м1ндеттемелерш фирманын орындамауы мумкш екендогше байланыстыкаржылык (несиелж) тэуекел.3. езшщ кунды кагаздарынан, сондай-ак сатып алган кундыкагаздардан туратын инвестициялык-каржылык портфельдщкунсыздануыньщ мумюн екендшне байланысты инвестициялыктеуекел.4. ез улттык акшасыныц, сондай-ак шет елщж валюта багамыныцнарыктык пайыздык ставкаларыныц ауыткуы мумюнекендшне байланысты нарыктык теуекел.Кез келген нарыктык ешм тутынушылар арасында олардыцTbieicrepi жене оныц нарыктык багасын телеуге кабшеттшп Heriз1ндетутынушыныц тандау ерю ндт принцип! бойынша белшедь0з!мшшдж мудде epmin турган кезде экономика калай eMipсуред1 деген суракка А.Смит “кершбес кол” деген белгш! ережесвджасап, жауап бередь “0p6ip жеке адам ез капиталдарынжумсаганда, шыгаратын ешмдершщ аса кунды болуларына тырысады.Эдетте ол когамдык хал-ахуалга ыкпал жасауга тырыспайды,ез мудцесш гана ойлайды... Алайда осы ойыныц устщдекептеген баска да жагдайлардагыдай, кершбейтш колымен езойында жок макеатка карай жылжый бередь Озшщ жеке басыныцмудд^с] ушш жанталаеып, ондай ерекегп дурыс дсп ойлайды.©йткеш оны ол когам муддесше кызмет ететш ец жаксытесш деп угады”.Нарыктык жуйе баганыц багдарлы функциясы аркылы Kecinорындаржене ресурстар мен камтамасыз етушшер тарапынанTHicTi реакция тудырып, тутынушьшар ыкыласындагы езгерютерд!жетюзщ туруга кабшетп.3. Бэсекел! нарыктык; жуйе техникалык прогресс ymiH деынтальшык тудырады. ©нд!р!е шыгынын азайтатын технологияныцалгашкы колданысы пионерлж фирмалар ymiH косымшатаза табыс табудыц кез! болып табылады. Оныц усТше бесекелжнарыктык жуйе жаца технологияныц тез таралуына ыкпал етерлжтейжагдай тудырады. Бесекелестер ец nporpeccHBTi фирманыцулпсше Tycynepi керек, ейтпесе олар шыгынга батады немесебанкротка ушырайды.Нарыктык экономикада eHflipic пен тутынуды кадагалайтынеюмшшж бакылау жок- Нарыктык жуйеде бесекелестж тетжбакьшау функциясын аткарады. Нарыктык экономика жеке женекогамдык мудделердщ тенд1пн жасайды. Бесекелж нарыктыкортаныц бас пайдасын улгайтуды кездеген кес!порындар менресурстарды жетюзушшер, 6ip мезетте, елдеб1р коршбейтш55
колмен багытталынып, мемлекетпк немесе когамдык, мудделерд1камтамасыз етуге ыкпал тудырады.Бесекелестж тауар ещйрш, кызмет корсету кезшде фирмалардыен THiMQi технологиялык процеске етуге итермелейдьБесекелестж рынокта фирманын ен тшмд1 технологияны пайдаланужошнен артта калуы онын рыноктан шыгуына екепсогады. Ягни, бесекелестж жана технологияны пайдалану жошненкесшорындарды камшылап xi6epefli. Муныц сыртынданарыктык жуйе шектеул1 ресурстарды THiM5i белуге комектеседьБул дегешм1з, нарыктык экономикада бесеке TeTiriHiH аркасындаресурстар когам аса муктаж болып отырган тауарлар менкызметтерд1 едщруге багытталынады. Белу тшмдшпн болжалдауэкономистердщ KemuLniriH мынадай ойга жетелейдг. еркш рыноктьщжумыс icTeyiHe мемлекегли араласуы кейб1р жагдайлардагана кажет болмаса, удайы араласуыньщ Keperi жок.Бесекелж нарыктык ортаны куру ресурстарды ттмш белумен еркшдгкке жетрзеда4. Нарыктык жуйе жагдайында материалдык ресурстар умметпемес, жеке адамдар мен жеке инсппуттардын мешшпн курайды.Жеке мешшк, ерюнджпен катар, ерштестерд1 занды кел1с1мшартжасауга м1ндеттейд1, жеке адамдарга немесе косшорындаргаоз калауларынша материалдык ресурстарды иемденуге, бакылауга,колдануга жене icKe жаратуга мумкщцж беред1.Жеке меншж кукыгымен куД1реттенген иегерлер экономикалыкресурстарды толык пайдаланады. вйткет — алу ymiH тутынушыкажет еткен нерселерд! езше лайыкты багаларымен онflipyде керек. Жеке менцпктщ артыкшылыгы жоне онын ынталандырурел1 Адам Смиттщ “Табигат жоне халыктар байлыгыньщсебептер! туралы зерттеу” деген классикалык енбепндетунгыш рет егжей-тегжешп сипатталынган болатын.Нарыктык экономикалык жуйе жеке менилкке непзделген.Алайда экономикалык теорияда “меншж кукыгы” деген угымгасуйенген меншж кукыгы деген тужырымдама пайда болды.Соган сейкес меншж болып ресурс емес, 11 элемент: иемденукукыгы, пайдалану, баскару, табыска кукыктылык жене т.б.“dip буда кукык” меншж болып саналады.Нарыктык жуйе ушш маныэды угым —гылыми айналымга РоналвдКоуз ецщрген трансакциялык шыгьш болып табылады. Ол былай депжазады: “Нарыктык трансакцияны жузеге асыру ушш юмменен iceniciMжасауды жене кандай шаргтар коюды аныктап, олардьщ орындалатьшдыгьшакоз жетюзу ушш алдьш-ала сойлесш, кел1ам-шарггыдайындап, мал1меттер жиыстырып кору керек”. Трансакциялык шыгын56
