Kennisnetwerken en ruimtelijke clustering - Rooilijn

Rooilijn Jg. 41 / Nr. 6 / 2008
Signalement
worden als een gebeurtenis van
tijdelijke aard. Verder leiden de drie
bovengenoemde autonome krachten
van stedelijke dynamiek – het individu,
de bouwlust en de informatieverwerking
– tot onverwachte patronen.
‘Stad’ of stedelijkheid ontstaat op
onverwachte plekken. Helaas wordt
het begrip stedelijkheid hier niet nader
gedefinieerd. Tenslotte is de stad de
hoeksteen van de menselijke ecologie.
Gevaar voor dit ecosysteem dreigt
niet door de eindigheid van natuurlijke
bronnen maar door de strijd en
onzekerheid die de stad produceert
voor de mens.
Een belangrijke conclusie is dat het
planningstelsel slecht voorbereid is
op die vloeibare stad en, zo blijkt uit de
analyse in het deel over Ruimtelijke
praktijken, dat was het ook in het
verleden niet. Door het vastleggen van
een eindbeeld dat over tientallen jaren
bereikt moest worden, werden veel
plannen door de realiteit ingehaald.
Voor onvoorziene ontwikkelingen was
geen ruimte. De planner (overheid)
is toe aan een professionele update,
waarbij zij niet meer de aanstuurder
van het verstedelijkingsproces is.
Hartman’s voorstel van een ecocratie
rust op de perceptie van de stad als
ecologie. De overheid heeft hierin de
functie van beschermer van regels en
(mensen-) rechten, terwijl de planner
van het beeld afmoet voor integratie
en samenhang te zorgen, want dat
lukt toch niet.
De vloeibare stad is een prachtig
essay dat gemakkelijk wegleest. Het
boek kent een rijkheid aan argumen-
ten en leidt tot een overdenking van het
hele planologische circus. Het biedt een
buitengewoon kritische beschouwing
van de traditionele opvattingen van
‘planning’ en ‘stad’. Niet alle argumenten
zijn daarbij nieuw, in tegendeel.
Zo heeft Melvin Webber (1964) al in
zijn spraakmakende essay The urban
place and the nonplace urban realm
op het probleem van een territoriaal
ruimtebegrip gewezen. Recent heeft de
Duitse sociologe Martina Löw (2008) de
wisselwerking van individu en ruimte
en de daaruit voortvloeiende implicaties
voor een nieuw ruimtebegrip geconceptualisereerd
– op een theoretisch hoger
en abstracter niveau. De sterkte van
Hartman’s boek ligt juist in het behapbaar
maken van abstracte discussies
en de verknoping met de praktijk van
de Nederlandse ruimtelijke ordening,
gebaseerd op de rijke, praktische
achtergrond van de auteur. Tegelijkertijd
zullen de ideeën hoe men met die
vloeibare stad om moet gaan zeker nog
tot controversiële discussie leiden!
Sebastian Dembski (s.dembski@uva.nl) is als
promovendus werkzaam bij het Amsterdam institute
for Metropolitan and International Development
Studies (AMIDSt) aan de Universiteit van Amsterdam
en is tevens redacteur van Rooilijn.
Literatuur
Löw, M. (2008) ‘The constitution of space. The
structuration of spaces through the simultaneity of
effect and perception’, European Journal of Social
Theory, jg. 11, nr. 1, p. 25-49
Webber, M.M. (1964) ‘The urban place and the
nonplace urban realm’, M.M. Webber, J.W. Dyckmann,
D.L. Foley, A.Z. Guttenberg, W.L.C. Wheaton & C.
Bauer (red.) Explorations into urban structure,
University of Pennsylvania Press, Philadelphia
P. 453
Atlas Westelijke
Tuinsteden Amsterdam:
De geplande en de
geleefde stad
Ivan Nio, Arnold Reijndorp & Wouter
Veldhuis (2007) Atlas Westelijke
Tuinsteden Amsterdam: De geplande
en de geleefde stad, Haarlem/Den
Haag, Trancity/EFL Stichting, 156 p.,
ISBN 978-90-8829-005-3, € 24,50
De Westelijke Tuinsteden in
Amsterdam, ook wel bekend als
Nieuw West, staan geregeld in het
nieuws. Soms heeft dit te maken met
problemen in de wijk en soms met
stedelijke vernieuwingsplannen.
De auteurs van deze atlas nemen
een stapje terug en kijken naar de
relatie tussen de stedenbouwkundige
opzet en het dagelijks leven
in de wijk. Door met bewoners te
praten en ze geduldig te observeren
ontstaat een gelaagder beeld van
het gebruik en de betekenis van de
openbare ruimte en voorzieningen
dan het veelal eenduidige oordeel
dat buitenstaanders erop plakken.
Het resultaat is een interessante
verzameling van mental maps en
thematische kaarten.