De Belgische monarchie (PDF, 4.07 MB) - Belgium

3. De PrerogaTieVen Van De Koning
3.1 De grondwettelijke positie van het
Staatshoofd
De Koning der Belgen is een constitutioneel Staatshoofd :
hij oefent die functies uit die hem door de Grondwet
worden verleend. Bij het aantreden moet de
troonopvolger de grondwettelijke eed afleggen in een
vergadering van de verenigde Kamers.
“Ik zweer dat ik de Grondwet en de wetten
van het Belgische volk zal naleven, ‘s Lands
onafhankelijkheid handhaven en het grondgebied
ongeschonden bewaren.”
De handhaving van de onafhankelijkheid en het
grondgebied moeten gezien worden in het kader van de
onafhankelijkheidsstrijd van België in 1830 en verklaren
onder meer mee dat de Koning opperbevelhebber van het
leger is en verdragen kan afsluiten.
Krachtens de Grondwet kent België het systeem van
de “Trias Politica”, de scheiding tussen de wetgevende,
uitvoerende en rechterlijke macht. Door zijn positie als
Staatshoofd, heeft de Koning een rol in die drie machten.
In het kader van zijn deelname aan de wetgevende macht
(art. 36 G.W.) ondertekent de Koning mee de wetsontwerpen
van de regering die in het Parlement worden ingediend
en bekrachtigt hij de wetten die in het Parlement worden
goedgekeurd. De wetten uitvoeren, wat de taak is van de
uitvoerende macht, gebeurt door middel van koninklijke
besluiten, die meeondertekend worden door minstens
één minister omwille van het grondwettelijk beginsel van
de onschendbaarheid van de Koning en de ministeriële
verantwoordelijkheid. Vonnissen en arresten tenslotte,
worden uitgevoerd in de naam van de Koning.
Hierna volgen nog enkele andere grondwettelijke
prerogatieven van de Koning :
• De Koning verleent de graden in het leger.
• De Koning benoemt de ambtenaren bij het algemeen
bestuur en bij de buitenlandse betrekkingen, behoudens
uitzonderingen.
• De Koning benoemt de rechters. Om hun onafhankelijkheid
te waarborgen worden ze voor het leven benoemd.
• De Koning heeft het recht de door de rechters
uitgesproken straffen kwijt te schelden of te verminderen.
• De Koning heeft het recht adeldom te verlenen, zonder
ooit enig voorrecht daaraan te mogen verbinden.
• De Koning verleent de onderscheidingen in de nationale
orden.
De Grondwet voorziet in de onschendbaarheid van de
Koning. Zijn ministers zijn verantwoordelijk. Zij dragen op
politiek vlak de verantwoordelijkheid voor de daden van het
Staatshoofd die een politieke of staatsrechtelijke betekenis
hebben. Een ander gevolg hiervan is dat geschreven
akten van de Koning enkel gevolg hebben wanneer zij
meeondertekend worden door een minister die er, door de
ondertekening, verantwoordelijk voor wordt.
Dit belet evenwel niet dat de Koning in zijn contacten,
via advies, waarschuwingen en aanmoedigingen een
bemiddelingsrol kan aannemen en zo invloed kan
uitoefenen. Zijn optreden past in een sfeer van continuïteit
die de Natie ten goede komt.
Op bepaalde momenten, zoals bij de vorming van een
nieuwe federale regering, treedt de Vorst nadrukkelijker
op de voorgrond.
Op basis van zijn gesprekken met de politici en
personaliteiten uit de sociaaleconomische wereld, wijst
het Staatshoofd een formateur aan die belast wordt met
de eigenlijke samenstelling van de regering. Indien de
politieke toestand het vereist, kan de Koning eerst een
informateur, een onderhandelaar, een bemiddelaar, of
een verkenner aanstellen. Eenmaal de federale regering
gevormd is, leggen de Eerste Minister en de nieuwe
ministers evenals de staatssecretarissen de eed af in de
handen van de Koning. Ook de ministers-presidenten van
de Gemeenschappen en Gewesten leggen de eed af in de
handen van de Koning.
Sinds 1970 werd België stapsgewijs omgevormd
tot een federale staat. Bij elke hervorming van
de staatsstructuur moet de Koning meerdere
benaderingen met elkaar verzoenen. Vanuit zijn
grondwettelijke rol moet hij de eenheid tussen de
Belgen verzekeren. Daarnaast wil de Vorst echter ook
rekening houden met onze multiculturaliteit en met
de diversiteit die onze Gemeenschappen en Gewesten
bieden. Daarom heeft de Vorst ook geregeld contacten
met vertegenwoordigers van al deze entiteiten.
3.2 Andere activiteiten van de Vorst
In de uitoefening van de koninklijke functie is het
Staatshoofd ook betrokken bij verschillende activiteiten :
Bezoeken
De Koning en de andere leden van de Koninklijke
Familie brengen geregeld bezoeken aan gemeenten,
bedrijven, organisaties en instellingen, overal in
het land. Voor de Koning is dat in de eerste plaats
een gelegenheid om zich een beter beeld te vormen
van het land en de levensomstandigheden van zijn
inwoners. Het laat hem ook toe om initiatieven aan
te moedigen.
De bezoeken van de leden van de Koninklijke Familie
worden aangekondigd op de website www.monarchie.be
Audiënties
In het kasteel van Laken of in het paleis te Brussel
ontvangt het Staatshoofd tal van mensen die voor het
land belangrijk zijn omwille van de rol die zij in België
of in de wereld vervullen. Wekelijks – meestal op
maandag – spreekt de Vorst de Eerste Minister over
de recentste politieke ontwikkelingen. Ook andere
politici komen geregeld op audiëntie. Daarnaast
worden zeer frequent vertegenwoordigers uit de
meest verschillende sectoren uitgenodigd om de Vorst
te informeren.
12 13