Kennisnetwerken en ruimtelijke clustering - Rooilijn

More documents

Recommendations

Info

Rooilijn Recensies Thomas de Graaff Door ITS op weg gestuurd Jg. 41 / Nr. 6 / 2008 Argiolu, Raffael (2008) Choice Location Behaviour and Intelligent Transport Systems, The Netherlands TRAIL Research School, Delft, 177 p., ISBN 978-90-5584-096-0, e 45 Bereikbaarheid is de laatste jaren een belangrijk thema in economisch-geografisch onderzoek geworden. Zo heeft recent onderzoek in Nederland uitgewezen dat bedrijven beduidend meer voor een locatie betalen wanneer deze op loopafstand (binnen een kilometer) van een treinstation ligt, wanneer deze goed bereikbaar is voor werknemers over de weg en wanneer deze dicht bij Schiphol ligt (Debrezion Andom, 2006). Met de komst van informatie- en communicatietechnologie (ICT) is er echter iets veranderd aan het concept van bereikbaarheid. Bereikbaarheid heeft niet alleen een fysieke maar ook een digitale invulling gekregen. De locatie van de werkplek is voor veel sectoren minder belangrijk geworden en de betrouwbaarheid van vervoerssystemen is verbeterd door een grotere beschikbaarheid van informatie. Er is echter weinig onderzoek gedaan naar de relatie tussen ICT en de locatiekeuze van bedrijven. Over de relatie tussen ICT en de locatiekeuze van huishoudens is er door het vele telewerkonderzoek onderhand wel wat bekend. Zo hebben De Graaff & Rietveld (2007) laten zien dat er tot op heden geen grote effecten zijn. Het gros van de telewerkers blijkt pendelen niet door thuiswerken te Recensies vervangen, maar werkt op dezelfde dag vaak zowel op de werkvloer als thuis. Er is in ieder geval nog geen indicatie dat telewerkers massaal verder van hun werkplek zullen gaan wonen. In zijn proefschrift Choice Location Behaviour and Intelligent Transport Systems onderzoekt Raffael Argiolu als een van de eersten – in ieder geval voor Nederland – de relatie tussen ICT en de locatiekeuze van kantoren. En dan niet zozeer vanwege de impact die ICT heeft op de werkgever of de werknemer maar juist vanwege de impact op de relatie tussen beiden: het pendelen zelf. De verzamelnaam van ICT ontwikkelingen die zich direct richten op het pendelen is Intelligente Transport Systemen (ITS) en kan onderverdeeld worden in drie varianten. Ten eerste, systemen die daadwerkelijk bestuurders ondersteunen in hun rijtaken, bijvoorbeeld door gebruik te maken van geautomatiseerde rijstroken waardoor de auto automatisch binnen een rijstrook blijft. Ten tweede zijn er geautomatiseerde informatiesystemen die de reiziger met behulp van informatie helpen met het maken van reiskeuzen. En als laatste zijn er geautomatiseerde management systemen die het mogelijk maken om centraal de locaties van voertuigen bij te houden. Argiolu heeft drie implementaties van de eerste ITS variant onderzocht: een automatische snelweg, een automatische busbaan en een people mover vanuit een Park & Ride faciliteit. Omdat dit soort systemen in Nederland nog nauwelijks geïmplementeerd zijn, heeft Argiolu gebruik moeten maken van P. 450 stated preference technieken, waarbij (locatie-)managers gevraagd werden om een keuze te maken uit hypothetische alternatieven. Het proefschrift is een zeer gedegen onderzoek dat begint met het zorgvuldig afbakenen van het onderzoeksterrein, het