De positionering van de jeugdrechter - Rechtspraak.nl

8
Inleiding
1.1 Aanleiding tot het project
De (justitiële) jeugdzorg staat volop in de
belangstelling. Helaas wordt de aanleiding
daartoe vaak gevormd door incidenten en
zaken die mis zijn gegaan. Onlangs verschenen
rapporten, zoals van de Inspectie Jeugdzorg
naar de dood van Savanna en het rapport
‘Jeugdbescherming onder de loep’, stemmen
niet positief over de kwaliteit van de jeugdhulpverlening
en de jeugdbescherming.
Onvoldoende samenwerking en gebrekkige
afstemming tussen de bij de jeugdzorg
betrokken organisaties worden doorgaans als
oorzaken van de problemen aangewezen.
De problematiek is voor veel instanties aanleiding
geweest om het eigen functioneren
kritisch tegen het licht te houden en stappen
te ondernemen om geconstateerde tekortkomingen
aan te pakken. Ook door de diverse
betrokken ministeries worden initiatieven
genomen om het functioneren van de jeugdbescherming
en de jeugdhulpverlening
te verbeteren, zoals bijvoorbeeld via het
programma ‘Beter Beschermd’. Het jeugdstrafrecht
wordt daarbij overigens niet vergeten,
zoals initiatieven als ‘Jeugd Terecht’ en
‘Operatie Jong’ aantonen. 1
Tot op heden ontbreekt het aan een beschouwing
van de problematiek specifiek vanuit het
gezichtspunt van de rechtspraak. Hiervoor
bestaat evenwel alle aanleiding. Vanuit de
jeugdrechters wordt, steeds openlijker, kritiek
geuit op het functioneren van de justitiële
jeugdzorg. 2 Ook de eigen organisatie wordt
daarbij niet gespaard.
Enerzijds leeft er onder jeugdrechters onvrede
over de wijze waarop de (civielrechtelijke en
strafrechtelijke) keten van justitiële jeugdzorg
functioneert. 3 Het gaat met name om de hierboven
beschreven problemen van afstemming
en samenwerking tussen de professionele
partners van de rechtspraak. Daarbij dient de
vraag zich aan in hoeverre de rechtsprekende
macht zich dit moet aantrekken door zelf meer
sturend op te treden. Anderzijds is er kritiek op
de wijze waarop de jeugdrechtspraak binnen
de rechtbanken is vormgegeven, vooral waar
het gaat om de gescheiden benadering vanuit
het civiele recht en het strafrecht. Met name
van de zijde van de werkgroep van kinderrechters
van de Nederlandse Vereniging voor
Rechtspraak (NVvR) is wel betoogd dat er meer
afstemming tussen beide rechtsgebieden zou
dienen plaats te vinden.
Kortom, de rechtspraak wordt geconfronteerd
met een externe positioneringsvraag (over
afstemming en sturing in de keten) en een
interne positioneringsvraag (over afstemming
en sturing in de rechterlijke organisatie). Deze
vraagstukken vormden voor de Raad voor de
rechtspraak aanleiding om specifiek vanuit de
optiek van de rechtspraak de problematiek
van het jeugdrecht in beschouwing te nemen
en opdracht te geven tot het project ‘De positionering
van de jeugdrechter’. 4 Het project
1 In de laatste paragraaf van het zesde hoofdstuk zullen deze en andere initiatieven kort worden besproken.
2 In dit rapport zullen wij doorgaans spreken over jeugdrechter in plaats van kinderrechter. In de wetgeving wordt gesproken van
kinderrechter, waarbij de kinderrechter een duidelijk omschreven takenpakket toebedeeld heeft gekregen. Wij willen met de
term jeugdrechter uitdrukking geven aan de grote reikwijdte van het type zaken waarbij minderjarigen betrokken zijn. Tevens zijn
wij van mening dat voor de oudste categorie minderjarigen (16 en 17-jarigen) de term ‘jeugd’ geschikter is dan ‘kind’. Overigens
heeft ook bij het Openbaar Ministerie inmiddels de term ‘jeugdoffi cier’ de oudere benaming ‘kinderoffi cier’ vervangen.
3 De belangrijkste organisaties in de civiele keten van de jeugdzorg zijn: de Raad voor de Kinderbescherming (RvdK), het
Bureau Jeugdzorg (BJZ), de rechtspraak en hulpverlenende instellingen. Onderdeel van de strafketen zijn: de RvdK,
BJZ, het openbaar ministerie (OM), de rechtspraak en de justitiële jeugdinrichtingen (JJI’s). Hoewel wij de jeugdrechters
als actoren beschouwen in zowel de civiele als de strafrechtelijke keten van de jeugdzorg, zijn zij uiteraard in hun rechterlijke
besluitvorming onafhankelijk van externe partners.
4 In het onderhavige onderzoek hebben wij ons uitsluitend gericht op de eerstelijnsrechtspraak en zijn de gerechtshoven
buiten beschouwing gelaten.
0
84120032rm_publicatie.indd 8 03-04-2006 09:39:44