You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
8 arqividan literaturuli gazeTi 18 seqtemberi - 1 oqtomberi 2009<br />
lado asaTianis namcvrevi<br />
roca ki mivsulvar angelozuri<br />
bunebis, didebuli adamianis, nika<br />
agiaSvilis qvrivis, qalbaton qeTevan<br />
fularias mosanaxuleblad, ar yofila<br />
SemTxveva, gardacvlili meuRlis<br />
arqividan, raime sayuradRebo, angariSgasawevi<br />
masala ar gadmoeces.<br />
ama wlis 19 agvistos, rodesac feriscvalobis<br />
dResaswauli mivuloce,<br />
karga xans visaubreT da mere sami saqaRalde<br />
gamomitana, egeb SenTvis<br />
gamosadegi raime ipovnoo. gulmodgined<br />
gadavsinje is saqaRaldeebi da marTlac<br />
araerTi masala aRmoCnda ise-<br />
Ti, uTuod rom unda gamoqveyndes. upirveles<br />
yovlisa, calke minda gamovyo<br />
lado asaTianis ori leqsi da ramdenime<br />
werili, dedisa da ZmisTvis gagzavnili.<br />
pirveli leqsi, siyrmis megobris,<br />
leCxumeli raJden Skubulianisadmi<br />
miZRvnili, 1935 wlis 3 martiTaa daTariRebuli.<br />
am leqsiT ixsneba literaturis<br />
muzeumis saucxoo saarqivo gamocema<br />
- `asaTianuri~, magram igi usa-<br />
Taurod aris datovebuli da, amdenad,<br />
ar figurirebs adresati. Tanac,<br />
SuaSi aklia sami strofi, rac erTgvarad<br />
arRvevs leqsis mTlianobas, mis<br />
kompozicias, radgan lado asaTiani<br />
aqac ostaturad iyenebs Tavis sayvarel<br />
xerxs, ganmeorebas, ase rom aZlierebs<br />
miseuli striqonebis ritms,<br />
melodiurobas. bolo strofSi kia<br />
naxsenebi raJdeni, magram aman SeiZleba<br />
ufro daabnios mkiTxveli. raJden<br />
gvetaZe rom ar iqneba, cxadia, Tumca,<br />
kerZod, romeli raJdenia, Znelad Tu<br />
mivxvdebiT. TviT leqsi mTlad siWabukisdroindelia,<br />
misi avtori Tvrameti<br />
wlisaa da miuxedavad amisa, aq ukve<br />
Cans is saukeTeso Tvisebebi, rac male<br />
ufro mkafiod gamoikveTa.<br />
SeiZleba ucnaurad mogveCvenos, magram<br />
gamoCenili literatori, poeziis<br />
didi mcodne pol de mani, vinac jon<br />
kitsis samagaliTo rCeuli Seadgina<br />
(sxvaTa Soris kitsic, lado asaTianis<br />
msgavsad, ocdaeqvsi wlisa gardaicvala<br />
da masac `borotma senma~, Wleqma<br />
mouRo bolo), ase naadrevad daRupuli,<br />
erT-erTi udidesi ingliseli lirikosis<br />
Semoqmedebas sam nawilad hyofs:<br />
1. adreuli kitsi. 2. Sua periodi.<br />
3. gviandeli kitsi. pirobiToba raRas<br />
ar miudgeba.<br />
lado asaTianis winamdebare leqs-<br />
Si naxsenebia orive megobris axlobeli,<br />
vinme antoni, romelic adidebul<br />
cxeniswyalSi damxrCvala da romlis<br />
vinaobis dadgena amJamad albaT gaZneldeba.<br />
TviT raJden Skubulianze zogier-<br />
Ti cnoba momawoda lados erTaderTma<br />
qaliSvilma, sikeTis gansaxierebam,<br />
Cvenma usayvarlesma mananam, visac,<br />
jer kidev akvanSi moJRurtules, sasikvdilod<br />
ganwirulma saamayo mamam<br />
