25.12.2014 Views

proza

proza

proza

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

8 arqividan literaturuli gazeTi 18 seqtemberi - 1 oqtomberi 2009<br />

lado asaTianis namcvrevi<br />

roca ki mivsulvar angelozuri<br />

bunebis, didebuli adamianis, nika<br />

agiaSvilis qvrivis, qalbaton qeTevan<br />

fularias mosanaxuleblad, ar yofila<br />

SemTxveva, gardacvlili meuRlis<br />

arqividan, raime sayuradRebo, angariSgasawevi<br />

masala ar gadmoeces.<br />

ama wlis 19 agvistos, rodesac feriscvalobis<br />

dResaswauli mivuloce,<br />

karga xans visaubreT da mere sami saqaRalde<br />

gamomitana, egeb SenTvis<br />

gamosadegi raime ipovnoo. gulmodgined<br />

gadavsinje is saqaRaldeebi da marTlac<br />

araerTi masala aRmoCnda ise-<br />

Ti, uTuod rom unda gamoqveyndes. upirveles<br />

yovlisa, calke minda gamovyo<br />

lado asaTianis ori leqsi da ramdenime<br />

werili, dedisa da ZmisTvis gagzavnili.<br />

pirveli leqsi, siyrmis megobris,<br />

leCxumeli raJden Skubulianisadmi<br />

miZRvnili, 1935 wlis 3 martiTaa daTariRebuli.<br />

am leqsiT ixsneba literaturis<br />

muzeumis saucxoo saarqivo gamocema<br />

- `asaTianuri~, magram igi usa-<br />

Taurod aris datovebuli da, amdenad,<br />

ar figurirebs adresati. Tanac,<br />

SuaSi aklia sami strofi, rac erTgvarad<br />

arRvevs leqsis mTlianobas, mis<br />

kompozicias, radgan lado asaTiani<br />

aqac ostaturad iyenebs Tavis sayvarel<br />

xerxs, ganmeorebas, ase rom aZlierebs<br />

miseuli striqonebis ritms,<br />

melodiurobas. bolo strofSi kia<br />

naxsenebi raJdeni, magram aman SeiZleba<br />

ufro daabnios mkiTxveli. raJden<br />

gvetaZe rom ar iqneba, cxadia, Tumca,<br />

kerZod, romeli raJdenia, Znelad Tu<br />

mivxvdebiT. TviT leqsi mTlad siWabukisdroindelia,<br />

misi avtori Tvrameti<br />

wlisaa da miuxedavad amisa, aq ukve<br />

Cans is saukeTeso Tvisebebi, rac male<br />

ufro mkafiod gamoikveTa.<br />

SeiZleba ucnaurad mogveCvenos, magram<br />

gamoCenili literatori, poeziis<br />

didi mcodne pol de mani, vinac jon<br />

kitsis samagaliTo rCeuli Seadgina<br />

(sxvaTa Soris kitsic, lado asaTianis<br />

msgavsad, ocdaeqvsi wlisa gardaicvala<br />

da masac `borotma senma~, Wleqma<br />

mouRo bolo), ase naadrevad daRupuli,<br />

erT-erTi udidesi ingliseli lirikosis<br />

Semoqmedebas sam nawilad hyofs:<br />

1. adreuli kitsi. 2. Sua periodi.<br />

3. gviandeli kitsi. pirobiToba raRas<br />

ar miudgeba.<br />

lado asaTianis winamdebare leqs-<br />

Si naxsenebia orive megobris axlobeli,<br />

vinme antoni, romelic adidebul<br />

cxeniswyalSi damxrCvala da romlis<br />

vinaobis dadgena amJamad albaT gaZneldeba.<br />

TviT raJden Skubulianze zogier-<br />

Ti cnoba momawoda lados erTaderTma<br />

qaliSvilma, sikeTis gansaxierebam,<br />

Cvenma usayvarlesma mananam, visac,<br />

jer kidev akvanSi moJRurtules, sasikvdilod<br />

ganwirulma saamayo mamam<br />

