Rondom bestand van 1992 9-4 dd 5-8-08

meestal minder oog voor het detail. Daarom is dit de titel van het boekje waarin
de twee fiets-gevelsteenroutes zijn beschreven. Mocht u zo'n routebeschrijving
willen gebruiken, dan kunt u zich vervoegen bij het VVV-kantoor en/of de
Oudheidkamer te Hardenberg. In het vorige nummer stond dat, indien u ook een
gevelteken wilt laten maken, de heer M. Hoevink dit voor u kan verzorgen. Een
aantal leden heeft reeds aan deze oproep gehoor gegeven. De eerste is reeds
gemaakt (foto 2). Het is een protestants gevelteken met druppel- en hartmotief.
Bovendien heeft de eigenaar zijn achternaam als initiaal (Z) in de gevelbekroning
laten aanbrengen. U kunt dit gevelteken bekijken bij de familie Zandman,
Hardenbergerweg 47, Brucht.
Het nieuwe gevelteken inspireerde de eigenaar tot het maken van een gedicht:
'n Druppel van boam'n (boam'n in de betekenis van boven)
is genog as teek'n
urn 't hart beneen'n
te doen week'n.
U ziet op foto 3 hoe het gevelteken voorheen was. De heren Zandman en Meijer
zijn de samenstellers van het boek „Brucht 600 jaar 1385-1985", waarin vele
foto's zijn geplaatst van huizen waarop geveltekens zijn aangebracht. Al eerder
schreef ik: „Gisteren was het er nog!". Binnenkort verdwijnen er opnieuw twee
huizen met geveltekens door afbraak. De secretaris van de Historische Vereniging,
W. Meijer, heeft het gemeentebestuur verzocht deze twee tekens ter beschikking
te stellen aan onze vereniging.
U kunt ze nog zien op de Beekweg 13 en tegenover het Boorderpad. Een afbeelding
hiervan vindt u in het derde nummer van 1991. Eveneens verdween
het gevelteken Hoogeveenseweg 16 (foto 4).
Nu gaan we over naar de katholieke geveltekens.
In het kort dit: aan het eind van de 16e eeuw werd in Twente de openbare uitoefening
van het katholieke geloof verboden, nadat prins Maurits de Spanjaarden
verdreef en in 1597 dit gewest onder de „staatse" vlag wist te brengen. De pastoors
krijgen te horen dat ze voortaan calvinistisch moeten prediken. De katholieken
bouwen schuilkerken en laten een kruis op hun huis zetten, zodat de
priester, die in het geheim zijn ronde deed, wist waar hij zijn moest. Ook de
klopjes (ongehuwde vrome vrouwen) bepalen in de 17e en 18e eeuw het beeld
van de Katholieke Kerk naar buiten met hun „klopjeshuis". We vinden o.a. in
Borne een mooi voorbeeld daarvan. Te zelfder tijd begint men met het aanbrengen
van katholieke geveltekens. Op bijgaande tekening kunt u duidelijk zien hoe
het verspreidingsgebied van katholieke en protestantse geveltekens is verdeeld
(zie tekening 5: In gebied I veel protestantse geveltekens; in gebied 2 overwegend
katholieke geveltekens).
Al eerder schreef ik dat in de gemeente Hardenberg ook enkele katholieke geveltekens
te zien zijn: (foto 6) Zwarte Dijk 8i, Slagharen; (foto 7) Elfde Wijk
42/18, Rheezerveen (Daalders Plekkie); (foto 8) Luggersweg 4, Collendoornerveen.
Zoals u ziet, zijn vele katholieke geveltekens rijk versierd met figuren en vele
symbolen zijn weergegeven. Enkele symbolen kunnen we als volgt omschrijven:
zonnewiel - in de betekenis
1022