14.06.2013 Views

Las siete partidas del muy noble rey Don Alfonso El Sablio ...

Las siete partidas del muy noble rey Don Alfonso El Sablio ...

Las siete partidas del muy noble rey Don Alfonso El Sablio ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

664<br />

Quinta Partida. Titulo II.<br />

LEY 'VII.<br />

prestada, e despues que fuesse perdida fiziesse<br />

Que el que toma sieruo, o cauallo emprestado emienda <strong>del</strong>la a aquel cuya era, pechandoge-<br />

que le deue dar a comer, mientra que lo la : si acaesciesse, que el señor fallasse despues<br />

touiere.<br />

aquella cosa, que era perdida , en su cscogencia<br />

(1) es, de la tomar para si, si quisiere, e<br />

de tornar al otro el precio que ouiesse tomado<br />

por ella, o de retener el precio para si,<br />

e dar al otro la cosa. E si otro alguno la fallasse,<br />

que non fuesse el señor <strong>del</strong>la, puede._<br />

gela demandar aquel que la perdio, también<br />

como si fuesse suya (2 ), porque el auia ya<br />

dado el precio al señor <strong>del</strong>la.<br />

Cauallo, o sieruo, o otra cosa semejante<br />

desta, tomando vn o rne de otro prestada, el<br />

que 10 rescibe, tenudo es de darle de lo suyo,<br />

que coma, e todas las cosas que fueren menester,<br />

demientra que se siruiere <strong>del</strong>la. Mas<br />

si por aucntura cayesse en alguna enfermedad,<br />

sin culpa de aquel que la auia emprestado,<br />

todas las cosas que le fuere menester,<br />

para guarecer aquella enfermedad, tambien<br />

en las melezinas, como en galardon al Maestro,<br />

que le guaresciere, por su trabajo, el seîior<br />

(1) de la cosa es tenudo de lo pagar, e<br />

non el que tiene la cosa prestada.<br />

LEY VIII.<br />

Como aquel que perdio la cosa emprestada,<br />

e la pecho a su dueño , la deue auer , si la<br />

fallare despees.<br />

Perdiendo alguno la cosa que tomasse<br />

LEX VII.<br />

Tenetur commodatarius ad expensas rei commodatæ,<br />

quandiù earn tenet: sed de expensis in infirrnitate factis tenetur<br />

(load ins. Hoc dicit.<br />

(1) <strong>El</strong> senior. Intellige, si expensæ stint magnæ; sechs si<br />