`Tvalxatula~ uwoda. raJden Skubuliani,<br />
pedagogi kaci, SemdgomSi bolnisis<br />
mcxovrebi yofila, iqauri skolis<br />
direqtori da lado asaTianis poeziis<br />
araerTi dasamaxsovrebeli saRamo<br />
Cautarebia.<br />
cotaTi metis Tqma momiwevs meore,<br />
Tavisufal leqsze, romelsac xazgasmulad<br />
<strong>proza</strong>uli saTauri aqvs -<br />
`1938 wlis 14 ivlisi~ da, Tavisi formiT,<br />
erTaderTia lado asaTianis poetur<br />
memkvidreobaSi. leqsi TiTqos<br />
sagazeTo qronikasaviT mSralia, magram<br />
aramcdaaramc ar aris grZnobisgan,<br />
emociisgan daclili. aq aris molodini<br />
imisa, rom lado asaTiani gaicnobs<br />
masze ramdenime wliT ufros, misive<br />
Taobis didad niWier poets grigol<br />
abaSiZes da maTi Sexvedris moTave<br />
iqneba mSobeliviT Zvirfasi, amagdari<br />
nika agiaSvili. gacnobis siamovnebas<br />
winaswar ganicdis lado asaTiani<br />
da yvelafridan Cans, am dRes igi<br />
ubralo dRed ar Tvlis; striqonTa<br />
mdinareba laRia, Zaldautanebeli.<br />
TiTqmis Tavidanve aris miniSneba tician<br />
tabiZis erT-erTi Zlieri, ganzrax<br />
<strong>proza</strong>uli aqcentebiT gajerebuli<br />
leqsis (`muxambazi, romelic ar im-<br />
Rereba~) dasawyisiisa:<br />
am dros modioda grigol<br />
orbeliani<br />
orTaWalidan.<br />
lado asaTianis leqsis Sesabamis<br />
adgilas ki vkiTxulobT:<br />
im dRes Camovida moskovidan<br />
poeti grigol abaSiZe.<br />
am SemTxvevaSi saxelebis igiveoba,<br />
sexnioba sulac ar aris ganmsazRvreli.<br />
mTavaria, rom frazebia erTnairad<br />
agebuli da JReradobac msgavsia.<br />
yvelaferi winaswaraa gaTvlili. lado<br />
asaTiani TvalnaTliv xedavs - samiveni<br />
rogor Cadian sardafSi, sadac<br />
hkidia firosmanis suraTi `angelozebi~.<br />
religiuri Temebi gulTan mudam<br />
axlos mihqonda firosmans, xSirad<br />
xatavda saaRdgomo batknebsa da angelozebs<br />
da SesaZloa aseTi suraTi<br />
marTlac hqonda. bevri ram misi genialuri<br />
qmnilebebidan, Cvenda samwuxarod,<br />
daikarga. lado asaTiani utyuari<br />
gumaniT grZnobs - male, sardafidan<br />
amosulebs, operis baRSi, `akakis<br />
ZeglTan~ SexvdebaT kidev erTi sasurveli<br />
pirovneba, maTi saZmos uRalato<br />
wevri, suliTac da garegnobiTac WeSmariti<br />
raindi, giorgi SatberaSvili.<br />
samTa simboluri Sexvedra, raRa Tqma<br />
unda, Rvinis Seusmelad ar damTavrdeboda<br />
da isini alionamde SerCebodnen<br />
sakralur sufras:<br />
mere amovalT sardafidan,<br />
Tbilisi iqneba laJvardisferi...<br />
aq Soreulad, odnav moyruebulad<br />
ismis terenti granelis intonacia (gavixsenoT<br />
misi `gulidan sisxlis wveTebi~,<br />
`me da gafiTreba~, `guli TbilisisaTvis~,<br />
`varskvlavi, romelsac me vumzer~<br />
da sxva Tavisufali leqsebi~.) lado<br />
asaTians gamorCeulad uyvarda masaviT<br />
martosuli kaci, bohemuri bunebisa<br />
da firosmanis geniis moTayvane,<br />
