Il president prelegia ina brev digl inspectur e dil cussegl da <strong>scola</strong> <strong>Tujetsch</strong>. Omisduas instanzasinsinueschan seriusamein la vischnaunca da patertgar e dad el proxim temps prender a mauns lareconstrucziun, respectiv il baghegiar novas a Sedrun e Rueras. … Scolast Tumaisch Venzins’exprima en in pli liung exposé <strong>dalla</strong> necessitad da reconstruir casas da <strong>scola</strong> e da sche pusseiveltschentar quellas en loghens suleglivs. Mo era en ils locals da <strong>scola</strong> sco tals munglassi il sulegl <strong>dalla</strong>carezia sclari.Era ils auters votums, gerau Cristian Berther, ils cussegliers da <strong>scola</strong> Giusep Monn‐Flepp e GiachenMartin <strong>Val</strong>ier, gerau Benedetg Deflorin e Benedetg <strong>Val</strong>ier recamondan a raschun <strong>dalla</strong> necessitad e<strong>dalla</strong> prevedida megliera situaziun finanziara <strong>dalla</strong> vischnaunca da el proxim temps reconstruir,respectiv baghegiar <strong>scola</strong>s novas a Sedrun e Rueras. Principalmein a Rueras seigi grond basegns.Era signur derschader Alfons Berther ei <strong>dalla</strong> medema idea. Gia avon entgins onns hagien insentschiet a tschentar in fondo per quei intent. Quel vegni denton entochen oz buca ad essersviluppaus fetg e munti probabel buca sin in grond capital.Signur Baseli Monn recamonda che cura che quellas casa da <strong>scola</strong> vegnien baghegiadas metterbuns survigiladers <strong>dalla</strong>s lavurs.Signur gerau Teofil Schmid anfla ch’ei seigi per quella damonda necessari dad eleger ina cumissiunche studegia e ponderescha quella caussa sco era co e nua ins vegli baghegiar talas e rapportarsurlunder alla vischnaunca. La vischnaunca va d’accord cun quella proposiziun e vegn eligiu perquei intent ils suandonts:1. La suprastonza communala2. Ils commembers dil cussegl da <strong>scola</strong> cun aunc trer tier ils signurs derschader Alfons Berther, LuisHendry, capo‐lingia e <strong>scola</strong>st Tumasich Venzin.23‐09‐1956. Il president Placi Jacomet dat rapport sur dil luvrar <strong>dalla</strong> cumissiun stada eligida encaussa baghegiar <strong>scola</strong>s novas a Sedrun e Rueras. Sin giavisch <strong>dalla</strong> cumissiun seigi ils 23 d’avrel1956 signur cusseglier guvernativ Theus, schef dil departement d’educaziun cantunal e signurinschigner da baghegiar cantunal Lorenz cun signur inspectur da <strong>scola</strong> Bundi stai sils plazs preparaiper ils suloms da <strong>scola</strong>s per dar giu lur pareris. Tenor lur rapport en scret seigi il sulom a Ruerasadattaus. Quel a Sedrun recamondan els sin la squadra Dulezi.Sin quei pareri vegn ina delegaziun tarmessa a Cuera tier monsignur uestg per secunvegnir culDulezi. Mo nuidis vegn monsignur suenter a lur giavisch e dat il consentiment da ceder giu 70'000m 2 dil Dulezi per 10.‐ frs. il m 2 ni 70'000.‐ frs. Quei ei stau secunvegniu mo a bucca. Tenor rapporten scret pretenda el lu pli tard minimum 80'000.‐ frs. per quels 70'000 m 2 . Il sulom a Rueras ei ilfrust da vieua Onna Maria Caduff viasi Las Sorts. Mesira circa 520 fests. Per quei marcau stattantreis variantas avon maun. Recumandau <strong>dalla</strong> cumissiun vegn varianta 3 nua ch’il frust cuosta 40.‐frs il fest.Ils vischins da Rueras pretendan entras ina iniziativa suttascretta da 64 vischins, che la <strong>scola</strong> realavegni a restar sco entochen ussa a Camischolas. En ina brev da s’exculpaziun per la radunonza <strong>dalla</strong>cumissiun dils 17 d.q. recamonda il president dil cussegl da <strong>scola</strong>, sur Schuler, ina a Rueras.Cun quei ei il rapport da signur president alla fin, ed el arva la discussiun en caussa, la quala ei fetgviva. Buca ils suloms dattan la gronda discussiun, mobein las <strong>scola</strong>s realas. Plis signurs sustegnanl’iniziativa da Rueras. Era signur Felici Schmid sustegn tala, cun la moziun ch’il dretg sulom per la<strong>scola</strong> inferiura da Sedrun fussi sut la <strong>scola</strong> vedra, ed era fussi ei da studegiar da lu far ord la <strong>scola</strong>vedra cul temps ina casa per glieud veglia.Signur Francestg Berther anfla la caussa buca aunc madira e propona da per oz refierer quellatractanda. La tscharna decida denton da tractar oz vinavon ella.Primarmein vegn il sulom per la <strong>scola</strong> a Rueras tractaus. Havend varianta 3 aunc l’annexa che di,ch’il vegl proprietari hagi vianvon il dretg da segar giu gratuit il regress entuorn <strong>scola</strong>, vegn queistrihau ed igl entir frust vegn entras tscharna cumpraus per 40.‐ frs. il fest.Il tractar vinavon la caussa <strong>scola</strong> reala vegn concludiu dad ad interim refierer.116
