Las siete partidas del muy noble rey Don Alfonso El Sablio ...

654
Quinta Partida. Titulo
gnnd orne , • que fuessc Mensajera del Rey (3)
en alguna parte , e rescibíessen cl emprestido
en su nome; o lo que fuesse prestado al menor
(ti) de Veyute e cinco arios; aquel .que lo
presto, non lo puede demandar , nin lo deus
auer : fueras ende, si pudiere prouar , que el
ernprestido entro en pro de cada vno dcllos:
ca si fuesse fecho en su daño , non vale. Empero,
si el Mensajero sobredicho ciel Rey sacasse
el emprestido sobre carta ciel Rey, en
que ouiesse otorgado poder (5) para sacarlo;
estonce tenudo seria cl Rey de pagar el emprestido
que assi fuesse fecho, o sacado, quier
entrasse en su pro, quier non. E porque po-
C,i,i/as, licèt contrarium tenet Card. in Clem. 1. quæst. 30,
de reL, Eccles. Alex. cons. 4. circa fin. vol. 3. vide infra
cad. 1. in gloss. fin.
(3) Del Rey. Nota bene, quia //oft ita reperies expressunr
de jure commuai ; et nimirum, quia cìun bona Regni
regantur per administratores, gaude[ Rex privilegio nrinoris
1. fin. tit. fin. Partit. 6.
(4) 111 nzcnor. Adde I. 1. C. si advcrsus creditor. et
1. 1. C. (mend° es fact. tutor. et idem dic in Civitatc, ut
in ista lege colligitur, et in 1. Civitas 27. D. si cerium pctat.
ubi et Gloss. quòd idem de omnibus collegiis, et intellige
, ut ibi per Bart. Bald. et Alexand.
(5) Poder. Facit 1. lrabebat 13. in peine. D. de institor.
act. et notat Bart. in diet. 1. Civitas.
(6) 0 Villa. Quid si mutuum factum fuit ipsi Civitati,
vet collegio Decurionum, quod rcpræseirtat universitatcru,
juxta notata per Gloss. C. quæ sit long. co suet. in rubrica,
vel de mandato ipsius Civitatis, sea habenli mandatum à
Civilate ad recipiendum mutuum? Bart. in dicta 1. Civitas,
qucm communiter Doct. sequuntur, tenet quòd tune obligabitur
Civitas, et tenebitur, etsi creditor non probet ver
quia sicut Civitas-sum
in utilitatem Civitatis. 1\Iovetur,
obligator delinquendo, ut in 1. melttm 9. §. animadeertendam
, D, quod meurs causa , sic et contraliendo : quia et
Civitas cam babeat potestatem legis condendæ, potest facere
legem, quarts yak, in alienatione reruns suarum, 1.
prolúbere 3. §. plant': 4. 1). qua" vi, sut clam, et sic talis
contractos babebi t vim legis , 1. Ccrsar 15. D. de publican.
I. peu. C. de clonal. inter virum, et ucror. Et ista les nostra
non videtur huic dicto obstare: imò ipsa loquitur , quando
aliquis recipit mutuum nomine Civitatis; non si Civitas ipsa
recipial., vet de mandato ejus recipiatiir. Bene tarnen veruut
est, quòd si Civitas sit lresa, quia pretium non fuit conversnm
in ejus utilitatem, quad potest petcre in iutegrun restitutionem:
et tune nisi creditor probet pecunisrn fuisse
versa en in utilitatem Civitatis, non tenebitur petits restilutione,
secundam Doct. its diet. 1. Crbilas, siguanter per Alesand.
et probstor in 1.1. et 2. C. si acker •su.c creditor. Fortè
tarnen potest dici , quòd in Civitatibus istius Regni non
practicahitur istud dictum Bart. dun non sint liberre Civitales,
prout sont Civitatis ]taliæ, dc quibus loquitur Bart.
qua; habent potestatem legis condendæ ; i iiò sine auctoritate,
et confìrrnatiore Regia, nulla possunt condere statuta,
ut habetur in volumine Pragmaticarum in Capitulis Cor
-reclorum, et Bolus Rex in isto Regno potest condere legem,
ut in 1. 12. tit. 1. Partit. 1. undo non esse[ necessaria Civitati
petitio restitutionis, et si non probaretur a creditore
in ejus utilitatem versum, non teneretur. Et cer •ta etiam in
terminis juris communis non videtur verum dictum Bart.
distiuguentis, an recipiat Civitas, vet ejus administrator;
crisis militet eadem ratio, ex quo universitas civiurn regitur
per decuriones, et alios, rnaximè quia fundamenta Bart.