ukiduresad ukompromiso da TavisTavadi<br />
poeti terenti graneli, vis mosagonaradac<br />
mRelvare, tkiviliani leqsi<br />
dawera `1939 wlis zamTari~. raoden<br />
sulier siaxloves grZnobda lado<br />
asaTiani Tavisi ganawamebi winamorbedis<br />
mimarT, TvalsaCino gaxdeba, am<br />
leqsis Tundac ramdenime striqoni<br />
rom amoviweroT:<br />
es Sen icodi, zamTris RameSi<br />
ra awuxebda mSobliur Tbiliss.<br />
es Sen icodi, magram mec vici,<br />
radgan me Seni var naTesavi,<br />
mec mimiRia poetis fici,<br />
mec mawvalebda fiqri SensaviT.<br />
am dros lado asaTiani Semzadebuli<br />
iyo saimisod, raTa male firosmanisadmi<br />
miZRvnili Tavisi saukeTeso<br />
leqsebi daewera. igi, umTavresad, eyrdnoboda<br />
giorgi leoniZis mier rudunebiT<br />
mopovebul masalebs; ramdenime<br />
pasaJi marjvedac gamoiyena, xolo<br />
nikalas nacnobis naTqvami ganumeorebel<br />
mxatvarze (`TviTrjuli iyo~)<br />
ucvlelad Casva erT-erT leqsSi. didad<br />
dasanania, rom giorgi leoniZem,<br />
sicocxlis miwuruls, xelnawerebis<br />
Sekvra, aTeuli wlebiT nagrovebi fasdaudebeli<br />
mogonebebi firosmanze,<br />
dakarga da dRemde imisi kvali ar Cans.<br />
grigol abaSiZe, lado asaTianis<br />
Tavisufali leqsis umTavresi figura<br />
imxanad, ramdenime weliwadi, moskov-<br />
Si cxovrobda, sascenaro kursebze<br />
iyo mweralTa kavSiris mier gagzavnili.<br />
moskovidan dabrunebuli, bunebrivia,<br />
igi maSinve Sexvdeboda uaxloes<br />
megobrebs. swored am momentis molodini<br />
aRbeWda ase cocxlad lado asa-<br />
Tianma. xalasi niWis patroni yvelafers<br />
daatyobs xolme Tavis xels. maxsovs,<br />
batonma grigolma givi gegeWkorsa<br />
da me mogviyva moskovSi yofnis erTi<br />
friad saintereso epizodi, magram<br />
amaze aq sityvas aRar gavagrZeleb.<br />
agiaSvilebis stumarTmoyvare ojaxidan<br />
roca gamovdivar, xuTiode wu-<br />
Tis Semdeg didubis eklesiasa da pan-<br />
Teons unda Cavuaro. am dros simwrisgan<br />
guli mewureba da iqeT mxares gaxedva<br />
miWirs, imdenad bevrma axlobelma<br />
hpova samudamo gansasvenebeli<br />
rkinis alayafis miRma. maSinac, feriscvalobis<br />
dRes, daRonebuli movdiodi.<br />
momeCvena, rom eklesiis jvari<br />
gverdze iyo gadaqanebuli da, Camavali<br />
mzis mxardamxar, rogorRac TavisTavad,<br />
wauxmareblad daibada mwuxare,<br />
sevdnarevi striqonebi:<br />
fercvalobas gavxede...<br />
gasaxarad mterTa,<br />
jvaro eklesiisav,<br />
ram gadagaferda!<br />
Tu CaesmiT zaris xma<br />
(ra damilevs sanans),<br />
aqve, axlos, miwaSi,<br />
Cemi Zmebi wvanan.<br />
glaxa, xaxagamSrali,<br />
vloculob da vxoxav,<br />
RvTiSobelo, imaTi<br />
sulis mosaoxad!<br />
oriode dRis mere, qalbaton qeTevanis<br />
SemoTavazebuli masalebi roca<br />
davalage, gavifiqre, rom aucilebelia<br />
safuZvliani monografia daiweros<br />
nika agiaSvilze, vinc amodena amagi<br />
dasdo qarTul mwerlobas, megobrebs,<br />