modicæ , ut in 1. in rebus IR. §. possunt 2. D. cod. et quæ<br />

dicatur quantitas magna, vel parva, relinquitur arbitrio judicis,<br />

Gloss, in authent. ut hi qui oblc;atas se perlúbent<br />

Trabe. res minor. §. sed et si quit, Bart. in authent. minores,<br />

C. qui lestam. tutor. dar. poss. vide Bald. in 1. ædem,<br />

col. penult. C. loca(. et Tacit isla lex contra Gloss, in 1. arboribus,<br />

§. de illo, 1). de usufruct. quæ dicit famulurn infirnmunr<br />

debere !where nccditrn expensas, sed et salarium: de<br />

quo vide Bart. in 1. si uno, §. item cum quidam, col. fin.<br />

D. local. et in I. opera!, D. de usufruct. legal. et Bal. in I.<br />

fìn. C. de condii. insert. et in 1. libezti, col. 5. C. de operas<br />

libert. et Spenul. tit. de local. §. poslquam, col. 6. versic.<br />

quod si mercenarios.<br />

LEX VIII.<br />

Si commodatarius perdat rem commodatam, et solvit<br />

eestirnationem cornrnodanti, et postea iuvenit earn dotninus;<br />

ipsius est electio, vel retinere pretinas, vel recipere rem, et<br />

pretium restituere: sed si extraneus eam invenit, recuperat<br />

cam cormodatarius tanquàm suam. Hoc licit.<br />

(1) Escogencia. Approbat opiniottem Gloss. in 1. in cornmodato<br />

17. §. fin. D. eod. non aperit tamer. ' ista lex, quam<br />

actionem actor intentare debeat, an rei vendicationem ex co,<br />

quod æstimationern solvit, ut in I. si culpa 63. D. de rei<br />

vendit. au condictionem sine causa ad repetendum pretium,<br />

ut in 1. si fu/lo 2. D. de condict. sine causa, an actionerrr<br />

commodati coutrariarn ad rem, vet pretium alternative,<br />

prout elegerit solvere reus, ut hic, et in diet. §. fin. ubi<br />

Bart. post Jacob. Burri. tenet, quad actor possit eligere imam<br />

' ex istis, quàm reitet; et si eligit rei veudicationern, et lis<br />

super ea contestatur, non potent post litent contestalam reus<br />

eligere, ut solvat pretium, sed cogetur solvere secundhm<br />

naturam actionis intentaræ. In contrarium taures videtur,<br />

huit quad non competat in isto case actori rei vendicatio:<br />

quia lied solverit aaslimatioueur, ex quo tames non est uac-<br />

Quando deue<br />

lu rescibio; e<br />

LEY IX.<br />

tornar el prestamo , aquel que<br />

que pena deue auer, si lo non<br />

fiziere.<br />

Para seruicio cierto, o fasta tiempo sellalado,<br />

rescibìendo alguno de otri, cauallo, o<br />

otra cosa semejante, emprestada; dezimos, que<br />

luego que el seruicio fuesse fecho (1), o el<br />

tiempo sea complido (^), tenudo es de la tornar<br />

a su señor: e non la puede tener dende en<br />

tus possessionem, non est factus dominus; et cùm ei non sit<br />

cessa rei vendicatio, non palest agere actione in rem; et hoc<br />

credo verius, et tenet Angel. et Paul. de Cast. in diet. §. fin.<br />

post Dyn. in cap. pro possessore, de reg. jur. lib. 6. Potent<br />

erga intentare actor vel condictionem sine causa, vel contrarian<br />

cormodati, ut hic, et in diet. 1. si follo: duobus<br />

tarnen casibirs posset accori competere rei vendicatio. Primò,<br />

si re estante, et hoc sciens cornmodans recepii sponte<br />

rei æstimationem: quia cam videatur vendidisse, si postea<br />

res perveniat ad earn, tenebitur ad rei restitutionetn utili in<br />

rem. Secundo, si dolo ipse commodator habuit æstimationern,<br />

ut quia ipse sut'ripuerat rem, et nihilominus habuit<br />

æstirnationem, ut in 1. rem mild 21. et ibi Alber. D. commod.<br />

vide Gloss, et Doctor. in diet. 1. si culpa, in verbo /avari,<br />

secunditm Gloss. in dirt. 1. si follo, et vide quæ dixi<br />

in 1. 19. tit. 22. Part. 3. in gloss, super verbo que lc torne.<br />

(2) Suya. Dabitur ei ergo utilis in rem, etiam sine cessione,<br />

ut in dirt. I. si culpa 63. I). de rei vend, et proba<br />

-tur etiam hìc.<br />

LEX IX.<br />

Restitui debet commodatum expleto use, vel tempore:<br />

nec potest retineri prætextu debiti, nisi pro necessariis expensis<br />

in couunodato (antis, postquàm fuit res commodata:<br />

et nisi restituatur, tenetur commodatarius ad expensas, et<br />

etiam tenetur de casa post moran contigente. Hoc dicit.<br />

(1) Feclzo. Id est, post usum expletum, ut in- 1. in<br />

commodato 17. §. sicut, D. conzmod. et in cap. 1. eod. tit.<br />

non ante; alias daretur contraria commodati, ut in dictis<br />

juribus. Precarium tarnen revocati potest quandocumque,<br />

cui res concederetur precario ad certum usum, ut notat<br />

Abb. in cap. fin. de precario, et in cap. 1. super gloss. 1.<br />

col. 2. de commod. Liasitat tarnen, et intelligit notan in<br />

dicto cap. fin. col. fin. nisi ex revocatione precarii intempestiva<br />

fieret magnum dasnnum precario recipienti; quia<br />

tune obstaret exceptio doli: quia non potest negaci, quin<br />

precarium sit beneficium: et quomodo distinguatur cornmodatum<br />

à precario, vide per Gloss. et Alber. et Doct. in<br />

dicto §. sirca, Abb. in diet. cap. 1.<br />

(2) Complido. Quid si commodavi tibi equum ad eundum<br />

Parisios, et tenuisti tantmn in domo, quod potuisti<br />

ire, et redire? Dic, quod possum revocare ante usum, vel aliad

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!