`Tvalxatula~ uwoda. raJden Skubuliani,<br />

pedagogi kaci, SemdgomSi bolnisis<br />

mcxovrebi yofila, iqauri skolis<br />

direqtori da lado asaTianis poeziis<br />

araerTi dasamaxsovrebeli saRamo<br />

Cautarebia.<br />

cotaTi metis Tqma momiwevs meore,<br />

Tavisufal leqsze, romelsac xazgasmulad<br />

<strong>proza</strong>uli saTauri aqvs -<br />

`1938 wlis 14 ivlisi~ da, Tavisi formiT,<br />

erTaderTia lado asaTianis poetur<br />

memkvidreobaSi. leqsi TiTqos<br />

sagazeTo qronikasaviT mSralia, magram<br />

aramcdaaramc ar aris grZnobisgan,<br />

emociisgan daclili. aq aris molodini<br />

imisa, rom lado asaTiani gaicnobs<br />

masze ramdenime wliT ufros, misive<br />

Taobis didad niWier poets grigol<br />

abaSiZes da maTi Sexvedris moTave<br />

iqneba mSobeliviT Zvirfasi, amagdari<br />

nika agiaSvili. gacnobis siamovnebas<br />

winaswar ganicdis lado asaTiani<br />

da yvelafridan Cans, am dRes igi<br />

ubralo dRed ar Tvlis; striqonTa<br />

mdinareba laRia, Zaldautanebeli.<br />

TiTqmis Tavidanve aris miniSneba tician<br />

tabiZis erT-erTi Zlieri, ganzrax<br />

<strong>proza</strong>uli aqcentebiT gajerebuli<br />

leqsis (`muxambazi, romelic ar im-<br />

Rereba~) dasawyisiisa:<br />

am dros modioda grigol<br />

orbeliani<br />

orTaWalidan.<br />

lado asaTianis leqsis Sesabamis<br />

adgilas ki vkiTxulobT:<br />

im dRes Camovida moskovidan<br />

poeti grigol abaSiZe.<br />

am SemTxvevaSi saxelebis igiveoba,<br />

sexnioba sulac ar aris ganmsazRvreli.<br />

mTavaria, rom frazebia erTnairad<br />

agebuli da JReradobac msgavsia.<br />

yvelaferi winaswaraa gaTvlili. lado<br />

asaTiani TvalnaTliv xedavs - samiveni<br />

rogor Cadian sardafSi, sadac<br />

hkidia firosmanis suraTi `angelozebi~.<br />

religiuri Temebi gulTan mudam<br />

axlos mihqonda firosmans, xSirad<br />

xatavda saaRdgomo batknebsa da angelozebs<br />

da SesaZloa aseTi suraTi<br />

marTlac hqonda. bevri ram misi genialuri<br />

qmnilebebidan, Cvenda samwuxarod,<br />

daikarga. lado asaTiani utyuari<br />

gumaniT grZnobs - male, sardafidan<br />

amosulebs, operis baRSi, `akakis<br />

ZeglTan~ SexvdebaT kidev erTi sasurveli<br />

pirovneba, maTi saZmos uRalato<br />

wevri, suliTac da garegnobiTac WeSmariti<br />

raindi, giorgi SatberaSvili.<br />

samTa simboluri Sexvedra, raRa Tqma<br />

unda, Rvinis Seusmelad ar damTavrdeboda<br />

da isini alionamde SerCebodnen<br />

sakralur sufras:<br />

mere amovalT sardafidan,<br />

Tbilisi iqneba laJvardisferi...<br />

aq Soreulad, odnav moyruebulad<br />

ismis terenti granelis intonacia (gavixsenoT<br />

misi `gulidan sisxlis wveTebi~,<br />

`me da gafiTreba~, `guli TbilisisaTvis~,<br />

`varskvlavi, romelsac me vumzer~<br />

da sxva Tavisufali leqsebi~.) lado<br />

asaTians gamorCeulad uyvarda masaviT<br />

martosuli kaci, bohemuri bunebisa<br />

da firosmanis geniis moTayvane,<br />

ukiduresad ukompromiso da TavisTavadi<br />

