />

wm. werilis sxva adgilebiTac, eSmaks sakuTari neba miewereba (2<br />

tim. 2,26). amave dros es neba imdenad Zlieria, rom misi qmedebis<br />

SezRudvisTvis saWiro iyo TviT macxovris gamocxadeba dedamiwaze<br />

(lk. 11,22-23; mT. 12,29) da odesme misi qmedebiT Tumca cru,<br />

magram mainc saswaulebi aResruleba (2 Tes. 2,9).<br />

borotma sulebma xarisxebi dacemis Semdegac SeinarCunes.<br />

gamocxadeba dacemuli sulebidan erT-erTs mTavrad warmogvidgens<br />

da mas satanas, eSmaks (mters, mowinaaRmdeges) uwodebs,<br />

sxvebs ki _ mis angelozebs (mT. 24,42; iob. 1,6); sxvagvarad mTavar<br />

suls belzebuls, 29 eSmakTa mTavars, beliars uwodebs (gamc.<br />

12,7-9; mT. 12,24; 2 kor. 6,15). mociquli pavle sibnelis mTavrobaTa<br />

da xelmwifebaTa Sesaxeb, rogorc ZaliTa da uflebiT<br />

gansxvavebul arsebebze, ise saubrobs (ef. 6,12; kol. 2,15). macxovari<br />

borot sulebSi iseTebsac gamoarCevs, roml e bic mxolod<br />

marxviTa da locviT ganidevnebian, TviT moci qulebsac ki ar<br />

SeeZloT maTgan ganTavisufleba locvisa da marxvis gareSe<br />

(mT. 17,21). agreTve dacemul sulebSi uboro tesnic ganirCevian<br />

(mT. 12,45).<br />

dacemuli sulebis moqmedeba adamianTa sulebis daRupvis<br />

miswrafebiT gamoixateba. maTi es boroteba gansakuTrebiT<br />

Ze RmerTis dedamiwaze gamoCenisas gamovlinda, radgan misi<br />

mizani adamianTa Soris eSmakis saqmeTa darRveva da adamianTa<br />

xsna iyo. eSmakisagan gamoicada TviT qriste (mT. 4,1); iuda iskariotelis<br />

gulSi manve Cado azri, rom macxovari mosaklavad<br />

gaeca (in. 13,2); SeupovarTa Tvalebs abrmavebda, rom qristes<br />

WeSmaritebis naTeli ar gamobrwyinebuliyo (2 kor. 4,4). roca<br />

macxovari mTesvaris igaviT adamianis sulis sxvadasxva zneobriv<br />

mdgomareobas ganmartavda, Tqva: `xolo gzasa zeda igini<br />

arian, romelTa esmis, merme movidis eSmaki da mouRis sityuaÁ<br />

igi gulisagan maTisa, raÁTa ara hrwmenes da cxonden~ (lk. 8,12).<br />

aq macxovari eSmaks zogierTi sulis mdgomareobaze iseTsave<br />

zemoqmedebis unars miawers, rogoric sxvebisTvis simdidres,<br />

tkbobas (mux. 14), an gansacdels (mux. 13) aqvs. sxvagan, amqveynad<br />

borotebis gamoCenaze igavis ganmartebisas, macxovari ambobs,<br />

rom mteri, eSmaki sargeblobs adamianis sulieri ZiliT, raTa<br />

mis dasaRupad RvarZli daTesos (mT. 13,37-40). zustad aseve<br />

mociqulebi aswavlidnen, rom `eSmaki viTarca lomi myÂrali<br />

mimovals da eZiebs, vinmca STanTqa~ (1 pet. 5,8). igi samyaros<br />

acdunebs (gamc. 12,9) da qristiani RmrTis yvela saWurveliT<br />

unda aRiWurvos, raTa eSmakis Tavdasxmas winaaRmdegoba ga u wios<br />

(ef. 6,11). mociqulTa swavlebiT, satanas a) adamianis gonebaze<br />

damRupvelad SeuZlia imoqmedos, kerZod, SeiZleba misi dabneleba<br />

gamoiwvios (2 kor. 4,4); b) SeuZlia gulSi sulisaTvis<br />

mavne grZnobebi aRZras da keTili STabeWdilebebi gaafermk-<br />

29 belzebuli (ebr. `baal zebue~) nexvis batons, beliari ki (ebr. `belial~,<br />

siriuli warmoTqmiT ~beliar~) _ araraobis Tavads niSnavs.