Cvens kulturas. es dRevadel saqarTvelos,<br />
mis axalgazrdobas gamoadgeba.<br />
Cemi maSindeli fiqri oTx striqonSi<br />
movaqcie:<br />
batoni nikas `papkebi~ vqeqe,<br />
zogi ram waRma Sevatriale...<br />
madli iqneba, gamoCndes egeb -<br />
misi cxovrebis mematiane!<br />
ki davwere - `gamoCndes egeb~, magram,<br />
sabednierod, aseTi kaci arsebobs<br />
da dReniadag daucxromlad iRwvis.<br />
gadauWarbeblad SeiZleba iTqvas - igi<br />
aTi kacis saqmes mainc akeTebs erTad<br />
da es adamiania rostom CxeiZe, vinc ase<br />
welgamarTuli, xelxvavianad Sexvda<br />
Tavisi dabadebis ormocdameaTe wlisTavs<br />
da Wemaritad axal simaRleze<br />
azida egzom rTuli Janri, biografiuli<br />
romani, mravalmxriv codnasa da<br />
Zalisxmevas rom moiTxovs. darwmunebuli<br />
var, mtkiced mjera, igi, sxva rameebis<br />
gverdiT, uaxloes wlebSi Seqmnis<br />
misTvis Zalze axlobeli ori Rirseuli<br />
qarTveli moRvawis - nika agiaSvilisa<br />
da vaxtang WeliZis cxovrebis<br />
wignebs.<br />
dabolos, oriode sityva lado<br />
asaTianis dedisa da Zmisadmi gagzavnil,<br />
dRemde gamouqveynebel werilebzec<br />
unda iTqvas. qalbatoni lida<br />
cqitiSvili, metad ganaTlebuli filologi<br />
da utexi nebis mebrZoli adamiani<br />
Tavisi saficari vaJis ara marto<br />
mSobeli, ufrosi megobaric iyo, poeziis,<br />
mwerlobis usazRvrod moyvarulma,<br />
lados pirovneba man Camoayaliba<br />
da advili warmosadgenia, ramodena<br />
tragedia iqneboda poeti SvilisTvis,<br />
ulmobeli reJimis mier, aseTi<br />
dedis dapatimreba da ukvalod gaqroba.<br />
gavixsenoT, ra anTebuli da gabeduli<br />
striqonebi uZRvna ladom Tavis<br />
gmir, qveynisTvis TavSewirul dedas<br />
(am leqsis Setana Zlivs moxerxda poetis<br />
bolodroindel krebulebSi); Cven<br />
vismenT sasikvdilod gadadebulis mxurvale<br />
aRsarebas:<br />
...me ver gavuZleb am saukunes...<br />
o, vici es da amitom minda,<br />
ukanasknelad mainc gixilo,<br />
dedao, qristes xativiT wmindav,<br />
da es tanjvebi Sen gagimxilo.<br />
da pirvandeli luRluRis msgavsad,<br />
xelebgaSliT da TvalebgaxeliT,<br />
dauviwyaro, sikvdilis Jamsac<br />
gavimeoro Seni saxeli.<br />
cnobilia, raoden mzrunvelobas<br />
iCenda lado asaTiani Tavisi umcrosi,<br />
masze ufro naadrevad gardacvlili<br />
uiRblo Zmis, giorgi asaTianis mimarT,<br />
rac am werilebSic aSkarad igrZnoba;<br />
TiToeul striqonSi Cans, am<br />
naCqarevi baraTebidan erTxel kidev<br />
vgebulobT, ra eniT auwerel siRaribes,<br />
xelmokleobas ganicdida `krwanisis<br />
yayaCoebisa~ da `salaRobos~ avtori,<br />
rogori ukiduresad savalalo<br />
iyo misi avbediTad Seryeuli janmr-<br />
Teloba. am werilebis mniSvnelobas, avkargs<br />
yvelaze ukeT lado asaTianisa<br />
da mTeli misi Taobis upirvelesi Wirisufali,<br />
batoni nika agiaSvili gadagviSlida,<br />
magram, vfiqrob, poetis<br />