theoretische raamwerk en een beschrijving van de toegepaste onderzoeksmethodologie in hoofdstuk 2. Hierna analyseert Argiolu uitgebreid het concept van ITS wat resulteert in drie plausibele en concrete ITS transportmethoden. Hoofdstuk 4 behandelt uitgebreid de opzet van het stated preference experiment, waarbij vooral aandacht gegeven wordt aan de verschillen tussen bedrijfssectoren die van belang kunnen zijn voor de impact van ITS. Dit laatste is van belang omdat bedrijven in het centrum dan wel nonprofit organisaties waarschijnlijk anders beïnvloed worden door de mogelijke opkomst van ITS dan bedrijven in de zakelijke dienstverlening of in de distributie en handel. Hoofdstuk 5 gaat in op de resultaten van het stated preference experiment, waarbij niet alleen de drie ITS concepten meegenomen worden, maar tevens gekeken wordt naar de afstand tot het dichtstbijzijnde treinstation en de snelwegoprit. Deze resultaten worden ten slotte getest op hun validiteit in hoofdstuk 6. Argiolu doet dit door de drie ITS concepten hypothetisch toe te passen op daadwerkelijke locaties in Arnhem en Nijmegen en door aan verschillende bedrijven hun locatiepreferentie te vragen. Het belangrijkste resultaat dat naar voren komt uit dit proefschrift is dat ITS
Rooilijn Jg. 41 / Nr. 6 / 2008 Recensies – hoe onwerkelijk het op dit moment nog moge lijken – waarschijnlijk een grote impact zal hebben op de locatiebeslissing van bedrijven. Namelijk, bedrijven zelf zijn van mening dat ITS van belang zal zijn voor de bereikbaarheid en bereikbaarheid wordt immers een steeds belangrijker factor. Argiolu benadrukt dan ook dat bedrijven een voorkeur zullen hebben om zich dicht in de buurt van ITS knooppunten te vestigen. De impact van ITS zal wel zoals verwacht verschillen tussen sectoren. Hoewel het onderzoek van Argiolu een mooi en afgerond geheel vormt, roept het – zoals het hoort – ook enige vragen op. Ten eerste, Argiolu heeft alleen gekeken naar systemen die bestuurders ondersteunen (de automatische snelweg, de automatische busbaan en de people mover). Dit zijn echter alle drie concepten die de fysieke infrastructuur door een specifieke toepassing van ICT verbeteren. Mensen kunnen simpelweg sneller en met minder moeite het kantoor bereiken. Kantoren zullen zich dus vlakbij ITS knooppunten vestigen en daarom potentieel een groter arbeidsmarktbereik dan wel een groter klantbereik realiseren. Maar wat betekent dit voor de gemiddelde woonwerk-afstand? Het verleden leert ons namelijk dat als mensen mobieler worden zij op een grotere afstand van hun werklocatie gaan wonen. Toepassing van deze ITS concepten zou dan betekenen dat huishoudens verspreider en nog verder van hun werklocatie gaan wonen. Verder behandelt dit onderzoek voornamelijk de fysieke implicaties van ITS. Maar minstens even interessant is het om te zien wat er gebeurt wanneer ITS gebruikt wordt om onzekerheden in het (openbaar) vervoer te verminderen en om transportsystemen beter te managen. Dit zou niet alleen de bereikbaarheid kunnen vergroten, maar dit zou ook voor substitutieeffecten kunnen zorgen tussen de verschillende modaliteiten. Een laatste vraag die het oproept is meer van generieke aard en betreft de richting van een mogelijke relocatie van kantoren. Op het moment dat ITS gemeengoed is geworden is de