124 swavleba boroti<br />

angelozebis Sesaxeb<br />

125<br />

rTalos; dabolos, g) mas SeuZlia neba borotebis Casadenad<br />

warmarTos (saqm. 5,3).<br />

boroti sulebis moqmedebidan Cans, rom RmerTi Tavisuflebis<br />

mizeziT uSvebs maT borotmoqmedebas, magram es imas ar<br />

niSnavs, rom ganmgeblis mier maT zraxvebs zRvari ar hqondes<br />

dadebuli. petre mociquli Semcode angelozebis Sesaxeb wers,<br />

rom isini RmerTma gankiTxvis dRisTvis wyvdiadis jaWvebiT<br />

Sekra, raTa sasjeli miiRon (2 pet. 2,4). mociquli iuda gvaswavlis,<br />

rom RmerTi dacemul sulebs ukanaskneli sasamarTlosTvis<br />

samaradiso sakrvelebiT wyvdiadis qveS inaxavs (mux. 6).<br />

mociqulTa sityvebidan gamomdinareobs, rom boroti sulebi<br />

gamouval-gaWirvebul mdgomareobaSi imyofebian, magram ki dev<br />

elian sasamarTlos; maTi mdgomareoba mZimea, magram ician da<br />

grZnoben, rom maTi xvedris Sesaxeb saboloo gadawyvetileba<br />

jer kidev winaa da rom maT yvela TavianTi saqmis angariSi jer<br />

kidev Casabarebeli aqvT. borotma sulebma ician, rom mtanjveli<br />

bedi elodebaT, magram arsebobs Tu ara SesaZlebloba maTi<br />

xvedri sinanuliT Seicvalos? _ RmrTis saxierebis gamo, ra<br />

Tqma unda, arsebobs, magram radganac isini jiutad gaborotdnen,<br />

monaniebis SesaZleblobac sruliad dakarguli aqvT.<br />

miuxedavad imisa, rom borot sulebs Tavisuflad moqmedebis<br />

ufleba warTmeuli ara aqvT, RmrTis saxelis xseneba iseT Tavzars<br />

scemT, rom maT RmrTis daSvebis gareSe borotmoqmedeba ar<br />

SeuZliaT. Tumca ganmgebeli Tavis qmnilebebze uSvebs eSmakis<br />

momakvdinebel zemoqmedebas, magram am moqmedebisTvis zRvari<br />

aqvs dadebuli da Tan ara mxolod aRadgens darRveul wesrigs,<br />

aramed ukeTesobisken warmarTavs kidec mas.<br />

`aw ars sasjeli amis soflisaÁ, aw mTavari igi amis soflisaÁ<br />

ganvardes gare~ (in. 12,31), ambobs macxovari. qveynis sasamarTlo<br />

nawilobriv Ze RmerTis swavlebiTa da cxovrebiT aResrula,<br />

romelmac mamis nebis aRsrulebisTvis TviT sikvdilic<br />

ki igema, nawilobriv im sasamarTloTi, romelmac Ze RmerTs<br />

soflis codvisTvis sikvdili arguna (rom. 8,3), nawilobriv ki<br />

nugeSismcemeli sulis ZaliT, romelmac adamianebi WeSmaritebiT<br />

ganswavla. amave dros, roca am soflis mTa vris xelisuflebam<br />

dartyma ganicada da adamianebma borotebaze gasamarjveblad<br />

suliwmindis yovladZlieri madli miiRes, maSin bneleTis Ta-<br />

vadma aqamde arsebuli misi sabrZanebeli dakarga da sakuTari<br />

samflobelodan gaZevebul iqna. macxovari imave azrs sxva sityvebiTac<br />

gamoxatavs: `vxedavdi eSmaksa viTarca elvasa, zeciT<br />

gardamovrdomilsa~ (lk. 10,18); da kidev ambobs, rom suli<br />

nugeSinismcemeli adamianebs im sasjelis Sesaxeb Sea g o nebs,<br />

romliTac am soflis mTavari daisaja (in. 16,11). suliwmindis<br />

madls naziarebi sulebi Sexedaven da darwmundebian, rom crumorwmuneoba,<br />

biwiereba da ugunureba, ro melic iudevelTa da<br />

warmarTTa samyaroSi bneleTis mTavarma ase gaamravla, dam-<br />

Rupvelia adamianebisTvis. `amisTÂs gamocxadna Ze RmrTisaÁ,<br />

raÁTa daarRÂnes saqmeni eSmakisani~, ambobs ioane maxarebeli<br />

(1 in. 3,8). eSmakis saqme ki tyuili da sibilwea, xolo maT dasa-<br />

Zlevad Zalas RmrTis madli iZleva.<br />

roca qristiani Tavisi nebiT eZleva codvebs, igi eSmakis<br />

gavlenis qveS eqceva (1 in. 3,8; kor. 7,5), magram advilad SeZlebs<br />

eSmakze gamarjvebas (1 in. 4,4), Tuki misTvis micemul saSualebebs<br />

sarwmunoebiT gamoiyenebs (ef. 6,16). es saSualebebia: a)<br />

ieso qristes saxelis mowodeba: `saxeliTa CemiTa eSmakTa<br />

ganasxmiden,~ ambobs macxovari (mrk. 16,17); b) locva da marxva.<br />

naTqvamia: `ese naTesavi ver SesaZlebel ars ganslvad, garna<br />

locviTa da marxviTa~ (mrk. 9,19); sulieri mRviZareba: `ganifrTxveT,<br />

mRÂZare iyveniT, rameTu wina-mosajuli Tqueni eSmaki<br />

viTarca lomi myÂrali mimovals da eZiebs, vinmca STanTqa~ (1<br />

pet. 5,8).<br />

zedmeti ar iqneba aRiniSnos zneobrivi cxovrebis erTi<br />

mxare, romelic misnobasTan da misnebTanaa dakavSirebuli.<br />

maT wm. sjuli sasjels miagebs, radgan misnobiT mJRavndeba<br />

mtkice rwmena ara RmrTisa, aramed boroti sulebisa: `ara<br />

SeudgeT Tquen mucliT mezRapreTa da msaxvralTa, ara SeeyenneT<br />

Seginebad maT Soris. me var ufali RmerTi Tqueni~ (lev.<br />

19,31). aseve SeiZleba iTqvas spiritizmis mimdevrebis mimarTac.<br />

isini amboben, rom borot sulebTan urTierTobaSi ar Sedian,<br />

magram a) gasakviri araa, rom moxerxebuli macdurebi ubralo<br />

subieqtebTan marjved moqmedeben da atyueben maT (2 kor. 2,11;<br />

11,3). Tumca spiritizmi Tavis Tavsa da Tavis sulebs TviTonve<br />

amxels: misi mixedviT erTia qriste da muhamedi, warmarTi da<br />

uria. xolo amgvari swavleba mxolod gandgomil sulebs Seu


126 adamianis Sesaxeb<br />

xateba da msgavseba<br />

127<br />

ZliaT; b) spiritizmi sulebTan dakavSirebas aswavlis, magram<br />

mociquli uwmindur sulebTan ara megobrobas, aramed maTTan<br />

brZolas brZanebs (ef. 6,12); g)ÿyovelgvari imedi, romelic<br />

RmrTis gangebis sasoebas Seuracxyofs, usjuloebaa.<br />

swavleba adamianis Sesaxeb<br />

wm. werili adamianis or mxares ganasxvavebs _ xilulsa da<br />

uxidavs, sulsa da xorcs. xrwnadi sxeuli, anu miwa sikvdils<br />

eqvemdebareba da miwasve ubrundeba, suli ki miwier cvlileb ebs<br />

ar eqvemdebareba da ukvdavia. pavle mociquli adamianSi (1 Tes.<br />

5,23; ebr. 4,12) ganasxvavebs suls, samSvinvelsa da gvams (sxeuls).<br />

magram masTan suliTa da samSvinveliT adamianis Sedgenilobis<br />

ori nawili ki ar aris aRniSnuli, aramed su l i eri cxovrebis<br />

ori mxare. wm. werilis zogierT adgilas samSvinveliT 30 sulieri<br />

organizmis mxolod udaresi mxarea ga m o xa tuli, romliTac<br />

adamiani usulo bunebisagan gansxvavdeba, magram jer kidev araa<br />

amaRlebuli ugono cxovelebze.<br />

wm. werilSi adamianis sicocxlis uxilav sawyiss xan samSvinveli<br />

(ä3ø=, berZ. `psixe~) da xan suli (ä3., berZ. `pnevma~) ewodeba.<br />

suli, samSvinveli _ pirovnuli arsebaa, romelic azrovnebs,<br />

grZnobs, natrobs; igi RmrTis mier Seqmnili su lieri arsebaa,<br />

romelic nivTieris sawinaaRmdego TvisebebiT xasiaTdeba.<br />

Tumca eklesiis maswavleblebi zogjer adamianis suls, samSvinvelsa<br />

da sxeuls axseneben, magram adamianis Sedgeniloba<br />

yovelTvis suliTa da sxeuliT aris gansazRvruli.<br />

adamianis Seqmna<br />

mose adamianis warmoSobas ase aRwers: a) nivTieri samya ros<br />

mowyobis Semdeg, gansakuTrebuli bWobis Sedegad, RmerTma Tavis<br />

30 Cvens wyaroSi miTiTebuli adgilebis Sesabamisad, berZnul dedanSi<br />

calke xmarebuli `psixe~ (samSvinveli) qarTul redaqciaSi Targmnilia<br />

rogorc `suli~, rac swored zemoaRniSnuli azris Sesabamisad, sulisa<br />

da samSvinvelis arsebiTi ganusxvavelobiT unda iyos ganpirobebuli.<br />

xatad Seqmna adamiani: `da Tqua RmerTman: vqmneT kaci xatad<br />

Cuenda da msgavsad... da Seqmna RmerTman kaci xatad RmrTisa~<br />

(Sesq. 1,26-27). b) TviT sxeulis Seqmna, ise rogorc miwieri qmnilebebisa,<br />

sityviT ar momxdara, aramed RmerTma sxeulebrivi<br />

organizmi miwisgan Seqmna, romelSic sicocxlis sunTqva _ suli<br />

STabera (Sesq. 2,7). g) RmerTma adamis gverdisgan misi Semwe _<br />

coli Seqmna (Sesq. 2,20-22). wm. ieronimes si tyviT: `visac swams<br />

RmerTi Semoqmedi, igi urwmuno Seiqneba, Tuki WeSmaritebad ar<br />

miiCnevs imas, rac misi wmindanebis mieraa dawerili, anu imas, rom<br />

adami miwisagan da eva ki misi neknisganaa Seqmnili~. xolo rac<br />

uSualod sulisa da xorcis warmoSobas Seexeba, suli dedis<br />

mucelSi sxeulebriv organizmTan erTad iqmneba.<br />

saxierma Semoqmedma pirvelSeqmnil adamians mravali niWi<br />

mimadla, qveynis mflobelad daadgina da misi sulieri Zalebi<br />

SemecnebisTvis SesaZlebeli samarTlianobiT srulyo.<br />

net. avgustine adamis sibrZnis warmosaCenad piTagorasac ki<br />

imowmebs, romelsac uTqvams: `yvelaze Wkviani is adamiani iyo,<br />

vinc sagnebs saxelebi uwodao~. pirvelSeqmnil adamians ara<br />

Tu nakli ar hqonda, aramed ukve siwmidiskenac iswrafoda. es<br />

iyo ucodveli mdgomareoba, xolo saTnoebiT gamdidreba nebis<br />

keTilmoqmedebiT unda momxdariyo. pirvelSeqmnili xorcieli<br />

SedgenilobiT avadmyofobisa da sikvdilisgan Ta vis ufali iyo.<br />

sxeulis rRveva masSi codvis SeRwevam gamoiwvia, rasac xiluli<br />

(samyaros) bunebis rRvevac mohyva; adamianis saqcielis gamo<br />

saerTod qmnileba daemorCila amaoebas da axla gadarCenas<br />

elodeba (rom. 8,19-22).<br />

RmrTis xateba da msgavseba adamianSi<br />

qristianuli eklesiis mamebi gansakuTrebul yuradRebas<br />

aqceven imas, Tu ras niSnavs RmrTis xateba adamianSi. miuTiTeben<br />

ra xatebis mizeziT saerTod adamianis upiratesobaze yvela sxva<br />

miwier qmnilebasTan SedarebiT, saerTo azrs gamoTqvamdnen, rom<br />

es xati ara sxeulSi, aramed sulSi unda veZeboT. wm. osios kordubeli<br />

<strong>msoflio</strong> krebaze ambobda: `RmerTma Tavisi saxierebis<br />

gamo adamianis gonieri sawyisi xatebasa da msgavsebas, rogorc


128 xateba da msgavseba adamianis dacema<br />

129<br />

sikeTes, gulwrfelobas, siwmides, umankoebas, netarebas da misT.<br />

aziara~. amave dros isini pirvelSeqmnils umaRles sibrZnesa<br />

da siwmides ar miawerdnen. klimenti aleqsandrieli werda:<br />

`dae isminon Cvengan (eretikosebma), rom igi Seqmnisas mTlad<br />

srulyofili ar yofila, 31 magram mTeli sikeTis miRebis unari<br />

hqonda, radgan saTnoeba da misi srulyo fis unari _ erTi da<br />

igive ar aris. mas (RmerTs) unda, rom Cvenive nebiT gadagvarCinos~.<br />

amave azriT eklesiis maswavleblebi adamianSi RmrTis<br />

xatebas msgavsebisgan ganasxvavebdnen, anu aRiarebdnen ra, rom<br />

erTi mxriv sulieri Zalebi umoqmed od ar SeiZleba iyvnen,<br />

srulyofil Zalebs ki ar SeiZleba arasrulyofili moqmedeba<br />

axasiaTebdes, da meore mxriv, imave Zalebis gamovlena drosa<br />

da wvrTnas moiTxovs, amitom mamebi amboben, rom pirvel adamians<br />

RmrTis msgavseba mxolod sa wyisi saxiT mieca. wm. grigol<br />

noselis saxeliT cnobil TxzulebaSi vkiTxulobT: `erTi<br />

(xateba) mogca, meore ki (msgavseba) dawyebuli datova, raTa Sen<br />

Seni Tavis srulyofiT RmrTisagan samagiero jildos Rirsi<br />

gaxde~. xolo wm. ioane damaskeli wers: `xateba gonierebasa da<br />

Tavisuflebas niSnavs, xolo msgavseba _ saTnoebiT SesaZlebel<br />

damsgavsebas~; net. avgustine: `RmrTis xatad da msgavsad Seqmnili<br />

iseT suls ewodeba, romelsac WeSmariti Semecneba da<br />

saTnoebisadmi siyvaruli gaaCnia, radgan xateba SemecnebaSia,<br />

xolo msgavseba _ siyvarulSi. xateba imisganaa, rac gonieria,<br />

msgavseba ki imisgan, rac _ sulieri~.<br />

adamianis dacema<br />

uzenaesi ganmgebeli pirvelSeqmnils siyvaruliT icavda, magram<br />

TviTon adamianma ar daicva Tavisi Tavi da daeca. Se saqmis<br />

avtori mose ase aRwers pirveli adamianebis dacemas: sa mo TxeSi<br />

netarebiT mcxovreb adamsa da evas, garda cnobadis xisa, yvela<br />

xis nayofis Wamis ufleba hqondaT RmrTisgan micemuli, maT<br />

31igulisxmeba SedarebiTi srulyofileba, romelic ukve ganRmrTobiT<br />

miiR weva, Torem adamiani Tavidanve srulyofili iyo, anu yvela is unari<br />

gaaCnda, romelic mas ufro aRmatebul sisrulemde miRwevis SesaZleblobas<br />

aZlevda.<br />

Soris cxovrebis xisac, romelic adamians saukuno cxo vrebis<br />

unars unarCunebda. `xolo xisa misgan cnobadisa ke Ti lisa da<br />

borotisa ara SWamoT misgan, rameTu, romelsa dResa SWa moT<br />

misgan, sikudiliTa moswydeT~ (Sesq. 2,17), _ afrTxilebda ufali<br />

adams. cnobadis xe Tavisi mniSvnelobiT, rogorc gamocdis<br />

iaraRi, adamians uCvenebda, rom RmrTis morCilebiT misi si keTis<br />

Semecnebis netarebaa daculi, xolo ur C obaSi _ borotebis<br />

savalalo SegrZneba. magram cbierma qve warmavalma acduna<br />

dedakaci, aRZra ra masSi jer undobloba mcnebebisadmi, xo lo<br />

Semdeg ampartavneba. ramdenadac azri moqmedebs nebaze, un do -<br />

blobam da ampartavnebis ocnebam gana wyves igi danaSau li sTvis,<br />

xolo nayofis silamazem, romelic, rogorc Canda, gemri elic<br />

unda yofiliyo, codvas gadamwyveti gamarjveba moapovebina<br />

nebaze da man daarRvia mcneba. ded a kacma imden xans arwmuna<br />

qmari, sa nam manac mis magaliTs ar mi baZa da orivem ar Se Wama<br />

akrZalu li nayofi.<br />

danaSauls Sedegad sulieri bunebis samwuxaro daSla mohyva.<br />

`da ganexunes Tualni orTanive da agrZnes, rameTu SiSuel<br />

iyvnes. da Sekeres furceli leRÂsa da qmnes TavTa TÂsTa garemosartymelni~<br />

(Sesq. 3,7). `ganexunes Tualni~ _ am gamoTqmis<br />

gamoyeneba niSnavs imas, rom moulodnelad dainaxes is, rasac<br />

adre ver amCnevdnen, dainaxes siSiSvle. ucnauria am `Tvalebis<br />

axelaSi~ davinaxoT Semecnebis sasiamovno gafarToeba, maSin<br />

roca pirvelSeqmnilTa Semecneba da samsjavro RmrTisa sruliad<br />

sawinaaRmdegos amboben amis Taobaze. pirvelSeqmnilni<br />

aSkarad SeSfoTebulni arian TavianTi axali mdgomareobiT,<br />

rogorc uCveuloTi. codvis Cadenamde maT ar rcxvenodaT TavianTi<br />

siSiSvlisa, imitom rom wmida iyvnen. axla ki, roca akrZaluli<br />

nayofi igemes, sxeulSi uwesrigo moZraoba igrZnes da<br />

SeigrZnes sakuTari sircxvili. `da esmaT ÃmaÁ uf lisa RmrTisaÁ,<br />

mavalisa samoTxesa Sina mimwuxri, da daimalnes adamca da coli<br />

misi pirisagan uflisa RmrTisa saSual xesa samoTxisasa~ (Sesq.<br />

3,8). dacemulebs jer kidev imdeni simtkice hqondaT SenarCunebuli<br />

TavianTi sulieri bunebisa, rom RmerTis siaxlove igrZnes;<br />

magram RmrTis didebulebam maTSi mxolod SiSi gamoiwvia da<br />

moindomes damalvodnen ufals. vis emalebian, yvelganmyofs?<br />

rogori dabnelebaa azrisa! ase mohyva gulis biwierebas azris


130 adamianis dacema adamianis xsna<br />

131<br />

dabneulobac. isini RmrTis winaSe SiSs gamoTqvamen, magram ara<br />

aRsarebis survils. RmerTi TviTon mouwodebs monaniebisken,<br />

magram isini Tavs arideben WeSmarit sinanuls, patiebas iTxoven<br />

danaSaulis erTmaneTze gadabralebiT: qmari dedakacs adana-<br />

Saulebs, dedakaci _ qvewarmavals. ase rom, lamis TviTon Semoqmedsac<br />

dasdon brali da amiT amJRavneben imas, rom keTili<br />

nebis winaaRmdegni arian.<br />

yoveliveSi, rac pirvel adamianebs dacemis Semdeg daemarTaT,<br />

ganmgebelma siyvaruli da samarTlianoba gamoamJRavna. roca<br />

pirvelSeqmnilebma dacemis gamo RmerTs Tavi aarides, RmerTma<br />

maT mimarT mowyaleba gamoiCina: TviTon miuaxlovda da gansakuTrebuli<br />

niSniT _ xmiT mianiSna kidec Tavis si axloveze.<br />

gonebadabnelebulma codvilebma ifiqres, rom yovlismcodnes<br />

daemalebodnen, magram man TviTon mouxmo Ta visTan: adam, sada<br />

xar? roca adamma SiSi gamoxata da ara Se gneba codvisa, ufalma<br />

TviTon mouwoda misi Segnebisaken msubuqi mxilebiT: vin giTxra<br />

Sen, rom SiSveli xar? igi moTminebiT ismens Tavis marTlebas,<br />

Tumca es marTleba mis mimarTac Seicavs sayvedurs. marTlmsajuli<br />

acxadebs sasjels: macdunebel gvels _ damcireba da mwuxareba,<br />

dedakacs _ tki vilebiT mSobiaroba da morCileba qmrisa,<br />

mamakacs _ damuSaveba miwisa, ara yovelTvis warmatebuli, magram<br />

yovelTvis momqancveli, miwas _ wyevla, mamakacsa da dedakacs<br />

_ xorcieli sikvdili da gandevna samoTxidan (Sesq. 3,14-24). am<br />

ukana sknel SemTxvevaSi RmerTi aris ara mxolod damsjeli<br />

da ma mxilebeli, aramed ubedurTa Semwynarebelic: `da Tqua<br />

ufalman RmerTman: aha adam iqmna, viTarca erTi Cuengani, mecnier<br />

keTilisa da borotisa~. _ esaa xma RmerTTan gatolebisa<br />

da yovelives codnis danaSaulebrivi survilis mxilebisa, im<br />

survilisa, romlis aRsrulebam, daumorCileblebSi sibrZnis<br />

nacvlad sisulele, xolo RmrTeebriv didebulebasTan ziarebis<br />

nacvlad samwuxaro dacema gamoiwvia. `aha adam iqmna,<br />

viTarca erTi Cuengani~ _ vis eubneba amas RmerTi? _ ueWvelad<br />

maT, romelTac eTaTbireba adamianis Seqmnisas (Sesq. 1,26). amrigad,<br />

aq aris bWoba mSvenieri qmnilebis samwuxaro xvedrze,<br />

bWoba _ aRsavse TanagrZnobiT! `da aw (saWiroa) nusada miyos<br />

xeli TÂsi da moiRos xisagan cxorebisa, da Wamos da cxondes<br />

ukunisamde~. TanamgrZnobi ufali xedavs, rom damnaSaveebma<br />

TviTon gadawyvites TavianTi xvedri. magram maTi xvedri<br />

maTive axlomxedvelobis gamo SeiZleba kidev ufro samwuxaro<br />

gaxdes, _ ubeduri cxovreba SeiZleba usasrulod gagrZeldes, _<br />

da TanamgrZnobi iyenebs zomas, imdenadve damsjels, ramdenadac<br />

mwyalobels, _ damnaSaveebs aSorebs cxovrebis xes da arTmevs<br />

maT samoTxes. wm. ioane oqropiris sityviT: `vinaidan adamianma<br />

(cnobadis) xisgan igema da mokvdavi Seiqna: amitom igi (RmerTi)<br />

adams ukve samoTxeSi aRar tovebs... radganac adamianma mcnebis<br />

darRveviT udidesi TavSeukavebloba gamoamJRavna da mokvdavi<br />

Seiqna: imisaTvis, rom mas metad ve Rar gaebeda cxovrebis xesTan<br />

Sexeba, romelic mas cxovrebas mudmivad unarCunebda, umjobesi<br />

iyo misi aqedan gaZeveba. maSasadame, samoTxidan gagdeba adamianze<br />

mzrunveloba ufroa, vidre mrisxaneba~. wm. ilariosi<br />

wers: `ar daindo miwisgan Seqmnili adami: danaSaulis Semdeg<br />

samoTxidan gaaZeva, raTa cxovrebis xesTan SexebiT samaradisod<br />

ar dasjiliyo~.<br />

adamidan STamomavlobaze gadasuli codvis Sedegad kacobriobis<br />

mTeli modgma zneobrivsa da fizikur waxdenas<br />

dae qvemdebara. magram rogorc erTi adamis qmedebiT qveynad<br />

sik vdili Semovida, aseve ufali ieso qristes qmedebiT yvela<br />

iRebs uflebas maradiuli cxovrebisaTvis.<br />

RmrTis ganzraxva<br />

adamianis gadarCenisaTvis<br />

mamazecierma dacemuli adamianis aRdgena Tvisi Zisa da<br />

su liwmidis meSveobiT dausabamod gadawyvita. es ganzraxva<br />

mxolod RmrTis siyvarulis saqmea da yvela adamianze erTnairad<br />

vrceldeba, magram ara aucilebeli SedegiT, radgan xsna<br />

adamianis Tavisufal nebazea damokidebuli. RmerTi uSvebs adamianis<br />

mier codvis Cadenas, magram aravis ar aiZulebs scodos,<br />

_ piriqiT, mas yvelas gadarCena swadia.<br />

RmerTi winaswarmWvretia, magram ara _ winaswarganmsazRvreli.<br />

32 winaaRmdeg SemTxvevaSi RmerTi adamianis Tavisufali<br />

32 RmrTis winaswarganmsazRvrelobaze saubari mxolod im gagebiT Sei-<br />

Zleba, rom RmerTma yovlismcodneobis ZaliT gonier arsebaTa Tavisufali<br />

moqmedebis Sedegi yovelTvis icis da mas gangebulebiT yovelive<br />

winaswargansazRvruli aqvs.


