Een goede naam voor de betere boekhandel - Genootschap Onze ...

Vervelend genoeg herkennen hulpverleners
de taalproblemen van kinderen
soms pas laat, vaak tot frustratie
van de ouders. Kinderen die moeilijk
praten, gedragen zich vaak afwijkend:
zitten stilletjes in een hoekje of zijn juist
driftig. Dat daar een taalprobleem aan
David (19) heeft esm. Vanaf de
kleuterleeftijd heeft hij speciaal
onderwijs gevolgd. Bij de mbo-opleiding
die hij nu doet, krijgt hij speciale
esm-begeleiding. David komt aan het
woord in ESM: een onzichtbare handicap,
een voorlichtingsprogramma
voor basis- en middelbare scholen.
De citaten hieronder zijn enigszins
‘opgepoetst’: de meeste herhalingen
en twijfelwoordjes als eh en ja zijn
geschrapt, zoals gebruikelijk bij de
schriftelijke weergave van gesproken
taal. Vergeleken met gewone sprekers
gebruikt David zulke woordjes en
herhalingen wel een stuk vaker.
“Ik heb gerecepteerd wie ik ben.
Vroeger niet, maar nu wel. Het kan
zijn dat ik problemen kan krijgen qua
taalprobleem natuurlijk. Want bepaalde
post als ik lees, snap ik het niet. Ga
ik naar mijn moeder toe of naar mijn
vriendin toe of naar een vriend toe,
van hoe gaat het eigenlijk? En heb ik
toch iemand, een backup, van wil je
dat uitleggen? En als iemand tegen mij
gaat vertellen van, in een andere zin
natuurlijk en wat makkelijker, dan heb
ik het wat makkelijker qua financiële
en geen noodsituatie of zo. Dus zeg
maar ... kan het niet uitl...”
(Interviewer:) Dus bepaalde post,
zeg jij, is soms moeilijk te begrijpen?
“Ja, ja. In bepaalde zinnen kan het
soms heel dubbel zijn. Dan kan ik in
een … kan die zin zo begrijpen en ik
162 o n z e t a a l 2 0 1 2 • 6
ten grondslag ligt, is niet vanzelfsprekend.
Per slot van rekening kan zulk gedrag
ook heel andere oorzaken hebben.
Zelfs als een kind met esm wél op
jonge leeftijd behandeld wordt, zal dat
de stoornis niet helemaal wegnemen,
zegt Vugs’ collega Annette Scheper. Als
“Ik heb gerecepteerd wie ik ben”
Auris
kan het ook anders begrijpen en dat
weet ik soms niet. Dus daarom vraag
ik ook wie eromheen is. Vraag ik het
na. Ja. Maar een taalprobleem blijf je
altijd houden.”
“Vroeger was ik geen lieverdje en
had ik … ik werd heel snel boos, omdat
de mensen niet begrijpen. En toen
ben ik naar Alfonso Corti School gegaan,
plus agressie erbij. Nieuwe leerlingen,
dat vond ik helemaal niet leuk.
Docenten vind ik ook niet leuk. En dan
communiceer je ook wat moeilijker en
ben je wat stiller of snel boos. Omdat
de mensen niet kunnen begrijpen,
enzovoort. Ja, en ben ik naar soort
opvangkliniek van opkomen voor jezelf,
dat je minder snel boos worden
en de andere kant in het licht zetten
van hoe kan je dan mee omgaan. Ja,
twee jaar op gezeten en zo is het geworden.”
En nu op het roc. En wat is jouw
idee? Wat zou je graag willen worden?
“Ik wou eerst Media en Vormgeving
doen. Dat houdt in qua advertenties
en kranten en producten qua fotografie
is gemaakt. Maar daar ben ik af-
gewezen doordat ik heel slecht ben
met Engels. Dat was mijn slechtste vak
in principe. Ook bij De Taalkring en
Alfonso Corti School. En daarom ben
ik ook afgewezen en toen had ik maar
gedacht: weet je wat, ik doe wel andere
opleiding … elektricien. Dus ben ik
maar aan begonnen.”
klinisch linguïst en onderzoeker houdt
zij zich bij Kentalis onder meer bezig
met diagnostiek. “Esm is geen tijdelijk
probleem, maar een blijvende neuro-
logische stoornis. Je ziet wel dat kinderen
vooruitgaan, gelukkig. Hoevéél, dat
hangt mede af van hun intelligentie.
Als bijvoorbeeld hun ruimtelijk inzicht
beter is dan hun spreken, mag je verwachten
dat ze zich verbaal ook nog
kunnen ontwikkelen. Alleen al door de
aandacht die ze hier krijgen, gaan kinderen
zich veiliger voelen. Dan worden
ze spraakzamer, omdat ze praten weer
leuk gaan vinden en fouten durven te
maken. Ze hebben vaak veel negatieve
reacties op hun praten gehad, en daar
hebben ze emotioneel last van.”
pla atjeS en GeBaren
De behandelaars proberen de kinderen
niet alleen zo goed mogelijk te leren
spreken, maar zoeken ook naar andere
manieren van communiceren. Vugs:
“Als kinderen normaal begaafd zijn,
hebben ze donders goed in de gaten
dat het hun niet lukt duidelijk te maken
wat ze in hun hoofd hebben. Wij
gebruiken dan plaatjes en gebaren om
de communicatie op gang te krijgen.
Zo merken ze dat dat handiger is dan
uit frustratie hun vriendjes met een
autootje de hersens inslaan – bij wijze
van spreken, uiteraard. Want dáármee
krijgen ze sociaal gezien juist niet wat
ze willen, namelijk contact. Aan de ouders
vragen we om de kinderen dingen
mee te geven waarmee ze kunnen laten
zien wat ze gedaan hebben en waar ze
over willen vertellen. Hebben ze een
McDonald’s-doosje bij zich? Dan snappen
wij wel dat ze daar zijn geweest en
hebben we een aanknopingspunt. Zo
kunnen we taal uitlokken én hen beter
verstaan.”
hoBBel
Hoe lastig is zo’n taalstoornis in het
volwassen leven? “Kinderen met esm
ontwikkelen vooral hun andere, niet-
talige vaardigheden”, zegt Scheper.
“Daar kunnen ze dan later werk in
vinden dat niet heel erg verbaal van
aard is. Al moet ik ook zeggen dat de
samenleving zó op taal gericht is dat
je er toch altijd hinder van blijft ondervinden
als je op dat punt trager bent.”
Vugs heeft het pas nog gemerkt: “Ik
zag van de week een meisje met forse
esm. Die zou eerst vmbo-kader doen,
maar ze lijkt nu toch vmbo-t te redden.
Alleen nu ze een vervolgopleiding wil
gaan doen, ziet ze enorm op tegen het
intakegesprek. Gesprekken waar ze zich
goed op kan voorbereiden zijn wel oké,