poeti terenti graneli, vis mosagonaradac<br />

mRelvare, tkiviliani leqsi<br />

dawera `1939 wlis zamTari~. raoden<br />

sulier siaxloves grZnobda lado<br />

asaTiani Tavisi ganawamebi winamorbedis<br />

mimarT, TvalsaCino gaxdeba, am<br />

leqsis Tundac ramdenime striqoni<br />

rom amoviweroT:<br />

es Sen icodi, zamTris RameSi<br />

ra awuxebda mSobliur Tbiliss.<br />

es Sen icodi, magram mec vici,<br />

radgan me Seni var naTesavi,<br />

mec mimiRia poetis fici,<br />

mec mawvalebda fiqri SensaviT.<br />

am dros lado asaTiani Semzadebuli<br />

iyo saimisod, raTa male firosmanisadmi<br />

miZRvnili Tavisi saukeTeso<br />

leqsebi daewera. igi, umTavresad, eyrdnoboda<br />

giorgi leoniZis mier rudunebiT<br />

mopovebul masalebs; ramdenime<br />

pasaJi marjvedac gamoiyena, xolo<br />

nikalas nacnobis naTqvami ganumeorebel<br />

mxatvarze (`TviTrjuli iyo~)<br />

ucvlelad Casva erT-erT leqsSi. didad<br />

dasanania, rom giorgi leoniZem,<br />

sicocxlis miwuruls, xelnawerebis<br />

Sekvra, aTeuli wlebiT nagrovebi fasdaudebeli<br />

mogonebebi firosmanze,<br />

dakarga da dRemde imisi kvali ar Cans.<br />

grigol abaSiZe, lado asaTianis<br />

Tavisufali leqsis umTavresi figura<br />

imxanad, ramdenime weliwadi, moskov-<br />

Si cxovrobda, sascenaro kursebze<br />

iyo mweralTa kavSiris mier gagzavnili.<br />

moskovidan dabrunebuli, bunebrivia,<br />

igi maSinve Sexvdeboda uaxloes<br />

megobrebs. swored am momentis molodini<br />

aRbeWda ase cocxlad lado asa-<br />

Tianma. xalasi niWis patroni yvelafers<br />

daatyobs xolme Tavis xels. maxsovs,<br />

batonma grigolma givi gegeWkorsa<br />

da me mogviyva moskovSi yofnis erTi<br />

friad saintereso epizodi, magram<br />

amaze aq sityvas aRar gavagrZeleb.<br />

agiaSvilebis stumarTmoyvare ojaxidan<br />

roca gamovdivar, xuTiode wu-<br />

Tis Semdeg didubis eklesiasa da pan-<br />

Teons unda Cavuaro. am dros simwrisgan<br />

guli mewureba da iqeT mxares gaxedva<br />

miWirs, imdenad bevrma axlobelma<br />

hpova samudamo gansasvenebeli<br />

rkinis alayafis miRma. maSinac, feriscvalobis<br />

dRes, daRonebuli movdiodi.<br />

momeCvena, rom eklesiis jvari<br />

gverdze iyo gadaqanebuli da, Camavali<br />

mzis mxardamxar, rogorRac TavisTavad,<br />

wauxmareblad daibada mwuxare,<br />

sevdnarevi striqonebi:<br />

fercvalobas gavxede...<br />

gasaxarad mterTa,<br />

jvaro eklesiisav,<br />

ram gadagaferda!<br />

Tu CaesmiT zaris xma<br />

(ra damilevs sanans),<br />

aqve, axlos, miwaSi,<br />

Cemi Zmebi wvanan.<br />

glaxa, xaxagamSrali,<br />

vloculob da vxoxav,<br />

RvTiSobelo, imaTi<br />

sulis mosaoxad!<br />

oriode dRis mere, qalbaton qeTevanis<br />

SemoTavazebuli masalebi roca<br />

davalage, gavifiqre, rom aucilebelia<br />

safuZvliani monografia daiweros<br />

nika agiaSvilze, vinc amodena amagi<br />

dasdo qarTul mwerlobas, megobrebs,<br />