- Page 2 and 3:
К,азак,стан Республ
- Page 4 and 5:
К1Р1СПЕБул оку кура
- Page 6 and 7: Экономика гылымы у
- Page 8 and 9: э к о н о м и к а л ы к
- Page 10 and 11: руашылыктары мен к
- Page 12 and 13: 2 схемаА . Экономика
- Page 14 and 15: Ш -мел1меттер кунде
- Page 16 and 17: жолымен экономикал
- Page 18 and 19: лым. Макроэкономик
- Page 20 and 21: 1.6. К,ай термин адам
- Page 22 and 23: ертурль М еселен, ж
- Page 24 and 25: Кейнстщ niKipi бойынш
- Page 26 and 27: 2.2. Экономикалык ре
- Page 28 and 29: 7 схемаДемек, машин
- Page 30 and 31: Шайнайтын сагыз, т2
- Page 32 and 33: рыска карсы багдар
- Page 34 and 35: 2. Экономикалык, рес
- Page 36 and 37: 3 тарау. МЕНШ 1К КАТЫ
- Page 38 and 39: тынастар ж уйеа, ец
- Page 40 and 41: тады. Ол мундай жаг
- Page 42 and 43: Жекешелещцрудщ неп
- Page 44 and 45: Улттык багдарлама:
- Page 46 and 47: Сатып алу суранымд
- Page 48 and 49: ел'атде mopmin теменде
- Page 50 and 51: Ауыл шаруашылыгына
- Page 52 and 53: д) жогарыда аталган
- Page 54 and 55: 4 тарау. НАРЬЩТЫК, Ж
- Page 58 and 59: меншж кукыгын 6ipeyre
- Page 60 and 61: Нарыктык, бага екЬк
- Page 62 and 63: немесе керсетшетш
- Page 64 and 65: Ресурстардын, ошмд
- Page 66 and 67: камтамасыз етущ та
- Page 68 and 69: 10. Гражданский коде
- Page 70 and 71: 5 тарау. НАРЬЩТЬЩ ЭК
- Page 72 and 73: Акционерлж когамда
- Page 74 and 75: далану жене кызмет
- Page 76 and 77: Артыкшылыгы: таза т
- Page 78 and 79: 21,9 болган. Кушшдеп
- Page 80 and 81: — тутынушылар шецб
- Page 82 and 83: Жогарыдагы аталган
- Page 84 and 85: дарыньщ ©Mipre Kejiyi ту
- Page 86 and 87: Тутынушыларга кайт
- Page 88 and 89: аса куатты бесекел
- Page 90 and 91: ¥ сыныстарды талда
- Page 92 and 93: б) тутынушылар тауа
- Page 94 and 95: 6 тарау. СУРАНЫМ, УС
- Page 96 and 97: Болашак зацгерлерг
- Page 98 and 99: |д1рушшер ушш де тьщ
- Page 100 and 101: салгастырып коред1,
- Page 102 and 103: зыгы барлык, тауарл
- Page 104 and 105: коп еНдцмп, рынокка
- Page 106 and 107:
Усынымныц оралымды
- Page 108 and 109:
6.4. Нарыктык куры лы
- Page 110 and 111:
полия, дуополия, ол
- Page 112 and 113:
BipaK, фирмалар шекке
- Page 114 and 115:
ушш заттьщ кунынан
- Page 116 and 117:
келесшщ бага страт
- Page 118 and 119:
3) уксас кесшкерлж к
- Page 120 and 121:
Курылымдык кайта к
- Page 122 and 123:
техникалык, тугенд
- Page 124 and 125:
кощцретш немесе ры
- Page 126 and 127:
3 мысал. К,араганлын
- Page 128 and 129:
11. Монополиста бэсе
- Page 130 and 131:
6.4. Таза табысты улг
- Page 132 and 133:
Комитет по статист
- Page 134 and 135:
3. К.Маркс(экономика
- Page 136 and 137:
К,азак,стан Республ
- Page 138 and 139:
Шындыгында, активт
- Page 140 and 141:
Дестур бойынша 6i3 eni
- Page 142 and 143:
Мундай тесщщ сак,та
- Page 144 and 145:
Халыкаралык, телем
- Page 146 and 147:
Кесшорындар мен уй
- Page 148 and 149:
MeHiiiiKTiK формасы жешн
- Page 150 and 151:
Инвестициялар Ж ¥0-
- Page 152 and 153:
152тысады. Бул, соным
- Page 154 and 155:
Корпорацияныц табы
- Page 156 and 157:
онжылдыктын бойынд
- Page 158 and 159:
гылык кордагы улес
- Page 160 and 161:
• тжелей инвестици
- Page 162 and 163:
1991 жылдын кацгар-кы
- Page 164 and 165:
8 тарау. 0НД1Р1С ШЫГЫ
- Page 166 and 167:
бел байлайды. Пайда
- Page 168 and 169:
Мелшерш шыгындар —
- Page 170 and 171:
“Салык жэне бюджет
- Page 172 and 173:
барысында кай уакы
- Page 174 and 175:
местен жасалынады.
