1 HET PALESTIJNS JODENDOM TUSSEN 500 VÓÓR EN 70 NA ...

koninklijke grillen plotseling veranderd worden. Dit bevorderde de rechtszekerheid al
droeg het ongetwijfeld bij tot juridische starheid.
De kiem van de ondergang van het Perzische Rijk werd helaas ook door Darius gelegd
en wel door zijn confrontatiepolitiek tegenover Zuid-Oost Europa. Expedities tegen de
Scythen in de streken rondom de Zwarte Zee voerden niet tot een uiteindelijk succes;
het Griekse stadstatendom putte daaruit moed en de Jonische kuststeden van Klein-
Azië kwamen in verzet, terwijl ook op de eilanden, die Darius een zeemacht in het
Westen moesten garanderen, opstanden uitbraken. Hieruit resulteerde de oorlog met
de Grieken, die niet alleen verloren werd, maar ook een nasleep heeft: gehad, die in
ernstige mate heeft bijgedragen tot de ondergang van het Perzische rijk. Reeds het
begin van deze oorlog verliep niet hoopvol: in 492 sloeg de Perzische vloot te pletter
op de rotsen van Athos; in 490 werd het in de vlakte van Marathon aan land gezette
leger door de Atheners onder Miltiades deerlijk verslagen.
Xerxes T (486-465).
Deze kreeg eerst de maken met een opstand in Egypte die neergeslagen werd.
Vervolgens kon hij de Griekse oorlog weer ter hand nemen, waarin hij de overwinning
te land bij Thermopylae ter zee niet kon uitbuiten door de verloren slag bij Salamis
(480), waarbij zich het jaar daarop de verschrikkelijke nederlagen voor het leger bij
Plataeae en voor de vloot bij kaap Mykalae voegden (479).
Het voor het Perzische rijk fatale gevolg van dit alles was, dat niet alleen voortaan aan
een verovering van Griekenland niet meer gedacht behoefde te worden, maar dat het
ook zijn vaste greep op de Griekse gebieden langs de Klein-aziatische kust
kwijtraakte. Een vrede met de Grieken werd niet gesloten en een haard van onrust
bleef daardoor bestaan: tussen 479 en 470 werden de Perzen van de eilanden in de
Aegeische Zee verdreven door de Delisch-Attische Zeebond onder hegemonie van
Athene, die in 466 zelfs te land een overwinning wist te behalen in de slag bij de rivier
de Eurymedon in het midden van Klein-Azië. Zo is de gehele regeringsperiode van
Xerxes beheerst geweest door de strijd met de Grieken.
Intussen had hij ook nog het hoofd moeten bieden aan een opstand in Babel; in
waarschijnlijk 478 v. Chr. werd de stad, die door Darius in 522 v. Chr. al ontmanteld
was, met zijn tempeltoren voor goed verwoest. Sinds Xerxes begon de Griekse
invloed in Klein-Azië toe te nemen.
Artaxerxes T (Longimanus) (465-424)
besteeg de troon na de intriges tegen en de moord op zijn vader Xerxes. In 460 kreeg
hij met een ernstige opstand in Egypte te maken, die pas in 455 kon worden
neergeslagen door Arsames (waarschijnlijk ook uit Aramese papyri bekend).
Egypte had een bondgenoot in de Delisch-Attische Zeebond, die in dezelfde tijd
successen in Klein-Azië behaalde. Na het succes der Perzen in Egypte werd de
Zeebond voorzichtiger de kas werd naar Athene overgebracht: maar in 449 sloegen de
Grieken hard toe: Cyprus werd bezet, leger en vloot der Perzen werden bij het
Cyprische Salamis verslagen.
Pas nu kwam er na meer dan veertig jaar oorlogstoestand een vrede tussen de Grieken
en de Perzen tot stand, waarbij de laatsten beloofden de handen van de Jonische
steden af te zullen houden. In 446 kwam de intern Griekse strijd tussen Athene en
Sparta tot een compromis, waarbij de laatste stad de hegemonie te land en de eerste
die ter zee kreeg. Daardoor werden de Grieken voor Perzië op den duur minder
gevaarlijk, omdat de Perzische schatkist gelden kon verschaffen, die het mogelijk
maakte Grieken tegen elkaar uit te spelen: in 431 werd het compromis verbroken; de
16