algemene bereikbaarheid van kantoren vergroot. Dit betekent dat de relatie tussen wonen en werken relatief minder van belang is geworden ten opzichte van andere locatiefactoren die minder van bereikbaarheid maar bijvoorbeeld meer van daadwerkelijke contacten afhangen, zoals lokale kennisspillovers. Dit zou dan uiteindelijk zelfs impliceren dat een algemene adoptie van ITS clusteringeffecten van bedrijven in Nederland nog verder zou versterken. Het proefschrift van Raffael Argiolu geeft een gedetailleerd beeld van hoe locatievoorkeuren van kantoren beïnvloed worden door (relatieve) veranderingen in de bereikbaarheid. Vanuit dat perspectief zijn de resultaten niet zozeer interessant voor bedrijven zelf, maar meer voor beleidsmakers. Deze moeten zich immers gaan afvragen of bij het plannen van nieuwe kantoorlocaties extra investeringen in deze ITS concepten niet noodzakelijk zijn voor het vergroten of in stand houden P. 451 van de broodnodige bereikbaarheid om deze kantoren überhaupt gevuld te krijgen. Thomas de Graaff (tgraaff@feweb.vu.nl) is universitair docent aan de afdeling Ruimtelijke Economie van de Vrije Universiteit Amsterdam. Literatuur Graaff, T. de & P. Rietveld (2007) ‘Substitution between Working at Home and Out-of-home. The Role of ICT and Commuting Costs’, Transportation Research A, jg. 41, nr. 2, p. 142-160 Debrezion Andom, G. (2006) Railway Impacts on Real Estate Prices, Thela Thesis, Amsterdam Sebastian Dembski Naar een nieuwe perceptie van stad Hartman, Willem (2007) De vloeibare stad, Amsterdam, Architectura & Natura Pers, 245 p., ISBN 978-90- 76863-39-9, € 26,50 In het boek De vloeibare stad tracht Willem Hartman een perspectiefwisseling van de planoloog over het fenomeen stad teweeg te brengen. Hij verbaast zich voornamelijk over het gegeven dat de stad steeds in een staat van fysieke verandering verkeert, terwijl dit vanuit de rationele benadering in de planologie niet te verwachten valt. De stad wordt bezien als een door de mens gecreëerde ecologie en als een evolutionair proces. Hartman heeft bewust voor een begrip gekozen dat een tegenstelling in zich bergt. Enerzijds het statische begrip van de stad als samenhangend geheel
Page 1 and 2:
Rooilijn Jg. 41 / Nr. 6 / 2008 P. 3
Page 3 and 4:
Rooilijn Jg. 41 / Nr. 6 / 2008 Reda
Page 5 and 6:
Rooilijn Stelling Jg. 41 / Nr. 6 /
Page 7 and 8:
Rooilijn Jg. 41 / Nr. 6 / 2008 Kenn
Page 9 and 10:
Rooilijn Jg. 41 / Nr. 6 / 2008 245
Page 11 and 12:
Page 13 and 14:
Page 15 and 16:
Rooilijn Jg. 41 / Nr. 6 / 2008 Star
Page 17 and 18:
Rooilijn Jg. 41 / Nr. 6 / 2008 Star
Page 19 and 20: Rooilijn Jg. 41 / Nr. 6 / 2008 Star
Page 21 and 22: Rooilijn Jg. 41 / Nr. 6 / 2008 Star
Page 23 and 24: Rooilijn Jg. 41 / Nr. 6 / 2008 Outs
Page 29 and 30: Rooilijn Jg. 41 / Nr. 6 / 2008 Tunn
Page 35 and 36: Rooilijn Jg. 41 / Nr. 6 / 2008 InBe
Page 45 and 46: Rooilijn Jg. 41 / Nr. 6 / 2008 Het
Page 53 and 54: Rooilijn Jg. 41 / Nr. 6 / 2008 Is r
Page 59 and 60: Rooilijn Jg. 41 / Nr. 6 / 2008 Besl
Page 67 and 68: Rooilijn Jg. 41 / Nr. 6 / 2008 “C
Page 69: Rooilijn Jg. 41 / Nr. 6 / 2008 je w
Page 73 and 74: Rooilijn Jg. 41 / Nr. 6 / 2008 Sign
Page 75 and 76: Rooilijn Jg. 41 / Nr. 6 / 2008 Adve
show all

Kennisnetwerken en ruimtelijke clustering - Rooilijn

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?