y0lümen xlv. - Archive ouverte UNIGE

3 ARGUMENTUM. 4
virtute et fructu, qui inde ad nos provenit, fere
totus est, quum illi in uno capite magis insistant,
Christum nostrum ilium esse Dei filium, qui promissus
erat mundo redemptor. Doctrinam quidem
interserunt de Christi officio, ut teneamus, qualis
sit eius gratia, et quorsum nobis datus: praecipue
tarnen quod dixi agunfc, impletum esse in Christi
Iesu persona quod Deus ab initio pollicitus fuerat.
Neque enim animus illis vel consilium fuit, legem
ac prophetas scriptis suis abolere, quemadmodum
fanatici quidam somniant, supervacuum nunc esse
vetus testamentum, ex quo per Christum et apostolus
patefacta nobis fuit coelestis sapientiae Veritas:
quin potius Christum digito monstrantes ab
eo petendum admonent, quidquid in lege et prophetis
illi tribuitur. Quare tunc demum utilis erit
et fructuosa evangelii lectio, si earn cum vetustis
promissionibus coniungere discamus.
Quantum ad très evangelicae historiae scriptores
attinet, quos enarrandos suscipio, Matthaeus
satis notus est: Marcum putant fuisse familiärem
Petri discipulum, atque etiam quod scripsit evangelium
a Petro fuisse ei dictatum, ut amanuensis
modo vel scribae operam praestiterit. Qua de re
non est anxie nobis laborandum, quia nostra parvi
refert, modo teneamus legitimum ac divinitus ordinatum
esse testem, qui nihil nisi praeeunte dictanteque
spiritu sancto prodiderit. Quod tarnen dicit
Hieronymus, ratione prorsus caret, epitomen esse
evangelii a Matthaeo scripti. Nam neque servatum
a Matthaeo ordinem ubique sequitur, et ab ipso
statim initio dissimilis est quantum ad tractandi
rationem, et quaedam refert ab altero illo omissa,
et in eiu8dem rei narratione interduin prolixior est.
Mihi certe magis probabile est, et ex re etiam ipsa
coniicere licet, nunquam librum Matthaei fuisse ab
eo inspectum, quum ipse suum scriberet: tantum
abest, ut in compendium ex professo redigere voluerit.
Idem et de Luca iudicium facio: nam quae
in tribus ipsis apparet diversitas, earn non dicemus
data opera fuisse affectatam, sed quum singulis propositum
esset bona fide mandare litteris, quod certum
compertumque habebant, rationem quisque tenuit,
quam optimam fore censebat. Quemadmodum
autem id non fortuito contigit, sed modérante Dei
Providentia, ita spiritus sanctus in diversa scribendi
forma mirabilem illis consensum suggessit, qui solus
fere ad fidem illis adstruendam sufficeret, si non
aliunde maior suppeteret auctoritas. Lucas vero
se individuum ilium esse Pauli comitem luculentus
est testis. Sed puerile est, quod ab Eusebio refertur,
evangelii quod eius nomine inscribitur, Paulum
esse auctorem, quia alicubi (II. Tim. 2, 8)
evangelii sui meminerit. Quasi vero ex eo, quod
mox subiieitur, non liquido pateat, de tota praedicatione,
non autem de libro uno loqui. Dicit enim,
pro quo laboro usque ad vincula. Atqui certum
est, non ideo actum fuisse reum, quod librum aliquem
scripsisset, verum quod vocalis fuisset doctrinae
Christi minister et praeco. Unde apparet,
laboriosum quidem hominem fuisse Eusebium, sed
iudicio parum valuisse, qui tarn insulsas naenias
sine delectu congerit. Cuius rei lectores ideo volui
monitos, ne quem offendant similes ineptiae, quae
passim apud ilium occurrunt.
Porro quia genus interpretationis mihi delegi,
quod forte multi primo adspectu non probabunt,
eius reddenda est ratio, qua pus et aequis lectoribus
8atisfiat. Hoc primo extra controversiam est,
non posse unum ex tribus evangelistis scite dextreque
exponi, nisi cum duobus reliquis conferatur.
Itaque fidi et periti interprètes hac maxime in parte
Budant, ut inter se concilient, quae a tribus dicta
sunt. Sed quia mediocribus ingénus saepe non facilis
est comparatio, ubi hue illuc subinde transeundum
est, hoc et gratum et utile fore compendium
putavi, si continua série, velut in una tabula, très
8imul historias digererem, in qua uno intuitu cernant
lectores, quid simile habeant vel diversum.
Ita nihil omittam, quod ab uno ex tribus scriptum
sit, et quidquid apud plures exstat uno contextu
exsequar. Yerum an operae pretium quale spero
fecerim necne, iudicium ex suo usu faciant lectores.
Certe adeo nullam ex novitate ipsa laudem captavi,
ut libenter profitear (sicut homine ingenuo dignum
est), hanc methodum ex aliorum imitatione sumptarn
esse. Bucerum praesertim sanctae memoriae
virum et eximium ecclesiae Dei doctorem sum imitatus,
qui prae aliis non poenitendam hac in re
operam meo iudicio navavit. Quemadmodum autem
ipse veterum labore adiutus fuit, qui in hoc stadio
eum praecesserant, ita mihi sua industria et sedulitate
non parum levationis attulit. Sicubi autem
ab eo dissentio (quod mihi libère, quoties necesso
erat, permisi), ne ipse quidem, si superstes ageret
in terra, moleste ferret.