De Belgische monarchie (PDF, 4.07 MB) - Belgium

Vier staatshervormingen
Tijdens de regeerperiode van Koning Boudewijn
vonden vier staatshervormingen plaats.
Artikel 1 van de Grondwet bepaalt dat België een
federale staat is, samengesteld uit Gewesten en
Gemeenschappen. Dit gebeurde in verschillende
stappen en betekent dat de Federatie bestaat uit
twee soorten instellingen met eigen bevoegdheden,
waarvan de grondgebieden elkaar grotendeels doch
niet volledig overlappen.
De federale overheid bestaat uit de federale wetgevende
macht, de federale uitvoerende macht en de rechterlijke
macht. De federale wetgevende macht wordt
gezamenlijk uitgeoefend door de Koning, de Kamer van
volksvertegenwoordigers en de Senaat (art. 36 G.W.). De
federale uitvoerende macht wordt uitgeoefend door de
Koning. Onder de term “de Koning” dient men te verstaan
“de Vorst, handelend onder verantwoordelijkheid van
zijn ministers”. De rechterlijke macht wordt uitgeoefend
door de hoven en rechtbanken.
De bevoegdheden van de voormalige unitaire staat
België werden verdeeld tussen de federale overheid en
de Gewesten en de Gemeenschappen. Naast de federale
overheid beschikken de drie Gewesten en de drie
Gemeenschappen over een eigen exclusieve bevoegdheid
binnen een toegewezen territorium (bevoegdheid ratione
loci) en binnen toegewezen persoonsgebonden materies
(bevoegdheid ratione materiae).
De herverdeling van de bevoegdheden verliep langs
twee lijnen. De eerste lijn heeft te maken met taal en,
in een ruimer kader, met alles wat de cultuur aangaat.
Hierdoor ontstonden de Gemeenschappen. Het concept
“gemeenschap” verwijst naar de personen waaruit zo’n
gemeenschap bestaat en naar de band die deze personen
verenigt, namelijk hun taal en cultuur. Dit verklaart
waarom het land drie officiële talen telt : het Nederlands,
het Frans en het Duits, en vandaag drie Gemeenschappen
heeft : de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap
en de Duitstalige Gemeenschap. Deze Gemeenschappen
stemmen dus overeen met de bevolkingsgroepen.
De tweede lijn van de staatshervorming werd
historisch geïnspireerd door economische belangen.
De Gewesten, die naar meer economische autonomie
streefden, drukken deze belangen uit. De oprichting
van drie Gewesten was hiervan het gevolg : het
Vlaamse Gewest, het Waalse Gewest, en het Brusselse
Hoofdstedelijk Gewest. Ze zijn tot op een zekere
hoogte vergelijkbaar met de Amerikaanse Staten en de
Duitse “Länder”.
De Vlaamse Gemeenschap en het Vlaamse Gewest
hebben gemeenschappelijk één parlement en één
regering. De Franse Gemeenschap, de Duitstalige
Gemeenschap, het Brusselse Hoofdstedelijk Gewest
en het Waalse Gewest hebben elk apart een parlement
en een regering.
60 61