n regsvergelykende studie van die minimum prosedurele vereistes

Werkgewers neem eerstens nie dissiplinêre aksie nie of plaas hierdie aksie nie op
rekord nie en tweedens laat werkgewers dit soms na om vinnig progressiewe dissipline
toe te pas of onmiddellik swak werksprestasie aan te spreek. Hierdie studie beklemtoon
daarom die belangrikheid van die doeltreffende bestuur van werknemers en die
toepassing van arbeidswetgewing en -beleide.
Ontslag is die strengste vorm van dissipline binne die werkplek. 80 Dit beëindig die
diensverhouding tussen die partye en laat die werknemer en sy afhanklikes sonder
inkomste. Ontslag is al as die “doodstraf” van die arbeidsreg beskryf, omdat dit letterlik
die einde van ʼn werknemer se “lewe” by die werkplek beteken. 81 Ontslag hou gevolglik
drastiese ekonomiese en sosiale gevolge vir die werknemer, sy afhanklikes en
uiteindelik selfs die breë gemeenskap in. Van Niekerk voer aan dat wat die reg nie in ag
neem nie, is die sosiale realiteite van die wyd uiteenlopende gevolge wat die
beëindiging van ʼn dienskontrak vir die werkgewer en die werknemer onderskeidelik
inhou. Die werkgewer het bloot die ongerief van ʼn vakature, maar die werknemer beleef
dit anders.
“For the employee, however, the consequences of a dismissal are usually
devastating, and represent insecurity, financial hardship, particularly in periods of
high unemployment.” 82
Binne die huidige sosio-ekonomiese konteks van stygende werkloosheid en
mededinging vir poste is dit daarom verstaanbaar dat meganismes in plek gestel moet
word om die billikheid van ontslag te toets en af te dwing. Suid-Afrika is geen
uitsondering op die tendens van stygende werkloosheid nie en die probleem word
wêreldwyd binne elke ekonomie en elke werkplek ervaar. 83
80
Landman 1989:71. Sien ook Olivier 1987:378: “Dismissal is regarded by die industrial court as the point
of last resort.”
81
Regter RMM Zondo, President van die Arbeidsappèlhof en Arbeidshof, maak hierdie opmerking in die
voorwoord van die eerste uitgawe van Van Niekerk se handboek, Unfair dismissal, in 2002. Sien ook
Landman 1989:85.
82
Van Niekerk 2008:xix.
83
Smith 2006:152. Sien ook Riekert 1987:63. Sien hoofstuk 11 vir die werkloosheidsyfers.
semper et unicus optimus
21