- Page 176 and 177:
• шетелдпс валюта
- Page 178 and 179:
8.4. Кесшорыннын бал
- Page 180 and 181:
Есеп айырысу жэне б
- Page 182 and 183:
Есепшотгын ею Typi ба
- Page 184 and 185:
болшбейтш пайданы
- Page 186 and 187:
8.2. Айкын шыгындар:а
- Page 188 and 189:
18811. Мамыров Н.К. и д
- Page 190 and 191:
4) Капитал — ол курд
- Page 192 and 193:
Капиталга аайызПай
- Page 194 and 195:
Енбекакынын нактыл
- Page 196 and 197:
адамы ак,ысыз демал
- Page 198 and 199:
келеспк процесшде
- Page 200 and 201:
колданбалы зерттеу
- Page 202 and 203:
Республикамызда на
- Page 204 and 205:
Эдебиеттер1. Эконом
- Page 206 and 207:
206рихи улттык есеп
- Page 208 and 209:
Барлык осы парамет
- Page 210 and 211:
ЖЮ-ге костющц Tiry ме
- Page 212 and 213:
Ж ¥0-д1 есептеудщ ёк
- Page 214 and 215:
1. Инвестициялар бы
- Page 216 and 217:
байкдпды, сонымен 6i
- Page 218 and 219:
мейда, букпантай эк
- Page 220 and 221:
единицалар ресми о
- Page 222 and 223:
карамастан зан нем
- Page 224 and 225:
Жогарыда уй шаруаш
- Page 226 and 227:
Резюме1. УЕЖ (улттык
- Page 228 and 229:
10.3. “ Кргамнын колы
- Page 230 and 231:
11 тарау. М АКРО ЭКО
- Page 232 and 233:
Бага децгешADASО Qi ^ Ж
- Page 234 and 235:
жокха шыгарды. Кейн
- Page 236 and 237:
Инвестицияньщ Tirni б
- Page 238 and 239:
4. Кейнсиан модега б
- Page 240 and 241:
12 тарау. МАКРОЭКОНО
- Page 242 and 243:
белшш шыгады. Копте
- Page 244 and 245:
сураным мен тутас у
- Page 246 and 247:
Гсрманиядагы инфля
- Page 248 and 249:
Баска 6ip ойдын, шецб
- Page 250 and 251:
рады. Муныц 6api шокы
- Page 252 and 253:
Америкалык экономи
- Page 254 and 255:
• болжамдауга бола
- Page 256 and 257:
13 тарау. НАРЬЩТЬЩ Э
- Page 258 and 259:
3. Элеумегпк объект
- Page 260 and 261:
дыраган уакытта ке
- Page 262 and 263:
Акпаратты тищщ бер
- Page 264 and 265:
олардыц да нарыкты
- Page 266 and 267:
Экономикалык шарал
- Page 268 and 269:
Улттык валютанын б
- Page 270 and 271:
0з кезепвде инфляци
- Page 272 and 273:
Ка ржи шаруашылыгы
- Page 274 and 275:
С'алыктар жэне салы
- Page 276 and 277:
13.4. К,Р-дагы жуык пе
- Page 278 and 279:
Дел осы ретгеу меха
- Page 280 and 281:
2. Ашык рыноктагы оп
- Page 282 and 283:
Сонымен, объектив!!
- Page 284 and 285:
кабшетшщ жалпы пар
- Page 286 and 287:
Нарыктык катынаска
- Page 288 and 289:
Резюме1. Мемлекеттщ
- Page 290 and 291:
Тесплер13.1. К,айтары
- Page 292 and 293:
6. Гальперин В.М., Гр
- Page 294 and 295:
2. Улттык шаруашылы
- Page 296 and 297:
масы) 45,7 млн. доллар
- Page 298 and 299:
3. Импорттыц eHmipicTeri
- Page 300 and 301:
—Крсарлап жазу жуй
- Page 302 and 303:
ган халыкаралык ещ
- Page 304 and 305:
304ешм тарату колемш
- Page 306 and 307:
Курылымдык реформа
- Page 308 and 309:
308каржылай комек ке
- Page 310 and 311:
3105 . Агапова Т.А., Се
- Page 312 and 313:
312Пайдаланылган жэ
- Page 314 and 315:
31451. Осипова Г.М. О д
- Page 316 and 317:
МазмуныKipicne..............