Cvens kulturas. es dRevadel saqarTvelos,<br />

mis axalgazrdobas gamoadgeba.<br />

Cemi maSindeli fiqri oTx striqonSi<br />

movaqcie:<br />

batoni nikas `papkebi~ vqeqe,<br />

zogi ram waRma Sevatriale...<br />

madli iqneba, gamoCndes egeb -<br />

misi cxovrebis mematiane!<br />

ki davwere - `gamoCndes egeb~, magram,<br />

sabednierod, aseTi kaci arsebobs<br />

da dReniadag daucxromlad iRwvis.<br />

gadauWarbeblad SeiZleba iTqvas - igi<br />

aTi kacis saqmes mainc akeTebs erTad<br />

da es adamiania rostom CxeiZe, vinc ase<br />

welgamarTuli, xelxvavianad Sexvda<br />

Tavisi dabadebis ormocdameaTe wlisTavs<br />

da Wemaritad axal simaRleze<br />

azida egzom rTuli Janri, biografiuli<br />

romani, mravalmxriv codnasa da<br />

Zalisxmevas rom moiTxovs. darwmunebuli<br />

var, mtkiced mjera, igi, sxva rameebis<br />

gverdiT, uaxloes wlebSi Seqmnis<br />

misTvis Zalze axlobeli ori Rirseuli<br />

qarTveli moRvawis - nika agiaSvilisa<br />

da vaxtang WeliZis cxovrebis<br />

wignebs.<br />

dabolos, oriode sityva lado<br />

asaTianis dedisa da Zmisadmi gagzavnil,<br />

dRemde gamouqveynebel werilebzec<br />

unda iTqvas. qalbatoni lida<br />

cqitiSvili, metad ganaTlebuli filologi<br />

da utexi nebis mebrZoli adamiani<br />

Tavisi saficari vaJis ara marto<br />

mSobeli, ufrosi megobaric iyo, poeziis,<br />

mwerlobis usazRvrod moyvarulma,<br />

lados pirovneba man Camoayaliba<br />

da advili warmosadgenia, ramodena<br />

tragedia iqneboda poeti SvilisTvis,<br />

ulmobeli reJimis mier, aseTi<br />

dedis dapatimreba da ukvalod gaqroba.<br />

gavixsenoT, ra anTebuli da gabeduli<br />

striqonebi uZRvna ladom Tavis<br />

gmir, qveynisTvis TavSewirul dedas<br />

(am leqsis Setana Zlivs moxerxda poetis<br />

bolodroindel krebulebSi); Cven<br />

vismenT sasikvdilod gadadebulis mxurvale<br />

aRsarebas:<br />

...me ver gavuZleb am saukunes...<br />

o, vici es da amitom minda,<br />

ukanasknelad mainc gixilo,<br />

dedao, qristes xativiT wmindav,<br />

da es tanjvebi Sen gagimxilo.<br />

da pirvandeli luRluRis msgavsad,<br />

xelebgaSliT da TvalebgaxeliT,<br />

dauviwyaro, sikvdilis Jamsac<br />

gavimeoro Seni saxeli.<br />

cnobilia, raoden mzrunvelobas<br />

iCenda lado asaTiani Tavisi umcrosi,<br />

masze ufro naadrevad gardacvlili<br />

uiRblo Zmis, giorgi asaTianis mimarT,<br />

rac am werilebSic aSkarad igrZnoba;<br />

TiToeul striqonSi Cans, am<br />

naCqarevi baraTebidan erTxel kidev<br />

vgebulobT, ra eniT auwerel siRaribes,<br />

xelmokleobas ganicdida `krwanisis<br />

yayaCoebisa~ da `salaRobos~ avtori,<br />

rogori ukiduresad savalalo<br />

iyo misi avbediTad Seryeuli janmr-<br />

Teloba. am werilebis mniSvnelobas, avkargs<br />

yvelaze ukeT lado asaTianisa<br />

da mTeli misi Taobis upirvelesi Wirisufali,<br />

batoni nika agiaSvili gadagviSlida,<br />

magram, vfiqrob, poetis<br />

gulSi dagubebuli varami isedac misaxvedria.<br />

