Klik hier - lenoirschuring

een gebonden editie op de markt gebracht, en die
laatste vond veel meer aftrek. De geschiedschrijver
van het uitgevershuis Querido, A.L. Sötemann,
concludeert dan ook terecht: ‘Men was eenvoudig
aan het pocketboek niet toe.’ Goed idee, verkeerde
tijd: de ironie van de geschiedenis.
Was Querido dan de ‘uitvinder’ van het
pocketboek? Heeft Allen Lane van Penguin niets
anders gedaan dan de vorm van de Salamanders, de
ingenaaide dan, kopieëren? Helaas is dat niet het
geval, hoe aardig dat ook zou zijn geweest voor
de boekgeschiedenis. Beiden, Emanuel Querido
en Allen Lane hebben zich laten inspireren door
een serie die iets eerder, in 1932, in Duitsland was
opgezet en waarin werk van Engelstalige auteurs
verscheen. De reeks heette ‘The Albatross.’ We
weten zeker dat deze boekjes het voorbeeld
vormden voor de Salamanders, want uit de
kasboeken van Querido blijkt dat in mei 1934 een
deeltje uit ‘The Albatross Modern Continental
Library’ was aangekocht en die uitgave werd
geboekt onder het hoofd ‘De Salamander.’ (Het
ging overigens om een bedrag van achtennegentig
cent.) En diezelfde Albatrossen zijn ook de
voorvaders geweest van de Penguins.
Soms is er ook een zekere rechtvaardigheid terug
te vinden in de loop van de geschiedenis. Dat zou
je kunnen denken wanneer je leest dat een van de
initiatiefnemers van de Albatross-reeks na zijn
vlucht uit nazi-Duitsland uiteindelijk directeur
werd van het Amerikaanse Penguinkantoor.
Het formaat van de Salamanderreeks hebben we
nu teruggebracht tot zijn voorbeeld, maar waarom
gingen de Salamanders eigenlijk Salamanders
heten? Waarom de Albatrossreeks Albatross heet,
weten we: men zocht de naam van iets dat in
vrijwel alle Europese talen hetzelfde zou heten.
Ook dat idee heeft Allen Lane overgenomen toen
hij zijn reeks noemde naar de zuidpoolbewoners
die zich zo ontroerend waggelend door het
leven bewegen. De pinguinvijver, altijd een vaste
pleisterplaats voor kinderen in de dierentuin.
Maar waarom Salamanders, waarom een
salamander? Waarom niet een toekan, reiger of
voor mijn part sidderaal als naamgever voor een
reeks van handzame boekjes?
Als je kijkt naar de namen van pocketreeksen zie
je grofweg twee soorten. De geleerde soort, zoals
Prisma of Aula (een vergelijkbare, vroegere serie
droeg ooit de onnavolgbaar imponerende naam
Klassiek Letterkundig Pantheon); daarnaast heb
je de biologische soort: Salamanders, Zwarte of
Witte Beertjes, Ooievaars; het fabeldier Phoenix
valt ook binnen deze catagorie, net als een andere
Querido-reeks, de Griffioenen. Maar daarmee
is het probleem niet opgelost, alleen verplaatst.
Ooievaarpockets werden door een uitgever in Den
Haag op de markt gebracht, een ooievaar siert
het stadswapen van ’s-Gravenhage en daarmee is
de naam dus voldoende verklaard. Maar waarom
Salamanders? Wat is dat eigenlijk voor een beest?
22 23