132 adamianis xsna<br />

133<br />

nebis SemzRudveli aRmoCndeba, xolo TviT adamiani _ bedisweras<br />

damorCilebuli. kalvinisa da misi mimdevrebis saxiT<br />

adreve aRmocenebul cru swavlebas imis Taobaze, rom RmerTi<br />

yoveli adamianis beds uciloblad winaswar gansazR vravs, SemdegSic<br />

gamouCndnen gulSematkivrebi. magram aRmosavleTis<br />

eklesiam es swavleba maSinve usjuloebad gamoacxada. ierusalimis<br />

1672 wlis krebaze patriarqebis mier Sedgenil epistoleSi<br />

vkiTxulobT: `gvwams, rom yovladsaxierma ufalma dideba<br />

wi naswar ganumzada maT, romelnic saukuneTa uwinares gamoirCia,<br />

Tumca ara imitom, rom man umizezod ineba zogis gamarTleba da<br />

zogis dasja. rogorc yovelTa mamisaTvis, es uCveulo iqneboda<br />

RmrTisaTvis, romelsac yvelas gadarCena surs. magram radganac<br />

man winaswar ganWvrita, rom erTni kargad isargeblebdnen<br />

TavisuflebiT, xolo sxvebi _ cudad, zogs _ dideba, xo lo zogs<br />

sasjeli winaswar ganusazRvra.~<br />

mamazecierma Tavisi Zis sikvdiliT adamianTa xsnisaTvis<br />

aRsasruli JamTaÁ (gal.4,4), ukuanaÁsknelTa amaT JamTa (1 pet.<br />

1,20) dro daadgina. xolo am drois dadgomamde igi adamian ebs<br />

miznis miRwevaSi mxsnelis molodiniT Seeweoda. am imeds Rmer-<br />

Ti rCeul erSi winaswarmetyvelebiTa da winaswargamosaxviT<br />

asazrdoebda da ganamtkicebda, romlebSic gamosyidvis sai dumlo<br />

adamianTa sulieri mdgomareobis Sesabamisad iyo mo ce muli,<br />

xolo warmarTebi ki maTTvis Sesaferisi gziT, Cveuleb ri vi<br />

amqveyniuri (bunebrivi) gangebiT mihyavda umaRlesi mizni saken.<br />

Zv. aRTqmis winaswarmetyvelebani, romlebic mesiis anu ieso<br />

qristes Sesaxeb iuwyebian da romlebic xSirad ax. aRTqmis<br />

teqstiTaa dadasturebuli, aRsrulebuli istoriuli faqtebis<br />

sakvirveli sizustiTa da detaluri aRweriTaa mocemuli. calcalke<br />

maTi ganxilva Sors wagviyvanda, magram SevecdebiT zogierTi<br />

ganmarteba zogadad mainc warmovadginoT: adamisa da<br />

evas nugeSiscemisaTvis micemuli aRTqma (Sesq. 3,15): Tumca eSmaki<br />

(gveli) adamianebze vnebis miyenebas gaagrZelebs, magram vinme _<br />

Sobili dedakacisagan daarRvevs gvelis damRupvel Zalasa da<br />

mis moqmedebas adamianze. abraamisaTvis micemuli aRTqma (Sesq.<br />

12,3): abraamisagan, isaakisa da iakobis mier warmoiSoba mxsneli,<br />

romelic yvela xalxisaTvis kurTxevis wyaro Seiqneba. iakobis<br />

winaswarmetyveleba (Sesq. 49,8-10): mesia warmoiSoba iudas Zlieri<br />

tomisagan; romelic manamde mova, sanam iuda mTavari tomis mniSvnelobas<br />

dakargavdes; igi Tavisi xelisuflebis qveS xalxebs<br />

Semoikrebs da Semrigebeli _ mxsneli iqneba. moses winaswarmetyveleba<br />

(meor. sj. 18,15-18): mesias kavSiri da urTierToba eqneba<br />

ufalTan; igi iqneba Suamdgomeli aRTqmasa da sjuls Soris;<br />

dabolos, miuxedavad usazRvro di de bulebisa, imdenad Tavmdabali<br />

da mSvidi iqneba, rom adamianebi uSiSrad isaubreben RmerTTan.<br />

winaswarmetyveleba mesiis didebulebaze: fs. 2: mesia gamoxatulia,<br />

a) rogorc cxebuli, romelsac xalxi win aRudgeba; b)<br />

rogorc sionis cxebuli da mpyrobeli mTeli qveynisa; mesias<br />

ewo deba Ze RmerTi, romelsac yvela xalxma mowiwebiT da sasoebiT<br />

unda mimarTos. fs. 44: mesia gamoxatulia, a) rogorc<br />

RmrTis mier Seyvarebuli, Zlieri, samarTliani, maradiuli,<br />

didebuli mefe; b) rogorc saqmro, romelic qorwindeba sionis<br />

asulze da masTan erTad sxva xalxebzec; g) rogorc mpyrobeli,<br />

romelic Tavis Zeebs mTeli qveynis mTavrebad daadgens. fs. 109:<br />

mefe-mRvdelSi mesia _ ieso qriste igulisxmeba.<br />

winaswarmetyveleba mesiis damcirebis Sesaxeb: fs. 15,8-11:<br />

marTali momakvdavi elis aRdgomas. fs. 21: wamebuli ufals<br />

SemweobisTvis evedreba da mtrebis RmrTismgmobelobasa da<br />

urcxvobas gamoxatavs. aRwerilia mesiis wamebis iseTi saxec _<br />

xelebisa da fexebis gaxvreta, romelic daviTis xanaSi saerTod<br />

ucnobi iyo. fs. 39,7-8: qveynad mosvlisas mesia, nacvlad Cveulebrivi<br />

Sesawiravisa, RmerTs Tavis Tavs rogorc srulyofil<br />

msxverpls, ise warudgens.<br />

saerTod daviTis winaswarmetyvelebaSi SeiZleba mesiis<br />

Sem degi niSnebi gamovyoT: a) igi warmoiSveba daviTis Teslisagan;<br />

b) daiTmens usastikes tanjvas, Seuracxyofas, jvarze<br />

sikv dils; g) Cava jojoxeTSi da aRdgeba; d) warmarTebi misgan<br />

Sei tyoben WeSmariti RmerTis Sesaxeb; e) Ze RmerTi Tavis TavSi<br />

gaaerTianebs mefis xelisuflebasa da mRvdlis movaleobas;<br />

v) rogorc mefe igi maradiulad imefebs xalxebze, rogorc Ze<br />

RmerTi mamis gverdiT dajdeba da rogorc mRvdeli maradis<br />

xal xisaTvis iSuamdgomlebs.<br />

esaias winaswarmetyveleba (53,13-dan 53 T.): Ze RmrTisa (mona<br />

uflisa) Tavisi tanjviT yvela xalxs ixsnis codvebiT moweuli<br />

sasjelisagan da RmerTTan Searigebs. es. 7,14: mesia iSveba qa


134 adamianis xsna ieso qristes Sesaxeb<br />

135<br />

l wulisagan. miq. 5,1: mesia beTlemSi iSveba. danielma (9,25-26)<br />

mesiis mosvlis dro zustad iwinaswarmetyvela 483 wliT adre.<br />

zaq. 9,9: karaulsa zeda mjdomare mesiis didebiT Sesvla ierusalimSi.<br />

11,13: iudevelebis mier mesia 30 vercxlad Sefasdeba.<br />

aRniSnulis garda adamianebs WeSmaritebas kidev mravali<br />

keTilmoqmedi winaswarmetyveli, brZeni da RmrTismoSiSi uqadagebda,<br />

romelnic mxolod rCeuli eris warmomadgenlebi<br />

ar yofilan. maT Soris gansakuTrebiT aRsaniSnavia: abi meleq<br />

gerarTeli (Sesq. 20,2), melqisedek salomeli (Sesq. 14,18), iob<br />

idumeveli, ioTos madiameli (gams. 18), balaam wina s warmetyveli,<br />

aRmosavleli mogvebi. net. avgustine wers: `eWvi ar mepareba, es<br />

RmrTis gangebis saqmea, rom Cven mxolod misiT (iobiT) Segvi-<br />

Zlia gavigoT, rom sxva xalxebSic iyvnen adamianebi, romlebic<br />

RmrTiTa da misi saTnoyofiT cxovrobdnen. isini zeciur ierusalims<br />

ekuTvnian da Sesaferisad sarwmunoebisa yvelasTvis miuRwevelni<br />

arian imaT garda, romelTaTvisac RmrTisa da kacTa<br />

Soris erTaderTi Suamdgomeli maRlidanaa gamocxadebuli~.<br />

pirveldawyebiTi gamocxadeba pirveli adamianebis saxiT<br />

yvela xalxs mieca. es gamocxadeba istoriuli (gadmocemis)<br />

gziT inaxeboda da am gzaze TavisTavSi poulobda ara mxo l od<br />

Zalas, raTa warmarTul sibneleSi ar Cakarguliyo, aramed axal<br />

garkveulobasac iZenda. winaswarmetyvelebi arc warmarTi<br />

xalxebis bedis Sesaxebac dumdnen. RmrTis siyvarulis yvelaze<br />

gasaocari magaliTi, romelic Tavis mfarvelobas aravis ar<br />

aklebs, ninevielebs ukavSirdeba. isini uxeSi warmarTebi da<br />

RmrTis eris mtrebi iyvnen, magram RmerTma maTTanac gagzavna<br />

Tavisi winaswarmetyveli imis saTqmelad, rom Tuki ar moinaniebdnen,<br />

saSineli warwymeda elodaT. TviT winaswarmetyveli,<br />

RmrTiuri samarTlianobiT aRsavse moSurne, miuxedavad ninevielTa<br />

sinanulisa, ukmayofilo iyo imiT, rom RmerTma mrisxane<br />

sasjeli Secvala. magram ufalma miaxvedra iona, rom mas codvili<br />

ecodeba da yovelTvis mzadaa misken moqceuli Seiwyalos.<br />

swavleba ieso qristes Sesaxeb<br />

mamazecieris saxierebis gamo kacobriobisTvis micemuli aR-<br />

Tqma ieso qristes saxiT gacxadda dedamiwaze. ieso qristeSi<br />

aResrula mesiis yvela winaswarmetyveluri niSani. wm. mociqulebi<br />

migviTiTeben, rom qristians swavleba ieso qristes gvamovnebis<br />

Sesaxeb aucileblad sworad unda esmodes. eklesia gamo<br />

cxadebiT miRebul WeSmaritebas gansxvavebul mosazrebebTan<br />

brZolaSi inarCunebda da mas Tavis Svilebs drois saWiroebis<br />

mixedviT ganumartavda.<br />

wm. werili naTlad gamoxatavs, rom ieso qriste aris WeSmariti<br />

RmerTi da WeSmariti kaci, sadac kacSi rogorc adamianuri<br />

sxeuli, aseve sulic igulisxmeba, magram misi adamianurobis<br />

upiratesoba imaSi mdgomareobs, rom a) igi iSva qalwuli mariamisagan<br />

umamod, suliwmidis moqmedebiT; b) igi Tavisufali iyo<br />

memkvidreobiTi waxdenisagan. xorci, adamianuri buneba, romelic<br />

Ze RmrTisam Seimosa, Cvens codvisaken midrekil sxeuls mxolod<br />

emsgavseboda. ieso qristem ucodveli adamianuroba miiRo; g)<br />

igi aseve Tavisufali iyo yovlgvari piradi codvisganac, sxvagvarad<br />

rom vTqvaT _ ucodveli iyo.<br />

rogorc aRvniSneT, ieso qristes adamianuri bunebis aRiarebasTan<br />

erTad ueWvelad unda vaRiaroT misi RmrTeebrivi<br />

bunebac, rogorc samebis ganxorcielebuli meore pirisa. `Cven<br />

vambobT, rom sityvam ieso qristes saxeli maSin miiRo, roca<br />

igi xorciel iqmna~ (wm. kirile ierusalimeli). RmerTkac ieso<br />

qristeSi kaceba da RmrTeebrioba ise SeerTdnen, rom es ori<br />

buneba ori piris mier ki ar imarTeba, aramed kaceba RmrTeebriv<br />

pirTan erTobaSi iqna miRebuli. magram es SeerTeba Serwymas<br />

ar gulisxmobs da arcerTi bunebis moqmedebas ar gamoricxavs,<br />

oRond imis gaTvaliswinebiT, rom adamianuri qmedeba RmrTeebrivzea<br />

daqvemdebarebuli. roca or qmedebaze vlaparakobT,<br />

amave dros imazec mivuTiTebT, rom ieso qristeSi ori neba<br />

moqmedebs, romelic erTi piriT xorcieldeba.<br />

adamianTa modgmis gamoxsna rogorc ieso RmerTs, aseve ieso<br />

kacsac miewereba. iesos kaceba, mis RmrTeebriv bunebasTan sxeuliT<br />

dakavSirebuli, maradiuli didebiTaa Semosili; magram<br />

amave dros qristeSi adamianurobam mxolod is SeiZina, risi<br />

miRebac SeeZlo. magaliTad, luTeranuli azris sawinaaRmdegod<br />

_ yvelganmyofoba ieso qristes adamianur bunebas ar ekuTvnis.<br />

aqve SeiZleba aRiniSnos, rom radganac ieso qristes RmrTeebrivi<br />

bunebac aqvs, misi dedisTvis RmrTismSoblis wo deba mxolod


136 swavleba ieso qristes Sesaxeb<br />

137<br />

