De Belgische monarchie (PDF, 4.07 MB) - Belgium

De eerste staatshervorming van 1970
In 1970 was het nog niet de bedoeling om België om te
vormen tot een federale staat. Men wilde toen vooral
oplossingen zoeken voor de taalproblemen. Daarom
werd gezocht naar een nieuw evenwicht in de nationale
instellingen. Er werden cultuurgemeenschappen
opgericht - de voorlopers van de Gemeenschappen -
die vooral bevoegd waren voor cultuurgebonden zaken
zoals het onderwijs en de taalwetgeving. In de Grondwet
werden ook al de Gewesten opgenomen, maar die
kregen op dat moment nog geen bevoegdheden.
De tweede staatshervorming van 1980
Via het Egmontpact en de Stuyvenbergakkoorden
(1977-1978) werd gepoogd om tot een globale regeling
te komen voor de “communautaire kwestie”, met name
de verhoudingen tussen de taalgemeenschappen. Maar
geen enkele regeling bleek aanvaardbaar te zijn voor
Vlaanderen en Wallonië. De Koning uitte daar zijn
bezorgdheid over tijdens verschillende toespraken.
Maar de tendens naar de verruiming van de regionale
bevoegdheden was onomkeerbaar.
In 1980 kwam onder de regering Martens de tweede
staatshervorming tot stand, die de oprichting van
Gewesten en Gemeenschappen inhield. Om eventuele
conflicten op te lossen, werd het Arbitragehof
opgericht in 1984. Het hof werd in 2007 omgevormd
tot het Grondwettelijk Hof.
De derde staatshervorming van 1988–1989
Door de wereldwijde economische crisis werden de
communautaire problemen aan de kant gezet. Maar
aan het einde van de jaren ´80 staken ze weer de
kop op. Bij de derde staatshervorming, tijdens een
van de volgende regeringen Martens, werden de
bevoegdheden van de regionale entiteiten verruimd.
De bevoegdheid van de Gemeenschappen werd
uitgebreid met het onderwijs. Het Arbitragehof (later :
het Grondwettelijk Hof) kreeg meer bevoegdheid.
Daarnaast werd een akkoord bereikt over de inrichting
van het Brusselse Hoofdstedelijk Gewest.
De vierde staatshervorming van 1993
Met de ondertekening van het Sint-Michielsakkoord
in september 1992 werd de staatshervorming verder
uitgewerkt. Hierdoor werd België ook formeel een
federale staat. Op het nationale niveau werden
wijzingen doorgevoerd, zoals de samenstelling
van de Senaat. Voorts kregen de Gewesten en
Gemeenschappen andermaal meer bevoegdheden. De
provincie Brabant werd gesplitst in twee provincies :
Vlaams-Brabant en Waals-Brabant. De uitvoering van
het Sint-Michielsakkoord kwam tot stand in 1993.
Koning Boudewijn verwoordde aldus voor het laatst
zijn visie over de staatshervormingen, en dit ter
gelegenheid van de Nationale Feestdag in 1993:
“ Dit jaar hebben wij andermaal een
belangrijke hervorming van onze politieke
structuren doorgevoerd. Zij vormt het
sluitstuk van wat sinds 1970 tot vandaag
werd veranderd aan het staatsbestel. In de
bewoordingen van onze Grondwet is België
voortaan een federale Staat.”.
Koning Boudewijn overleed korte tijd later. Onder zijn
opvolger Koning Albert II volgde intussen nog een vijfde
staatshervorming.
België in Europa
Korte tijd na het aantreden van Koning Boudewijn was
België één van de pioniers van de Europese integratie,
die uitmondde in de huidige Europese Unie. Op 18
april 1951 werd met het Verdrag van Parijs de Europese
Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS) opgericht
door België, Duitsland, Frankrijk, Italië, Luxemburg en
Nederland. Op 1 januari 1958 ontstond de Europese
Economische Gemeenschap (EEG), als resultaat van het
Verdrag van Rome in 1957. België was telkens een van
de gangmakers van de Europese integratie, onder meer
door de inspanningen van politicus Paul-Henri Spaak.
In 1958 treedt ook het Euratom-verdrag in werking.
In de volgende jaren en decennia werd de Europese
integratie stapsgewijs uitgebouwd. Het Fusieverdrag
van 1965 installeerde een gemeenschappelijke Europese
Commissie en Europese Raad voor de EEG, EGKS
en Euratom. De bevoegdheden werden systematisch
uitgebreid, onder meer met een gemeenschappelijk
landbouwbeleid. Nieuwe lidstaten traden toe.
In 1992 werd het Verdrag van Maastricht ondertekend
waarbij er grote beslissingen werden genomen
voor de eenmaking van Europa. De grenzen tussen
de landen verdwenen en er werd afgesproken om
een Europese Monetaire Unie op te richten. Op
1 januari 2002 werd de euro gelijktijdig in 12 landen
van de Europese Unie ingevoerd. Het werd de grootste
geldomwisseling ooit. In 2007 keurden de staatshoofden
en regeringsleiders het Verdrag van Lissabon goed.
Het Verdrag omvatte ingrijpende hervormingen en
een ontwerp van Europese Grondwet. In alle stappen
naar integratie speelden Belgische politici telkens een
belangrijke rol. Ook de Koningen Boudewijn en Albert II
pleitten in hun toespraken herhaaldelijk voor de
Europese samenwerking.
Regeren met moreel gezag
Koning Boudewijn was 43 jaar lang Koning en was bij
zijn overlijden de langst regerende Vorst in Europa.
Naarmate het koningschap van Boudewijn vorderde,
ontpopte hij zich tot een Staatshoofd met een groot
moreel gezag. Tijdens zijn bewind had hij talloze
regeringen zien komen en gaan, en daardoor had
hij bijzonder veel politieke ervaring opgedaan. Uit
zijn talrijke toespraken bleek bovendien zijn sociale
bewogenheid en zijn gevoel voor rechtvaardigheid en
vrede. Hij werd “het geweten van de Natie” genoemd.
Ook internationaal genoot hij veel aanzien.
62 63