axla ki, yvela CvenTaganisaTvis esoden<br />

Zvirfasi, `adre wasuli kacis~,<br />

lado asaTianis namcvrevs gadavavloT<br />

Tvali da am gacrecil-gadayviTlebuli<br />

furclebis saTuTad Semnaxavic<br />

madlierebis grZnobiT movixsenioT.<br />

emzar kvitaiSvili<br />

raJden Skubulians!<br />

rogorc aprilis aelvareba<br />

da gazafxuli riJraJiani,<br />

vici, Zmobilo, gagexardeba,<br />

leqsi rom giTxra maRalxmiani.<br />

rogorc daWrili irmis bRavili,<br />

minda bRaodes leqsi, romelic<br />

gulidanaa gamogzavnili,<br />

megobrobis da Zmobis mdomeli!..<br />

ai, cageri, sadac dgebodnen<br />

dReni yrmobis da maisobisa,<br />

sadac yovelTvis wamovdgebodiT,<br />

gaxarebulni, alionisas...<br />

...alionisas, da sixaruli<br />

idga gulebSi cxeniswyaliviT,<br />

Camodgeboda aprilis dila,<br />

iRimeboda lamaz qaliviT,<br />

ai, saydari, sadac cacxvia,<br />

totebgaSlili, magarrtoeba,<br />

aq gangvicdia Cven sixaruli<br />

da lirikuli ganmartoeba!...<br />

ai, cxeniswylis piri martoni,<br />

misi butbuti, melanqolia...<br />

momagondeba Cveni antoni,<br />

cxeniswyalma rom gaiyolia,<br />

momagondeba da mwuxareba<br />

Camoiqceva gulSi zodebad,<br />

momagondeba kaci aleba,<br />

momagondeba... momagondeba!..<br />

ai, es leqsi misTvis davwere,<br />

rom aRtacebiT evso gulebi,<br />

icocxle, raJden, aTas weliwads<br />

da sixaruli gqondes ulevi!..<br />

1938 wlis 14 ivlisi<br />

1935 weli, 3 marti.<br />

1938 wlis 14 ivlisi,<br />

yovelwliv Caivlis,<br />

magram aseTi arcerTi ar iqneba...<br />

im dRes Camovida moskovidan<br />

poeti grigol abaSiZe.<br />

me ar vicnob grigols,<br />

arc me micnobs grigoli...<br />

magram minaxavs misi leqsebis grigali.<br />

mjera, Sevxvdebi grigols<br />

Tbilisis quCebSi sadme,<br />

Semaxvedrebs nikoloz agiaSvili...<br />

mere samive erTad CavalT sarafSi,<br />

iq hkidia firosmanis suraTi -<br />

`angelozebi~,<br />

aviReb sasmiss da davlev ugzo-ukvlo<br />

firosmanis sadRegrZelos...<br />

grigolica da nikolozic<br />

asweven sasmisebs,<br />

mamapapurad Rvinos purze daawveTeben,<br />

da ityvian: _ RmerTma acxonos nikalai!<br />

mere amovalT sardafidan,<br />

Tbilisi iqneba laJvardisferi.<br />

SevalT operis baRSi,<br />

Tavdaxrili davdgebiT akakis ZeglTan,<br />

sadac mudam cimcimeben<br />

`siWabukis fiqrebiviT vardebi<br />

gauSleli...~<br />

uecrad gamoCndeba giorgi<br />

SatberaSvili,<br />

Cven vityviT leqsebs:<br />

Zmobaze, saqarTveloze, siyvarulze...<br />

SemogvaCerdeba brZeni xalxi,<br />

dagvinaxavs Tu ara,<br />

gadgeba ganze<br />

da kvlav dagviwyebs cqeras.<br />

Cven umal daviZrebiT da male,<br />

sul male,<br />

dagvfaravs Tbilis-qalaqi _<br />

es poeziis uwmindesi adgilis deda...<br />

ase wynarad mTavrdeba Zvirfasi dRe -<br />

14 ivlisi,<br />

yovelwliurad rom Caivlis,<br />

magram arasodes ar iqneba aseTi!

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!