mas SeuZlia uaryos, vinc eretikuli azrebiTaa dasneulebuli<br />

da ieso qristes WeSmarit RmerTad ar miiCnevs. aseve gasaTvaliswinebelia,<br />

rom qalwuli mariami RmerTi-sityvis saswaulebriv<br />

Sobamde suliwmidis mier iyo ganwm endili.<br />

yovelives, rac aRTqmulma mesiam adamianebisTvis aRasrula,<br />

gamocxadeba saqmes uwodebs (in. 4,34), da radganac es saqme<br />

mamazecieris gangebiT aResrula, amitom mas mcnebac ewodeba<br />

(in. 10,18), xolo Sedegis mixedviT ki _ adamianTa xsna (mT. 1,21).<br />

sakiTxis gasarkvevad mxsnelis saqme rogorc saqme winas warmetyvelisa<br />

_ qveynis ganmanaTleblisa, saqme mRvdelTmTa vrisa _<br />

gamomsyidvelisa, da rogorc saqme mefisa, ise unda ganvixiloT.<br />

Zv. aRTqmis winaswarmetyvelTa msaxureba imaSi mdgomareobs,<br />

rom isini RmrTis STagonebiT xalxs WeSmaritebebs auwyebdnen<br />

da keTilmsaxurebas aswavlidnen. ieso qristes winas warmetyveluri<br />

msaxureba ki gansakuTrebulia, radganac igi _ Ze<br />

RmrTisa TviT aris naTeli da WeSmariteba; momavlis winaswarcnoba<br />

da saswaulebi, ubralo, magram naTeli azrebi, swavlebis<br />

Seudarebeli Zala da sxva mravali mowmoba naTels xdis winaswarmetyvelTagan<br />

udidesis _ ieso qristes gansa kuTrebul msaxurebas.<br />

qristes moZRvreba saukeTeso sa zrdos Seicavs adamianis<br />

sulis yvela maRali miswrafebisa Tvis. macxovari ambobs: `ukueTu<br />

vinme nebasa missa hyofdes, cnas man moZRurebaÁ ese, viTar<br />

raÁ ars: RmrTisagan ars, anu me TaviT TÂsiT vityÂ~ (in. 7,17).<br />

rac imas niSnavs, rom Tuki adamianis suli imas eZebs, riskenac<br />

yvelaze ufro unda is wr afodes, maSin TviTonve SeigrZnobs da<br />

gamoarkvevs, rom qri stes moZRvrebaze ufro wminda da ufro<br />

naTeli moZRvreba ar arsebobs. Tumca TviTon macxovari moses<br />

sjuls asrulebda, magram sjulieri wesis srul gauqmebas igi<br />

brZnulad amzadebda. pavle mociqulis sityviT, moses sjulis<br />

wesi ganqarvebadia (2 kor. 3,11) da qristianisTvis Zalas ar<br />

warmoadgens. `ara xarT sjulsa queSe, aramed madlsa~ (rom.<br />

6,14). sjulis Cveulebebi ierusalimis taZarTan da ebraelTa<br />

erov nul xasiaTTan iyo dakavSirebuli, xolo qristianoba _<br />

yvela eris sakuTrebaa. qristiani maswavleblebi Zv. sjulis<br />

wes Si droebiT samkurnalo saSualebas xedavdnen, romelic<br />

konk retuli erisaTvis iyo Sesaferisi.<br />

upiratesi saqme, romelic qveynis mxsnels unda aResrulebina<br />

da romelic mxolod misTvis iyo SesaZlebeli, codvil kacobriobasTan<br />

RmrTis Serigeba iyo. ufali ieso qristes, ro gorc<br />

WeSmariti mesiis sikvdili, jer kidev Zv. aRTqmaSi iyo gagebuli,<br />

rogorc gamomsyidveli adamianTa codvisa. ioane wina mo rbedi<br />

ambobs, rom ieso qriste, rogorc saRmrTo msxverpli, sasjels<br />

qveynis codvebisaTvis miiRebda (in. 1,29). TviT macxovaric<br />

araerTxel amowmebs, rom ewameba da mokvdeba Tavisi nebiT, raTa<br />

RmrTis gansakuTrebuli neba aRasrulos. Zv. aR TqmiT cnobilia,<br />

rom codvaTa miteveba msxverplis sisxliT gamoisyideboda<br />

(ricx. 15,20-25), rogorc mociquli ambobs: `TÂnier sisxlis daTxevisa<br />

ara iyo motevebaÁ~ (ebr. 9,22). as eve cnobilia, rom codvis<br />

miteveba, wm. werilis enaze, codvis daus jelad datovebas niSnavs.<br />

aqedan gamomdinare, macxovris sityvebidan vigebT (mT. 26,28; lk.<br />

22,30), rom igi codvebisTvis gaRebuli msxverplia. man Tavisi<br />

sisxli imis gamo daRvara, rom sxvaTa codvebi dausjelad daetovebina.<br />

RmerTma qristes sikvdili imisTvis ganawesa, rom ieso<br />

qristeSi ad amianTa codvebis dasjiT RmrTis samarTlianoba<br />

eCvenebina da adamianebisTvis codvebi ara sxvagvarad, aramed<br />

maTi gulisaTvis TviT ieso qristes dasjiT Seendo. Sedegad<br />

aResrula adamianTan RmrTis samarTliani Serigeba _ saidumlo,<br />

romelic qristia nebs RmrTisagan euwya (kol. 1,27). cxadia, rom<br />

es gamocxadeba adamianTa swavlebidan ki ar gamomdinareobs,<br />

aramed uSualod RmrTisagan.<br />

axla gavarkvioT, raSi mdgomareobs mxsnelis mRvdel mTavruli<br />

saqmianoba. pavle mociquli ieso qristes gamoxatavs<br />

ra mRvdelmTavris saxiT (ebr. 9,9-15), mxedvelobaSi ganwmendis<br />

dadgenil dRes mRvdelmTavris mier mTeli erisaTvis msxverplis<br />

Sewirva aqvs. es msxverpli mTeli erisTvis gaRebuli<br />

gamosasyidi iyo, anu sxvagvarad mas gansawmendelis mniSvneloba<br />

hqonda. aqedan gamomdinare, igive gamomsyidvelobiTi<br />

mniSvneloba aqvs mRvdelmTavris msxverpls, TviT qristes,<br />

qristes sikvdils. mociquli ambobs, rom Zv. aRTqmis Semrigeblur<br />

msxverpls sindisis ganwmenda ar SeeZlo, igi adamianebs<br />

mxolod sjulier gamarTlebas aniWebda, `ganswmedda ms gavsad<br />

ÃorcTa maT ganwmedisaTa~ (9,13); qristes sisxliT ki mkvdari<br />

sa qmeebisagan TviT goneba da sindisi ganiwmindeba. amave dros<br />

qr i s tesmier msxverplSewirvaSi, rogorc maradiuli siyvaruli,


138 swavleba ieso qristes Sesaxeb<br />

139<br />

TviT RmerTi monawileobs.<br />

gamocxadebis swavlebiT, qristes damsaxurebis Zala yvela<br />

adamianze vrceldeba. qriste imaTTvisac mokvda, romelnic mis<br />

amqveynad mosvlamdec cxovrobdnen. misi gamomsyidvelobiTi<br />

msxverpli yvela droSi moqmedebs, `saukunoÁ gamoxsnaÁ pova~<br />

(ebr. 9,12), da radganac TviT qriste maradmyofia, amitom misi<br />

maradiuli mRvdloba iudevelTa mRvdelmTavrebisgan gansxvavebiT<br />

msxverplSewirvis ganmeorebas ar saWiroebs. `xo lo<br />

aw erT-gzis aRsasrulsa JamTasa Seuracxis-yofad codvaTa<br />

msxuerpliTa TÂsiTa gamoCnda~ (9,26), `rameTu erTi msxuerpli<br />

srul iqmna samaradisod ganwmedilTa maTTÂs~ (10,14).<br />

sikvdili sasjelia codvisaTvis, eSmaki ki _ codvis mTava ri,<br />

amitom sikvdilic mis xelSia. magram roca CvenTvis gamosasyidi<br />

gaRebulia, ris Sedegadac RmrTis samsjavroze co dve bi<br />

metad aRar Segveracxeba, 33 amitom codvis mTavarsac, romelsac<br />

manamde codvilebisaTvis igive sasjeli SeeZlo mo eTxova,<br />

rogoriTac TviTonve iyo dasjili, ukve es ufleba aRar aqvs.<br />

eSmakis mTavrobam, romliTac mas Cveni saukuno dasja surda,<br />

Tavisi Zala dakarga.<br />

swavleba qristes gamomxsneli sikvdilis Sesaxeb mokled<br />

SeiZleba ase CamovayaliboT: a) sityva CvenTvis jvarze xorciT<br />

evno; b) qriste ise evno, rom mas araviTari codva ar gaaCnda;<br />

g) evno xorciT da ara RmrTeebiT, Tumca RmrTeeba arc vnebisas<br />

ganSorebia; d) Cveni codvebis mtvirTveli qris tes sikvdili imitomacaa<br />

erTaderTi, rom qristem jvarze Tavisi Tavi RmrTisaTvis<br />

mTeli adamianTa modgmis gamosaxsnelad gaiRo msxverplad.<br />

Tuki erTi qristes mier yvelasaTvis gaRebul msxverplze<br />

davfiqrdebiT, SeiZleba gaugebrad mogveCvenos, rogor SeiZleba<br />

sxvisi mdgomareoba gaxdes Cveni da sxvisi simarTle Cvens simarTled<br />

iqces, da piriqiT: damnaSave mamaTa Svilebma sasjeli<br />

miiRon mSoblebis codvaTa gamo. winaparTa damsaxureba STamomavlobaze<br />

gadadis da erTi kacis msaxureba mTel gvars<br />

gadaecema. kacTa modgma mTel gvars warmoadgens, sadac erebi<br />

da adamianebi igivea, rac cocxali organizmisTvis aso ebi. Cveni<br />

kavSiri qristesTan ufro mWidroa, vidre kavSiri nebismier<br />

33 igulisxmeba adamis codva, romlis daxsnamde yoveli adamiani sikvdilis<br />

tyveobaSi imyofeboda da sasufevlis kari daxSuli hqonda.<br />

adamianTan, _ igi Cveni Tavi da RmerTkacia. Tuki pi r veli codvis<br />

nayofi bunebrivi SobiT pirveli mamidan STamomavlobaze<br />

gadavida, maSin ratom ar SeiZleba, rom RmerTkacis morCilebis<br />

keTili nayofi morwmuneebze madlismieri ganaxlebis gziT<br />

gadavides?<br />

qristes damsaxurebis aRiareba Cvens Tavisuflebazea damokidebuli<br />

da amitom Sromasa da moqmedebas moiTxovs. gamocxadeba<br />

gviCvenebs, rom Cven iesos damsaxurebaTa rwmena mogve<br />

Txoveba, magram ara unayofo, aramed cxoveli, romelic Cvens<br />

xorcsa da mis vnebebs jvars acmevs. roca swavlebas qristes<br />

damsaxurebis Sesaxeb sizarmacisa da sulieri daZabunebis sasargeblod<br />

borotad iyeneben (mag., protestantebi), 34 es ar niSnavs,<br />

rom TviT swavleba unayofo iyos zneobisaTvis. es mxolod<br />

imas moaswavebs, rom sulieri kanonebis Seuracxyofis xarjze<br />

adamianebs ar surT misiT sargebloba.<br />

dabolos, ganvixiloT swavleba ieso qristes, rogorc mefis<br />

Sesaxeb. Zv. aRTqmis gamocxadeba mxsnels qveynis WeSmarit<br />

mefed warmogvidgens, xolo ax. aRTqmaSi naTqvamia, rom ieso<br />

qristem zecad amaRlebis Semdeg ara mxolod yvela saxelze<br />

meti saxeli, aramed yoveli xelmwifeba caTa Sina da queyanasa<br />

zeda miiRo (mT. 28,18), ise rom yovelive TviTon daimorCila.<br />

gamocxadeba mas mwyemssa da Tavs uwodebs. ieso qriste aris mefe<br />

ara mxolod saxeliT, aramed mefuri ZalauflebiTac. magram<br />

unda gvaxsovdes, rom qristes mefoba politikuri ki ar aris,<br />

rogorc es iudevelebs egonaT mesiis Sesaxeb, aramed sulieri.<br />

jvarcmis Semdeg qristes mefuri dideba TandaTan ufro<br />

gamoaSkaravda. pirvel rigSi, igi jojoxeTidan Zv. aRTqmis<br />

marTalTa sulebis amoyvaniT gamomJRavnda (ef. 4,8-10; 1 pet. 3,<br />

18-19). qriste saRmrTo Zalis moqmedebiT bneleTSi sulebTan<br />

ma Sin Cavida, roca xorciT mkvdari iyo, suliT ki _ cocxali. qristes<br />

mefuri dideba Semdeg misi aRdgomiTa da zecad amaRlebiT<br />

dadasturda. mama RmerTis marjveniT ieso qristes dajdoma<br />

ki casa da qveyanaze mis xelmwifebasa da mis mier samyaros<br />

mbrZaneblis didebisa da Zalauflebis gaziarebas niSnavs. ieso<br />

qriste, rogorc Ze kacisa, iyo da rCeba mama RmerTis xelisu-<br />

34 protestanti knapi werda: `Cveni damSvidebisTvis sakmarisia vicodeT<br />

da gvjerodes, rom sasjeli codvisTvis gauqmebulia~.