non Bunt urgentia , et eis respondent Moderni , ut tradit
Alexand. in diet. 1. Civitas. Cogita, et adde, quòd et sinri-
I.
dria acacscer, que los ornes dubdarian, en que
manera podria ser prouado lo que diximos, si
el ernprestido entro eh pro de aquel en cuyo
nome fue fecho; dezimos, que si pudiere prouar,
el que lo presto a la Eglesia, o alguno
que lo rescibiesse en nome del Rey,
e o de al-
guna Cibdad, o Villa (6), o a orne que
de menor edad, que en aquella sazon que Belo
presto, era en tan grand premia, que lo
auia muy grand menester , e que entro eu
su pro (7); que vale tal prueua, para cobrar la
cosa que fuesse prestada.
liter debitor Civitatis, qui solvit tbesaurario Communis,
tenetur probare versum esse' itr utilitatem Civitatis; alias
non liberator: vide 1, unit. C. de' solid. et libcrat, debitor.
civil. lib, 11,
(7) En su pro. Non erg& sufficiet probare instantem
necessitatem ; nisi et probetur in utilitatern Ecclesiæ, Regis,
Civitatis, vel minoris fuisse versant; quæ fuit opinio Gloss.
in §. si vero quis, in authent. dc alienat. et emp/ryt. colht.
9. super verbo profecerunt, et approbatur communiter
sect/ndisrn Jason. in diet. 1. Civitas. \eque intelligas, quòd
ista lex velit, quòd sit nocesse probare ista duo simul, sci
pecunia fuit utilis;
-licèt, quòd instabat necessitas, et quòd
quia sufficit ultimurn: sed voluit Læc lex, ut non esset sufficiens
probatio , si primum tantirm probaretur. Yel dic,
quad sì creditor probet de necessitate instanti, et quòd post
mutuum a se facturn Ecclesia , vet alius ex istis consecutus
est liberationem ab illa necessitate; lieèt non probetur
ita clarè , quod ex pecunia mutuata fuit subventum tali necessitati
, sufliciet : nam catione proxirnitatis teniporis præsuinitur,
quòd de ilia pecunia se iiberavit, vel pi-mina cornparavit
, 1. si ventri 24, §, fin. 1). dc rob. auctoril. jud. possic/.
et tenet Angel. in diet. authent, in §. hoc etiain, col. 2.
ad fin. et Alber. qui allegat Aeon. in authent. hoc jus porrectum,
col. 3. C. de Sacr. Eccles. et quod habetur in 1. tin,
D. dc earrcifor. procedit in suo casts propter utilitatem navigantiurn,
et illo caso sulli.cit probare inst'an[cm ncccssilatern
etiain in istis privilegiatis , sccundilm Bald. in ruby. C.
dc excrcilor •, rob pen. et Ang. its diet. §. hoc el lam, et Jaso
in dirt, I. Civi/as , col. fin. licet Alex. ibi voluit etiarn hoc
casa solane probationem instantis necessitatis non suffìcere.
Et adverte, quòd in mutuo, et deposito est ista specialitas,
ut requiratur ita exacta probatio; in alüs vera coutractibus
non requiretur r, ut risi supra cod, in gloss. super verbo ri
la Egle.cia. Reguiceretur tauten probatio instant is necessitatis,
et sic aliquæ coujecturæ de versione in utilitatem, secundirm
Inn, in cap. 1. de depos. qucm sic declarat, et intelligit
Angel. in diet. §, hoc etianz, col. fin, et Paul, de
Casty. cons. 2. vol. 1. incipit vies omnibus, ad fin. pen.
col. versir. 'retitle obstat r et sic concordati possunt opiniones,
de quibus risi its diet. gloss. G. facit etiam ad hoc, quod
babetur in I. 8. tit. 13. infra cad. Partit. En an requiratue,
quòd ista utilitas duvet, vel an suffìciat, quòd utiliter
sit gestum, licet non duret utilitas, vide Iunoc. et Abb. in
cap. quod quibusdam, de fdrjussor •, et Angel. in diet. §. hoc
etianz : et salis videtur in isla lege probari , quòd sufficiat
si à principio fuit utile, licet non duvet, dina dicit , entro
en su pro: sed intellige, ut per Innoc, ubi supra., et Abb.
ibi col. pen. ubi exemplificat, quando particutaris de Reclesia
recepii mutuum, quod convertit in necessaria alimenta
miuistrorum Ecclesiæ: nam licet non duret hæc utilitas,
niluilomiuìis Ecclesia est locuplctior r quia si non haberet
pecunianr mutua tam , expendisset de suo : vide Alber. in dirt.
authent. hoc jus por1 •cotum, col. 3. vers. consuevil quern: