in de groote steden

eersten dag, dat ze in Singapore waren, door de straten zwierven en in de peperdure zijde-winkels van
de Chineezen hun oogen uitkeken. Veel ruimte hadden ze in hun kampen wel niet, maar ze waren in elk
geval veilig. In Batavia werden de kampen nog beschoten, in Semarang vielen voltreffers van terroristenkanonnen
tusschen de kampwoningen en werden vrouwen en kinderen gedood. In het Batavia'sche
Adek-kamp werd in een hoek van een gammel recreatiezaaltje een „bar" geopend, waar je limonade kon
koopen. De „Prisoners of Peace-bar" werd die genoemd.
Eind November kwaïfTeTeen schip"met ruim 1800 evacué's uit Semarang in Batavia aan. Er waren heel
wat liggende en zittende patiënten bij. Massa-goed, een heele scheepslading misère. „We willen weg,"
riep een vrouw. „In Semarang vertellen ze ons, dat we uit Java weggaan. We dachten, dat we naar Celebes
zouden gaan. En nu zitten we hier." Duizenden van die vrouwen, die maandenlang in de onveiligheid
hebben geleefd, maandenlang op hun bevrijding hebben zitten wachten, hebben het gevoel,
dat niemand zich meer om haar bekommert. „Nog geen enkele maal hebben wij een belangstellend woord
gehoord, of een opbeurend geschrift in handen gekregen. Reeds bijna vier maanden „bevrijd", leven wij,
vrouwen in de kampen, nog steeds op bijna dezelfde basis als tijdens het Nippon-bewind. Wij leven
voort zonder den moreelen steun, zonder de bezielende speech, die ons in geestdrift zou kunnen doen
ontbranden, die ons in staat zou stellen, het ook nu uit te houden. Stuk voor stuk zijn wij, geestelijk gesproken,
aan ons lot overgelaten." Dit schreef een geïnterneerde vrouw in een van de Batavia'sche bladen.
Het is nu Mei en er zijn al duizenden vrouwen uit Indië weggetrokken. In Holland worden ze hartelijk
ontvangen. Dat mag ook wel.
Maar op het oogenblik zitten er in het binnenland van Java nog duizenden vast. En in de veilige zone's
zijn er nog duizenden, die „We willen weg" roepen, die klagen, dat het zoo langzaam gaat. Rapwi sust
en legt uit: „Wehebben geen schepen genoeg. We zijn ze in den oorlog bijna allemaal kwijt geraakt . . .
Jullie mogen blij zijn, dat je in Batavia woont en niet in het binnenland." Op 25 April kwam de eerste
trein met 700 losgelaten geïnterneerden uit Cheribon in Batavia aan. Het had lang geduurd, voor het
zoover was. Een eindeloos gepraat en heen-en-weer gereis van hooge Britsche officieren tusschen Batavia
en Djokjakarta. Wij, Hollanders, mogen daar niet aan te pas komen. Ik heb ze in Klender, even buiten
Batavia, opgewacht en gezien, hoe ze hun eerste goede sigaret kregen van de eerste Nederlandsche soldaten,
die ze sinds jaren hadden gezien. Het waren soldaten uit Gelderland, ze droegen het Veluweembleem
op hun mouw.
Onder die geïnterneerden waren mannen, die na de capitulatie van de Japanners uit een krijgsgevangen-
67