140 ieso qristes Sesaxeb adamianis ganwmenda<br />

141<br />

flebis qveS. qristes meufeba, romelic axla kacTa Sorisaa<br />

gacxadebuli, qristes madlis samefos warmoadgens, magram igi<br />

codvil kacTa da maTSi moqmedi boroti sulebis moqmedebiT<br />

bneldeba, xolo is samefo, romelic amqveyniuri samefos Semdeg<br />

iarsebebs, didebis samefo iqneba da mas veraferi daabnelebs.<br />

qristes axal samefoSi, romelic madlis samefos droebiTi<br />

arsebobis Semdeg gacxaddeba, mxolod ifqli iqneba gareSe<br />

RvarZlisa. mas mxolod isini daimkvidreben, romlebmac RmrTis<br />

sadideblad TavdadebiT iRvawes da gamouTqmeli sixaruliTac<br />

datkbebian.<br />

RmerTi _ ganwmendeli adamianisa<br />

roca adamianis ganwmendaze vlaparakobT, xsnis saqmeSi TiTo<br />

euli kacis monawileobas vgulisxmobT, romelic ieso qris tem<br />

am qveyanaze gancxadebiT kacobriobisTvis moipova. macxov ris<br />

nebiT RmrTis Serigeba adamianTa modgmasTan erTxel da samudamod<br />

aResrula da ufalma ieso qristem mamazecieris ma d lis<br />

wyaros yvela msurveli aziara.<br />

ganwmendis moqmedeba adamianSi memkvidreobiTi waxdenis<br />

Tan daTanobiT Sesustebasa da RmrTis cxovelmyofelobiT mis<br />

TandaTanobiT ganaxlebas gulisxmobs. radgan RmrTis mier<br />

adamianis ganwmenda RmrTis dausabamo ganzraxvis Sedegia da<br />

TavisTavad saidumlos warmoadgens (ef. 5,32), amitom ganwmendis<br />

Sesaxeb swavlebis gadmocemisas gonebas mxolod is SeuZ lia<br />

moiTxovos, rom es swavleba RmrTis sityvidan da gardmo ce midan<br />

sworad iqnas amokrebili da ganmartebuli. TviT go nebas ki<br />

isRa darCenia, rom gamocxadebiTi swavleba Tavis azro b riv sa<br />

da zneobriv sawyisebTan SeaTanxmos.<br />

gamocxadebis mixedviT yoveli adamianis ganwmendis mizezad,<br />

rogorc mama RmerTi, aseve Ze RmerTic warmogvidgeba. xolo<br />

TviT ganwmenda, Zis damsaxurebis Sedegad, suliwmidis saqmea,<br />

amitom am moqmedebas suliwmidiT ganwmenda ewodeba.<br />

Zveli aRTqmis eklesiis istoriis ganxilviT irkveva, rom<br />

Zveli eklesiis Svilebi suliwmidis madls ise uxvad rodi<br />

flobdnen, rogorc axali eklesiisa. Zveli aRTqmis winaswar me-<br />

tyvelebi qadagebdnen, rom dro, roca RmrTis suli adamianebze<br />

gansakuTrebuli ZaliT imoqmedebda, jer isev win iyo. es dro,<br />

romelsac Tavis mowafeebs macxovaric aRuTqvamda (in. 14,16-17;<br />

16,13), misi mkvdreTiT aRdgomisa da amaRlebis Semdeg dadga<br />

(saqm. 2,1-4). suliwmida (nugeSinismcemeli), macxovris aRTqmis<br />

Tanaxmad, mociqulTa gulebSi moqmedebda. ro gorc ga n wmendeli<br />

suliwmida moqmedebda, moqmedebs da saukuneTa dasasrulamde<br />

imoqmedebs (in. 14,16) da radganac nugeSinismcemlis Sesaxeb aRTqma<br />

mociqulebze aResrula, es imas amtkicebs, rom misi moqmedeba<br />

mTel eklesiaze vrceldeba (in. 14,22-23). ada mianebze suliwmidis<br />

gadmosvla, rogorc aRvniSneT, Ze Rmer Tis gamomxsnel sikvdilze<br />

iyo damokidebuli, xolo TviT ga moxsna sabolood jvarcmuli<br />

macxovris gandidebiT aResrula , anu suliwmidis gardamosvla<br />

sruli saxiT macxovris zecad amaRlebas mohyva.<br />

wm. werilis gamonaTqvamebis gansakuTrebuli yuradRebiT<br />

ganxilvis Sedegad, suliwmidis moqmedebis Sesaxeb swavleba ase<br />

SeiZleba CamovayaliboT: a) RmrTis sulis moqmedeba adamians<br />

WeSmarit sikeTes _ xsnas aniWebs: `madliTa xarT gamoÃsnil~<br />

(ef. 2,8); b) suliwmida TviT adamianis bunebaze moqmedebs misi<br />

meored Sobisa da ganaxlebisaTvis: `miÃsnna Cuen, baniTa miT<br />

meored SobisaÁTa da ganaxlebiTa sulisa wmidisaÁTa, romeli-igi<br />

mohfina Cuen zeda~ (tit. 3,5-6); g) adamianze suliwmidis<br />

moqmedeba TviT adamianis nebas ar gamoricxavs: `madliTa xarT<br />

gamoÃsnil sarwmunoebisa mier... iwyeT sulierad da aw Ãorcielad<br />

aRasrulebT?~ (ef. 2,8; gal. 3,3); magram d) adamianis mxridan<br />

yovelgvar winaswar damsaxurebas gamoricxavs, radgan misi<br />

xsna mxolod ieso qristes mieraa mopovebuli: `ara saqmeTagan<br />

simarTlisaTa, romelni-igi vqmneniT Cuen, ara med wyalobiTa<br />

TÂsiTa miÃsnna Cuen... saqmeTagan SjulisaTa suli igi miiReT?~<br />

(tit. 3,5; gal. 3,2). amitom am Tvisebebis gamo e) adamianze suliwmidis<br />

moqmedebas sxvagvarad RmrTis madli, niWi ewodeba:<br />

`ukueTu madliT, arRara saqmeTagan; ukueTu ara, madli igi ar-<br />

Rara Seiracxebis madlad... ese ara Tquengan, aramed RmrTisa<br />

niWi ars~ (rom. 11,6; ef. 2,8).<br />

ieso qristes madli, romliTac adamianis ganaxleba aResruleba,<br />

Cven macxovris siyvarulis gamo daumsaxureblad mivi-<br />

ReT da es moqmedeba sruliad sapirispiroa im cvlilebebisa,


142 adamianis ganwmenda eklesia<br />

143<br />

ro melic adamis Secodebam warmoSva. am ori moqmedebis saxe<br />

mxo los imiTaa erTnairi, rom orive Sinagania.<br />

`ekrZalebodeT ukue, viTar-Zi gankrZalulad xualT, nu<br />

viTarca ugunurni, aramed viTarca brZenni; gamoifrdidiT<br />

JamTa, rameTu dReni borotni arian. amisTÂs nu iyofiT ugunur,<br />

aramed gulisxÃma-hyofdiT, raÁ-igi ars nebaÁ RmrTisaÁ~ (ef.<br />

5,15-17). `xolo glocav Tquen, Zmano, gardamatebad ufroÁsRa da<br />

pativis-cemis moyuare iyveniT da myudro da iqmodeT TÂssa da<br />

SurebodeT ÃeliTa TqueniTa, viTarca-igi gamceniT Tquen~ (1 Tes.<br />

4,1-11). `da rameTu raJams-igi viyav Tquen Tana, amasve gamcnebdi<br />

Tquen: ukueTu visme ara aqundes saqmis, nucaRa Wamn. rameTu<br />

mesmis vieTTÂsme, romelni iqcevian Tquen Soris uwesod, araras<br />

iqman, aramed mimoiwulilven. eseviTarTa maT vamcnebT da vhlocavT<br />

uflisa Cuenisa mier iesu qristesa, raÁTa myudroebiT<br />

Sureboden da TÂssa pursa Wamden~ (2 Tes. 3,10-12).<br />

pavle mociquli yovelTvis moiTxovda, rom qristians eSroma<br />

da TviTdajerebas ar miscemoda im fiqriT Sepyrobili,<br />

rom radganac madlis qveS imyofeba, misi mxridan moqmedeba<br />

araa saWiro. madli adamians imgvar mdgomareobas ar uqmnis,<br />

rom TiTqos misTvis araviTari saSiSroeba aRar arsebobdes.<br />

ma d li adamianis Tavisufal nebas arc spobs da arc asustebs,<br />

aramed adamians misTvis miniWebuli madlis mxolod Sro miT<br />

gamravleba moeTxoveba; daemorCileba Tu ara madlis Sego nebas<br />

da sulze misi zemoqmedebis Zalas gazrdis Tu Seamcirebs<br />

_ es TviT adamianzea damokidebuli. wm. werilis Segonebis<br />

safuZvelze SeiZleba davaskvnaT: a) madliT aRvsili adamianis<br />

arc goneba da arc neba madlis moqmedebiT ar iboWeba da madli<br />

Tavisufal nebaze aucileblobiT ar moqmedebs. b) Tavisuflebis<br />

ZaliT qristians madlismier niWTa gamravleba-Semcirebaca da<br />

misi sruli CaxSobac SeuZlia; amitom Tavisuflebis, gonebisa<br />

da nebis moqmedebas madlTan aTanxmebs. g) qristianisTvis xsnis<br />

saqmis aRsruleba madlTan TanamoqmedebaSi mdgomareobs.<br />

marTlmadidebeli eklesia Zvel swavlebas adamianis ganwmendis<br />

anu adamianis darRveuli bunebis madlismieri ganaxlebis<br />

Sesaxeb, romelic misi Tavisufali nebis gareSe ar aResruleba,<br />

adrec da axlac erTnairad inaxavs. igi dRemde aswavlis, rom<br />

qristians siyvarulisa da keTili saqmeebis ga reSe arc mxolod<br />

rwmena gadaarCens da arc mxolod siyvaruli da keTili saqmeebi<br />

rwmenis gareSe, radgan swored sarwmunoebaa mimzidveli<br />

suliwmidis madlisa, oRond `sarmunoebaÁ, siyvarulisagan Sewevnuli~<br />

(gal. 5,6).<br />

eklesia<br />

axali aRTqmis eklesiis RmrTivdadgenili Svidi saidumlo<br />

(naTlisReba, mironcxeba, ziareba, sinanuli, mRvdloba, qorwineba,<br />

zeTis kurTxeva), 35 romelic saRmrTo msaxurebis dros<br />

madlis uxilav moqmedebaSi mdgomareobs, TavisTavad gulisxmobs<br />

im sazogadoebis arsebobas, romlis kurTxevisa da ganwmendisTvisac<br />

aris igi mocemuli. sazogadoebaSi ki gansakuT rebuli<br />

pirebi arseboben, romlebsac saidumloTa aRsrulebisas<br />

moqmedebis gangeba aqvT mindobili. Cveni msjelobis sa ganic im<br />

damokidebulebaTa garkvevas ukavSirdeba, romelsac eklesiasa<br />

da mis ierarqiaze swavleba gansazRvravs.<br />

qristes eklesia RmrTisagan dadgenili qristes morwmuneTa<br />

sazogadoebaa, romelic suliwmidis gangebiT maradiuli<br />

cxovrebisaTvis RmrTis sityviT, saidumloebebiTa da mRvdel-<br />

TmTavrobiTaa SeerTebuli. rogorc yoveli sazogadoeba, aseve<br />

eklesiac sulisa da sxeulisagan Sedgeba. eklesiis suli _<br />

madli suliwmidisa yoveli morwmunis ganmacxovelebelia da<br />

gansa kuTrebuli siuxviT RmrTis wminda adamianebs eniWebaT,<br />

eklesiis sxeuls ki misi uZluri da Zlieri wevrebis keTilad<br />

gangebuli Semadgenloba warmoadgens, romelTagan erTni mmarT<br />

ve lebi arian, xolo meoreni _ damorCilebulni. wm. weril<br />

i qri stes eklesiis cocxal sxeuls (gvams) caTa sasufevels,<br />

Rm r Tis sasufevels da RmrTis saxls anu saxleuls uwo debs.<br />

rogorc qristes morwmuneTa sazogadoeba, qristes eklesia<br />

ad a mianis surviliTa da SesaZleblobebiT ki ar aris<br />

da fuZnebuli, aramed Ze RmerTis ZaliTa da nebiT. aqve unda<br />

aRvniSnoT, rom qristes eklesia da qristes swavleba ganuy-<br />

35 mokled gadmocemuli swavleba saidumloTa Sesaxeb ara erT xelmisawvdom<br />

gamocemaSia (mag., katexizmoebSi) warmodgenili, amitom am sakiTxs<br />

aq aRar SevexebiT.


144 eklesiis Tvisebebi<br />

145<br />

ofelia; qristes swavleba qveyanas imitomac mieca, rom eklesia<br />

arsebobdes.<br />

qristes WeSmariti eklesiis Tvisebebi<br />

ufalma ieso qristem Tavisi eklesia ara mxolod daafuZna,<br />

<strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong> krebebze dadgenili simbolos mixedviT<br />

aramed mis Tavs TviTonve warmoadgens. `qriste Tav ars eklesiisa,<br />

da igi Tavadi ars macxovari guamisaÁ~ (ef. 5,23). radgan eklesiis<br />

Tavi TviT RmerTkacia _ `savse madliTa da WeSmaritebiTa~ (in. 1,14),<br />

esec ki ueWvels xdis, rom igi eklesias (sxeuls) suliwmidiT aRavsebs,<br />

an rac igivea, suliwmida, ro gorc eklesiis cxovelmyofeli<br />

sawyisi, eklesiaSi mudmivad imyofeba. yvela sulieri nayofi _<br />

siyvaruli, sulgrZeleba, myudroeba, moTmineba da sxv. morwmuneebSi<br />

swored misiT aResruleba (gal. 5,22). suliwmida rCeulebs<br />

aRmatebul madls, momavlis xedvis niWs, avadmyofTa gankurnebis<br />

Zalas da sxv. aniWebs (1 kor. 12,7-11).<br />

amrigad, is vinc naTlobis ZaliT marTlmadideblur eklesias<br />

uerTdeba, wm. mamebis dadgenili swavlebis Tanaxmad ambobs:<br />

`mwams da vaRiareb, rom marTlmadidebeli kaTolike ek lesiis<br />

damamkvidrebeli, Tavi da uzenaesi mRvdelTmTavari ufali Cveni<br />

ieso qristea, da rom, am eklesiis ganmgebeli da saWeTmpyrobeli<br />

suliwmidaa~.<br />

qristes eklesias garda codvili adamianebis gadarCenisa,<br />

sxva daniSnuleba arc SeiZleba hqondes. siwminde aris mizani,<br />

romelsac eklesiam RmrTis nebiT misTvis micemuli saSualebebiT<br />

unda miaRwios. pavle mociqulis sityviT (ef. 4,11-13), mizans,<br />

romliskenac eklesia unda iswrafodes, Ze RmerTis sruli Sem-<br />

Cven erTi, wmida, kaTolike da samociqulo eklesia gvwams.<br />

erTi.ÿeklesiis erTobisaTvis sarwmunoebis, saidumloebisa<br />

da madlis erTobaa aucilebeli. eklesiis erTobisaTvis aseve<br />

aucilebelia siyvaruliT kavSiri. sarwmunoebisagan gand gomilebi<br />

da WeSmariti swavlebis Semryvneli mwvaleblebi mociqulTa<br />

kanoniT qristes eklesias ganSorebulni arian. eklesiisaTvis<br />

aucilebel erTobas wm. werili wes-Cveulebebsa da eklesiis Sem-<br />

TxveviT sakuTrebaTa mowyobaze ar avrce lebs. sarwmunoeba erTia,<br />

erTia saidumloebic, iseve rogorc er Tia qristes WeSmariteba.<br />

qristes sarwmunoebas SeuZlebelia raime moakldes an miematos,<br />

maSin roca, garemoebis mixedviT Cveulebebi SeiZleba garegnulad<br />

Seicvalos. Tumca gansxvavebis miuxedavad isini yovelTvis<br />

sarwmunoebis erT suls gamoxataven. siyvaruli mxolod erTi<br />

niSniT rodi gamovlindeba, vinc CveulebaTa dacvis mizniT wesis<br />

arSemsruleblebs brma axirebulobiT amayad kicxavs da TviT<br />

mTavrobasac ganaqiqebs, amiT siyvarulsa da qristianul suls<br />

Seuracxhyofs da ganxeTqilebis warmoSobas uwyobs xels. cnobilia,<br />

rom adgilobriv eklesiebs TavianTi mowameebi da moRvaweebi<br />

hyavT, sakuTar dResaswaulebs zeimoben, magram amisTvis qristes<br />

WeSmariti eklesiis erTobas ar akldebian. adgilobrivi eklesia<br />

ecneba da adamianis sulieri srulyofa warmoadgens. macxovris<br />

WeSmariti eklesiis uflebas maSin kargavs, roca igi gamocxadebiTi<br />

swavlebiT, eklesia uflisgan mocemuli WeSmaritebisTvis unda<br />

sarwmunoebis dogmatebs arRvevs, Tundac rom garegani mowyobi-<br />

cxovrobdes da saero suli da uflebani ar unda SeiTvisos. salobiT<br />

qristes eklesiis msgavsi iyos.<br />

kuTriv misi saqme adamianTa gulebSi zeciuri WeSmaritebis dan-<br />

wmida.ÿsiwminde eklesiis aucilebeli Tvisebaa. wm. werilis<br />

ergviT gamoixateba. mociqulTaswori imperatori konstantine<br />

swavlebiT, ieso qriste imitomac ecva jvars, rom Tavisi sisx-<br />

nikeis <strong>msoflio</strong> krebaze episkoposebs mimarTavda: `Tqven eklesiis<br />

