il vino nella poesia - Consorzio del vino Nobile di Montepulciano
il vino nella poesia - Consorzio del vino Nobile di Montepulciano
il vino nella poesia - Consorzio del vino Nobile di Montepulciano
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
trage<strong>di</strong>a per la sua forma <strong>di</strong> <strong>di</strong>alogo tra <strong>il</strong> corifeo e gli altri componenti <strong>del</strong> coro. E’ rimasto <strong>nella</strong><br />
letteratura moderna <strong>nella</strong> forma <strong>di</strong> elogio <strong>del</strong> <strong>vino</strong>: esempio famoso <strong>il</strong> Bacco in Toscana <strong>di</strong> F.Re<strong>di</strong><br />
(sec. XVIII) . Le frequenti invocazioni, esclamazioni ed <strong>il</strong> ritmo veloce traducono acusticamente la<br />
festosità ed <strong>il</strong> <strong>di</strong>namismo <strong>del</strong>l’orgia bacchica.<br />
Bacchum in remotis carmina rupibus<br />
Vi<strong>di</strong> docentem, cre<strong>di</strong>te posteri,<br />
Nymphasque <strong>di</strong>scentes et aures<br />
Capripedum Satyrorum acutas.<br />
Euhoe ! Recenti mens trepidat metu, 5<br />
Plenoque Bacchi pectore turbidum<br />
Laetatur. Euhoe ! Parce, Liber,<br />
Parce, gravi metuende thyrso !<br />
Fas pervicaces est mihi Thyadas<br />
Vinique fontem, lactis et uberes<br />
Cantare rivos atque truncis<br />
Lapsa cavis iterare mella;<br />
Fas et beatae coniugis ad<strong>di</strong>tum<br />
Stellis honorem, tectaque Penthei<br />
Disiecta non leni ruina 15<br />
Thracis et exitium Lycurgi.<br />
Tu flectis amnes, tu mare barbarum,<br />
Tu separatis uvidus in iugis<br />
Nodo coerces viperino<br />
Bistonidum sine fraude crines.<br />
Tu, cum parentis regna per arduum<br />
Cohors Gigantum scanderet impia,<br />
Rhoetum retorsisti leonis<br />
Unguibus horrib<strong>il</strong>ique mala;<br />
Quamquam choreis aptior et iocis 25<br />
Ludoque <strong>di</strong>ctus, non sat idoneus<br />
Pugnae ferebaris : sed idem<br />
Pacis eras me<strong>di</strong>usque belli.<br />
Te vi<strong>di</strong>t insons Cerberus aureo<br />
Cornu decorum, leniter atterens<br />
Caudam, et recedentis tr<strong>il</strong>ingui<br />
Ore pedes tetigitque crura.<br />
TRADUZIONE<br />
Tra rupi remote ho visto Bacco,<br />
credetemi o posteri, che istruiva i cori<br />
e le ninfe che imparavano e le orecchie<br />
aguzze dei satiri dai pie<strong>di</strong> caprini.<br />
Evoè! La mente è ancor tutta tremante<br />
per <strong>il</strong> recente sgomento e <strong>il</strong> cuore<br />
gioisce per essere invasato da Bacco in<br />
maniera tumultuosa. Evoè!<br />
Tu che devi essere temuto, Libero,<br />
risparmiami dal tuo fatale tirso. Mi è<br />
pur lecito per <strong>di</strong>ritto <strong>di</strong><strong>vino</strong> cantare le<br />
Tia<strong>di</strong> infaticab<strong>il</strong>i e la sorgente <strong>del</strong> <strong>vino</strong>,<br />
e gli abbondanti rivi <strong>di</strong> latte, e ricordare<br />
<strong>il</strong> miele che st<strong>il</strong>la dai tronchi cavi;<br />
(mi è) lecito (cantare) anche la corona<br />
<strong>del</strong>la sposa <strong>di</strong>vinizzata, aggiunta alle<br />
stelle, e <strong>il</strong> tetto <strong>di</strong> Penteo <strong>di</strong>strutto con<br />
non lieve rovina, e la morte <strong>del</strong> tracio<br />
Licurgo.<br />
Tu pieghi i fiumi, tu <strong>il</strong> mare barbarico,<br />
tu, ubriaco, su gioghi appartati, stringi<br />
senza danno con un nodo <strong>di</strong> serpenti le<br />
chiome <strong>del</strong>le Bistoni<strong>di</strong>.<br />
Tu, quando la coorte dei Giganti salì<br />
empiamente per ardua via contro <strong>il</strong><br />
regno <strong>del</strong> padre, ricacciasti giù Reto<br />
con zanne e orrib<strong>il</strong>e mascella <strong>di</strong> leone;<br />
sebbene si <strong>di</strong>cesse che tu eri più adatto<br />
alle danze, agli scherzi e ai giochi, e<br />
non ti si credesse atto abbastanza alla<br />
battaglia: ma al contrario eri in mezzo<br />
alla pace e alla guerra.<br />
Ti vide ornato <strong>del</strong> corno d’oro, senza<br />
offenderti, Cerbero, fregandosi<br />
leggermente la coda, e mentre ti<br />
allontanavi ti lambì con la triplice