n regsvergelykende studie van die minimum prosedurele vereistes

Die IAO se Termination of Employment Digest verduidelik dat ʼn dienskontrak vanuit ʼn
regsperspektief as ʼn bilateral regstransaksie beskou word. Om aan die bepalings van
die kontrak te voldoen en dit uit te voer, kan nie aan eensydige verklarings en die
uitdrukking van die eie wil by enige van die kontrakterende partye oorgelaat word nie en
is onderhewig aan die bepalings van die kontraktereg. Aangesien dit presies is wat
gebeur met die beëindiging van ʼn dienskontrak moet dit geregverdig kan word. Met
ander woorde, daar moet ʼn rede wees wat verhoed dat die kontrak voortgaan en wat
regsgronde vorm vir die werkgewer se eensydige wens of handeling om die
dienskontrak te beëindig. 105
2.2.2 Die gemenereg en wetgewing
Gedurende die negentiende eeu, onder Engelse meester- en knegskappe, 106 is enige
vorm van kontrakbreuk as ʼn kriminele oortreding hanteer en die howe het dit teen
hierdie agtergrond toegepas. 107 Dieselfde beginsel het onder die Romeins-Hollandse
reg gegeld vir die Heer- en diensbode verhouding. 108
Hepple waarsku egter dat ouer bronne oor ontslag versigtig hanteer moet word, omdat
dit weinig antwoorde vir die moderne arbeidsreg bied. 109 Hy verwys spesifiek na die
Engelse Conspiracy and Protection of Property Act van 1875 wat alle kriminele
105
Belle 2000:14-15. Sien ook Freeland 2007:138: “This becomes apparent when we appreciate the
extend to which, in the sphere of employment or personal word relations, the classifying or characterising
of contracts and relationships itself has become a central part of regulatory activity directed towards the
general goal of fairness. We find this, of course, in the fundamental tenet of labour law in the twentieth
century, namely that the classification or characterisation of the dependent employment relationship in
terms of the contractual subordination of the worker to the employing enterprise provided the basic
normative justification for regulation designed to redress that subordination and rebalance the contract or
relationship in the interest of fair treatment of the worker ... We have there the core of an idea of
regulatory classification for fairness, both historically and currently, as being complex and multi-faceted
with ramifications within and beyond the binary divide between employees and the self employed.”
106
Deakin 2007:74. Byvoorbeeld die Engelse Master and Servant Act 1867.
107
Grogan 2010:130.
108
Wiehahn 1982:xv-xvii. Die Heer- en diensbode wetgewing het tot en met 1976 in Suid-Afrika gegeld.
Die wet is ingevolge artikel 51 van Wet 94 van 1974 afgeskaf.
109
Hepple 1979:45. Hierdie waarskuwing is in Suid-Afrika van besondere belang, omdat Sir Bob Hepple
een van die internasionale kundiges was wat deur die IAO betrek is met die opstel van die huidige Wet op
Arbeidsverhoudinge en ook omdat Hepple sy regsopleiding in Suid-Afrika ontvang het. Sien Brassey
1987b:70-71.
semper et unicus optimus
27