liT adamianTa codvebi ganebana (ef. 5,25-27). qristes morwmuneebi<br />

Sinagani saqmis episkoposebi xarT, xolo me garegani saqmisTvis<br />

rCeulsa da wmida ers warmoadgenen (1 pet. 2,9). amave dros aR-<br />

uflisagan dadgenili episkoposi SeiZleba mewodos~. Tuki samosaniSnavia,<br />

rom eklesias susti wevrebi, codvili adamianebic<br />

qalaqo xelisufleba qristianulia, igi movalea qri stes eklesia<br />

Seadgenen. macxovari Tavis eklesias adarebs yanas, romelSic<br />

saSiSroebisagan daicvas da mas sarwmunoebis warmatebisTvis<br />

xorbalTan erTad wamozrdil RvarZls manam ar am o Zirkvaven,<br />

moRvaweobaSi daexmaros.<br />

sanam mkis Jami ar moiweva (mT. 13, 24-3). siwminde ase ve mizanicaa,<br />

romelsac eklesiam misTvis mi cemuli saSualebebiT unda miaRwios.<br />

aqedan gamomdinare, am a od Txouloben, rom eklesiis<br />

yoveli wevri wminda iyos. eklesia acxadebs, rom susti adamianebi


146 eklesiis Tvisebebi ierarqia<br />

147<br />

mis siwmindes ver aknineben da maTi ga Zleba manamde SeiZleba,<br />

vidre maT monaniebis Zala SeswevT. qristes eklesia RmrTis<br />

rCeulebisa da suliwmidis madlis gareSe ar asodes ar rCeba,<br />

mwvaleblebi ki piriqiT, TavianTi sazogadoebis wmindanebze,<br />

mowameebsa da saswaulmoqmedebze verasodes miuTiTeben.<br />

kaTolike.ÿiudeuri eklesia adgiliTa da droiT Semosa zRvruli<br />

iyo, qristes eklesia ki <strong>msoflio</strong> da sayovelTaoa (berZ.<br />

`kaTolike~); igi yvela adgilisa da yvela drois mowmu neebs<br />

moicavs. WeSmaritebis matarebeli da gamomxatveli qri stes<br />

eklesia romelime adgiliTa da xalxiT ar SeiZleba Se izRudos.<br />

amave dros unda gaviTvaliswinoT isic, rom radganac qristes<br />

eklesia sarwmunoebiT erTia, amitom yvelaze didi eklesiebic<br />

ki, Tundac laTinebisa da protestantebisa, wminda sarwmunoebis<br />

ukmarisobis gamo qristes WeSmarit eklesias ar warmoadgenen.<br />

ama Tu im xalxSi eklesiis damkvidreba saxarebiseuli WeSmaritebis<br />

miRebas niSnavs, igi xalxis zneobriv mdgomareobazea<br />

damokidebuli da ara mxolod eklesiaSi moqmed madlze. rogorc<br />

yoveli adamianis gulisaTvis axlobeli da saRmrTo WeSmaritebis<br />

siwmindisa da sayovelTaobis gamomxatveli, qristes<br />

ek le sia <strong>msoflio</strong> eklesias warmoadgens (saq. 5,37-38).<br />

eklesia saukuneTa dasasrulamde iarsebebs. es azri dro sTan<br />

mimarTebaSi or faqtors gulisxmobs: eklesiis uwyvet arsebobasa<br />

da sarwmunoebrivi cdomilebis SeuZleblobas. macxovarma<br />

mociqulebs acnoba: `amas kldesa zeda aRvaSeno eklesiaÁ Cemi<br />

da bWeni jojoxeTisani ver ereodian mas~ (mT. 16,18). mociquli<br />

pavle evqaristiis Sesaxeb ambobs: `raoden-gzisca SWamdeT pursa<br />

amas da sumideT sasumelsa amas, sikudilsa uflisasa miuTxrobdiT,<br />

vidremde movides~ (1 kor. 11,26). ese igi evqaristiis saidumlo<br />

qristes meored mosvlamde Sesruldeba, rac imas niSnavs,<br />

rom qristes eklesiac, sadac es saidumlo aResruleba, saukuneTa<br />

dasasrulamde iarsebebs. mociquli pavle gvaswavlis: `ukueTu<br />

vyovno, raÁTa uwyodi, viTar-igi jer-ars saxlsa Sina RmrTisasa<br />

slvaÁ, romel ars eklesiaÁ RmrTisa cxovelisaÁ, sueti da simtkice<br />

WeSmaritebisaÁ~ (1 tim. 3,15). eklesia RmrTis samyofelia<br />

da amitomac aris qristianuli swavlebis sveti da simtkice, ise<br />

rom WeSmaritebisagan ara mxolod TviTon ar ixreba, aramed<br />

misi SenarCuneba adamianTa gulsa da gonebaSic SeuZlia.<br />

aseve unda aRiniSnos, rom meored mosvlamde mudmivi arseboba<br />

da WeSmaritebisgan gadaxris SeuZlebloba mxolod qristes<br />

kaTolike eklesias axasiaTebs da SesaZlebelia cal k e ul<br />

adgilobriv eklesiebze ar gavrceldes. amas gamocdilebac<br />

gviCvenebs, mag., brwyinvale mnaTobs hgavda karTagenis eklesia,<br />

magram igi didi xania Caqra. aRmosavleTis ara erT eklesiasac<br />

igive bedi ewia. aqedanac Cans, rom eklesiis ucodveloba<br />

mxolod kaTolike (sayovelTao) eklesiis kuTvnilebaa. adgilobriv<br />

eklesias mxolod maSin aqvs ufleba marTlmorwmuned<br />

iwodebodes, roca kaTolike eklesiis simarTlis mtkice<br />

damcvelia. miuxedavad imisa, rom bolo Jams sarwmunoebisagan<br />

gandgoma ueWvelad didi iqneba (lk. 18,8; 2 kor. 2,3) da WeSmariti<br />

morwmuneebi Zneli mosaZebni gaxdeba, isini mainc iarsebeben.<br />

samociqulo.ÿqristes eklesia Tavis Tavs yovelTvis samociqulos<br />

uwodebda. eklesiis swavlebis samociqulo warmomavloba<br />

da mociqulTagan momdinare episkoposTa memkvidreobiToba<br />

eklesiis Rirsebis ueWvel niSans, swavlebis mtkice safuZvelsa<br />

da eresebis samxilebel ucilobel arguments warmoadgens.<br />

eklesiaSi qristes sulis dacvas wmida mamebi samociqulo dadgenilebebis<br />

urRvev tradicias ukavSireben.<br />

ierarqia<br />

im Tvisebas, romliTac qristes eklesia yvela sxva sazogadoebisgan<br />

gansxvavdeba, adamianis ganmwmendeli madlis ueWveli<br />

arseboba warmoadgens, xolo amqveyniur ierarqias anu eklesiis<br />

ganmgeblobas ganwmendis saqmis msaxureba akisria. is, rom<br />

adamianTa zneobrivi aRzrdis xelis SewyobisTvis ufleba<br />

sasuliero fenis warmomadgenels RmrTisagan aqvs miniWebuli,<br />

Semdegi adgilebidan Cans: macxovari mociqulebs eubneba:<br />

`momeca me yoveli ÃelmwifebaÁ caTa Sina da queyanasa zeda.<br />

warvediT da moimowafeniT~, da urTavs: `da aha esera me Tquen<br />

Tana var yovelTa dReTa da vidre aRsasrula dmde soflisa~<br />

(mT. 28,18-20). `viTarca me momavlina mamaman, meca wargavlineb<br />

Tquen. da viTarca ese Tqua, Sehbera maT da hrqua: miiReT suli<br />

wmidaÁ. ukueTu vieTnime miutevneT codvani, mietevnen maT~ (in.


148 ierarqia ierarqia<br />

149<br />

20,21-23). e. i. es ufleba mociqulebs ca Ta da qveynis meufis mier<br />

aqvT miniWebuli. mowafeebisaTvis mi cemuli aRTqma _ Tquen Tana<br />

var aRsasruladmde soflisa _ Sinaarsis mixedviT ara mxo lod<br />

mociqulebs, aramed maT memkvidreebsac ekuTvniT. ami tom es<br />

ufleba, romelic aRTqmiTaa mo cemuli, yvela drois mowafeebze,<br />

anu rac igivea, saerTod eklesiis ierarqiaze vrceldeba. TviT<br />

gamocdilebac gviCvenebs, rom mociqulebma ara mxolod TavianTi<br />

memkvidreebi daadgin es, aramed maT imave wesis aRsrulebac<br />

ubrZanes. ase mag., suliwmidis moTxovniT eklesiis msaxurebisTvis<br />

barnaba da pa vle gamoarCies (saqm. 13,2); barnabam da pavlem<br />

sxvadasaxva qa laqSi xelni daasxes xucesebs (saqm. 14,23) da a.S.<br />

ufleba, romelic eklesiis ierarqias zecidan aqvs miniWebuli,<br />

samgvaria: swavleba, mRvdelmoqmedeba da marTva. swavlebis<br />

movaleoba TviT macxovarma daakisra mociqulebs (mrk. 16,15) da<br />

isini am saqmes mTavar movaleobad miiCneven: `ara sa Tno ars<br />

Cuenda datevebaÁ sityÂsa RmrTisaÁ da msaxurebaÁ tablebsa...<br />

Cuen locuasa da msaxurebasa amis sityÂsasa ganvekrZalneT~<br />

(saqm. 6,2-4. ix. aseve: 1 kor. 9,16).<br />

eklesiuri swavlebis mniSvnelobaze TviT misi warmomavlobac<br />

miuTiTebs; igi zeciuri WeSmaritebis SesanarCuneblad<br />

saRmrTo madliTaa daculi. mociquli pavle Tavisi swavlebis<br />

Sesaxeb ambobs: `aramed daRacaTu Cuen, gina Tu angelozi zeciT<br />

gaxarebdes Tquen gareSe missa, romeli-igi gaxare Tquen, Se Cuenebul<br />

iyavn~ (gal. 1,8). aqedan Cans, rom samociqulo swavlebis<br />

sawinaaRmdego qadageba Tavis daRupvas niSnavs. amave dr os,<br />

radganac mociqulebs TavianT memkvidreebTan SedarebiT madli<br />

gansakuTrebuli siuxviT mieniWaT, ris gamoc isini <strong>msoflio</strong><br />

da samaradiso maswavleblebs warmoadgenen, amitom maTi memkvidreebi<br />

axal swavlebas ki ar gadmogvcemen, aramed mxolod<br />

mociqulTa moZRvrebas ganmartaven.<br />

rac Seexeba mRvdelmoqmedebis sakiTxs, sarwmunoebis meufis<br />

mier mRvdelmsaxurebi qristianuli saidumloebebis aRsasru leblad<br />

arian dadgenilni, oRond, rogorc wm. werili gvaswavlis,<br />

saidumlos Zala mRvdelmsaxuris pirad Rirsebebze ar aris<br />

damokidebuli (1 tim. 4,14; 2 tim. 1,6); igi mxolod qri stes msaxurs<br />

warmoadgens (1 kor. 4,1); saidumlos ki TviT RmerTi aRasrulebs<br />

da ara mRvdelmsaxuri.<br />

bolos eklesiis marTvis sakiTxs SevexoT, romelsac ierar qia<br />

axorcielebs. <strong>saeklesio</strong> ierarqias sjulismdebloba da ek le siis<br />

wevrTa qcevis meTvalyureobis ufleba eniWeba. epi sko po sebi eklesiis<br />

ganmgeblobisaTvis arian dadgenilni (saqm. 20,28). macxovari<br />

mociqulebs eubneba: `raodeni SehkraT queya na sa zeda, krul iyos<br />

igi caTa Sina; da raodeni ganhxsnaT queya na sa zeda, xsnil iyos<br />

igi caTa Sina~ (mT. 18,18), rac imasac niS navs, rom mociqulebs axali<br />

wesebis dadgenac SeuZliaT da Zve l i s gauqmebac. amave dros isini<br />

ara mxolod TavianTi TaviT, ar amed sjulmdebeli RmrTis nebiT<br />

moqmedebdnen (saqm. 15, 28-29).<br />

sxvadasxva adgilze dafuZnebuli mebrZoli eklesia erTmaneTisagan<br />

ara mxolod wesebiT gansxvavdeba, aramed miwieri<br />

cxovrebis periodebzecaa damokidebuli, romelTac samoqalaqo<br />

cxovrebis cvlilebebi da kerZo pirebis mdgomareobani<br />

gansazRvraven, amitom keTilmoweseobis daurRvevlobisaTvis<br />

sju l debiTi uflebac ierarqebs eniWebaT. xolo rac Seexeba<br />

eklesiis wevrebze meTvalyureobis uflebas, igi maT im mizeziT<br />

miecaT, rom susti adamianebi, maTive dacvis mizniT, <strong>saeklesio</strong><br />

wesebis darRvevisagan ixsnan.<br />

<strong>saeklesio</strong> mTavrobas sazRauris migebis uflebac eniWeba;<br />

radgan keTilmoweseobis gansamtkiceblad nakleb gulmodgineTa<br />

SeqebiT gamxnevebaa saWiro, xolo uZlurTaTvis samagaliTod<br />

urCis sasjeliT damorCileba, Torem danaSaulis<br />

daus jeloba mTeli sazogadoebis daSlas gamoiwvevs. macxovarma<br />

mociqulebs Tavxedebis dasjis ufleba misca (mT. 18,17-<br />

18). mociquli pavle korinTelebs wers: `rameTu saWurveli<br />

Cuenisa mis mÃedrobisaÁ _ ara xorciel ars, aramed Zlier<br />

RmrTisa mier dasarRuevelad ZnelovanTa... da ganmzadebulad<br />

guaqus Suris-gebad yovlisa urCebisa~ (2 kor. 10,4-6), Semdeg:<br />

`raÁ gnebavs? kuerTxiTa movide Tquenda anu siyuaruliTa da<br />

suliTa mSÂdobisaÁTa?~ (1 kor. 4,24). sasyidlis migebis ufleba<br />

mociqulTa memkvidreebsac gadaeca. mociquli episkopos tites<br />

wers: `mwvalebelsa kacsa Semdgomad erTisa da orisa swavlisa<br />

ganeSore~ (tit. 3,10).<br />

aqve aRvniSnavT, rom yoveli episkoposis ufleba mxolod adgilobrivi<br />

eklesiis farglebSi vrceldeba, xolo qristes sayovelTao<br />

eklesiis umaRles mTavrobas mxolod kreba warmoadgens.


