Lietuvos totoriai - VšĮ Tautinių bendrijų namai

Nr. 4-6 (142–144)2012 m. gegužė–rugsėjis 21Aleksandrowicz, Jakubowski oraz Chasieniewicz.Ówczesny wzrost ilościtatarskich gospodarstw był spowodowanyrozparcelowaniem większych,ze strachu przed represjami. Właśnie wtaki sposób rozpadały się duże rodzinyi zanikały odwieczne więzi międzykrewnymi.W czasie międzywojennym, znajdującasię na terytorium Związku Radzieckiegospołeczność uździeńska była odseparowanaod głównej masy Tatarówbyłego Wielkiego Księstwa Litewskiego.Pewne więzi przetrwały tylko z Kopylem,Śmiłowiczami oraz Mińskiem.II wojna światowa nie przyniosła uździeńskiejtatarskiej społeczności takwielkiego zniszczenia jak żydowskiej.Władze okupacyjne dawały pracującymw kołchozie Tatarom po 3 ha ziemi, koniaoraz krowę na rodzinę. Nie zabraniałychałupniczego wyprawiania skóroraz ogrodnictwa. Tatarzy mieli swegostarostę, został wybrany nowy mułła– Aleksander Chasieniewicz. Rozpoczętonawet budowę meczetu, którejprzeszkodził powrót władzy radzieckiejw roku 1944.Przed wojną Tatarzy i Żydzi mieszkaliobok siebie, dlatego podczas okupacjirodziny tatarskie ukrywały żydowskiedzieci, tym samym ratując je przed zagładą.Niemało ludzi z Uzdy trafiło na front,nie tylko niemiecki, ale i fiński. Wśródtych, którzy żywi wrócił z wojny byli:Dawid Aleksandrowicz, AleksanderChasieniewicz, Adam Rajecki, ChasieńRajecki, Mahomet Konopacki,Sulejman Aleksandrowicz, Asan Aleksandrowicz,Mustafa Aleksandrowicz,Mahomet Jakubowski, Mahomet Chasieniewicz,Bronisław Aleksandrowicz.Zginęli lub zaginęli bez śladu: JózefJakubowski (walczył w wojnie domowejw Hiszpanii), Jakub Jakubowski(brał udział w obronie Moskwy), JakubJakubowski (uczestniczył w wojnie fińskiej),Aleksander Miśkiewicz, AdamAleksandrowicz, Mahomet Jakubowski,Sapar Jakubowski, Sulejman Aleksandrowicz,Asman Aleksandrowicz,Mustafa Konopacki, Józef Gembicki,Samuel Iljasiewicz (zginął w wojniefińskiej), Mahomet Chasieniewicz, MustafaJakubowski, Chasień Jakubowski.Na froncie walczył także Amurat Aleksandrowiczoraz Zachary Jakubowski.Na terytoriach okupowanych pracowali:nauczyciel Adam Aleksandrowicz,mistrz świdrowy Sulejman Miśkiewicz,lekarz Amina Rajecka.Odrodzenie zniszczonej wojną gospodarkispadło na barki kobiet, dziecioraz starców. W ogrodach na uroczyskuKsiędzowszczyna pracowały przeważnieTatarki: Aisza Aleksandrowicz, ZoniaKanapacka, Ziugra Chasieniewicz,Rania Gembicka, Chota Chasieniewiczi inne. Jedynie dzięki sprzedaży plonówkołchoz mógł nabywać maszyny, nasionaoraz nawóz.Po wojnie uździeńska tatarska społecznośćzmniejsza się, dużo ludzi przeniosłosię do Mińska oraz innych miększychmiast. Coraz częstsze stały sięmieszane małżeństwa, co przyśpieszyłoasymilację. Tradycje i więzi wspólnotowestopniowo zaczęły zanikać.Odrodzenie społeczności rozpoczęłosię po roku 1991. W tym czasie obowiązkistarosty pełnił Mahomet Kanapacki.W roku 1995 odbyła się oficjalnarejestracja Uździeńskiej Parafii Muzułmańskiej.Zaczęto ponownie obchodzićuroczyście zjazdy oraz święta. Coroczniekilka dni poświęca się na sprzątaniemizaru.Tekst i zdjęcia: Józef Jakubowski(Z jęz. białoruskiego przetłumaczyłDaniel Czachorowski)O KRZYWEJ BRZOZIE(Bajka tatarska)Żył sobie niegdyś pomysłowy ubogiczłowiek. W tej samej okolicy mieszkałrównież bogacz, który bardzo lubił sięprzechwalać i uważał się za wielkiegomądralę.– Mnie nie oszuka żaden spryciarz!– lubił powtarzać chwalipięta.Pewnego dnia szedł sobie drogą izobaczył z daleka sprytnego biedaka,który stał wsparty o krzywą brzozę.Chwalipięta podszedł do niego ipowiedział:– Ciebie, przyjacielu, uważają zapomysłowego spryciarza. Nuże, spróbujmnie przechytrzyć!Na to spryciarz odpowiedział:– Dlaczego miałbym i nie spróbować!Przechytrzyłbym cię, ale niestetynie mam przy sobie woreczka zchytrościami. Został w domu.– Więc przynieś swój woreczek, aja tu na ciebie poczekam – powiedziałchwalipięta – Poszedłbym chętnie, alenie mogę – powiedział. – Widzisz, jakbrzoza się przekrzywiła? Jeśli odejdę,ona się przewróci.Usłyszawszy tę odpowiedź,chwalipięta rozgniewał się i krzyknął:– Idź, i szybko przynieś swojechytrości! Do twojego powrotu sambędę podpierał brzozę!Poszedł więc spryciarz i już nie wrócił.A chwalipięta, mówią, do dzisiejszegodnia stoi i podpiera krzywą brzozę.