n regsvergelykende studie van die minimum prosedurele vereistes

Die individuele arbeidsreg het uit ʼn sterk Romeins-Hollandse gemeneregbasis ontwikkel
teenoor die kollektiewe arbeidsreg wat oorwegend uit die Engelse reg ontwikkel het. 118
Die Hollandse reg, wat die beginsels van huur en verhuur van sake gereguleer het, is
ook op die verhuring van dienste van toepassing gemaak het deurdat verskeie plakkate
van so vroeg as die sewentiende eeu reeds op die diensverhouding van huisbediendes
van toepassing was. 119 Die Heer- en Diensbode Ordinansies van 1841 en die latere
Heer- en Diensbode Wet, wet 15 van 1856, het die werkgewer se gemeenregtelike reg
om te dissiplineer statutêr bekragtig.
Die werkgewer se reg om te dissiplineer is egter vanuit die Romeins-Hollandse locatio
conductio operarum afkomstig waar die klem op die gesagsverhouding geplaas is. 120
Die Romeins-Hollandse gemenereg plaas sekere verpligtinge op die werkgewer en die
werknemer en die reg om te dissiplineer kan afgelei word uit die werkgewer se plig om
ʼn stabiele en veilige werksomgewing te skep en die werknemer se plig om gehoorsaam
en onderdanig aan die werkgewer te wees en homself van wangedrag te weerhou. 121
Die gemenereg het ook vir die werkgewer die reg geskep om werknemers weens
wangedrag te ontslaan. 122
Hoewel die inhoud van die diensverhouding kontraktueel bepaal word, gebeur dit
steeds dat daar aspekte is waarmee ʼn kontrak nie handel nie en indien daar geskille
ontstaan moet die howe hieroor beslis. 123 Die Suid-Afrikaanse howe is in die verlede
deur omstandighede gedwing om antwoorde in die Romeins-Hollandse reg, maar ook in
die Engelse reg te gaan soek. 124 Die werkgewer se reg om te dissiplineer is daarom nie
net ʼn suiwer Romeins-Hollandse reg nie, want die gemenereg is ook baie sterk deur die
Engelse reg gevorm.
118
Smith v Workmen’s Compensation Commissioner 1979 1 SA 51 (A):56.
119
Van Jaarsveld en Van Eck 2006:7. Die eerste wetgewing wat diensverhoudinge in Suid-Afrika
gereguleer het, was die 1841 Hollandse Heer- en Diensbodewette.
120
Van Jaarsveld en Van Eck 2003:141.
121
Van Jaarsveld en Coetzee 1977:25-26, 37-38 en 40-43.
122
Swanepoel 1992:14-22. Sien ook Riekert 1987:33-35.
123
Brassey 1987a:2.
124
Smit en Van Eck 2010:51-54. Sien ook Swanepoel 1992:11.
semper et unicus optimus
29