150 ierarqia sulis mdgomareoba saiqioSi<br />

151<br />

eklesiis Sesaxeb saubars davasrulebT wm. mamebis mier zeciu<br />

ri da miwieri eklesiis kavSirsa da wmindanebis meoxebaze<br />

dadgenili swavlebis gadmocemiT: wmindanebi CvenTvis Suamdgomloben<br />

da gvexmarebian, radgan axla ufro metad vuyvarvarT,<br />

vidre maSin, roca amqveynad cxovrobdnen. RmrTisTvis sayvareli<br />

RmrTis moyvareTa qristes eklesia xom rogorc miwaze, aseve<br />

zecaSic erTia da wmindanebi axla ufro axlos arian RmerTTan,<br />

vidre manamde iyvnen, sanam sasufevels da imkvi d rebdnen.<br />

gardacvlili adamianis sulis mdgomareoba<br />

ukanasknel samsjavromde<br />

sikvdilis raobisaTvis mokled SeiZleba vTqvaT, rom es<br />

aris sulis ganSoreba xorcTan. igi yvela adamianis saerTo<br />

xvedria, romelic Cveni bunebis codviT dazianebam gamoiwvia.<br />

adamianis sikvdili RmrTis mier miRebuli gadawyvetilebis<br />

Sedegia im gagebiT, rom netarebis mosapovebeli samoRvaweo<br />

dro misi sikvdiliT sruldeba. mociquli ambobs: `Ruawli<br />

keTili momiRuawebies, srbaÁ aRmisrulebies, sarwmunoebaÁ<br />

damimarxavs. amieriTgan mimelis me simarTlisa igi gÂrgÂni~<br />

(2 tim. 4,7-8). sikvdili adamianis ara sulier, aramed xo r ciel<br />

cxovrebas wyvets. suli damoukidebeli arsebaa, ro melic arsebobis<br />

saidumlos Tavisive TavSi atarebs. igi ni v Tier bu nebasa<br />

da mis Zalebze aRmatebulia da maSin, ro ca mis irgvl iv yovelive<br />

icvleba, TviTon ucvleli, erTi da igive rCeba.<br />

RmrTis sityva Zv. aRTqmaSi sulis ukvdavebis magaliTebs<br />

met-naklebi sicxadiT gviCvenebs: xan enuqisa da elias zecad<br />

amaRlebiT, xan kidev imiT, rom RmerTi Tavis Tavs abraamis sasyidels<br />

(Sesq. 15,1) an gardacvlilTa _ abraamis, isaakis da iakobis<br />

RmerTs uwodebs (gams. 3,6), rac mis simarTlesa da didebulebasTan<br />

Seusabamo iqneboda, igi rom araraobis RmerTad migveCnia (Sesq.<br />

25,8; 49,32); aseve imiTac, rom droebiT cxovrebas mwiroba ewodeba<br />

(1 neSt. 29,15). roca iakobi darwmunda, rom iosebi mxecs SeWmuli<br />

hyavda, Tqva: `STavide Zisa Cemisa Tana gloviT jojoxeTad~<br />

(Sesq. 37,35). wm. mgalobelis sityviT: `moaklda gulsa Cemsa da<br />

xorcTa CemTa; RmerTi gulisa Cemisa da nawil Cemda ars RmerTi<br />

ukunisamde~ (fs. 72,26). aq marTlis mier RmerTTan maradiuli Ta-<br />

naarsebobis imedia gamoxatuli. eklesiaste ambobs: `miiqceodes<br />

mtveri miwad, rogorc iyo da suli daubrundes RmerTs, romelmac<br />

STabera~ (12,7). es aris Zv. aRTqmis yvelaze naTeli da mtkice<br />

mowmoba sulis imqveyniuri arsebobis Sesaxeb.<br />

mTeli axali aRTqma sulis ukvdavebis swavlebiTaa ganmsWvaluli.<br />

qristianoba im azrzea dafuZnebuli, rom Cveni RmerTi<br />

sicocxlis RmerTia. macxovari codvasTan brZolaSi simtkices<br />

imis rwmeniT gvmatebs, rom xorcis warmwymedels sulis mokvla<br />

ar SeuZlia (mT. 10, 28). mdidrisa da lazares igaviT ki gviCvenebs,<br />

rom gardacvalebis Semdeg marTali lazares suli netarebas<br />

ganicdis, xolo mdidris suli cocxalia, magram tanjviT damZimebuli<br />

(lk. 16,19-31). macxovari Tavganwirvis safasurad maradiul<br />

netarebas gvpirdeba: `romelsa sZuldes suli TÂsi amas sofelsa,<br />

cxorebad saukunod daimarxos igi~ (in. 12,25). Cveni meufis mier<br />

sikvdilze mopovebuli gamarjveba yvela morwmunis gamarjvebaa.<br />

igi ambobs: `me cxovel var da Tquenca cxovel iyvneT~ (in. 14,19).<br />

aseve ix. 1 pet. 1,3-5; ebr. 9,12.<br />

rac ar unda ueWveli iyos sulis imqveyniuri arseboba, CvenTvis<br />

ukanasknel samsjavromde misi mdgomareobis gansazRvra<br />

mainc nawilobrivaa SesaZlebeli. RmerTma amis Sesaxeb sruli<br />

cnobis mocema ar keTilineba. Cven mkiTxaobisa da kacobrivi<br />

gonebiT Ziebis gareSe im mcirediTac unda davkmayofildeT,<br />

romelic RmrTis mier mogveca.<br />

upirveles yovlisa, ueWvelia is, rom RmrTis simarTle marTal<br />

da codvil sulebs imqveynad erTsa da imave xvedrs ar<br />

miagebs. wm. werilis mixedviT ukanasknel samsjavromde wmindanebis<br />

mdgomareobis Sesaxeb viciT, rom a) isini gardacvalebis<br />

Semdeg miwier cxovrebaSi mopovebuli RvawlisaTvis damsaxurebisda<br />

mixedviT netarebiT jildovdebian (in. 14, 3; lk. 16, 22;<br />

1 kor. 3, 8); b) marTalTa sulebi ganisveneben (ebr. 4, 3.11; lk. 23,<br />

43), anu mwuxarebas da tanjvas ar ganicdian (gamc. 7, 16-17); isini<br />

sxva wmindanebTan da angelozebTan urTierTobiT arian dakavebulni<br />

(mT. 8, 11; lk. 16, 22), an kravis saydarTan dganan da masa<br />

da RmerTs qeba-didebiT emsaxurebian (gamc. 5, 11; 7, 9-10), xolo<br />

rCeulebi qristesTan erTad Tanasufeven (gamc. 20, 4; in. 14, 3).<br />

wm. werilis swavlebiT saSinel samsjavromde codvili sulebis<br />

imqveyniuri mdgomareoba aseTia: a) maTi mdgomareoba


152 sulis mdgomareoba saiqioSi antiqristes Sesaxeb<br />

153<br />

codvebis sxvadasxvaobis gamo erTnairi ar aris (mT. 5,22); b)<br />

mounaniebeli sulebi satanjvels eZlevian (lk. 12,4-5; in. 8,21-<br />

32), Tumca maTi es mdgomareoba saboloo ar aris (gamc. 20,13-14;<br />

2 kor. 5,10); g) codvilTa sulebi, romlebmac sinanulis Rirsi<br />

nayofi ver gamoiRes, magram gardacvalebamde sarwmunoebisa da<br />

RmrTismosaobis marcvali gaaCndaT, mounaniebeli codvilebis<br />

msgavsad ar itanjebian da eklesiis meoxebiT daxmarebis miRebis<br />

SesaZlebloba aqvT (1 in. 5,16); d) isini RmrTis pirs ver Wvreten<br />

(mT. 7,21; 8,12), radgan sulTa sapyrobilesa (1 pet. 3,19) an<br />

jojoxeTSi (lk. 16,23) imyofebian, magram cnoben da grZnoben<br />

im netarebis dakargvas, romliTac wmindanebi tkbebian (lk.<br />

16,24-25); TavianTi codvebisaTvis sin disis qenjnas ganicdian<br />

da mdgomareobis Semsubuqebas amaod cdiloben (lk. 16, 25-26).<br />

mociquli ioane gvaswavlis: `ukueTu vinme ixilos ZmaÁ TÂsi,<br />

romeli codvides codvasa ara sasikudinesa, iTxovos da mosces<br />

mas cxovrebaÁ, romelni-igi codviden ara sasikudined; ars<br />

codvaÁ sasikudine, ara misTÂs vityÂ, raÁTa iTxoos~ (1 in. 5,16).<br />

iudevelTa gasagonad macxovari ambobs, rom arsebobs codva,<br />

romelic arc ama da arc mermindel saukuneSi ar SeendobaT<br />

(mrk. 3, 29). am ori Segonebis Sedarebidan Cans, rom aris codva<br />

sasikvdine 36 (romlisTvisac locvac uSedegoa, radgan arc aq da<br />

arc mermindel cxovrebaSi ar mieteveba) da aris codva arasasikvdine,<br />

romlisTvisac locvam keTili nayofi SeiZleba gamoiRos,<br />

sxvagvarad, romelic mermindel cxovrebaSi mieteveba.<br />

amrigad, RmrTis sityvis SegonebiT Cven unda gvwamdes, rom<br />

codvilebs, romelTac am cxovrebaSi ufali ieso qristes<br />

macxovnebeli rwmenis marcvali gaaCndaT, xvedris Semsubuqebis<br />

imedi warTmeuli ara aqvT. maTi mdgomareobis gaumjo bese b i s-<br />

T vis zrunva ki mxolod imaT SeuZliaT, romelnic macxovnebeli<br />

madlis miRebis saSualebebs floben.<br />

net. avgustine wers: `ar unda uarvyoT is, rom gardacvlilTa<br />

sulebs cocxali naTesavebis keTilmsaxurebiT mdgomareoba<br />

maSin umsubuqdebaT, roca maTTvis Suamdgomelis msxverpli<br />

Seiwireba, anda roca maTi sargeblobisaTvis eklesiaSi mowyalebas<br />

arigeben; magram RmrTismosaobis am saqmes sargebloba<br />

mxolod im SemTxvevaSi moaqvs, Tu maT TviTon daimsaxures, rom<br />

36 wmida mamaTa ganmartebiT, sasikvdine _ es igive mounaniebeli codvebia.<br />

es sasargeblo yofiliyo... visTvisac locvebi sasargebloa,<br />

SeiZleba codvebisgan sruliad ganiwmindos, an imdenad daexmaros,<br />

rom sasjeli asatani gaxdes~. eklesiis sxva maswav leb lebic<br />

zogierTi sulis imqveyniuri mdgomareobisa da imis Sesaxeb,<br />

Tu ramdenad SeiZleba maTi mdgomareoba amqveyniurma eklesiam<br />

Secvalos, zustad aseve msjelobdnen. wm. ioane oqropiri<br />

ambobs: mociqulebma saSinel saidumloebebSi gardacvlilTa<br />

moxsenieba ubralod rodi daadgines, maT icodnen, Tu ramdenad<br />

didi sargeblobis momtani iyo igi sulebisaTvis.<br />

swavleba antiqristes Sesaxeb<br />

wm. werilis mowmobiT, qristes meufebis ukanaskneli Jami<br />

yvelaze mZime da salmobieri iqneba (gamc. 20,7-8). mociquli garkveviT<br />

ambobs, rom sibnelis Tavadis brZola qristes meufebis<br />

winaaRmdeg antiqristes xeliT ganxorcieldeba. ai, ras wers<br />

mociquli pavle antiqristes Sesaxeb: `rameTu, ukueTu ara movides<br />

gandgomilebaÁ igi pirvelad, da gamoCndes kaci igi usjuloebisaÁ,<br />

Svili igi warsawymedelisaÁ, mÃdomi igi da ganlaRebuli<br />

yovelTa zeda, romelni saxel-debul arian RmrTad gina<br />

samsaxurebelad, viTarmed da-ca-jdes igi taZarsa mas RmrTisasa<br />

da gamoaCinebdes Tavsa TÂssa, viTarca RmerTi... saidumloÁ igi<br />

awve iqmnebis usjuloebisaÁ... da maSin gamoCndes usjuloÁ igi...<br />

romlisa-igi moslvaÁ ars SewevniTa eSmakisaÁTa~ (2 Tes. 2,3-9).<br />

aqedan Cans, rom antiqriste pirovneba, adamiani iqneba. gansxvaveba<br />

antiqristes, rogorc gansakuTrebul da namdvil pirsa<br />

da mis winamorbed cru maswavleblebs Soris naTlad gamoxata<br />

ioane maxarebelma: `gasmies, viTarmed antiqriste movals da awca<br />

antiqristeni mravalni arian~ (1 in. 2,18). igi gviCvenebs, rom antiqriste<br />

unda ewodebodes yvelas, romelic qristes sarwmunoebas<br />

sworad ar aRiarebs (isini ioa ne mociqulis drosac mravlad<br />

iyvnen). miuxedavad amisa, sakuTriv antiqriste jer kidev ar<br />

gamoCenila (1 in. 4,3; 2 in. 1,7).<br />

antiqriste yovelive qristianuls dagmobs, ufal ieso qri s tes<br />

uaryofs da qristianebs Soris Tavis Tavs RmerTad warmoaCens.<br />

mxeci antiqriste eSmakis (gvelis) sruli gavleniT imo qmedebs.<br />

eSmaki mTel Tavis Zalas, rac ki mas am sofelsa da uke Tur adamianebze<br />

gaaCnia, antiqristes gadascems. igi sxvadasxva Cvenebasa


154 155<br />

da saswauls Caidens, magram es mxolod sicruis saqme iqneba da<br />

ara WeSmariti saswauli. antiqristes Tavisi wina swarmetyvelic<br />

eyoleba, romelic mis sicrues mTeli TavgamodebiT gaavrcelebs<br />

(gamc. 19,20; 20,10); igi xalxs acdunebs, rom TayvaniscemisaTvis<br />

mxecis xati gaakeTon, xolo vinc mxecis xats Tayvans ar scems,<br />

sikvdiliT daisjeba. sicrue marTlac didad mimzidveli aRmoCndeba<br />

da gansakuTrebuli gulisxmisyofa da su lieri simtkice<br />

iqneba saWiro, rom adamiani macduris msxverpli ar Seiqnes<br />

(gamc. 13-15). RmrTis daSvebiT, antiqristes mraval tomsa da<br />

erze miecema xelmwifeba, romelTa Soris ebraelebi pirvelebi<br />

iqnebian. despotizmis Zaladoba imdenad gavrceldeba, rom vinc<br />

antiqristes morCilebis beWeds ar miiRebs, verc verafers iyidis<br />

da verc gayidis, erTi sityviT aranairi moqalaqeobrivi<br />

ufleba ar eqneba. 37 antiqristes Sesaxeb meored mosvla<br />

ieso qristes meored mosvla<br />

wm. werilSi zedmiwevniT naTladaa gadmocemuli is WeSmariteba,<br />

rom Ze RmrTisa _ ieso qriste isev mova am qveyanaze, magram uk ve<br />

ara Ze kacis simdabliT, aramed mamis didebiT; rogorc WeSmariti<br />

Ze RmrTisa, ise gacxaddeba. yvela ero vnebisa da sarwmunoebis<br />

xalxi, ixilavs ra jvriT aRWurvilsa da didebiT mosil macxovars,<br />

jvris macxovnebel ZalaSi darwmundeba da radgan aqamde<br />

mis mimarT rwmena ar hqonda, mware glovas miecema (mT. 24,30).<br />

meored mosvlis JamisaTvis macxovari ambobs: `xolo dRisa<br />

misTÂs da Jamisa aravin icis, arca angelozTa cisaTa, garna mamaman<br />

mxoloman~ (mT. 24,36). Tuki angelozebis maRali gonisTvisac<br />

qristes mtkice aRmsarebelni, romelnic<br />

antiqristes uSiSrad uaryofen, yovelgvari dandobis gareSe<br />

sikvdils miecemian (mux. 15-17).<br />

mociqulis sityviT antiqristes damRupveli moqmedeba sa kuTriv<br />

imaTze vrceldeba, romelTac `siyuaruli igi WeSmaritebisaÁ ara<br />

Seiwynares, raÁTamca cxondes igini, amisTÂs mouv linos maT Rmer-<br />

Tman Semwe sacTurebisaÁ, raÁTa hrwmenes maT ty u vilisaÁ~ (2 Tes.<br />

2,10-11). maSasadame, am adamianebis warwymeda maTive moqmedebiTa<br />

da RmrTis samsjavroTi iqneba ganpirobebuli.<br />

RmrTis saidumloTa mcnobi mociquli erT xilvas ase aRgviwers:<br />

antiqristes xelmwifebis mTeli drois ganmavlobaSi We-<br />

Smaritebis saqadageblad ori winaswarmetyveli moivlineba (wm.<br />

mamebis swavlebiT _ ilia da enuqi), romlebic did sa swaulebs<br />

aRasruleben; Semdeg mxeci maT moklavs, magram wamebulebi<br />

mesame dRes aRdgebian da zecad amaRldebian (gamc. 11,3-12). sxva<br />

xilvaSi naCvenebia, rom mxecis uarmyofelTa dasacavad angelozebi<br />

moivlinebian da usjuloebas RmrTis risxvas daatexen<br />

(gamc. 15,1). antiqristes xelmwifeba 42 Tve (gamc. 11,2; 13,5) anu 1260<br />

dRe (11,3; 12,6), e. i. samweliwadnaxevari gagrZeldeba.<br />

ki miuwvdomelia meored mosvlis Jamis codna, maSin miT umetes<br />