gulSi dagubebuli varami isedac misaxvedria.<br />
axla ki, yvela CvenTaganisaTvis esoden<br />
Zvirfasi, `adre wasuli kacis~,<br />
lado asaTianis namcvrevs gadavavloT<br />
Tvali da am gacrecil-gadayviTlebuli<br />
furclebis saTuTad Semnaxavic<br />
madlierebis grZnobiT movixsenioT.<br />
emzar kvitaiSvili<br />
raJden Skubulians!<br />
rogorc aprilis aelvareba<br />
da gazafxuli riJraJiani,<br />
vici, Zmobilo, gagexardeba,<br />
leqsi rom giTxra maRalxmiani.<br />
rogorc daWrili irmis bRavili,<br />
minda bRaodes leqsi, romelic<br />
gulidanaa gamogzavnili,<br />
megobrobis da Zmobis mdomeli!..<br />
ai, cageri, sadac dgebodnen<br />
dReni yrmobis da maisobisa,<br />
sadac yovelTvis wamovdgebodiT,<br />
gaxarebulni, alionisas...<br />
...alionisas, da sixaruli<br />
idga gulebSi cxeniswyaliviT,<br />
Camodgeboda aprilis dila,<br />
iRimeboda lamaz qaliviT,<br />
ai, saydari, sadac cacxvia,<br />
totebgaSlili, magarrtoeba,<br />
aq gangvicdia Cven sixaruli<br />
da lirikuli ganmartoeba!...<br />
ai, cxeniswylis piri martoni,<br />
misi butbuti, melanqolia...<br />
momagondeba Cveni antoni,<br />
cxeniswyalma rom gaiyolia,<br />
momagondeba da mwuxareba<br />
Camoiqceva gulSi zodebad,<br />
momagondeba kaci aleba,<br />
momagondeba... momagondeba!..<br />
ai, es leqsi misTvis davwere,<br />
rom aRtacebiT evso gulebi,<br />
icocxle, raJden, aTas weliwads<br />
da sixaruli gqondes ulevi!..<br />
1938 wlis 14 ivlisi<br />
1935 weli, 3 marti.<br />
1938 wlis 14 ivlisi,<br />
yovelwliv Caivlis,<br />
magram aseTi arcerTi ar iqneba...<br />
im dRes Camovida moskovidan<br />
poeti grigol abaSiZe.<br />
me ar vicnob grigols,<br />
arc me micnobs grigoli...<br />
magram minaxavs misi leqsebis grigali.<br />
mjera, Sevxvdebi grigols<br />
Tbilisis quCebSi sadme,<br />
Semaxvedrebs nikoloz agiaSvili...<br />
mere samive erTad CavalT sarafSi,<br />
iq hkidia firosmanis suraTi -<br />
`angelozebi~,<br />
aviReb sasmiss da davlev ugzo-ukvlo<br />
firosmanis sadRegrZelos...<br />
grigolica da nikolozic<br />
asweven sasmisebs,<br />
mamapapurad Rvinos purze daawveTeben,<br />
da ityvian: _ RmerTma acxonos nikalai!<br />
mere amovalT sardafidan,<br />
Tbilisi iqneba laJvardisferi.<br />
SevalT operis baRSi,<br />
Tavdaxrili davdgebiT akakis ZeglTan,<br />
sadac mudam cimcimeben<br />
`siWabukis fiqrebiviT vardebi<br />
gauSleli...~<br />
uecrad gamoCndeba giorgi<br />
SatberaSvili,<br />
Cven vityviT leqsebs:<br />
Zmobaze, saqarTveloze, siyvarulze...<br />
SemogvaCerdeba brZeni xalxi,<br />
dagvinaxavs Tu ara,<br />
gadgeba ganze<br />
da kvlav dagviwyebs cqeras.<br />
Cven umal daviZrebiT da male,<br />
sul male,<br />
dagvfaravs Tbilis-qalaqi _<br />
es poeziis uwmindesi adgilis deda...<br />
ase wynarad mTavrdeba Zvirfasi dRe -<br />
14 ivlisi,<br />
yovelwliurad rom Caivlis,<br />
magram arasodes ar iqneba aseTi!