Inleiding tot de bibliografie van de IP (M. Ledoux)

institutionnelle en gros temps" (Actualité de la PI p. 15-26), neemt Ginette
Michaud deze waarschuwing heel ernstig en maakt er het hoofdthema van, voor
haar doctoraatsverhandeling. In "La notion d' institution dans ses rapports avec
la théorie moderne des groupes" (D.E.S. Philo-Sorbonne 1958) heeft zij een
definitie voorgesteld van het begrip institutie:
"De institutie wordt altijd doorgewerkt vanuit het reële,wanneer er zich (in
de groep) een probleem stelt waarop de geïsoleerde individuen stoten en dat
hen belet te communiceren met het risico het bestaan van de groep te
compromitteren. De vraag van de groep eist dan dat men een systeem van
mediatie creëert om de uitwisseling te herstellen."
Deze definitie van institutie als "systeem van mediatie om
uitwisselingspatronen te herstellen", heeft een brede weerklank gevonden in
b.v. het werk van G. Dupuis en zijn medewerkers: "Organigramme des
institutions françaises" (A.Colin, Paris, 1970). De voornaamste van de
opgenoemde instituten zijn: de Nationale vergadering, waar wetten worden
gemaakt, de ministeries en de dagbladen. In dit laatste geval is de institutie
geen wet maar kan ze haar voortbrengen. Ze is ook geen instelling die de wet
toepast zonder haar te wijzigen en ze is ook geen onderneming die het reële in
het kader van de wetten transformeert. Een institutie is dus een plaats waar
men uitwisselt en waarbij wetten kunnen voortgebracht worden. De mogelijkheid
tot het voortbrengen van regels en wetten noemt Claude Poncin
institutionalisering, in zijn artikel "Hypothèses pour une approche structurale
des phénomènes de transfert en thérapeutique institutionnelle" (Revue de
P.T.I., 1965, I): "Niet de institutie is therapeutisch maar de institutionalisering,
d.w.z. de blijvende herstructurering van de institutie in een voortdurende
fabricatie van de wet."
Een van de belangrijkste knelpunten van de institutionalisering bestaat er dus
in om een transformatie te bewerken tussen enerzijds de wetten en
reglementeringen die van buitenuit opgelegd worden (de globale samenleving
met zijn determinismen en zijn specifieke instituties rond de sociale,
geritualiseerde macht van de psychiatrie), en anderzijds de wetten en regels
die door de instituties binnenin de instellingen worden voortgebracht.
Deze transformaties worden door een aantal mediaties gedragen en mogelijk
gemaakt.
b. De therapeutische club
Om een autonome plaats te geven aan de patiënten in het geheel van de
instellingsstructuren, werd in het kader van de "Société d' hygiène mentale du
centre", het "Comité hospitalier de la Croix Marine" gesticht. Deze vereniging,
waarvan de statuten neergelegd en goedgekeurd werden door de prefectuur
van Clermont-Ferrand in 1941, maakt zelf deel uit van de nationale federatie
van de verenigingen van de "Croix Marine". Dit "Comité hospitalier" verzamelt op
het niveau van het ziekenhuis leden van het personeel, leden van de
8