21‐10‐1956. Passan ins tier la davosa, denton delicata tractanda, il secunvegnir cun las <strong>scola</strong>srealas. Per orientaziun prelegia signur president la risposta dil departement d’educaziun cantunal,il qual sclarescha giu davart il subsidi. Tal per baghegiar vegn ei dau sche las <strong>scola</strong>s realas vegnanomisduas baghegiadas ensemen a Sedrun ni a Camischolas. Per ina a Sedrun e l’autra enzanuaauter vegn dau negin subsidi. Il subsidi per ils <strong>scola</strong>sts denton vegn daus nua ch’ellas vegnan.Dapli prelegia el la proposiziun dils vischins da Camischolas, ils quals ein per tener la <strong>scola</strong> reala leu.Era ils vischins da Sedrun admettan lur conclus en scret e pretendan las <strong>scola</strong>s realas en in bloc aSedrun. Vegness ei denton mo ina a Sedrun, sche pretendan els ch’ei vegni igl emprem sclariu giunua ella vegni, e ch’ei vegni priu si avon che decider nua, ina calculaziun dils cuosts per tuttas<strong>scola</strong>s novas.Finidas quellas prelecziuns vegn aviert la discussiun en caussa. Signur president exprima ch’elmantegni siu emprem meini ed economicamein sco finanzialmein audien las <strong>scola</strong>s a Mira. GerauToni Hitz dat sclariment sur dil conclus dils vischins da Rueras, nua ch’els han concludiu damantener la <strong>scola</strong> a Camischolas. Fuss quei buca il cass, sche giavischassen els ina a Rueras. Ilssignurs Tumaisch Schmid e Christian. Berther, anflan era che igl adattau plaz seigi a Camischolas.Signur scoalst Tumaisch Venzin ei per la <strong>scola</strong> a Mira e propona da refierer per saver vegnir suenterallas proposiziuns dils vischins da Sedrun.Entras tscharna vegn concludiu da refierer per ponderaziun dil sulom e dils cuosts.09‐12‐1956. Signur president orientescha la radunonza sur dil curriu e passau en caussa <strong>scola</strong>snovas. Sco stau schau sura seigi el semess en contractivas cugl inschigner cantunal Lorenz, perschar far in plan e calcul provisoric, il qual seigi momentan aber buca caussa pusseivla. Era lacumissiun per sulom a Camischolas hagi entochen oz aunc giu pauc success. La caussa vegn messaen discussiun, principalmein schebein ins vegli tractar oz vinavon e tgei. La discussiun tila ualti allaliunga e croda da tuttas sorts proposiziuns. Tgi da decider oz nua las <strong>scola</strong>s realas vegnien, autersda decider mo schebein ins vegli baghegiar ellas sut in tetg ed auters da concluder da far vinavoncun quella a Rueras. Il menar vinavon il baghegiar tala vegn dau la plenipotenza alla cumissiun,aschi gleiti sco ella hagi enta maun il pareri dils vischins da Rueras davart las localitads.14‐04‐1957. Passan ins tier la principala tractanda, il project per la <strong>scola</strong> nova a Rueras.Essend ils plans exponi, sclarescha signur president els detagliadamein, sco era tals cuosts ed ilsecunvegnir cun architect Maissen.La <strong>scola</strong> persula custass308'100.‐ frs.La sala cun scoletta132'500.‐ frs.Il ruglar ora il plaz da giug 11'500.‐ frs.Total tenor project452'700.‐ frs.En sura summa ei il sulom, sco il mobigliar las stanzas da <strong>scola</strong> e sala buca cumpriu.Giud sura summa mass aunc il subsidi giu, circa 70'000.‐ frs. sco era 6 – 7000.‐ frs. sco entelgiuhonorar architect. Arvend la discussiun crodan da tuttas sorts meinis e proposiziuns. Gerau ToniHitz exprima il conclus dils vischins da Rueras. Signur gerau cassier declara empau ils cuosts e vegnsin l’idea che la <strong>scola</strong> vegni aunc adina sin 500'000.