Klik hier - lenoirschuring

Niet hetzelfde als een hagedis, dat weten we al.
Een amfibie, zo leert de encyclopedie, is een
tweeslachtig dier dat eerst door kieuwen ademt
en later longen ontwikkelt. Het is een beest dat
we op laag water moeten zoeken, want daar voert
het zijn kunsten uit. Daar plant het zich voort en
ook op dat punt is de natuur bijzonder creatief of
misschien is het beter te zeggen: inventief geweest.
Zo zijn er salamanders die een bijzondere vorm
van voortplanting beoefenen, namelijk ‘inwendige
bevruchting zonder lichamelijk contact tussen de
seksen’ zoals het plechtstatig wordt verwoord in
de Winkler Prins. De mannetjes hebben dan ook
geen voortplantingsaanhangsel. Ze zetten een
spoor van sperma uit en lokken vervolgens met
een verleidelijk dansje de vrouwtjes. Die lopen dan
over het spermapad en vegen daardoor al of niet
bewust met hun cloaca als een soort stofzuiger het
zaad op. Klaar is kees.
Is de seksuele activiteit bij deze soorten dus
gereduceerd tot spoorzoeken, andere salamanders
kenmerken zich juist door een opmerkelijke
vroegrijpheid. Zo is daar de toch al raadselachtige
axolotl, die in Mexico voorkomt (de naam stamt
dan ook van de oude Azteken). De axolotls zijn
al als larve geslachtsrijp en dus planten ze zich
dan ook al voort. Het dier hoeft dus eigenlijk
niet volwassen te worden om de soort in stand
te kunnen houden. Je kan ze wèl dwingen tot
volwassenheid door ze stukjes schildklier te voeren
of in te spuiten met schildklierhormoon. Maar
waarom zou je dat doen? Het antwoord is simpel:
volwassen axolotls zijn lekkerder en dus staan
ze op de kaart van elk Michelinsterrestaurant in
Mexico.
Het zijn verwarrende beesten, de salamanders.
Want niet alle soorten leggen eieren; uitzondering
is bij voorbeeld de vuursalamander. De mannelijke
vuursalamander heeft wel degelijk gemeenschap
met vrouwtje vuursalamander en ook in een ander
opzicht zijn ze menselijker, want de vrouwtjes
brengen geen eieren, maar levende jongen voort.
Er is ook een soort die wel longen heeft maar ze
nooit gebruikt omdat ze constant in het water leven
en dus door hun kieuwen blijven ademen.
En dan is er nog in het Karstgebergte op het
grensgebied van Italië en Slovenië, diep onder de
grond een salamander die blind is en geen kleur
heeft. Helemaal alleen in de ingewanden van
de aarde. Blind, want er valt toch niets te zien.
Kleurloos, want er is bijna niemand die je ziet.
De Slovenen zijn erg trots op dit unieke beestje.
Ze tronen je mee naar de grot waar hij leeft maar
het is eerlijk gezegd niet iets waar je vrolijk van
wordt. ‘Olm’ heet deze salamander. Een olm is dus
niet alleen een boom maar ook een beest. Olm, dat
woord klinkt al droef, maar de werkelijkheid is nog
veel droeviger, kan ik u verzekeren. Als dat ook een
salamander is, zou je er toch niet gauw een serie
pockets naar noemen en zeker niet een boek dat de
zwoelheid van een zorgeloze zomer wil oproepen.
24 25