ad amianisTvis igi SeuZlebeli iqneba. petre mociquli wers, rom macxovris<br />

meored mosvla uecrad, moulodnelad moxdeba (2 pet. 3,10).<br />

Cveni gadarCenisTvis mzrunveli wm. werili sulmokleobisagan<br />

Cvens dasacavad da samsjavrosaTvis mosamzadeblad qristes mosvlis<br />

zogierT niSans gviCvenebs: a) saxarebis qadagebis garegnuli<br />

gavrceleba (mT. 24,14); b) rwmenisa da siyvarulis mokleba (mT. 24,12;<br />

lk. 18,8); da g) antiqristes gamoCena (2 Tes. 2,1-3).<br />

pirveli saqme, romelsac macxovari didebiT mosvlis dros<br />

me yseulad aRasrulebs, is iqneba, rom `mkudarni igi qristes<br />

mi erni aRdgen pirvelad~ (1 Tes. 4,16), anu darRveuli sxeuli<br />

gacocxldeba da isev im suls SeuerTdeba, romelTanac miwieri<br />

cxovrebis dros iyo dakavSirebuli. RmrTis cxovelmyofeli<br />

moqmedeba yvela mkvdarze gavrceldeba, magram ara erTnairi<br />

SedegiT. RmrTis moqmedeba cocxlebsac SeexebaT, romelic maTi<br />

sxeulebis cvlilebiT aRsruldeba. mociqulis swavlebiT (1<br />

kor. 15,41-54) aRmdgari sxeuli _ a) uxrwneli anu yovelgvari<br />

rRvevisagan Tavisufali iqneba, da maS., uxeSi nawilebisagan<br />

ar iqneba Semdgari; b) igi sulieri iqneba da ara mSvinvieri.<br />

radganac samSvinveli sulisagan gansxvavebiT cxovelur sicocxles<br />

gu lis xmobs, amitom sulieri sxeuli mSvinvierisagan gan-<br />

37antiqristes beWdis miReba adamianis mier misi morCilebis Segnebul<br />

aRiarebas niSnavs. amitom aRniSnul sakiTxTan dakavSirebuli aTasgvari<br />

maqinaciebi maT gamomgonebelTa fantazias advilad aaSkaraveben, radgan<br />

maT mier aRwerili niSnebi TviT adamianis nebis monawileobas sruliad<br />

gamoricxaven (magaliTad, kanqveS raRac mikroeleqtronuli firfitebis<br />

saidumlod Seyvana da misT.).<br />

sxvavebiT iseT sxeuls niSnavs, romelic cxovelur moTxovnebs<br />

ar daemorCileba. iseve rogorc macxovars aRmdgari sxeuliT<br />

daxSul karebSi SeeZlo Sesvla (in. 20,19-26), aseve sulieri sxeulic<br />

msubuqi da advilmoZravi iqneba: `aRvitacneT RrubliTa~<br />

(1 Tes. 4,17); g) aRmdgari sxeulis gandidebis xarisxi sulieri


156 ieso qristes meored mosvla<br />

157<br />

cxovrebis Sesabamisi iqneba. uwminduris sxeuli ar gandiddeba<br />

da sulsac ver gaaxarebs. igi, rogorc aRmdgari sxeuli,<br />

ux rwnelic iqneba, Zlieric da su lieric, magram vnebebis moqmedebis<br />

gamo yovelive es suls mxo lod tanjvas moutans.<br />

adamianis aseT cvlilebas nivTieri samyaros Secvlac mohyveba.<br />

mociquli petre axlandel stiqiaTa darRvevaze laparakobs da<br />

ara nivTieri samyaros ganadgurebaze (2 pet. 3,10-13). mis sityvebSi<br />

is iaraRic naCvenebia, romliTac <strong>msoflio</strong>s msajuli nivTieri<br />

samyaros cvlilebas aRasrulebs. es iaraRi cecxlia.<br />

amrigad, darRveuli qveynierebisagan ganaxlebuli da uke-<br />

Tesi samyaro warmoiSoba.<br />

mamazecieris gangebiT qveynierebis msajuli Ze RmrTisa iqneba<br />

(saqm. 10,42), romelsac angelozebi moemsaxurebian. yvela<br />

adamianuri saqme, azri, ganzraxva da survili, agreTve yovelive<br />

is, rac aqamde SebRaluli sindisis mier Segnebulad iyo<br />

dafaruli, ganisjeba. ukanaskneli samsjavro mtkice simarTliT<br />

aResruleba, radganac msajuli TviT yovlismcodne da<br />

simarTlismoyvare RmerTi iqneba, romelic pirmoTneobas ar<br />

da uSvebs. sasamarTlo gadamwyveti iqneba, romlis ganaCeni<br />

ar asodes ar Seicvleba (mT. 25,46). yvelas Sekrebis Semdeg<br />

ke Tilni da borotni gancalkevdebian, pirvelebi msajulis<br />

marjvniv, xolo meoreni _ marcxena mxares dadgindebian (mux.<br />

32-33). amis Semdeg ki msajuli ganaCens warmoTqvams: `movediT,<br />

kurTxeulno mamisa Cemisano, da daimkÂdreT ganmzadebuli TquenTÂs<br />

sasufeveli... maSin hrquas marcxeniTTa maTca: warvediT<br />

Cemgan, wyeulno, cecxlsa mas saukunesa~ (mux. 34.41). sasamarTlo<br />

rogorc sulis, aseve xorcis saqmeTaTvis gansjis. amave dros<br />

wm. werili arsad ar ambobs, rom ukanasknel samsjavroze vinmes<br />

sakuTari xvedris Secvlis saSualeba eqneba.<br />

marTalTa netarebis saxe ase warmogvidgeba: isini Sromisa<br />

da zrunvis, avadmyofobisa da xrwnadobisgan ganTavisufldebi an.<br />

sjulisa da adamianis gonebis winaaRmdegobas suliersa da wmi nda<br />

sxeulSi adgili ar eqneba (rom. 7,23-24; 1 kor. 15,43); si yvarulis<br />

saqme gagrZeldeba; isini sagnebs pirispir ganWvreten, maT mravali<br />

iseTi ram gaexsnebaT, rac amqveynad sru l i ad ar icodnen (1<br />

kor. 13,12); maTTvis axali ca da axali qveya na ig ive aRmoCndeba,<br />

rac ucodveli adamianisTvis samoTxe iyo (gamc. 21,1.23); wmindanebi<br />

Seqmnil bunebaze uflebiT iseve isargeb leben, rogorc ucodveli<br />

adamiani sargeblobda, radgan qri stes madliT adamianis aRdgena<br />

Tavisive uflebebiTa da upi ratesobiT ucodvel adamianad aRdgomas<br />

niSnavs (gamc. 22,1-5).<br />

didebul marTalTa da wminda angelozTa mTeli krebuli<br />

erTmaneTTan siyvarulis sakrvelebiT arian SeerTebulni da<br />

maTi es urTierToba mSvidobisa da sixarulis wyaros wa rmoadgens.<br />

marTalia, wmindanebi eniT gamouTqmel netarebas<br />

ganicdian (1 pet. 1,8), magram maTi mdgomareoba zneobrivi srulyofis<br />

xarisxis mixedviT gansxvavebulia, Tumca rogorc net.<br />

avgustine ambobs, netarebaTa Soris gansxvaveba arc erT wmindanSi<br />

Surs ar aRZravs, radgan aravin ar moisurvebs imas, rac<br />

RmerTma ar misca.<br />

vamTavrebT ra RmrTis wyalobiT rwmenis safuZvlebis<br />

gadmocemas, mas, vis sadidebladac es mciredi Sroma aResrula,<br />

madlobas vwiravT da vevedrebiT:<br />

`samebao miuwvdomelo, momec monaTa SenTa marTali aRsaarebaÁ,<br />

raÁTa gqadagoT RmerTi sruli samguamovnad TviTebiTa<br />

Seurevnelad, bunebiT ganuyofelad, erTarsebiT didebulad, da<br />

erTobiT vityviT yovelni: yovelni saqmeni uflisani akurTxevdiT<br />

RmerTsa Cuensa ukunisamde~. amin.


158 sarCevi<br />

159<br />

RmrTeebriv pirTa erTarsoba .................................................................115<br />

winaTqma .........................................................................................................................3<br />

RmerTi _ samyaros Semoqmedi ..................................................................116<br />

<strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong> <strong>krebebi</strong><br />

RmerTi _ Semoqmedi da<br />

pirveli <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong> kreba ....................................................6<br />

ganmgebeli angelozebisa ...............................................................................118<br />

meore <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong> kreba ..........................................................12<br />

swavleba boroti angelozebis Sesaxeb ............................................121<br />

mesame <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong> kreba ..........................................................16<br />

swavleba adamianis Sesaxeb ..........................................................................126<br />

meoTxe <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong> krebis win ...........................................21<br />

adamianis Seqmna ......................................................................................................126<br />

meoTxe <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong> kreba .......................................................27<br />

RmrTis xateba da msgavseba adamianSi ...............................................127<br />

dogmati Cveni ufali ieso qristes erTi piris<br />

adamianis dacema .....................................................................................................128<br />

ori bunebis Sesaxeb ............................................................................................30<br />

RmrTis ganzraxva adamianis<br />

mexuTe <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong> krebis win<br />

gadarCenisaTvis .....................................................................................................131<br />

a)ÿmokle cnobebi meoTxe <strong>msoflio</strong> krebis Semdeg<br />

swavleba ieso qristes Sesaxeb .................................................................134<br />

monofizitobis gavrcelebis Sesaxeb ............................................35<br />

RmerTi _ ganwmendeli adamianisa .........................................................140<br />

b) dava sami Tavis Sesaxeb .............................................................................37<br />

eklesia ...........................................................................................................................143<br />

mexuTe <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong> kreba ........................................................41<br />

qristes WeSmariti eklesiis Tvisebebi .............................................145<br />

meeqvse <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong> krebis win ...........................................46<br />

ierarqia ........................................................................................................................147<br />

meeqvse <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong> kreba .......................................................51<br />

gardacvlili adamianis sulis mdgomareoba<br />

meSvide <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong> krebis win ..........................................58<br />

ukanasknel samsjavromde..............................................................................150<br />

xatTmbrZolobis batonoba ..........................................................................71<br />

swavleba antiqristes Sesaxeb ...................................................................153<br />

meSvide <strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong> kreba ......................................................78<br />

<strong>dogmaturi</strong> <strong>RmrTismetyveleba</strong><br />

Sesavali ........................................................................................................................88<br />

RmrTis Semecneba ...................................................................................................91<br />

RmrTis arsis Tvisebebi ..................................................................................94<br />

RmerTi sampirovania _ mama da Ze da suli wmida<br />

miTiTebani wmida samebis saidumloze<br />

Zvel aRTqmaSi ..........................................................................................................103<br />

saxarebis swavleba wmida samebis Sesaxeb .....................................105<br />

swavleba wmida samebis Sesaxeb<br />

mociqulTa epistoleebSi ..............................................................................105<br />

mama RmerTi ................................................................................................................107<br />

Ze RmerTi .....................................................................................................................107<br />

suliwmida RmerTi ...............................................................................................109<br />

suliwmidis sakuTari Tviseba ...................................................................110<br />

Ze RmerTisa da mama RmerTis<br />

sakuTari Tvisebani .............................................................................................113<br />

ieso qristes meored mosvla ....................................................................155<br />

sarCevi ..........................................................................................................................158


<strong>msoflio</strong> <strong>saeklesio</strong> <strong>krebebi</strong><br />

<strong>dogmaturi</strong> <strong>RmrTismetyveleba</strong><br />

mesame gamocema<br />

Semdgeneli gr. ruxaZe<br />

saqarTvelos sapatriarqos gamomcemloba, 2008<br />

Tbilisi, erekle II moed. #1<br />

98-26-34, 8(99)-19-68-23<br />

el. fosta: madli.ssg@rambler.ru<br />

b“åëå…“*,å “%K%!/<br />

d%ãì=2,÷å“*%å K%ã%“ë%",å<br />

(…= ã!3ƒ,…“*%ì ƒ/*å)<br />

q%“2. c!,ã%!,L m,*%ë=å",÷ p3.=äƒå<br />

hƒä=2åëü“2"%<br />

c!3ƒ,…“*%L o=2!,=!.,,<br />

ŠK,ë,“,, 2008<br />

xelmowerilia dasabeWdad 07.03.2008. tir. 500.<br />

daibeWda gamomcemloba `logosis~ stambaSi<br />

Tbilisi, ilia WavWavaZis gamziri # 13

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!