Schutten, schuren en overbruggen ... - Leven met Water

Werking
De puntdeuren, waaruit de kruisende deuren zijn opgebouwd, vormen in gesloten stand onderling een
scherpe hoek. Dit in tegenstelling tot de normale puntdeuren, die een stompe hoek vormen. Een
scherpe hoek is nodig om het openen van de deuren gemakkelijker te laten verlopen. Dit heeft echter
wel tot gevolg dat de deuren langer zijn dan bij normale puntdeuren. De afmetingen waren dan ook
beperkt, hoewel de achttiende-eeuwse sluis te Schiedam een breedte van 9,4 m bezat. 90
De beide deuren, die in open stand voor de beide andere hangen, worden hierna de binnendeuren
genoemd, de beide andere de buitendeuren. In gesloten stand omsluiten de binnendeuren en de
buitendeuren twee driehoekige ruimten. De langste zijde daarvan wordt gevormd door de wand van de
beide deurkassen. De beide binnendeuren zijn voorzien van een schuif. De verbinding tussen de
driehoekige ruimten en het water aan de zijde van de buitendeuren bestaat uit een in de sluiswanden
aangebracht omloopriool.
Voor het spuien, worden de deuren met een schippershaak gesloten als het water de hoogste of laagste
stand heeft bereikt. Daarna zakt de waterstand achter de buitendeuren of stijgt het water achter de
binnendeuren, zodat er een verval over de sluis ontstaat. De schuiven in de binnendeuren zijn geopend,
zodat de beide driehoekige ruimten in open verbinding staan met het hoogste waterniveau (A).
Op de beide binnendeuren werkt daardoor aan weerszijden dezelfde waterdruk. Bij de buitendeuren
treedt echter een verschil in waterdruk op. Omdat het water in de driehoekige ruimten hoger staat dan
dat aan de andere zijde van de buitendeuren zullen deze gesloten blijven. Als door lekverliezen de
waterstand in de driehoekige ruimten iets lager is dan dat aan de zijde van de binnendeuren, houden de
buitendeuren de sluis toch gesloten. Zij fungeren dan als stempels voor de binnendeuren.
Als het lage water ver genoeg is gezakt of het hoge water ver genoeg is gestegen, worden de schuiven
in de binnendeuren gesloten en die in het omloopriool geopend (B). (Eventueel aanwezige schuiven in
de buitendeuren kunnen ook worden geopend maar deze zijn iets minder effectief.) De waterstand in
de driehoekige ruimte daalt dan tot die van het lage water, waardoor het water aan weerszijden van de
buitendeuren even hoog komt te staan. Deze verliezen daardoor hun stempelwerking. Aan weerszijden
van de binnendeuren staat het water nu niet meer gelijk. Het hoge water achter de sluis zal de
binnendeuren open duwen, waarbij de buitendeuren worden meegenomen. Het water stroomt daarna
met grote snelheid door de voor de sluis gelegen haven of grachten, waarbij het bezonken slib en vuil
worden losgewoeld en afgevoerd.
90 Wiebeking 2 (1812) p. 709.
TU Delft GJA oktober 2007 34