opsomming van die verslag - Saps
opsomming van die verslag - Saps
opsomming van die verslag - Saps
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Verhoudings tussen boere, werknemers en ander plaasinwoners, vorm <strong>die</strong> middelpunt <strong>van</strong><br />
‘n <strong>verslag</strong> deur akademici R.W. Johnson en L. Schlemmer, asook <strong>van</strong> <strong>die</strong> internasionale<br />
menseregte-organisasie, Human Rights Watch. Die Johnson en Schlemmer<strong>verslag</strong> is<br />
gebaseer op navorsing, aangevra deur <strong>die</strong> KwaZulu-Natal affiliaat <strong>van</strong> Agri Suid-Afrika<br />
(nou bekend as KwaNalu) in 1997/8 en handel oor <strong>die</strong> verhoudings tussen boere en<br />
werkers in <strong>die</strong> provinsie. Alhoewel dit gebaseer is op lukrake voorbeelde, is daar sekere<br />
gapings (groot bosbou- en suikerrietboerdery ondernemings is byvoorbeeld uitgesluit) en<br />
kan nie verteenwoordigend <strong>van</strong> <strong>die</strong> hele land wees nie. Die skrywers noem dat daar subkategorieë<br />
bestaan binne <strong>die</strong> kategorie ‘boer’, asook streeksverskille in <strong>die</strong> betrokke<br />
provinsie.<br />
Hulle verskaf profiele <strong>van</strong> boere, asook <strong>van</strong> hulle belangrikste bekommernisse (bv.<br />
wetgewing, misdaad en omgewingsagteruitgang weens oorbeweiding). Hulle verskaf ook<br />
profiele <strong>van</strong> werkers wat oor <strong>die</strong> algemeen beskryf word as ‘n gevestigde werkersklas<br />
(settled working class). Boere was meestal positief oor hulle verhoudings met werkers.<br />
Slegs ‘n kwart <strong>van</strong> <strong>die</strong> werkers het grondeienaarskap as ‘n top-prioriteit genoem en ‘n klein<br />
minderheid het gesê verhoudings met boere was nie baie goed nie of swak. (Daar was<br />
egter ‘n paar onreëlmatighede in antwoorde <strong>van</strong> werkers wat gesê het <strong>die</strong> verhoudings was<br />
goed.) Met verwysing na probleme om toegang te verkry tot werkers op plase, het kritici<br />
<strong>van</strong> <strong>die</strong> <strong>verslag</strong> <strong>die</strong> onafhanklikheid en onpartydigheid <strong>van</strong> <strong>die</strong> navorsing, wat deur<br />
werkgewers gefasiliteer is, bevraagteken.<br />
Die fokus <strong>van</strong> <strong>die</strong> Menseregte<strong>verslag</strong>, gebaseer op navorsing wat uitgevoer is in<br />
samewerking met <strong>die</strong> Grondkomitee, handel primêr oor mishandeling <strong>van</strong> persone wat leef<br />
en werk op plase, insluitend deur eienaars en bestuurders, en <strong>die</strong> feit dat <strong>die</strong> Staat nie<br />
daarteen optree nie. Hulle redeneer dat misdaad teen swart inwoners nie met <strong>die</strong>selfde<br />
entoesiasme ondersoek word as dié teen blanke boere nie. Sommige <strong>van</strong> <strong>die</strong> aksies <strong>van</strong><br />
kommando’s en sekuriteitsmaatskappye wat boere beskerm, asook samewerking tussen<br />
boere en vigilantegroepe, veroorsaak ‘n groter mate <strong>van</strong> onveiligheid vir mense wat op of<br />
naby plase woon. Hulle gebruik ook ‘n gevallestu<strong>die</strong> <strong>van</strong> gebeure in Ixopo in 2000 om<br />
hulle bewerings te staaf. Een hoofstuk oor geweldsmisdaad teen plaaseienaars is egter<br />
oppervlakkig en slaag nie daarin om <strong>die</strong> om<strong>van</strong>g <strong>van</strong> <strong>die</strong> probleem aan te spreek nie. Die<br />
Transvaalse Landbou-unie het ‘n dokument uitgereik in antwoord hierop en het Human<br />
Rights Watch daar<strong>van</strong> beskuldig dat hulle rassisme en konflik aanblaas. Daar was ook<br />
reaksie <strong>van</strong> <strong>die</strong> SAPD.<br />
‘n Monograaf deur M Schönteich en J Steinberg, asook ‘n afsonderlike <strong>verslag</strong> deur<br />
Steinberg, handel spesifiek oor <strong>die</strong> Landelike Veiligheidsplan, gebaseer op evalueringsnavorsing<br />
wat hulle in verskeie gebiede gedoen het. Hulle het bevind dat sy effektiwiteit<br />
wissel <strong>van</strong> area tot area en dat <strong>die</strong> reaksietyd <strong>van</strong> bure dikwels vinniger was as <strong>die</strong> <strong>van</strong> <strong>die</strong><br />
polisie. Hulle het beweer dat <strong>die</strong> intelligensiekapasiteit <strong>van</strong> <strong>die</strong> polisie, wat belangrik is<br />
om aanvalle te keer “swak” was. Die Plan moes aangepas word om te voldoen aan<br />
plaaslike behoeftes en om aanvaarding en deelname deur plaaslike gemeenskappe te<br />
verseker. In Letaba, byvoorbeeld, waar deelname aan bv. kommando’s swak was, het<br />
sommige boere aangesluit by Mapogo, en in <strong>die</strong> Mooirivier-area <strong>van</strong> Noordwes het<br />
sommige boere verkies om deur netwerke, georganiseer deur <strong>die</strong> TLU, te werk.<br />
464