‐ frs.A signur Clemens Berther cuntenta igl agir <strong>dalla</strong> cumissiun buca diltut. Bien fussi ei stau d’elegerduas cumissiuns per quei intent, aschia ch’ellas havessien saviu paregliar lur conclus ina cun l’autra.Era il buca trer en informaziuns tier auters architects e star mo tier in, plai buca ad el. Da quellaopiniun ein era aunc auters signurs. Signur Benedetg <strong>Val</strong>ier fa valer che la sala seigi memia grondaen quella dimensiun e tschenta la proposiziun da far ella en ina dimensiun da silpli 100 m 2 . Ilbaghetg per la scoletta seigi da schar naven e persuenter far ils locals per ils teatrists sut la sala en,denton mantener il subsidi. Dapli propona el da sclarir giu schebein ins vegli star tier igl architectMaissen ni eleger in auter. La proposta d’eleger in auter architect vegn sustenida da pliras varts,aschia era da signur Gaudenz Loretz, il qual declara publicamein ch’ils cuosts che architect Maissenhagi giu entochen ussa per tal project, surprendi el.117
- Page 1:
TujetschHistoria dalla scolaIna doc
- Page 4 and 5:
Cuntegn1 La scola veglia 52 Las mid
- Page 6 and 7:
…. far duas ga per di scola.(Noti
- Page 8 and 9:
Muggli Grond.) ‐ Als auters affon
- Page 10 and 11:
2. Las midadasIls onns 1840/50 cres
- Page 12 and 13:
Co fuva ussa la situaziun da scola
- Page 14 and 15:
Survegnend denton ina megliera paga
- Page 16 and 17:
1. Surpren Lehrer Pl. Bisquolm de f
- Page 18 and 19:
Buca pauc interessant ei quei che p
- Page 20 and 21:
Maria Caplazi che ha dau scola dies
- Page 22 and 23:
caura, il cavagl, il tgiet, la merl
- Page 24 and 25:
Program da scola pigl onn 1873/1874
- Page 26 and 27:
Ei era scartezia, pertgei igl onn 1
- Page 28 and 29:
1870‐1873 sur Gieri Tuor1884‐18
- Page 30 and 31:
3. Bruno Soliva da Gonda4. Gion Pau
- Page 32 and 33:
32la casa da scola, vegnius purtaus
- Page 34 and 35:
Co sepresentava ussa la nova casa d
- Page 36 and 37:
cuschinau persuls. 4 onns, 1896 ‐
- Page 38 and 39:
Josef Schuoler, Danis 1887‐1889Gi
- Page 40 and 41:
La scola da 1962La carschen dalla p
- Page 42 and 43:
semover d’entochen ussa. Ils plan
- Page 44 and 45:
L’emprema sesida dalla cumissiun
- Page 46 and 47:
La casa da scola da 1962Ella Gasett
- Page 48 and 49:
Ils scolasts dapi 1962 en scola nov
- Page 50 and 51:
1984 Giuseppa Giossi1985 Claudia Ca
- Page 52 and 53:
tarmetter ils affons a scola o Sedr
- Page 54 and 55:
1941. Ha la vischnaunca vuliu sfurz
- Page 56 and 57:
Ils plans dils anno 1950Igl onn 194
- Page 58 and 59:
Cugl onn 1952 vegn pia tschentau il
- Page 60 and 61:
60.... Doch soll die Gemeinde ... f
- Page 62 and 63:
Cul spiarder la funcziun da scola e
- Page 64 and 65:
1929/1938 Gion Mihel Peder da Selva
- Page 66 and 67: ed il secunvegnir cun architect Mai
- Page 68 and 69: onn 1965 da crear per in per onns i
- Page 70 and 71: 7. Scola e scolasts da Selva e Tsch
- Page 72 and 73: Suenter haver mess en discussiun la
- Page 74 and 75: En scola a Sut CrestasIls scolasts
- Page 76 and 77: 8. Scola e scolasts da CavorgiaCavo
- Page 78 and 79: Ils 7 da zercladur 1880 scriva il d
- Page 80 and 81: conjugaziuns e declinaziuns, savev
- Page 82 and 83: 1967‐1968 Clara Deplazes, Rabius
- Page 84 and 85: Cugl onn 1940 surprendan las soras
- Page 86 and 87: Thomas Curschellas 1940‐1943Giach
- Page 88 and 89: Scoletta a RuerasIls vischins da Ru
- Page 90 and 91: 10. Il cussegl da scolaCumissiuns d
- Page 92 and 93: Il cussegl da scola 1993La direcziu
- Page 94 and 95: 1903:Sur Gaudenz EnglerGiachen Fide
- Page 96 and 97: 1943:Benedetg DeflorinLudwig PallyG
- Page 98 and 99: 1983:Conrad Berther, president, Rue
- Page 100 and 101: 11. Ina cronologia dils baghetgs da
- Page 102 and 103: 13. FontaunasArchiv dalla Vischnaun
- Page 104 and 105: Ei vegniu legiu ora ina cumissiun d
- Page 106 and 107: leu seigien perina nua tschentar qu
- Page 108 and 109: 17‐02‐1918 Tals che vulan surpr
- Page 110 and 111: ei vegn iniziau e quasi cumandau da
- Page 112 and 113: 03‐05‐1942 Vegn ei publicau ch
- Page 114 and 115: Suenter che la discussiun ei stada
- Page 118 and 119: La proposta da far la sala pli pint
- Page 120 and 121: 06‐12‐1959 Entras signur cauvit
- Page 122 and 123: 28‐06‐1962 Signur president ori
- Page 124 and 125: apport digl inspectur da scola. Il
- Page 126 and 127: d’emprova!22‐12‐1973 Il regau
- Page 128: proposta 33 gie, 11 na.Aschia sei c