Klik hier - lenoirschuring

Het kan verkeren. Zo’n dertig jaar later wordt
duidelijk dat het leespubliek voornamelijk
uit goedopgeleide vrouwen van boven de
vijftig bestaat die zich bij voorbeeld verenigen
in buitengewoon actieve leesclubs. Het zijn
overigens dezelfde vrouwen die je tegenkomt
op kunsttentoonstellingen en in de concertzalen
waar klassieke muziek gespeeld wordt. (In het
laatste geval wordt de echtgenoot nog wel eens
meegetroond). Het is tevens mogelijk, zou je
zeggen met een variant op de zoëven geciteerde
uitspraak van het CBS, dat het vele lezen een
eigenschap van de ouderdom zelve is.
Terug naar de jaren zestig, zeventig toen de jeugd
zijn eigen literatuur zocht en vond. De tegenstelling
tussen de generaties wordt aardig verbeeld in de
volgende passage uit een roman van Hiddema,
Scheuren in het asfalt:
Je ouders hadden ook boeken, maar totaal
andere. Kloeke exemplaren, gebonden en zwaar,
maar ze stonden dan ook in een eikenhouten kast
of iets anders dat na de atoombom beslist nog op
zijn plaats zou staan. Veel omnibussen en werken
van onduidelijke strekking als Circusleven, Eeuwig
zingen de bossen, Hoe groen is mijn dal, Sil de
strandjutter sierden menige plank naast Ciske
de rat en De commissaris vertelt. Trilogieën die
zich afspeelden in het barre Noorwegen, waarin
voornamelijk werd gebroed en gezwegen tot over
de helft ineens een bijl werd gepakt.
De schrijvers waar Hiddema naar verwijst waren
voor de oorlog immens populair. Na 1950 werden
ze in het verdomhoekje gezet, althans door de jonge
lezers, en afgedaan als ‘vertellers.’ Dat lijkt een
neutrale term maar betekende in de praktijk: auteurs
die niet méér wilden dan een vlot verhaaltje vertellen
en die dus niet ‘de ruimte van het volledig leven’
opzochten zoals Hermans, Claus, Mulisch. Die
ouderwetsgezellige vertellers heetten Anne de Vries,
A.M. de Jong, Jan de Hartog, Piet Bakker, Antoon
Coolen, Ina Boudier-Bakker, Jan Mens en Johan
Fabricius. En in dat rijtje verschijnt ook altijd de
naam A. den Doolaard (wiens werk inderdaad ook
in verschillende omnibussen verscheen).
Als we deze gegevens samenvoegen - een
jong leespubliek dat met de moderne literatuur
dweepte zoals die makkelijk voor handen was
in goedkope pockets en paperbacks- dan krijgt
Salamanderpocket no. 1, Wampie dus, opeens
een heel ander gezicht. Een gerimpeld gezicht
zou je bijna zeggen. In een periode dat de jeugd
de toekomst voor de boekhandel vormde, startte
Querido een pocketreeks met het boek van een
auteur die door de jongeren als afgedaan werd
beschouwd. In Frankrijk trad in dezelfde tijd
een groep jonge filmregisseurs naar voren die de
‘nouvelle vague’ vormde. Deze filmmakers zetten
zich scherp af tegen wat ze de ‘cinéma de papa’
noemden. Welnu, Wampie, onze Wampie, dat was
natuurlijk littérature de papa, zoals het hele werk
van Den Doolaard. (Voor de duidelijkheid: ik wil
hiermee geen oordeel over Den Doolaard geven.
36 37